Thành tựu văn minh Trung Hoa

www.thiendianhan.com Company Logo

Thành tựu văn minhThành tựu văn minh Trung HoaTrung Hoa

Thiên- Địa- Nhân

www.thiendianhan.com Company Logowww.themegallery.com Company Logo

Contents

5

Chữ viết, văn học1

Tư tưởng, tôn giáo2

Khoa học tự nhiên- kỹ thuật3

Sử học4

Nghệ thuật 6

Giáo dục


Chữ viết

Ra đời muộn nhất là vào thời kỳ nhà Thương, khoảng 1800 nămTCN

Phương pháp cấu tạo chủ yếu là chữ tượng hình

Sau đó phát triển thành các loại chữ biểu ý và mượn âm thanh

Chữ viết được khắc trên mai rùa hoặc xương thú


Chữ viết

Chữ Hán

Chữ Giáp cốt

Chữ Thảo

Chữ Khải

Chữ Kim

Chữ Triện

Chữ Lệ


Chữ Giáp cốt

Nghĩa là chữ được khắc trên mai rùa ( giáp) và xương thú (cốt)

Nói về bói toánNgoài ra dùng để ghi

chéo khí tượng, địa lí, thiên văn, tôn giáo


Chữ Kim Văn

Là chữ được khắc trên đồ kim khí,cụ thể hơn là trên các chuông và vạc


Chữ Thư

Chữ Khải


Chữ lệ

Trở thành văn tự thực sự với sự ước lệ cao trong hình chữ

Chia làm hai thời kỳ : Tần Lệ và Hán Lệ


Hạn chế của chữ HánThời gian học dàiChữ viết phức tạp, nhiều nétIn sách báo tốn công Không đánh được tín

hiệu


Ưu điểmKhi nhớ mặt chữ của một từ thì rất khó

quên được ý nghĩa của nóLợi ích lớn nhất cho dân tộc Trung Hoa là

nhờ lối chữ tượng hình mà họ nhanh chóng thống nhất được đất nước, dễ giữ được đế quốc của họ.

Hoa kiều ở khắp thế giới vẫn giữ được nền văn hóa cổ, vẫn giữ được phong tục, truyền thống và dùng bút đàm mà hiểu được nhau


Văn họcThời cổ đại :thần thoại, Kinh Thi, văn xuôi

triết học, Sở từ, Sử ký…Sang thời trung đại, Phú thời Hán, Thơ thời

Đường, Từ thời Tống và tiểu thuyết thời Minh, Thanh là các thành tựu văn học rực rỡ

Một số thể loại tiêu biểu

- Kinh thi

- Thơ đường

- Thần thoại và truyền thuyết:


Văn học: Một số tác phẩm kinh điển:

-Ngũ Kinh: Kinh dịch, Kinh thi, Kinh thư, Kinh lễ, Kinh Xuân thu

- Tứ thư: Đại học, Trung dung, Luận ngữ, Mạnh Tử

- Tứ đại kỳ thư:

1. Tam Quốc diễn nghĩa2. Tây du kí

3. Thủy Hử

4. Hồng Lâu Mộng


Tư tưởng, tôn giáo

www.themegallery.com Company Logo

Click to add title in here

2

Mặc gia

Nho gia

Thuyết âm dương

Tư Tư tưởng tưởng

tôn tôn giáogiáo

Đạo gia

Pháp gia


Tôn giáo tín ngưỡng

Khổng Tử Trang TửLão Tử


Thuyết Âm dương, Bát quái, Ngũ hành

Âm dương: vũ trụ luôn tồn tại hai loại khí không nhìn thấy được xâm nhập vào trong mọi vật là âm và dương ( lưỡng nghi).

Bát quái là 8 yếu tố tạo thành thế giớiNgũ hành là: Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ.


Nho giaĐại biểu: Khổng Tử. Đề cao chữ nhân, chủ trương lễ trị, phản đối pháp trị. Nho gia đề cao Tam cương, Ngũ thường, cùng với tư

tưởng Chính danh định phận và đề cao tư tưởng Thiên mệnh.

Giá trị quan trọng nhất trong tư tưởng của Khổng Tử là về giáo dục.

Tới thời Hán Vũ Đế (140-87 TCN), Nho gia đã được đề cao một cách tuyệt đối và nâng lên thành Nho giáo.


Đạo giaĐạo gia là Lão Tử và Trang Tử . Tác phẩm Đạo đức kinh và Nam Hoa kinh. Tới thời Trang Tử, tin vào đạo trờiPhái Đạo giáo sinh ra sau này khác hẳn Đạo

gia, mặc dù có phái trong Đạo giáo tôn Lão Tử làm “Thái thượng lão quân”. Hạt nhân cơ bản của Đạo giáo là tư tưởng thần tiên. Đạo giáo cho rằng sống là một việc sung sướng nên họ trọng sinh, lạc sinh.


Pháp gia

Chủ trương “pháp trị”, coi nhẹ “lễ trị”. Tiêu biểu cho phái Pháp gia là Hàn Phi Tử- kẻ

sĩ thời Tần Thuỷ Hoàng. Trị nước cần nhất 3 điều:

- Pháp: pháp luật nghiêm minh, rõ ràng, dễ hiểu, công bằng.

- Thế: các bậc quân vương phải nắm vững quyền thế, không chia sẻ cho kẻ khác.- Thuật: đó là thuật dùng người. Thuật có 3 mặt: bổ nhiệm, khảo hạch và thưởng phạt.


Mặc giaNgười đề xướng là Mặc Tử (Khoảng giữa thế

kỉ V TCN đến giữa thế kỉ IV TCN ). Hạt nhân tư tưởng triết học của Mặc gia là

nhân và nghĩa. Mặc Tử còn là người chủ trương “ thủ thực hư danh” (lấy thực đặt tên). Tư tưởng của phái Mặc gia đầy thiện chí nhưng cũng không ít ảo tưởng.

Từ đời Tần, Hán trở về sau, ảnh hưởng của phái Mặc gia hầu như không còn đáng kể.


Khoa học tự nhiên- kỹ thuật

4 phát minh lớn

Y dược học

Toán học

Thiên văn học


Thiên văn học

Đời nhà Thương

- vẽ được bản đồ sao có tới 800 vì sao.

- xác định được chu kì chuyển động gần đúng của 120 vì sao → đặt ra lịch Can-Chi.

Đời Nguyên:

Năm 1230, Quách Thủ Kính soạn ra cuốn Thụ thời lịch, xác định một năm có 365,2425 ngày.


Toán học TH cổ đại (1300 TCN-200 SCN)

Từ triều Tây Chu (từ 1046), công trình toán học cổ nhất còn lại là Kinh Dịch, sử dụng 64 quẻ 6 hào

Đến thời Tây Hán: chu bễ toán kinh. Thời Đông Hán: Cửu chương toán thuật


Toán học TH cổ điển (khoảng 200-1300)

Đến thời Nguỵ, Tấn, Nam Bắc triều, Lưu Huy và Tổ Xung Chi là hai nhà toán học nổi tiếng nhất.

Trong hàng nghìn năm sau nhà Hán, bắt đầu từ nhà Đường và kết thúc vào nhà Tống, toán học Trung Quốc phát triển thịnh vượng

Thời Tống, Nguyên, Minh, Thanh: tiêu biểu Giả Hiến, Thẩm Quát đời Tống Đặc biệt, thời kỳ Tống, Nguyên, người Trung Quốc đã phát minh ra cái bàn tính


Y dược học

Có lịch sử phát triển lâu đờiMột số tác phẩm y học cổ: Hoàng đế nội kinh

( thời Chiến quốc), Thương hàn tạp bệnh luận ( thời Đông Hán)

Châm cứu là một thành tựu độc đáo của y học Trung Quốc.


Y sư nổi tiếng

Ông sống vào thời chiến quốc

Ông biết chữa nhiều loại bệnh,

Đi nhiều nơi để hành nghề y

Biển Thước


Y sư nổi tiếng

Thời HánThầy thuốc đa năng,

đặc biệt giỏi về khoa ngoại

Phát minh ra phương pháp gây mê bằng rượu

Hoa Đà


Y sư nổi tiếng

Sách “bản thảo cương mục”

Lý Thời Trân ( 1518-15930)


Bốn phát minh lớn về kỹ thuật


Kỹ thuật làm giấy

Vào thời Tây Hán, Trung Quốc đã bắt đầu phát minh ra giấy.

Vì phương pháp sản xuất còn thô sơ, giấy hồi đó vẫn chưa được dùng để viết sách.

Đến thời Đông Hán, Sái Luân năm 105, đã cải tiến nghề làm giấy, loại giấy này được gọi là “Giấy Sài hầu”.


Kỹ thuật in ấn

Thời nhà Tống (960-1279): khuôn gỗ khắc thành từng con chữ rồi ghép lại thành ván in


Thuốc súng Khoảng thế kỷ thứ VI, các nhà Giả Kim thuật vô tình

tạo ra thuốc nổ từ diêm tiêu và lưu huỳnh.Công thức thuốc nổ:Năm 682, nhà Giả Kim thuật Tôn Tư Mạc: lưu

huỳnh, diêm tiêu và bột gỗ.Năm 808, nhà Giả Kim thuật Xin Xui Sử: lưu huỳnh,

diêm tiêu, than gỗ, và thuốc súng được sử dụng cho quân sự từ đó.

đời nhà Tống (thế kỷ XII), chế ra hoả khí, mìn, lựu đạn, súng sơ khai có tên gọi là “Hoả Thương” và “Chấn Thiên lôi”.


La bàn

Xuất hiện từ thời nhà Hán( thế kỷ II TCN)

Đầu tiên có hình một chiếc thìa múc canh bên trong chưa đầy các hạt nam châm nhỏ được gọi là kim chỉ nam


Sử họckho tàng sử sách phong phú, và phát triển từ

sớm.Thời Thương được coi là nền móng của sử học

với các minh văn bằng chữ giáp cốt có chứa đựng những tư liệu lịch sử quý giá.

Thời Tây Chu đã có viên quan ghi chép sửThời Tấn-Sở . Quyển sử tốt nhất là biên niên

của nước Lỗ


Sử học- Thời Tây Hán, sử học trở thành một lĩnh vực

độc lập, Tư Mã Thiên là người đặt nền móng đầu tiên.

Thời Đường, có cơ quan biên soạn sử sách gọi là Sử Quán.Từ đó về sau các bộ sử đều do nhà nước biên soạn

Thời Minh – Thanh, Trung Quốc đã biên soạn được nhiều bộ sử sách quí


Một số tác phẩm nổi tiếngThời Tấn- Sở: Sách Xuân Thu- được coi là

quyển sử tư nhân biên soạn sớm nhất ở Trung Quốc, Thượng Thư, Chu Lễ

Thời Chiến Quốc, có nhiều sách sử quan trọng: Tả truyện, Chiến quốc sách

Thời Tây Hán: . Sử kí, - Thời Minh – Thanh, Vĩnh Lạc Đại Điển, Cổ

Kim Đồ Thư tập thành và Tứ khố toàn thư.


Giáo dục: Trường học

Thời Tây Chu: quốc học và hương họcThời Xuân Thu: trường tư bắt đầu hình thànhTừ thời Hán: Nho giáo được coi trọng, giáo

dục phát triển mạnhThời nhà Thanh: mở một số trường học kiểu

mới, “ tân chính” giáo dục


Giáo dục: Khoa cử

Thời Hán: chưa có chế độ khoa cửThời Tùy- Đường: chế độ khoa cử bắt đầu

được đặt raThời Tống: phát triển và có quy định mớiThời Minh- Thanh: ngày càng chặt chẽ và rõ

ràng


Nghệ thuật hình khối

Nt hình khốiNt hình khốiKiến trúc

Hội họa, điêu khắc

Thư pháp


Kiến trúcNguyên vật liệu: đa dạng, chủ yếu là gỗNhiều mái, thường theo lối mái cong. Từng quần thể kiến trúc có hình thức độc đáo Phong cách dân tộc và địa phương muôn màu muôn

sắc. Bố cục đạt tính nghiêm chỉnh và linh hoạtĐộc đáo và trình độ nghệ thuật caoKĩ thuật thi công và phương pháp thiết kế tiên tiến

của thời cổ đại Gắn liền với kiến trúc là điêu khắc. trên các công

trình kiến trúc có nhiều tác phẩm điêu khắc


Công trình kiến trúc tiêu biểu


Vạn lí trường thành: do 3 nước Tần, Yên, Triệu thời Chiến quốc

xây dựng. Khi Tần Thuỷ Hoàng thống nhất Trung Hoa

đã cho nối 3 đoạn thành lạiTrường Thành dài 6.352 km và chạy từ bờ

biển Bột Hải tới tận Tân Cương. Ko thể nhìn thấy trường thành từ vũ trụ


Cố đô Bắc Kinh (Tử Cấm Thành ):

Xây dựng 1406- 1420 ( đời vua Vĩnh Lạc)

nơi ở của 24 triều vua Minh Thanh.

Gồm 100 toà cung điện, và 8600 gian.

Điện Thái Hòa


Di Hoà Viên:


Điêu khắcGắn liền với tôn giáobắt đầu vào khoảng đời nhà Thương, khoảng

3000 năm trướcChất liệu: đá hoa cươngĐầu đời Thanh là giai đoạn phát triển cực

thịnh của điêu khắc đá Điêu khắc đá được chia làm: Ngọc điêu, thạch

điêu, mộc điêu. Tác phẩm nổi tiếng: cặp tượng Tần ngẫu đời

Tần, tượng Lạc sơn đại Phật đời Tây Hán , tượng Phật nghìn mắt nghìn tay.


Hội hoạCó lịch sử 5000 - 6000 năm với các loại hình:

bạch hoạ, bản hoạ, bích hoạ. Đặc biệt là nghệ thuật vẽ tranh thuỷ mạc

Cuốn Lục pháp luận của Tạ Hách đã tổng kết những kinh nghiệm hội hoạ từ đời Hán đến đời Tuỳ.

Các hang đá còn lưu lại những hình vẽ trên vách về chủ đề các lời răn của phật.





Thư pháp

Khoảng thế kỷ II và IV cn, nghệ thuật viết chữ được mệnh danh là thư pháp hay thư đạo.. Trong thời này có Vương Hi Chi (303-361) một đại quan cũng là một đại thư gia mà người đời tôn là «Thảo thánh»

Hình thức phổ biến nhất của thư pháp là đôi câu đối

Thư pháp là một bộ môn nghệ thuật có qui tắc nghiêm ngặt


Nghệ thuật trình diễn: Kinh dịchKinh kịch cổ truyền mang đầy đủ các nét nghệ

thuật cả hát, múa, biểu diễn, sân khấu Nội dung mang kịch tínhCó lịch sử hơn 200 năm. Được bắt nguồn từ mấy loại tuồng cổ địa

phươngcuối thế kỷ thứ 18 là thời kỳ phát triển rầm rộ

nhất của Kinh kịch



Âm nhạc Thi kinh- tuyển tập các bài hát từ thế kỷ XI

đến VII TCNNhạc khí phân loại theo bát âm: Âm nhạc cổ Trung Quốc dùng hệ thống ngũ

thanh : Cung, Thương, Giốc, Chủy, Vũ.


Vũ đạo : Nghệ thuật múaMúa cổ đại : vu vũ và nhạc vũ Đầu đời Tây Chu, lễ và nhạc được qui định.

Nhạc vũ được chỉnh đốn thành nhã nhạc mang tính chất cung đình, và vũ đạo của giới nô lệ trước đây được nâng cao.

Cuối đời Tây Chu, nhã nhạc mất dần tác dụng khống chế của nó. Nhạc và vũ đạo dân gian phát triển mạnh, thay thế nhã nhạc.


Tạp kỹ Tạp kỹ (xiếc, nhào lộn) là một thể loại nghệ

thuật biểu diễn lâu đời tại Trung Quốc Đời Hán: Tạp kỹ trở thành bộ môn nghệ thuật

biểu diễn được phát triển thành thục. Các tạp kỹ đời Hán : leo sào, leo dây, phóng dao, lăn vòng lửa, trồng chuối ngược…


Tạp kỹĐời Tống-Nguyên, bách hí bị thu hẹp Nhiều

rạp hát và sân biểu diễn được hình thành tại các đô thị.

Thời Nam Tống: quy tụ thành những gánh hát gọi là xã hoà

Đời Minh-Thanh, tạp kỹ suy thoái, nghệ nhân chủ yếu thuộc loại lộ kỳ


Ẩm thực

Đặc trưng:- thành phần chính: chủ thực và cải thực

- Chế biến nguyên con

- hội tụ đủ hương, sắc, vị trang trí.

- Dùng đũa

- Các cách: hâm, nấu, ninh, xào, hấp, rang, luộc, om, nhúng,...



Lịch sử văn hóa ẩm thực Trung Hoa Thời Thương Chu: Lục thực, Lục ẩm, Lục thiện,

Bách tu, Bách tương, Bát trân. Cuối thời Chiến quốc: Lã thị Xuân thu- Y Doãn

Thời Tần Hán:sự thịnh hành của việc theo đuổi thuật trường thọ

Thời Ngụy Tấn Nam Bắc Triều: thời kì phồn vinh của ẩm thực

Thời Tùy Đường Tống: rất nhiều sách về ẩm thực: trà, rượu, các món chay…

Thời Nguyên Minh Thanh văn hóa ẩm thực phát triển càng mạnh mẽ


8 phong cách ẩm thực Trung HoaẨm thực Sơn Đông Ẩm thực Tứ XuyênẨm thực Giang TôẨm thực Chiết GiangẨm thực Quảng ĐôngẨm thực Phúc KiếnẨm thực Hồ NamẨm thực An Huy


DL- KS 50

www.thiendianhan.com

Documents

Thành tựu văn minh Trung Hoa