THƯ QUÁN - thtbackup.files.wordpress.com · g tr·n bang th−ch g cao vÙ khanh g nguyÅn nhung ... Tºp Mæt thŸng 10 2001 thõ quŸn b¨n th¨o * ThŸng 10 n¯m 2001 * Tºp

|

HÖnh nhõ c·m bît l¡ u mÅ ½i trong r÷ng chù nghØa. NhiËu n¯m trõèc bàn mÖnh ½¬ u mÅ rãi, nay cïng n°m tay ½i v¡o u mÅ ½Ì th¶y chît tuäi trÀ ng¡y n¡o, th¶y chît tÖnh b−n ¶m Ÿp bµy gié v¡ th¶y nhùng bõèc ½i l÷ng løng cða nhùng ng¡y s°p tèi... Vºy thÖ chîng ta cïng lÅn ½õéng ! TBT

B¨n phä biÆn h−n chÆ trong vÝng thµn hùu

THƯ QUÁN BẢN THẢO

nature

cao tho−i chµu g tr·n huiËn µn g NguyÅn Minh g tr·n ho¡i thõ g ph−m v¯n nh¡n g tr·n bang th−ch g cao vÙ khanh g nguyÅn nhung ...

Tºp Mæt thŸng 10 2001

thõ quŸn b¨n th¨o * ThŸng 10 n¯m 2001 * Tºp 1

Ta ñöùng beân naøy bôø Nöõu Öôùc Beân kia thaønh phoá khoùi che trôøi

Döôùi ñoáng hoang taøn theâ thaûm aáy Xin tìm duøm anh em maát tích

Twin towers

Ta ñöùng beân naøy bôø Nöõu Öôùc Beân kia thaønh phoá khoùi che trôøi

Döôùi ñoáng hoang taøn theâ thaûm aáy Xin tìm duøm anh em maát tích

Twin towers

Thß quán bän thäo * 4 Thß quán bän thäo * 4

Muïc luïc Nguyeân Nhung: Coõi muø söông (truyeän) 7 Cao Vò Khanh: Cho Duø Lòch Söõ ñau baàm daäp 23 Thô hoïc troø thôøi chieán 40 Phaïm vaên Nhaøn: Thaùng Naêm Hoa Maän nôû (truyeän) 43 Traàn Hoaøi Thö: Thô töø Pulau Bidong 61 Traàn Hoaøi Thö: Chuyeän xoùm Tröôøng Ñònh (truyeän) 63 Traàn Thò Lai Hoàng: Taàm Voâng(thô trích) 82 Phaïm Vaên Nhaøn: Veà vôùi phoá (ñoïc thô THT) 84 Traàn Huieàn AÂn (thô trích) 98 Cao Thoaïi Chaâu (thô trích) 101 Nguyeân Minh: Chuyeán Xe Khaéc Nghieät (truyeän) 113 Traàn Bang Thaïch: Khoâng coù choã cho moät tình yeâu (truyeän) 122

Muïc luïc Nguyeân Nhung: Coõi muø söông (truyeän) 7 Cao Vò Khanh: Cho Duø Lòch Söõ ñau baàm daäp 23 Thô hoïc troø thôøi chieán 40 Phaïm vaên Nhaøn: Thaùng Naêm Hoa Maän nôû (truyeän) 43 Traàn Hoaøi Thö: Thô töø Pulau Bidong 61 Traàn Hoaøi Thö: Chuyeän xoùm Tröôøng Ñònh (truyeän) 63 Traàn Thò Lai Hoàng: Taàm Voâng(thô trích) 82 Phaïm Vaên Nhaøn: Veà vôùi phoá (ñoïc thô THT) 84 Traàn Huieàn AÂn (thô trích) 98 Cao Thoaïi Chaâu (thô trích) 101 Nguyeân Minh: Chuyeán Xe Khaéc Nghieät (truyeän) 113 Traàn Bang Thaïch: Khoâng coù choã cho moät tình yeâu (truyeän) 122



Lôøi Môû Trong khi nhöõng aán baûn cuoái cuøng saép ñöôïc hoaøn thaønh thì New York, Washington DC bò taán coâng. Töø ñaây, Ñeâm treân Twin towers ñaõ vónh vieãn maát. Giöõa luùc loaøi ngöôøi, khoâng rieâng gì ôû Myõ ñang höôùng veà New York, cuùi ñaàu maëc nieäm cho New York, thì taäp baûn thaûo naøy cuõng xin ñeå vaøo trang ñaàu taám loøng cuûa chuùng toâi veà moät thaønh phoá cuûa taát caû moïi ngöôøi. Caùi tang naøy laø caùi tang chung. Noãi ñau naøy laø noãi ñau chung. Löông taâm ñaõ baét chuùng toâi phaûi laøm laïi, ñoùng laïi, in laïi, binding laïi. Ñeå chia xeû nieàm ñau cuøng New York. Vôùi moät New York maø khoùi thoáng haän ñaõ nhaäp vaøo coõi muø söông nhö töïa ñeà truyeän ngaén cuûa Nguyeân Nhung. Vì theá, neáu coù khuyeát ñieåm veà hình thöùc, xin quí baïn vui loøng boû qua. Thö Quaùn Baûn Thaûo ñaõ ra ñôøi khoâng ngoaøi muïc ñích giöõ gìn nhöõng saùng taùc giaù trò cuûa moät soá baïn beø baèng höõu baát haïnh vaø bò laõng queân hieän soáng trong nöôùc. Chuùng toâi cuõng xin pheùp ñöôïc trích laïi moät baøi trong taäp buùt kyù Ngaøy Veà Cuûa Quæ cuûa Lyù Khoâng Minh(LKM) do Ñoàng Dao xuaát baûn ôû UÙc ñeå baïn coù theå hieåu roõ hôn veà moät teân tuoåi lôùn tröôùc naêm 1975: nhaø vaên Voõ Hoàng. Ngoaøi ra, theâm moät baøi thô ñöôïc ñi treân Laù Thö Phöôïng Vó naêm 2000 cuûa Traàn thò Lai Hoàng, nhö laø moät boâng hoa ñeïp cuûa gioøng vaên chöông aùi höõu ñang nôû roä taïi haûi ngoaïi... Cuoái cuøng, ñaây chæ laø nhöõng baûn thaûo. Vaø vì laø baûn thaûo neân neáu coù gì sô soùt, mong quí baïn nieäm tình tha thöù. Traàn Hoaøi Thö

Lôøi Môû Trong khi nhöõng aán baûn cuoái cuøng saép ñöôïc hoaøn thaønh thì New York, Washington DC bò taán coâng. Töø ñaây, Ñeâm treân Twin towers ñaõ vónh vieãn maát. Giöõa luùc loaøi ngöôøi, khoâng rieâng gì ôû Myõ ñang höôùng veà New York, cuùi ñaàu maëc nieäm cho New York, thì taäp baûn thaûo naøy cuõng xin ñeå vaøo trang ñaàu taám loøng cuûa chuùng toâi veà moät thaønh phoá cuûa taát caû moïi ngöôøi. Caùi tang naøy laø caùi tang chung. Noãi ñau naøy laø noãi ñau chung. Löông taâm ñaõ baét chuùng toâi phaûi laøm laïi, ñoùng laïi, in laïi, binding laïi. Ñeå chia xeû nieàm ñau cuøng New York. Vôùi moät New York maø khoùi thoáng haän ñaõ nhaäp vaøo coõi muø söông nhö töïa ñeà truyeän ngaén cuûa Nguyeân Nhung. Vì theá, neáu coù khuyeát ñieåm veà hình thöùc, xin quí baïn vui loøng boû qua. Thö Quaùn Baûn Thaûo ñaõ ra ñôøi khoâng ngoaøi muïc ñích giöõ gìn nhöõng saùng taùc giaù trò cuûa moät soá baïn beø baèng höõu baát haïnh vaø bò laõng queân hieän soáng trong nöôùc. Chuùng toâi cuõng xin pheùp ñöôïc trích laïi moät baøi trong taäp buùt kyù Ngaøy Veà Cuûa Quæ cuûa Lyù Khoâng Minh(LKM) do Ñoàng Dao xuaát baûn ôû UÙc ñeå baïn coù theå hieåu roõ hôn veà moät teân tuoåi lôùn tröôùc naêm 1975: nhaø vaên Voõ Hoàng. Ngoaøi ra, theâm moät baøi thô ñöôïc ñi treân Laù Thö Phöôïng Vó naêm 2000 cuûa Traàn thò Lai Hoàng, nhö laø moät boâng hoa ñeïp cuûa gioøng vaên chöông aùi höõu ñang nôû roä taïi haûi ngoaïi... Cuoái cuøng, ñaây chæ laø nhöõng baûn thaûo. Vaø vì laø baûn thaûo neân neáu coù gì sô soùt, mong quí baïn nieäm tình tha thöù. Traàn Hoaøi Thö


coõi muø söông Nguyeân Nhung Khi vieân ñaïn baén tôùi, khoeùt moät loã troøn treân phaàn ngöïc beân traùi, nhö moät vieân gaïch neùm tôùi ñoät ngoät, khieán ngöôøi lính laûo ñaûo naèm ngöûa ra, thoaét nhieân anh thaáy mình ñöùng treân moät moûm ñoài cao, nhìn bao quaùt khaép caû chieán traän. Giöõa buoåi chieàu nhaäp nhoaïng, laãn vôùi tieáng hoâ " xung phong", laèn ñaïn töø hai phiaù vaãn ñoû röïc baén ra nhö möa... Ñeán giaây phuùt ñoù anh chöa nghó laø mình ñaõ cheát, vì noù ñoät ngoät quaù, anh ngaïc nhieân nhìn thaân xaùc mình ngaõ ngöûa ra, treân ñaàu coøn ñoäi chieác noùn saét, boä treillis maøu reâu baån thæu ôû khoaûng ngöïc ñaõ öôùt ñaãm beät maùu thaãm ñen, maét nhaém, chieác mieäng coøn haù ra vì hình nhö hai tieáng "xung phong" cuoái cuøng cuaû anh chöa thoaùt ra heát trong loàng ngöïc, giöõa luùc chieán tröôøng coøn ñang soâi ñoäng. Anh ngaïc nhieân laém, roõ raøng thì anh khoâng coøn soáng nöõa, khi ñöùng xoång löng gaøo leân hai tieáng "xung phong" laø vieân ñaïn beân kia baén tôùi, theá naèm cuaû xaùc cheát vaø caùi mieäng haù ra ñaõ chöùng minh ñieàu ñoù. Maø laï thay, caûnh töôïng thì ñang höøng höïc theá kia, chieán ñaáu moät maát moät coøn vaãn raønh raønh ra ñoù, sao loøng naøy phuùt giaây naøy nguoäi haún, anh khoâng bieát mình hoâ xung phong laøm gì, seõ gieát ai, thuø haän trong anh khoâng coøn, nguoäi ñi nhö moät gaùo nöôùc laïnh, anh ngaém nhìn nhöõng xaùc cheát cuaû caû hai beân maø khoâng hieåu gì heát. Anh khoâng muoán gieát ai, khoâng haän thuø ai, khi cheát roài

coõi muø söông Nguyeân Nhung Khi vieân ñaïn baén tôùi, khoeùt moät loã troøn treân phaàn ngöïc beân traùi, nhö moät vieân gaïch neùm tôùi ñoät ngoät, khieán ngöôøi lính laûo ñaûo naèm ngöûa ra, thoaét nhieân anh thaáy mình ñöùng treân moät moûm ñoài cao, nhìn bao quaùt khaép caû chieán traän. Giöõa buoåi chieàu nhaäp nhoaïng, laãn vôùi tieáng hoâ " xung phong", laèn ñaïn töø hai phiaù vaãn ñoû röïc baén ra nhö möa... Ñeán giaây phuùt ñoù anh chöa nghó laø mình ñaõ cheát, vì noù ñoät ngoät quaù, anh ngaïc nhieân nhìn thaân xaùc mình ngaõ ngöûa ra, treân ñaàu coøn ñoäi chieác noùn saét, boä treillis maøu reâu baån thæu ôû khoaûng ngöïc ñaõ öôùt ñaãm beät maùu thaãm ñen, maét nhaém, chieác mieäng coøn haù ra vì hình nhö hai tieáng "xung phong" cuoái cuøng cuaû anh chöa thoaùt ra heát trong loàng ngöïc, giöõa luùc chieán tröôøng coøn ñang soâi ñoäng. Anh ngaïc nhieân laém, roõ raøng thì anh khoâng coøn soáng nöõa, khi ñöùng xoång löng gaøo leân hai tieáng "xung phong" laø vieân ñaïn beân kia baén tôùi, theá naèm cuaû xaùc cheát vaø caùi mieäng haù ra ñaõ chöùng minh ñieàu ñoù. Maø laï thay, caûnh töôïng thì ñang höøng höïc theá kia, chieán ñaáu moät maát moät coøn vaãn raønh raønh ra ñoù, sao loøng naøy phuùt giaây naøy nguoäi haún, anh khoâng bieát mình hoâ xung phong laøm gì, seõ gieát ai, thuø haän trong anh khoâng coøn, nguoäi ñi nhö moät gaùo nöôùc laïnh, anh ngaém nhìn nhöõng xaùc cheát cuaû caû hai beân maø khoâng hieåu gì heát. Anh khoâng muoán gieát ai, khoâng haän thuø ai, khi cheát roài


anh môùi thaáy cuoäc chieán quaû laø kinh dò, hai beân haêm hôû ñi tìm nhau, baén, gieát, loøng cuoàn cuoän noãi caêm hôøn, roài khi xaùc thaân ñoàng loaït ngaõ xuoáng laø luùc aáy vöøa tænh moät côn meâ. Anh ñaët teân cho noù laø côn aùc moäng, chæ trong moät gang taác giöõa soáng vaø cheát, loøng anh nguoäi ngaét bao nhieâu caêm thuø, oaùn haän. Ñöùng nhö theá khaù laâu, boùng nhöõng ngöôøi lính di chuyeån töø buïi caây naøy sang buïi caây khaùc, töø bôø ñaù naøy sang bôø ñaù kia, anh nhìn raát roõ, chæ duy nhaát khoâng hieåu hoï laøm gì. Anh ñöùng ñöôùi caây thoâng hay treân ngoïn thoâng, raát lô löûng vì anh hoaøn toaøn ñöôïc laøm chuû linh hoàn anh töø luùc thoaùt ra khoûi phaän ngöôøi, khoâng coøn gì ñeå sôï haõi nöõa, möùc cuoái cuaû con ñöôøng ñaõ heát. Anh caûm thaáy mình töï do hôn bao giôø, khoâng coøn nhöõng theá ñöùng, theá chaøo tröôùc thöôïng caáp, khoâng ai baét anh thi haønh kyû luaät quaân ñoäi, khoâng coù nhöõng buoåi hoïp haønh quaân, veõ chi chít nhöõng vaïch xanh ñoû ñöôøng ta ñi, ñöôøng ñòch tôùi, ñeå giaønh nhau töøng moûm ñoài, töøng taác ñaát. Anh khoâng kyû luaät caáp döôùi, khoâng sôï seät caáp treân, bình ñaúng, maõi tôùi cheát anh môùi thaáy hai chöõ " bình ñaúng" ñöôïc Thöôïng Ñeá toân troïng ñeán möùc toái ña, moïi maøu da, chuûng toäc bò xoaù saïch khi con ngöôøi chæ coøn trô laïi boä xöông traéng gioáng nhau. Ñaùng leõ caùi cheát khieán anh buoàn raàu vì mình khoâng coøn hieän höõu trong coõi ñôøi, thì anh laïi sung söôùng nghó raèng, chæ caàn böôùc qua moät tích taéc cuaû voøng sinh töû, laø taát caû moïi chuû nghiaõ, giai caáp, bon chen, thuø haän ñeàu ngaõ xuoáng moät löôït. Anh ñang suy tö vôùi nhöõng ñieàu môùi meû töø coõi muø söông thì nghe moät gioïng noùi beân tai, gioïng noùi raát treû cuaû moät ngöôøi mieàn Baéc chöa quaù tuoåi hai möôi: "Chaøo anh." Anh ngoaûnh nhìn veà phiaù sau, trôøi coøn môø môø chöa toái haún, vaøi vò sao ñaõ nhaáp nhaùy treân neàn trôøi tím thaãm, khieán anh nhìn chöa roõ maët ngöôøi vöøa chaøo hoûi mình. Tuy nhieân, gioïng noùi coøn treû, laïi leã pheùp khieán anh coù caûm tình, haén chæ ñoä ñöùa em uùt coøn ñang hoïc Ñaïi Hoïc cuaû anh ôû queâ nhaø. Anh ngaïc nhieân töï hoûi, sao haén laïi ñeán ñaây, choã suùng ñaïn vaø tanh töôûi muøi maùu. Anh hoûi: " Chuù ôû ñaâu tôùi ñaây?"

anh môùi thaáy cuoäc chieán quaû laø kinh dò, hai beân haêm hôû ñi tìm nhau, baén, gieát, loøng cuoàn cuoän noãi caêm hôøn, roài khi xaùc thaân ñoàng loaït ngaõ xuoáng laø luùc aáy vöøa tænh moät côn meâ. Anh ñaët teân cho noù laø côn aùc moäng, chæ trong moät gang taác giöõa soáng vaø cheát, loøng anh nguoäi ngaét bao nhieâu caêm thuø, oaùn haän. Ñöùng nhö theá khaù laâu, boùng nhöõng ngöôøi lính di chuyeån töø buïi caây naøy sang buïi caây khaùc, töø bôø ñaù naøy sang bôø ñaù kia, anh nhìn raát roõ, chæ duy nhaát khoâng hieåu hoï laøm gì. Anh ñöùng ñöôùi caây thoâng hay treân ngoïn thoâng, raát lô löûng vì anh hoaøn toaøn ñöôïc laøm chuû linh hoàn anh töø luùc thoaùt ra khoûi phaän ngöôøi, khoâng coøn gì ñeå sôï haõi nöõa, möùc cuoái cuaû con ñöôøng ñaõ heát. Anh caûm thaáy mình töï do hôn bao giôø, khoâng coøn nhöõng theá ñöùng, theá chaøo tröôùc thöôïng caáp, khoâng ai baét anh thi haønh kyû luaät quaân ñoäi, khoâng coù nhöõng buoåi hoïp haønh quaân, veõ chi chít nhöõng vaïch xanh ñoû ñöôøng ta ñi, ñöôøng ñòch tôùi, ñeå giaønh nhau töøng moûm ñoài, töøng taác ñaát. Anh khoâng kyû luaät caáp döôùi, khoâng sôï seät caáp treân, bình ñaúng, maõi tôùi cheát anh môùi thaáy hai chöõ " bình ñaúng" ñöôïc Thöôïng Ñeá toân troïng ñeán möùc toái ña, moïi maøu da, chuûng toäc bò xoaù saïch khi con ngöôøi chæ coøn trô laïi boä xöông traéng gioáng nhau. Ñaùng leõ caùi cheát khieán anh buoàn raàu vì mình khoâng coøn hieän höõu trong coõi ñôøi, thì anh laïi sung söôùng nghó raèng, chæ caàn böôùc qua moät tích taéc cuaû voøng sinh töû, laø taát caû moïi chuû nghiaõ, giai caáp, bon chen, thuø haän ñeàu ngaõ xuoáng moät löôït. Anh ñang suy tö vôùi nhöõng ñieàu môùi meû töø coõi muø söông thì nghe moät gioïng noùi beân tai, gioïng noùi raát treû cuaû moät ngöôøi mieàn Baéc chöa quaù tuoåi hai möôi: "Chaøo anh." Anh ngoaûnh nhìn veà phiaù sau, trôøi coøn môø môø chöa toái haún, vaøi vò sao ñaõ nhaáp nhaùy treân neàn trôøi tím thaãm, khieán anh nhìn chöa roõ maët ngöôøi vöøa chaøo hoûi mình. Tuy nhieân, gioïng noùi coøn treû, laïi leã pheùp khieán anh coù caûm tình, haén chæ ñoä ñöùa em uùt coøn ñang hoïc Ñaïi Hoïc cuaû anh ôû queâ nhaø. Anh ngaïc nhieân töï hoûi, sao haén laïi ñeán ñaây, choã suùng ñaïn vaø tanh töôûi muøi maùu. Anh hoûi: " Chuù ôû ñaâu tôùi ñaây?"


Vaãn moät thanh aâm trong treûo cuaû tuoåi thanh nieân, pha chuùt queâ muaø cuaû ngöôøi noâng daân mieàn Baéc: " Thöa anh, em ôû xa laém, queâ em mieàn Trung du Baéc Vieät. Em cuõng chaúng hieåu taïi sao em tôùi ñaây, aø, ngöôøi ta baûo ñi thì phaûi ñi, khoâng ñi cuõng khoù maø yeân thaân, baûo gieát thì phaûi gieát, cho ñeán phuùt naøy em thöïc tình khoâng hieåu gì caû." Gioïng anh chuøng haún xuoáng, ñaày thöông caûm: " Toäi nghieäp, chuùng mình chæ laø nhöõng naïn nhaân nhö nhau, vaäy em ñi ñaõ laâu chöa?" Ngöôøi thanh nieân thoån thöùc: " Gaàn ba naêm roài anh aï, töø khi em môùi möôøi baûy tuoåi. Em nhôù meï em laém, nhôù nhaát laø nöông cheø vaø vöôøn saén , maáy con vòt con ôû caùi ao sau nhaø. Gaàn ba naêm nay chui ruùc trong röøng, nguû voõng, aên rau röøng, uoáng nöôùc suoái, thænh thoaûng em coù thaáy moät thoân xoùm mieàn Nam, caây traùi phì nhieâu quaù. Ngöôøi ta baûo phaûi ra ñi tìm gieát keû thuø, vôùi nhöõng caùi maët vaèn veän ma quyû, nhöng giôø naøy ñöùng ñaây vôùi anh, em thaáy hoaøn toaøn sai söï thaät..." Anh lính mieàn Nam baät cöôøi: " Ñuùng ñaáy, cuõng nhö anh hình dung veà chuù maøy thì cuõng chaúng gioáng ai, nhöng baây giôø thì anh thaáy haønh ñoäng chuùng mình caàm suùng baén vaøo nhau quaû laø taøn nhaãn. Chuù maøy laø moät thaèng nhaõi, ngaây thô, chaân thaät, noàng naøn tình queâ cha ñaát toå, thöông nhôù meï hieàn, anh chaúng caêm thuø gì chuù maøy heát, vaäy maø khi coøn laø ngöôøi, taïi sao chuùng mình laïi muoán gieát nhau." Moät phuùt im laëng, ngöôøi lính mieàn Nam tieáp tuïc noùi leân nhöõng gì anh suy nghó: " Loãi taïi nhöõng caùi ñaàu bònh hoaïn ñeû ra nhöõng quaùi thai cuaû thôøi ñaïi, ñeán baây giôø nhaém maét liaø traàn, hieåu ñöôïc ra thì ñaõ muoän maøng. Chuù nhìn kiaø, ngöôøi ta vaãn ñang luøng suïc nhau, gieát nhau, ñaáy ñaáy, coù nhöõng ngöôøi gioáng anh ñöôïc loâi veà moät choã, khieáp quaù, vôõ ñaàu, luûng ngöïc, tay chaân liaø laët moãi thöù moät nôi, coøn ñaùm gioáng chuù maøy thì cuõng ngaõ saáp ngaõ ngöûa, maùu ñoå thòt rôi..." Chuù caùn binh mieàn Baéc caùm caûnh mình thòt naùt xöông tan, nöùc leân khoùc:

Vaãn moät thanh aâm trong treûo cuaû tuoåi thanh nieân, pha chuùt queâ muaø cuaû ngöôøi noâng daân mieàn Baéc: " Thöa anh, em ôû xa laém, queâ em mieàn Trung du Baéc Vieät. Em cuõng chaúng hieåu taïi sao em tôùi ñaây, aø, ngöôøi ta baûo ñi thì phaûi ñi, khoâng ñi cuõng khoù maø yeân thaân, baûo gieát thì phaûi gieát, cho ñeán phuùt naøy em thöïc tình khoâng hieåu gì caû." Gioïng anh chuøng haún xuoáng, ñaày thöông caûm: " Toäi nghieäp, chuùng mình chæ laø nhöõng naïn nhaân nhö nhau, vaäy em ñi ñaõ laâu chöa?" Ngöôøi thanh nieân thoån thöùc: " Gaàn ba naêm roài anh aï, töø khi em môùi möôøi baûy tuoåi. Em nhôù meï em laém, nhôù nhaát laø nöông cheø vaø vöôøn saén , maáy con vòt con ôû caùi ao sau nhaø. Gaàn ba naêm nay chui ruùc trong röøng, nguû voõng, aên rau röøng, uoáng nöôùc suoái, thænh thoaûng em coù thaáy moät thoân xoùm mieàn Nam, caây traùi phì nhieâu quaù. Ngöôøi ta baûo phaûi ra ñi tìm gieát keû thuø, vôùi nhöõng caùi maët vaèn veän ma quyû, nhöng giôø naøy ñöùng ñaây vôùi anh, em thaáy hoaøn toaøn sai söï thaät..." Anh lính mieàn Nam baät cöôøi: " Ñuùng ñaáy, cuõng nhö anh hình dung veà chuù maøy thì cuõng chaúng gioáng ai, nhöng baây giôø thì anh thaáy haønh ñoäng chuùng mình caàm suùng baén vaøo nhau quaû laø taøn nhaãn. Chuù maøy laø moät thaèng nhaõi, ngaây thô, chaân thaät, noàng naøn tình queâ cha ñaát toå, thöông nhôù meï hieàn, anh chaúng caêm thuø gì chuù maøy heát, vaäy maø khi coøn laø ngöôøi, taïi sao chuùng mình laïi muoán gieát nhau." Moät phuùt im laëng, ngöôøi lính mieàn Nam tieáp tuïc noùi leân nhöõng gì anh suy nghó: " Loãi taïi nhöõng caùi ñaàu bònh hoaïn ñeû ra nhöõng quaùi thai cuaû thôøi ñaïi, ñeán baây giôø nhaém maét liaø traàn, hieåu ñöôïc ra thì ñaõ muoän maøng. Chuù nhìn kiaø, ngöôøi ta vaãn ñang luøng suïc nhau, gieát nhau, ñaáy ñaáy, coù nhöõng ngöôøi gioáng anh ñöôïc loâi veà moät choã, khieáp quaù, vôõ ñaàu, luûng ngöïc, tay chaân liaø laët moãi thöù moät nôi, coøn ñaùm gioáng chuù maøy thì cuõng ngaõ saáp ngaõ ngöûa, maùu ñoå thòt rôi..." Chuù caùn binh mieàn Baéc caùm caûnh mình thòt naùt xöông tan, nöùc leân khoùc:


" Coøn em, em laøm sao mang ñöôïc ñuû xaùc thaân veà vôùi meï cha. Meï ôi! Meï ôi! Meï cuaû con ôi. . ." Chuù ta khoùc hu hu, hoàn anh lính mieàn Nam bò chao ñaûo vì nhöõng tieáng khoùc goïi meï ai oaùn ngaây thô ñoù, moät con ngöôøi bò ñaåy ñi laøm vaät teá thaàn cho chieán tranh, ñeán luùc cheát roài vaãn khoùc hu hu goïi meï. Chöa bao giôø anh bò xuùc ñoäng nhö theá, anh röôm röôùm nöôùc maét, tieáng khoùc cuaû ngöôøi caùn binh mieàn Baéc vaãn tyû teâ laãn vaøo vôùi tieáng gioù u u trong nhöõng hoác ñaù, thoåi vuø vuø qua lau laùch, gaây neân moät noãi xoùt xa. Ngöôøi lính leân tieáng an uûi, hôi moät chuùt ñuaø côït cho queân noãi ñau ñôùn cuaû chuù beù: " Naøy, nín ñi chöù, lính traùng gì maø laïi khoùc nheø nhö treû con, baây giôø thì chuù coù theå veà vôùi meï ñöôïc roài ñaáy." Chuù beù nín khoùc, ngaïc nhieân hoûi: "Veà, veà nhö theá naøo hôû anh? Em bieát chaéc chaúng ai mang ñöôïc caùi hình haøi cuaû em veà traû cho cha meï em, vaø ngöôøi ta cuõng chaû baùo tin cho meï em bieát laø em ñaõ hy sinh ñaâu. Roài ñaây anh coøn ñöôïc ñoàng ñoäi mang veà, choân caát töû teá, chöù em thì ..." Chuù ta laïi khoùc suït suøi, anh lính mieàn Nam thaáy mình coù boån phaän an uûi chuù "ngoá" naøy moät chuùt, vì daãu sao anh vaãn laø ngöôøi hieåu bieát: " Xaù gì moät caùi xaùc hôû em, noù chæ laø caùi tuùi da dô daùy, hay laø moät caùi aùo cho moät kieáp ngöôøi, ngöôøi ta coøn phaûi thay nhieàu laàn aùo nöõa cô em aï, tao noùi ñaëc gioïng Baéc Kyø ñaáy nheù! Thaät söï khi coøn soáng, maáy ai ñaõ hieåu saâu xa veà hai chöõ "phuø du", cho neân cöù keøn cöïa, bon chen, giaønh giaät ñeå maø thuû lôïi cho mình. Baây giôø thì buoâng heát, khoâng truï laïi moät thöù gì, khoeû re. Neø, khoâng phaûi chæ mình chuù maøy môùi coù queâ höông, môùi coù meï hieàn, anh ñaây ñaõ maáy thaùng khoâng ñöôïc veà thaêm nhaø, thaèng con ñaàu cuaû anh boán thaùng roài maø anh chöa bieát maët noù. Coù leõ anh em mình phaûi chia tay, tao ñi veà nhaø ñaây, chöa bao giôø chuùng mình laïi töï do nhö luùc naøy, muoán ñi ñaâu thì ñi khoâng phaûi xin pheùp ai caû. Theá tröôùc kia, chuù maøy nghó veà anh nhö theá naøo?" Chuù caùn binh mieàn Baéc beõn leõn cöôøi, gioïng nhaø queâ cuaû chuù khoâng daáu dieám ñöôïc ñieàu gì, vì chuù lôùn leân ôû noâng thoân: " Em noùi anh ñöøng giaän, ngaøy xöa trong ñaàu em thì hình aûnh caùc

" Coøn em, em laøm sao mang ñöôïc ñuû xaùc thaân veà vôùi meï cha. Meï ôi! Meï ôi! Meï cuaû con ôi. . ." Chuù ta khoùc hu hu, hoàn anh lính mieàn Nam bò chao ñaûo vì nhöõng tieáng khoùc goïi meï ai oaùn ngaây thô ñoù, moät con ngöôøi bò ñaåy ñi laøm vaät teá thaàn cho chieán tranh, ñeán luùc cheát roài vaãn khoùc hu hu goïi meï. Chöa bao giôø anh bò xuùc ñoäng nhö theá, anh röôm röôùm nöôùc maét, tieáng khoùc cuaû ngöôøi caùn binh mieàn Baéc vaãn tyû teâ laãn vaøo vôùi tieáng gioù u u trong nhöõng hoác ñaù, thoåi vuø vuø qua lau laùch, gaây neân moät noãi xoùt xa. Ngöôøi lính leân tieáng an uûi, hôi moät chuùt ñuaø côït cho queân noãi ñau ñôùn cuaû chuù beù: " Naøy, nín ñi chöù, lính traùng gì maø laïi khoùc nheø nhö treû con, baây giôø thì chuù coù theå veà vôùi meï ñöôïc roài ñaáy." Chuù beù nín khoùc, ngaïc nhieân hoûi: "Veà, veà nhö theá naøo hôû anh? Em bieát chaéc chaúng ai mang ñöôïc caùi hình haøi cuaû em veà traû cho cha meï em, vaø ngöôøi ta cuõng chaû baùo tin cho meï em bieát laø em ñaõ hy sinh ñaâu. Roài ñaây anh coøn ñöôïc ñoàng ñoäi mang veà, choân caát töû teá, chöù em thì ..." Chuù ta laïi khoùc suït suøi, anh lính mieàn Nam thaáy mình coù boån phaän an uûi chuù "ngoá" naøy moät chuùt, vì daãu sao anh vaãn laø ngöôøi hieåu bieát: " Xaù gì moät caùi xaùc hôû em, noù chæ laø caùi tuùi da dô daùy, hay laø moät caùi aùo cho moät kieáp ngöôøi, ngöôøi ta coøn phaûi thay nhieàu laàn aùo nöõa cô em aï, tao noùi ñaëc gioïng Baéc Kyø ñaáy nheù! Thaät söï khi coøn soáng, maáy ai ñaõ hieåu saâu xa veà hai chöõ "phuø du", cho neân cöù keøn cöïa, bon chen, giaønh giaät ñeå maø thuû lôïi cho mình. Baây giôø thì buoâng heát, khoâng truï laïi moät thöù gì, khoeû re. Neø, khoâng phaûi chæ mình chuù maøy môùi coù queâ höông, môùi coù meï hieàn, anh ñaây ñaõ maáy thaùng khoâng ñöôïc veà thaêm nhaø, thaèng con ñaàu cuaû anh boán thaùng roài maø anh chöa bieát maët noù. Coù leõ anh em mình phaûi chia tay, tao ñi veà nhaø ñaây, chöa bao giôø chuùng mình laïi töï do nhö luùc naøy, muoán ñi ñaâu thì ñi khoâng phaûi xin pheùp ai caû. Theá tröôùc kia, chuù maøy nghó veà anh nhö theá naøo?" Chuù caùn binh mieàn Baéc beõn leõn cöôøi, gioïng nhaø queâ cuaû chuù khoâng daáu dieám ñöôïc ñieàu gì, vì chuù lôùn leân ôû noâng thoân: " Em noùi anh ñöøng giaän, ngaøy xöa trong ñaàu em thì hình aûnh caùc


anh gheâ gôùm laém, maët nhö quyû laïi uoáng maùu khoâng bieát tanh, gaëp tuïi em thì chæ thích phanh thaây, moå buïng. Cho neân ngöôøi ta daïy laø heã thaáy laø phaûi gieát, chöù coù ngôø ñaâu mình cuøng laø ngöôøi Vieät Nam nhö nhau, maët muõi cuõng coù khaùc gì nhau." Nghe chuù ta noùi, anh cöôøi khaø khaø: " Quaùi gôû cho nhöõng caùi ñaàu chæ hay nhoài nheùt vaøo ñaàu ngöôøi khaùc nhöõng thaønh kieán xaáu xa, bæ oåi, cuõng taïi chính trò caû maø thoâi, cuøng moät giaûi giang sôn, cuøng maøu da tieáng noùi , maø cöù dính vaøo chính trò laø noù baån thæu ngay. Veà thoâi em, tuïi mình giôø ñaây hoàn liaø khoûi xaùc, nhö thoaùt heát cuøm keïp , sao khoâng veà vôùi meï vôùi cha, vôùi vôï con gia ñình, thôøi gian anh ôû vôùi vôï khoâng baèng thôøi gian anh ñi ñaùi trong ñôøi lính, vaäy maø cuõng laøm khoå ñôøi ngöôøi ta, baây giôø nhaém maét xuoâi tay vaãn ñeå laïi moät taùc phaåm cho ñôøi, khoâng bieát ñôøi con anh ra sao, neáu cuoäc chieán cöù keùo daøi theâm vaøi chuïc naêm nöõa." Tuy vaäy, chuù lính mieàn Baéc haù hoác moàm ra khi thaáy anh lính mieàn Nam vöôn thaúng hai caùnh tay leân trôøi, roài giöõa luùc hai ngöôøi coøn ñang mòt môø giöõa coõi muø söông, thì chuù ta nghe anh haùt: " Traû laïi toâi laø tuoåi treû meânh moâng, Chuùng mình nhö luùa reo treân ruoäng ñoàng. . ." Gioïng anh to vaø khoeû, ñaày vui töôi, coù bao giôø maø moät ngöôøi cheát laïi vui töôi nhö theá, nhaân aùi ñeán theá, anh ta saün saøng chia xeû ngay vôùi keû thuø nieàm höùng khôûi cuaû söï töï do maø mình caûm nhaän ñöôïc, baét ñaàu töø coõi muø söông. Chuù caùn binh mieàn Baéc maët muõi non choeït buoàn raàu ngoù laïi xaùc mình vaø ñoàng ñoäi naèm raûi raùc treân baõi chieán tröôøng. Chæ vaøi hoâm thoâi, ngoïn ñoài thöa thôùt caây coû khoâng ñuû söùc choáng vôùi caùi naéng heø gay gaét, xaùc chuù seõ xình tröông leân, doøi boï luùc nhuùc, seõ coù moät hoá choân taäp theå vì khoâng ai phí thì giôø ñi ñaøo cho moãi xaùc cheát moät caùi huyeät, xaùc naøy naèm ñeø leân xaùc kia, laâu ngaøy muïc röõa ra ñeå trôû thaønh phaân boùn cho nuùi röøng, caây coû. Luùc aáy khoaûng nöûa ñeâm veà saùng, chieán tröôøng ñaõ im tieáng suùng, moät beân thaéng, moät beân thua, moät beân thaám meät vaø moät

anh gheâ gôùm laém, maët nhö quyû laïi uoáng maùu khoâng bieát tanh, gaëp tuïi em thì chæ thích phanh thaây, moå buïng. Cho neân ngöôøi ta daïy laø heã thaáy laø phaûi gieát, chöù coù ngôø ñaâu mình cuøng laø ngöôøi Vieät Nam nhö nhau, maët muõi cuõng coù khaùc gì nhau." Nghe chuù ta noùi, anh cöôøi khaø khaø: " Quaùi gôû cho nhöõng caùi ñaàu chæ hay nhoài nheùt vaøo ñaàu ngöôøi khaùc nhöõng thaønh kieán xaáu xa, bæ oåi, cuõng taïi chính trò caû maø thoâi, cuøng moät giaûi giang sôn, cuøng maøu da tieáng noùi , maø cöù dính vaøo chính trò laø noù baån thæu ngay. Veà thoâi em, tuïi mình giôø ñaây hoàn liaø khoûi xaùc, nhö thoaùt heát cuøm keïp , sao khoâng veà vôùi meï vôùi cha, vôùi vôï con gia ñình, thôøi gian anh ôû vôùi vôï khoâng baèng thôøi gian anh ñi ñaùi trong ñôøi lính, vaäy maø cuõng laøm khoå ñôøi ngöôøi ta, baây giôø nhaém maét xuoâi tay vaãn ñeå laïi moät taùc phaåm cho ñôøi, khoâng bieát ñôøi con anh ra sao, neáu cuoäc chieán cöù keùo daøi theâm vaøi chuïc naêm nöõa." Tuy vaäy, chuù lính mieàn Baéc haù hoác moàm ra khi thaáy anh lính mieàn Nam vöôn thaúng hai caùnh tay leân trôøi, roài giöõa luùc hai ngöôøi coøn ñang mòt môø giöõa coõi muø söông, thì chuù ta nghe anh haùt: " Traû laïi toâi laø tuoåi treû meânh moâng, Chuùng mình nhö luùa reo treân ruoäng ñoàng. . ." Gioïng anh to vaø khoeû, ñaày vui töôi, coù bao giôø maø moät ngöôøi cheát laïi vui töôi nhö theá, nhaân aùi ñeán theá, anh ta saün saøng chia xeû ngay vôùi keû thuø nieàm höùng khôûi cuaû söï töï do maø mình caûm nhaän ñöôïc, baét ñaàu töø coõi muø söông. Chuù caùn binh mieàn Baéc maët muõi non choeït buoàn raàu ngoù laïi xaùc mình vaø ñoàng ñoäi naèm raûi raùc treân baõi chieán tröôøng. Chæ vaøi hoâm thoâi, ngoïn ñoài thöa thôùt caây coû khoâng ñuû söùc choáng vôùi caùi naéng heø gay gaét, xaùc chuù seõ xình tröông leân, doøi boï luùc nhuùc, seõ coù moät hoá choân taäp theå vì khoâng ai phí thì giôø ñi ñaøo cho moãi xaùc cheát moät caùi huyeät, xaùc naøy naèm ñeø leân xaùc kia, laâu ngaøy muïc röõa ra ñeå trôû thaønh phaân boùn cho nuùi röøng, caây coû. Luùc aáy khoaûng nöûa ñeâm veà saùng, chieán tröôøng ñaõ im tieáng suùng, moät beân thaéng, moät beân thua, moät beân thaám meät vaø moät


beân tìm ñöôøng chaïy, boû laïi bao xaùc cheát vaø vuõ khí ngoån ngang. Ngaøy mai, khi maët trôøi moïc, ngöôøi soáng seõ thu doïn chieán tröôøng, seõ ñeám xem bao nhieâu ngöôøi hy sinh, bao nhieâu ngöôøi bò tieâu dieät. Caùi cheát mang haún hai yù nghiaõ khaùc nhau tuyø theo söï suy nghó cuaû ngöôøi soáng, heã yeâu thì ñöôïc goïi laø anh huøng, heã gheùt thì ñöôïc goïi laø thaèng keû cöôùp. Hai ngöôøi lính chia tay nhau, khoâng maûy may thuø haän, ngöôøi naøy nhìn ngöôøi kia ñaày nhöõng xoùt thöông. Moät ñaèng veà vôùi meï cha, moät ñaèng veà vôùi vôï con, hai caùc xaùc vaãn coøn ñaáy, vôõ ngöïc, toaùc ñaàu, luûng buïng... oOo Anh lính mieàn Nam hoàn liaø khoûi xaùc, thaûnh thôi löùôt gioù veà thaêm nhaø. Thôøi gian vaø khoaûng caùch ñoái vôùi linh hoàn chaúng laø gì caû, noù töông öùng vôùi söï öôùc muoán cuaû linh hoàn, muoán hay khoâng muoán maø thoâi. Caên nhaø cuaû vôï con anh naèm trong moät heûm saâu, nhaø gaïch maùi lôïp toân, thaân lính traùng "tieàn lính tính lieàn" maø anh coù moät toå aám nhö theá, quaû cuõng haùch. Luùc aáy trôøi töï nhieân ñoå möa, möa ñaäp aàm aàm leân maùi toân khieán chò thöùc giaác, vaø ñöùa beù giaät mình vì tieáng saám ñoäng, khoùc theùt leân. Thieáu phuï oâm con vaøo loøng, baøng hoaøng vì hình aûnh choàng vöøa hieän veà trong giaác chieâm bao. Chò thaáy anh veà, maáy thaùng nay töø khi ñöùa con chaøo ñôøi ngöôøi boá vaãn chöa thaáy maët con, vì chieán tröôøng caøng ngaøy caøng döõ doäi. Moät côn gioù luaø qua cöûa soå, taám maøn tuyn moûng run raåy nhö coù baøn tay voâ hình ñang veùn leân, khieán chò ruøng mình. Ñöùa beù vaãn chöa nguû laïi, khoùc oe oe, thieáu phuï voäi vaïch aùo cho con buù, thaèng beù ruùc vaøo ngöïc meï nuùt laáy nuùt ñeå, döôøng nhö trong khoâng gian aåm öôùt ñoù, hai meï con ñang ñöôïc ve vuoát baèng chuùt gioù luaø qua song cöûa soå. Chò laïi ruøng mình, caûm giaùc coâ ñôn giöõa ñeâm möa laøm chò tuûi thaân vaø chaûy nöôùc maét. Thaät ra thì anh ñaõ veà, ñöùng ñoù, khoâng baøy toû ñöôïc ñieàu gì duø vôï con gaàn trong gang taác, maø vaãn khoâng ñuïng chaïm, sôø moù ñöôïc. Anh ngaém

beân tìm ñöôøng chaïy, boû laïi bao xaùc cheát vaø vuõ khí ngoån ngang. Ngaøy mai, khi maët trôøi moïc, ngöôøi soáng seõ thu doïn chieán tröôøng, seõ ñeám xem bao nhieâu ngöôøi hy sinh, bao nhieâu ngöôøi bò tieâu dieät. Caùi cheát mang haún hai yù nghiaõ khaùc nhau tuyø theo söï suy nghó cuaû ngöôøi soáng, heã yeâu thì ñöôïc goïi laø anh huøng, heã gheùt thì ñöôïc goïi laø thaèng keû cöôùp. Hai ngöôøi lính chia tay nhau, khoâng maûy may thuø haän, ngöôøi naøy nhìn ngöôøi kia ñaày nhöõng xoùt thöông. Moät ñaèng veà vôùi meï cha, moät ñaèng veà vôùi vôï con, hai caùc xaùc vaãn coøn ñaáy, vôõ ngöïc, toaùc ñaàu, luûng buïng... oOo Anh lính mieàn Nam hoàn liaø khoûi xaùc, thaûnh thôi löùôt gioù veà thaêm nhaø. Thôøi gian vaø khoaûng caùch ñoái vôùi linh hoàn chaúng laø gì caû, noù töông öùng vôùi söï öôùc muoán cuaû linh hoàn, muoán hay khoâng muoán maø thoâi. Caên nhaø cuaû vôï con anh naèm trong moät heûm saâu, nhaø gaïch maùi lôïp toân, thaân lính traùng "tieàn lính tính lieàn" maø anh coù moät toå aám nhö theá, quaû cuõng haùch. Luùc aáy trôøi töï nhieân ñoå möa, möa ñaäp aàm aàm leân maùi toân khieán chò thöùc giaác, vaø ñöùa beù giaät mình vì tieáng saám ñoäng, khoùc theùt leân. Thieáu phuï oâm con vaøo loøng, baøng hoaøng vì hình aûnh choàng vöøa hieän veà trong giaác chieâm bao. Chò thaáy anh veà, maáy thaùng nay töø khi ñöùa con chaøo ñôøi ngöôøi boá vaãn chöa thaáy maët con, vì chieán tröôøng caøng ngaøy caøng döõ doäi. Moät côn gioù luaø qua cöûa soå, taám maøn tuyn moûng run raåy nhö coù baøn tay voâ hình ñang veùn leân, khieán chò ruøng mình. Ñöùa beù vaãn chöa nguû laïi, khoùc oe oe, thieáu phuï voäi vaïch aùo cho con buù, thaèng beù ruùc vaøo ngöïc meï nuùt laáy nuùt ñeå, döôøng nhö trong khoâng gian aåm öôùt ñoù, hai meï con ñang ñöôïc ve vuoát baèng chuùt gioù luaø qua song cöûa soå. Chò laïi ruøng mình, caûm giaùc coâ ñôn giöõa ñeâm möa laøm chò tuûi thaân vaø chaûy nöôùc maét. Thaät ra thì anh ñaõ veà, ñöùng ñoù, khoâng baøy toû ñöôïc ñieàu gì duø vôï con gaàn trong gang taác, maø vaãn khoâng ñuïng chaïm, sôø moù ñöôïc. Anh ngaém


nhìn ñeán ñôùn ñau hình aûnh vôï ngoài xoaõ toùc cho con buù giöõa ñeâm khuya, ñoâi maét coâ ñôn, u uaån, sôï haõi khi nghe tieáng möa rôi aøo aït treân maùi toân, laãn vôùi tieáng saám chôùp gaàm gheø nhö tieáng ñaïi baùc töø xa voïng laïi. Anh bieát chò ñang nhôù anh, ñang nghó ñeán ngaøy anh trôû veà ñeå noái tieáp nhöõng aùi aân ñaèm thaém dôû dang, nhöõng xum hoïp hieám hoi trong ñôøi laøm vôï lính. Anh ñöùng ñoù, saùt beân vôï con, döôùi ngoïn ñeøn ñeâm, anh nhìn thaáy nhöõng gioït nöôùc maét cuaû vôï thaùnh thoùt rôi xuoáng ñoâi goø maù phôn phôùt loâng tô, anh nhìn ñöùa con beù boûng cuaû mình ñang chuøn chuït nuùt laáy baàu söõa meï. Anh thaáy heát, nghe heát nhöng khoâng laøm gì ñöôïc, trong caùi töï do maø anh caûm nhaän ñöôïc töø coõi cheát, laïi baát löïc ñoái vôùi coõi soáng khieán anh ñau khoå. Anh muoán noùi vôùi vôï raèng, anh ñaõ veà ñaây roài, haõy oâm anh ñi, haõy hoân anh ñi, vaø anh coá gaéng laøm ñieàu ñoù nhöng hoàn anh döôøng nhö moät khoaûng troáng, cöù xuyeân suoát qua vaät theå, vaø söï ñuïng chaïm giöõa aâm vaø döông khoâng gôïi leân moät caûm xuùc naøo heát. Laøm laïi nhieàu laàn maø khoâng ñöôïc, anh boãng böïc doïc khoân taû, baûn chaát noùng naûy cuaû ngöôøi lính chæ laøm anh khoå sôû hôn thoâi, anh thöø ra nhìn vôï oâm con trong tay, roài nhìn hai meï con thieáp ñi vôùi giaác nguû nöûa khuya veà saùng, möa vaãn rích raéc rôi treân maùi toân aåm öôùt. Anh veà nhaø tröôùc khi vôï anh ñöôïc baùo tin buoàn, luùc aáy anh nghe chò keå leå vôùi vaøi ngöôøi thaân veà caûm giaùc boàn choàn, lo laéng khi thaáy anh veà trong giaác mô. Boû ñöùa con cho meï giaø, chò vaø vaøi ngöôøi nhaø ñeán nhaø xaùc quaân y vieän nhaän xaùc anh, giôø naøy laïnh cöùng trong chieác tuùi ny loâng, ñöôïc boû trong ngaên laïnh sau khi taém röûa saïch seõ laàn cuoái cuøng. Anh tyû myû quan saùt ngöôøi ta khaâm lieäm mình, trong luùc vôï anh ruõ ra khoùc, roài ngaõ ra baát tænh. Anh laáy laøm laï luøng laø taïi sao chò coù theå thöông tieác caùi xaùc khoâng hoàn aáy ñeán theá, trong khi chính anh ñang ñöùng beân caïnh chò, muøi traàm nhang boác leân thôm tho, nhöõng voøng khoùi quaán vaøo nhau bay lô löûng khieán anh nghe loøng yeân tónh laï. Anh muoán baûo chò ñöøng khoùc, anh ñaây neø, anh veà vôùi em ñaây roài, cuoái cuøng thì chieán tranh chæ töôùc ñoaït maát caùi xaùc cuaû anh , traû laïi töï do cho

nhìn ñeán ñôùn ñau hình aûnh vôï ngoài xoaõ toùc cho con buù giöõa ñeâm khuya, ñoâi maét coâ ñôn, u uaån, sôï haõi khi nghe tieáng möa rôi aøo aït treân maùi toân, laãn vôùi tieáng saám chôùp gaàm gheø nhö tieáng ñaïi baùc töø xa voïng laïi. Anh bieát chò ñang nhôù anh, ñang nghó ñeán ngaøy anh trôû veà ñeå noái tieáp nhöõng aùi aân ñaèm thaém dôû dang, nhöõng xum hoïp hieám hoi trong ñôøi laøm vôï lính. Anh ñöùng ñoù, saùt beân vôï con, döôùi ngoïn ñeøn ñeâm, anh nhìn thaáy nhöõng gioït nöôùc maét cuaû vôï thaùnh thoùt rôi xuoáng ñoâi goø maù phôn phôùt loâng tô, anh nhìn ñöùa con beù boûng cuaû mình ñang chuøn chuït nuùt laáy baàu söõa meï. Anh thaáy heát, nghe heát nhöng khoâng laøm gì ñöôïc, trong caùi töï do maø anh caûm nhaän ñöôïc töø coõi cheát, laïi baát löïc ñoái vôùi coõi soáng khieán anh ñau khoå. Anh muoán noùi vôùi vôï raèng, anh ñaõ veà ñaây roài, haõy oâm anh ñi, haõy hoân anh ñi, vaø anh coá gaéng laøm ñieàu ñoù nhöng hoàn anh döôøng nhö moät khoaûng troáng, cöù xuyeân suoát qua vaät theå, vaø söï ñuïng chaïm giöõa aâm vaø döông khoâng gôïi leân moät caûm xuùc naøo heát. Laøm laïi nhieàu laàn maø khoâng ñöôïc, anh boãng böïc doïc khoân taû, baûn chaát noùng naûy cuaû ngöôøi lính chæ laøm anh khoå sôû hôn thoâi, anh thöø ra nhìn vôï oâm con trong tay, roài nhìn hai meï con thieáp ñi vôùi giaác nguû nöûa khuya veà saùng, möa vaãn rích raéc rôi treân maùi toân aåm öôùt. Anh veà nhaø tröôùc khi vôï anh ñöôïc baùo tin buoàn, luùc aáy anh nghe chò keå leå vôùi vaøi ngöôøi thaân veà caûm giaùc boàn choàn, lo laéng khi thaáy anh veà trong giaác mô. Boû ñöùa con cho meï giaø, chò vaø vaøi ngöôøi nhaø ñeán nhaø xaùc quaân y vieän nhaän xaùc anh, giôø naøy laïnh cöùng trong chieác tuùi ny loâng, ñöôïc boû trong ngaên laïnh sau khi taém röûa saïch seõ laàn cuoái cuøng. Anh tyû myû quan saùt ngöôøi ta khaâm lieäm mình, trong luùc vôï anh ruõ ra khoùc, roài ngaõ ra baát tænh. Anh laáy laøm laï luøng laø taïi sao chò coù theå thöông tieác caùi xaùc khoâng hoàn aáy ñeán theá, trong khi chính anh ñang ñöùng beân caïnh chò, muøi traàm nhang boác leân thôm tho, nhöõng voøng khoùi quaán vaøo nhau bay lô löûng khieán anh nghe loøng yeân tónh laï. Anh muoán baûo chò ñöøng khoùc, anh ñaây neø, anh veà vôùi em ñaây roài, cuoái cuøng thì chieán tranh chæ töôùc ñoaït maát caùi xaùc cuaû anh , traû laïi töï do cho


phaàn hoàn, vaø vì theá anh môùi khoâng caàn "söï vuï leänh", maø vaãn ñöôøng hoaøng veà thaêm vôï con. Ngöôøi ta ñang keå leå veà caùi cheát "anh huøng " cuaû anh ngoaøi traän ñòa, coù leã nghi quaân caùch, coù truy thaêng caáp baäc, coù anh duõng boäi tinh, "anh leân lon giöõa hai haøng neán chong ". Chao ôi! Taát caû nhöõng thöù aáy giôø ñaây chæ laø phuø du vaø muoän maøng quaù, giaù ñöøng coù nhöõng caùi ñaàu nghó ra chieán tranh, anh ñaâu coù caàn laøm anh huøng, haõy traû choàng cho vôï anh, traû cha cho con anh, roài anh chôït nghó tôùi chuù caùn binh mieàn Baéc maët non choeït, khoùc töùc töôûi goïi meï ôi, meï ôi, thì laøm sao haõy traû laïi ñöùa con cho ngöôøi meï hieàn choán queâ nhaø. Ñaáy môùi laø nhöõng gì anh vaø caû ngöôøi lính beân kia mong moûi, vaø neáu phaûi gieát chuù beù ngaây thô, khôø khaïo kia ñeå laøm " anh huøng " thì quaû laø khoâng caàn thieát. Coù leõ vôï anh cuõng khoâng caàn nhöõng taám huy chöông, nhöõng baèng töôûng luïc cuaû anh ñeå toâ ñieåm ñôøi naøng, maø caùi mô öôùc cuaû naøng chæ ñôn giaûn laø "chao ôi theøm nuï hoân quen, beân ñeøn mình vaãn ñeâm ñeâm ñôïi chôø", nhu caàu cuaû naøng thaät giaûn dò, raát ngöôøi, naøng caàn anh , caàn moät ngöôøi ñaøn oâng cuaû ñôøi naøng vaø caàn moät ñöùa cha cho con, ôû caùi tuoåi ngoaøi ñoâi möôi, môùi rôøi gheá nhaø tröôøng maø hai ngaán nöôùc maét luùc naøo cuõng ñoïng laïi treân khuoân maët xinh xaén. Mai sau, vôùi moät cuoäc tình dôû dang, moät ñöaù con non nôùt, moät soá tieàn töû tuaát cuaû choàng, naøng seõ ra sao? Chaáp nhaän nhöõng thaùng ngaøy coâ ñôn ñeå haõnh dieän laøm vôï moät "anh huøng", hay roài ñaây luõ ñaøn oâng seõ khoâng ñeå naøng yeân, seõ xoâ ñaåy naøng vaøo con ñöôøng khoâng loái thoaùt. oOo Chia tay vôùi ngöôøi lính mieàn Nam phiaù beân kia, chuù caùn binh mieàn Baéc treû con nhaûy nhoùt tìm ñöôøng veà queâ. Loøng chuù khoâng khoûi vöông vaán hình aûnh ngöôøi lính mieàn Nam chuù vöøa gaëp, anh ta laø moät ngöôøi raát töû teá, vaäy maø tröôùc ñoù ít laâu chæ nghó ñeán chuyeän phaûi trieät tieâu anh ta, vì chieán tröôøng ñaõ coù chaâm ngoân laø "chaäm tay chì cheát". Chuù coøn treû laém, chöa ñaày hai möôi tuoåi, naêm möôøi

phaàn hoàn, vaø vì theá anh môùi khoâng caàn "söï vuï leänh", maø vaãn ñöôøng hoaøng veà thaêm vôï con. Ngöôøi ta ñang keå leå veà caùi cheát "anh huøng " cuaû anh ngoaøi traän ñòa, coù leã nghi quaân caùch, coù truy thaêng caáp baäc, coù anh duõng boäi tinh, "anh leân lon giöõa hai haøng neán chong ". Chao ôi! Taát caû nhöõng thöù aáy giôø ñaây chæ laø phuø du vaø muoän maøng quaù, giaù ñöøng coù nhöõng caùi ñaàu nghó ra chieán tranh, anh ñaâu coù caàn laøm anh huøng, haõy traû choàng cho vôï anh, traû cha cho con anh, roài anh chôït nghó tôùi chuù caùn binh mieàn Baéc maët non choeït, khoùc töùc töôûi goïi meï ôi, meï ôi, thì laøm sao haõy traû laïi ñöùa con cho ngöôøi meï hieàn choán queâ nhaø. Ñaáy môùi laø nhöõng gì anh vaø caû ngöôøi lính beân kia mong moûi, vaø neáu phaûi gieát chuù beù ngaây thô, khôø khaïo kia ñeå laøm " anh huøng " thì quaû laø khoâng caàn thieát. Coù leõ vôï anh cuõng khoâng caàn nhöõng taám huy chöông, nhöõng baèng töôûng luïc cuaû anh ñeå toâ ñieåm ñôøi naøng, maø caùi mô öôùc cuaû naøng chæ ñôn giaûn laø "chao ôi theøm nuï hoân quen, beân ñeøn mình vaãn ñeâm ñeâm ñôïi chôø", nhu caàu cuaû naøng thaät giaûn dò, raát ngöôøi, naøng caàn anh , caàn moät ngöôøi ñaøn oâng cuaû ñôøi naøng vaø caàn moät ñöùa cha cho con, ôû caùi tuoåi ngoaøi ñoâi möôi, môùi rôøi gheá nhaø tröôøng maø hai ngaán nöôùc maét luùc naøo cuõng ñoïng laïi treân khuoân maët xinh xaén. Mai sau, vôùi moät cuoäc tình dôû dang, moät ñöaù con non nôùt, moät soá tieàn töû tuaát cuaû choàng, naøng seõ ra sao? Chaáp nhaän nhöõng thaùng ngaøy coâ ñôn ñeå haõnh dieän laøm vôï moät "anh huøng", hay roài ñaây luõ ñaøn oâng seõ khoâng ñeå naøng yeân, seõ xoâ ñaåy naøng vaøo con ñöôøng khoâng loái thoaùt. oOo Chia tay vôùi ngöôøi lính mieàn Nam phiaù beân kia, chuù caùn binh mieàn Baéc treû con nhaûy nhoùt tìm ñöôøng veà queâ. Loøng chuù khoâng khoûi vöông vaán hình aûnh ngöôøi lính mieàn Nam chuù vöøa gaëp, anh ta laø moät ngöôøi raát töû teá, vaäy maø tröôùc ñoù ít laâu chæ nghó ñeán chuyeän phaûi trieät tieâu anh ta, vì chieán tröôøng ñaõ coù chaâm ngoân laø "chaäm tay chì cheát". Chuù coøn treû laém, chöa ñaày hai möôi tuoåi, naêm möôøi


baûy ñaõ phaûi chuaån bò thi haønh nghiaõ vuï quaân söï. Ngaøy chuù beù meï chuù mong chuù mau lôùn, nhaø laøm aên caàn ngöôøi lao ñoäng, roài seõ cöôùi cho chuù coâ beù haøng xoùm moäc maïc, ñôn sô nhö caây muøng tôi ôû goùc vöôøn. Chuù lôùn leân, chieán tröôøng caàn thanh nieân, meï chuù laïi mong chuù ñöøng lôùn, chieán tranh cöôùp giaät chuù töø tay baø meï, "ñaâu caàn thanh nieân coù, ñaâu khoù coù thanh nieân", vôùi nhöõng khaåu hieäu roâm raû nhö theá, chuù ñaâu coù thoaùt. Gaàn ba naêm chuù khoâng heà coù tin töùc gì ôû queâ nhaø, khi döøng chaân treân chaëng ñöôøng töø Baéc voâ Nam , coù luùc chuù ñaõ ngaây ngaát ngaém nhìn nhöõng laøng xoùm maø chuù gaëp, nhöõng röøng ñöøa baït ngaøn, thaân cau giaø, buïi chuoái, giaøn möôùp höông, con soâng cuoàn cuoän chaûy khieán loøng chuù khaéc khoaûi :"meï yeâu ôi! con nhôù quaù queâ mình..." Cuoäc haønh trình veà phöông Nam cöù cuoán chuù ñi nhö chieác laù troâi theo gioøng nöôùc, bom ñaïn giaêng giaêng treân ñaàu, baïn beø boû xaùc nôi röøng saâu, muoãi vaét huùt maùu thoaû thueâ khieán chuù xanh löôùt nhö taøu laù, cho ñeán giôø naøy khi ñaõ cheát, chuù ñi ngöôïc laïi vôùi gioøng ngöôøi ñoå vaøo Nam, chuù khoâng hieåu sao ngöôøi ta cöù suïc soâi leân theá, chuyeân chôû toaøn nhöõng thöù cheát ngöôøi, taát caû "cho ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt". Coù kyø cuïc laém khoâng? Daïo coøn ôû queâ, nhaø chuù maáy khi ñaõ ñöôïc aên côm töôi, nghiaõ laø côm naáu baèng gaïo, maø quanh naêm chæ aên ñoän vôùi ngoâ khoai, cuõng vaãn moät luaän ñieäu: " Taát caû cho ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt". Ñieàu ñoù chuù ñaõ thaáy roõ, ñoàng queâ ruoäng vöôøn mieàn Nam phì nhieâu, ruoäng thaúng caùnh coø bay, côù sao chuù phaûi nhòn? Côm gaïo ñöôïc ñoå ra chieán tröôøng nuoâi quaân, nhöõng chuyeán xe taûi vöôït Tröôøng Sôn, qua Haï Laøo, voøng veøo ñoå veà mieàn Ñoâng Haø, Quaûng Trò, taûi ñaày ñaïn ñöôïc vaø suùng oáng, taát caû cuõng chæ daønh cho "ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt". Töø thuaû beù ñeán giôø chuù chöa bieát thuû ñoâ laø gì, laàn naøy chuù nhaát quyeát gheù thaêm, nghe noùi caùc laõnh tuï ñeàu ôû ñaây, nhaân tieän chuù taït qua Haø Noäi cho bieát. Chuù thô thaån qua caàu Long Bieân, nöôùc soâng Hoàng ñoû ngaàu cuoàn cuoän chaûy döôùi chaân caàu.

baûy ñaõ phaûi chuaån bò thi haønh nghiaõ vuï quaân söï. Ngaøy chuù beù meï chuù mong chuù mau lôùn, nhaø laøm aên caàn ngöôøi lao ñoäng, roài seõ cöôùi cho chuù coâ beù haøng xoùm moäc maïc, ñôn sô nhö caây muøng tôi ôû goùc vöôøn. Chuù lôùn leân, chieán tröôøng caàn thanh nieân, meï chuù laïi mong chuù ñöøng lôùn, chieán tranh cöôùp giaät chuù töø tay baø meï, "ñaâu caàn thanh nieân coù, ñaâu khoù coù thanh nieân", vôùi nhöõng khaåu hieäu roâm raû nhö theá, chuù ñaâu coù thoaùt. Gaàn ba naêm chuù khoâng heà coù tin töùc gì ôû queâ nhaø, khi döøng chaân treân chaëng ñöôøng töø Baéc voâ Nam , coù luùc chuù ñaõ ngaây ngaát ngaém nhìn nhöõng laøng xoùm maø chuù gaëp, nhöõng röøng ñöøa baït ngaøn, thaân cau giaø, buïi chuoái, giaøn möôùp höông, con soâng cuoàn cuoän chaûy khieán loøng chuù khaéc khoaûi :"meï yeâu ôi! con nhôù quaù queâ mình..." Cuoäc haønh trình veà phöông Nam cöù cuoán chuù ñi nhö chieác laù troâi theo gioøng nöôùc, bom ñaïn giaêng giaêng treân ñaàu, baïn beø boû xaùc nôi röøng saâu, muoãi vaét huùt maùu thoaû thueâ khieán chuù xanh löôùt nhö taøu laù, cho ñeán giôø naøy khi ñaõ cheát, chuù ñi ngöôïc laïi vôùi gioøng ngöôøi ñoå vaøo Nam, chuù khoâng hieåu sao ngöôøi ta cöù suïc soâi leân theá, chuyeân chôû toaøn nhöõng thöù cheát ngöôøi, taát caû "cho ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt". Coù kyø cuïc laém khoâng? Daïo coøn ôû queâ, nhaø chuù maáy khi ñaõ ñöôïc aên côm töôi, nghiaõ laø côm naáu baèng gaïo, maø quanh naêm chæ aên ñoän vôùi ngoâ khoai, cuõng vaãn moät luaän ñieäu: " Taát caû cho ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt". Ñieàu ñoù chuù ñaõ thaáy roõ, ñoàng queâ ruoäng vöôøn mieàn Nam phì nhieâu, ruoäng thaúng caùnh coø bay, côù sao chuù phaûi nhòn? Côm gaïo ñöôïc ñoå ra chieán tröôøng nuoâi quaân, nhöõng chuyeán xe taûi vöôït Tröôøng Sôn, qua Haï Laøo, voøng veøo ñoå veà mieàn Ñoâng Haø, Quaûng Trò, taûi ñaày ñaïn ñöôïc vaø suùng oáng, taát caû cuõng chæ daønh cho "ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt". Töø thuaû beù ñeán giôø chuù chöa bieát thuû ñoâ laø gì, laàn naøy chuù nhaát quyeát gheù thaêm, nghe noùi caùc laõnh tuï ñeàu ôû ñaây, nhaân tieän chuù taït qua Haø Noäi cho bieát. Chuù thô thaån qua caàu Long Bieân, nöôùc soâng Hoàng ñoû ngaàu cuoàn cuoän chaûy döôùi chaân caàu.


Chuù xem naêm cöûa OÂ Haø Noäi, ñaát Thaêng Long ngaøn naêm vaên vaät, chuù thaáy chaùn pheøo, nhöõng caên phoá cuõ chen chuùc ngöôøi, quaàn aùo phôi ñaày treân haønh lang phoá xaù. Noï caàu Theâ Huùc, maët hoà Göôm nöôùc xanh rôøn, nhaân theå chuù gheù vaøo xem ngöôøi ta aên kem nhaø Thuyû taï, chuù hít hít muøi ñaäu xanh boác leân töø nhöõng ly kem laønh laïnh, caû ñôøi chuù chöa heà ñöôïc aên kem, nay cheát cuõng muoán thöû qua cho bieát. Thaáy ngöôøi ta xeáp haøng roàng raén tröôùc laêng Ba Ñình, chuù cuõng taït vaøo cho bieát, xem ngöôøi sang keû heøn cheát coù khaùc gì nhau. Vöôït qua hai ngöôøi lính maëc quaàn aùo traéng toaùt, ñöùng nhö hai pho töôïng ngoaøi coång laêng, chuù khoaùi chí vì khoâng bò hoûi giaáy tôø, khoâng phaûi xeáp haøng roàng raén nhö ñaùm ñoâng ñang phôi mình döôí aùnh maët trôøi. Chuù vaøo ñuùng luùc ngöôøi ta ñöa caùi hoøm kính leân, ñoaøn ngöôøi kính caån cuùi ñaàu chieâm ngöôõng, chuù suyùt baät cöôøi khi thaáy ngöôøi soáng ñang nín thôû tröôùc moät xaùc cheát, caùi xaùc naøo chaû gioáng nhau, khoâng nhuùc nhích cuïc cöïa ñöôïc, chaû coù gì haáp daãn . Xem chaùn, chuù ñi ra, hai ngöôøi lính ñöùng nhö hai pho töôïng, moà hoâi ñoå xuoáng roøng roøng, troâng ñeán khoå. Hoï laøm caùi quaùi gì theá nhæ, töø luùc chaøo ñôøi cho ñeán khi liaø ñôøi, chöa bao giôø chuù thaáy mình thong dong, töï do ñeán vaäy, haàu nhö chaû coù moät quyeàn löïc theá gian naøo ñeø beïp ñöôïc hoàn chuù, maø daãu chuù coù muoán chaøo kính hay khoâng , cuõng laø quyeàn cuaû chuù. Nhôù meï thì nhôù laém, nhöng tính toø moø cuaû tuoåi treû khieán chuù coøn muoán ñi lang thang maõi maø chöa nghó laø mình ñaõ cheát. Nhôø ôn suûng "bình ñaúng" cuaû Thöôïng Ñeá, chuù cöù vöøa rong chôi, vöøa tha thaån ñoïc nhöõng taám bieåu ngöõ treo ñaày treân caùc böùc töôøng, viaû heø cuaû thaønh phoá: "... Soáng maõi trong söï nghieäp chuùng ta, taát caû cho ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt". Chuù khòt khòt cöôøi, thaàm nghó: "Soáng maõi theá choù naøo ñöôïc", baèng chöùng laø tay chaân, ñaàu coå khoâng nhuùc nhích, nhö chuù vaø baïn beø cuõng boû xaùc tuoát tuoät treân moûm ñoài phiaù Nam, coù laàn veà ñeán queâ, thì cuõng chæ nheï haãng hai chaân khoâng chaám ñaát. Ñeán chaäp choaïng chieàu hoâm ñoù chuù môùi veà tôùi queâ nhaø. Chuù gheù vaøo quaùn nöôùc ven ñöôøng, baø cuï giaø chít khaên moû quaï

Chuù xem naêm cöûa OÂ Haø Noäi, ñaát Thaêng Long ngaøn naêm vaên vaät, chuù thaáy chaùn pheøo, nhöõng caên phoá cuõ chen chuùc ngöôøi, quaàn aùo phôi ñaày treân haønh lang phoá xaù. Noï caàu Theâ Huùc, maët hoà Göôm nöôùc xanh rôøn, nhaân theå chuù gheù vaøo xem ngöôøi ta aên kem nhaø Thuyû taï, chuù hít hít muøi ñaäu xanh boác leân töø nhöõng ly kem laønh laïnh, caû ñôøi chuù chöa heà ñöôïc aên kem, nay cheát cuõng muoán thöû qua cho bieát. Thaáy ngöôøi ta xeáp haøng roàng raén tröôùc laêng Ba Ñình, chuù cuõng taït vaøo cho bieát, xem ngöôøi sang keû heøn cheát coù khaùc gì nhau. Vöôït qua hai ngöôøi lính maëc quaàn aùo traéng toaùt, ñöùng nhö hai pho töôïng ngoaøi coång laêng, chuù khoaùi chí vì khoâng bò hoûi giaáy tôø, khoâng phaûi xeáp haøng roàng raén nhö ñaùm ñoâng ñang phôi mình döôí aùnh maët trôøi. Chuù vaøo ñuùng luùc ngöôøi ta ñöa caùi hoøm kính leân, ñoaøn ngöôøi kính caån cuùi ñaàu chieâm ngöôõng, chuù suyùt baät cöôøi khi thaáy ngöôøi soáng ñang nín thôû tröôùc moät xaùc cheát, caùi xaùc naøo chaû gioáng nhau, khoâng nhuùc nhích cuïc cöïa ñöôïc, chaû coù gì haáp daãn . Xem chaùn, chuù ñi ra, hai ngöôøi lính ñöùng nhö hai pho töôïng, moà hoâi ñoå xuoáng roøng roøng, troâng ñeán khoå. Hoï laøm caùi quaùi gì theá nhæ, töø luùc chaøo ñôøi cho ñeán khi liaø ñôøi, chöa bao giôø chuù thaáy mình thong dong, töï do ñeán vaäy, haàu nhö chaû coù moät quyeàn löïc theá gian naøo ñeø beïp ñöôïc hoàn chuù, maø daãu chuù coù muoán chaøo kính hay khoâng , cuõng laø quyeàn cuaû chuù. Nhôù meï thì nhôù laém, nhöng tính toø moø cuaû tuoåi treû khieán chuù coøn muoán ñi lang thang maõi maø chöa nghó laø mình ñaõ cheát. Nhôø ôn suûng "bình ñaúng" cuaû Thöôïng Ñeá, chuù cöù vöøa rong chôi, vöøa tha thaån ñoïc nhöõng taám bieåu ngöõ treo ñaày treân caùc böùc töôøng, viaû heø cuaû thaønh phoá: "... Soáng maõi trong söï nghieäp chuùng ta, taát caû cho ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt". Chuù khòt khòt cöôøi, thaàm nghó: "Soáng maõi theá choù naøo ñöôïc", baèng chöùng laø tay chaân, ñaàu coå khoâng nhuùc nhích, nhö chuù vaø baïn beø cuõng boû xaùc tuoát tuoät treân moûm ñoài phiaù Nam, coù laàn veà ñeán queâ, thì cuõng chæ nheï haãng hai chaân khoâng chaám ñaát. Ñeán chaäp choaïng chieàu hoâm ñoù chuù môùi veà tôùi queâ nhaø. Chuù gheù vaøo quaùn nöôùc ven ñöôøng, baø cuï giaø chít khaên moû quaï


môû naép vung noài nöôùc cheø töôi khieán chuù phaûi hít hít maáy caùi, naûi chuoái tieâu tröùng cuoác boác muøi thôm cuõng laøm chuù ngaát ngaây, muøi vò queâ nhaø ñaây roài, maáy chieác baùnh teû nhaân môõ haønh goùi trong laù chuoái sao maø thôm tho theá, chuù chæ hít chöù hoàn coù aên uoáng gì ñöôïc, roài ngaém nghiaù oâng laõo ngoài ôû chieác choõng tre, ñang ngöûa coå ruùc chieác ñieáu caøy troâng thaät saûng khoaùi. Queâ chuù ngheøo maø deã yeâu voâ cuøng, caûnh nhaø queâ chæ laø luyõ tre xanh, caây ña ñaàu laøng, con traâu nhai coû, giaøn möôùp höông, ñôït khoùi lam chieàu boác leân töø maùi rôm, maùi raï. Luùc naøy thì loøng chuù noân nao quaù, khi con ñöôøng laøng laùt gaïch ñoû daãn veà maùi nhaø xöa, chuù noân nao, ngheïn ngaøo nhôù tôùi meï. Döôøng nhö trong laøng chæ coù oâng giaø, ñaøn baø vaø treû con, taát caû thanh nieân nhö chuù thì ñaõ ñöôïc tröng duïng cho "ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt." Ñi qua nhaø haøng xoùm, chuù ngong ngoùng mong caùi con beù xinh nhö laù muøng tôi maø khoâng thaáy ñaâu, chæ coù oâng cuï giaø gaày goø, raâu toùc baïc phô, quaàn moät manh, aùo moät maûnh ñang ngoài sôø soaïng, laàn moø ñan roå tröôùc saân. Qua chieác coång tre xoäc xeäch, haøng giaäu ñôm ñaày nhöõng chieác hoa daâm buït ñoû, chuù thaáy nhaø mình cöûa coøn môû, baø meï ñang lom khom saét rau cho vòt. Chuù möøng quaù nhaûy boå vaøo goïi meï, con choù möïc suaû aàm leân nhöng baø meï thì ngô ngaùc nhìn vì chaúng thaáy ai, choù vaãn suaû, cöù theá chuù leõo ñeõo theo meï ra khoaûng saân sau luaø vòt veà chuoàng, nöôùc ao gôøn gôïn maøu reâu, caûnh nhaø queâ eâm aû vaø tónh mòch, con möïc gaàm göø quaán theo chaân caúng baø laõo, maët trôøi ñaõ xuoáng sau ngoïn tre. Meï chuù cho vòt aên, roài quô chieác choåi tre queùt saân, tieáng choåi nghieán xoeøn xoeït treân maët saân ñaát neän, chuù caát tieáng goïi thaûm thieát: " Meï, meï ôi, con ñaõ veà." Chuù goïi lôùn laém, nhöng tieáng goïi döôøng nhö laãn vôùi tieáng gioù rì raøo trong buïi chuoái tieâu sau heø, meï chuù vaãn thong thaû ñöa nhöõng ñöôøng choåi treân chieác saân ñaát. Chuù laïi goïi nöõa, ñöùng saùt vaøo ngöôøi meï maø heùt: " Meï, meï ôi, con ñaõ veà ñaây roài." Chuù khoâng nhìn thaáy moät phaûn öùng gì nôi ngöôøi meï hieàn

môû naép vung noài nöôùc cheø töôi khieán chuù phaûi hít hít maáy caùi, naûi chuoái tieâu tröùng cuoác boác muøi thôm cuõng laøm chuù ngaát ngaây, muøi vò queâ nhaø ñaây roài, maáy chieác baùnh teû nhaân môõ haønh goùi trong laù chuoái sao maø thôm tho theá, chuù chæ hít chöù hoàn coù aên uoáng gì ñöôïc, roài ngaém nghiaù oâng laõo ngoài ôû chieác choõng tre, ñang ngöûa coå ruùc chieác ñieáu caøy troâng thaät saûng khoaùi. Queâ chuù ngheøo maø deã yeâu voâ cuøng, caûnh nhaø queâ chæ laø luyõ tre xanh, caây ña ñaàu laøng, con traâu nhai coû, giaøn möôùp höông, ñôït khoùi lam chieàu boác leân töø maùi rôm, maùi raï. Luùc naøy thì loøng chuù noân nao quaù, khi con ñöôøng laøng laùt gaïch ñoû daãn veà maùi nhaø xöa, chuù noân nao, ngheïn ngaøo nhôù tôùi meï. Döôøng nhö trong laøng chæ coù oâng giaø, ñaøn baø vaø treû con, taát caû thanh nieân nhö chuù thì ñaõ ñöôïc tröng duïng cho "ñoàng baøo mieàn Nam ruoät thòt." Ñi qua nhaø haøng xoùm, chuù ngong ngoùng mong caùi con beù xinh nhö laù muøng tôi maø khoâng thaáy ñaâu, chæ coù oâng cuï giaø gaày goø, raâu toùc baïc phô, quaàn moät manh, aùo moät maûnh ñang ngoài sôø soaïng, laàn moø ñan roå tröôùc saân. Qua chieác coång tre xoäc xeäch, haøng giaäu ñôm ñaày nhöõng chieác hoa daâm buït ñoû, chuù thaáy nhaø mình cöûa coøn môû, baø meï ñang lom khom saét rau cho vòt. Chuù möøng quaù nhaûy boå vaøo goïi meï, con choù möïc suaû aàm leân nhöng baø meï thì ngô ngaùc nhìn vì chaúng thaáy ai, choù vaãn suaû, cöù theá chuù leõo ñeõo theo meï ra khoaûng saân sau luaø vòt veà chuoàng, nöôùc ao gôøn gôïn maøu reâu, caûnh nhaø queâ eâm aû vaø tónh mòch, con möïc gaàm göø quaán theo chaân caúng baø laõo, maët trôøi ñaõ xuoáng sau ngoïn tre. Meï chuù cho vòt aên, roài quô chieác choåi tre queùt saân, tieáng choåi nghieán xoeøn xoeït treân maët saân ñaát neän, chuù caát tieáng goïi thaûm thieát: " Meï, meï ôi, con ñaõ veà." Chuù goïi lôùn laém, nhöng tieáng goïi döôøng nhö laãn vôùi tieáng gioù rì raøo trong buïi chuoái tieâu sau heø, meï chuù vaãn thong thaû ñöa nhöõng ñöôøng choåi treân chieác saân ñaát. Chuù laïi goïi nöõa, ñöùng saùt vaøo ngöôøi meï maø heùt: " Meï, meï ôi, con ñaõ veà ñaây roài." Chuù khoâng nhìn thaáy moät phaûn öùng gì nôi ngöôøi meï hieàn


haäu, phaûi moät luùc chuù môùi hieåu ñöôïc raèng giöõa hai theá giôùi ñaõ coù moät caùch bieät, maø töï do cuaû coõi beân naøy seõ khoâng phaûi laø töï do cuaû coõi beân kia, nhö vaäy thì coù nghiaõ laø maïng soáng cuaû chuù ñaõ bò chieán tranh töôùc ñoaït. Chuù baät leân khoùc trong tuyeät voïng, laøm theá naøo baây giôø, laøm sao ñeå meï chuù bieát raèng, ñöùa con trai uùt ít cuaû baø ñaõ trôû veà, chæ coù hoàn maø khoâng coù xaùc. Con möïc vaãn suaû vaø baø meï thì nhôùn nhaùc nhìn ra chieác coång tre, quay vaøo nhaø thaép ñeøn vì trôøi ñaõ toái. Ngoïn ñeøn daàu leo leùt chæ laøm caên nhaø theâm aûm ñaïm vaø theâ löông, baø kheâu ngoïn ñeøn roài ñaët treân baøn thôø toå tieân, aùnh saùng maäp môø haét leân nhöõng taám hình cuaû ngöôøi khuaát boùng. Chuù töùc töôûi khoùc, vaãn luoân moàm goïi meï ôi, meï ôi, baø meï vaãn khoâng nghe thaáy gì, run run ñoát ba neùn nhang xì xuïp khaán tröôùc baøn thôø : "Laïy Giôøi, laïy Phaät, laïy oâng baø tieân toå phuø hoä cho con toâi bình yeân, khoeû maïnh." Tieáng khaán khöùa cuaû baø meï vaãn rì raàm trong caên nhaø laù ngheøo naøn, nhaáp nhem boùng toái, trong khi aáy, ñöùa con töø coõi cheát trôû veà vaãn töùc töôûi trong thinh vaéng: " Meï ôi! Meï ôi!"

NGUYEÂN NHUNG, 2001.

haäu, phaûi moät luùc chuù môùi hieåu ñöôïc raèng giöõa hai theá giôùi ñaõ coù moät caùch bieät, maø töï do cuaû coõi beân naøy seõ khoâng phaûi laø töï do cuaû coõi beân kia, nhö vaäy thì coù nghiaõ laø maïng soáng cuaû chuù ñaõ bò chieán tranh töôùc ñoaït. Chuù baät leân khoùc trong tuyeät voïng, laøm theá naøo baây giôø, laøm sao ñeå meï chuù bieát raèng, ñöùa con trai uùt ít cuaû baø ñaõ trôû veà, chæ coù hoàn maø khoâng coù xaùc. Con möïc vaãn suaû vaø baø meï thì nhôùn nhaùc nhìn ra chieác coång tre, quay vaøo nhaø thaép ñeøn vì trôøi ñaõ toái. Ngoïn ñeøn daàu leo leùt chæ laøm caên nhaø theâm aûm ñaïm vaø theâ löông, baø kheâu ngoïn ñeøn roài ñaët treân baøn thôø toå tieân, aùnh saùng maäp môø haét leân nhöõng taám hình cuaû ngöôøi khuaát boùng. Chuù töùc töôûi khoùc, vaãn luoân moàm goïi meï ôi, meï ôi, baø meï vaãn khoâng nghe thaáy gì, run run ñoát ba neùn nhang xì xuïp khaán tröôùc baøn thôø : "Laïy Giôøi, laïy Phaät, laïy oâng baø tieân toå phuø hoä cho con toâi bình yeân, khoeû maïnh." Tieáng khaán khöùa cuaû baø meï vaãn rì raàm trong caên nhaø laù ngheøo naøn, nhaáp nhem boùng toái, trong khi aáy, ñöùa con töø coõi cheát trôû veà vaãn töùc töôûi trong thinh vaéng: " Meï ôi! Meï ôi!"

NGUYEÂN NHUNG, 2001.


Noùi vôùi ngöôøi trung ñoäi tröôûng cuõ.. cho duø lòch söõ ñau baàm daäp cao vò khanh

Vaäy laø hai möôi saùu naêm sau ngaøy anh boû suùng, gaàn ba möôi naêm sau laàn anh chaøo nghieâm tröôùc haøng quaân nhaän chöùc trung ñoäi tröôûng, toâi coù dòp noùi chuyeän vôùi anh, ngöôøi baïn môùi bieát maø chöøng nhö thaân laém. Keå ra chuùng ta coøn quaù may maén, sau moät cuoäc chieán taøn khoác nhö vaäy maø anh coøn soáng soùt ñeå vieát laùch, toâi coøn soáng soùt ñeå ñoïc thô vaên cuûa anh maø töùc tuôûi. Baïn beø cuûa anh, baïn beø cuûa toâi thieáu gì ngöôøi ñaõ boû cuoäc nöûa chöøng sau khi ñaõ traân mình chôi xaû laùng vôùi suùng ñaïn ngoaøi traän ñòa, hay sau naøy vôùi ñoùi khaùt trong traïi giam... Chaéc toâi phaûi noùi roõ vôùi anh ñieàu naøy. Möôøi naêm sau ngaøy boû xöù, khi côn ñau thaát taùn ñaõ coù cô laéng xuoáng, toâi baét ñaàu laøm thô trôû laïi. Nhöõng caâu thô noùi veà cuoäc khoå naïn lôùn quaù taàm möùc nhaân gian. Thuù thieät, trong khi maàn moø luïc tìm laïi quaù khöù, toâi cöù bò laán caán hoaøi veà moät soá hình aûnh ñaõ laøm toâi thaéc maéc maø toâi töôûng ñaõ rôi rôùt maát tieâu treân con ñöôøng thöông khoù. Laàn ñoù, khoaûng naêm72, sau khi maõn khoùa Thuû Ñöùc, tröôùc khi ñöôïc bieät phaùi veà ngaønh chuyeân moân, toâi coù giang moät chuyeán xe tieáp vaän töø haäu cöù leân thaêm ngöôøi anh ñang ñoùng quaân ôû vuøng Loäc Ninh Boá Ñöùc. Hoâm ñoù chieàu ñaõ muoän. Con ñöôøng chaïy töø Chôn Thaønh leân caên cöù B vaën veïo giöõa nhöõng caùnh röøng cao su noåi tieáng laø hay traùo trôû. Xe vöøa qua moät khuùc quaønh thì toâi thaáy moät caùnh quaân ñoä vaøi chuïc ngöôøi ñang loäi boä doïc theo ñöôøng boãng reõ ngang roài maát huùt vaøo khu röøng suïp toái. Maáy ngöôøi lính nhoû con gaày goø tôùi ñoä

Noùi vôùi ngöôøi trung ñoäi tröôûng cuõ.. cho duø lòch söõ ñau baàm daäp cao vò khanh

Vaäy laø hai möôi saùu naêm sau ngaøy anh boû suùng, gaàn ba möôi naêm sau laàn anh chaøo nghieâm tröôùc haøng quaân nhaän chöùc trung ñoäi tröôûng, toâi coù dòp noùi chuyeän vôùi anh, ngöôøi baïn môùi bieát maø chöøng nhö thaân laém. Keå ra chuùng ta coøn quaù may maén, sau moät cuoäc chieán taøn khoác nhö vaäy maø anh coøn soáng soùt ñeå vieát laùch, toâi coøn soáng soùt ñeå ñoïc thô vaên cuûa anh maø töùc tuôûi. Baïn beø cuûa anh, baïn beø cuûa toâi thieáu gì ngöôøi ñaõ boû cuoäc nöûa chöøng sau khi ñaõ traân mình chôi xaû laùng vôùi suùng ñaïn ngoaøi traän ñòa, hay sau naøy vôùi ñoùi khaùt trong traïi giam... Chaéc toâi phaûi noùi roõ vôùi anh ñieàu naøy. Möôøi naêm sau ngaøy boû xöù, khi côn ñau thaát taùn ñaõ coù cô laéng xuoáng, toâi baét ñaàu laøm thô trôû laïi. Nhöõng caâu thô noùi veà cuoäc khoå naïn lôùn quaù taàm möùc nhaân gian. Thuù thieät, trong khi maàn moø luïc tìm laïi quaù khöù, toâi cöù bò laán caán hoaøi veà moät soá hình aûnh ñaõ laøm toâi thaéc maéc maø toâi töôûng ñaõ rôi rôùt maát tieâu treân con ñöôøng thöông khoù. Laàn ñoù, khoaûng naêm72, sau khi maõn khoùa Thuû Ñöùc, tröôùc khi ñöôïc bieät phaùi veà ngaønh chuyeân moân, toâi coù giang moät chuyeán xe tieáp vaän töø haäu cöù leân thaêm ngöôøi anh ñang ñoùng quaân ôû vuøng Loäc Ninh Boá Ñöùc. Hoâm ñoù chieàu ñaõ muoän. Con ñöôøng chaïy töø Chôn Thaønh leân caên cöù B vaën veïo giöõa nhöõng caùnh röøng cao su noåi tieáng laø hay traùo trôû. Xe vöøa qua moät khuùc quaønh thì toâi thaáy moät caùnh quaân ñoä vaøi chuïc ngöôøi ñang loäi boä doïc theo ñöôøng boãng reõ ngang roài maát huùt vaøo khu röøng suïp toái. Maáy ngöôøi lính nhoû con gaày goø tôùi ñoä


caùi ba-loâ treân löng trôû neân lôùn khaùc thöôøng nhö muoán ñeø suïm caû hoï. Xe qua, toâi coøn kòp thaáy ngöôøi ñi choùt, treû vaø non nhö muït maêng. Hoï ñi ñaâu, ñeâm saép mòt muøng. Vaø trong ñoù, röøng thuø nghòch. Toâi nao nao nhö thaáy coù gì baát nhaãn. Loøng xe môø, ngoaøi toâi vaø ngöôøi taøi xeá, coøn moät vieân thieáu uùy raát treû. Qua caâu chuyeän trao ñoåi, toâi bieát anh treã pheùp sau maáy thaùng döôõng thöông ñuùng luùc trung ñoäi bò hoát goïn trong chuyeán ñoå quaân Haï Laøo. Neáu trình dieän sôùm hôn thì giôø naøy chaéc ñaâu coù maët ôû ñaây nöõa. Maët ngöôøi thieáu uùy hôi chau laïi, anh hoûi theâm ñoâi ñieàu veà maáy ngöôøi quen bieát, roài thoâi. Maáy caâu ñoái ñaùp ngaén nguûn, bôøi rôøi nhö ñang noùi ñeán moät chuyeän chaúng aên nhaèm gì ñeán hoï. Ngöôøi taøi xeá thì vöøa laùi xe vöøa ngaân nga maáy caâu voïng coå. OÂng só quan thì maét khoâng rôøi tôø taïp chí vaên hoïc raát ñöôïc öa chuoäng thôøi ñoù. Caû hai laøm nhö khoâng thaáy ñeâm ñang buoâng nhanh xuoáng ñoaïn ñöôøng töû ñòa. Vaø chieán tranh thì ôû ñaâu ñoù, xa laém maëc duø vaãn nghe tieáng ñaïi baùc doäi laïi caàm chöøng. Caû ñeán khi ngöôøi taøi xeá nhaéc ñeán caùi baùo caùo ñaøo nguõ ñang chôø ôû ñôn vò, ngöôøi baïn ñöôøng cuõng khoâng thaáy gì laø xao xuyeán. Coù moät thôøi ngöôøi ta cam phaän ñeán vaäy sao, nhö bieát moïi vuøng vaãy phaûn khaùng ñeàu voâ ích. Nhö sinh ra ñaõ laø nhö vaäy. Nhö soáng voán laø nhö vaäy. Nhö cheát seõ laø nhö vaäy. Nhö hai ngöôøi lính chieàu nay noùi ñeán giaëc giaõ baèng caùi kieåu haøn huyeân möa naéng. Thaùi ñoä thaûn nhieân cuûa hoï cuõng nhö cuûa ñaùm lính keùo vaøo röøng ñaõ laøm ñoäng loøng toâi khoâng ít. Dó nhieân toâi chöa bao giôø bieát ñöôïc töôøng taän caùi nguy hieåm rình raäp baùm rieát hoï ñeán möùc naøo trong suoát cuoäc thaäp töû nhöùt sanh. Vaø nhö vaäy laøm sao toâi bieát hoï löøng löõng thieät tình ñeán chöøng naøo. Nhöng ñeán baây giôø thì toâi bieát. Bieát sau khi ñoïc anh, töø vaøi naêm nay, nhöõng baøi thô höøng höïc hôi soáng vaø muøi cheát, nhöõng taäp truyeän laïnh ngaét saét theùp maø laïi noùng hoåi tình ngöôøi. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp... Döôøng nhö baét ñaàu töø cuoái moät traän ñaùnh... Suoát caû moät buoåi tröa hai thaèng chuùng toâi maéc naïn khoâng theå boø xuoáng ñoài. Tö bò ñaïn truùng baû vai vaø chaân. Coøn toâi thì bò löïu ñaïn laøm beå caû baép ñuøi. Luùc naøy maïnh ai naáy thoaùt. Bôûi ai cuõng bieát raèng neáu ôû laïi thì cheát bôûi nhöõng hoïng suùng ñang saên moài töø cao ñieåm. Roõ raøng ñaây laø moät cuoäc thí quaân... Sau ñoù laø moät lôøi nhaén, khoâng, moät lôøi troái.

caùi ba-loâ treân löng trôû neân lôùn khaùc thöôøng nhö muoán ñeø suïm caû hoï. Xe qua, toâi coøn kòp thaáy ngöôøi ñi choùt, treû vaø non nhö muït maêng. Hoï ñi ñaâu, ñeâm saép mòt muøng. Vaø trong ñoù, röøng thuø nghòch. Toâi nao nao nhö thaáy coù gì baát nhaãn. Loøng xe môø, ngoaøi toâi vaø ngöôøi taøi xeá, coøn moät vieân thieáu uùy raát treû. Qua caâu chuyeän trao ñoåi, toâi bieát anh treã pheùp sau maáy thaùng döôõng thöông ñuùng luùc trung ñoäi bò hoát goïn trong chuyeán ñoå quaân Haï Laøo. Neáu trình dieän sôùm hôn thì giôø naøy chaéc ñaâu coù maët ôû ñaây nöõa. Maët ngöôøi thieáu uùy hôi chau laïi, anh hoûi theâm ñoâi ñieàu veà maáy ngöôøi quen bieát, roài thoâi. Maáy caâu ñoái ñaùp ngaén nguûn, bôøi rôøi nhö ñang noùi ñeán moät chuyeän chaúng aên nhaèm gì ñeán hoï. Ngöôøi taøi xeá thì vöøa laùi xe vöøa ngaân nga maáy caâu voïng coå. OÂng só quan thì maét khoâng rôøi tôø taïp chí vaên hoïc raát ñöôïc öa chuoäng thôøi ñoù. Caû hai laøm nhö khoâng thaáy ñeâm ñang buoâng nhanh xuoáng ñoaïn ñöôøng töû ñòa. Vaø chieán tranh thì ôû ñaâu ñoù, xa laém maëc duø vaãn nghe tieáng ñaïi baùc doäi laïi caàm chöøng. Caû ñeán khi ngöôøi taøi xeá nhaéc ñeán caùi baùo caùo ñaøo nguõ ñang chôø ôû ñôn vò, ngöôøi baïn ñöôøng cuõng khoâng thaáy gì laø xao xuyeán. Coù moät thôøi ngöôøi ta cam phaän ñeán vaäy sao, nhö bieát moïi vuøng vaãy phaûn khaùng ñeàu voâ ích. Nhö sinh ra ñaõ laø nhö vaäy. Nhö soáng voán laø nhö vaäy. Nhö cheát seõ laø nhö vaäy. Nhö hai ngöôøi lính chieàu nay noùi ñeán giaëc giaõ baèng caùi kieåu haøn huyeân möa naéng. Thaùi ñoä thaûn nhieân cuûa hoï cuõng nhö cuûa ñaùm lính keùo vaøo röøng ñaõ laøm ñoäng loøng toâi khoâng ít. Dó nhieân toâi chöa bao giôø bieát ñöôïc töôøng taän caùi nguy hieåm rình raäp baùm rieát hoï ñeán möùc naøo trong suoát cuoäc thaäp töû nhöùt sanh. Vaø nhö vaäy laøm sao toâi bieát hoï löøng löõng thieät tình ñeán chöøng naøo. Nhöng ñeán baây giôø thì toâi bieát. Bieát sau khi ñoïc anh, töø vaøi naêm nay, nhöõng baøi thô höøng höïc hôi soáng vaø muøi cheát, nhöõng taäp truyeän laïnh ngaét saét theùp maø laïi noùng hoåi tình ngöôøi. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp... Döôøng nhö baét ñaàu töø cuoái moät traän ñaùnh... Suoát caû moät buoåi tröa hai thaèng chuùng toâi maéc naïn khoâng theå boø xuoáng ñoài. Tö bò ñaïn truùng baû vai vaø chaân. Coøn toâi thì bò löïu ñaïn laøm beå caû baép ñuøi. Luùc naøy maïnh ai naáy thoaùt. Bôûi ai cuõng bieát raèng neáu ôû laïi thì cheát bôûi nhöõng hoïng suùng ñang saên moài töø cao ñieåm. Roõ raøng ñaây laø moät cuoäc thí quaân... Sau ñoù laø moät lôøi nhaén, khoâng, moät lôøi troái.


Maøy laø nhaø vaên. Tao laø ñoäc giaû cuûa maøy. Maøy phaûi soáng. Maøy nghe roõ chöa. Maøy phaûi soáng ñeå maø vieát laïi... Maøy haõy noùi cho moïi ngöôøi bieát veà nhöõng caùi cheát choù maù nhö theá naøy. Cheát maø khoâng baén ñöôïc moät vieân ñaïn nhö theá naøy... Töø ñoù anh laõnh moät söù meänh, khoâng phaûi, sao toâi gheùt hai chöõ söù meänh naøy ñeán vaäy. Töø luùc naøo nhöõng hoa ngoân trôû thaønh giaây thoøng loøng sieát coå sieát haàu ñaùm ngöôøi tuoåi treû? Anh khoâng laõnh moät söù meänh naøo heát. Cuoäc chieán ñoù ñaõ chôi anh vaø baïn beø anh caïn laùng baèng canh baøi laät loïng. Möôi naêm sau, ngöôøi cheát thì ñaõ cheát, ngöôøi coøn soáng thì hoaëc taøn pheá theå xaùc hoaëc thöông taät linh hoàn. Pheá tích ñaäm ñeán khoâng chòu phai, ñeán coøn thaám lan ra thô vaên suoát töøng laàn hoài töôûng. Vaäy ñoù, khoâng thoâng ñieäp, cuõng chaúng tuyeân ngoân. Anh nhaéc laïi moät traän ñaùnh, moät veát thöông, moät caùi cheát, moät côn sôï haõi, moät noãi vui möøng, moät nieàm tuyeät voïng, moät söï thaät nhö noù laø noù, khoâng nguïy traùo cuõng chaúng tuyeân truyeàn. Coù ngöôøi muoán queân. Nhöng anh thì nhôù. Anh vieát veà cuoäc chieán ñaõ xaûy ra maø anh ñaõ tham döï, nhieàu ngöôøi ñaõ bieát cuõng nhö coøn raát nhieàu ngöôøi khaùc khoâng bieát maëc duø ñaõ soáng caän keà. Anh noùi giuøm baïn anh, nhöõng ngöôøi tröôùc ñaây khoâng ñöôïc pheùp noùi vaø ñeán giôø khoâng coøn dòp noùi nöõa. Ñöôïc khoâng? Cho duø lòch söû ñau baàm daäp... Anh loäi suoái loäi non, cheát leân cheát xuoáng, hoàn xaùc raùch böôm cho ñaõ roài thoâi. Chaám heát moät caùch laõng nhaùch. Maáy oâng quan lôùn keùo nhau boû ñi sau khi gaân coå hoø heùt, xuùi baåy, raày raø, maéng nhieác. Anh vaø baïn baày anh ôû laïi bò hoát thaûy vaøo caùc traïi tuø tieáp tuïc soáng dôû cheát dôû sau khi ñaõ xeù thòt höùng ñaïn, sau khi ñaõ baàm gan vuoát maét cho heát ngöôøi baïn naøy ñeán ngöôøi baïn khaùc, sau khi ñaõ naùt daï nghe heát lôøi ñay nghieán, ruûa xaû cuûa ñaùm goùa phuï xuaân xanh laøm nhö chính anh ñaõ gieát choàng hoï, laøm nhö anh coù quyeàn löïc maø khoâng chaën laïi giuøm vieân ñaïn voâ tình... Maø thaät ra thôøi buoåi ñoù anh coù quyeàn löïc gì ñaâu, anh cuõng chæ laø moät naïn nhaân nhö choàng con hoï vaäy thoâi. Nhaéc laïi maø theâm buoàn phaûi khoâng anh. Caùi quyeàn ñoù, caùi aûo töôûng ñaõ hôn moät laàn bò daäp taét ngay trong côn daàu soâi löûa boûng. Toâi bieát coù laàn anh ñaõ nín thôû chôø qua

Maøy laø nhaø vaên. Tao laø ñoäc giaû cuûa maøy. Maøy phaûi soáng. Maøy nghe roõ chöa. Maøy phaûi soáng ñeå maø vieát laïi... Maøy haõy noùi cho moïi ngöôøi bieát veà nhöõng caùi cheát choù maù nhö theá naøy. Cheát maø khoâng baén ñöôïc moät vieân ñaïn nhö theá naøy... Töø ñoù anh laõnh moät söù meänh, khoâng phaûi, sao toâi gheùt hai chöõ söù meänh naøy ñeán vaäy. Töø luùc naøo nhöõng hoa ngoân trôû thaønh giaây thoøng loøng sieát coå sieát haàu ñaùm ngöôøi tuoåi treû? Anh khoâng laõnh moät söù meänh naøo heát. Cuoäc chieán ñoù ñaõ chôi anh vaø baïn beø anh caïn laùng baèng canh baøi laät loïng. Möôi naêm sau, ngöôøi cheát thì ñaõ cheát, ngöôøi coøn soáng thì hoaëc taøn pheá theå xaùc hoaëc thöông taät linh hoàn. Pheá tích ñaäm ñeán khoâng chòu phai, ñeán coøn thaám lan ra thô vaên suoát töøng laàn hoài töôûng. Vaäy ñoù, khoâng thoâng ñieäp, cuõng chaúng tuyeân ngoân. Anh nhaéc laïi moät traän ñaùnh, moät veát thöông, moät caùi cheát, moät côn sôï haõi, moät noãi vui möøng, moät nieàm tuyeät voïng, moät söï thaät nhö noù laø noù, khoâng nguïy traùo cuõng chaúng tuyeân truyeàn. Coù ngöôøi muoán queân. Nhöng anh thì nhôù. Anh vieát veà cuoäc chieán ñaõ xaûy ra maø anh ñaõ tham döï, nhieàu ngöôøi ñaõ bieát cuõng nhö coøn raát nhieàu ngöôøi khaùc khoâng bieát maëc duø ñaõ soáng caän keà. Anh noùi giuøm baïn anh, nhöõng ngöôøi tröôùc ñaây khoâng ñöôïc pheùp noùi vaø ñeán giôø khoâng coøn dòp noùi nöõa. Ñöôïc khoâng? Cho duø lòch söû ñau baàm daäp... Anh loäi suoái loäi non, cheát leân cheát xuoáng, hoàn xaùc raùch böôm cho ñaõ roài thoâi. Chaám heát moät caùch laõng nhaùch. Maáy oâng quan lôùn keùo nhau boû ñi sau khi gaân coå hoø heùt, xuùi baåy, raày raø, maéng nhieác. Anh vaø baïn baày anh ôû laïi bò hoát thaûy vaøo caùc traïi tuø tieáp tuïc soáng dôû cheát dôû sau khi ñaõ xeù thòt höùng ñaïn, sau khi ñaõ baàm gan vuoát maét cho heát ngöôøi baïn naøy ñeán ngöôøi baïn khaùc, sau khi ñaõ naùt daï nghe heát lôøi ñay nghieán, ruûa xaû cuûa ñaùm goùa phuï xuaân xanh laøm nhö chính anh ñaõ gieát choàng hoï, laøm nhö anh coù quyeàn löïc maø khoâng chaën laïi giuøm vieân ñaïn voâ tình... Maø thaät ra thôøi buoåi ñoù anh coù quyeàn löïc gì ñaâu, anh cuõng chæ laø moät naïn nhaân nhö choàng con hoï vaäy thoâi. Nhaéc laïi maø theâm buoàn phaûi khoâng anh. Caùi quyeàn ñoù, caùi aûo töôûng ñaõ hôn moät laàn bò daäp taét ngay trong côn daàu soâi löûa boûng. Toâi bieát coù laàn anh ñaõ nín thôû chôø qua


côn möa phaùo, roài caén raêng caén löôõi maø vieát, döôùi giao thoâng haøo, trong luøm trong buïi ñeå nhaéc chöøng moïi ngöôøi moät söï thaät ñaèng sau nhöõng ngoân töø hoa myõ. Nhöng maø coù ñöôïc ñaâu. Ngöôøi ta chæ muoán nhìn cuoäc chieán ñoù qua laêng kính maøu hoàng ñeå khoûi "naûn loøng chieán só". Moät maët ngöôøi ta bieåu anh chieán ñaáu cho haêng ñeå giöõ gìn caùi quyeàn ñöôïc aên noùi nhö moät ngöôøi trung thöïc thì maët khaùc ngöôøi ta tìm caùch boùp ngheït heát moïi tieáng noùi trung thöïc ñoù. Nhöõng xaùc chöõ cheát yeåu vì vaäy coøn boû naèm la lieät trong ñaàu anh. Nhöõng caùi thaáy caùi nghe vaãn coøn luùc thuùc buoàn baõ trong loøng anh. Bôûi vaäy, nhieàu naêm sau khi ñaõ vaãy vuøng moõn hôi, ñaõ choáng choïi tuùi buïi ñeå coøn ñöôïc soáng, vöøa môùi soáng ñöôïc laø anh chuïp laáy caùi quyeàn cuûa anh, noùi vaø vieát theo yù mình veà cuoäc chieán. Khoâng phaûi cuoäc chieán cuûa maáy oâng töôùng khieån leänh qua taàng taàng voâ tuyeán, khoâng phaûi cuoäc chieán cuûa maáy oâng chính trò gia, cuûa maáy oâng taâm lyù chieán... maø laø cuûa ngöôøi lính ôû tuyeán ñaàu, cuûa ngöôøi ñaõ bieát suùng ñaïn döõ daèn theá naøo, ñaõ vaû moà hoâi vì sôï haõi, ñaõ töùc doäi loàng ngöïc vì tieáng noå, vaø maùu maën ra sao, vaø nöôùc maét maën ra sao ... Theâm chuùt nöõa, ñoù laø cuoäc chieán cuûa ngöôøi trung ñoäi tröôûng, caùi ngöôøi vöøa taàm ñuùng côõ nhaát ñeå thaáy heát caùi lôùn lao nhaát cuõng nhö caùi nhoû nhoi nhaát cuûa ñôøi lính, ñeå höùng nhaän ñuùng nôi ñuùng choã nhaát côn saám seùt cuûa chieán tranh. ... phaûi laø ngöôøi laøm göông, ngöôøi ra leänh tröïc tieáp khoâng phaûi qua maùy truyeàn tin, maø qua hoø heùt, qua noøng suùng dí vaøo löng thuoäc caáp... phaûi laøm sao keâu hoï naèm ngoaøi ñoàng, treân goø maû, ñöùng döôùi keânh ngaäp nöôùc, döôùi nhöõng côn möa nhö thaùc... Maø cuõng coøn laø ngöôøi phaûi naït, phaûi gaøo, phaûi doïa, ñeå ñaùm daân, goàm ñaøn baø con nít, töø döôùi haàm chui leân, ñeå hoï coøn ñöôïc soáng... phaûi chieán ñaáu trong söï daèng co cuûa löông taâm vaø thuø haän... Vaâng, chính caùi cuoäc chieán ñoù maø anh muoán noùi, thöù cuoäc chieán vaãn thöôøng ñöôïc thoáng keâ trong nhöõng baûn tin chieán söï haøng ngaøy theo kieåu "beân ta voâ söï, ñòch ñeå laïi x xaùc cheát" ñaõ coù luùc khoâng coøn laøm baän taâm ai nöõa. Thöù cuoäc chieán maø moãi ngöôøi lính khoâng phaûi laø moät danh soá, moãi ñôn vò khoâng phaûi laø moät chaám ñoû treân baûn ñoà maø laø moät khoái ngöôøi baèng xöông baèng thòt bieát söôùng bieát ñau coù nhöõng côn mô vaø nhöõng hoài nhôù. Khoâng phaûi nhöõng

côn möa phaùo, roài caén raêng caén löôõi maø vieát, döôùi giao thoâng haøo, trong luøm trong buïi ñeå nhaéc chöøng moïi ngöôøi moät söï thaät ñaèng sau nhöõng ngoân töø hoa myõ. Nhöng maø coù ñöôïc ñaâu. Ngöôøi ta chæ muoán nhìn cuoäc chieán ñoù qua laêng kính maøu hoàng ñeå khoûi "naûn loøng chieán só". Moät maët ngöôøi ta bieåu anh chieán ñaáu cho haêng ñeå giöõ gìn caùi quyeàn ñöôïc aên noùi nhö moät ngöôøi trung thöïc thì maët khaùc ngöôøi ta tìm caùch boùp ngheït heát moïi tieáng noùi trung thöïc ñoù. Nhöõng xaùc chöõ cheát yeåu vì vaäy coøn boû naèm la lieät trong ñaàu anh. Nhöõng caùi thaáy caùi nghe vaãn coøn luùc thuùc buoàn baõ trong loøng anh. Bôûi vaäy, nhieàu naêm sau khi ñaõ vaãy vuøng moõn hôi, ñaõ choáng choïi tuùi buïi ñeå coøn ñöôïc soáng, vöøa môùi soáng ñöôïc laø anh chuïp laáy caùi quyeàn cuûa anh, noùi vaø vieát theo yù mình veà cuoäc chieán. Khoâng phaûi cuoäc chieán cuûa maáy oâng töôùng khieån leänh qua taàng taàng voâ tuyeán, khoâng phaûi cuoäc chieán cuûa maáy oâng chính trò gia, cuûa maáy oâng taâm lyù chieán... maø laø cuûa ngöôøi lính ôû tuyeán ñaàu, cuûa ngöôøi ñaõ bieát suùng ñaïn döõ daèn theá naøo, ñaõ vaû moà hoâi vì sôï haõi, ñaõ töùc doäi loàng ngöïc vì tieáng noå, vaø maùu maën ra sao, vaø nöôùc maét maën ra sao ... Theâm chuùt nöõa, ñoù laø cuoäc chieán cuûa ngöôøi trung ñoäi tröôûng, caùi ngöôøi vöøa taàm ñuùng côõ nhaát ñeå thaáy heát caùi lôùn lao nhaát cuõng nhö caùi nhoû nhoi nhaát cuûa ñôøi lính, ñeå höùng nhaän ñuùng nôi ñuùng choã nhaát côn saám seùt cuûa chieán tranh. ... phaûi laø ngöôøi laøm göông, ngöôøi ra leänh tröïc tieáp khoâng phaûi qua maùy truyeàn tin, maø qua hoø heùt, qua noøng suùng dí vaøo löng thuoäc caáp... phaûi laøm sao keâu hoï naèm ngoaøi ñoàng, treân goø maû, ñöùng döôùi keânh ngaäp nöôùc, döôùi nhöõng côn möa nhö thaùc... Maø cuõng coøn laø ngöôøi phaûi naït, phaûi gaøo, phaûi doïa, ñeå ñaùm daân, goàm ñaøn baø con nít, töø döôùi haàm chui leân, ñeå hoï coøn ñöôïc soáng... phaûi chieán ñaáu trong söï daèng co cuûa löông taâm vaø thuø haän... Vaâng, chính caùi cuoäc chieán ñoù maø anh muoán noùi, thöù cuoäc chieán vaãn thöôøng ñöôïc thoáng keâ trong nhöõng baûn tin chieán söï haøng ngaøy theo kieåu "beân ta voâ söï, ñòch ñeå laïi x xaùc cheát" ñaõ coù luùc khoâng coøn laøm baän taâm ai nöõa. Thöù cuoäc chieán maø moãi ngöôøi lính khoâng phaûi laø moät danh soá, moãi ñôn vò khoâng phaûi laø moät chaám ñoû treân baûn ñoà maø laø moät khoái ngöôøi baèng xöông baèng thòt bieát söôùng bieát ñau coù nhöõng côn mô vaø nhöõng hoài nhôù. Khoâng phaûi nhöõng


traän ñaùnh ñaõ ñöôïc ghi cheùp vaøo quaân söû. Chuyeän ñoù ñeå daønh cho maáy oâng hoïc giaû ñeo kính goïng vaøng, maáy oâng chöùc quyeàn hoái loãi aên naên. Anh chæ vieát veà ngöoøi trung ñoäi tröôûng vaø nhöõng ngöoøi lính cuûa anh thoâi baèng chính ngoùn tay ñaõ coù laàn sieát coø suùng ñeán muoán gaõy, baèng caùi ñaàu ñaõ coù laàn muoán noå tung vì nhöõng suy nghó roái nuøi khoâng tìm ra nuùt gôõ. Bôûi vì khaùc vôùi nhöõng ngöôøi lính thuoäc quyeàn, coù khi chæ laø moät ngöôøi ít hoïc chôn chaát, moät ñöùa beù môùi lôùn tuoåi coøn non hôn laù maï, anh bieát nhieàu hôn hoï cho neân anh khoå taâm hôn hoï. Vaø cuõng khaùc vôùi thöôïng caáp ñaõ daøy daïn ñeán chai loøng, anh thaáy gaàn hôn hoï neân anh caøng khoå taâm hôn hoï. Bôûi vaäy maø toâi yeâu thích laøm sao caùi hình aûnh trung thöïc maø anh ñaõ thaáy taän maét, nghe taän tai, gaùnh moøn vai roài ñem loøng noùi laïi. Coøn ai hôn anh ñeå noùi veà noãi vui möøng laëng leõ sau moät ñeâm chong maét chôø giaëc maø nghe tieáng gaø gaùy ñeå bieát mình coøn ñöôïc thaáy maët trôøi moïc leân laàn nöõa. Ñeå hít hôi thuoác sôùm vaø thaáy mình coøn soáng, roài yeâu thöông theâm ngoïn coû coïng caây, ngöôøi baïn ñoàng caûnh vaø caû coâ haøng caø-pheâ vôù vaån beân ñöôøng. Goïi coác caø-pheâ un khoùi gioù. Maáy thaèng raâu toùc chuïm thanh xuaân. Ñoïc anh, toâi thaám caùi laïnh cuûa ngöôøi lính naèm tieàn ñoàn ñeâm möa xoái xaû, uoáng nguïm caø-pheâ ñaàu ngaøy nhö uoáng caû cuoäc soáng tìm laïi, toâi laây caùi sôï cuûa con vaät ngöôøi bò bieán thaønh bia baén, vaø nhaát laø toâi thaáy laïi toâi, tuoåi treû chaùy phoûng nhö caû caùi tuoåi treû cuûa chuùng ta luùc bò ñem nhuùm löûa ñoaïn tröôøng. Vaäy thì ngöôøi trung ñoäi tröôûng ñaõ noùi gì vaø noùi theá naøo veà cuoäc chieán cuûa anh? ôû ñaây toâi khoâng laøm coâng vieäc pheâ bình vaên chöông. Noù lôùn chuyeän quaù, chaéc toâi khoâng kham noãi. Toâi chæ khoaùi noùi vôùi anh noãi haû heâ cuûa mình trong khi chôø coù dòp gaëp nhau ñeå cuïng vaøi ly cho aám buïng. Côõ naøy coõi vaên ñaõ laïnh laém roài anh. Töø naêm 95 ñeán nay, gaàn 6 naêm thoâi anh ñaõ cho ra maét lieân tieáp 7 taäp truyeän vaø 4 taäp thô thì quaû laø voâ ñòch. Vieát laùch, in aán nhanh vaø goïn khoâng thua gì ñaùnh dieàu haâu thuôû tröôùc. Lính traùng coù khaùc. Soá löôïng nhö theá maø chöõ nghóa thì ra sao? Caùi caûm giaùc ñaàu tieân cuûa toâi laø anh vieát vaên laøm thô deã daøng thoaûi maùi laém.

traän ñaùnh ñaõ ñöôïc ghi cheùp vaøo quaân söû. Chuyeän ñoù ñeå daønh cho maáy oâng hoïc giaû ñeo kính goïng vaøng, maáy oâng chöùc quyeàn hoái loãi aên naên. Anh chæ vieát veà ngöoøi trung ñoäi tröôûng vaø nhöõng ngöoøi lính cuûa anh thoâi baèng chính ngoùn tay ñaõ coù laàn sieát coø suùng ñeán muoán gaõy, baèng caùi ñaàu ñaõ coù laàn muoán noå tung vì nhöõng suy nghó roái nuøi khoâng tìm ra nuùt gôõ. Bôûi vì khaùc vôùi nhöõng ngöôøi lính thuoäc quyeàn, coù khi chæ laø moät ngöôøi ít hoïc chôn chaát, moät ñöùa beù môùi lôùn tuoåi coøn non hôn laù maï, anh bieát nhieàu hôn hoï cho neân anh khoå taâm hôn hoï. Vaø cuõng khaùc vôùi thöôïng caáp ñaõ daøy daïn ñeán chai loøng, anh thaáy gaàn hôn hoï neân anh caøng khoå taâm hôn hoï. Bôûi vaäy maø toâi yeâu thích laøm sao caùi hình aûnh trung thöïc maø anh ñaõ thaáy taän maét, nghe taän tai, gaùnh moøn vai roài ñem loøng noùi laïi. Coøn ai hôn anh ñeå noùi veà noãi vui möøng laëng leõ sau moät ñeâm chong maét chôø giaëc maø nghe tieáng gaø gaùy ñeå bieát mình coøn ñöôïc thaáy maët trôøi moïc leân laàn nöõa. Ñeå hít hôi thuoác sôùm vaø thaáy mình coøn soáng, roài yeâu thöông theâm ngoïn coû coïng caây, ngöôøi baïn ñoàng caûnh vaø caû coâ haøng caø-pheâ vôù vaån beân ñöôøng. Goïi coác caø-pheâ un khoùi gioù. Maáy thaèng raâu toùc chuïm thanh xuaân. Ñoïc anh, toâi thaám caùi laïnh cuûa ngöôøi lính naèm tieàn ñoàn ñeâm möa xoái xaû, uoáng nguïm caø-pheâ ñaàu ngaøy nhö uoáng caû cuoäc soáng tìm laïi, toâi laây caùi sôï cuûa con vaät ngöôøi bò bieán thaønh bia baén, vaø nhaát laø toâi thaáy laïi toâi, tuoåi treû chaùy phoûng nhö caû caùi tuoåi treû cuûa chuùng ta luùc bò ñem nhuùm löûa ñoaïn tröôøng. Vaäy thì ngöôøi trung ñoäi tröôûng ñaõ noùi gì vaø noùi theá naøo veà cuoäc chieán cuûa anh? ôû ñaây toâi khoâng laøm coâng vieäc pheâ bình vaên chöông. Noù lôùn chuyeän quaù, chaéc toâi khoâng kham noãi. Toâi chæ khoaùi noùi vôùi anh noãi haû heâ cuûa mình trong khi chôø coù dòp gaëp nhau ñeå cuïng vaøi ly cho aám buïng. Côõ naøy coõi vaên ñaõ laïnh laém roài anh. Töø naêm 95 ñeán nay, gaàn 6 naêm thoâi anh ñaõ cho ra maét lieân tieáp 7 taäp truyeän vaø 4 taäp thô thì quaû laø voâ ñòch. Vieát laùch, in aán nhanh vaø goïn khoâng thua gì ñaùnh dieàu haâu thuôû tröôùc. Lính traùng coù khaùc. Soá löôïng nhö theá maø chöõ nghóa thì ra sao? Caùi caûm giaùc ñaàu tieân cuûa toâi laø anh vieát vaên laøm thô deã daøng thoaûi maùi laém.


Khaùc vôùi caùi loái naën caâu naën chöõ laøm boä laøm tòch cuûa maáy oâng nhaø vaên-trí thöùc chöõ taây chöõ u lu bu thì quaû nhieân anh söôùng hôn hoï nhieàu laém. Maø vieát khoâng söôùng thì vieát laøm chi. Vieát maø cöù baêng haêng boù hoù lôø quôø laïng quaïng nhö ñi qua caàu khæ thì vieát laøm chi cho meät. Anh vieát deã daøng maø khoâng deã daõi. Ñoïc anh toâi cuõng thaáy söôùng laây. Chöõ nghóa phoùng ra aøo aøo nhö suùng maùy xoå thaønh daây thaønh traøng lieân tu baát taän. Vaäy maø raát truùng ñích. Chöõ chôû nghóa taän tình khieán ngöôøi ñoïc cöù thaáy mình trong cuoäc. Coù bieát traän ñòa phaùo laø theá naøo khoâng? Luùc naøy ñeâm nhö moät hoäi hoa ñaêng cuûa töû thaàn. Hình nhö moãi loaït noå laø boán, naêm quaû, khi thì rôùt ngoaøi haøng raøo phoøng thuû, khi thì loït trong chu vi. Caû loøng ñeâm gaøo ruù cuoàng noä vôùi nhöõng traøng saám seùt aàm aàm chuïp xuoáng traïi, roài nhöõng khoái löûa laïi tieáp tuïc buøng leân. Nhöõng mieång theùp laïi bay aøo aøo nhö theå moät traän baõo kim loaïi vôùi muoân tia löûa xanh ñoû ñan nhau giöõa loøng möïc xaï... Söùc coâng phaù cuûa ñaïn quaû thaät khuûng khieáp. Caû thaân theå nhö baät tung daäy. Loàng ngöïc nhö bò ai thoi moät quaû ñaám ngaøn caân. Maùu muõi laïi voït chaûy roøng roøng. Coù khi caû maùu mieäng traøo ra... Thaáy khoâng, chöõ chaïy hôùt ha hôùt haõi, cuoáng quyùt, chen laán xoâ ñaåy nhau giaønh choã soáng nhö mieång phaùo noå vaêng maõn thieân hoa vuõ caáy gaøi caùi cheát thaønh thieân la ñòa voõng. Coù thaáy caûnh ngöôøi chaïy baêng ngang caùnh ñoàng töû sinh chöa? Chaïy baát keå trôøi ñaát, baát keå thöông tích, con ngöôøi coøn nhoû hôn con saâu, ñaïn thì bay tua tuûa, maïng ngöôøi moïn hôn caùi kieán, anh keå raønh roït, chaúng maëc caûm, khoâng keâu reâu. Taïi vì luùc ñoù laø nhö vaäy. Coù noùi khaùc ñöôïc ñaâu. Maø caàn gì noùi khaùc. Ñaõ ai anh huøng vaø ai heøn nhaùt. Voâ ñoù roài môùi bieát...Vaø toâi nhaém maét, coá caàm côn ñau, tröôøn veà phía sau. Ñaïn laïi suûi boït. Toâi chæ coøn caùch vöïc saâu khoaûng chöøng hai thöôùc. Moät vieân ñaïn xöôùc qua baû vai toâi. Maùu daàm caû caùnh tay aùo. Toâi nhaøo ñaïi xuoáng vöïc thaúm. Toâi teù nhaøo giöõa nhöõng buïi gai nhoïn. Nhöng toâi queân heát côn ñau nhöùc.Chæ coù chaêng laø baép ñuøi bò teâ buoát voâ cuøng taän. Maùu caøng thaém caû moät oáng quaàn. Hai tay toâi laïi coá vaïch buïi. Vaø toâi laïi voà caû nhöõng baõi phaân ngöôøi gheâ tôûm... Toâi nghe ñöôïc caû tieáng ñaäp thình thòch cuûa con tim cuoáng cuoàng, tieáng hoån heån cuûa hôi thôû öù maùu bôûi vì chöõ ôû ñaây khoâng phaûi laø môù nguyeân aâm vôùi phuï aâm ñöôïc

Khaùc vôùi caùi loái naën caâu naën chöõ laøm boä laøm tòch cuûa maáy oâng nhaø vaên-trí thöùc chöõ taây chöõ u lu bu thì quaû nhieân anh söôùng hôn hoï nhieàu laém. Maø vieát khoâng söôùng thì vieát laøm chi. Vieát maø cöù baêng haêng boù hoù lôø quôø laïng quaïng nhö ñi qua caàu khæ thì vieát laøm chi cho meät. Anh vieát deã daøng maø khoâng deã daõi. Ñoïc anh toâi cuõng thaáy söôùng laây. Chöõ nghóa phoùng ra aøo aøo nhö suùng maùy xoå thaønh daây thaønh traøng lieân tu baát taän. Vaäy maø raát truùng ñích. Chöõ chôû nghóa taän tình khieán ngöôøi ñoïc cöù thaáy mình trong cuoäc. Coù bieát traän ñòa phaùo laø theá naøo khoâng? Luùc naøy ñeâm nhö moät hoäi hoa ñaêng cuûa töû thaàn. Hình nhö moãi loaït noå laø boán, naêm quaû, khi thì rôùt ngoaøi haøng raøo phoøng thuû, khi thì loït trong chu vi. Caû loøng ñeâm gaøo ruù cuoàng noä vôùi nhöõng traøng saám seùt aàm aàm chuïp xuoáng traïi, roài nhöõng khoái löûa laïi tieáp tuïc buøng leân. Nhöõng mieång theùp laïi bay aøo aøo nhö theå moät traän baõo kim loaïi vôùi muoân tia löûa xanh ñoû ñan nhau giöõa loøng möïc xaï... Söùc coâng phaù cuûa ñaïn quaû thaät khuûng khieáp. Caû thaân theå nhö baät tung daäy. Loàng ngöïc nhö bò ai thoi moät quaû ñaám ngaøn caân. Maùu muõi laïi voït chaûy roøng roøng. Coù khi caû maùu mieäng traøo ra... Thaáy khoâng, chöõ chaïy hôùt ha hôùt haõi, cuoáng quyùt, chen laán xoâ ñaåy nhau giaønh choã soáng nhö mieång phaùo noå vaêng maõn thieân hoa vuõ caáy gaøi caùi cheát thaønh thieân la ñòa voõng. Coù thaáy caûnh ngöôøi chaïy baêng ngang caùnh ñoàng töû sinh chöa? Chaïy baát keå trôøi ñaát, baát keå thöông tích, con ngöôøi coøn nhoû hôn con saâu, ñaïn thì bay tua tuûa, maïng ngöôøi moïn hôn caùi kieán, anh keå raønh roït, chaúng maëc caûm, khoâng keâu reâu. Taïi vì luùc ñoù laø nhö vaäy. Coù noùi khaùc ñöôïc ñaâu. Maø caàn gì noùi khaùc. Ñaõ ai anh huøng vaø ai heøn nhaùt. Voâ ñoù roài môùi bieát...Vaø toâi nhaém maét, coá caàm côn ñau, tröôøn veà phía sau. Ñaïn laïi suûi boït. Toâi chæ coøn caùch vöïc saâu khoaûng chöøng hai thöôùc. Moät vieân ñaïn xöôùc qua baû vai toâi. Maùu daàm caû caùnh tay aùo. Toâi nhaøo ñaïi xuoáng vöïc thaúm. Toâi teù nhaøo giöõa nhöõng buïi gai nhoïn. Nhöng toâi queân heát côn ñau nhöùc.Chæ coù chaêng laø baép ñuøi bò teâ buoát voâ cuøng taän. Maùu caøng thaém caû moät oáng quaàn. Hai tay toâi laïi coá vaïch buïi. Vaø toâi laïi voà caû nhöõng baõi phaân ngöôøi gheâ tôûm... Toâi nghe ñöôïc caû tieáng ñaäp thình thòch cuûa con tim cuoáng cuoàng, tieáng hoån heån cuûa hôi thôû öù maùu bôûi vì chöõ ôû ñaây khoâng phaûi laø môù nguyeân aâm vôùi phuï aâm ñöôïc


gheùp laïi voâ tình theo coâng thöùc ngöõ hoïc nöõa. Chöõ ôû ñaây laø maùu laø xöông laø thòt thaø laø hoàn kinh phaùch ñôûm, laø hình aûnh noái hình aûnh, laø ñoäng taùc lieàn ñoäng taùc, lieân mieân, doàn daäp keùo ngöôøi ta töø cöûa töû thoaùt qua cöûa sinh. Anh vieát maø nhö anh soáng. Neân toâi soáng theâm vôùi anh moät laàn nöõa caùi chuyeän leõ ra phaûi queân ñi. Ban naõy toâi coù noùi vôùi anh laø toâi haû heâ. Xin loãi anh. Nhöng vaên chöông noù phaûi nhö vaäy. Neáu khoâng chaúng thaø theo vôï ngoài coi Paris by night coøn ñöôïc tieáng veïn nghóa taøo khang. Nhöõng ñoaïn nhö ñoaïn naøy, neáu ngaøy naøo ñaát nöôùc coù cô may, trích ra maø giaûng cho hoïc troø thì söôùng laém. Cöù nhö laø moät baøi ñaïi caùo vaäy, ñoïc leân maø nghe gioù daäy trong loøng. Leân ñöôøng, gaïo löông khoâ vaø nhöõng bi-ñoâng nöôùc lænh kænh beân mình. Leân ñöôøng, nhö sinh ra ñeå maø ñi, maø loäi maø treøo. Leân ñöôøng trong khi nguû, trong khi tieáng ñaïi baùc môû ñöôøng, doïn saïch muïc tieâu. Leân ñöôøng trong möa, trong naéng, trong gioù laøo khoâ thoác, trong söông muoái che khuaát maët trôøi, trong khi ma quaân vaãn truøng truøng ñieäp, maø queâ nhaø thì caøng luùc caøng vôøi vôïi, maø lö nhang thì ñaày aáp taøn tro lo aâu caàu nguyeän cuûa ngöôøi thaân... Leân ñöôøng. Mang theo beân mình khoái gia taøi naêm möôi kyù loâ naëng hôn caû thaân ngöôøi lính... Leân ñöôøng. Giaøy da sôøn baïc. Giaøy boá ñeá moøn cao su. Vaø nhöõng ngoùn chaân traéng heáu... Leân ñöôøng giöõa truøng truøng tai öông... Leân ñöôøng. Nuùi röøng vaây boïc. Söông phuû caû ñænh, laáp caû thung luõng, nhöng khoâng laáp ñi nhöõng tai hoïa chôø chöïc döôùi nhöõng caùnh röøng döøa Bình Ñònh, Tam Quan, Boàng Sôn. Ngöôøi lính ñaõ guïc xuoáng... Cuoäc ñôøi cuûa ngöôøi lính chæ bieát cuùi ñaàu. Vaø treân thaân phaän cuûa ngöôøi lính laø nhöõng côn möa oan nghieät. Möa röøng, möa nuùi, möa phaùo, möa maùu... Vaên cuûa anh traøo ra nhö con luõ phaù ñaäp. Nöôùc traøn lan, leânh laùng baát keå baõi bôø. Noù laø tình caûnh daàu soâi löûa boûng, noù laø luùc dao ñaâm ñaïn noå, laø khi la heùt thaát thanh, laø hoài reân sieát khaûn coå cho neân noù phaûi mau nhö hôi thôû doàn, nhö nhòp tim gaáp, cho kòp luùc cho ñöøng treã laøm nhö treã coù moät chuùt laø maát maïng nhö chôi. Ñoïc anh coù luùc muoán ñöùt hôi. Maø coù ñöùt hôi cuõng ñaõ. Anh Ba Caän thò ñaõ chòu chôi nhö vaäy. Chaúng leõ toâi thua anh sao? Caùi hôi vaên ñoù ñi lieàn moät maïch, töø truyeän naøy noái ngang qua

gheùp laïi voâ tình theo coâng thöùc ngöõ hoïc nöõa. Chöõ ôû ñaây laø maùu laø xöông laø thòt thaø laø hoàn kinh phaùch ñôûm, laø hình aûnh noái hình aûnh, laø ñoäng taùc lieàn ñoäng taùc, lieân mieân, doàn daäp keùo ngöôøi ta töø cöûa töû thoaùt qua cöûa sinh. Anh vieát maø nhö anh soáng. Neân toâi soáng theâm vôùi anh moät laàn nöõa caùi chuyeän leõ ra phaûi queân ñi. Ban naõy toâi coù noùi vôùi anh laø toâi haû heâ. Xin loãi anh. Nhöng vaên chöông noù phaûi nhö vaäy. Neáu khoâng chaúng thaø theo vôï ngoài coi Paris by night coøn ñöôïc tieáng veïn nghóa taøo khang. Nhöõng ñoaïn nhö ñoaïn naøy, neáu ngaøy naøo ñaát nöôùc coù cô may, trích ra maø giaûng cho hoïc troø thì söôùng laém. Cöù nhö laø moät baøi ñaïi caùo vaäy, ñoïc leân maø nghe gioù daäy trong loøng. Leân ñöôøng, gaïo löông khoâ vaø nhöõng bi-ñoâng nöôùc lænh kænh beân mình. Leân ñöôøng, nhö sinh ra ñeå maø ñi, maø loäi maø treøo. Leân ñöôøng trong khi nguû, trong khi tieáng ñaïi baùc môû ñöôøng, doïn saïch muïc tieâu. Leân ñöôøng trong möa, trong naéng, trong gioù laøo khoâ thoác, trong söông muoái che khuaát maët trôøi, trong khi ma quaân vaãn truøng truøng ñieäp, maø queâ nhaø thì caøng luùc caøng vôøi vôïi, maø lö nhang thì ñaày aáp taøn tro lo aâu caàu nguyeän cuûa ngöôøi thaân... Leân ñöôøng. Mang theo beân mình khoái gia taøi naêm möôi kyù loâ naëng hôn caû thaân ngöôøi lính... Leân ñöôøng. Giaøy da sôøn baïc. Giaøy boá ñeá moøn cao su. Vaø nhöõng ngoùn chaân traéng heáu... Leân ñöôøng giöõa truøng truøng tai öông... Leân ñöôøng. Nuùi röøng vaây boïc. Söông phuû caû ñænh, laáp caû thung luõng, nhöng khoâng laáp ñi nhöõng tai hoïa chôø chöïc döôùi nhöõng caùnh röøng döøa Bình Ñònh, Tam Quan, Boàng Sôn. Ngöôøi lính ñaõ guïc xuoáng... Cuoäc ñôøi cuûa ngöôøi lính chæ bieát cuùi ñaàu. Vaø treân thaân phaän cuûa ngöôøi lính laø nhöõng côn möa oan nghieät. Möa röøng, möa nuùi, möa phaùo, möa maùu... Vaên cuûa anh traøo ra nhö con luõ phaù ñaäp. Nöôùc traøn lan, leânh laùng baát keå baõi bôø. Noù laø tình caûnh daàu soâi löûa boûng, noù laø luùc dao ñaâm ñaïn noå, laø khi la heùt thaát thanh, laø hoài reân sieát khaûn coå cho neân noù phaûi mau nhö hôi thôû doàn, nhö nhòp tim gaáp, cho kòp luùc cho ñöøng treã laøm nhö treã coù moät chuùt laø maát maïng nhö chôi. Ñoïc anh coù luùc muoán ñöùt hôi. Maø coù ñöùt hôi cuõng ñaõ. Anh Ba Caän thò ñaõ chòu chôi nhö vaäy. Chaúng leõ toâi thua anh sao? Caùi hôi vaên ñoù ñi lieàn moät maïch, töø truyeän naøy noái ngang qua


truyeän khaùc, lieàn laïc nhö ñoaïn keát cuûa truyeän tröôùc laø môû ñaàu cho truyeän sau. Neáu ñöôïc pheùp, khoâng chöøng toâi coù theå noái heát laïi ñeå thaønh moät truyeän daøi raát nhaát thoáng, keå laïi tuaàn töï cuoäc ñôøi cuûa moät oâng trung ñoäi tröôûng ñieån hình trong cuoäc chieán vöøa qua. Maëc keä teân Minh, teân Thanh hay teân Taán gì gì ñoù. Sao toâi chæ thaáy coù moät ngöôøi thoâi. Ngöôøi ñaõ thay toâi ñi traän, thay toâi thöùc ñeâm thöùc hoâm, thay toâi loäi suoái loäi röøng, thay toâi höùng ñaïn ñoäi phaùo, thay toâi raùch thòt xöôùc da, thay toâi ngaång maët cuõng nhö thay toâi boø leát. Ngöôøi ñöùng ngay ñaàu soùng ñeå chaén con luõ, ñöùng ngay ñaàu gioù ñeå chaën phong ba. Ngöôøi trung ñoäi tröôûng vôùi chöa tôùi ba möôi ngöôøi lính khoå maø gaùnh chuyeän taøy trôøi. Ngöôøi trung ñoäi tröôûng ñoù ñaõ ñi suoát con ñöôøng thaäp giaù cuûa mình töø "Ngaøy ñaàu cuûa moät trung ñoäi tröôûng" vaø chaám döùt ôû "Ban Meâ Thuoäc ngaøy ñaàu ngaøy cuoái". Khoaûng giöõa laø cuoäc quaàn thaûo tuùi buïi vôùi keû thuø quyõ quyeät vaø cuøng luùc choáng ñôõ ñeán phôø ngöôøi vôùi xaõ hoäi baát coâng. Laø ñeâm kích ngoaøi bôø buïi. Laø ngaøy di haønh taát taû. Laø xoùm luïc soaùt voâ voïng. Laø röøng ñoå quaân thaát laïc. Laø leänh laïc baát keå. Laø keû boû baày. Laø baày "dieàu haâu" gaõy caùnh. Laø nhöõng thaùng ngaøy gaàm theùt bôûi löûa ñaïn, moà hoâi vaø leä noùng. Thôøi gian khoâng daøi laém, ñaâu chæ vaøi ba naêm, maø tính ra cuõng baèng caû thieân thu. Toâi ñoïc anh maø nhö treøo suoát moät röøng gai. Moãi truyeän laø moät chaûng ba nhoïn leãu. Noù caøo toâi ñoå maùu khoâng ngôø. Anh cho pheùp toâi hueâ daïng chuùt ñænh. Toâi ñaõ röôùm nöôùc maét choã naøy moät ít choã kia moät ít. Nhöõng gioït nöôùc maét chaûy ra töø nhöõng söï thaät ñaõ bò giaáu bieät ñeán noãi muoán queân luoân. Caùi söï thaät meùo moù nhö traùi tim thöông toån cuûa ngöôøi lính raõ haøng töø khi chöa thua traän. Laøm nhö toâi coøn nhaän theâm ñöôïc giöõa nhöõng doøng chöõ ñoù, caùi tieáng keâu giaûi oan bay ra töø laèn ñaïn choùt cuûa ngöôøi lính töû thuû ôû ñòa ñaàu moät thaønh phoá saép bò cöôõng chieám. Coøn nghe ñöôïc lôøi bieän baïch trong tieáng môû kíp traùi löïu ñaïn cuoái cuøng cuûa ngöôøi lao coâng ñaøo binh môùi ñöôïc phuïc hoài ôû moät cöù ñieåm saép bò traøn ngaäp. Coøn thaáy ñöôïc noãi traàn tình trong caëp maét buoàn baõ nhöng quyeát lieät cuûa ngöôøi tieåu ñoaøn tröôûng trôû laïi chaén giöõ beân naøy soâng Hoäi An khi caû moät thò traán ñaõ boû ñi... Chöõ noái chöõ roøng roøng nhö maùu phuùn ra töø veát thöông hôû mieäng, caùi veát thöông hôû mieäng töø khi coøn traän maïc

truyeän khaùc, lieàn laïc nhö ñoaïn keát cuûa truyeän tröôùc laø môû ñaàu cho truyeän sau. Neáu ñöôïc pheùp, khoâng chöøng toâi coù theå noái heát laïi ñeå thaønh moät truyeän daøi raát nhaát thoáng, keå laïi tuaàn töï cuoäc ñôøi cuûa moät oâng trung ñoäi tröôûng ñieån hình trong cuoäc chieán vöøa qua. Maëc keä teân Minh, teân Thanh hay teân Taán gì gì ñoù. Sao toâi chæ thaáy coù moät ngöôøi thoâi. Ngöôøi ñaõ thay toâi ñi traän, thay toâi thöùc ñeâm thöùc hoâm, thay toâi loäi suoái loäi röøng, thay toâi höùng ñaïn ñoäi phaùo, thay toâi raùch thòt xöôùc da, thay toâi ngaång maët cuõng nhö thay toâi boø leát. Ngöôøi ñöùng ngay ñaàu soùng ñeå chaén con luõ, ñöùng ngay ñaàu gioù ñeå chaën phong ba. Ngöôøi trung ñoäi tröôûng vôùi chöa tôùi ba möôi ngöôøi lính khoå maø gaùnh chuyeän taøy trôøi. Ngöôøi trung ñoäi tröôûng ñoù ñaõ ñi suoát con ñöôøng thaäp giaù cuûa mình töø "Ngaøy ñaàu cuûa moät trung ñoäi tröôûng" vaø chaám döùt ôû "Ban Meâ Thuoäc ngaøy ñaàu ngaøy cuoái". Khoaûng giöõa laø cuoäc quaàn thaûo tuùi buïi vôùi keû thuø quyõ quyeät vaø cuøng luùc choáng ñôõ ñeán phôø ngöôøi vôùi xaõ hoäi baát coâng. Laø ñeâm kích ngoaøi bôø buïi. Laø ngaøy di haønh taát taû. Laø xoùm luïc soaùt voâ voïng. Laø röøng ñoå quaân thaát laïc. Laø leänh laïc baát keå. Laø keû boû baày. Laø baày "dieàu haâu" gaõy caùnh. Laø nhöõng thaùng ngaøy gaàm theùt bôûi löûa ñaïn, moà hoâi vaø leä noùng. Thôøi gian khoâng daøi laém, ñaâu chæ vaøi ba naêm, maø tính ra cuõng baèng caû thieân thu. Toâi ñoïc anh maø nhö treøo suoát moät röøng gai. Moãi truyeän laø moät chaûng ba nhoïn leãu. Noù caøo toâi ñoå maùu khoâng ngôø. Anh cho pheùp toâi hueâ daïng chuùt ñænh. Toâi ñaõ röôùm nöôùc maét choã naøy moät ít choã kia moät ít. Nhöõng gioït nöôùc maét chaûy ra töø nhöõng söï thaät ñaõ bò giaáu bieät ñeán noãi muoán queân luoân. Caùi söï thaät meùo moù nhö traùi tim thöông toån cuûa ngöôøi lính raõ haøng töø khi chöa thua traän. Laøm nhö toâi coøn nhaän theâm ñöôïc giöõa nhöõng doøng chöõ ñoù, caùi tieáng keâu giaûi oan bay ra töø laèn ñaïn choùt cuûa ngöôøi lính töû thuû ôû ñòa ñaàu moät thaønh phoá saép bò cöôõng chieám. Coøn nghe ñöôïc lôøi bieän baïch trong tieáng môû kíp traùi löïu ñaïn cuoái cuøng cuûa ngöôøi lao coâng ñaøo binh môùi ñöôïc phuïc hoài ôû moät cöù ñieåm saép bò traøn ngaäp. Coøn thaáy ñöôïc noãi traàn tình trong caëp maét buoàn baõ nhöng quyeát lieät cuûa ngöôøi tieåu ñoaøn tröôûng trôû laïi chaén giöõ beân naøy soâng Hoäi An khi caû moät thò traán ñaõ boû ñi... Chöõ noái chöõ roøng roøng nhö maùu phuùn ra töø veát thöông hôû mieäng, caùi veát thöông hôû mieäng töø khi coøn traän maïc


cho maõi ñeán khi tieáng suùng ñaõ im, caùi veát thöông möng muû vì nhöõng xoi moùi xuùc phaïm. Bôûi vì neáu keû thuø maø tung heâ saùt phaït thì cuõng laø ñieàu deã hieåu. Ñaèng naøy nguyeân moät ñaùm suoát cuoäc ñöùng-neù-beân-leà cuõng nhaûy voâ khen cheâ traùch moùc. Dó nhieân khoâng phaûi caùi taäp theå caû trieäu-ngöôøi-döôùi-côø ñoù heát thaûy laø toaøn bích. Nhöng maø duø khoù tính tôùi ñaâu ngöôøi ta cuõng phaûi nhaän raèng caùi phaàn hö hoûng ñoù chæ laø thieåu soá. Coøn ñaïi ña soá thaàm laëng thì ñaõ chieán ñaáu taän tình trong töøng caûnh ngoä khoù khaên vaø tuyeät voïng nhaát. Anh coøn noùi ñöôïc, chôù toâi coøn bieát raát nhieàu ngöôøi khoâng noùi ñöôïc lôøi naøo heát anh. Hoï soáng, chieán ñaáu vaø hoaëc cheát hoaëc tuø ñaøy hoaëc ñang soáng laây laát trong nieàm kieâu haõnh laëng leõ vaø cay ñaéng. Hoï nhö nhöõng con soùi cuûa A. de Musset, cho tôùi giôø naøy khoâng theøm baät leân moät tieáng keâu duø laø moät tieáng cöôøi gaèn trong caùi theá giôùi khinh baïc naøy. Caùm ôn anh ñaõ keå laïi chí tình cuoäc chieán cuûa hoï baèng möïc laø maùu ñoå cuûa anh vaø cuûa hoï, baèng buùt laø xöông beå cuûa anh vaø cuûa hoï, baèng yù laø caên phaàn nghieät ngaõ cuûa caû moät theá heä thanh nieân lôùn leân töø naêm 54 ôû mieàn Nam, ñaõ nhaäp cuoäc döùt khoaùt vaø saùng suoát, ñaõ taû xung höõu ñoät giöõa truøng truøng keû ñòch, coäng saûn, tham nhuõng, baát coâng... chæ ñeå cho ñaát, trôøi vaø ngöôøi cuûa mieàn Nam coøn ñöôïc yeâu thöông vaø ñuøm boïc trong nhaân nghóa. Hoï ñaõ thaát baïi. Lyù do taïi ñaâu thì toâi chöa bieát heát nhöng chaéc chaén khoâng phaûi laø vì söï ñôùn heøn, tinh thaàn traùch nhieäm vaø loøng hy sinh khoâng tính xueå cuûa hoï. Ñaõ coù laàn toâi ñoïc ôû ñaâu ñoù coù ngöôøi baûo raèng chuùng ta ñang soáng trong moät thôøi ñaïi cuûa nhöõng keû noùi laùo. Döôøng nhö hoï raát coù lyù khi noùi nhö vaäy. Ñöøng noùi ñaâu xa. Treân ñaát nöôùc maø chuùng ta ñaõ phaûi boû ñi duø ai cuõng thöông ñöùt ruoät, chaéc tai ai cuõng ñaõ ñaày nhöõng lôøi gian doái. Neáu trong thôøi buoåi chieán tranh, ngöôøi ta ñaõ thi nhau leùo laét ñeå gaït gaãm, löøa ñaûo bao nhieâu theá heä anh em vaøo choã haän thuø, thì maõi ñeán khi tieáng suùng ñaõ im, ngöôøi ta vaãn khoâng thoâi laùo khoeùt. Caùi daõ taâm nguïy traùo cuûa moät nhaø vaên phaùi nöõ ñöôïc goïi laø "ñoåi môùi" ñaõ coù luùc ñöôïc ngöôøi "trí thöùc tieán boä" ôû beân naøy suøng baùi ñeán ñoä thieáu ñieàu bôï leân thay choã cho töôïng Nöõ thaàn Töï do ôû beán caûng Nöõu Öôùc laø moät thí duï ñieån hình. Toâi vaãn

cho maõi ñeán khi tieáng suùng ñaõ im, caùi veát thöông möng muû vì nhöõng xoi moùi xuùc phaïm. Bôûi vì neáu keû thuø maø tung heâ saùt phaït thì cuõng laø ñieàu deã hieåu. Ñaèng naøy nguyeân moät ñaùm suoát cuoäc ñöùng-neù-beân-leà cuõng nhaûy voâ khen cheâ traùch moùc. Dó nhieân khoâng phaûi caùi taäp theå caû trieäu-ngöôøi-döôùi-côø ñoù heát thaûy laø toaøn bích. Nhöng maø duø khoù tính tôùi ñaâu ngöôøi ta cuõng phaûi nhaän raèng caùi phaàn hö hoûng ñoù chæ laø thieåu soá. Coøn ñaïi ña soá thaàm laëng thì ñaõ chieán ñaáu taän tình trong töøng caûnh ngoä khoù khaên vaø tuyeät voïng nhaát. Anh coøn noùi ñöôïc, chôù toâi coøn bieát raát nhieàu ngöôøi khoâng noùi ñöôïc lôøi naøo heát anh. Hoï soáng, chieán ñaáu vaø hoaëc cheát hoaëc tuø ñaøy hoaëc ñang soáng laây laát trong nieàm kieâu haõnh laëng leõ vaø cay ñaéng. Hoï nhö nhöõng con soùi cuûa A. de Musset, cho tôùi giôø naøy khoâng theøm baät leân moät tieáng keâu duø laø moät tieáng cöôøi gaèn trong caùi theá giôùi khinh baïc naøy. Caùm ôn anh ñaõ keå laïi chí tình cuoäc chieán cuûa hoï baèng möïc laø maùu ñoå cuûa anh vaø cuûa hoï, baèng buùt laø xöông beå cuûa anh vaø cuûa hoï, baèng yù laø caên phaàn nghieät ngaõ cuûa caû moät theá heä thanh nieân lôùn leân töø naêm 54 ôû mieàn Nam, ñaõ nhaäp cuoäc döùt khoaùt vaø saùng suoát, ñaõ taû xung höõu ñoät giöõa truøng truøng keû ñòch, coäng saûn, tham nhuõng, baát coâng... chæ ñeå cho ñaát, trôøi vaø ngöôøi cuûa mieàn Nam coøn ñöôïc yeâu thöông vaø ñuøm boïc trong nhaân nghóa. Hoï ñaõ thaát baïi. Lyù do taïi ñaâu thì toâi chöa bieát heát nhöng chaéc chaén khoâng phaûi laø vì söï ñôùn heøn, tinh thaàn traùch nhieäm vaø loøng hy sinh khoâng tính xueå cuûa hoï. Ñaõ coù laàn toâi ñoïc ôû ñaâu ñoù coù ngöôøi baûo raèng chuùng ta ñang soáng trong moät thôøi ñaïi cuûa nhöõng keû noùi laùo. Döôøng nhö hoï raát coù lyù khi noùi nhö vaäy. Ñöøng noùi ñaâu xa. Treân ñaát nöôùc maø chuùng ta ñaõ phaûi boû ñi duø ai cuõng thöông ñöùt ruoät, chaéc tai ai cuõng ñaõ ñaày nhöõng lôøi gian doái. Neáu trong thôøi buoåi chieán tranh, ngöôøi ta ñaõ thi nhau leùo laét ñeå gaït gaãm, löøa ñaûo bao nhieâu theá heä anh em vaøo choã haän thuø, thì maõi ñeán khi tieáng suùng ñaõ im, ngöôøi ta vaãn khoâng thoâi laùo khoeùt. Caùi daõ taâm nguïy traùo cuûa moät nhaø vaên phaùi nöõ ñöôïc goïi laø "ñoåi môùi" ñaõ coù luùc ñöôïc ngöôøi "trí thöùc tieán boä" ôû beân naøy suøng baùi ñeán ñoä thieáu ñieàu bôï leân thay choã cho töôïng Nöõ thaàn Töï do ôû beán caûng Nöõu Öôùc laø moät thí duï ñieån hình. Toâi vaãn


coøn ngaïc nhieân tröôùc thaùi ñoä nguïy tín ñeán traân traùo cuûa hoï. Laøm nhö hoï cho raèng caùi soá phaän cay ñaéng cuûa ñaùm anh em khoán khoå cuûa toâi nhö vaäy laø chöa ñuû, nhöõng cheát choùc, tuø ñaøy nhö vaäy vaãn chöa vöøa, cho neân chæ chôø khi coù keû döïng ñöùng söï thaät boâi xaáu ngöôøi baïi binh oan öùc laø nhaøo voâ voã tay aên coù. Ñuùng ra caùi chuyeän döïa theá maïnh vaãn laø thoùi cuûa keû tieåu nhaân nhöng maø nghó ra ñöùc cuûa ngöôøi quaân töû thôøi naøy sao hieám quaù anh haû. Bôûi vaäy maø toâi caøng haû daï khi thaáy anh ñem caùi chuyeän cuûa anh vaø baïn beø anh ra noùi. Maø noùi raát thaät. Chaúng theøm theâm bôùt. Anh chæ traû söï thaät laïi cho söï thaät. Coù sao noùi vaäy. Chöõ nghóa ôû taïi loøng. Neáu tröôùc ñaây trong chieán tranh anh ñaõ chieán ñaáu töø moät phía thì baây giôø giöõa vaên chöông anh ñang chieán ñaáu veà phía cuûa söï thaät. Cho neân toâi tin anh vaø thaáy mình quaù boäi baïc. Ñaát nöôùc toâi caàn heát thaûy moïi ngöôøi maø sao coù quaù nhieàu ngöôøi thôø ô ñeán vaäy. Chuyeän ñaâu phaûi chuyeän rieâng maø sao cöù ñoå heát leân ñaàu moät nhoùm nhoû. Hoï ñaõ chieán ñaáu thaät loøng, chæ taïi coù moät soá lôùn hôn khoâng thaät loøng. Baây giôø coøn ñoå loãi cho ai. Bôûi vaäy laøm sao toâi khoâng soáng thaät cuøng anh cho ñaønh? Ñoù laø toâi chöa nhaéc ñeán maáy ñoaïn anh laàm thaàm moät mình, hoaëc taùn gaãu vôùi teân taø-loït ñaõ cheát, hoaëc thuû thæ vôùi moät ngöôøi tình giaáu maët naøo ñoù, chaúng aên nhaèm gì tôùi caùi chuyeän ñang baén ñang gieát. Choã naøy khoâng chöøng maáy oâng pheâ bình khoa baûng seõ nhaên maøy nhíu maët vì bò huït ñoõi. Toâi thì khoaùi. Toâi thaáy noù môùi nhaân aùi laøm sao. Toâi thaáy bi traùng laém caùi laàn anh keâ suùng thuùc löng ngöôøi khinh binh ñi tôùi, khi tình theá ngaët ngheøo, vaø roài cuõng chính anh keâu Noài ôi, Troøn ôi thaûm thieát khi maáy teân oâ-ñoâ, truyeàn tin ñoù bò phaùo daäp banh ruoät. Ñoïc thöû maáy caâu naøy coi coù phaûi laø voøng nguyeät queá ñuôïc neùm theo vaøo coõi meânh moâng cho nhöõng ngöôøi lính voâ danh soáng khoâng ai bieát cheát chaúng ai hay. Trí ôi, maøy hoïc tröôøng naøo maø ca dao tuïc ngöõ ñaày buïng. Maøy vöøa huùt thuoác, vöøa nghe hay baùo caùo trong maùy truyeàn tin... Bôûi maøy laø linh hoàn cuûa ñôn vò. Maát maøy coù nghóa laø maát heát... Tao suy toân maøy. Bôûi maøy theo nhieàu oâng chæ huy khaùc, taøi gioûi hôn tao, can ñaûm hôn tao... Maøy ruùt kinh nghieäm töø maáy oång, ñeå truyeàn laïi tao khi tao caàn ñeán, nhaéc tuoàng tao khi tao queân. Maøy tænh bô khi tao

coøn ngaïc nhieân tröôùc thaùi ñoä nguïy tín ñeán traân traùo cuûa hoï. Laøm nhö hoï cho raèng caùi soá phaän cay ñaéng cuûa ñaùm anh em khoán khoå cuûa toâi nhö vaäy laø chöa ñuû, nhöõng cheát choùc, tuø ñaøy nhö vaäy vaãn chöa vöøa, cho neân chæ chôø khi coù keû döïng ñöùng söï thaät boâi xaáu ngöôøi baïi binh oan öùc laø nhaøo voâ voã tay aên coù. Ñuùng ra caùi chuyeän döïa theá maïnh vaãn laø thoùi cuûa keû tieåu nhaân nhöng maø nghó ra ñöùc cuûa ngöôøi quaân töû thôøi naøy sao hieám quaù anh haû. Bôûi vaäy maø toâi caøng haû daï khi thaáy anh ñem caùi chuyeän cuûa anh vaø baïn beø anh ra noùi. Maø noùi raát thaät. Chaúng theøm theâm bôùt. Anh chæ traû söï thaät laïi cho söï thaät. Coù sao noùi vaäy. Chöõ nghóa ôû taïi loøng. Neáu tröôùc ñaây trong chieán tranh anh ñaõ chieán ñaáu töø moät phía thì baây giôø giöõa vaên chöông anh ñang chieán ñaáu veà phía cuûa söï thaät. Cho neân toâi tin anh vaø thaáy mình quaù boäi baïc. Ñaát nöôùc toâi caàn heát thaûy moïi ngöôøi maø sao coù quaù nhieàu ngöôøi thôø ô ñeán vaäy. Chuyeän ñaâu phaûi chuyeän rieâng maø sao cöù ñoå heát leân ñaàu moät nhoùm nhoû. Hoï ñaõ chieán ñaáu thaät loøng, chæ taïi coù moät soá lôùn hôn khoâng thaät loøng. Baây giôø coøn ñoå loãi cho ai. Bôûi vaäy laøm sao toâi khoâng soáng thaät cuøng anh cho ñaønh? Ñoù laø toâi chöa nhaéc ñeán maáy ñoaïn anh laàm thaàm moät mình, hoaëc taùn gaãu vôùi teân taø-loït ñaõ cheát, hoaëc thuû thæ vôùi moät ngöôøi tình giaáu maët naøo ñoù, chaúng aên nhaèm gì tôùi caùi chuyeän ñang baén ñang gieát. Choã naøy khoâng chöøng maáy oâng pheâ bình khoa baûng seõ nhaên maøy nhíu maët vì bò huït ñoõi. Toâi thì khoaùi. Toâi thaáy noù môùi nhaân aùi laøm sao. Toâi thaáy bi traùng laém caùi laàn anh keâ suùng thuùc löng ngöôøi khinh binh ñi tôùi, khi tình theá ngaët ngheøo, vaø roài cuõng chính anh keâu Noài ôi, Troøn ôi thaûm thieát khi maáy teân oâ-ñoâ, truyeàn tin ñoù bò phaùo daäp banh ruoät. Ñoïc thöû maáy caâu naøy coi coù phaûi laø voøng nguyeät queá ñuôïc neùm theo vaøo coõi meânh moâng cho nhöõng ngöôøi lính voâ danh soáng khoâng ai bieát cheát chaúng ai hay. Trí ôi, maøy hoïc tröôøng naøo maø ca dao tuïc ngöõ ñaày buïng. Maøy vöøa huùt thuoác, vöøa nghe hay baùo caùo trong maùy truyeàn tin... Bôûi maøy laø linh hoàn cuûa ñôn vò. Maát maøy coù nghóa laø maát heát... Tao suy toân maøy. Bôûi maøy theo nhieàu oâng chæ huy khaùc, taøi gioûi hôn tao, can ñaûm hôn tao... Maøy ruùt kinh nghieäm töø maáy oång, ñeå truyeàn laïi tao khi tao caàn ñeán, nhaéc tuoàng tao khi tao queân. Maøy tænh bô khi tao


buïng ñaùnh loâ toâ. Maøy cöôøi loä raêng vaøng laáy loøng tao nhôø tao vieát thö tình taùn gaùi... Nghe sao maø vöøa buïng quaù ñoãi. Nhöõng laàn ñoäc thoaïi theâm nhön theâm nhò cho chuyeän baén gieát giaûm bôùt caùi phaàn gai goùc suø sì, maùu me beâ beát. Noù laøm cho truyeän cuûa anh caän nhaân tình leân gaáp boäi. Cöù nghe caùch anh noùi vôùi nhöõng ngöôøi ñoàng ñoäi maø thaáy anh yeâu thöông caùi taäp theå ñoù bieát bao nhieâu duø chæ laø moät keát hôïp voâ tình. Töø oâng trung só giaø ñeán anh khinh binh tieàn saùt, taát caû gom laïi giaû boä cho anh chuùt hôi aám gia ñình maø anh phaûi ñeå laïi sau löng. Vaäy maø roài lieàn coøn hôn khuùc ruoät nöõa. Bôûi vì ñoù laø thaèng em ñaõ beû laù giang naáu cho anh toâ canh trong chieàu döøng quaân meät laõ, laø ñöùa canh ñeâm cho anh giaác nguû chaäp chôøn, laø teân oâ-ñoâ trung thaønh ñaõ coõng anh thöông tích qua truoâng qua phaù, maø cuõng laø keû anh phaûi daán ñaåy vaøo choã cheát. Laøm sao maø dieãn taû ñöôïc heát khuùc nhoâi cuûa thöù tình caûm kyø cuïc ñoù. Toâi chæ thaáy ñoù laø nhöõng ñoaïn vaên ñeïp nhaát bôûi vì ñaõ ñöôïc vieát aân caàn nhaát. Laøm nhö chæ coù nhöõng khi anh ñöôïc dòp taâm söï vôùi ñaùm lính ba gai (duø chæ laø ñoäc thoaïi, chôù anh ñaâu theå loä veû yeáu meàm tröôùc keû döôùi tay) cuõng nhö khi ruø rì ruû ræ vôùi maáy coâ naøng raén luïc, anh môùi laø anh, thöïc söï laø anh, ngöôøi thanh nieân laõng maïn, yeâu ngöôøi vaø yeâu ñôøi tha thieát maø vaãn phaûi laøm ra veû laõnh ñaïm, phaûn khaùng maø vaãn chaáp nhaän, tuyeät voïng maø vaãn chieán ñaáu. Toäi nghieäp cho anh vôùi môù daèn vaët khoâng thoâi nhö maáy ñöôøng chæ tay chaïy ngoaèn ngoeøo ñeán cheát cuõng khoâng ra khoûi caùi loøng baøn tay chai saïn. Ñaây coù phaûi laø lôøi cuûa moät keû tình si muoân thuôû khoâng? ...Ñeâm nay cuõng vaäy. Khi trôøi toái haún, trung ñoäi baét ñaàu baêng ñoàng tieán veà goø maû. Laïnh. Trôøi laïnh roài. Em yeâu daáu. Em cuûa ñaønh ñoaïn, cuûa voâ taâm, muoán queân maø vaãn nhôù... Ñoïc tôùi ñaây toâi thaáy thöông anh quaù côõ. Suùng oáng ñeo ñaày mình, muoán baén muoán gieát thì luùc naøo cuõng ñöôïc maø cöù heã nhôù thöông thì cöù chæ voø voõ moät mình. Ngöôøi yeâu ôû ñoù, döôùi maáy taàng sao ñoù, giöõa phoá ñeøn xanh ñoû ñoù, caùch ñaâu maáy ñoaïn soâng thoâi, maø ngöôøi thanh nieân ñang ôû tuoåi yeâu ñöông cöù phaûi nín thöông nín nhôù ñeå "ñaùp lôøi soâng nuùi". Soâng nuùi chi maø baát nhaân thaát ñöùc cöù ñaøy ñoïa ñaùm con moïn. Thanh xuaân ñaâu coù kieân nhaãn nhö caùi

buïng ñaùnh loâ toâ. Maøy cöôøi loä raêng vaøng laáy loøng tao nhôø tao vieát thö tình taùn gaùi... Nghe sao maø vöøa buïng quaù ñoãi. Nhöõng laàn ñoäc thoaïi theâm nhön theâm nhò cho chuyeän baén gieát giaûm bôùt caùi phaàn gai goùc suø sì, maùu me beâ beát. Noù laøm cho truyeän cuûa anh caän nhaân tình leân gaáp boäi. Cöù nghe caùch anh noùi vôùi nhöõng ngöôøi ñoàng ñoäi maø thaáy anh yeâu thöông caùi taäp theå ñoù bieát bao nhieâu duø chæ laø moät keát hôïp voâ tình. Töø oâng trung só giaø ñeán anh khinh binh tieàn saùt, taát caû gom laïi giaû boä cho anh chuùt hôi aám gia ñình maø anh phaûi ñeå laïi sau löng. Vaäy maø roài lieàn coøn hôn khuùc ruoät nöõa. Bôûi vì ñoù laø thaèng em ñaõ beû laù giang naáu cho anh toâ canh trong chieàu döøng quaân meät laõ, laø ñöùa canh ñeâm cho anh giaác nguû chaäp chôøn, laø teân oâ-ñoâ trung thaønh ñaõ coõng anh thöông tích qua truoâng qua phaù, maø cuõng laø keû anh phaûi daán ñaåy vaøo choã cheát. Laøm sao maø dieãn taû ñöôïc heát khuùc nhoâi cuûa thöù tình caûm kyø cuïc ñoù. Toâi chæ thaáy ñoù laø nhöõng ñoaïn vaên ñeïp nhaát bôûi vì ñaõ ñöôïc vieát aân caàn nhaát. Laøm nhö chæ coù nhöõng khi anh ñöôïc dòp taâm söï vôùi ñaùm lính ba gai (duø chæ laø ñoäc thoaïi, chôù anh ñaâu theå loä veû yeáu meàm tröôùc keû döôùi tay) cuõng nhö khi ruø rì ruû ræ vôùi maáy coâ naøng raén luïc, anh môùi laø anh, thöïc söï laø anh, ngöôøi thanh nieân laõng maïn, yeâu ngöôøi vaø yeâu ñôøi tha thieát maø vaãn phaûi laøm ra veû laõnh ñaïm, phaûn khaùng maø vaãn chaáp nhaän, tuyeät voïng maø vaãn chieán ñaáu. Toäi nghieäp cho anh vôùi môù daèn vaët khoâng thoâi nhö maáy ñöôøng chæ tay chaïy ngoaèn ngoeøo ñeán cheát cuõng khoâng ra khoûi caùi loøng baøn tay chai saïn. Ñaây coù phaûi laø lôøi cuûa moät keû tình si muoân thuôû khoâng? ...Ñeâm nay cuõng vaäy. Khi trôøi toái haún, trung ñoäi baét ñaàu baêng ñoàng tieán veà goø maû. Laïnh. Trôøi laïnh roài. Em yeâu daáu. Em cuûa ñaønh ñoaïn, cuûa voâ taâm, muoán queân maø vaãn nhôù... Ñoïc tôùi ñaây toâi thaáy thöông anh quaù côõ. Suùng oáng ñeo ñaày mình, muoán baén muoán gieát thì luùc naøo cuõng ñöôïc maø cöù heã nhôù thöông thì cöù chæ voø voõ moät mình. Ngöôøi yeâu ôû ñoù, döôùi maáy taàng sao ñoù, giöõa phoá ñeøn xanh ñoû ñoù, caùch ñaâu maáy ñoaïn soâng thoâi, maø ngöôøi thanh nieân ñang ôû tuoåi yeâu ñöông cöù phaûi nín thöông nín nhôù ñeå "ñaùp lôøi soâng nuùi". Soâng nuùi chi maø baát nhaân thaát ñöùc cöù ñaøy ñoïa ñaùm con moïn. Thanh xuaân ñaâu coù kieân nhaãn nhö caùi


ñaùm lính kích ñeâm maø bieåu chôø bieåu ñôïi. Thanh xuaân laø ngöôøi tình voán coù tieáng chaúng chòu thuûy chung. Ñaõ coù bao nhieâu cuoäc tình huït hôi boû laïi doïc ñöôøng. Roát cuoäc chæ coù ñaùm ngöôøi ñi traän laø thieät thoøi nhaát. Cho duø nhöõng ngöôøi qua caàu naêm xöa chaéc gì nhôù ñeán ñaùm gaùt caàu. Nhöõng ñieàu anh noùi ñaõ thaønh tieân tri. Vaâng, ngöôøi ta chòu queân laém anh. Coù ngöôøi con gaùi nhung luïa naøo chòu vaù giuøm taám aùo traän raùch... Toâi thích caùi taùnh noùi thaät cuûa anh duø nghe ra sao thaáy beõ baøng. ôû choã naøy nhieàu ngöôøi khen anh laém. Rieâng toâi phaûi noùi laø toâi mang ôn anh ñaõ noùi giuøm nhöõng ñieàu caàn noùi. Khoâng phaûi chæ ôû choã naøy thoâi, maø ôû moät choã khaùc nöõa. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Thô cuûa anh ñoù. Caâu thô nhö moät caùi taùt ñoät ngoät, noù laøm toâi choaùng vaùng. Toâi ñaõ noùi laø toâi coù laøm thô. Maø laøm thô lòch söû nöõa môùi chieán. Coù luùc toâi meâ hoaûng nhö leân ñoàng boùng, laøm khoâng bieát meät moät maïch gaàn baûy taùm traêm caâu ñeå tìm caùch noùi laïi caùi chuyeän oan öùc cuûa moät daân toäc. Laøm xong, phaûi noùi thieät laø ñoïc ñi ñoïc laïi toâi thaáy "ñaõ" laém. Toâi töôûng nhö mình vöøa laøm ñöôïc chuyeän ñeå ñôøi, thieáu ñieàu "vieát vaøo giaáy daùn ngay leân coät". Vaäy roài trôøi xui ñaát khieán cho toâi loït ngay vaøo coõi thieân la ñòa voõng cuûa thô anh. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Trôøi ôi ñoïc coù moät caâu thoâi maø toâi caûm nhö bò maáy traêm côn gioù laï truùng vaøo ngöôøi cuøng moät luùc. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Toâi ñoïc coù moät caâu thoâi maø thaáy caû maáy traêm naêm lòch söû uøa veà. Maø thieân coå thöùc daäy cuøng muoân hoï. Maø giaùo göôm loang loaùng giöõa côø xí rôïp trôøi. Maø troáng thuùc chieâng keâu inh oûi. Ñoïc coù moät caâu thoâi maø toâi thaáy maùu xöông voâ ñònh. Maø tai toâi boãng uø uø gioù thoåi. Maø maët maøy toâi traêng doõi doõi soi. Ñoïc coù moät caâu thoâi maø toâi thaáy roõ raøng caùi ngaøy hai anh em oâng Trònh Kieåm Nguyeãn Hoaøng baøy ñaët chôi troø chia daân chia ñaát. Vaø töø ñoù lòch söû ñau baàm daäp. Vaø töø ñoù cha meï khoùc con, vôï khoùc choàng, anh em khoùc nhau. Ñoïc coù moät caâu thoâi maø toâi thaáy con soâng Beán haûi. Vaø töø ñoù lòch söû ñau baàm daäp. Vaø töø ñoù suùng noå dao ñaâm. Vaø töø ñoù traïi tuø moïc nhanh nhö naám daïi. Vaø bieån Ñoâng. Vaø thaân ta vaø hoàn phaùch ta tieâu vong. Vaâng, toâi ñaõ söõng sôø nhö vaäy, toâi ñaõ uù ôù nhö vaäy khi tình côø ñoïc ñöôïc caâu

ñaùm lính kích ñeâm maø bieåu chôø bieåu ñôïi. Thanh xuaân laø ngöôøi tình voán coù tieáng chaúng chòu thuûy chung. Ñaõ coù bao nhieâu cuoäc tình huït hôi boû laïi doïc ñöôøng. Roát cuoäc chæ coù ñaùm ngöôøi ñi traän laø thieät thoøi nhaát. Cho duø nhöõng ngöôøi qua caàu naêm xöa chaéc gì nhôù ñeán ñaùm gaùt caàu. Nhöõng ñieàu anh noùi ñaõ thaønh tieân tri. Vaâng, ngöôøi ta chòu queân laém anh. Coù ngöôøi con gaùi nhung luïa naøo chòu vaù giuøm taám aùo traän raùch... Toâi thích caùi taùnh noùi thaät cuûa anh duø nghe ra sao thaáy beõ baøng. ôû choã naøy nhieàu ngöôøi khen anh laém. Rieâng toâi phaûi noùi laø toâi mang ôn anh ñaõ noùi giuøm nhöõng ñieàu caàn noùi. Khoâng phaûi chæ ôû choã naøy thoâi, maø ôû moät choã khaùc nöõa. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Thô cuûa anh ñoù. Caâu thô nhö moät caùi taùt ñoät ngoät, noù laøm toâi choaùng vaùng. Toâi ñaõ noùi laø toâi coù laøm thô. Maø laøm thô lòch söû nöõa môùi chieán. Coù luùc toâi meâ hoaûng nhö leân ñoàng boùng, laøm khoâng bieát meät moät maïch gaàn baûy taùm traêm caâu ñeå tìm caùch noùi laïi caùi chuyeän oan öùc cuûa moät daân toäc. Laøm xong, phaûi noùi thieät laø ñoïc ñi ñoïc laïi toâi thaáy "ñaõ" laém. Toâi töôûng nhö mình vöøa laøm ñöôïc chuyeän ñeå ñôøi, thieáu ñieàu "vieát vaøo giaáy daùn ngay leân coät". Vaäy roài trôøi xui ñaát khieán cho toâi loït ngay vaøo coõi thieân la ñòa voõng cuûa thô anh. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Trôøi ôi ñoïc coù moät caâu thoâi maø toâi caûm nhö bò maáy traêm côn gioù laï truùng vaøo ngöôøi cuøng moät luùc. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Toâi ñoïc coù moät caâu thoâi maø thaáy caû maáy traêm naêm lòch söû uøa veà. Maø thieân coå thöùc daäy cuøng muoân hoï. Maø giaùo göôm loang loaùng giöõa côø xí rôïp trôøi. Maø troáng thuùc chieâng keâu inh oûi. Ñoïc coù moät caâu thoâi maø toâi thaáy maùu xöông voâ ñònh. Maø tai toâi boãng uø uø gioù thoåi. Maø maët maøy toâi traêng doõi doõi soi. Ñoïc coù moät caâu thoâi maø toâi thaáy roõ raøng caùi ngaøy hai anh em oâng Trònh Kieåm Nguyeãn Hoaøng baøy ñaët chôi troø chia daân chia ñaát. Vaø töø ñoù lòch söû ñau baàm daäp. Vaø töø ñoù cha meï khoùc con, vôï khoùc choàng, anh em khoùc nhau. Ñoïc coù moät caâu thoâi maø toâi thaáy con soâng Beán haûi. Vaø töø ñoù lòch söû ñau baàm daäp. Vaø töø ñoù suùng noå dao ñaâm. Vaø töø ñoù traïi tuø moïc nhanh nhö naám daïi. Vaø bieån Ñoâng. Vaø thaân ta vaø hoàn phaùch ta tieâu vong. Vaâng, toâi ñaõ söõng sôø nhö vaäy, toâi ñaõ uù ôù nhö vaäy khi tình côø ñoïc ñöôïc caâu


thô cuûa anh. Cho duø lòch söõ ñau baàm daäp. Vaø thaønh quaùch kia, reâu phuû ñoaïn tröôøng. Toâi khoâng bieát anh ra chôi Hueá ngaøy naøo, vaø giöõa maáy voøng thaønh reâu xanh daày mòt, anh ñaõ thaáy gì maø laøm thô döõ doäi ñeán vaäy. Thô naëng chòch maø thoáng thieát nhö khoái ñaù lì maët. Naëng nhö caû caùi khoái maùu xöông noù chöùa trong ñoù. Vaø thoáng thieát nhö caû caùi khoái u hoàn lôûn vôûn quanh ñoù. Ñoïc thöû leân nghe caùi aâm vang kyø laï laém. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Coù nghe tieáng aâm aâm traàm troïng cuûa noù khoâng? Ñau baàm daäp. Phaûi chi noù baàm thoâi thì chæ xuyùt xoa cuõng ñuû. Hoaëc laø daäp naùt luoân cho roài thì cuõng chæ moät laàn thoâi. Khoâng, lòch söû quaùi aùc laém. Lòch söû cöù hay chôi troø laäp ñi laäp laïi, taùi dieãn hoaøi khoâng bieát meät. Cöù nhö thuù döõ giôõn moài, vôøn qua ñaûo laïi phoùng tôùi chuïp lui cho ñaõ ñôøi, tung leân höùng xuoáng cho baàm daäp roài môùi haù mieäng caén phuïp. Chôù khoâng phaûi sao. Doøm laïi anh em ta, baø con ta coi coù phaûi. Maáy caùi truyeän cuûa anh veà ngöôøi lính traän neáu khoâng baàm daäp thì laø gì nöõa. OÂng Tö cheøo ñoø, coâ gaùi tìm choàng, hai meï con ôû ñaàu phi tröôøng Phuïng döïc... neáu khoâng baàm daäp thì laø gì nöõa. Moät caâu thô thoâi anh, anh laøm toâi baät ngöõa. Roài nín luoân, caùi doøng thô cuûa toâi. Bôûi vì ñaâu caàn nöõa. Ñuû roài. Toâi coù khieân cöôõng cuõng chæ laø doâng daøi. Maø thô thì doâng daøi laøm chi cho meät. Thô laø gom, laø ñoïng, laø goùi heát traêm naêm vaøo moät chöõ. Thô laø ngöng, laø tònh maø nhoát caû gioù baõo vaøo moät caâu. Ñuû quaù roài anh. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Caùm ôn anh, thô vaên anh gioáng y nhö anh vaäy. Caïn loøng. Raùo daï. Toâi haõnh dieän khi thaáy ñôøi tan hoang nhö vaäy, maø anh vaãn giöõ ñöôïc caùi huøng taâm cuûa lính traän moät thôøi, ñeå laïi "leân ñöôøng" laàn nöõa. Anh ñaâu coøn treû, nhöng ñaàu buùt anh cöù vaãn cöông cöôøng. Thô anh vieát ra, vaên anh vieát ra laø loøng anh traûi ra muoân daëm. Cho ngöôøi cho ñôøi.Tröôùc ñoù anh ñaõ caàm suùng, boû suùng roài thì anh caàm buùt. Ñaõ coù luùc anh tìm caùch böùt ngang nhöng roài coù ñöôïc ñaâu. Ngöôøi ta khoâng keùo anh laïi thì chính anh cuõng quaøy trôû laïi. ôû ngoaøi cuoäc anh thaáy khoâng yeân loøng cho neân anh ñaâm ñaàu trôû voâ. Sao toâi thaáy khoâng phaûi taïi caùi môù quyeàn löïc beân ngoaøi thuùc eùp maø laø do chính caùi quyeàn löïc beân trong xoâ ñaåy. Anh ñaøo nguõ roài

thô cuûa anh. Cho duø lòch söõ ñau baàm daäp. Vaø thaønh quaùch kia, reâu phuû ñoaïn tröôøng. Toâi khoâng bieát anh ra chôi Hueá ngaøy naøo, vaø giöõa maáy voøng thaønh reâu xanh daày mòt, anh ñaõ thaáy gì maø laøm thô döõ doäi ñeán vaäy. Thô naëng chòch maø thoáng thieát nhö khoái ñaù lì maët. Naëng nhö caû caùi khoái maùu xöông noù chöùa trong ñoù. Vaø thoáng thieát nhö caû caùi khoái u hoàn lôûn vôûn quanh ñoù. Ñoïc thöû leân nghe caùi aâm vang kyø laï laém. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Coù nghe tieáng aâm aâm traàm troïng cuûa noù khoâng? Ñau baàm daäp. Phaûi chi noù baàm thoâi thì chæ xuyùt xoa cuõng ñuû. Hoaëc laø daäp naùt luoân cho roài thì cuõng chæ moät laàn thoâi. Khoâng, lòch söû quaùi aùc laém. Lòch söû cöù hay chôi troø laäp ñi laäp laïi, taùi dieãn hoaøi khoâng bieát meät. Cöù nhö thuù döõ giôõn moài, vôøn qua ñaûo laïi phoùng tôùi chuïp lui cho ñaõ ñôøi, tung leân höùng xuoáng cho baàm daäp roài môùi haù mieäng caén phuïp. Chôù khoâng phaûi sao. Doøm laïi anh em ta, baø con ta coi coù phaûi. Maáy caùi truyeän cuûa anh veà ngöôøi lính traän neáu khoâng baàm daäp thì laø gì nöõa. OÂng Tö cheøo ñoø, coâ gaùi tìm choàng, hai meï con ôû ñaàu phi tröôøng Phuïng döïc... neáu khoâng baàm daäp thì laø gì nöõa. Moät caâu thô thoâi anh, anh laøm toâi baät ngöõa. Roài nín luoân, caùi doøng thô cuûa toâi. Bôûi vì ñaâu caàn nöõa. Ñuû roài. Toâi coù khieân cöôõng cuõng chæ laø doâng daøi. Maø thô thì doâng daøi laøm chi cho meät. Thô laø gom, laø ñoïng, laø goùi heát traêm naêm vaøo moät chöõ. Thô laø ngöng, laø tònh maø nhoát caû gioù baõo vaøo moät caâu. Ñuû quaù roài anh. Cho duø lòch söû ñau baàm daäp. Caùm ôn anh, thô vaên anh gioáng y nhö anh vaäy. Caïn loøng. Raùo daï. Toâi haõnh dieän khi thaáy ñôøi tan hoang nhö vaäy, maø anh vaãn giöõ ñöôïc caùi huøng taâm cuûa lính traän moät thôøi, ñeå laïi "leân ñöôøng" laàn nöõa. Anh ñaâu coøn treû, nhöng ñaàu buùt anh cöù vaãn cöông cöôøng. Thô anh vieát ra, vaên anh vieát ra laø loøng anh traûi ra muoân daëm. Cho ngöôøi cho ñôøi.Tröôùc ñoù anh ñaõ caàm suùng, boû suùng roài thì anh caàm buùt. Ñaõ coù luùc anh tìm caùch böùt ngang nhöng roài coù ñöôïc ñaâu. Ngöôøi ta khoâng keùo anh laïi thì chính anh cuõng quaøy trôû laïi. ôû ngoaøi cuoäc anh thaáy khoâng yeân loøng cho neân anh ñaâm ñaàu trôû voâ. Sao toâi thaáy khoâng phaûi taïi caùi môù quyeàn löïc beân ngoaøi thuùc eùp maø laø do chính caùi quyeàn löïc beân trong xoâ ñaåy. Anh ñaøo nguõ roài


anh taùi nguõ. Chæ taïi anh khoâng chòu boû anh em cheát choùc moät mình. Baây giôø ai xuùi bieåu gì anh maø anh thöùc ñeâm thöùc hoâm ñeå vieát. Maø anh chòu ñau chòu khoå ñeå vieát. Chaéc cuõng chæ vì anh muoán baïn beø anh bôùt coâ ñôn. Ma ñöa loái quyõ ñöa ñöôøng. Cöù tìm nhöõng choán ñoaïn tröôøng maø ñi. Anh ñaâu chòu boû cuoäc chôi. Daàu laø nhöõng cuoäc chôi raát ñoãi ñoaïn tröôøng. Nghó cho cuøng thì vieát laùch cuõng laø troø chôi ñoaïn tröôøng ñoù. Maø nhaát laø caùi kieåu khoâng theøm chôi chòu. Chôi heát mình. Chôi xaû daøn. Chôi caïn voán. Lính traùng, anh chôi kieåu lính röøng-taøn-nuùi-lôõ. Ñaùnh traän. Xung kích. Thöông tích. Ñaøo nguõ. Nhaäu nheït. Gaùi ghieác.Vaên chöông, anh chôi kieåu vaên chöông baït maïng. Vieát vaên, laøm thô, in aán, treùt keo, daùn bìa, böng ra tieäm, gôûi böu ñieän, in thô mieãn phí cho ngöôøi naøy, in saùch giôùi thieäu cho ngöôøi khaùc. Vieát nhö mai khoâng coøn vieát nöõa. Laøm thô nhö theå saép bò cöôùp maát giaáy möïc. Thaáy maø meán maø phuïc maø cuõng muoán haêng theo anh. Toâi seõ noùi theá naøo veà anh, ngöôøi trung ñoäi tröôûng cuõ. Khoâng chöøng baét chöôùc caâu noùi cuûa moät danh töôùng thôøi naøy, coù ñöôïc chaêng? " nhöõng ngöôøi lính giaø coù cheát ñaâu, hoï chæ lòm daàn ñi... ...nhö maáy ñoám sao. CAO VÒ KHANH * Töïa vaø caùc chöõ in nghieâng trích töø thô vaên cuûa Traàn Hoaøi Thö

anh taùi nguõ. Chæ taïi anh khoâng chòu boû anh em cheát choùc moät mình. Baây giôø ai xuùi bieåu gì anh maø anh thöùc ñeâm thöùc hoâm ñeå vieát. Maø anh chòu ñau chòu khoå ñeå vieát. Chaéc cuõng chæ vì anh muoán baïn beø anh bôùt coâ ñôn. Ma ñöa loái quyõ ñöa ñöôøng. Cöù tìm nhöõng choán ñoaïn tröôøng maø ñi. Anh ñaâu chòu boû cuoäc chôi. Daàu laø nhöõng cuoäc chôi raát ñoãi ñoaïn tröôøng. Nghó cho cuøng thì vieát laùch cuõng laø troø chôi ñoaïn tröôøng ñoù. Maø nhaát laø caùi kieåu khoâng theøm chôi chòu. Chôi heát mình. Chôi xaû daøn. Chôi caïn voán. Lính traùng, anh chôi kieåu lính röøng-taøn-nuùi-lôõ. Ñaùnh traän. Xung kích. Thöông tích. Ñaøo nguõ. Nhaäu nheït. Gaùi ghieác.Vaên chöông, anh chôi kieåu vaên chöông baït maïng. Vieát vaên, laøm thô, in aán, treùt keo, daùn bìa, böng ra tieäm, gôûi böu ñieän, in thô mieãn phí cho ngöôøi naøy, in saùch giôùi thieäu cho ngöôøi khaùc. Vieát nhö mai khoâng coøn vieát nöõa. Laøm thô nhö theå saép bò cöôùp maát giaáy möïc. Thaáy maø meán maø phuïc maø cuõng muoán haêng theo anh. Toâi seõ noùi theá naøo veà anh, ngöôøi trung ñoäi tröôûng cuõ. Khoâng chöøng baét chöôùc caâu noùi cuûa moät danh töôùng thôøi naøy, coù ñöôïc chaêng? " nhöõng ngöôøi lính giaø coù cheát ñaâu, hoï chæ lòm daàn ñi... ...nhö maáy ñoám sao. CAO VÒ KHANH * Töïa vaø caùc chöõ in nghieâng trích töø thô vaên cuûa Traàn Hoaøi Thö


Cao Vò Khanh

Thô hoïc troø thôøi chieán Lôùp möôøi moät, möôøi hai, tröôøng trung hoïc Nguyeãn Trung Tröïc ôû Raïch Giaù, nhöõng naêm 72,73,74. Buoåi saùng vaøo lôùp nhieàu luùc thaáy nhöõng choã ngoài boû troáng. Giôû soå ñieåm danh, loøng chôït buoàn ngang khi ñoïc tôùi maáy caùi teân vaéng maët. Hoïc troø trai, ñöùa tôùi tuoåi bò goïi ñoäng vieân, ñöùa veà queâ roài "maát tích". Hoïc troø gaùi ngoài laïi ñoù, buoàn xo... Em 17, 18 tuoåi laøm thô ngaïi ngaàn ñöa toâi ñoïc. Thô buoàn nhö khueâ phuï oaùn. Ñoïc xong toâi caát laïi, roài queân. 30 naêm sau, thaày troø khoâng gaëp laïi moät laàn. Hoâm roài tình côø luïc choàng saùch cuõ maø ngöôøi nhaø mang qua naêm ngoaùi, boãng thaáy loït ra moät manh giaáy oá vaøng. Giaáy vôû hoïc troø coù nhöõng ñöôøng keû oâ ñaõ môø vaø nhöõng gioøng möïc tím vieát raát non tay. Cheùp laïi maø khoâng nhôù ñöôïc teân coâ hoïc troø laøm thô naêm ñoù. 30 naêm nay em coù coøn laøm thô? Neáu coù laøm chaéc cuõng khoâng vui hôn 30 naêm tröôùc.

Cao Vò Khanh

Thô hoïc troø thôøi chieán Lôùp möôøi moät, möôøi hai, tröôøng trung hoïc Nguyeãn Trung Tröïc ôû Raïch Giaù, nhöõng naêm 72,73,74. Buoåi saùng vaøo lôùp nhieàu luùc thaáy nhöõng choã ngoài boû troáng. Giôû soå ñieåm danh, loøng chôït buoàn ngang khi ñoïc tôùi maáy caùi teân vaéng maët. Hoïc troø trai, ñöùa tôùi tuoåi bò goïi ñoäng vieân, ñöùa veà queâ roài "maát tích". Hoïc troø gaùi ngoài laïi ñoù, buoàn xo... Em 17, 18 tuoåi laøm thô ngaïi ngaàn ñöa toâi ñoïc. Thô buoàn nhö khueâ phuï oaùn. Ñoïc xong toâi caát laïi, roài queân. 30 naêm sau, thaày troø khoâng gaëp laïi moät laàn. Hoâm roài tình côø luïc choàng saùch cuõ maø ngöôøi nhaø mang qua naêm ngoaùi, boãng thaáy loït ra moät manh giaáy oá vaøng. Giaáy vôû hoïc troø coù nhöõng ñöôøng keû oâ ñaõ môø vaø nhöõng gioøng möïc tím vieát raát non tay. Cheùp laïi maø khoâng nhôù ñöôïc teân coâ hoïc troø laøm thô naêm ñoù. 30 naêm nay em coù coøn laøm thô? Neáu coù laøm chaéc cuõng khoâng vui hôn 30 naêm tröôùc.


Tieáng ñaøn vaø ngöôøi veà beân bôø Caùi Lôùn Cuõng nhö anh roài moät ngaøy boû phoá Toâi seõ veà tìm uoáng gioït phuø sa Haõy daønh saün nghe anh caên nhaø nhoû Nhìn ra doøng soâng Caùi lôùn bao la Töø anh ñi tröôøng cuûa mình vaãn ñeïp Hoa ngaøy xöa theâm tím thaúm ngaäm nguøi Ñôøi quanh quaån trieàn mieân nhö soùng voã Khoâng vì buoàn maø cuõng chaúng gì vui Toâi lôùn leân nhö anh ngaøy thaùng cuõ Bô vô troâng ngaøy thaùng vuït qua theàm Buoàn töï hoûi roài laøm rong phieâu baït Hay suoát ñôøi nguï maõi beán bôø eâm Vaø anh ôi, saùng nay buoàn thaûm quaù Toâi ñöùng nhìn ngô ngaùc xaùc hoa phai OÂi saùng nay sao truøng döông laëng gioù Khoâng voïng veà ñaây xoùa tieáng bao ngöôøi Toâi theøm nguû döôùi chaân theàm reâu nhaït OÂm cuoäc ñôøi laïnh leõo giöõa buoàng tim Khoâng ai chaép caùnh baèng laêng tan taùc Haøn maát duøm toâi khe roãng muoän phieàn Haõy daønh saün cho toâi bôø Caùi lôùn Vôùi khoùm laù xanh vaø tieáng ñaøn nguøi Ngaøy toâi veà mong anh ñöøng han hoûi "Ngoaøi phoá mình ñoä aáy coù gì vui? "

Em ñaâu ñoù ñoïc laïi coù thaáy ngaäm nguøi?

Tieáng ñaøn vaø ngöôøi veà beân bôø Caùi Lôùn Cuõng nhö anh roài moät ngaøy boû phoá Toâi seõ veà tìm uoáng gioït phuø sa Haõy daønh saün nghe anh caên nhaø nhoû Nhìn ra doøng soâng Caùi lôùn bao la Töø anh ñi tröôøng cuûa mình vaãn ñeïp Hoa ngaøy xöa theâm tím thaúm ngaäm nguøi Ñôøi quanh quaån trieàn mieân nhö soùng voã Khoâng vì buoàn maø cuõng chaúng gì vui Toâi lôùn leân nhö anh ngaøy thaùng cuõ Bô vô troâng ngaøy thaùng vuït qua theàm Buoàn töï hoûi roài laøm rong phieâu baït Hay suoát ñôøi nguï maõi beán bôø eâm Vaø anh ôi, saùng nay buoàn thaûm quaù Toâi ñöùng nhìn ngô ngaùc xaùc hoa phai OÂi saùng nay sao truøng döông laëng gioù Khoâng voïng veà ñaây xoùa tieáng bao ngöôøi Toâi theøm nguû döôùi chaân theàm reâu nhaït OÂm cuoäc ñôøi laïnh leõo giöõa buoàng tim Khoâng ai chaép caùnh baèng laêng tan taùc Haøn maát duøm toâi khe roãng muoän phieàn Haõy daønh saün cho toâi bôø Caùi lôùn Vôùi khoùm laù xanh vaø tieáng ñaøn nguøi Ngaøy toâi veà mong anh ñöøng han hoûi "Ngoaøi phoá mình ñoä aáy coù gì vui? "

Em ñaâu ñoù ñoïc laïi coù thaáy ngaäm nguøi?


Thaùng Naêm Hoa Maän Nôû Phaïm vaên Nhaøn Vaân laø ngöôøi khaùch cuoái cuøng böôùc xuoáng xe lam, khi chieác xe döøng laïi gaàn cuoái con doác. Maët trôøi ñaõ xuoáng thaáp beân kia raëng nuùi xa, chæ coøn nhìn thaáy lôø môø moät maøu ñen saãm. Ngöôøi taøi xeá xe lam saép söûa cho xe quay trôû laïi ñeå veà phoá, coøn noùi vaøi lôøi vôùi Vaân: “ Coù leõ roài coâ cuõng phaûi tìm moät ngoâi nhaø naøo ñoù ñeå troï qua ñeâm. Giôø naøy quaân y vieän chaéc khoâng cho thaêm bònh ñaâu. “ Vaân noùi lí nhí nhöõng lôøi caùm ôn , roài ñöùng qua beân veä ñöôøng nhìn veà phía coång quaân y vieän. Beân trong nhöõng daõy nhaø xaây baèng gaïch ñaõ leân ñeøn, döôùi nhöõng taøn caây baøng raäm raïp, che khuaát. Nhìn aùnh saùng cuûa nhöõng ngoïn ñeøn vaøng voït trong khuoân vieân bònh vieän laøm Vaân muoán khoùc. Nhöõng daõy nhaø gaïch ñoù khoâng caùch xa choã Vaân ñöùng laø bao. Nhöng sao Vaân thaáy xa quaù. Moät khoaûng caùch thaät söï gaàn, gaàn laém, nhöng chaéc chaén nhöõng ngöôøi lính gaùc khoâng cho Vaân vaøo beân trong nhöõng daõy nhaø gaïch ñoù ñöôïc, theo nhö lôøi ngöôøi taøi xeá xe lam noùi. Anh ñang naèm ôû ñaâu theá, haõ Kính? Anh coù bieát em ñang ñöùng moät mình beân veä ñöôøng naøy khoâng. Theá roài nhöõng gioït nöôùc maét buoàn tuûi laên nheï treân ñoâi maù laïnh bôûi nhöõng côn gioù bieån thoåi thoác leân ñoài vaøo buoåi toái. Xa hôn, nhöõng aùnh ñeøn caâu nhö moät thaønh phoá noåi ñang leân ñeøn, trong vuõng ñeâm baát taän cuûa bieån khôi. Gioù ñeâm laïnh. Trôøi thaät söï ñaõ toái haún. Ngöôøi taøi xeá xe lam noùi theâm: “ Traän ñaùnh vöøa roài lôùn laém, coù caû phi cô yeåm trôï. Nghe noùi lính mình cheát vaø bò thöông cuõng nhieàu. Tröïc thaêng taûi thöông lieân tuïc trong ngaøy, coâ aï. Coù leõ. Nhöng duø gì thì coâ cuõng phaûi tìm nhaø troï qua ñeâm. Saùng hoâm sau môùi thaêm ñöôïc.”

Thaùng Naêm Hoa Maän Nôû Phaïm vaên Nhaøn Vaân laø ngöôøi khaùch cuoái cuøng böôùc xuoáng xe lam, khi chieác xe döøng laïi gaàn cuoái con doác. Maët trôøi ñaõ xuoáng thaáp beân kia raëng nuùi xa, chæ coøn nhìn thaáy lôø môø moät maøu ñen saãm. Ngöôøi taøi xeá xe lam saép söûa cho xe quay trôû laïi ñeå veà phoá, coøn noùi vaøi lôøi vôùi Vaân: “ Coù leõ roài coâ cuõng phaûi tìm moät ngoâi nhaø naøo ñoù ñeå troï qua ñeâm. Giôø naøy quaân y vieän chaéc khoâng cho thaêm bònh ñaâu. “ Vaân noùi lí nhí nhöõng lôøi caùm ôn , roài ñöùng qua beân veä ñöôøng nhìn veà phía coång quaân y vieän. Beân trong nhöõng daõy nhaø xaây baèng gaïch ñaõ leân ñeøn, döôùi nhöõng taøn caây baøng raäm raïp, che khuaát. Nhìn aùnh saùng cuûa nhöõng ngoïn ñeøn vaøng voït trong khuoân vieân bònh vieän laøm Vaân muoán khoùc. Nhöõng daõy nhaø gaïch ñoù khoâng caùch xa choã Vaân ñöùng laø bao. Nhöng sao Vaân thaáy xa quaù. Moät khoaûng caùch thaät söï gaàn, gaàn laém, nhöng chaéc chaén nhöõng ngöôøi lính gaùc khoâng cho Vaân vaøo beân trong nhöõng daõy nhaø gaïch ñoù ñöôïc, theo nhö lôøi ngöôøi taøi xeá xe lam noùi. Anh ñang naèm ôû ñaâu theá, haõ Kính? Anh coù bieát em ñang ñöùng moät mình beân veä ñöôøng naøy khoâng. Theá roài nhöõng gioït nöôùc maét buoàn tuûi laên nheï treân ñoâi maù laïnh bôûi nhöõng côn gioù bieån thoåi thoác leân ñoài vaøo buoåi toái. Xa hôn, nhöõng aùnh ñeøn caâu nhö moät thaønh phoá noåi ñang leân ñeøn, trong vuõng ñeâm baát taän cuûa bieån khôi. Gioù ñeâm laïnh. Trôøi thaät söï ñaõ toái haún. Ngöôøi taøi xeá xe lam noùi theâm: “ Traän ñaùnh vöøa roài lôùn laém, coù caû phi cô yeåm trôï. Nghe noùi lính mình cheát vaø bò thöông cuõng nhieàu. Tröïc thaêng taûi thöông lieân tuïc trong ngaøy, coâ aï. Coù leõ. Nhöng duø gì thì coâ cuõng phaûi tìm nhaø troï qua ñeâm. Saùng hoâm sau môùi thaêm ñöôïc.”


“ Choàng toâi bò thöông trong traän ñaùnh vöøa qua ñoù. “ Noùi xong, Vaân quay ñi, böôùc qua beân kia ñöôøng . Caâu noùi cuûa naøng nhanh, nhö muoán daáu nhöõng gioït nöôùc maét laïi saép öùa ra. Ngöôøi taøi xeá buoâng tieáng: “ Vaäy sao. Toäi nghieäp. “ OÂng ta noùi xong, tieáng maùy xe lam ruù maïnh chaïy xuoáng doác. Nhöõng böôùc chaân cuûa Vaân thaät chaäm chaïp treân maët ñöôøng nhöïa. Nhöõng böôùc chaân nhö ngaøy naøo Kính ñaõ veà pheùp, laàn naøo cuõng tôùi tröôøng chôø Vaân daïy xong ñöa veà nhaø, nhöng chöa moät laàn daùm vaøo nhaø. Ñöùng tröôùc ngoõ nhaø Vaân, roài laïi ñi. Nhöõng böôùc chaân ñi cuûa hai ngöôøi thaät chaäm beân caïnh ñaùm hoïc troø nhoû cuûa Vaân . Nhöõng tieáng noùi vaø nuï cöôøi hoàn nhieân cuûa treû thô laøm hai ngöôøi vui laây. Nhöng hoâm nay,cuõng töøng böôùc chaân thaät chaäm treân maët ñöôøng nhöïa, nhöng sao nghe coâ ñôn quaù ñoãi. Coång bònh vieän ñaây roài. Ngöôøi lính gaùc hoûi: “ Coâ tìm ai? “ “ Toâi ñi thaêm choàng. “ “ Choàng coâ laø nhaân vieân bònh vieän ? “ “ Daï khoâng. AÛnh môùi bò thöông ñaâu tuaàn qua, ñöa veà ñaây. Toâi coù theå vaøo thaêm choàng toâi ñeâm nay ñöôïc khoâng, thöa anh? “ Vaân vöøa noùi vöøa laáy tôø tôø giaáy ñaùnh ñieän tín ñöa cho ngöôøi lính gaùc xem. “ Sau naêm giôø chieàu, khoâng cho ai vaøo thaêm nöõa. Coâ coù theå chôø qua ngaøy mai roài haõy thaêm. “ Nghe ngöôøi lính noùi, nöôùc maét laïi öùa ra laàn nöõa. Töï nhieân Vaân nghó: Maày lì laém maø, Vaân. Trong nhaø ai cuõng noùi maày laø ñöùa con cöùng ñaàu cöùng coå nhaát, sao baây giôø maày meàm loøng theá? Hôû moät chuùt laø nöôùc maét chaûy ra. Hình nhö naèm ñaâu saún beân bôø khoùe. Keå töø luùc maày nhaän ñöôïc böùc ñieän tín noùi choàng maày bò thöông ñang ñieàu trò taïi quaân y vieän. Böùc ñieän tín ñoù laøm cho maày khoùc heát bao nhieâu nöôùc maét roài. Töôûng khoâng coøn nöôùc maét nöõa ñeå maø khoùc. Con nhoû Ty chôø chò khoùc xong, môùi hoûi: “ Khi naøo thì chò ñi ? “ “ Ngaøy mai. Ñoùn chuyeán xe sôùm, ñi cho kòp. “

“ Choàng toâi bò thöông trong traän ñaùnh vöøa qua ñoù. “ Noùi xong, Vaân quay ñi, böôùc qua beân kia ñöôøng . Caâu noùi cuûa naøng nhanh, nhö muoán daáu nhöõng gioït nöôùc maét laïi saép öùa ra. Ngöôøi taøi xeá buoâng tieáng: “ Vaäy sao. Toäi nghieäp. “ OÂng ta noùi xong, tieáng maùy xe lam ruù maïnh chaïy xuoáng doác. Nhöõng böôùc chaân cuûa Vaân thaät chaäm chaïp treân maët ñöôøng nhöïa. Nhöõng böôùc chaân nhö ngaøy naøo Kính ñaõ veà pheùp, laàn naøo cuõng tôùi tröôøng chôø Vaân daïy xong ñöa veà nhaø, nhöng chöa moät laàn daùm vaøo nhaø. Ñöùng tröôùc ngoõ nhaø Vaân, roài laïi ñi. Nhöõng böôùc chaân ñi cuûa hai ngöôøi thaät chaäm beân caïnh ñaùm hoïc troø nhoû cuûa Vaân . Nhöõng tieáng noùi vaø nuï cöôøi hoàn nhieân cuûa treû thô laøm hai ngöôøi vui laây. Nhöng hoâm nay,cuõng töøng böôùc chaân thaät chaäm treân maët ñöôøng nhöïa, nhöng sao nghe coâ ñôn quaù ñoãi. Coång bònh vieän ñaây roài. Ngöôøi lính gaùc hoûi: “ Coâ tìm ai? “ “ Toâi ñi thaêm choàng. “ “ Choàng coâ laø nhaân vieân bònh vieän ? “ “ Daï khoâng. AÛnh môùi bò thöông ñaâu tuaàn qua, ñöa veà ñaây. Toâi coù theå vaøo thaêm choàng toâi ñeâm nay ñöôïc khoâng, thöa anh? “ Vaân vöøa noùi vöøa laáy tôø tôø giaáy ñaùnh ñieän tín ñöa cho ngöôøi lính gaùc xem. “ Sau naêm giôø chieàu, khoâng cho ai vaøo thaêm nöõa. Coâ coù theå chôø qua ngaøy mai roài haõy thaêm. “ Nghe ngöôøi lính noùi, nöôùc maét laïi öùa ra laàn nöõa. Töï nhieân Vaân nghó: Maày lì laém maø, Vaân. Trong nhaø ai cuõng noùi maày laø ñöùa con cöùng ñaàu cöùng coå nhaát, sao baây giôø maày meàm loøng theá? Hôû moät chuùt laø nöôùc maét chaûy ra. Hình nhö naèm ñaâu saún beân bôø khoùe. Keå töø luùc maày nhaän ñöôïc böùc ñieän tín noùi choàng maày bò thöông ñang ñieàu trò taïi quaân y vieän. Böùc ñieän tín ñoù laøm cho maày khoùc heát bao nhieâu nöôùc maét roài. Töôûng khoâng coøn nöôùc maét nöõa ñeå maø khoùc. Con nhoû Ty chôø chò khoùc xong, môùi hoûi: “ Khi naøo thì chò ñi ? “ “ Ngaøy mai. Ñoùn chuyeán xe sôùm, ñi cho kòp. “


“ Kòp hay khoâng cuõng phaûi chôø lính môû ñöôøng, xe môùi daùm ñi. Thôøi buoåi naøy khoù khaên laém. Ñöôøng xaù bò ñaép moâ hoaøi. Ngaøy mai em ñi vôùi chò. “ “ Thoâi. Mi ôû nhaø vôùi maï. Tao ñi moät mình cuõng ñöôïc. “ “ Chò ñi moät mình nguy hieåm laém. Coù em cuõng ñôõ hôn. “ “ Chaúng sao ñaâu. Choã aûnh ñoùng quaân nguy hieåm gaáp boäi, tao coøn tôùi ñöôïc maø. “ Theá roài, Vaân ñoùn chuyeán xe ñoø sôùm ñeå ñi . Naøo ngôø xe chaïy ñaâu vaøo khoaûng hôn hai möôi caây soá thì ngöøng laïi. Coù nhieàu xe ñoø bò chaän laïi phía tröôùc. Treân xe haønh khaùch nhoán nhaùo. ” Caùi gì theá, coù du kích chaän xe phía tröôùc sao ? “. “ Khoâng ñaâu, chaéc laïi ñaùnh nhau ñaáy. Nhöng sao khoâng nghe coù tieáng suùng noå “ . Moät oâng khaùch noùi. “ Baø con naøo coù giaáy tôø lính, daáu ñi. Coi chöøng khoå thaân ñoù nghe “. Tieáng noùi cuûa ngöôøi lô xe ñoø laøm haønh khaùch treân xe aâu lo. Moät ngöôøi thanh nieân ngoài beân caïnh Vaân noùi nhoû: “ Chò laøm ôn giöõ duøm nhöõng giaáy naøy cho toâi “. Vaân noùi: “ Lôõ hoï baét vaøo röøng, toâi laïc anh thì sao? “. “ Coù KBC cuûa toâi, chò gôûi veà ñoù cho toâi cuõng ñöôïc “. Vaân nheùt voäi nhöõng giaáy tôø cuûa ngöôøi thanh nieân vaøo trong aùo nòt vuù, thaûn nhieân. Baø giaø cuõng ngoài beân caïnh Vaân thôû daøi: “ Khoå quaù, thôøi buoåi gì laï, ñi thaêm con chaùu ôû xa, ra ñöôøng cuõng coøn sôï ñuû thöù “. Chieác xe ñoø döøng laïi quaù laâu beân veä ñöôøng. Nhieàu chieác xe phía tröôùc noùi chuyeàn xuoáng, Vaân môùi hay laø phía tröôùc ñöôøng bò ñaép moâ, khoâng xe naøo daùm qua, phaûi chôø lính tôùi gôõ maáy quaû mìn choân döôùi ñaát roài môùi daùm cho xe chaïy. Haønh khaùch treân xe thôû phaøo. Khoâng phaûi du kích ra chaän xe baét ngöôøi voâ röøng luïc soaùt. Ngöôøi thanh nieân ngoài caïnh Vaân nhôø giöõ nhöõng giaáy tôø khi naõy, ngoài nhìn ra khung cöûa xe, ñöa tay nhoå nhöõng sôïi raâu treân caèm. Moät haønh khaùch khaùc noùi: “ Töôûng ñaâu laïi coù du kích chaän xe phía tröôùc. Thaät khoå “. Cuõng vì theá maø xe vaøo thaønh phoá treã. Beán xe thöa thôùt, may sao coøn chuyeán xe lam cuoái cuøng chaïy veà höôùng bònh

“ Kòp hay khoâng cuõng phaûi chôø lính môû ñöôøng, xe môùi daùm ñi. Thôøi buoåi naøy khoù khaên laém. Ñöôøng xaù bò ñaép moâ hoaøi. Ngaøy mai em ñi vôùi chò. “ “ Thoâi. Mi ôû nhaø vôùi maï. Tao ñi moät mình cuõng ñöôïc. “ “ Chò ñi moät mình nguy hieåm laém. Coù em cuõng ñôõ hôn. “ “ Chaúng sao ñaâu. Choã aûnh ñoùng quaân nguy hieåm gaáp boäi, tao coøn tôùi ñöôïc maø. “ Theá roài, Vaân ñoùn chuyeán xe ñoø sôùm ñeå ñi . Naøo ngôø xe chaïy ñaâu vaøo khoaûng hôn hai möôi caây soá thì ngöøng laïi. Coù nhieàu xe ñoø bò chaän laïi phía tröôùc. Treân xe haønh khaùch nhoán nhaùo. ” Caùi gì theá, coù du kích chaän xe phía tröôùc sao ? “. “ Khoâng ñaâu, chaéc laïi ñaùnh nhau ñaáy. Nhöng sao khoâng nghe coù tieáng suùng noå “ . Moät oâng khaùch noùi. “ Baø con naøo coù giaáy tôø lính, daáu ñi. Coi chöøng khoå thaân ñoù nghe “. Tieáng noùi cuûa ngöôøi lô xe ñoø laøm haønh khaùch treân xe aâu lo. Moät ngöôøi thanh nieân ngoài beân caïnh Vaân noùi nhoû: “ Chò laøm ôn giöõ duøm nhöõng giaáy naøy cho toâi “. Vaân noùi: “ Lôõ hoï baét vaøo röøng, toâi laïc anh thì sao? “. “ Coù KBC cuûa toâi, chò gôûi veà ñoù cho toâi cuõng ñöôïc “. Vaân nheùt voäi nhöõng giaáy tôø cuûa ngöôøi thanh nieân vaøo trong aùo nòt vuù, thaûn nhieân. Baø giaø cuõng ngoài beân caïnh Vaân thôû daøi: “ Khoå quaù, thôøi buoåi gì laï, ñi thaêm con chaùu ôû xa, ra ñöôøng cuõng coøn sôï ñuû thöù “. Chieác xe ñoø döøng laïi quaù laâu beân veä ñöôøng. Nhieàu chieác xe phía tröôùc noùi chuyeàn xuoáng, Vaân môùi hay laø phía tröôùc ñöôøng bò ñaép moâ, khoâng xe naøo daùm qua, phaûi chôø lính tôùi gôõ maáy quaû mìn choân döôùi ñaát roài môùi daùm cho xe chaïy. Haønh khaùch treân xe thôû phaøo. Khoâng phaûi du kích ra chaän xe baét ngöôøi voâ röøng luïc soaùt. Ngöôøi thanh nieân ngoài caïnh Vaân nhôø giöõ nhöõng giaáy tôø khi naõy, ngoài nhìn ra khung cöûa xe, ñöa tay nhoå nhöõng sôïi raâu treân caèm. Moät haønh khaùch khaùc noùi: “ Töôûng ñaâu laïi coù du kích chaän xe phía tröôùc. Thaät khoå “. Cuõng vì theá maø xe vaøo thaønh phoá treã. Beán xe thöa thôùt, may sao coøn chuyeán xe lam cuoái cuøng chaïy veà höôùng bònh


vieän naèm treân moät ngoïn ñoài. Gioù bieån thoåi leân nghe maùt. Nhöng sao loøng naøng thaáy boàn choàn quùa ñoãi. Ñeå roài, nhö ngöôøi taøi xeá noùi : Coâ phaûi tìm moät nhaø troï naøo ñoù ñeå nguû qua ñeâm. Ñang phaân vaân tröôùc coång bònh vieän khoâng bieát nhaø troï ôû ñaâu maø tìm, phaûi chi coù con nhoû Ty ñi theo thì ñôõ bieát maáy. Duø gì coù hai chò em vaãn coøn hôn. Vaân ñònh böôùc qua beân kia ñöôøng tìm nhaø troï hay cöù thaû boä ñi cho heát ñeâm, nhö nhöõng laàn coù Kính veà. Haõy töôûng töôïng nhö theá ñeå maø ñi, coù leõ roài ñeâm qua mau cuõng khoâng chöøng. Moät ngöôøi lính trong ñoàn canh, noùi voïng ra: “ Coâ ôi ! Chôø toâi ñöa coâ vaøo ôû taïm trong nhaø naøy ñeå truù qua ñeâm. Coù nhieàu vôï con lính mình môùi tôùi nuoâi choàng maáy hoâm nay. Ñaøn baø con gaùi ñi ñeâm nguy hieåm laém. “ “ Caûm ôn , anh.” Vaân noùi, roài laïi coá daáu nhöõng gioït nöôùc maét. Ngöôøi lính laïi noùi: “ Tuaàn qua ñaùnh lieân tuïc, maø laïi ñaùnh lôùn. Lính mình bò thöông cuõng nhieàu, coâ aï. “ oOo Ngoâi nhaø troï chæ laø moät caên nhaø goã, maùi toân. Tröôùc hieân coù keâ theâm moät haøng gheá döïa saùt vaøo töôøng, coù leõ ñeå duøng cho khaùch troï ngoài hoùng gioù maùt töø bôø bieån phía beân kia quaân y vieän thoåi tôùi. Hay cuõng coù theå ñeå cho nhöõng ngöôøi tôùi nuoâi bònh ngoài nhìn qua quaân y vieän, maø trong ñoù coù thaân nhaân cuûa mình ñang naèm ñieàu trò. Ngöôøi lính giôùi thieäu Vaân vôùi ngöôøi chuû ngoâi nhaø. Nhìn baø coù veû ñaãy ñaø, vaø bình thaûn. Hình nhö baø quen vôùi söï ñau khoå cuûa nhöõng ngöôøi coù thaân nhaân ñang naèm trong bònh vieän. Sau lôøi giôùi thieäu cuûa ngöôøi lính , ngöôøi chuû nhaø chæ cho Vaân caùi giöôøng goã coøn troáng keâ gaàn taám pheân vaùch laøm baèng vaùn eùp, maø sau taám vaùch ñoù laø nhöõng caùi loø naáu ñuû loaïi baèng ñaát nung mua döôùi chôï, hay nhöõng vieân gaïch keâ taïm duøng laøm loø. Beân kia ñöôøng, tieáng keûng trong bònh vieän ñaùnh leân.

vieän naèm treân moät ngoïn ñoài. Gioù bieån thoåi leân nghe maùt. Nhöng sao loøng naøng thaáy boàn choàn quùa ñoãi. Ñeå roài, nhö ngöôøi taøi xeá noùi : Coâ phaûi tìm moät nhaø troï naøo ñoù ñeå nguû qua ñeâm. Ñang phaân vaân tröôùc coång bònh vieän khoâng bieát nhaø troï ôû ñaâu maø tìm, phaûi chi coù con nhoû Ty ñi theo thì ñôõ bieát maáy. Duø gì coù hai chò em vaãn coøn hôn. Vaân ñònh böôùc qua beân kia ñöôøng tìm nhaø troï hay cöù thaû boä ñi cho heát ñeâm, nhö nhöõng laàn coù Kính veà. Haõy töôûng töôïng nhö theá ñeå maø ñi, coù leõ roài ñeâm qua mau cuõng khoâng chöøng. Moät ngöôøi lính trong ñoàn canh, noùi voïng ra: “ Coâ ôi ! Chôø toâi ñöa coâ vaøo ôû taïm trong nhaø naøy ñeå truù qua ñeâm. Coù nhieàu vôï con lính mình môùi tôùi nuoâi choàng maáy hoâm nay. Ñaøn baø con gaùi ñi ñeâm nguy hieåm laém. “ “ Caûm ôn , anh.” Vaân noùi, roài laïi coá daáu nhöõng gioït nöôùc maét. Ngöôøi lính laïi noùi: “ Tuaàn qua ñaùnh lieân tuïc, maø laïi ñaùnh lôùn. Lính mình bò thöông cuõng nhieàu, coâ aï. “ oOo Ngoâi nhaø troï chæ laø moät caên nhaø goã, maùi toân. Tröôùc hieân coù keâ theâm moät haøng gheá döïa saùt vaøo töôøng, coù leõ ñeå duøng cho khaùch troï ngoài hoùng gioù maùt töø bôø bieån phía beân kia quaân y vieän thoåi tôùi. Hay cuõng coù theå ñeå cho nhöõng ngöôøi tôùi nuoâi bònh ngoài nhìn qua quaân y vieän, maø trong ñoù coù thaân nhaân cuûa mình ñang naèm ñieàu trò. Ngöôøi lính giôùi thieäu Vaân vôùi ngöôøi chuû ngoâi nhaø. Nhìn baø coù veû ñaãy ñaø, vaø bình thaûn. Hình nhö baø quen vôùi söï ñau khoå cuûa nhöõng ngöôøi coù thaân nhaân ñang naèm trong bònh vieän. Sau lôøi giôùi thieäu cuûa ngöôøi lính , ngöôøi chuû nhaø chæ cho Vaân caùi giöôøng goã coøn troáng keâ gaàn taám pheân vaùch laøm baèng vaùn eùp, maø sau taám vaùch ñoù laø nhöõng caùi loø naáu ñuû loaïi baèng ñaát nung mua döôùi chôï, hay nhöõng vieân gaïch keâ taïm duøng laøm loø. Beân kia ñöôøng, tieáng keûng trong bònh vieän ñaùnh leân.


Vaân xem ñoàng hoà, môùi ñoù maø ñaõ hôn taùm giôø ñeâm roài. Nhöng ngoâi nhaø troï vaãn coøn caùi oàn aøo cuûa nhöõng ngöôøi ñi nuoâi choàng, nuoâi con naáu nöôùng. AÙnh saùng ngoïn ñeøn treo treân traàn nhaø cuõng chæ vöøa ñuû saùng cho moïi söï sinh hoaït trong ñeâm. Vaân nhö caûm thaáy meät sau moät ngaøy ñi ñöôøng, naèm xuoáng treân chieác giöôøng goã maø baø chuû nhaø vöøa chæ. Cuõng hay, trong nhaø troï naøy toaøn ñaøn baø, coù nhöõng ngöôøi coøn treû nhö Vaân. Taát caû ñeàu laø vôï con cuûa nhöõng ngöôøi lính baát haïnh töø moät chieán tröôøng naøo ñoù, bò thöông ñem veà ñaây. Moät ngöôøi ñaøn baø ñöùng tuoåi, treân göông maët giaø vì nhieàu veát nhaên, nhìn Vaân hoûi: “ Coù leõ chaùu meät. Ñi ñöôøng sao xe tôùi treã vaäy. AÊn uoáng gì chöa? “ “ Daï chöa. Ñöôøng bò ñaép moâ baùc aï. Chaùu xin loãi baùc phaûi naèm moät chuùt.” “ Chaúng coù sao ñaâu. Chaùu cöù töï nhieân. Naèm nghæ meät moät chuùt roài aên côm vôùi baùc. “ Nhìn ngöôøi ñaøn baø , Vaân caûm thaáy an taâm . Naèm nghæ moät ñoåi, Vaân thaáy ngöôøi tónh laïi ñoâi chuùt. Ngoài daäy gôïi chuyeän vôùi ngöôøi ñaøn baø coù göông maët troâng nhaân töø nhö meï cuûa Vaân ôû nhaø: “ Xin loãi baùc thöù maáy. Cho chaùu goïi. “ “ Naêm. Tao thöù naêm. oâng baø giaø ñaët teân tao thöù Naêm luoân cho deã goïi. Coøn chaùu? “ “ Daï. Chaùu teân Vaân. “ “ Truøng teân vôùi con gaùi baùc. Nhöng noù cheát roài. Cheát caùch ñaây hôn hai naêm. “ Roài baø keå: Chuyeän buoàn laém chaùu aï. Noù ñaïp xe ñi daïy hoïc. Buoåi saùng ngang qua toøa Tænh thì bò phaùo kích. Noù cuøng vôùi nhieàu ngöôøi khaùc nöõa naèm cheát beân caïnh vöôøn hoa lôùn cuûa thaønh phoá. Baùc nhôù ngaøy ñoù, ngaøy maø hoa voâng ñoàng trong vöôøn hoa thaønh phoá nôû roä. Cho neân naêm naøo hoa voâng nôû, baùc ñem nhang ñeøn tôùi ñoù van vaùi cho con gaùi baùc trôû veà nhaø. Traùi ñaïn phaùo quaù aùc laøm cho noù hoàn phi phaùch laïc roài. Toäi nghieäp, noù ñaâu bieát ñöôøng veà nhaø nöõa chaùu. Baø vöøa noùi vöøa chaäm nöôùc maét. Vaân

Vaân xem ñoàng hoà, môùi ñoù maø ñaõ hôn taùm giôø ñeâm roài. Nhöng ngoâi nhaø troï vaãn coøn caùi oàn aøo cuûa nhöõng ngöôøi ñi nuoâi choàng, nuoâi con naáu nöôùng. AÙnh saùng ngoïn ñeøn treo treân traàn nhaø cuõng chæ vöøa ñuû saùng cho moïi söï sinh hoaït trong ñeâm. Vaân nhö caûm thaáy meät sau moät ngaøy ñi ñöôøng, naèm xuoáng treân chieác giöôøng goã maø baø chuû nhaø vöøa chæ. Cuõng hay, trong nhaø troï naøy toaøn ñaøn baø, coù nhöõng ngöôøi coøn treû nhö Vaân. Taát caû ñeàu laø vôï con cuûa nhöõng ngöôøi lính baát haïnh töø moät chieán tröôøng naøo ñoù, bò thöông ñem veà ñaây. Moät ngöôøi ñaøn baø ñöùng tuoåi, treân göông maët giaø vì nhieàu veát nhaên, nhìn Vaân hoûi: “ Coù leõ chaùu meät. Ñi ñöôøng sao xe tôùi treã vaäy. AÊn uoáng gì chöa? “ “ Daï chöa. Ñöôøng bò ñaép moâ baùc aï. Chaùu xin loãi baùc phaûi naèm moät chuùt.” “ Chaúng coù sao ñaâu. Chaùu cöù töï nhieân. Naèm nghæ meät moät chuùt roài aên côm vôùi baùc. “ Nhìn ngöôøi ñaøn baø , Vaân caûm thaáy an taâm . Naèm nghæ moät ñoåi, Vaân thaáy ngöôøi tónh laïi ñoâi chuùt. Ngoài daäy gôïi chuyeän vôùi ngöôøi ñaøn baø coù göông maët troâng nhaân töø nhö meï cuûa Vaân ôû nhaø: “ Xin loãi baùc thöù maáy. Cho chaùu goïi. “ “ Naêm. Tao thöù naêm. oâng baø giaø ñaët teân tao thöù Naêm luoân cho deã goïi. Coøn chaùu? “ “ Daï. Chaùu teân Vaân. “ “ Truøng teân vôùi con gaùi baùc. Nhöng noù cheát roài. Cheát caùch ñaây hôn hai naêm. “ Roài baø keå: Chuyeän buoàn laém chaùu aï. Noù ñaïp xe ñi daïy hoïc. Buoåi saùng ngang qua toøa Tænh thì bò phaùo kích. Noù cuøng vôùi nhieàu ngöôøi khaùc nöõa naèm cheát beân caïnh vöôøn hoa lôùn cuûa thaønh phoá. Baùc nhôù ngaøy ñoù, ngaøy maø hoa voâng ñoàng trong vöôøn hoa thaønh phoá nôû roä. Cho neân naêm naøo hoa voâng nôû, baùc ñem nhang ñeøn tôùi ñoù van vaùi cho con gaùi baùc trôû veà nhaø. Traùi ñaïn phaùo quaù aùc laøm cho noù hoàn phi phaùch laïc roài. Toäi nghieäp, noù ñaâu bieát ñöôøng veà nhaø nöõa chaùu. Baø vöøa noùi vöøa chaäm nöôùc maét. Vaân


thaáy buoàn voâ cuøng. Cuoäc chieán tranh naøy coù chöøa ai ñaâu. Nhöõng ngöôøi lính ngoaøi maët traän khoâng noùi laøm gì tröôùc laèn teân muõi ñaïn. Coøn ngöôøi daân, cuõng chaúng bieát soáng cheát khi naøo. Nhö con gaùi cuûa baùc Naêm, truøng teân vôùi naøng, sao laïi nhaän caùi cheát thaûm thöông nhö theá? Maø laïi laøm ngheà daïy hoïc nhö naøng. Vaân gôïi chuyeän: “ Baùc ñi nuoâi baùc trai? “ “ Baùc trai naøo ñaâu, oång cheát laâu roài. Baùc ñi nuoâi thaèng con trai lôùn cuûa baùc. Anh cuûa con Vaân “ “ Coøn vôï con aûnh ñaâu, khoâng ñi. Baùc giaø caû phaûi laën loäi. “ “ Vôï con gì noù, chaùu. Haêm saùu haêm baûy tuoåi roài, baûo noù laáy vôï noù khoâng chòu töø luùc ra tröôøng cho ñeán baây giôø. Laàn naøo thuùc noù, noù cuõng noùi sôï ngöôøi ta ôû goùa. Cho neân maáy naêm roài coù chòu laáy ai ñaâu. Baây giôø noù bò thöông, baùc phaûi ñi nuoâi . Coøn chaùu ? “ “ Chaùu ñi nuoâi choàng. “ “ Bò thöông laâu chöa? Khu naøo ? “ “ AÛnh bò tuaàn tröôùc, naèm ôû Khu A. “ “ Khu ñoù naëng ñoù chaùu. Thaèng con baùc cuõng naèm khu A. Cöa maát moät chaân. “ “ Haû ! Khoâng bieát choàng chaùu coù sao khoâng. Laäy trôøi “ . Vaân vöøa noùi, vöøa choàm tôùi trong noãi aâu lo. “ Moâ Phaät. Noù coøn soáng laø phöôùc ñöùc oâng baø laém roài, chaùu ôi. “ Noù coøn soáng laø phöôùc ñöùc oâng baø roài chaùu ôi. Caâu noùi cuûa baùc Naêm coù leõ gaàn gioáng nhö traêm nghìn ngöôøi ñaøn baø khaùc coù con, coù choàng ñang tham döï ngoaøi maët traän. Coøn soáng laø phöôùc ñöùc oâng baø ñeå laïi. YÙ nghó sao nghe ñôn giaûn quaù. Coøn maát maùt nhöõng gì treân cô theå cuûa ngöôøi thaân, ñoái vôùi thaân nhaân, hoï khoâng nghó tôùi nhöõng caùi ñau ñoù. Mieãn laøm sao coøn soáng trôû veà, duø cho coù cuït tay hay cuït chaân hay laø gì gì ñi nöõa thì cuõng chaúng sao. Coù ngöôøi ñaøn baø naøo treân theá gian naøy chòu ñöïng moät söï to lôùn nhö ngöôøi ñaøn baø Vieät nam trong cuoäc chieán naøy khoâng. Moät noãi buoàn naøo trong bao nhieâu noãi buoàn ñang xoaùy vaøo Vaân, maø

thaáy buoàn voâ cuøng. Cuoäc chieán tranh naøy coù chöøa ai ñaâu. Nhöõng ngöôøi lính ngoaøi maët traän khoâng noùi laøm gì tröôùc laèn teân muõi ñaïn. Coøn ngöôøi daân, cuõng chaúng bieát soáng cheát khi naøo. Nhö con gaùi cuûa baùc Naêm, truøng teân vôùi naøng, sao laïi nhaän caùi cheát thaûm thöông nhö theá? Maø laïi laøm ngheà daïy hoïc nhö naøng. Vaân gôïi chuyeän: “ Baùc ñi nuoâi baùc trai? “ “ Baùc trai naøo ñaâu, oång cheát laâu roài. Baùc ñi nuoâi thaèng con trai lôùn cuûa baùc. Anh cuûa con Vaân “ “ Coøn vôï con aûnh ñaâu, khoâng ñi. Baùc giaø caû phaûi laën loäi. “ “ Vôï con gì noù, chaùu. Haêm saùu haêm baûy tuoåi roài, baûo noù laáy vôï noù khoâng chòu töø luùc ra tröôøng cho ñeán baây giôø. Laàn naøo thuùc noù, noù cuõng noùi sôï ngöôøi ta ôû goùa. Cho neân maáy naêm roài coù chòu laáy ai ñaâu. Baây giôø noù bò thöông, baùc phaûi ñi nuoâi . Coøn chaùu ? “ “ Chaùu ñi nuoâi choàng. “ “ Bò thöông laâu chöa? Khu naøo ? “ “ AÛnh bò tuaàn tröôùc, naèm ôû Khu A. “ “ Khu ñoù naëng ñoù chaùu. Thaèng con baùc cuõng naèm khu A. Cöa maát moät chaân. “ “ Haû ! Khoâng bieát choàng chaùu coù sao khoâng. Laäy trôøi “ . Vaân vöøa noùi, vöøa choàm tôùi trong noãi aâu lo. “ Moâ Phaät. Noù coøn soáng laø phöôùc ñöùc oâng baø laém roài, chaùu ôi. “ Noù coøn soáng laø phöôùc ñöùc oâng baø roài chaùu ôi. Caâu noùi cuûa baùc Naêm coù leõ gaàn gioáng nhö traêm nghìn ngöôøi ñaøn baø khaùc coù con, coù choàng ñang tham döï ngoaøi maët traän. Coøn soáng laø phöôùc ñöùc oâng baø ñeå laïi. YÙ nghó sao nghe ñôn giaûn quaù. Coøn maát maùt nhöõng gì treân cô theå cuûa ngöôøi thaân, ñoái vôùi thaân nhaân, hoï khoâng nghó tôùi nhöõng caùi ñau ñoù. Mieãn laøm sao coøn soáng trôû veà, duø cho coù cuït tay hay cuït chaân hay laø gì gì ñi nöõa thì cuõng chaúng sao. Coù ngöôøi ñaøn baø naøo treân theá gian naøy chòu ñöïng moät söï to lôùn nhö ngöôøi ñaøn baø Vieät nam trong cuoäc chieán naøy khoâng. Moät noãi buoàn naøo trong bao nhieâu noãi buoàn ñang xoaùy vaøo Vaân, maø


vôùi ñeâm nay, phaûi chôø cho tôùi möôøi giôø saùng mai theo nhö ngöôøi lính nôi ñoàn canh noùi, Vaân môùi ñöôïc vaøo thaêm choàng. Anh coù bieát khoâng, Kính. Em ñang ôû ñaây, trong ngoâi nhaø troï chæ caùch choã anh naèm ñieàu trò moät con ñöôøng. Nhöng sao ngaên caùch xa ngaøn truøng theá naøy. Veát thöông treân ngöôøi anh coù bò naëng laém khoâng, khi nghe baùc Naêm noùi khu A laø khu cuûa bònh nhaân bò naëng. Ñöùa con cuûa baùc bò cöa maát moät chaân. Coøn anh thì sao? Laïy Trôøi. Laäy Phaät. Laäy Chuùa. Laäy taát caû nhöûng ngöôøi khuaát maët, khuaát maøy cheát trong khu bònh vieän cho anh ñöôïc bình yeân . Vaân ngoài boù goái treân chieác giöôøng goã, khoâng sao nguû ñöôïc, troâng trôøi mau saùng. Baø Naêm noùi: “ Chaùu phaûi naèm xuoáng maø nghó. Khoâng theå thöùc suoát ñeâm ñöôïc. Coøn phaûi giöõ söùc khoûe maø nuoâi choàng. Coù mình, an uûi cho ngöôøi thaân mình nhieàu laém, trong khi veát thöông ñang haønh haï. “ Nhöõng tieáng keûng caàm canh töø trong quaân y vieän phaùt ra töøng chaäp nghe buoàn quaù ñoãi. Tieáng keûng naøo roài cuõng gioáng nhö tieáng keûng naøo khi Vaân leân thaêm anh treân moät tieàn ñoàn heo huùt. Naèm trong haàm chæ huy, Vaân cuõng nghe nhöõng tieáng keûng caàm canh buoàn heo huùt ñoù ñöôïc ñaùnh ñi töø nhöõng voïng gaùc. Ñeâm ray röùt loøng Vaân. oOo Nhöõng ngöôøi ñaøn baø ñang ngoài tröôùc coång bònh vieän ñeå chôø giôø voâ thaêm choàng, thaêm con. Ngöôøi thì noùi theá naøy, coù chò thì noùi theá khaùc. moät chò noùi: “ AÛnh cuõng saép ra vieän roài. Nheï coù leõ ra ñôn vò laïi . Phaûi chi baùc só cho aûnh xuaát nguõ, toâi cuùng con heo moät taï. “ Nhöng cuõng coù chò noùi: “ OÅng naèm moät choã, vaøo nuoâi oång, oång laïi la tui. Boû maáy ñöùa nhoû cho baø noäi nuoâi, toäi nghieäp . Nhöng laøm sao boû oång

vôùi ñeâm nay, phaûi chôø cho tôùi möôøi giôø saùng mai theo nhö ngöôøi lính nôi ñoàn canh noùi, Vaân môùi ñöôïc vaøo thaêm choàng. Anh coù bieát khoâng, Kính. Em ñang ôû ñaây, trong ngoâi nhaø troï chæ caùch choã anh naèm ñieàu trò moät con ñöôøng. Nhöng sao ngaên caùch xa ngaøn truøng theá naøy. Veát thöông treân ngöôøi anh coù bò naëng laém khoâng, khi nghe baùc Naêm noùi khu A laø khu cuûa bònh nhaân bò naëng. Ñöùa con cuûa baùc bò cöa maát moät chaân. Coøn anh thì sao? Laïy Trôøi. Laäy Phaät. Laäy Chuùa. Laäy taát caû nhöûng ngöôøi khuaát maët, khuaát maøy cheát trong khu bònh vieän cho anh ñöôïc bình yeân . Vaân ngoài boù goái treân chieác giöôøng goã, khoâng sao nguû ñöôïc, troâng trôøi mau saùng. Baø Naêm noùi: “ Chaùu phaûi naèm xuoáng maø nghó. Khoâng theå thöùc suoát ñeâm ñöôïc. Coøn phaûi giöõ söùc khoûe maø nuoâi choàng. Coù mình, an uûi cho ngöôøi thaân mình nhieàu laém, trong khi veát thöông ñang haønh haï. “ Nhöõng tieáng keûng caàm canh töø trong quaân y vieän phaùt ra töøng chaäp nghe buoàn quaù ñoãi. Tieáng keûng naøo roài cuõng gioáng nhö tieáng keûng naøo khi Vaân leân thaêm anh treân moät tieàn ñoàn heo huùt. Naèm trong haàm chæ huy, Vaân cuõng nghe nhöõng tieáng keûng caàm canh buoàn heo huùt ñoù ñöôïc ñaùnh ñi töø nhöõng voïng gaùc. Ñeâm ray röùt loøng Vaân. oOo Nhöõng ngöôøi ñaøn baø ñang ngoài tröôùc coång bònh vieän ñeå chôø giôø voâ thaêm choàng, thaêm con. Ngöôøi thì noùi theá naøy, coù chò thì noùi theá khaùc. moät chò noùi: “ AÛnh cuõng saép ra vieän roài. Nheï coù leõ ra ñôn vò laïi . Phaûi chi baùc só cho aûnh xuaát nguõ, toâi cuùng con heo moät taï. “ Nhöng cuõng coù chò noùi: “ OÅng naèm moät choã, vaøo nuoâi oång, oång laïi la tui. Boû maáy ñöùa nhoû cho baø noäi nuoâi, toäi nghieäp . Nhöng laøm sao boû oång


ñöôïc, maáy chò nghó coi. Coù vôï con beân caïnh an uûi nhieàu laém chöù. “ Ai noùi gì thì noùi. Vaân ngoài nhìn ra khung cöûa soå cuûa ñoàn canh. Nhöõng caây baøng troàng ngay ngaén treân loái ñi coù traûi soûi. Nhöõng ngoâi nhaø gaïch thaúng haøng, thaúng loái ñöôïc queùt moät lôùp voâi maøu vaøng buoàn thaûm döôùi boùng maùt cuûa nhöõng caây baøng. Treân loái ñi, vaøi ba chieác gheá ñaù ñöôïc keâ döôùi goác baøn ñeå cho nhöõng bònh nhaân ra ngoài höùng ngoïn gioù bieån töø döôùi ñoài thoåi leân. Nhöõng ngöôøi lính vaãn ñi ñi laïi laïi trong khoaûng saân bònh vieän. Vaân vaãn ngoài nhìn, nhö tìm kieám khu naøo laø khu A. Vaân quay qua baùc Naêm, noùi: “ Baùc chæ cho chaùu khu A. “ “ Chaëp nöõa chaùu theo baùc. “ Ngöôøi lính xem ñoàng hoà, roài noùi: Möôøi giôø röôõi roài, baùc só khaùm bònh xong, baø con vaøo. Nhöõng ngöôøi ñi nuoâi choàng voäi vaõ ñöùng daäy, xaùch nhöõng caùi xaùch chöùa ñöïng nhöõng moùn aên maø maáy chò luïc ñuïc naáu ñeâm hoâm qua. Ngöôøi lính nôi ñoàn canh noùi: ” Maáy chò cöù lu bu baän taâm ba caùi naáu nöôùng, nhaø beáp bònh vieän ñaõ lo thöùc aên cho anh em heát roài “. Ngöôøi lính noùi gì thì noùi, chæ trong choác laùt, khu ñoàn canh vaéng ngaét, khoâng coøn nhöõng tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi ñi nuoâi bònh. Vaân ñi theo baùc Naêm, treân con ñöôøng ra khu A. Ñöôøng rôïp boùng laù caây baøng. Khu A naèm khuaát sau nhöõng daõy nhaø , naèm caïnh gaàn khu nhaø moå. Bieån raát gaàn vôùi khu A. Vaân coù theå troâng thaáy maøu xanh nöôùc bieån döôùi chaân ñoài, vaø töøng ñôït soùng nheï traéng xoùa ñang xua ñuoåi nhau vaøo bôø. Moät vaøi bònh binh maëc aùo xanh ñang ngoài treân nhöõng gheá ñaù, nhìn lô ñaõng veà moät nôi naøo ñoù. Nhöõng chieác aùo mang maøu xanh hy voïng seõ laøm khoûi nhöõng côn ñau cuûa ngöôøi lính. Coù ngöôøi cuõng ñang ngoài treân gheá ñeå hai caây naïng goã beân caïnh. Naøng nghó ñeán con trai cuûa baùc Naêm, roài sau naøy, cuõng choáng hai caây naïng goã nhö theá. Coøn anh thì sao haû anh Kính? Em ñang treân ñöôøng tôùi khu A ñaây. Gaàn anh roài, nhöng sao em thaáy lo quaù. Trong gang taác thoâi maø, phaûi khoâng anh? Boãng nghe coù ngöôøi goïi: “ Chò Vaân. “ Chò döøng laïi nhìn, thì ra laø Tuøng. Chò hoûi:

ñöôïc, maáy chò nghó coi. Coù vôï con beân caïnh an uûi nhieàu laém chöù. “ Ai noùi gì thì noùi. Vaân ngoài nhìn ra khung cöûa soå cuûa ñoàn canh. Nhöõng caây baøng troàng ngay ngaén treân loái ñi coù traûi soûi. Nhöõng ngoâi nhaø gaïch thaúng haøng, thaúng loái ñöôïc queùt moät lôùp voâi maøu vaøng buoàn thaûm döôùi boùng maùt cuûa nhöõng caây baøng. Treân loái ñi, vaøi ba chieác gheá ñaù ñöôïc keâ döôùi goác baøn ñeå cho nhöõng bònh nhaân ra ngoài höùng ngoïn gioù bieån töø döôùi ñoài thoåi leân. Nhöõng ngöôøi lính vaãn ñi ñi laïi laïi trong khoaûng saân bònh vieän. Vaân vaãn ngoài nhìn, nhö tìm kieám khu naøo laø khu A. Vaân quay qua baùc Naêm, noùi: “ Baùc chæ cho chaùu khu A. “ “ Chaëp nöõa chaùu theo baùc. “ Ngöôøi lính xem ñoàng hoà, roài noùi: Möôøi giôø röôõi roài, baùc só khaùm bònh xong, baø con vaøo. Nhöõng ngöôøi ñi nuoâi choàng voäi vaõ ñöùng daäy, xaùch nhöõng caùi xaùch chöùa ñöïng nhöõng moùn aên maø maáy chò luïc ñuïc naáu ñeâm hoâm qua. Ngöôøi lính nôi ñoàn canh noùi: ” Maáy chò cöù lu bu baän taâm ba caùi naáu nöôùng, nhaø beáp bònh vieän ñaõ lo thöùc aên cho anh em heát roài “. Ngöôøi lính noùi gì thì noùi, chæ trong choác laùt, khu ñoàn canh vaéng ngaét, khoâng coøn nhöõng tieáng noùi cuûa nhöõng ngöôøi ñi nuoâi bònh. Vaân ñi theo baùc Naêm, treân con ñöôøng ra khu A. Ñöôøng rôïp boùng laù caây baøng. Khu A naèm khuaát sau nhöõng daõy nhaø , naèm caïnh gaàn khu nhaø moå. Bieån raát gaàn vôùi khu A. Vaân coù theå troâng thaáy maøu xanh nöôùc bieån döôùi chaân ñoài, vaø töøng ñôït soùng nheï traéng xoùa ñang xua ñuoåi nhau vaøo bôø. Moät vaøi bònh binh maëc aùo xanh ñang ngoài treân nhöõng gheá ñaù, nhìn lô ñaõng veà moät nôi naøo ñoù. Nhöõng chieác aùo mang maøu xanh hy voïng seõ laøm khoûi nhöõng côn ñau cuûa ngöôøi lính. Coù ngöôøi cuõng ñang ngoài treân gheá ñeå hai caây naïng goã beân caïnh. Naøng nghó ñeán con trai cuûa baùc Naêm, roài sau naøy, cuõng choáng hai caây naïng goã nhö theá. Coøn anh thì sao haû anh Kính? Em ñang treân ñöôøng tôùi khu A ñaây. Gaàn anh roài, nhöng sao em thaáy lo quaù. Trong gang taác thoâi maø, phaûi khoâng anh? Boãng nghe coù ngöôøi goïi: “ Chò Vaân. “ Chò döøng laïi nhìn, thì ra laø Tuøng. Chò hoûi:


“ Tuøng cuõng bò thöông cuøng luùc vôùi anh sao ?” “ Vaâng. Nhöng nheï thoâi chò aï. Baùc só ñaõ gaép maûnh ñaïn töø trong chaân cuûa toâi ra roài. Chaéc khoâng bao laâu nöõa veà laïi ñôn vò. “ “ Coøn anh thì sao. Tuøng ? “ “ Toâi ñöa chò vaøo thaêm anh. “ Treân loái ñi ñeán khu A , Tuøng keå: Ñôn vò chieám xong muïc tieâu thì trôøi ñaõ toái. Khoâng coøn caùch naøo hôn laø anh Kính cho boá trí quaân phoøng thuû qua ñeâm. Nöõa ñeâm boïn hoï phaûn coâng döõ doäi ñeå hoøng chieám laïi cöù ñieåm cuûa chuùng. Vì ñoù laø khu an toaøn cuûa chuùng. Khoâng ngôø anh bò thöông nôi chaân. Baùc só noùi laø khoâng caàn thieát phaûi cöa chaân anh, vì coù theå raùp xöông laïi ñöôïc. Tuy nhieân ñi laïi khoâng coøn tö theá bình thöôøng ñöôïc nöõa. Coù ñieàu baây giôø anh vaãn coøn baêng treân maët vaø caùnh tay, vì bò nhieàu veát phoûng cuûa traùi löïu ñaïn laân tinh. Tuïi toâi khoâng ngôø chuùng noù duøng thöù löïu ñaïn hoùa hoïc ñeå môû cuoäc taán coâng trôû laïi, maø theo qui öôùc quoác teá khoâng ñöôïc ñem ra aùp duïng nhöõng thöù löïu ñaïn laøm baèng hoùa chaát naøy. Khu A, hai daõy giöôøng ñaày bònh binh. Tuøng ñöa Vaân ñeán beân giöôøng Kính naèm. Nhìn Kính, nöôùc maét Vaân laïi öùa ra. Anh ñaây sao? Caùi chaân vaãn coøn baêng boät traéng xoùa. Vaø tay, vaø ñaàu vaãn coøn baêng nhöõng lôùp baêng traéng, chæ coøn chöøa ñoâi maét vaø caùi mieäng ñeå ngöôøi y taù ñuùt thöùc aên. Vaân rôø naén khaép thaân theå cuûa chaøng, phaûi roài, anh ñaây maø. Baøn tay Kính naém laáy baøn tay cuûa Vaân, naøng nghe sao aám aùp quaù. Lôøi noùi cuûa baùc Naêm ñeâm hoâm qua trong ngoâi nhaø troï: Noù coøn soáng laø phöôùc ñöùc oâng baø laém roài. Phaûi roài, anh phaûi soáng, Kính ôi. Phaûi soáng veà vôùi em. Vaân töï nhuû. Nhìn Vaân, nhöõng gioït nöôùc maét cuûa Kính cuõng öùa ra. Anh khoâng theå noùi ñöôïc gì, naèm im nhìn vôï. Coù tieáng la cuûa ngöôøi bònh binh ôû cuoái phoøng laøm cho Vaân giaät mình. Bôûi vì ñaây laø laàn ñaàu Vaân ñi vaøo choã ñau ñôùn nhaát, choã baát haïnh nhaát trong ñôøi ngöôøi ñeå nhìn thaáy ngöôøi thaân cuûa mình, vaø ñoàng ñoäi cuûa choàng mình ñang reân xieát vì nhöõng veát thöông ñau. Tieáng la cuûa ngöôøi thöông binh khi naõy nhö xoaùy vaøo trong taâm trí cuûa Vaân, maø ngaøy naøo, ñaõ laâu roài naøng sôï tieáng cuûa nhöõng con meøo keâu treân

“ Tuøng cuõng bò thöông cuøng luùc vôùi anh sao ?” “ Vaâng. Nhöng nheï thoâi chò aï. Baùc só ñaõ gaép maûnh ñaïn töø trong chaân cuûa toâi ra roài. Chaéc khoâng bao laâu nöõa veà laïi ñôn vò. “ “ Coøn anh thì sao. Tuøng ? “ “ Toâi ñöa chò vaøo thaêm anh. “ Treân loái ñi ñeán khu A , Tuøng keå: Ñôn vò chieám xong muïc tieâu thì trôøi ñaõ toái. Khoâng coøn caùch naøo hôn laø anh Kính cho boá trí quaân phoøng thuû qua ñeâm. Nöõa ñeâm boïn hoï phaûn coâng döõ doäi ñeå hoøng chieám laïi cöù ñieåm cuûa chuùng. Vì ñoù laø khu an toaøn cuûa chuùng. Khoâng ngôø anh bò thöông nôi chaân. Baùc só noùi laø khoâng caàn thieát phaûi cöa chaân anh, vì coù theå raùp xöông laïi ñöôïc. Tuy nhieân ñi laïi khoâng coøn tö theá bình thöôøng ñöôïc nöõa. Coù ñieàu baây giôø anh vaãn coøn baêng treân maët vaø caùnh tay, vì bò nhieàu veát phoûng cuûa traùi löïu ñaïn laân tinh. Tuïi toâi khoâng ngôø chuùng noù duøng thöù löïu ñaïn hoùa hoïc ñeå môû cuoäc taán coâng trôû laïi, maø theo qui öôùc quoác teá khoâng ñöôïc ñem ra aùp duïng nhöõng thöù löïu ñaïn laøm baèng hoùa chaát naøy. Khu A, hai daõy giöôøng ñaày bònh binh. Tuøng ñöa Vaân ñeán beân giöôøng Kính naèm. Nhìn Kính, nöôùc maét Vaân laïi öùa ra. Anh ñaây sao? Caùi chaân vaãn coøn baêng boät traéng xoùa. Vaø tay, vaø ñaàu vaãn coøn baêng nhöõng lôùp baêng traéng, chæ coøn chöøa ñoâi maét vaø caùi mieäng ñeå ngöôøi y taù ñuùt thöùc aên. Vaân rôø naén khaép thaân theå cuûa chaøng, phaûi roài, anh ñaây maø. Baøn tay Kính naém laáy baøn tay cuûa Vaân, naøng nghe sao aám aùp quaù. Lôøi noùi cuûa baùc Naêm ñeâm hoâm qua trong ngoâi nhaø troï: Noù coøn soáng laø phöôùc ñöùc oâng baø laém roài. Phaûi roài, anh phaûi soáng, Kính ôi. Phaûi soáng veà vôùi em. Vaân töï nhuû. Nhìn Vaân, nhöõng gioït nöôùc maét cuûa Kính cuõng öùa ra. Anh khoâng theå noùi ñöôïc gì, naèm im nhìn vôï. Coù tieáng la cuûa ngöôøi bònh binh ôû cuoái phoøng laøm cho Vaân giaät mình. Bôûi vì ñaây laø laàn ñaàu Vaân ñi vaøo choã ñau ñôùn nhaát, choã baát haïnh nhaát trong ñôøi ngöôøi ñeå nhìn thaáy ngöôøi thaân cuûa mình, vaø ñoàng ñoäi cuûa choàng mình ñang reân xieát vì nhöõng veát thöông ñau. Tieáng la cuûa ngöôøi thöông binh khi naõy nhö xoaùy vaøo trong taâm trí cuûa Vaân, maø ngaøy naøo, ñaõ laâu roài naøng sôï tieáng cuûa nhöõng con meøo keâu treân


maùi nhaø vaøo ban ñeâm. Tieáng keâu cuûa nhöõng con meøo hoang nhö keùo daøi moät chuoãi aâm thanh daøi, rôøn rôïn. Töø ñoù moãi laàn nghe tieáng meøo keâu Vaân sôï gheâ gôùm. Baây giôø tieáng ngöôøi thöông binh ñaèng cuoái phoøng laïi theùt leân, trong côn ñau ñôùn toät cuøng laøm cho Vaân thaáy sôï haõi. Khoâng bieát nhöõng ngaøy thaùng qua, Kính coù nhöõng tieáng la thaát thanh ñoù hay khoâng, trong côn meâ saûng? Laøm sao maø khoâng coù ñöôïc khi vöøa ra khoûi phoøng hoài söùc? Laøm sao maø khoâng coù nhöõng côn ñau khi treân da thòt bò caét moå ? Nhìn Kính naèm treân giöôøng baát ñoäng, chæ coøn caùnh tay ñöa leân trong khoâng gian nhö laïi muoán tìm kieám baøn tay cuûa vôï moät laàn nöõa. Naøng cuùi ngöôøi xuoáng thaät gaàn anh ñeå nghe anh coù noùi ñieàu gì khoâng. Nhöng khoâng, nhöõng ngoùn tay cuûa anh xieát maïnh vaøo tay Vaân. Naøng hieåu. Cöù theá. Cöù theá, ngaøy naøo cuõng vaäy, sau möôøi giôø saùng, bònh vieän cho thaân nhaân vaøo nuoâi choàng, nuoâi con. Gaàn naêm giôø chieàu thì laïi lo thu xeáp ra veà. Con ñöôøng rôïp boùng laù baøng trong khuoân vieân bònh vieän gaàn nhö quen thuoäc. Nhöõng chieác gheá ñaù vaãn coù nhöõng bònh nhaân ngoài hoùng gioù bieån. Thaûn nhieân, khoâng thaáy vui cuõng chaúng thaáy buoàn trong boä aùo quaàn maøu xanh da trôøi cuûa bònh vieän. Vaø, coù nhöõng ngaøy bieån ñoäng, nhöõng ñôït soùng voã maïnh vaøo bôø döôùi chaân ñoài nghe roõ nhö côn giaän döõ cuûa ñaát trôøi. Ñaõ gaàn hai thaùng. Hai thaùng Vaân boû tröôøng, boû lôùp khoâng tôùi daïy. Ñaõ gaàn hai thaùng, ngoâi nhaø troï gaàn nhö quen thuoäc vôùi naøng. Vaø coù leõ chæ coù Vaân vaø baùc Naêm laø hai ngöôøi troï laâu nhaát trong ngoâi nhaø troï naøy. Nhöõng ngöôøi vôï lính ñi nuoâi choàng roài cuõng laàn löôït ra veà khi choàng ñöôïc baùc só cho xuaát vieän. Ngaøy naøo cuõng theá, Vaân vôùi baùc Naêm cuõng ñi laïi treân nhöõng con ñöôøng im boùng laù baøng. Vaø ngaøy naøo cuõng theá, nhöõng ngöôøi bònh binh vaãn ngoài nôi baêng gheá ñaù, im laëng vôùi ñoâi maét nhìn xa xaêm. Coù laàn veà ñeán nhaø troï, baùc Naêm hoûi: “ Khi naøo baùc só caét baêng cho noù ? “ “ Chaùu nghe noùi mai. “ “ Nhö vaäy coøn laâu. Chaùu chöa veà ñöôïc. Phaûi ôû laïi vôùi noù theâm nöõa roài “ “ Coøn baùc ? “

maùi nhaø vaøo ban ñeâm. Tieáng keâu cuûa nhöõng con meøo hoang nhö keùo daøi moät chuoãi aâm thanh daøi, rôøn rôïn. Töø ñoù moãi laàn nghe tieáng meøo keâu Vaân sôï gheâ gôùm. Baây giôø tieáng ngöôøi thöông binh ñaèng cuoái phoøng laïi theùt leân, trong côn ñau ñôùn toät cuøng laøm cho Vaân thaáy sôï haõi. Khoâng bieát nhöõng ngaøy thaùng qua, Kính coù nhöõng tieáng la thaát thanh ñoù hay khoâng, trong côn meâ saûng? Laøm sao maø khoâng coù ñöôïc khi vöøa ra khoûi phoøng hoài söùc? Laøm sao maø khoâng coù nhöõng côn ñau khi treân da thòt bò caét moå ? Nhìn Kính naèm treân giöôøng baát ñoäng, chæ coøn caùnh tay ñöa leân trong khoâng gian nhö laïi muoán tìm kieám baøn tay cuûa vôï moät laàn nöõa. Naøng cuùi ngöôøi xuoáng thaät gaàn anh ñeå nghe anh coù noùi ñieàu gì khoâng. Nhöng khoâng, nhöõng ngoùn tay cuûa anh xieát maïnh vaøo tay Vaân. Naøng hieåu. Cöù theá. Cöù theá, ngaøy naøo cuõng vaäy, sau möôøi giôø saùng, bònh vieän cho thaân nhaân vaøo nuoâi choàng, nuoâi con. Gaàn naêm giôø chieàu thì laïi lo thu xeáp ra veà. Con ñöôøng rôïp boùng laù baøng trong khuoân vieân bònh vieän gaàn nhö quen thuoäc. Nhöõng chieác gheá ñaù vaãn coù nhöõng bònh nhaân ngoài hoùng gioù bieån. Thaûn nhieân, khoâng thaáy vui cuõng chaúng thaáy buoàn trong boä aùo quaàn maøu xanh da trôøi cuûa bònh vieän. Vaø, coù nhöõng ngaøy bieån ñoäng, nhöõng ñôït soùng voã maïnh vaøo bôø döôùi chaân ñoài nghe roõ nhö côn giaän döõ cuûa ñaát trôøi. Ñaõ gaàn hai thaùng. Hai thaùng Vaân boû tröôøng, boû lôùp khoâng tôùi daïy. Ñaõ gaàn hai thaùng, ngoâi nhaø troï gaàn nhö quen thuoäc vôùi naøng. Vaø coù leõ chæ coù Vaân vaø baùc Naêm laø hai ngöôøi troï laâu nhaát trong ngoâi nhaø troï naøy. Nhöõng ngöôøi vôï lính ñi nuoâi choàng roài cuõng laàn löôït ra veà khi choàng ñöôïc baùc só cho xuaát vieän. Ngaøy naøo cuõng theá, Vaân vôùi baùc Naêm cuõng ñi laïi treân nhöõng con ñöôøng im boùng laù baøng. Vaø ngaøy naøo cuõng theá, nhöõng ngöôøi bònh binh vaãn ngoài nôi baêng gheá ñaù, im laëng vôùi ñoâi maét nhìn xa xaêm. Coù laàn veà ñeán nhaø troï, baùc Naêm hoûi: “ Khi naøo baùc só caét baêng cho noù ? “ “ Chaùu nghe noùi mai. “ “ Nhö vaäy coøn laâu. Chaùu chöa veà ñöôïc. Phaûi ôû laïi vôùi noù theâm nöõa roài “ “ Coøn baùc ? “


“ Coù leõ tuaàn sau. Noù laáy giaáy ra vieän, chôø ngaøy ra hoäi ñoàng y khoa. Baùc möøng quaù. Kyø naøy, baùc baûo noù phaûi laáy vôï. AØ ! Maø baùc hoûi thaät con. Coù ñöùa con gaùi naøo chòu laáy thaèng lính cuït chaân khoâng, haû con? “ Vaân nghe baùc Naêm hoûi, naøng khoâng bieát phaûi traû lôøi ra sao. Ngöôøi lính trôû veà, cuït chaân, coù coâ gaùi naøo chòu hy sinh khoâng? Thôøi buoåi naøy, thaønh phoá naøo cuõng Myõ hoùa, con gaùi tröng dieän ra pheát, chaúng leõ tìm taám choàng töø moät ngöôøi lính cuït chaân ? Nghe baùc Naêm hoûi, Vaân coøn phaân vaân khoâng bieát traû lôøi laøm sao. Hai ngöôøi ra ngoài tröôùc hieân nhaø troï, nhìn qua quaân y vieän, maø trong ñoù, nhöõng ngöôøi lính baát haïnh ñang bò loaïi ra khoûi chieán tröôøng, ñaõ maát ñi moät phaàn treân thaân theå, nhö con baùc Naêm, nhö choàng cuûa naøng. Vôùi Vaân khoâng noùi laøm gì, vì duø sao cuõng laø vôï, laø choàng vôùi nhau. Coøn con cuûa baùc Naêm, sao khoù noùi quaù. Vaân noùi: “ Chaùu nghó, ngöôøi yeâu cuõ cuûa aûnh ñaâu. Laøm sao boû aûnh ñöôïc. “ “ Noù boû ñi laáy choàng roài, chaùu aï. Noù sôï lính. “ Vaân nghe baùc Naêm noùi, loøng buoàn. Naøng coù sôï lính ñaâu. Nhôù laïi, trong ñaùm baïn beø cuûa Vaân, chæ coù anh laø ngöôøi lính duy nhaát trong ñeâm hoïp maët ôû sau vöôøn nhaø vaân. Caùi ngaøy maø Vaân toát nghieäp Sö phaïm, ñang chuaån bò nhaän nhieäm sôû ñeå trôû thaønh coâ giaùo. Baïn beø Vaân, trai coù, gaùi coù. Nhöng toaøn nhöõng ngöôøi baïn ñoàng nghieäp vôùi Vaân. Nhöng sao laïi coù moät teân lính leû loi trong ñaùm baïn beø Sö phaïm naøy. Ñeâm hoâm ñoù, trong ngoâi vöôøn cuûa nhaø Vaân hoa maän nôû traéng döôùi nhöõng boùng ñeøn ñieän ñöôïc con nhoû Ty vaø baïn beø noù giaêng maéc khaép caønh maän trong vöôøn. Maët trôøi vöøa xuoáng beân kia nhöõng daõy ñoài caùt, nhoû Ty ñaõ cho baät ñeøn leân, roài noùi: “ Chò Vaân. Xem coù tuyeät khoâng. Con nhoû naøy chöa bieát vöôøn ñòa ñaøng ñeïp nhö theá naøo, nhöng chaéc chaén trong vöôøn maän cuûa nhaø mình ñeïp hôn nhieàu. Nhoû Ty naøy seõ laøm baøn tay oâng tô baø nguyeät xe duyeân cho chò ñeâm nay ñoù. Raùng maø dieän voâ ñeå tìm moät taám choàng. “

“ Coù leõ tuaàn sau. Noù laáy giaáy ra vieän, chôø ngaøy ra hoäi ñoàng y khoa. Baùc möøng quaù. Kyø naøy, baùc baûo noù phaûi laáy vôï. AØ ! Maø baùc hoûi thaät con. Coù ñöùa con gaùi naøo chòu laáy thaèng lính cuït chaân khoâng, haû con? “ Vaân nghe baùc Naêm hoûi, naøng khoâng bieát phaûi traû lôøi ra sao. Ngöôøi lính trôû veà, cuït chaân, coù coâ gaùi naøo chòu hy sinh khoâng? Thôøi buoåi naøy, thaønh phoá naøo cuõng Myõ hoùa, con gaùi tröng dieän ra pheát, chaúng leõ tìm taám choàng töø moät ngöôøi lính cuït chaân ? Nghe baùc Naêm hoûi, Vaân coøn phaân vaân khoâng bieát traû lôøi laøm sao. Hai ngöôøi ra ngoài tröôùc hieân nhaø troï, nhìn qua quaân y vieän, maø trong ñoù, nhöõng ngöôøi lính baát haïnh ñang bò loaïi ra khoûi chieán tröôøng, ñaõ maát ñi moät phaàn treân thaân theå, nhö con baùc Naêm, nhö choàng cuûa naøng. Vôùi Vaân khoâng noùi laøm gì, vì duø sao cuõng laø vôï, laø choàng vôùi nhau. Coøn con cuûa baùc Naêm, sao khoù noùi quaù. Vaân noùi: “ Chaùu nghó, ngöôøi yeâu cuõ cuûa aûnh ñaâu. Laøm sao boû aûnh ñöôïc. “ “ Noù boû ñi laáy choàng roài, chaùu aï. Noù sôï lính. “ Vaân nghe baùc Naêm noùi, loøng buoàn. Naøng coù sôï lính ñaâu. Nhôù laïi, trong ñaùm baïn beø cuûa Vaân, chæ coù anh laø ngöôøi lính duy nhaát trong ñeâm hoïp maët ôû sau vöôøn nhaø vaân. Caùi ngaøy maø Vaân toát nghieäp Sö phaïm, ñang chuaån bò nhaän nhieäm sôû ñeå trôû thaønh coâ giaùo. Baïn beø Vaân, trai coù, gaùi coù. Nhöng toaøn nhöõng ngöôøi baïn ñoàng nghieäp vôùi Vaân. Nhöng sao laïi coù moät teân lính leû loi trong ñaùm baïn beø Sö phaïm naøy. Ñeâm hoâm ñoù, trong ngoâi vöôøn cuûa nhaø Vaân hoa maän nôû traéng döôùi nhöõng boùng ñeøn ñieän ñöôïc con nhoû Ty vaø baïn beø noù giaêng maéc khaép caønh maän trong vöôøn. Maët trôøi vöøa xuoáng beân kia nhöõng daõy ñoài caùt, nhoû Ty ñaõ cho baät ñeøn leân, roài noùi: “ Chò Vaân. Xem coù tuyeät khoâng. Con nhoû naøy chöa bieát vöôøn ñòa ñaøng ñeïp nhö theá naøo, nhöng chaéc chaén trong vöôøn maän cuûa nhaø mình ñeïp hôn nhieàu. Nhoû Ty naøy seõ laøm baøn tay oâng tô baø nguyeät xe duyeân cho chò ñeâm nay ñoù. Raùng maø dieän voâ ñeå tìm moät taám choàng. “


Con quyû. Noù luùc naøo cuõng ñuøa giôõn. Maø thaät vaäy, sao trong ñaùm baïn beø ñoù, Vaân nhìn thaáy anh, ngöôøi lính sao hieàn quaù vaäy. Nghe ngöôøi ta noùi “ Lính traùng gheâ laém maø “ .OÀn aøo. Döõ doäi. Nhöng sao nhìn thaáy anh ngoài hieàn nhö cuïc ñaát. Hay laø anh caûm thaáy laï trong ñaùm baïn beø cuûa Vaân. Naøng nghó nhö theá. Vaø, thænh thoaûng Vaân thaáy anh ta laïi ñöa maét nhìn leân nhöõng caønh maän tróu boâng traéng xoùa trong ñeâm vui hoâm aáy. Nhieàu khi Vaân nghó, thoâi thaây keä anh chaøng , bôûi Vaân khoâng quen. Anh ta ñeán vôùi moät ngöôøi baïn trai cuûa Vaân, thì cöù ñeå haén ngoài yeân ñoù. Nhöng caøng xua ñi caùi yù nghó ñoù, thì laï, hình aûnh nhöôøi lính cöù laûng vaûng trong ñaàu. Ñeå roài cuoái buoåi tieäc vui , nhöõng ngöôøi baïn tôùi chuùc Vaân nhöõng caâu chuùc ñaày myõ töø vaên hoa, thì ngöôïc laïi anh chaøng lính cuõng chaúng noùi naêng gì. Treân tay vaãn coøn maân meâ caùnh hoa maän trong vöôøn nhaø naøng, nhoû xíu. Tôùi gaät ñaàu chaøo roài ra ñi. Chaúng noùi moät caâu töø giaõ . Haønh ñoäng ñoù laøm töï aùi ngöôøi con gaùi maø trong gia ñình noùi naøng cöùng ñaàu nhaát vaø gaàn nhö ñöôïc ba maï nuoâng chìu nhaát. Noãi böïc boäi trong loøng, Vaân noùi cho con nhoû Ty nghe. Ty chaúng noùi maø coøn choïc: “ Taïi chò voâ duyeân, cho neân ngöôøi ta chaúng noùi gì vôùi chò. Hay chò baát lòch söï vôùi oång trong böõa tieäc vui ? Coi chöøng oång cho chò aên löïu ñaïn ñoù nghe. Em nghe noùi lính döõ laém, khoâng yeâu thì thoâi maø ñaõ yeâu roài thì khoå cho chò. Thoâi neân tìm taám choàng trong ngheà giaùo laø chaén aên. Böïc mình laøm gì cho xaáu gaùi “. Nghe con nhoû Ty noùi, Vaân roài cuõng nguoâi ngoai. Theá maø chaúng bao laâu, ngöôøi lính ñeâm hoâm aáy maø Vaân töôûng hieàn nhö cuïc ñaát ñoù ñaõ ñeán tröôøng tìm naøng. Cöù theá ngaøy naøy qua ngaøy khaùc, Vaân thaáy anh coù hieàn nhö cuïc ñaát ñaâu, maø ngöôïc laïi coøn ñaùng yeâu nöõa. Coù moät ñieàu laø: anh chæ tôùi nhaø naøng khi hoa maän trong vöôøn baét ñaàu nôû roä, nhö trong ñeâm Vaân toå chöùc tieäc vui. Chaøng ñeán trong nhöõng ngaøy ñaàu hoa maän nôû, roài laïi ra ñi, laøm cho Vaân cöù chôø maõi, moãi laàn hoa maän trong vöôøn nôû. Cho ñeán hoâm naøng maïnh daïn xin pheùp ba maï cho gia ñình chaøng ñeán nhaø daïm hoûi. Maï Vaân noùi: “ Con ñaõ suy nghó kyõ chöa. Maï chæ sôï con noâng noåi. Huùt gì nhöõng ngöôøi baïn ñoàng nhieäp vôùi con sao con khoâng choïn, maø ñi

Con quyû. Noù luùc naøo cuõng ñuøa giôõn. Maø thaät vaäy, sao trong ñaùm baïn beø ñoù, Vaân nhìn thaáy anh, ngöôøi lính sao hieàn quaù vaäy. Nghe ngöôøi ta noùi “ Lính traùng gheâ laém maø “ .OÀn aøo. Döõ doäi. Nhöng sao nhìn thaáy anh ngoài hieàn nhö cuïc ñaát. Hay laø anh caûm thaáy laï trong ñaùm baïn beø cuûa Vaân. Naøng nghó nhö theá. Vaø, thænh thoaûng Vaân thaáy anh ta laïi ñöa maét nhìn leân nhöõng caønh maän tróu boâng traéng xoùa trong ñeâm vui hoâm aáy. Nhieàu khi Vaân nghó, thoâi thaây keä anh chaøng , bôûi Vaân khoâng quen. Anh ta ñeán vôùi moät ngöôøi baïn trai cuûa Vaân, thì cöù ñeå haén ngoài yeân ñoù. Nhöng caøng xua ñi caùi yù nghó ñoù, thì laï, hình aûnh nhöôøi lính cöù laûng vaûng trong ñaàu. Ñeå roài cuoái buoåi tieäc vui , nhöõng ngöôøi baïn tôùi chuùc Vaân nhöõng caâu chuùc ñaày myõ töø vaên hoa, thì ngöôïc laïi anh chaøng lính cuõng chaúng noùi naêng gì. Treân tay vaãn coøn maân meâ caùnh hoa maän trong vöôøn nhaø naøng, nhoû xíu. Tôùi gaät ñaàu chaøo roài ra ñi. Chaúng noùi moät caâu töø giaõ . Haønh ñoäng ñoù laøm töï aùi ngöôøi con gaùi maø trong gia ñình noùi naøng cöùng ñaàu nhaát vaø gaàn nhö ñöôïc ba maï nuoâng chìu nhaát. Noãi böïc boäi trong loøng, Vaân noùi cho con nhoû Ty nghe. Ty chaúng noùi maø coøn choïc: “ Taïi chò voâ duyeân, cho neân ngöôøi ta chaúng noùi gì vôùi chò. Hay chò baát lòch söï vôùi oång trong böõa tieäc vui ? Coi chöøng oång cho chò aên löïu ñaïn ñoù nghe. Em nghe noùi lính döõ laém, khoâng yeâu thì thoâi maø ñaõ yeâu roài thì khoå cho chò. Thoâi neân tìm taám choàng trong ngheà giaùo laø chaén aên. Böïc mình laøm gì cho xaáu gaùi “. Nghe con nhoû Ty noùi, Vaân roài cuõng nguoâi ngoai. Theá maø chaúng bao laâu, ngöôøi lính ñeâm hoâm aáy maø Vaân töôûng hieàn nhö cuïc ñaát ñoù ñaõ ñeán tröôøng tìm naøng. Cöù theá ngaøy naøy qua ngaøy khaùc, Vaân thaáy anh coù hieàn nhö cuïc ñaát ñaâu, maø ngöôïc laïi coøn ñaùng yeâu nöõa. Coù moät ñieàu laø: anh chæ tôùi nhaø naøng khi hoa maän trong vöôøn baét ñaàu nôû roä, nhö trong ñeâm Vaân toå chöùc tieäc vui. Chaøng ñeán trong nhöõng ngaøy ñaàu hoa maän nôû, roài laïi ra ñi, laøm cho Vaân cöù chôø maõi, moãi laàn hoa maän trong vöôøn nôû. Cho ñeán hoâm naøng maïnh daïn xin pheùp ba maï cho gia ñình chaøng ñeán nhaø daïm hoûi. Maï Vaân noùi: “ Con ñaõ suy nghó kyõ chöa. Maï chæ sôï con noâng noåi. Huùt gì nhöõng ngöôøi baïn ñoàng nhieäp vôùi con sao con khoâng choïn, maø ñi


choïn lính. Maï chæ sôï...” “ Maï sôï con ôû goùa ? “ “ Coù ai bieát ñöôïc, thôøi buoåi chieán tranh naøy. “ Con nhoû Ty noùi xen vaøo nhöõng lôøi noùi maø Vaân nghó laø noù bò xaâm nhaäp ba caùi vaên chöông kieáp hieäp cuûa Taøu: “ Chò Vaân muoán ñi tìm thuù ñau thöông ñoù maï. “ Ñuùng . Baây giôø coù noãi ñau naøo hôn baèng noãi ñau naøy maø Vaân gaùnh. Ñeå roài yù nghó ñoù laïi chôït qua ñi, khi naøng nghó laïi caâu noùi thaät ñôn giaûn cuûa baùc Naêm trong ngoâi nhaø troï maø ngaøy ñaàu tieân naøng ñeán: Noù coøn soáng laø phöôùc ñöùc laém ñoù con. Phaûi roài maø, Kính vaãn coøn ñaây vôùi naøng. Caâu noùi cuûa baùc Naêm veà ñöùa con trai cuûa baùc: Coù ñöùa con gaùi naøo chòu laáy noù khoâng, sau khi bò cöa maát moät chaân. Cuoái cuøng roài Vaân noùi nhö moät quyeát ñònh: Coù chöù baùc, con Ty, em cuûa chaùu. oOo Gaàn hai thaùng sau, baùc só caét baêng treân maët vaø teân caùnh tay. Nhöõng veát seïo ñaõ keùo da non, coøn ñoû oái. Coøn chaân cuûa chaøng, baùc só cuõng ñaõ gheùp xöông laïi, ñeå saét vaøo trong oáng chaân, vaø chaøng coøn phaûi taäp ñi nhieàu ngaøy trong bònh vieän. Nhöõng ngaøy taäp ñi ñoù, Vaân caûm thaáy haïnh phuùc voâ cuøng, vì treân moãi böôùc ñi cuûa chaøng, coù Vaân dìu daét. Nhöõng böôùc ñi chaäm raõi treân nhöõng con ñöôøng im boùng laù, vaø nhöõng vieân ñaù soûi döôùi chaân trong khuoân vieân bònh vieän laøm cho Vaân caûm thaáy bôùt aâu lo hôn. Nhöõng ngaøy thaùng qua, hoâm nay, Vaân caûm thaáy haïnh phuùc voâ ngaàn. Bao noãi buoàn chôø ñôïi töøng ngaøy qua. Chôø ñôïi baùc só caét baêng, roài coøn tieáp tuïc chôø nhöõng ngaøy Vaân ñöa chaøng trôû veà nhaø. Nhöng, nhöõng lôøi noùi cuûa Tuøng maø tröôùc ñoù khoâng bao laâu, noùi laø chaøng ngoaøi bò thöông gaõy chaân ra coøn bò nhöõng veát phoûng cuûa chaát laân tinh cuûa ñòch nöõa. Theo Tuøng, chaát naøy deã baét chaùy khi gaëp khoâng khí. Noù cöù aâm ó trong thòt da, chôø ñeán moät luùc naøo ñoù, veát thöông lôõ ra, chaát laân tinh buøng chaùy trôû laïi trong cô theå. Sao

choïn lính. Maï chæ sôï...” “ Maï sôï con ôû goùa ? “ “ Coù ai bieát ñöôïc, thôøi buoåi chieán tranh naøy. “ Con nhoû Ty noùi xen vaøo nhöõng lôøi noùi maø Vaân nghó laø noù bò xaâm nhaäp ba caùi vaên chöông kieáp hieäp cuûa Taøu: “ Chò Vaân muoán ñi tìm thuù ñau thöông ñoù maï. “ Ñuùng . Baây giôø coù noãi ñau naøo hôn baèng noãi ñau naøy maø Vaân gaùnh. Ñeå roài yù nghó ñoù laïi chôït qua ñi, khi naøng nghó laïi caâu noùi thaät ñôn giaûn cuûa baùc Naêm trong ngoâi nhaø troï maø ngaøy ñaàu tieân naøng ñeán: Noù coøn soáng laø phöôùc ñöùc laém ñoù con. Phaûi roài maø, Kính vaãn coøn ñaây vôùi naøng. Caâu noùi cuûa baùc Naêm veà ñöùa con trai cuûa baùc: Coù ñöùa con gaùi naøo chòu laáy noù khoâng, sau khi bò cöa maát moät chaân. Cuoái cuøng roài Vaân noùi nhö moät quyeát ñònh: Coù chöù baùc, con Ty, em cuûa chaùu. oOo Gaàn hai thaùng sau, baùc só caét baêng treân maët vaø teân caùnh tay. Nhöõng veát seïo ñaõ keùo da non, coøn ñoû oái. Coøn chaân cuûa chaøng, baùc só cuõng ñaõ gheùp xöông laïi, ñeå saét vaøo trong oáng chaân, vaø chaøng coøn phaûi taäp ñi nhieàu ngaøy trong bònh vieän. Nhöõng ngaøy taäp ñi ñoù, Vaân caûm thaáy haïnh phuùc voâ cuøng, vì treân moãi böôùc ñi cuûa chaøng, coù Vaân dìu daét. Nhöõng böôùc ñi chaäm raõi treân nhöõng con ñöôøng im boùng laù, vaø nhöõng vieân ñaù soûi döôùi chaân trong khuoân vieân bònh vieän laøm cho Vaân caûm thaáy bôùt aâu lo hôn. Nhöõng ngaøy thaùng qua, hoâm nay, Vaân caûm thaáy haïnh phuùc voâ ngaàn. Bao noãi buoàn chôø ñôïi töøng ngaøy qua. Chôø ñôïi baùc só caét baêng, roài coøn tieáp tuïc chôø nhöõng ngaøy Vaân ñöa chaøng trôû veà nhaø. Nhöng, nhöõng lôøi noùi cuûa Tuøng maø tröôùc ñoù khoâng bao laâu, noùi laø chaøng ngoaøi bò thöông gaõy chaân ra coøn bò nhöõng veát phoûng cuûa chaát laân tinh cuûa ñòch nöõa. Theo Tuøng, chaát naøy deã baét chaùy khi gaëp khoâng khí. Noù cöù aâm ó trong thòt da, chôø ñeán moät luùc naøo ñoù, veát thöông lôõ ra, chaát laân tinh buøng chaùy trôû laïi trong cô theå. Sao


vaäy hôû trôøi, haïnh phuùc vöøa môùi coù ñoù, roài laïi aâu lo ñoù. Nhöng Vaân naøo daùm noùi, sôï chaøng buoàn. Nhöõng ngaøy Vaân dìu Kính ñi treân nhöõng con ñöôøng im boùng laù. Naøng noùi nhö vui: “ Khi naøo baùc só cho anh xuaát vieän, em seõ dìu anh ñi heát con doác naøy ñeå veà laïi phoá. “ “ Anh chæ sôï em ñi khoâng noåi, vì anh khoâng coøn laønh laën nhö xöa. “ “ Anh khoûi lo cho em. Luùc naøo coù anh beân caïnh laø em khoeû gheâ gôùm. Con doác maø em seõ ñöa anh veà laïi nhaø, anh seõ nhìn thaáy noù, ñeïp voâ cuøng. Anh seõ nhìn thaáy bieån xanh vaø nhöõng con soùng laên taên voã vaøo bôø döôùi chaân ñoài. Anh seõ thaáy thaønh phoá bieån phía döôùi con doác ñoù, nhöõng ngoâi nhaø nhoû li ti nhö caùi hoäp trong truyeän coå tích. Coù leõ thaønh phoá bieån naøy thích hôïp cho nhöõng ngöôøi saép trôû veà giaø nhö tuïi mình. “ Anh ñöùng laïi döôùi goác caây baøng, ñöa maét nhìn Vaân: “ Anh coù thaáy em giaø ñaâu naøo? “ “ Roài cuõng phaûi giaø chöù. Ñaøn baø con gaùi mau giaø laém, phaûi khoâng anh? “ Theá roài ngaøy thaùng cuõng qua nhanh. Anh caàm giaáy xuaát vieän ra veà chôø ngaøy ra hoäi ñoàng Y khoa nhö con cuûa baùc Naêm. Chöa coù noãi vui naøo hôn ñoái vôùi Vaân, vì naøng bieát chaéc chaén cuoäc chieán naøy cho duø coøn keùo daøi bao laâu ñi nöõa, thì Kính vaãn laø cuûa rieâng naøng. Nieàm vui ñoù nhen nhuùm trong ngöôøi Vaân, cho duø coù ích kyû. Hoâm caàm giaáy ra vieän, Vaân gaëp baùc só ñeå hoûi veà nhöõng veát chaùy treân thaân theå cuûa chaøng bôûi chaát laân tinh. Baùc só noùi: Chò an taâm, y khoa ñaõ coù thuoác ñeå trò noù, khoâng theå naøo boác chaùy trôû laïi treân cô theå cuûa anh aáy laàn nöõa ñaâu. Chò nghe baùc só noùi, loøng möøng quaù ñoãi. Chò dìu anh ra coång bònh vieän, beân kia ñöôøng, khu nhaø troï vaãn coøn vôï con lính tôùi troï ñeå nuoâi choàng. Chò ñöùng laïi tröôùc coång, nhìn veà ngoâi nhaø troï, maø nôi ñoù chò ñaõ quen bieát nhieàu ngöôøi vôï lính, trong ñoù coù baùc Naêm ñaõ daãn ñöùa con trai ra veà tröôùc chò. Con doác daãn veà phoá nhö ñang chôø nhöõng böôùc chaân cuûa hai ngöôøi. Nhö hoâm naøo anh ôû ñôn vò veà ñöùng chôø Vaân tröôùc

vaäy hôû trôøi, haïnh phuùc vöøa môùi coù ñoù, roài laïi aâu lo ñoù. Nhöng Vaân naøo daùm noùi, sôï chaøng buoàn. Nhöõng ngaøy Vaân dìu Kính ñi treân nhöõng con ñöôøng im boùng laù. Naøng noùi nhö vui: “ Khi naøo baùc só cho anh xuaát vieän, em seõ dìu anh ñi heát con doác naøy ñeå veà laïi phoá. “ “ Anh chæ sôï em ñi khoâng noåi, vì anh khoâng coøn laønh laën nhö xöa. “ “ Anh khoûi lo cho em. Luùc naøo coù anh beân caïnh laø em khoeû gheâ gôùm. Con doác maø em seõ ñöa anh veà laïi nhaø, anh seõ nhìn thaáy noù, ñeïp voâ cuøng. Anh seõ nhìn thaáy bieån xanh vaø nhöõng con soùng laên taên voã vaøo bôø döôùi chaân ñoài. Anh seõ thaáy thaønh phoá bieån phía döôùi con doác ñoù, nhöõng ngoâi nhaø nhoû li ti nhö caùi hoäp trong truyeän coå tích. Coù leõ thaønh phoá bieån naøy thích hôïp cho nhöõng ngöôøi saép trôû veà giaø nhö tuïi mình. “ Anh ñöùng laïi döôùi goác caây baøng, ñöa maét nhìn Vaân: “ Anh coù thaáy em giaø ñaâu naøo? “ “ Roài cuõng phaûi giaø chöù. Ñaøn baø con gaùi mau giaø laém, phaûi khoâng anh? “ Theá roài ngaøy thaùng cuõng qua nhanh. Anh caàm giaáy xuaát vieän ra veà chôø ngaøy ra hoäi ñoàng Y khoa nhö con cuûa baùc Naêm. Chöa coù noãi vui naøo hôn ñoái vôùi Vaân, vì naøng bieát chaéc chaén cuoäc chieán naøy cho duø coøn keùo daøi bao laâu ñi nöõa, thì Kính vaãn laø cuûa rieâng naøng. Nieàm vui ñoù nhen nhuùm trong ngöôøi Vaân, cho duø coù ích kyû. Hoâm caàm giaáy ra vieän, Vaân gaëp baùc só ñeå hoûi veà nhöõng veát chaùy treân thaân theå cuûa chaøng bôûi chaát laân tinh. Baùc só noùi: Chò an taâm, y khoa ñaõ coù thuoác ñeå trò noù, khoâng theå naøo boác chaùy trôû laïi treân cô theå cuûa anh aáy laàn nöõa ñaâu. Chò nghe baùc só noùi, loøng möøng quaù ñoãi. Chò dìu anh ra coång bònh vieän, beân kia ñöôøng, khu nhaø troï vaãn coøn vôï con lính tôùi troï ñeå nuoâi choàng. Chò ñöùng laïi tröôùc coång, nhìn veà ngoâi nhaø troï, maø nôi ñoù chò ñaõ quen bieát nhieàu ngöôøi vôï lính, trong ñoù coù baùc Naêm ñaõ daãn ñöùa con trai ra veà tröôùc chò. Con doác daãn veà phoá nhö ñang chôø nhöõng böôùc chaân cuûa hai ngöôøi. Nhö hoâm naøo anh ôû ñôn vò veà ñöùng chôø Vaân tröôùc


coång tröôøng trong giôø tan hoïc, ñeå hai ngöôøi cuøng böôùc nhöõng böôùc chaän thaät chaäm maø loøng thaáy vui. Anh ñi chaäm vôùi caây naïng choáng. Anh hoûi: “ Hoâm nay thaùng maáy roài em nhæ ? “ “ Thaùng naêm. “ Chaøng vöøa choáng naïng vöøa ñi beân naøng, vöøa noùi: Thaùng naøy, maän trong vöôøn nhaø em ñaõ nôû hoa roài./.

coång tröôøng trong giôø tan hoïc, ñeå hai ngöôøi cuøng böôùc nhöõng böôùc chaän thaät chaäm maø loøng thaáy vui. Anh ñi chaäm vôùi caây naïng choáng. Anh hoûi: “ Hoâm nay thaùng maáy roài em nhæ ? “ “ Thaùng naêm. “ Chaøng vöøa choáng naïng vöøa ñi beân naøng, vöøa noùi: Thaùng naøy, maän trong vöôøn nhaø em ñaõ nôû hoa roài./.


Nhöõng baøi thô töø Pulau Bidong Traàn Hoaøi Thö

Tieàu phu Ñoài moät, ñoài hai, ta treøo ñoài Bidong Ñoài caøng leân cao, caây caøng daøi, caøng thaúng Ta tieàu phu heà, ñi tìm caây ñaün Vaùc xuoáng chôï ngöôøi ñoåi thuoác laù caø pheâ Ta treøo leân ñoài, chaïm vôùi trôøi maây Haûi ñaûo trô vô giöõa trôøi giöõa nöôùc Ñaây laø ñaâu, boãng nhieân coù thaèng laïc xöù Taép ñaûo leân röøng ñoán noãi buoàn xa Ta ñoán noãi buoàn bôûi loøng ta ñau Bôûi noøi ta vaãn laø noøi hö hoûng Cheùm moät ñöôøng dao, ñau loøng laù ñoå Cheùm hai ba ñöôøng, ñau ñeán ruïng tim...

Hoàng thuûy Khi con ngöôøi khoâng coøn ñaát ñeå ñi Chæ coù Trôøi môùi môû loøng ñoä löôïng Nhö con taøu Noeù bình an qua loøng bieån ñoäng Sau khi Thöôïng ñeá phaãn noä loaøi ngöôøi Chuùng toâi haøng trieäu naêm sau cuõng ñaõ leân ñöôøng Cuõng con thuyeàn leânh ñeânh trong loøng bieån döõ Khaùc vôùi toå toâng, chuùng toâi leân ñöôøng nhö ngöôøi töï vaãn Giaø treû thi nhau, tình nguyeän xuoáng moà Trong baõo loaïn cuoàng cuøng haùt thaùnh ca

Nhöõng baøi thô töø Pulau Bidong Traàn Hoaøi Thö

Tieàu phu Ñoài moät, ñoài hai, ta treøo ñoài Bidong Ñoài caøng leân cao, caây caøng daøi, caøng thaúng Ta tieàu phu heà, ñi tìm caây ñaün Vaùc xuoáng chôï ngöôøi ñoåi thuoác laù caø pheâ Ta treøo leân ñoài, chaïm vôùi trôøi maây Haûi ñaûo trô vô giöõa trôøi giöõa nöôùc Ñaây laø ñaâu, boãng nhieân coù thaèng laïc xöù Taép ñaûo leân röøng ñoán noãi buoàn xa Ta ñoán noãi buoàn bôûi loøng ta ñau Bôûi noøi ta vaãn laø noøi hö hoûng Cheùm moät ñöôøng dao, ñau loøng laù ñoå Cheùm hai ba ñöôøng, ñau ñeán ruïng tim...

Hoàng thuûy Khi con ngöôøi khoâng coøn ñaát ñeå ñi Chæ coù Trôøi môùi môû loøng ñoä löôïng Nhö con taøu Noeù bình an qua loøng bieån ñoäng Sau khi Thöôïng ñeá phaãn noä loaøi ngöôøi Chuùng toâi haøng trieäu naêm sau cuõng ñaõ leân ñöôøng Cuõng con thuyeàn leânh ñeânh trong loøng bieån döõ Khaùc vôùi toå toâng, chuùng toâi leân ñöôøng nhö ngöôøi töï vaãn Giaø treû thi nhau, tình nguyeän xuoáng moà Trong baõo loaïn cuoàng cuøng haùt thaùnh ca


Cuøng laáy con thuyeàn laøm quan taøi taäp theå... Laáy bieån meânh moâng laøm nôi teá leã Maùu leä chuùng toâi pha röôïu daâng ñaøn Chuùng toâi ñoïa hình chuoäc toäi Vieät Nam...

Baïc phöôùc Con thuyeàn ñöa ngöôøi ñeán beán bôø bình an... Coøn chuùt hôi taøn naèm treân baõi caùt Nhö con beänh ngaát ngö sau hoài meâ saûng Ñaùy luûng nöôùc traøn maáp meù loøng khoang Con thuyeàn naèm nghieâng, döôùi vaàng traêng nghieâng Söôøn cuõng nghieâng leân neàn traêng laïnh leõo Khoâng bieát ñeâm nay, nhöõng ngöôøi treân ñaûo Loøng coù coøn chaïnh nhôù chieác thuyeàn xöa Ñaõ chôû ñôøi mình qua vöïc thaåm ñaïi döông,,,

Cuøng laáy con thuyeàn laøm quan taøi taäp theå... Laáy bieån meânh moâng laøm nôi teá leã Maùu leä chuùng toâi pha röôïu daâng ñaøn Chuùng toâi ñoïa hình chuoäc toäi Vieät Nam...

Baïc phöôùc Con thuyeàn ñöa ngöôøi ñeán beán bôø bình an... Coøn chuùt hôi taøn naèm treân baõi caùt Nhö con beänh ngaát ngö sau hoài meâ saûng Ñaùy luûng nöôùc traøn maáp meù loøng khoang Con thuyeàn naèm nghieâng, döôùi vaàng traêng nghieâng Söôøn cuõng nghieâng leân neàn traêng laïnh leõo Khoâng bieát ñeâm nay, nhöõng ngöôøi treân ñaûo Loøng coù coøn chaïnh nhôù chieác thuyeàn xöa Ñaõ chôû ñôøi mình qua vöïc thaåm ñaïi döông,,,


Chuyeän xoùm Tröôøng Ñònh traàn hoaøi thö OÂng thaày tieân tri Xoùm Tröôøng Ñònh naøy chæ ñöôïc thaät söï hoài sinh töø nhöõng naêm sau di cö 1954. Nhöõng ngöôøi ñeán ñaây, phaàn lôùn goác Quaûng Bình, ñaõ laøm thay ñoåi haún khu xoùm, nguyeân chæ coù vaøi caên nhaø ngoùi gaïch ôû beân ñöôøng, coøn ñaøng sau laø meânh moâng ñaàm laày lau saäy. Hoï ñaáp ñaát ñaáp neàn, döïng nhaø, lôïp toân vieän trôï Myõ, xaây nhaø tieâu coâng coäng. Noùi laø xaây, chöù thaät ra, noù chæ ñöôïc döïng baèng nhöõng thanh coät, vaùn goã sô saøi, vaø moãi caàu ñöôïc ngaên chia baèng taám toân. Haàm caàu chæ laø thuøng phuy. Moãi khi möa lôùn, caû khu xoùm nöôùc ngaäp meânh moâng, vaø muøi ueá phaãn boác leân noàng naëc lôïm möõa, khi haàm caàu nöôùc traøn ngaäp. Chæ coù khoaûng chöøng 20 gia ñình truù nguï. Trong xoùm coù hai gia ñình maø toâi coù kyû nieäm nhieàu nhaát laø ngoâi nhaø cuûa oâng giaùo An vaø quaùn may cuûa anh Môùi. OÂng giaùo An laø moät coâng chöùc. Nhöng caû thaønh phoá ñeàu bieát oâng nhö laø thaày töû vi phong thuûy. Coù ñieàu ñaëc bieät laø oâng giaùo khoâng bao giôø xem chæ tay. OÂng lyù luaän xem chæ tay (nhaát laø xem chæ tay ñaøn baø) laø phaûi nhieåm vaøo troïc khí nhö moà hoâi, kinh nguyeät, vaø vì vaäy maát heát linh hieån. OÂng cuõng khoâng bao giôø nhaän tieàn baïc thuø lao. OÂng ñaõ ñöôïc nhaéc nhôû nhö moät vò thaày coù linh giaùc sieâu phaøm. Khi thaân chuõ ñeán, oâng coù theå cho hoï bieát treân ñöôøng ñi hoï ñaõ gaëp gì, gaëp ai, ñaùm tang hay ñaùm cöôùi... Ngoaøi ra, oâng coøn cho bieát treân ngöôøi khaùch coù daáu hieäu gì ñaëc bieät nhö veát seïo, nuùt ruoài v.v... Moãi laàn Teát ñeán, nhaø oâng chaät ních ngöôøi vaø quaø caùp laãn hoa traùi. Sau naøy, toâi ñoïc baùo nghe ngöôøi ta keå laïi oâng ñaõ ñöôïc caùc oâng lôùn ôû Saøi Goøn neã kính ñeán noåi moãi laàn xaây nhaø xaây cöûa, xaây moà xaây maû hay coù quyeát ñònh gì heä troïng nhö

Chuyeän xoùm Tröôøng Ñònh traàn hoaøi thö OÂng thaày tieân tri Xoùm Tröôøng Ñònh naøy chæ ñöôïc thaät söï hoài sinh töø nhöõng naêm sau di cö 1954. Nhöõng ngöôøi ñeán ñaây, phaàn lôùn goác Quaûng Bình, ñaõ laøm thay ñoåi haún khu xoùm, nguyeân chæ coù vaøi caên nhaø ngoùi gaïch ôû beân ñöôøng, coøn ñaøng sau laø meânh moâng ñaàm laày lau saäy. Hoï ñaáp ñaát ñaáp neàn, döïng nhaø, lôïp toân vieän trôï Myõ, xaây nhaø tieâu coâng coäng. Noùi laø xaây, chöù thaät ra, noù chæ ñöôïc döïng baèng nhöõng thanh coät, vaùn goã sô saøi, vaø moãi caàu ñöôïc ngaên chia baèng taám toân. Haàm caàu chæ laø thuøng phuy. Moãi khi möa lôùn, caû khu xoùm nöôùc ngaäp meânh moâng, vaø muøi ueá phaãn boác leân noàng naëc lôïm möõa, khi haàm caàu nöôùc traøn ngaäp. Chæ coù khoaûng chöøng 20 gia ñình truù nguï. Trong xoùm coù hai gia ñình maø toâi coù kyû nieäm nhieàu nhaát laø ngoâi nhaø cuûa oâng giaùo An vaø quaùn may cuûa anh Môùi. OÂng giaùo An laø moät coâng chöùc. Nhöng caû thaønh phoá ñeàu bieát oâng nhö laø thaày töû vi phong thuûy. Coù ñieàu ñaëc bieät laø oâng giaùo khoâng bao giôø xem chæ tay. OÂng lyù luaän xem chæ tay (nhaát laø xem chæ tay ñaøn baø) laø phaûi nhieåm vaøo troïc khí nhö moà hoâi, kinh nguyeät, vaø vì vaäy maát heát linh hieån. OÂng cuõng khoâng bao giôø nhaän tieàn baïc thuø lao. OÂng ñaõ ñöôïc nhaéc nhôû nhö moät vò thaày coù linh giaùc sieâu phaøm. Khi thaân chuõ ñeán, oâng coù theå cho hoï bieát treân ñöôøng ñi hoï ñaõ gaëp gì, gaëp ai, ñaùm tang hay ñaùm cöôùi... Ngoaøi ra, oâng coøn cho bieát treân ngöôøi khaùch coù daáu hieäu gì ñaëc bieät nhö veát seïo, nuùt ruoài v.v... Moãi laàn Teát ñeán, nhaø oâng chaät ních ngöôøi vaø quaø caùp laãn hoa traùi. Sau naøy, toâi ñoïc baùo nghe ngöôøi ta keå laïi oâng ñaõ ñöôïc caùc oâng lôùn ôû Saøi Goøn neã kính ñeán noåi moãi laàn xaây nhaø xaây cöûa, xaây moà xaây maû hay coù quyeát ñònh gì heä troïng nhö


nhaän nhieäm sôû, ñaûo chaùnh v.v...laø cho maùy bay ra röôùc oâng vaøo. Toâi khoâng soáng beân oâng trong thôøi gian aáy, neân khoâng coù gì ñeå vieát laïi. Toâi chæ xin ñöôïc keå laïi nhöõng gì toâi thaáy vaø nghe luùc toâi may maén ôû gaàn guõi beân oâng vaø ñöôïc oâng xem nhö chaùu con ruoät thòt. Toâi muoán noùi ñeán moät maãu ngöôøi kyø laï, hieám hoi maø ngöôøi ta coù moät thôøi truyeàn tuïng. Nhôù veà oâng, toâi nhôù ñeán moät daùng ngöôøi gaày guoäc, ngoùn tay vaøng nhö ngheä vì oâng huùt thuoác quaù nhieàu. Hình nhö ít khi thaáy oâng nguû. Ñeâm ñeâm oâng ôû heát nhaø naøy qua nhaø khaùc, noùi chuyeän thôøi cuoäc, vaên chöông, uoáng traø taøu vaø huùt thuoác, ñoïc thô saám cuûa oâng. OÂng coù ñoâi maét. Ñoâi maét saâu vaø raát saéc. Saéc vaø beùn nhö dieàu haâu. Nhö nhìn thaáu trong loøng trong ruoät ngöôøi ta. OÂng khieán ngöôøi ta phaûi khieáp ñaûm, môû troøn con maét. Ñoù laø thaàn nhaõn cuõng neân. Hay laø moät söùc maïnh sieâu nhieân tieàm aån. Bôûi vaäy, nhöõng lôøi oâng noùi ra laø caû moät söï ruùng ñoäng. Ngöôøi ta nghe oâng. Ngöôøi ta boû nhau cuõng vì oâng. Ngöôøi ta xaây nhaø xaây cöûa choïn höôùng, hay ñaäp phaù nhaø cöûa dinh thöï cuõng vì oâng. Ngöôøi ta hoaõn laïi giôø ñaûo chaùnh cuõng vì oâng. OÂng chæ noùi moät tieáng maø ngöôøi ta tuaân haønh raêm raáp. Duø chieác aùo, chieác quaàn vaãn muoân naêm, khoâng thay ñoåi. *** Noùi veà thô oâng, coù leõ khoâng ai hieåu. Thô oâng laø saám, noùi veà nhöõng ñieàm trieäu. Töø nhöõng söï kieän oâng caûm linh, oâng mang vaøo nhöõng tieân tri. Theá giôùi cuûa oâng khoâng phaûi laø moäng hay thöïc vaø laø theá giôùi cuûa nhöõng ñieàu sieâu töôûng, nhöõng döï baùo khoâng ai coù theå bieát tröôùc. OÂng tieát loä thieân cô. OÂng nhìn xa, ñi tröôùc hieän taïi. OÂng ngaâm vôùi gioïng heát söùc saûng khoaùi. OÂng baét ngöôøi nghe meät theo oâng. Sau naøy, toâi nghe keå laïi laø ngay caû ñeán caùc vò cao caáp nhaát cuûa mieàn Nam vaãn phaûi ngoài ñeå nghe thô saám cuûa oâng. Coù nhöõng ñeâm oâng ñeán nhaø toâi, thöùc traéng ñoïc thô, trong khi ba toâi thì kieät löïc guïc leân guïc xuoáng. Söùc maïnh naøo ñaõ laøm oâng ngoài hoaøi ngoài maõi, ñoát heát ñieáu thuoác naøy ñeán ñieáu thuoác khaùc, trong khi thaân theå oâng oám yeáu tong teo? OÂng rong chôi khaép thaønh phoá,

nhaän nhieäm sôû, ñaûo chaùnh v.v...laø cho maùy bay ra röôùc oâng vaøo. Toâi khoâng soáng beân oâng trong thôøi gian aáy, neân khoâng coù gì ñeå vieát laïi. Toâi chæ xin ñöôïc keå laïi nhöõng gì toâi thaáy vaø nghe luùc toâi may maén ôû gaàn guõi beân oâng vaø ñöôïc oâng xem nhö chaùu con ruoät thòt. Toâi muoán noùi ñeán moät maãu ngöôøi kyø laï, hieám hoi maø ngöôøi ta coù moät thôøi truyeàn tuïng. Nhôù veà oâng, toâi nhôù ñeán moät daùng ngöôøi gaày guoäc, ngoùn tay vaøng nhö ngheä vì oâng huùt thuoác quaù nhieàu. Hình nhö ít khi thaáy oâng nguû. Ñeâm ñeâm oâng ôû heát nhaø naøy qua nhaø khaùc, noùi chuyeän thôøi cuoäc, vaên chöông, uoáng traø taøu vaø huùt thuoác, ñoïc thô saám cuûa oâng. OÂng coù ñoâi maét. Ñoâi maét saâu vaø raát saéc. Saéc vaø beùn nhö dieàu haâu. Nhö nhìn thaáu trong loøng trong ruoät ngöôøi ta. OÂng khieán ngöôøi ta phaûi khieáp ñaûm, môû troøn con maét. Ñoù laø thaàn nhaõn cuõng neân. Hay laø moät söùc maïnh sieâu nhieân tieàm aån. Bôûi vaäy, nhöõng lôøi oâng noùi ra laø caû moät söï ruùng ñoäng. Ngöôøi ta nghe oâng. Ngöôøi ta boû nhau cuõng vì oâng. Ngöôøi ta xaây nhaø xaây cöûa choïn höôùng, hay ñaäp phaù nhaø cöûa dinh thöï cuõng vì oâng. Ngöôøi ta hoaõn laïi giôø ñaûo chaùnh cuõng vì oâng. OÂng chæ noùi moät tieáng maø ngöôøi ta tuaân haønh raêm raáp. Duø chieác aùo, chieác quaàn vaãn muoân naêm, khoâng thay ñoåi. *** Noùi veà thô oâng, coù leõ khoâng ai hieåu. Thô oâng laø saám, noùi veà nhöõng ñieàm trieäu. Töø nhöõng söï kieän oâng caûm linh, oâng mang vaøo nhöõng tieân tri. Theá giôùi cuûa oâng khoâng phaûi laø moäng hay thöïc vaø laø theá giôùi cuûa nhöõng ñieàu sieâu töôûng, nhöõng döï baùo khoâng ai coù theå bieát tröôùc. OÂng tieát loä thieân cô. OÂng nhìn xa, ñi tröôùc hieän taïi. OÂng ngaâm vôùi gioïng heát söùc saûng khoaùi. OÂng baét ngöôøi nghe meät theo oâng. Sau naøy, toâi nghe keå laïi laø ngay caû ñeán caùc vò cao caáp nhaát cuûa mieàn Nam vaãn phaûi ngoài ñeå nghe thô saám cuûa oâng. Coù nhöõng ñeâm oâng ñeán nhaø toâi, thöùc traéng ñoïc thô, trong khi ba toâi thì kieät löïc guïc leân guïc xuoáng. Söùc maïnh naøo ñaõ laøm oâng ngoài hoaøi ngoài maõi, ñoát heát ñieáu thuoác naøy ñeán ñieáu thuoác khaùc, trong khi thaân theå oâng oám yeáu tong teo? OÂng rong chôi khaép thaønh phoá,


hình nhö khoâng bao giôø öu tö lo laéng veà chuyeän nhaø cöûa con caùi. OÂng may maén coù ngöôøi vôï ñaûm ñang laïi quaù hieàn. Baø giaùo laø moät baø Tuù Xöông thöù hai cuõng neân. Toâi chöa bao giôø nghe baø coù moät lôøi than phieàn naøo veà choàng baø. Theá giôùi cuûa baø laø baày con vaø beáp löûa. Baø ñeå oâng hoaøn toaøn thong dong cuøng nhöõng baøi thô saám giaûng maø baø khoâng bao giôø thaéc maéc tìm hieåu. Gioïng ngaâm cuûa oâng sang saûng, coù luùc saûng khoaùi quaù, oâng ngaâm lôùn ñeán ñoä, ñang nguû toâi phaûi giaät mình thöùc giaác. Caøng veà khuya, oâng caøng minh maån laï. Nhöõng caâu thô töø trong ñaàu, khoûi nhôø giaáy möïc, xa laï, aån duï, khoù hieåu tieáp tuïc vang leân, tuoân traøo cuøng vôùi nhöõng ñieáu thuoác ñöôïc ñoát leân lieân mieân baát taän. Thöôøng vaøo khoaûng 3,4 giôø saùng laø oâng ra veà. OÂng ñi boä. Ñeán 7, 8 giôø saùng, toâi ñi ngang qua nhaø, laïi thaáy oâng trong boä aâu phuïc ñeå chuaån bò vaøo sôû. Thuù thaät, ngaøy aáy, toâi khoâng tin oâng. Ñoâi khi laïi baát maõn nöõa. OÂng baét ba toâi phaûi hoaûng sôï khi phaùn moät caâu: "Nhaø naøy ôû khoâng ñöôïc ñaâu. Maáy buïi chuoái moïc ngay cöûa chaùnh, laøm aên thi cöû ñeàu thaát baïi" khieán ba toâi phaûi theâm moät laàn tìm nhaø khaùc ñeå thueâ. Hay "nhaø naøy aâm u aùm khí, gaây neân beänh hoïan" ñeå baùo haïi toâi phaûi ñaåy xe vaän taõi ñeå theâm moät laàn di chuyeån ñoà ñaïc baøn gheá qua choã khaùc. Chaúng haïn oâng noùi toâi coù soá phi maõ, hay maõ phi gì ñoù, muoán thi ñaäu phaûi xuaát haønh vaøo luùc boán giôø saùng, ñi veà höôùng maët trôøi moïc, coù döông quang saùng laïng, vaø phaûi nhaûy qua haøng raøo ñeå vöôït qua chöôùng ngaïi. Toâi phaûi giaû vôø nghe theo, nhöng thaät ra toâi tìm ñeán quaùn caø pheâ vaø ngoài ñôïi saùng thay vì tìm ñeán chuøa ñeå tænh taâm. Toâi coá tìm haøng raøo ñeå nhaûy, nhöng laïi ngaïi ngöôøi ta thaáy cho mình laø keû khuøng. Nhöng cuoái cuøng toâi laïi thi ñoå. Chaúng haïn coù hai ngöôøi yeâu nhau tha thieát, vaø hoï tính ñeán vieäc hoân nhaân. Ngöôøi nam teân laø Thoï, ngöôøi nöõ teân laø Ñöôøng. OÂng phaùn: Thoï Ñöôøng laø quan taøi. Coi chöøng. Ñeå cuoái cuøng hai beân khoâng ai daùm laøm ñaùm cöôùi. Nghe noùi coâ Ñöôøng töï vaãn. Coøn nöõa. Ví duï coù moät caëp saép söõa cöôùi. OÂng phaùn: Soá vôï choàng khoâng coù con. Ñaøo Hoa ngoä sô thai (?). Phaûi aên ôû tröôùc ngaøy ñaùm cöôùi môùi hy voïng coù con noái doûi.

hình nhö khoâng bao giôø öu tö lo laéng veà chuyeän nhaø cöûa con caùi. OÂng may maén coù ngöôøi vôï ñaûm ñang laïi quaù hieàn. Baø giaùo laø moät baø Tuù Xöông thöù hai cuõng neân. Toâi chöa bao giôø nghe baø coù moät lôøi than phieàn naøo veà choàng baø. Theá giôùi cuûa baø laø baày con vaø beáp löûa. Baø ñeå oâng hoaøn toaøn thong dong cuøng nhöõng baøi thô saám giaûng maø baø khoâng bao giôø thaéc maéc tìm hieåu. Gioïng ngaâm cuûa oâng sang saûng, coù luùc saûng khoaùi quaù, oâng ngaâm lôùn ñeán ñoä, ñang nguû toâi phaûi giaät mình thöùc giaác. Caøng veà khuya, oâng caøng minh maån laï. Nhöõng caâu thô töø trong ñaàu, khoûi nhôø giaáy möïc, xa laï, aån duï, khoù hieåu tieáp tuïc vang leân, tuoân traøo cuøng vôùi nhöõng ñieáu thuoác ñöôïc ñoát leân lieân mieân baát taän. Thöôøng vaøo khoaûng 3,4 giôø saùng laø oâng ra veà. OÂng ñi boä. Ñeán 7, 8 giôø saùng, toâi ñi ngang qua nhaø, laïi thaáy oâng trong boä aâu phuïc ñeå chuaån bò vaøo sôû. Thuù thaät, ngaøy aáy, toâi khoâng tin oâng. Ñoâi khi laïi baát maõn nöõa. OÂng baét ba toâi phaûi hoaûng sôï khi phaùn moät caâu: "Nhaø naøy ôû khoâng ñöôïc ñaâu. Maáy buïi chuoái moïc ngay cöûa chaùnh, laøm aên thi cöû ñeàu thaát baïi" khieán ba toâi phaûi theâm moät laàn tìm nhaø khaùc ñeå thueâ. Hay "nhaø naøy aâm u aùm khí, gaây neân beänh hoïan" ñeå baùo haïi toâi phaûi ñaåy xe vaän taõi ñeå theâm moät laàn di chuyeån ñoà ñaïc baøn gheá qua choã khaùc. Chaúng haïn oâng noùi toâi coù soá phi maõ, hay maõ phi gì ñoù, muoán thi ñaäu phaûi xuaát haønh vaøo luùc boán giôø saùng, ñi veà höôùng maët trôøi moïc, coù döông quang saùng laïng, vaø phaûi nhaûy qua haøng raøo ñeå vöôït qua chöôùng ngaïi. Toâi phaûi giaû vôø nghe theo, nhöng thaät ra toâi tìm ñeán quaùn caø pheâ vaø ngoài ñôïi saùng thay vì tìm ñeán chuøa ñeå tænh taâm. Toâi coá tìm haøng raøo ñeå nhaûy, nhöng laïi ngaïi ngöôøi ta thaáy cho mình laø keû khuøng. Nhöng cuoái cuøng toâi laïi thi ñoå. Chaúng haïn coù hai ngöôøi yeâu nhau tha thieát, vaø hoï tính ñeán vieäc hoân nhaân. Ngöôøi nam teân laø Thoï, ngöôøi nöõ teân laø Ñöôøng. OÂng phaùn: Thoï Ñöôøng laø quan taøi. Coi chöøng. Ñeå cuoái cuøng hai beân khoâng ai daùm laøm ñaùm cöôùi. Nghe noùi coâ Ñöôøng töï vaãn. Coøn nöõa. Ví duï coù moät caëp saép söõa cöôùi. OÂng phaùn: Soá vôï choàng khoâng coù con. Ñaøo Hoa ngoä sô thai (?). Phaûi aên ôû tröôùc ngaøy ñaùm cöôùi môùi hy voïng coù con noái doûi.


Toâi aám öùc trong loøng, nhöng khoâng bao giôø daùm baøy toû noãi baát maõn. Lôøi noùi cuûa oâng ñaõ mang moät keát quaû ñoäc ñòa. Sau naøy khi ñi lính trôû veà pheùp gheù laïi xoùm Tröôøng Ñònh, gaëp laïi oâng, toâi ñaõ neâu leân yù nghó naøy. Toâi coøn nhôù roõ, hoâm aáy trôøi möa, nhöõng caây thaàu ñaâu oû beân ngoaøi môø nhaït. Caùi saân nhaø chæ coøn laïi luoáng boâng vaïn thoï vaøng. Ñaàu oâng ñaõ baïc. OÂng rít hôi thuoác, roài nhìn chaêm toâi: "Baùc hoûi chaùu, taïi sao ngöôøi ta laïi tin baùc. Baùc khoâng phaûi soáng baèng ngheà naøy. Khi nhaän tieàn cuûa khaùch, töùc laø phaûi nhaän moät thoûa öôùc. Coøn ñoái vôùi baùc khoâng coù moät söï raøng buoäc naøo heát. Nhieàu khi baùc cuõng khoâng coøn tin baùc nöõa. Baùc noùi, khoâng phaûi töø cöûa mieäng cuûa baùc maø baèng moät söï caûm nhaän raát sieâu hình töø trôøi ñaát aâm döông. Coøn caùi quyeàn tin hay khoâng laø quyeàn cuûa ngöôøi trong cuoäc. Ai ai cuõng phaûi chòu traùch nhieäm cuøng cuoäc ñôøi cuûa hoï vaø thaân xaùc cuûa hoï, khoâng ai coù theå ñoå thöøa hay qui traùch nhieäm cho keû khaùc..." " Nhöng baùc vaãn bieát, coâ Ñöôøng ñaõ töï vaãn..." " Taïi sao laïi nghe lôøi baùc. Taïi sao laïi ñoå thöøa cho baùc khi caäu Thoï kia chæ nghó ñeán baûn thaân cuûa caäu, caùi caù nhaân ích kyõ cuûa caäu. Ñaâu phaûi deã gì ñeå tìm haïnh phuùc. Ñaâu phaûi tìm ñöôïc moät ngöôøi yeâu ta thaät loøng. Caùi haïnh phuùc do chính mình taïo ra baèng moà hoâi vaø nöôùc maét cuûa mình. Caùi haïnh phuùc duø traàm kha ñi nöõa, noù vaãn laø haïnh phuùc. Baùc laäp laïi, baùc chæ noùi töø caùi linh giaùc cuûa baùc. Neáu baùc khoâng noùi thì löông taâm baùc baát oån. Nhöng quyeát ñònh cuoái cuøng laø ôû ngöôøi trong cuoäc. Neáu maø coâ Ñöôøng coù ra tröôùc Thöôïng Ñeá ñeå maø keâu oan thì Thöôïng Ñeá chaéc seõ cau maøy: Taïi sao ngöôi laïi ngu vaäy. Laïi baát hieáu nöõa. Ñoù laø caùi toäi lôùn. Ta cho ngöôi söï soáng, ngöôi laïi khoâng gìn giöõ, ngöôi laïi nghe thaèng giaùo..." "Nhö vaäy, toát hôn heát laø ñöøng noùi" Toâi caûi. "Baùc ñaõ noùi, neáu khoâng noùi laø loøng baùc baát an. Khi baùc nhìn vaøo maét ngöôøi ta, coù moät nhaõn quan kyø laï cho baùc thaáy qua maøn maây veà tieàn kieáp haäu kieáp... nhöõng bí aån ñang loeù saùng sau ñoâi maét

Toâi aám öùc trong loøng, nhöng khoâng bao giôø daùm baøy toû noãi baát maõn. Lôøi noùi cuûa oâng ñaõ mang moät keát quaû ñoäc ñòa. Sau naøy khi ñi lính trôû veà pheùp gheù laïi xoùm Tröôøng Ñònh, gaëp laïi oâng, toâi ñaõ neâu leân yù nghó naøy. Toâi coøn nhôù roõ, hoâm aáy trôøi möa, nhöõng caây thaàu ñaâu oû beân ngoaøi môø nhaït. Caùi saân nhaø chæ coøn laïi luoáng boâng vaïn thoï vaøng. Ñaàu oâng ñaõ baïc. OÂng rít hôi thuoác, roài nhìn chaêm toâi: "Baùc hoûi chaùu, taïi sao ngöôøi ta laïi tin baùc. Baùc khoâng phaûi soáng baèng ngheà naøy. Khi nhaän tieàn cuûa khaùch, töùc laø phaûi nhaän moät thoûa öôùc. Coøn ñoái vôùi baùc khoâng coù moät söï raøng buoäc naøo heát. Nhieàu khi baùc cuõng khoâng coøn tin baùc nöõa. Baùc noùi, khoâng phaûi töø cöûa mieäng cuûa baùc maø baèng moät söï caûm nhaän raát sieâu hình töø trôøi ñaát aâm döông. Coøn caùi quyeàn tin hay khoâng laø quyeàn cuûa ngöôøi trong cuoäc. Ai ai cuõng phaûi chòu traùch nhieäm cuøng cuoäc ñôøi cuûa hoï vaø thaân xaùc cuûa hoï, khoâng ai coù theå ñoå thöøa hay qui traùch nhieäm cho keû khaùc..." " Nhöng baùc vaãn bieát, coâ Ñöôøng ñaõ töï vaãn..." " Taïi sao laïi nghe lôøi baùc. Taïi sao laïi ñoå thöøa cho baùc khi caäu Thoï kia chæ nghó ñeán baûn thaân cuûa caäu, caùi caù nhaân ích kyõ cuûa caäu. Ñaâu phaûi deã gì ñeå tìm haïnh phuùc. Ñaâu phaûi tìm ñöôïc moät ngöôøi yeâu ta thaät loøng. Caùi haïnh phuùc do chính mình taïo ra baèng moà hoâi vaø nöôùc maét cuûa mình. Caùi haïnh phuùc duø traàm kha ñi nöõa, noù vaãn laø haïnh phuùc. Baùc laäp laïi, baùc chæ noùi töø caùi linh giaùc cuûa baùc. Neáu baùc khoâng noùi thì löông taâm baùc baát oån. Nhöng quyeát ñònh cuoái cuøng laø ôû ngöôøi trong cuoäc. Neáu maø coâ Ñöôøng coù ra tröôùc Thöôïng Ñeá ñeå maø keâu oan thì Thöôïng Ñeá chaéc seõ cau maøy: Taïi sao ngöôi laïi ngu vaäy. Laïi baát hieáu nöõa. Ñoù laø caùi toäi lôùn. Ta cho ngöôi söï soáng, ngöôi laïi khoâng gìn giöõ, ngöôi laïi nghe thaèng giaùo..." "Nhö vaäy, toát hôn heát laø ñöøng noùi" Toâi caûi. "Baùc ñaõ noùi, neáu khoâng noùi laø loøng baùc baát an. Khi baùc nhìn vaøo maét ngöôøi ta, coù moät nhaõn quan kyø laï cho baùc thaáy qua maøn maây veà tieàn kieáp haäu kieáp... nhöõng bí aån ñang loeù saùng sau ñoâi maét


cuûa ngöôøi ñoái dieän. " "Nhö vaäy baùc coù toäi vì thieân cô baát khaû laäu" "Khoâng phaûi laø thieân cô maø chính trí oùc, linh giaùc cuûa con ngöôøi chöa ñaït ñöôïc möùc ñoä hoäi nhaäp vôùi vuõ truï caøn khoân ñoù thoâi. Nhöõng vò nhö Chuùa Phaät hay caùc giaùo chuõ ñaõ thaáy caùi vuøng lai laùng aáy." "Baùc coù baèng chöùng naøo ñeå chöùng toû ?" "Ñöøng ñoøi hoûi baùc phaûi chöùng minh. Baùc ñaõ noùi caùi quyeàn tin hay khoâng laø quyeàn cuûa ngöôøi ta. Baùc chaúng coù moät thoaû öôùc raøng buoäc. Hoï ñeán vôùi baùc chöù baùc khoâng ñeán vôùi hoï. Khoâng ai coù theå hieåu ñöôïc yù trôøi baèng chính caù nhaân mình..." "Coøn Lôïi, con trai cuûa baùc. Taïi sao baùc khoâng duøng taøi naêng cuûa baùc ñeå cöùu noù?" "Noù coù traùch nhieäm vôùi ñôøi noù. Khoâng ai coù theå cöùu noù tröø ra noù." Ñeán ñaây, oâng ngöøng noùi, nhìn ra ngoaøi cöûa. Trôøi buoàn buoàn treân nhöõng vuõng nöôùc möa coøn ñoïng laïi hoài ñeâm. Tieáng cöôøi noùi vang leân töø quaùn may anh luøn. OÂng baét ñaàu rít hôi thuoác: "Baùc coù linh caûm chuùng ta ñang chôø ñôïi giôø phaùn xeùt. Baùc thaáy trôøi ñaát vaàn vuõ loïan cuoàng, hoàng thuûy daâng ngaäp. Khaép caùc ngaõ ñöôøng ngöôøi ta maëc ñoà tang cheá...Nhaát laø nuùi röøng chaùy caû ngaøy caû ñeâm, khoâng ai coù theå thoaùt ra ngoaøi..." Lôøi tieân tri aáy ñaõ ñeán vôùi toâi vaøo naêm 1974. Vaøo naêm 1972, khi toâi ôû Ban Meâ Thuoäc, toâi cuõng ñaõ chöùng kieán moät ngöôøi ñaïo só vöøa muùa kieám vöøa khoùc ôû ngay giöõa phoá ñoâng ngöôøi khieán caûnh saùt phaûi xoác naùch dôøi ñi. Coù leõ oâng ñaõ thaáy tröôùc nhöõng ñieàm trieäu chaêng. Baây giôø toâi nghó laø oâng ñaïo só aáy ñaõ thaáy ñuùng. Maø khi chuùng ta bieát ñöôïc thì ñaõ quaù muoän. *** Toâi rôøi xoùm Tröôøng Ñònh deã chöøng ñaõ hôn 40 naêm. Vaø hôn ba möôi naêm khoâng gaëp laïi oâng. Khoâng bieát oâng coøn soáng hay ñaõ cheát. ÔÛ ñaây, saùch vieát veà phong thuûy, ñòa lyù baây giôø baùn chaïy nhö toâm

cuûa ngöôøi ñoái dieän. " "Nhö vaäy baùc coù toäi vì thieân cô baát khaû laäu" "Khoâng phaûi laø thieân cô maø chính trí oùc, linh giaùc cuûa con ngöôøi chöa ñaït ñöôïc möùc ñoä hoäi nhaäp vôùi vuõ truï caøn khoân ñoù thoâi. Nhöõng vò nhö Chuùa Phaät hay caùc giaùo chuõ ñaõ thaáy caùi vuøng lai laùng aáy." "Baùc coù baèng chöùng naøo ñeå chöùng toû ?" "Ñöøng ñoøi hoûi baùc phaûi chöùng minh. Baùc ñaõ noùi caùi quyeàn tin hay khoâng laø quyeàn cuûa ngöôøi ta. Baùc chaúng coù moät thoaû öôùc raøng buoäc. Hoï ñeán vôùi baùc chöù baùc khoâng ñeán vôùi hoï. Khoâng ai coù theå hieåu ñöôïc yù trôøi baèng chính caù nhaân mình..." "Coøn Lôïi, con trai cuûa baùc. Taïi sao baùc khoâng duøng taøi naêng cuûa baùc ñeå cöùu noù?" "Noù coù traùch nhieäm vôùi ñôøi noù. Khoâng ai coù theå cöùu noù tröø ra noù." Ñeán ñaây, oâng ngöøng noùi, nhìn ra ngoaøi cöûa. Trôøi buoàn buoàn treân nhöõng vuõng nöôùc möa coøn ñoïng laïi hoài ñeâm. Tieáng cöôøi noùi vang leân töø quaùn may anh luøn. OÂng baét ñaàu rít hôi thuoác: "Baùc coù linh caûm chuùng ta ñang chôø ñôïi giôø phaùn xeùt. Baùc thaáy trôøi ñaát vaàn vuõ loïan cuoàng, hoàng thuûy daâng ngaäp. Khaép caùc ngaõ ñöôøng ngöôøi ta maëc ñoà tang cheá...Nhaát laø nuùi röøng chaùy caû ngaøy caû ñeâm, khoâng ai coù theå thoaùt ra ngoaøi..." Lôøi tieân tri aáy ñaõ ñeán vôùi toâi vaøo naêm 1974. Vaøo naêm 1972, khi toâi ôû Ban Meâ Thuoäc, toâi cuõng ñaõ chöùng kieán moät ngöôøi ñaïo só vöøa muùa kieám vöøa khoùc ôû ngay giöõa phoá ñoâng ngöôøi khieán caûnh saùt phaûi xoác naùch dôøi ñi. Coù leõ oâng ñaõ thaáy tröôùc nhöõng ñieàm trieäu chaêng. Baây giôø toâi nghó laø oâng ñaïo só aáy ñaõ thaáy ñuùng. Maø khi chuùng ta bieát ñöôïc thì ñaõ quaù muoän. *** Toâi rôøi xoùm Tröôøng Ñònh deã chöøng ñaõ hôn 40 naêm. Vaø hôn ba möôi naêm khoâng gaëp laïi oâng. Khoâng bieát oâng coøn soáng hay ñaõ cheát. ÔÛ ñaây, saùch vieát veà phong thuûy, ñòa lyù baây giôø baùn chaïy nhö toâm


töôi. Thænh thoaûng coù moät vaøi baøi vieát veà oâng, xem oâng nhö vò thaày tieân tri loãi laïc. Toâi cuõng laø moät ñeä töû, nhöng laø ñeä töû ngoan coá, ngang ngöôïc, böôùng bænh. Duø vaäy, oâng ñaõ khoâng giaän toâi, traùi laïi moãi laàn gaëp toâi, oâng voà nhö dieàu haâu voà moài. Roài oâng say söa naën muïn toâi. Söï khoaùi caûm toät ñoä khi naïn nhaân cuûa oâng la reân vì oâng naën quaù ñau. Nhöõng daáu seïo cuûa thôøi xöa ñaõ môø phai theo naêm thaùng, nhöng laøm sao maát ñi nhöõng daáu thöông yeâu cuûa oâng ñoái vôùi toâi, gia ñình toâi, vaø coù leõ ñoái vôùi nhöõng ngöôøi trong xoùm Tröôøng Ñònh. Coù laàn oâng ñoaùn toâi laø nhaø vaên, laø ngöôøi yeâu saùch. Toâi khoâng tin. Toâi hoïc ban B, ngay caû leân ñaïi hoïc, cuõng choïn ngaønh Toaùn. Toâi khoâng thích vaên chöông hay chaúng bao giôø mô moät ngaøy ñöôïc thaáy mình coù baøi treân taïp chí tænh leû. Nhöng baïn thaáy ñoù, baây giôø, xung quanh toâi saùch vaø saùch. Saùch chaát caû loái ñi. Saùch ñeán moãi ngaøy. Vaø laïi theâm saùch mình töï in aán nöõa. Coøn nöõa. OÂng laïi noùi toâi coù soá ñi xa. Ngaøy aáy toâi nghó trong chieán tranh khoác lieät nhö chieán tranh VN, chuyeän ñi veà vuøng 5 laø chuyeän bình thöôøng cuûa nhöõng ngöôøi tuoåi treû chuùng toâi. Vaø baïn cuõng thaáy ñoù, toâi ñang ôû Myõ, maø kyø laï, laø qua Myõ khoâng toán moät chæ vaøng. OÂng noùi ñuùng. Khoâng ñuùng thì taïi sao ngöôøi ta traûi thaûm môøi oâng. Ngöôøi ta thöùc traéng ñeâm ñeå nghe oâng ñoïc saám kyù cuûa oâng. Ngöôøi ta noùi veà nhöõng lôøi tieân tri cuûa oâng. Vaø ôû haûi ngoïai naøy, coù nhöõng ñeä töû cuûa oâng ñaõ vieát saùch. Vaø saùch ñöôïc baùn thaät chaïy. Nhöng lieäu toâi coù tin oâng khoâng, thì khoâng. Baùc coøn khoâng tin baùc nöõa. Haõy tin mình tröôùc. Hôn theá nöõa. Con ngöôøi phaûi chòu traùch nhieäm tröôùc vieäc laøm cuûa mình. Ñöøng ñoå thöøa hay qui traùch nhieäm. Nhö theá heä chuùng toâi hoâm qua. Caû Nam laãn Baéc ñaõ baát löïc, ñaõ bò ñui muø, ñaõ bò buøa meâ. Lieäu khi ñöùng tröôùc Thöôïng Ñeá, chuùng toâi keâu oan hay ñoå thöøa naøy noï, bôûi vì Thöôïng Ñeá ñaâu caàn gì bieát ñeán nhöõng quaùi thai traàn gian, do luõ ngöôøi nhaøo naën neân. Coù phaûi vaäy khoâng?

töôi. Thænh thoaûng coù moät vaøi baøi vieát veà oâng, xem oâng nhö vò thaày tieân tri loãi laïc. Toâi cuõng laø moät ñeä töû, nhöng laø ñeä töû ngoan coá, ngang ngöôïc, böôùng bænh. Duø vaäy, oâng ñaõ khoâng giaän toâi, traùi laïi moãi laàn gaëp toâi, oâng voà nhö dieàu haâu voà moài. Roài oâng say söa naën muïn toâi. Söï khoaùi caûm toät ñoä khi naïn nhaân cuûa oâng la reân vì oâng naën quaù ñau. Nhöõng daáu seïo cuûa thôøi xöa ñaõ môø phai theo naêm thaùng, nhöng laøm sao maát ñi nhöõng daáu thöông yeâu cuûa oâng ñoái vôùi toâi, gia ñình toâi, vaø coù leõ ñoái vôùi nhöõng ngöôøi trong xoùm Tröôøng Ñònh. Coù laàn oâng ñoaùn toâi laø nhaø vaên, laø ngöôøi yeâu saùch. Toâi khoâng tin. Toâi hoïc ban B, ngay caû leân ñaïi hoïc, cuõng choïn ngaønh Toaùn. Toâi khoâng thích vaên chöông hay chaúng bao giôø mô moät ngaøy ñöôïc thaáy mình coù baøi treân taïp chí tænh leû. Nhöng baïn thaáy ñoù, baây giôø, xung quanh toâi saùch vaø saùch. Saùch chaát caû loái ñi. Saùch ñeán moãi ngaøy. Vaø laïi theâm saùch mình töï in aán nöõa. Coøn nöõa. OÂng laïi noùi toâi coù soá ñi xa. Ngaøy aáy toâi nghó trong chieán tranh khoác lieät nhö chieán tranh VN, chuyeän ñi veà vuøng 5 laø chuyeän bình thöôøng cuûa nhöõng ngöôøi tuoåi treû chuùng toâi. Vaø baïn cuõng thaáy ñoù, toâi ñang ôû Myõ, maø kyø laï, laø qua Myõ khoâng toán moät chæ vaøng. OÂng noùi ñuùng. Khoâng ñuùng thì taïi sao ngöôøi ta traûi thaûm môøi oâng. Ngöôøi ta thöùc traéng ñeâm ñeå nghe oâng ñoïc saám kyù cuûa oâng. Ngöôøi ta noùi veà nhöõng lôøi tieân tri cuûa oâng. Vaø ôû haûi ngoïai naøy, coù nhöõng ñeä töû cuûa oâng ñaõ vieát saùch. Vaø saùch ñöôïc baùn thaät chaïy. Nhöng lieäu toâi coù tin oâng khoâng, thì khoâng. Baùc coøn khoâng tin baùc nöõa. Haõy tin mình tröôùc. Hôn theá nöõa. Con ngöôøi phaûi chòu traùch nhieäm tröôùc vieäc laøm cuûa mình. Ñöøng ñoå thöøa hay qui traùch nhieäm. Nhö theá heä chuùng toâi hoâm qua. Caû Nam laãn Baéc ñaõ baát löïc, ñaõ bò ñui muø, ñaõ bò buøa meâ. Lieäu khi ñöùng tröôùc Thöôïng Ñeá, chuùng toâi keâu oan hay ñoå thöøa naøy noï, bôûi vì Thöôïng Ñeá ñaâu caàn gì bieát ñeán nhöõng quaùi thai traàn gian, do luõ ngöôøi nhaøo naën neân. Coù phaûi vaäy khoâng?


Chuyeän hai

Anh Luøn Quaùn may laø caùi choøi cuõng neân. Noù ñöôïc caát ñaàu coång nhaø cuûa thaày giaùo Tö vaø saùt caïnh nhaø oâng giaùo An. Neàn ñaát, vaùch laù, nhoû heïp, vaø troáng gioù, vôùi moät baøn maùy may vaø giöõa choøi laø caùi baøn goã, xung quanh laø daây theùp treo la lieät vaûi voùc.... Ngay caïnh quaùn laø truï ñeøn. Ñeâm ñeâm baø Baûy baùn baép, nöôùng nhöõng traùi baép vaøng ngaäy, löûa than hoàng keâu vui. Ñeâm ñeâm döôùi aùnh ñeøn nhöõng ñaøn thieâu thaân bay cuoáng cuoàng. Ñeâm ñeâm, tieáng cöôøi tieáng noùi vang ñoäng khoâng ngöng. Thanh nieân ñeán quaùn, thieáu nöõ ñeán quaùn, ngöôøi daân trong xoùm ñeán quaùn... Quaùn anh luøn... töï nhieân ngöôøi ta ñaët teân, duø quaùn khoâng coù caû moät baûng hieäu. oOo Vaøo khoaûng giöõa ñeâm, suùng ñaïi baùc cuûa Myõ baét ñaàu naû vaøo raëng nuùi ñaù. Tieáng noå ì aàm keùo daøi trong tieáng möa. Môùi coøn nghe caû tieáng laù ruïng xaøo xaïc ôû treân maùi toân cuûa quaùn may. Ngoaøi kia, treân maët ñöôøng loang loaùng nhöõng vuõng nöôùc phaûn chieáu döôùi aùnh ñieän ñöôøng. Môùi vaãn coøn buoàn, buoàn laï luøng. Caùi buoàn laãn noãi töùc toái ñaõ aøo aøo buûa ñeán anh töø hoài chieàu maõi ñeán baây giôø, sau khi Thôùi, thaèng em trai, caàm tôø giaáy goïi, baùo tin ngaøy mai trình dieän. Tôø giaáy ñaõ khieán Môùi söõng sôø trong giaây laùt. Môùi môû troøn xoe maét, hoûi Thôùi: "Mi chöa ñeán tuoåi ñi quaân dòch maø? Hay laø ngöôøi ta goïi loän? " Thôùi thuù nhaän: "Tui tình nguyeän. Ñi tröôùc thì khoûi ñi sau. Tröôùc sau gì thì cuõng ñi". Noùi xong, Thôùi ñi moät maïch ñeán toái khuya môùi veà. Môùi ñeå cöûa môû chôø. Anh cuõng ñoát nhang khaán vaùi oâng baø, Trôøi Phaät ñeå may ra thaèng em anh ñoåi yù ñònh. Anh khaán trong nöôùc maét: OÂng baø coù linh thieâng thì phuø hoä cho thaèng Thôùi. Noù coøn daïi khôø... Thôùi veà, Môùi noùi vôùi em: "Tau coù ñieàu gì laøm buoàn mi thì mi cöù noùi, chôù raêng mi laïi ñi. Mi khoâng bieát thieân haï chaïy choït boû ra bieát bao nhieâu tieàn ñeå khoûi ra

Chuyeän hai

Anh Luøn Quaùn may laø caùi choøi cuõng neân. Noù ñöôïc caát ñaàu coång nhaø cuûa thaày giaùo Tö vaø saùt caïnh nhaø oâng giaùo An. Neàn ñaát, vaùch laù, nhoû heïp, vaø troáng gioù, vôùi moät baøn maùy may vaø giöõa choøi laø caùi baøn goã, xung quanh laø daây theùp treo la lieät vaûi voùc.... Ngay caïnh quaùn laø truï ñeøn. Ñeâm ñeâm baø Baûy baùn baép, nöôùng nhöõng traùi baép vaøng ngaäy, löûa than hoàng keâu vui. Ñeâm ñeâm döôùi aùnh ñeøn nhöõng ñaøn thieâu thaân bay cuoáng cuoàng. Ñeâm ñeâm, tieáng cöôøi tieáng noùi vang ñoäng khoâng ngöng. Thanh nieân ñeán quaùn, thieáu nöõ ñeán quaùn, ngöôøi daân trong xoùm ñeán quaùn... Quaùn anh luøn... töï nhieân ngöôøi ta ñaët teân, duø quaùn khoâng coù caû moät baûng hieäu. oOo Vaøo khoaûng giöõa ñeâm, suùng ñaïi baùc cuûa Myõ baét ñaàu naû vaøo raëng nuùi ñaù. Tieáng noå ì aàm keùo daøi trong tieáng möa. Môùi coøn nghe caû tieáng laù ruïng xaøo xaïc ôû treân maùi toân cuûa quaùn may. Ngoaøi kia, treân maët ñöôøng loang loaùng nhöõng vuõng nöôùc phaûn chieáu döôùi aùnh ñieän ñöôøng. Môùi vaãn coøn buoàn, buoàn laï luøng. Caùi buoàn laãn noãi töùc toái ñaõ aøo aøo buûa ñeán anh töø hoài chieàu maõi ñeán baây giôø, sau khi Thôùi, thaèng em trai, caàm tôø giaáy goïi, baùo tin ngaøy mai trình dieän. Tôø giaáy ñaõ khieán Môùi söõng sôø trong giaây laùt. Môùi môû troøn xoe maét, hoûi Thôùi: "Mi chöa ñeán tuoåi ñi quaân dòch maø? Hay laø ngöôøi ta goïi loän? " Thôùi thuù nhaän: "Tui tình nguyeän. Ñi tröôùc thì khoûi ñi sau. Tröôùc sau gì thì cuõng ñi". Noùi xong, Thôùi ñi moät maïch ñeán toái khuya môùi veà. Môùi ñeå cöûa môû chôø. Anh cuõng ñoát nhang khaán vaùi oâng baø, Trôøi Phaät ñeå may ra thaèng em anh ñoåi yù ñònh. Anh khaán trong nöôùc maét: OÂng baø coù linh thieâng thì phuø hoä cho thaèng Thôùi. Noù coøn daïi khôø... Thôùi veà, Môùi noùi vôùi em: "Tau coù ñieàu gì laøm buoàn mi thì mi cöù noùi, chôù raêng mi laïi ñi. Mi khoâng bieát thieân haï chaïy choït boû ra bieát bao nhieâu tieàn ñeå khoûi ra


ñôn vò taùc chieán. Coøn mi thì laïi xoâng ra maët traän". Thôùi vaãn laàm lì: "Tui ñaõ noùi vôùi anh laø ñi tröôùc thì khoûi ñi sau. Tröôùc sau gì thì cuõng ñi". Môùi noåi giaän: "Mi khoâng thöông boï maï sao? Thaèng du coân...". Thôùi khoâng noùi, leân giöôøng naèm, ñaép meàn kín mít. Chæ coøn laïi moät mình Môùi. Moät choác, Môùi nghe tieáng ngaùy ñeàu ñeàu cuûa thaèng em. Coù tieáng thaèn laèn chaéc löôõi. Coù tieáng chuoät keâu chít chít. Ngoaøi ñeâm tieáng coân truøng keâu naõo nuoät. Trong boùng ñeâm, Môùi caûm thaáy laïnh. Caùi laïnh töø maùi toân uøa chuïp xuoáng vaø töø hôi ñaát thòt boác leân. Nhöng Môùi coøn nghe caùi laïnh teâ taùi töø trong taâm hoàn mình. Môùi saép söûa bò ñaùnh maát moät caùi gì thaân yeâu nhaát. Môùi laïi ruûa thaàm. Thaèng du coân. Roài öùa nöôùc maét. Môùi quay sang nhìn thaèng em nhö theå muoán taän taâm trí cuûa mình hình aûnh noù moät laàn cuoái. Hình aûnh Thôùi naèm ngöûa, hai tay buoâng xuoâi vaø maùi toùc ruû xuoáng vaàng traùn. Hình aûnh aáy chaäp chôøn ñöa Môùi trôû laïi nhöõng ngaøy thaùng xa xöa. Nhöõng ngaøy coøn ôû laøng, chòu bom chòu ñaïn, nhöõng ngaøy taûn cö ñoùi khoå. Boï maï thì ôû moät phöông trôøi, coøn anh em thì ôû moät goùc bieån. Nhöõng ngaøy ñaàu tieân ôû thaønh phoá laï, Môùi phaûi laøm ñuû ngheà ñeå kieám tieàn thay boï maï nuoâi em. Töø vai thaèng luøn trong caùc gaùnh haùt, caûi löông, gaùnh xieác... Khi Môùi xuaát hieän treân saân khaáu thì caû ñaùm khaùn giaû cöôøi roä, la heùt... Môùi chæ ñöùng ngang buïng cuûa ngöôøi thöôøng, maët maøy Môùi boâi phaán boâi son, Môùi luùp xuùp chaïy theo ñaùm ngöôøi, khi thì ñoùng vai quaân, khi thì ñoùng vai töôùng... Ngöôøi ta xem Môùi nhö moät troø tieâu khieån giaûi trí hôn laø toäi nghieäp cho moät keû baát haïnh, sinh ra ñôøi traùi vôùi qui luaät cuûa taïo hoùa. Khi Môùi hai möôi, anh chæ cao baèng caäu beù leân baûy leân taùm laø cuøng. Môùi cöôøi cöôøi noùi noùi nhöng loøng Môùi ñau. Ngöôøi ta ñaõ taäp Môùi muùa may, aên noùi, dieãn xuaát, coát ñeå mang nhöõng traøng cöôøi veà cho khaùn giaû. Nhöng ngöôøi ta ñaõ khoâng hieåu ôû trong thaân theå Môùi vaãn coøn coù moät söùc maïnh tieàm aån. Coù leõ coøn hôn theá nöõa. Bôûi söï taêng tröôûng bò beá taéc ôû chieàu cao ñaõ doàn taát caû vaøo trong cô theå nhö laø moät ñònh luaät cuûa thaêng baèng. Coù nghóa laø trong moät thaân theå dò thöôøng aáy, ñaõ daáy leân nhöõng traän baõo taâm lyù vaø sinh lyù döõ doäi nhaát.

ñôn vò taùc chieán. Coøn mi thì laïi xoâng ra maët traän". Thôùi vaãn laàm lì: "Tui ñaõ noùi vôùi anh laø ñi tröôùc thì khoûi ñi sau. Tröôùc sau gì thì cuõng ñi". Môùi noåi giaän: "Mi khoâng thöông boï maï sao? Thaèng du coân...". Thôùi khoâng noùi, leân giöôøng naèm, ñaép meàn kín mít. Chæ coøn laïi moät mình Môùi. Moät choác, Môùi nghe tieáng ngaùy ñeàu ñeàu cuûa thaèng em. Coù tieáng thaèn laèn chaéc löôõi. Coù tieáng chuoät keâu chít chít. Ngoaøi ñeâm tieáng coân truøng keâu naõo nuoät. Trong boùng ñeâm, Môùi caûm thaáy laïnh. Caùi laïnh töø maùi toân uøa chuïp xuoáng vaø töø hôi ñaát thòt boác leân. Nhöng Môùi coøn nghe caùi laïnh teâ taùi töø trong taâm hoàn mình. Môùi saép söûa bò ñaùnh maát moät caùi gì thaân yeâu nhaát. Môùi laïi ruûa thaàm. Thaèng du coân. Roài öùa nöôùc maét. Môùi quay sang nhìn thaèng em nhö theå muoán taän taâm trí cuûa mình hình aûnh noù moät laàn cuoái. Hình aûnh Thôùi naèm ngöûa, hai tay buoâng xuoâi vaø maùi toùc ruû xuoáng vaàng traùn. Hình aûnh aáy chaäp chôøn ñöa Môùi trôû laïi nhöõng ngaøy thaùng xa xöa. Nhöõng ngaøy coøn ôû laøng, chòu bom chòu ñaïn, nhöõng ngaøy taûn cö ñoùi khoå. Boï maï thì ôû moät phöông trôøi, coøn anh em thì ôû moät goùc bieån. Nhöõng ngaøy ñaàu tieân ôû thaønh phoá laï, Môùi phaûi laøm ñuû ngheà ñeå kieám tieàn thay boï maï nuoâi em. Töø vai thaèng luøn trong caùc gaùnh haùt, caûi löông, gaùnh xieác... Khi Môùi xuaát hieän treân saân khaáu thì caû ñaùm khaùn giaû cöôøi roä, la heùt... Môùi chæ ñöùng ngang buïng cuûa ngöôøi thöôøng, maët maøy Môùi boâi phaán boâi son, Môùi luùp xuùp chaïy theo ñaùm ngöôøi, khi thì ñoùng vai quaân, khi thì ñoùng vai töôùng... Ngöôøi ta xem Môùi nhö moät troø tieâu khieån giaûi trí hôn laø toäi nghieäp cho moät keû baát haïnh, sinh ra ñôøi traùi vôùi qui luaät cuûa taïo hoùa. Khi Môùi hai möôi, anh chæ cao baèng caäu beù leân baûy leân taùm laø cuøng. Môùi cöôøi cöôøi noùi noùi nhöng loøng Môùi ñau. Ngöôøi ta ñaõ taäp Môùi muùa may, aên noùi, dieãn xuaát, coát ñeå mang nhöõng traøng cöôøi veà cho khaùn giaû. Nhöng ngöôøi ta ñaõ khoâng hieåu ôû trong thaân theå Môùi vaãn coøn coù moät söùc maïnh tieàm aån. Coù leõ coøn hôn theá nöõa. Bôûi söï taêng tröôûng bò beá taéc ôû chieàu cao ñaõ doàn taát caû vaøo trong cô theå nhö laø moät ñònh luaät cuûa thaêng baèng. Coù nghóa laø trong moät thaân theå dò thöôøng aáy, ñaõ daáy leân nhöõng traän baõo taâm lyù vaø sinh lyù döõ doäi nhaát.


Chính vì caùi ñeø neùn döõ doäi aáy ñaõ khieán Môùi phaûi khoùc thaàm sau nhöõng ñeâm boâi son treùt phaán. Môùi khoâng theå chòu noåi cuøng nhöõng tieáng la: thaèng luøn, thaèng luøn hay nhöõng traøng cöôøi ñuøa khaû oá... Môùi khoâng theå chòu noåi caûnh hình aûnh mình ñöôïc veõ treân taám bích chöông quaûng caùo nhö moät anh heà luøn nhaát nöôùc, vôùi choøm raâu giaû ñoùng vai quan nònh thaàn...Taát caû vai naøo xaáu nhaát, toài nhaát, baát haïnh nhaát ñeàu daønh cho Môùi. Khi oâng quan, oâng töôùng ñaù ñít thì teân luøn phaûi choång moâng ñeå caùc oâng ñaù. Khi caùc oâng coù gaùi ñeïp haàu haï nuoâng chìu thì teân luøn ngoài döôùi goác ña laøm troø cöôøi thieân haï. Bôûi vaäy Môùi quyeát ñònh ñoåi ngheà. Môùi hoïc ngheà may. Môùi quyeát chí hoïc. Phaûi hoïc. Chæ coù caùch ñoù môùi thoaùt khoûi caùi ñònh meänh oan khieân. Môùi nhôù laïi thôøi gian ñaàu, khi anh ngoài taäp keát nuùt, leân taø, leân lai quaàn... Môùi nhôù maø ngôõ nhö moät giaác mô. Khoâng deã gì moät teân luøn laïi trôû thaønh moät ngöôøi thôï may. Khoâng deã gì moät keû ñöùng ngang ngöïc vuù ñaøn baø ñeå ño kích thöôùc caùi eo, voøng ngöïc... Môùi khoâng tin mình seõ laøm ñöôïc. Nhöng caùi yù chí ñaõ thoâi thuùc anh lao vaøo. Anh boû tieàn baïc daønh duïm ñeå hoïc theâm nhöõng khoaù daïy veà caét may. Anh mua saùch vôû hoïc theâm. Anh chòu khoù söu taàm nhöõng cuoán saùch AÂu Myõ veà nhöõng kieåu thôøi trang thònh haønh. Phaûi hoïc, vaø phaûi ñaït cho baèng ñöôïc. Vaø cuoái cuøng Môùi ñaõ thaønh coâng. Baét ñaàu vaøo ngheà, Môùi môû moät quaùn may nhoû trong moät xoùm lao ñoäng. Thôùi boû raïp haùt trôû veà giuùp anh keát nuùt aùo, taäp may vaù. baûng hieäu... Ngöôøi ta ñeán quaùn ñeå troø chuyeän côït ñuøa. Môùi thì vöøa ñaïp maùy vöøa noùi chuyeän. Coøn Thôùi thì laàm lì ít noùi ngoài ñaøng sau keát nuùt, ñôm khuy... oOo Saùng hoâm sau, Thôùi daäy sôùm. Môùi naèm yeân khi Thôùi môû cöûa ñi tieåu. Thôùi böôùc thaät nheï. Môùi hoûi: Boä mi ñi thaät sao ? Thôùi khoâng traû lôøi. Noù laïi xaùch caây ñeøn daàu roïi tìm baøn chaûi ñaùnh raêng. Göông maët laàm lì cuùi xuoáng. Tieáng gaø gaùy vang leân ôû ñaàu nhaø dì Tö. Coù tieáng xoái nöôùc aøo aøo ôø beân nhaø thaày Hai. Môùi theo doõi cöû chæ cuûa Thôùi. Roài Môùi hoûi laïi trong tieáng noùi nhö ngheïn ôû coå: Mi

Chính vì caùi ñeø neùn döõ doäi aáy ñaõ khieán Môùi phaûi khoùc thaàm sau nhöõng ñeâm boâi son treùt phaán. Môùi khoâng theå chòu noåi cuøng nhöõng tieáng la: thaèng luøn, thaèng luøn hay nhöõng traøng cöôøi ñuøa khaû oá... Môùi khoâng theå chòu noåi caûnh hình aûnh mình ñöôïc veõ treân taám bích chöông quaûng caùo nhö moät anh heà luøn nhaát nöôùc, vôùi choøm raâu giaû ñoùng vai quan nònh thaàn...Taát caû vai naøo xaáu nhaát, toài nhaát, baát haïnh nhaát ñeàu daønh cho Môùi. Khi oâng quan, oâng töôùng ñaù ñít thì teân luøn phaûi choång moâng ñeå caùc oâng ñaù. Khi caùc oâng coù gaùi ñeïp haàu haï nuoâng chìu thì teân luøn ngoài döôùi goác ña laøm troø cöôøi thieân haï. Bôûi vaäy Môùi quyeát ñònh ñoåi ngheà. Môùi hoïc ngheà may. Môùi quyeát chí hoïc. Phaûi hoïc. Chæ coù caùch ñoù môùi thoaùt khoûi caùi ñònh meänh oan khieân. Môùi nhôù laïi thôøi gian ñaàu, khi anh ngoài taäp keát nuùt, leân taø, leân lai quaàn... Môùi nhôù maø ngôõ nhö moät giaác mô. Khoâng deã gì moät teân luøn laïi trôû thaønh moät ngöôøi thôï may. Khoâng deã gì moät keû ñöùng ngang ngöïc vuù ñaøn baø ñeå ño kích thöôùc caùi eo, voøng ngöïc... Môùi khoâng tin mình seõ laøm ñöôïc. Nhöng caùi yù chí ñaõ thoâi thuùc anh lao vaøo. Anh boû tieàn baïc daønh duïm ñeå hoïc theâm nhöõng khoaù daïy veà caét may. Anh mua saùch vôû hoïc theâm. Anh chòu khoù söu taàm nhöõng cuoán saùch AÂu Myõ veà nhöõng kieåu thôøi trang thònh haønh. Phaûi hoïc, vaø phaûi ñaït cho baèng ñöôïc. Vaø cuoái cuøng Môùi ñaõ thaønh coâng. Baét ñaàu vaøo ngheà, Môùi môû moät quaùn may nhoû trong moät xoùm lao ñoäng. Thôùi boû raïp haùt trôû veà giuùp anh keát nuùt aùo, taäp may vaù. baûng hieäu... Ngöôøi ta ñeán quaùn ñeå troø chuyeän côït ñuøa. Môùi thì vöøa ñaïp maùy vöøa noùi chuyeän. Coøn Thôùi thì laàm lì ít noùi ngoài ñaøng sau keát nuùt, ñôm khuy... oOo Saùng hoâm sau, Thôùi daäy sôùm. Môùi naèm yeân khi Thôùi môû cöûa ñi tieåu. Thôùi böôùc thaät nheï. Môùi hoûi: Boä mi ñi thaät sao ? Thôùi khoâng traû lôøi. Noù laïi xaùch caây ñeøn daàu roïi tìm baøn chaûi ñaùnh raêng. Göông maët laàm lì cuùi xuoáng. Tieáng gaø gaùy vang leân ôû ñaàu nhaø dì Tö. Coù tieáng xoái nöôùc aøo aøo ôø beân nhaø thaày Hai. Môùi theo doõi cöû chæ cuûa Thôùi. Roài Môùi hoûi laïi trong tieáng noùi nhö ngheïn ôû coå: Mi


ñi thaät aø ? Thôùi caèn nhaèn: Tui ñaõ noùi thaät vôùi anh, tui ñi tröôùc doøn ñi sau maø. Roài noù ra ngoaøi quaùn may. Môùi cuõng theo em böôùc ra ngoaøi ñöôøng. Daõy caây thaàu ñaâu trô truïi nhöõng caønh ñen ñuùa. Nhöõng vuõng nöôùc vaãn coøn boác söông. Haøng hoa vaïn thoï ôû beân nhaø oâng giaùo An vaøng öûng töôi maùt. Caû hai laïi im laëng. Moät chaëp, Môùi noùi: Mi ñi, nhôù göûi veà nhaø cho tau bieát tin. Tuùng tieàn noùi tau gôûi voâ. Thôùi khoâng ñaùp, trôû vaøo quaùn laáy xaéc tay. Roài trôû ra, noù noùi: "Thoâi saùng roài, tui ñi. Tui seõ göûi thö veà anh" Roài Thôùi töø giaõ anh. Môùi ñöùng yeân, nhìn theo boùng thaèng em. Maøu aùo kaki vaøng cuõ môø nhaït ôû ngay ngaõ tö, nôi daãn veà phía thaønh phoá. Söông muoái coøn ñoïng laïi treân haøng caây thaàu ñaâu hai beân ñöôøng. Nhöõng chieác laù ngaâu ruïng hoài ñeâm vaãn coøn naèm daøy ñaëc treân loái ñi. Môùi quay vaøo quaùn. Anh ngoài nhìn chieác maùy may cuõ, roài thôû daøi buoàn baõ. oOo Nhöõng ngaøy sau khi Thôùi ñi, quaùn may haàu nhö buoàn teû. Moät ngaøy hai buoåi Môùi ñaïp maùy, nghe tieáng maùy keâu ñeàu ñeàu, nhieàu luùc nhôù ñeán thaèng em maø muoán röng röng nöôùc maét. Môùi cöù ngôõ laø Thôùi ñang ngoài ôû beân caïnh, caëm cuïi keát khuy, keát nuùt, maùi toùc xoaø treân vaàng traùn, hay cöôøi noùi vôùi luõ baïn beø. Môùi hoâm naøo, khoâng khí cuûa quaùn vui nhoän, cöûa quaùn luùc naøo cuõng choáng leân, vaø ngoaøi leà ñöôøng, döôùi coät ñeøn, thöôøng tuï taäp ñaùm baùn haøng rong, baùn cheø, hoät vòt loän, vaø trong naøy, hai anh em coá gaéng may cho xong nhöõng boä quaàn aùo ñeán haïn kyø. Môùi hoâm naøo, Môùi coøn giöõ gìn thaèng em, khi trong xoùm, laàn löôït nghe tin thaèng naøy tieáp ñeán thaèng khaùc heát bò thöông taøn pheá ñeán töû traän. Môùi hoâm naøo, ngöôøi trong xoùm ñeàu noùi veà hai anh em Môùi, thöông yeâu nhau, ñuøm boïc nhau. Baây giôø, Môùi laøm sao ñeå noùi vôùi boï maï anh? Buoåi toái ñaàu tieân Môùi ñi nguû sôùm hôn moïi khi. Ñoâi luùc ôû caên nhaø thaày Hai saùt vaùch, tieáng coùt keùt cuûa chieác giöôøng tre noåi leân giöõa

ñi thaät aø ? Thôùi caèn nhaèn: Tui ñaõ noùi thaät vôùi anh, tui ñi tröôùc doøn ñi sau maø. Roài noù ra ngoaøi quaùn may. Môùi cuõng theo em böôùc ra ngoaøi ñöôøng. Daõy caây thaàu ñaâu trô truïi nhöõng caønh ñen ñuùa. Nhöõng vuõng nöôùc vaãn coøn boác söông. Haøng hoa vaïn thoï ôû beân nhaø oâng giaùo An vaøng öûng töôi maùt. Caû hai laïi im laëng. Moät chaëp, Môùi noùi: Mi ñi, nhôù göûi veà nhaø cho tau bieát tin. Tuùng tieàn noùi tau gôûi voâ. Thôùi khoâng ñaùp, trôû vaøo quaùn laáy xaéc tay. Roài trôû ra, noù noùi: "Thoâi saùng roài, tui ñi. Tui seõ göûi thö veà anh" Roài Thôùi töø giaõ anh. Môùi ñöùng yeân, nhìn theo boùng thaèng em. Maøu aùo kaki vaøng cuõ môø nhaït ôû ngay ngaõ tö, nôi daãn veà phía thaønh phoá. Söông muoái coøn ñoïng laïi treân haøng caây thaàu ñaâu hai beân ñöôøng. Nhöõng chieác laù ngaâu ruïng hoài ñeâm vaãn coøn naèm daøy ñaëc treân loái ñi. Môùi quay vaøo quaùn. Anh ngoài nhìn chieác maùy may cuõ, roài thôû daøi buoàn baõ. oOo Nhöõng ngaøy sau khi Thôùi ñi, quaùn may haàu nhö buoàn teû. Moät ngaøy hai buoåi Môùi ñaïp maùy, nghe tieáng maùy keâu ñeàu ñeàu, nhieàu luùc nhôù ñeán thaèng em maø muoán röng röng nöôùc maét. Môùi cöù ngôõ laø Thôùi ñang ngoài ôû beân caïnh, caëm cuïi keát khuy, keát nuùt, maùi toùc xoaø treân vaàng traùn, hay cöôøi noùi vôùi luõ baïn beø. Môùi hoâm naøo, khoâng khí cuûa quaùn vui nhoän, cöûa quaùn luùc naøo cuõng choáng leân, vaø ngoaøi leà ñöôøng, döôùi coät ñeøn, thöôøng tuï taäp ñaùm baùn haøng rong, baùn cheø, hoät vòt loän, vaø trong naøy, hai anh em coá gaéng may cho xong nhöõng boä quaàn aùo ñeán haïn kyø. Môùi hoâm naøo, Môùi coøn giöõ gìn thaèng em, khi trong xoùm, laàn löôït nghe tin thaèng naøy tieáp ñeán thaèng khaùc heát bò thöông taøn pheá ñeán töû traän. Môùi hoâm naøo, ngöôøi trong xoùm ñeàu noùi veà hai anh em Môùi, thöông yeâu nhau, ñuøm boïc nhau. Baây giôø, Môùi laøm sao ñeå noùi vôùi boï maï anh? Buoåi toái ñaàu tieân Môùi ñi nguû sôùm hôn moïi khi. Ñoâi luùc ôû caên nhaø thaày Hai saùt vaùch, tieáng coùt keùt cuûa chieác giöôøng tre noåi leân giöõa


ñeâm tröôøng thanh vaéng khieán Môùi cöù traên trôû hoaøi khoâng nguû ñöôïc. Trong thaân xaùc Môùi, cuoàn cuoän ngoïn löûa duïc. Söï phaùi trieån khoâng ñeàu ñaën cuûa cô theå döôøng nhö caøng laøm taêng theâm cöôøng ñoä cuûa sinh lyù. Noù öù ñoïng vaø doàn neùn trong cô theå khoâng caân ñoái. Noù haønh haï Môùi. Noù chaùy böøng böøng. Nhöng Môùi khoâng daùm ñi giaûi quyeát sinh lyù. Môùi ngaïi lôøi thò phi. Hôn nöõa, Môùi coøn phaûi laøm göông cho thaèng em trai. Baây giôø thaèng em ñaõ boû ñi, chæ coøn laïi Môùi cuøng coõi ñeâm ñaày theøm khaùt. Môùi ñaõ bòt tai laïi. Nhöng anh baát löïc. Tieáng coùt keùt cuûa chieác giöôøng tre thaày giaùo Tö vaãn vang leân töøng hoài, töøng hoài. Môùi boãng nhieân nghó ñeán Chanh. Ñeán bôø ngöïc laáp loù ñaøng sau vaûi luïa, ñeán caû ñoâi moâi nhö coøn môû ra, vaø caû bôø tay loâng maêng phôn phôùt. Môùi töôûng töôïng hôn nöõa khi Chanh côûi chieác aùo luïa. Phaûi. Chieác aùo chieác quaàn cuûa Chanh vaãn coøn boû trong hoäc tuû. Môùi laáy ra, aùp vaøo maët vaøo muõi. Môùi lieân töôûng ñeán hôi höôøm cuûa ngöôøi con gaùi. Vaø Môùi caøng luùc caøng bò meâ chìm trong traän baõo. Ñeán noåi Môùi khoâng coøn töï chuû laáy mình ñöôïc nöõa. Vaø sau ñoù, moãi ngaøy, nhöõng ñöùa con gaùi trong xoùm vaãn ñeán quaùn may, khi thì may aùo khi thì quaàn daøi, coù khi may caû aùo daøi. Môùi cuõng nhaän may caû quaàn Taây vaø aùo sô mi. Môùi ñöùng sau chieác baøn daøi, sôïi daây thöôùc ño choaøng quanh coå. Môùi vöûa ño, caét, vöøa noùi chuyeän. Moãi ngaøy nhöõng ñöùa con gaùi vöøa ñeán quaùn ñeå ñaët haøng vöøa cöôøi giôõn vôùi Môùi: anh luøn, anh luøn sao khoâng chòu laáy vôï cho roài. Roài nhöõng tieáng cöôøi reù leân vaø nhieàu khi, khuùc khích ñeán taän gieáng nöôùc. Môùi thì cöôøi tröø. Môùi thöøa bieát khoù maø thaéng nhöõng coâ naøng ranh maõnh chanh chua trong xoùm. Môùi nghó ñeán tieáng cöôøi roän raøng cuûa Chanh - con nhoû baùn gaïo - ñoâi vuù caêng boàng sau laøn vaõi traéng. Taïi sao Môùi cöù nghó ñeán naøng maõi hoaøi ? Hay laø Môùi ñaõ yeâu con nhoû aáy roài. Con nhoû gì coù duyeân laï, duyeân luøng. Môùi vöøa ñaïp baøn ñaïp, vöøa mæm cöôøi thaàm. Chieác aùo cuûa con nhoû vaãn chöa may xong, chôø keát nuùt. Moãi buoåi chieàu Chanh ñi qua quaùn, gaùnh ñoâi thuùng khoâng, hoûi voïng vaøo: AÙo may xong chöa, anh Môùi ? Môùi cöôøi, noùi: Chi maø gaáp döõ röùa coâ Chanh ? Boä ngaøy mai ñi laáy choàng hôû coâ Chanh ? Chanh vöøa keùo leâ ñoâi

ñeâm tröôøng thanh vaéng khieán Môùi cöù traên trôû hoaøi khoâng nguû ñöôïc. Trong thaân xaùc Môùi, cuoàn cuoän ngoïn löûa duïc. Söï phaùi trieån khoâng ñeàu ñaën cuûa cô theå döôøng nhö caøng laøm taêng theâm cöôøng ñoä cuûa sinh lyù. Noù öù ñoïng vaø doàn neùn trong cô theå khoâng caân ñoái. Noù haønh haï Môùi. Noù chaùy böøng böøng. Nhöng Môùi khoâng daùm ñi giaûi quyeát sinh lyù. Môùi ngaïi lôøi thò phi. Hôn nöõa, Môùi coøn phaûi laøm göông cho thaèng em trai. Baây giôø thaèng em ñaõ boû ñi, chæ coøn laïi Môùi cuøng coõi ñeâm ñaày theøm khaùt. Môùi ñaõ bòt tai laïi. Nhöng anh baát löïc. Tieáng coùt keùt cuûa chieác giöôøng tre thaày giaùo Tö vaãn vang leân töøng hoài, töøng hoài. Môùi boãng nhieân nghó ñeán Chanh. Ñeán bôø ngöïc laáp loù ñaøng sau vaûi luïa, ñeán caû ñoâi moâi nhö coøn môû ra, vaø caû bôø tay loâng maêng phôn phôùt. Môùi töôûng töôïng hôn nöõa khi Chanh côûi chieác aùo luïa. Phaûi. Chieác aùo chieác quaàn cuûa Chanh vaãn coøn boû trong hoäc tuû. Môùi laáy ra, aùp vaøo maët vaøo muõi. Môùi lieân töôûng ñeán hôi höôøm cuûa ngöôøi con gaùi. Vaø Môùi caøng luùc caøng bò meâ chìm trong traän baõo. Ñeán noåi Môùi khoâng coøn töï chuû laáy mình ñöôïc nöõa. Vaø sau ñoù, moãi ngaøy, nhöõng ñöùa con gaùi trong xoùm vaãn ñeán quaùn may, khi thì may aùo khi thì quaàn daøi, coù khi may caû aùo daøi. Môùi cuõng nhaän may caû quaàn Taây vaø aùo sô mi. Môùi ñöùng sau chieác baøn daøi, sôïi daây thöôùc ño choaøng quanh coå. Môùi vöûa ño, caét, vöøa noùi chuyeän. Moãi ngaøy nhöõng ñöùa con gaùi vöøa ñeán quaùn ñeå ñaët haøng vöøa cöôøi giôõn vôùi Môùi: anh luøn, anh luøn sao khoâng chòu laáy vôï cho roài. Roài nhöõng tieáng cöôøi reù leân vaø nhieàu khi, khuùc khích ñeán taän gieáng nöôùc. Môùi thì cöôøi tröø. Môùi thöøa bieát khoù maø thaéng nhöõng coâ naøng ranh maõnh chanh chua trong xoùm. Môùi nghó ñeán tieáng cöôøi roän raøng cuûa Chanh - con nhoû baùn gaïo - ñoâi vuù caêng boàng sau laøn vaõi traéng. Taïi sao Môùi cöù nghó ñeán naøng maõi hoaøi ? Hay laø Môùi ñaõ yeâu con nhoû aáy roài. Con nhoû gì coù duyeân laï, duyeân luøng. Môùi vöøa ñaïp baøn ñaïp, vöøa mæm cöôøi thaàm. Chieác aùo cuûa con nhoû vaãn chöa may xong, chôø keát nuùt. Moãi buoåi chieàu Chanh ñi qua quaùn, gaùnh ñoâi thuùng khoâng, hoûi voïng vaøo: AÙo may xong chöa, anh Môùi ? Môùi cöôøi, noùi: Chi maø gaáp döõ röùa coâ Chanh ? Boä ngaøy mai ñi laáy choàng hôû coâ Chanh ? Chanh vöøa keùo leâ ñoâi


thuùng treân maët loä vöøa nhìn leân trôøi: OÂi chao caùi anh luøn naøy aên noùi voâ duyeân... Coù khi con nhoû coøn mang cho anh em Thôùi moät moùn quaø nhö traùi böôûi hay naûi chuoái... Thôùi ñöùng ñaøng sau anh vui laém. Coøn Môùi thì cöù tieáp tuïc ñuøa : Coâ Chanh aø. Traùi böôûi naøy chaéc phaûi ngoït nhaát Hueá roài. Sao anh Môùi bieát ? Vì caùi gì coâ cho ñeàu laø nhaát heát ! " Anh Môùi naøy xaïo gheâ ñi" Khi aáy Môùi vui laém. Môùi ñaïp baøn ñaïp maø coù caûm giaùc ñang ñaïp theo nhöõng noãi haïnh phuùc. Chieàu nay Môùi ñaõ may xong chieác aùo baø ba hoàng cuûa Chanh. Haøng nuùt aùo Môùi ñònh seõ keát vaøo saùng mai. Môùi ngoài chôø Chanh veà. Nhieàu khi Chanh ñi vôùi baïn, nhieàu khi Chanh ñi leû loi moät mình. Khi Chanh böôùc qua quaùn may, con nhoû boãng nhieân cöôøi lôùn. Ñoâi thuùng khoâng raø treân maët loä, nhö theå baát caàn. Vaø luùc aáy, Môùi laïi thaêm hoûi: Coâ Chanh böûa ni coù gì vui maø cöôøi sung söôùng röùa... Môùi choáng tay vaøo caèm nhìn ra ngoaøi quaùn. Luõ hoïc troø tröôøng trung hoïc ñi boä qua quaùn, nhìn vaøo keâu lôùn: Anh luøn, anh luøn ñang buoàn boïn baây ôi. Thaèng Lòch, baïn hoïc cuûa Thôùi, vaøo thaêm hoûi: Coù tin töùc gì cuûa thaèng Thôùi khoâng anh Môùi. Môùi traû lôøi: " Noù coøn hoïc ôû quaân tröôøng. Coøn moät tuaàn leã nöõa, maõn khoùa..." Chanh ñaõ veà ôû ñaàu con ñöôøng daãn vaøo xoùm. Chanh maëc aùo maøu ñaø, ñi ñoâi deùp Nhaät. Toùc naøng bôùi ngöôïc loä chieác coå traéng ngaàn. Bôùi caûm thaáy xao xuyeán voâ chöøng. Naéng chieàu ñoïng töøng maûng treân maùi toùc Chanh. Chanh böôùc qua quaùn, hoûi lôùn: "Anh Môùi, aùo tui xong chöa ?" Môùi cöôøi: "Chöa xong, coâ Chanh". Göông maët ngöôøi con gaùi boãng sòu xuoáng nhö muoán khoùc. "May chæ moät caùi aùo maø heïn tôùi heïn lui. Thoâi traû laïi tui, tui khoâng may nöõa ñaâu..." Môùi nhìn ñoâi maét buoàn vôøi vôïi cuûa Chanh, doã daønh: "AÙo tui ñaõ may xong roài, chöa keát nuùt. Tui raùn keát, toái coâ ñeán laáy." Chanh gaät ñaàu: "öøa, nhôù nghe anh Môùi". Roài Chanh rôøi quaùn. Môùi nghe ñöôïc muøi daàu hoa laøi dìu dòu phaûng phaát. Môùi nhìn theo Chanh. Môùi cöù ngôõ mình ñang oâm thaân theå troøn tròa ngoït ngaøo cuûa ngöôøi con gaùi. oOo

thuùng treân maët loä vöøa nhìn leân trôøi: OÂi chao caùi anh luøn naøy aên noùi voâ duyeân... Coù khi con nhoû coøn mang cho anh em Thôùi moät moùn quaø nhö traùi böôûi hay naûi chuoái... Thôùi ñöùng ñaøng sau anh vui laém. Coøn Môùi thì cöù tieáp tuïc ñuøa : Coâ Chanh aø. Traùi böôûi naøy chaéc phaûi ngoït nhaát Hueá roài. Sao anh Môùi bieát ? Vì caùi gì coâ cho ñeàu laø nhaát heát ! " Anh Môùi naøy xaïo gheâ ñi" Khi aáy Môùi vui laém. Môùi ñaïp baøn ñaïp maø coù caûm giaùc ñang ñaïp theo nhöõng noãi haïnh phuùc. Chieàu nay Môùi ñaõ may xong chieác aùo baø ba hoàng cuûa Chanh. Haøng nuùt aùo Môùi ñònh seõ keát vaøo saùng mai. Môùi ngoài chôø Chanh veà. Nhieàu khi Chanh ñi vôùi baïn, nhieàu khi Chanh ñi leû loi moät mình. Khi Chanh böôùc qua quaùn may, con nhoû boãng nhieân cöôøi lôùn. Ñoâi thuùng khoâng raø treân maët loä, nhö theå baát caàn. Vaø luùc aáy, Môùi laïi thaêm hoûi: Coâ Chanh böûa ni coù gì vui maø cöôøi sung söôùng röùa... Môùi choáng tay vaøo caèm nhìn ra ngoaøi quaùn. Luõ hoïc troø tröôøng trung hoïc ñi boä qua quaùn, nhìn vaøo keâu lôùn: Anh luøn, anh luøn ñang buoàn boïn baây ôi. Thaèng Lòch, baïn hoïc cuûa Thôùi, vaøo thaêm hoûi: Coù tin töùc gì cuûa thaèng Thôùi khoâng anh Môùi. Môùi traû lôøi: " Noù coøn hoïc ôû quaân tröôøng. Coøn moät tuaàn leã nöõa, maõn khoùa..." Chanh ñaõ veà ôû ñaàu con ñöôøng daãn vaøo xoùm. Chanh maëc aùo maøu ñaø, ñi ñoâi deùp Nhaät. Toùc naøng bôùi ngöôïc loä chieác coå traéng ngaàn. Bôùi caûm thaáy xao xuyeán voâ chöøng. Naéng chieàu ñoïng töøng maûng treân maùi toùc Chanh. Chanh böôùc qua quaùn, hoûi lôùn: "Anh Môùi, aùo tui xong chöa ?" Môùi cöôøi: "Chöa xong, coâ Chanh". Göông maët ngöôøi con gaùi boãng sòu xuoáng nhö muoán khoùc. "May chæ moät caùi aùo maø heïn tôùi heïn lui. Thoâi traû laïi tui, tui khoâng may nöõa ñaâu..." Môùi nhìn ñoâi maét buoàn vôøi vôïi cuûa Chanh, doã daønh: "AÙo tui ñaõ may xong roài, chöa keát nuùt. Tui raùn keát, toái coâ ñeán laáy." Chanh gaät ñaàu: "öøa, nhôù nghe anh Môùi". Roài Chanh rôøi quaùn. Môùi nghe ñöôïc muøi daàu hoa laøi dìu dòu phaûng phaát. Môùi nhìn theo Chanh. Môùi cöù ngôõ mình ñang oâm thaân theå troøn tròa ngoït ngaøo cuûa ngöôøi con gaùi. oOo


"Anh Môùi sao chöa laáy vôï cho roài." Chanh laáy chieác aùo môùi aùp vaøo ngöôøi naøng vaø hoûi. Chieác aùo vaûi coøn thôm muøi hoà. Naøng ñôïi caâu traû lôøi nhöng chæ laø noãi im laëng. Chanh quay laïi, nhaän ra göông maët cuûa anh luøn buoàn baõ, vaø giaø ñi döôùi aùnh ñeøn ñieän vaøng. Naøng laïi hoûi tieáp: "Coù bao giôø anh Môùi buoàn hoâng ?" Môùi ngöôùc leân nhìn göông maët baàu bónh cuûa ngöôøi con gaùi, cöôøi hiu haét: "Sao maø khoâng buoàn, coâ Chanh. Nhieàu luùc buoàn muoán ñöùt ruoät." "Thaáy anh khoâng lo laéng gì caû." "Vì sao coâ bieát tui khoâng lo ?" "Anh coøn lo gì nöõa. Anh khoûi ñi quaân dòch trong khu ngöôøi khaùc lo cuoáng cuoàng. Anh khoûi lo vôï con. Anh laïi laø oâng chuû..." "Coâ Chanh aø, tui coù nhöõng thöù maø ngöôøi ta khoâng coù." Anh muoán noùi veà moät con ngöôøi lôõ sinh ra trong moät soá phaàn khoâng ñöôïc may maén. Luøn. Anh luøn. Thaèng luøn. Ngöôøi ta goïi anh, xem anh nhö moät cuûa laï. Khi anh xuaát hieän ôû ñaâu thì con nít ngöôøi lôùn uøa ra ñeå nhìn, ñeå xem anh nhö theå moät keû ñeán töø moät haønh tinh laï. Ngöôøi ta khoâng hieåu thaèng luøn, teân luøn naøy vaãn coù con tim. Chanh ôi, ngay caû Chanh cuõng vaäy, cuõng chaúng bao giôø hieåu tui... Moät chieác xe xích loâ ñaïp qua, loïc coïc treân ñöôøng. Môùi nhìn theo boùng ngöôøi phu xe, roài noùi: "Ñôøi coù luùc vui luùc buoàn maø. Con ngöôøi ai laïi khoâng lo phaûi khoâng coâ Chanh ?" Roài Môùi cöôøi: "Noäi caùi aùo cuûa coâ cuõng laøm tui maát aên maát nguû." Chanh löôøm: "Lo gì naø lo. Cöù heïn ngöôøi ta töùc cheát ñöôïc. " Môùi nhìn baøn tay cuûa Chanh ñang maân meâ chieác aùo môùi. Nhöõng ngoùn tay thon traéng. Môùi ao öôùc ñöôïc maân meâ ve vuoát nhöõng ngoùn tay troøn trænh. Trôøi ôi, chieác aùo baø ba maøu hoàng nhaït, tui ñaõ caét, ñaõ may, ñaõ keát, ñaõ leân taø, ñaõ laáy eo, laøm sao cho vöøa vaën thaân theå cuûa em, ñeå laøm taêng theâm neùt kieàu dieãm cho em, nhöng con tim toâi thì ñang ræ maùu. Phaûi, tui laø teân luøn, laø anh luøn, laøm

"Anh Môùi sao chöa laáy vôï cho roài." Chanh laáy chieác aùo môùi aùp vaøo ngöôøi naøng vaø hoûi. Chieác aùo vaûi coøn thôm muøi hoà. Naøng ñôïi caâu traû lôøi nhöng chæ laø noãi im laëng. Chanh quay laïi, nhaän ra göông maët cuûa anh luøn buoàn baõ, vaø giaø ñi döôùi aùnh ñeøn ñieän vaøng. Naøng laïi hoûi tieáp: "Coù bao giôø anh Môùi buoàn hoâng ?" Môùi ngöôùc leân nhìn göông maët baàu bónh cuûa ngöôøi con gaùi, cöôøi hiu haét: "Sao maø khoâng buoàn, coâ Chanh. Nhieàu luùc buoàn muoán ñöùt ruoät." "Thaáy anh khoâng lo laéng gì caû." "Vì sao coâ bieát tui khoâng lo ?" "Anh coøn lo gì nöõa. Anh khoûi ñi quaân dòch trong khu ngöôøi khaùc lo cuoáng cuoàng. Anh khoûi lo vôï con. Anh laïi laø oâng chuû..." "Coâ Chanh aø, tui coù nhöõng thöù maø ngöôøi ta khoâng coù." Anh muoán noùi veà moät con ngöôøi lôõ sinh ra trong moät soá phaàn khoâng ñöôïc may maén. Luøn. Anh luøn. Thaèng luøn. Ngöôøi ta goïi anh, xem anh nhö moät cuûa laï. Khi anh xuaát hieän ôû ñaâu thì con nít ngöôøi lôùn uøa ra ñeå nhìn, ñeå xem anh nhö theå moät keû ñeán töø moät haønh tinh laï. Ngöôøi ta khoâng hieåu thaèng luøn, teân luøn naøy vaãn coù con tim. Chanh ôi, ngay caû Chanh cuõng vaäy, cuõng chaúng bao giôø hieåu tui... Moät chieác xe xích loâ ñaïp qua, loïc coïc treân ñöôøng. Môùi nhìn theo boùng ngöôøi phu xe, roài noùi: "Ñôøi coù luùc vui luùc buoàn maø. Con ngöôøi ai laïi khoâng lo phaûi khoâng coâ Chanh ?" Roài Môùi cöôøi: "Noäi caùi aùo cuûa coâ cuõng laøm tui maát aên maát nguû." Chanh löôøm: "Lo gì naø lo. Cöù heïn ngöôøi ta töùc cheát ñöôïc. " Môùi nhìn baøn tay cuûa Chanh ñang maân meâ chieác aùo môùi. Nhöõng ngoùn tay thon traéng. Môùi ao öôùc ñöôïc maân meâ ve vuoát nhöõng ngoùn tay troøn trænh. Trôøi ôi, chieác aùo baø ba maøu hoàng nhaït, tui ñaõ caét, ñaõ may, ñaõ keát, ñaõ leân taø, ñaõ laáy eo, laøm sao cho vöøa vaën thaân theå cuûa em, ñeå laøm taêng theâm neùt kieàu dieãm cho em, nhöng con tim toâi thì ñang ræ maùu. Phaûi, tui laø teân luøn, laø anh luøn, laøm


sao toâi ñöôïc höôûng aân hueä nhö moïi ngöôøi, tröø caùi aân hueä khoûi ñi lính... Muøi daàu boâng laøi thoang thoaûng töø phía ngöôøi con gaùi. Vaø ñoâi bôø ngöïc cöù môøi goïi, goïi môøi. Moät khoaûng caùch raát gaàn nhöng Môùi caûm thaáy xa dieäu vôïi. Ngoaøi ñeâm, luõ ñoùm ñoùm laäp loøe, Coù tieáng noå laùc ñaùc ôû höôùng ñoàng. Treân trôøi chieác tröïc thaêng Myõ chôùp ñeøn ruø rì buoàn baõ. Môùi hoûi, phaù tan baàu khoâng khí im laëng: "Coâ Chanh baùn buoân ñoä ni ra raêng ?" "Cuõng taïm thoâi anh. Daïo ni trôøi cöù möa hoaøi neân loäi buøn thaät cöïc." "Raêng ñoä ni trôøi cöù heát baõo roài ñeán luït. Nöôùc saáp sæ leân bôø roài." "Daï. Ñaäp Ñaù chieàu qua nöôùc traøn bôø. Tui bò keït beân nôù." "Thoâi, coâ Chanh ñi laáy choàng, ñeå choàng nuoâi, khoûi cöïc thaân." "Thaân tui, tui nuoâi khoâng noåi. Ai maø nuoâi noåi." Môùi muoán noùi: "Coù tui ñaây. Tui nuoâi noåi coâ maø." nhöng Môùi khoâng can ñaûm. Phaûi, Chanh ôi, em laøm sao hieåu ñöôïc loøng toâi. Thaáy em cöïc sao toâi yeân taâm cho ñöôïc. Chanh haõy veà vôùi tui, tui baûo ñaûm maø. Chanh boãng noùi: "Tui môùi nhaän thô anh Thôùi. Anh Thôùi coù vieát thô cho anh khoâng ?" Môùi nghe, söõng sôø: "Noù vieát gì cho coâ Chanh ?" Chanh khoâng ñaùp, cuùi maët xuoáng. Nhöõng ngoùn tay naøng maân meâ cuøng chieác aùo môùi. Roài naøng thoát leân: "AÛnh chæ hoûi thaêm thoâi. AÛnh ñi hôn hai thaùng roài phaûi khoâng anh Môùi ?" Môùi khoâng traû lôøi, vaån vô nhìn ñaùm thieâu thaân ñang bay saø vaøo trong boùng ñeøn. Baøn tay Chanh ñaët treân meùp baøn maùy may. Trong aùnh saùng luø muø cuûa caây ñeøn daàu, Môùi nhaän ra ngöôøi con gaùi thaät voâ cuøng quyeàn ruõ. Môùi nghe hôi thôû cuûa Chanh phaø vaøo ngöôøi mình noùng hoåi. Tim Môùi ñaäp roän raøng. Baøn tay phaûi cuûa Môùi baét ñaàu di chuyeån nheï nhaøng vaø döøng laïi beân caïnh baøn tay ngöôøi con gaùi. Chæ caàn moät gang taác nöõa laø Môùi seõ noùi cho Chanh bieát veà coõi loøng mình. Baøn tay Môùi seõ naém laáy baøn tay Chanh, seõ

sao toâi ñöôïc höôûng aân hueä nhö moïi ngöôøi, tröø caùi aân hueä khoûi ñi lính... Muøi daàu boâng laøi thoang thoaûng töø phía ngöôøi con gaùi. Vaø ñoâi bôø ngöïc cöù môøi goïi, goïi môøi. Moät khoaûng caùch raát gaàn nhöng Môùi caûm thaáy xa dieäu vôïi. Ngoaøi ñeâm, luõ ñoùm ñoùm laäp loøe, Coù tieáng noå laùc ñaùc ôû höôùng ñoàng. Treân trôøi chieác tröïc thaêng Myõ chôùp ñeøn ruø rì buoàn baõ. Môùi hoûi, phaù tan baàu khoâng khí im laëng: "Coâ Chanh baùn buoân ñoä ni ra raêng ?" "Cuõng taïm thoâi anh. Daïo ni trôøi cöù möa hoaøi neân loäi buøn thaät cöïc." "Raêng ñoä ni trôøi cöù heát baõo roài ñeán luït. Nöôùc saáp sæ leân bôø roài." "Daï. Ñaäp Ñaù chieàu qua nöôùc traøn bôø. Tui bò keït beân nôù." "Thoâi, coâ Chanh ñi laáy choàng, ñeå choàng nuoâi, khoûi cöïc thaân." "Thaân tui, tui nuoâi khoâng noåi. Ai maø nuoâi noåi." Môùi muoán noùi: "Coù tui ñaây. Tui nuoâi noåi coâ maø." nhöng Môùi khoâng can ñaûm. Phaûi, Chanh ôi, em laøm sao hieåu ñöôïc loøng toâi. Thaáy em cöïc sao toâi yeân taâm cho ñöôïc. Chanh haõy veà vôùi tui, tui baûo ñaûm maø. Chanh boãng noùi: "Tui môùi nhaän thô anh Thôùi. Anh Thôùi coù vieát thô cho anh khoâng ?" Môùi nghe, söõng sôø: "Noù vieát gì cho coâ Chanh ?" Chanh khoâng ñaùp, cuùi maët xuoáng. Nhöõng ngoùn tay naøng maân meâ cuøng chieác aùo môùi. Roài naøng thoát leân: "AÛnh chæ hoûi thaêm thoâi. AÛnh ñi hôn hai thaùng roài phaûi khoâng anh Môùi ?" Môùi khoâng traû lôøi, vaån vô nhìn ñaùm thieâu thaân ñang bay saø vaøo trong boùng ñeøn. Baøn tay Chanh ñaët treân meùp baøn maùy may. Trong aùnh saùng luø muø cuûa caây ñeøn daàu, Môùi nhaän ra ngöôøi con gaùi thaät voâ cuøng quyeàn ruõ. Môùi nghe hôi thôû cuûa Chanh phaø vaøo ngöôøi mình noùng hoåi. Tim Môùi ñaäp roän raøng. Baøn tay phaûi cuûa Môùi baét ñaàu di chuyeån nheï nhaøng vaø döøng laïi beân caïnh baøn tay ngöôøi con gaùi. Chæ caàn moät gang taác nöõa laø Môùi seõ noùi cho Chanh bieát veà coõi loøng mình. Baøn tay Môùi seõ naém laáy baøn tay Chanh, seõ


ñaët noù vaøo moâi mieäng mình... Chæ coøn gang taác nöõa. Môùi ñaùnh baïo xeâ dòch baøn tay mình theâm moät chuùt nöõa. Nhöng luùc naøy nhòp tim cuûa Môùi muoán ñaäp loaïn xaï. Môùi chaïm baøn tay mình vaøo ngoùn tay uùt cuûa Chanh. Chæ moät chuùt chaïm nheï nhö hôi thôû nhöng caû moät loàng ngöïc nhö vôõ böøng. Môùi laéng ñôïi nhöõng gì xaõy ra. Thì Chanh ruùt baøn tay ra khoûi meùp baøn. Naøng noùi, vaån vô: "Anh Thôùi ñi, chaéc anh Môùi buoàn laém." "Buoàn gì, noù lôùn roài maø." Chanh noùi theâm: "Daïo naøy anh Thôùi ñen laém." "Sao coâ Chanh bieát ?" "Anh Thôùi coù gôûi hình cho em." Laàn ñaàu tieân, Chanh môùi xöng em. Môùi ruûa thaàm: "Thaèng Thôùi naøy quæ thieät. Raêng noù yeâu con Chanh, noù laïi giaáu mình." Môùi cöôøi buoàn: "Böõa ni, baét ñaàu goïi tui baèng anh, coâ Chanh." Chanh ñoû maët. Coøi giôùi nghieâm ñaõ ruùc leân töø phía nhaø maùy ñeøn. Chanh töø giaõ Môùi. Môùi ñöùng daäy nhìn theo boùng ngöôøi con gaùi. Anh ñöùng saùt vaøo caùnh cöûa troáng gioù. Ñaùm ngöôøi xem caûi löông trôû veà ñang baøn taùn aàm vang treân ñöôøng. Môùi thôû daøi, nghe naëng træu, buoâng xuoâi. Môùi hoài töôûng laïi cuoäc ñôøi baát haïnh cuûa mình. Anh luøn, thaèng luøn, teân luøn...Phaûi chi caû theá giôùi naøy ñeàu toaøn laø nhöõng ngöôøi mang cuøng moät kích thöôùc nhö Môùi, thì ñôõ khoå cho Môùi bieát bao. Heát tieáng cöôøi la xoaùy loác. Heát nhöõng ñeâm chuøi son chuøi phaán. Heát nhöõng ñeâm beân nhaø thaày Tö, nghe tieáng coùt keùt cuûa chieác giöôøng tre caøng luùc caøng döõ doäi... Chanh ôi, ñaâu phaûi tui vui veû, haïnh phuùc, khoâng lo buoàn nhö Chanh noùi. Traùi laïi laø ñaøng khaùc. Nhö ñeâm nay. Traàn Hoaøi Thö 9/2001

ñaët noù vaøo moâi mieäng mình... Chæ coøn gang taác nöõa. Môùi ñaùnh baïo xeâ dòch baøn tay mình theâm moät chuùt nöõa. Nhöng luùc naøy nhòp tim cuûa Môùi muoán ñaäp loaïn xaï. Môùi chaïm baøn tay mình vaøo ngoùn tay uùt cuûa Chanh. Chæ moät chuùt chaïm nheï nhö hôi thôû nhöng caû moät loàng ngöïc nhö vôõ böøng. Môùi laéng ñôïi nhöõng gì xaõy ra. Thì Chanh ruùt baøn tay ra khoûi meùp baøn. Naøng noùi, vaån vô: "Anh Thôùi ñi, chaéc anh Môùi buoàn laém." "Buoàn gì, noù lôùn roài maø." Chanh noùi theâm: "Daïo naøy anh Thôùi ñen laém." "Sao coâ Chanh bieát ?" "Anh Thôùi coù gôûi hình cho em." Laàn ñaàu tieân, Chanh môùi xöng em. Môùi ruûa thaàm: "Thaèng Thôùi naøy quæ thieät. Raêng noù yeâu con Chanh, noù laïi giaáu mình." Môùi cöôøi buoàn: "Böõa ni, baét ñaàu goïi tui baèng anh, coâ Chanh." Chanh ñoû maët. Coøi giôùi nghieâm ñaõ ruùc leân töø phía nhaø maùy ñeøn. Chanh töø giaõ Môùi. Môùi ñöùng daäy nhìn theo boùng ngöôøi con gaùi. Anh ñöùng saùt vaøo caùnh cöûa troáng gioù. Ñaùm ngöôøi xem caûi löông trôû veà ñang baøn taùn aàm vang treân ñöôøng. Môùi thôû daøi, nghe naëng træu, buoâng xuoâi. Môùi hoài töôûng laïi cuoäc ñôøi baát haïnh cuûa mình. Anh luøn, thaèng luøn, teân luøn...Phaûi chi caû theá giôùi naøy ñeàu toaøn laø nhöõng ngöôøi mang cuøng moät kích thöôùc nhö Môùi, thì ñôõ khoå cho Môùi bieát bao. Heát tieáng cöôøi la xoaùy loác. Heát nhöõng ñeâm chuøi son chuøi phaán. Heát nhöõng ñeâm beân nhaø thaày Tö, nghe tieáng coùt keùt cuûa chieác giöôøng tre caøng luùc caøng döõ doäi... Chanh ôi, ñaâu phaûi tui vui veû, haïnh phuùc, khoâng lo buoàn nhö Chanh noùi. Traùi laïi laø ñaøng khaùc. Nhö ñeâm nay. Traàn Hoaøi Thö 9/2001


Traàn Thò Lai Hoàng Taàm Voâng Taäp taàm voâng tay ñaây khoâng tay ñoù coù taäp voï voï tay ñoù coù tay ñaây khoâng tay coù tay khoâng tay khoâng tay coù ñoù khoâng ñaây coù ñoù coù ñaây khoâng ngôõ coù boãng khoâng khi khoâng boãng coù ñaày tay coù ñoù phuûi traéng laïi khoâng coù coù khoâng khoâng moät khuùc taàm voâng ba taác ñaát thoù coù laïi hoaøn khoâng - coù coù khoâng? - khoâng! - khoâng? - khoâng coù coù! - coù khoâng? - khoâng coù! - coù coù hay khoâng? Taäp taàm voâng tay moâ khoâng tay moâ coù

Traàn Thò Lai Hoàng Taàm Voâng Taäp taàm voâng tay ñaây khoâng tay ñoù coù taäp voï voï tay ñoù coù tay ñaây khoâng tay coù tay khoâng tay khoâng tay coù ñoù khoâng ñaây coù ñoù coù ñaây khoâng ngôõ coù boãng khoâng khi khoâng boãng coù ñaày tay coù ñoù phuûi traéng laïi khoâng coù coù khoâng khoâng moät khuùc taàm voâng ba taác ñaát thoù coù laïi hoaøn khoâng - coù coù khoâng? - khoâng! - khoâng? - khoâng coù coù! - coù khoâng? - khoâng coù! - coù coù hay khoâng? Taäp taàm voâng tay moâ khoâng tay moâ coù


taäp voï voï tay moâ coù tay moâ khoâng coù khoâng moät maây buïi hoàng 9/99 (trích töø Giai Phaåm Laù Thö Phöôïng Vó 2000)

taäp voï voï tay moâ coù tay moâ khoâng coù khoâng moät maây buïi hoàng 9/99 (trích töø Giai Phaåm Laù Thö Phöôïng Vó 2000)


veà vôùi phoá vôùi Traàn Hoaøi Thö Ngöôøi vieát: Phaïm vaên Nhaøn Hoâm nay, toâi baét ñaàu vieát veà toâi, veà nhöõng baïn beø, veà nhöõng ai cuøng moät löùa tuoåi, maø ñaõ moät thôøi nhaäp vaøo cuoäc chôi " Chieán tranh ". Thaät söï ñaõ nhaäp vaøo cuoäc chieán. Khoâng coøn ñöùng ngô ngaùc nhìn.....beân ñöôøng, khi nghe ñaâu ñoù moät traùi löïu ñaïn noå. Khoâng coøn döûng döng khi nghe coù traùi mìn noå ñaâu ñaây. Roài bao nhieâu ngöôøi cheát maëc keä. Caùi thôøi cuûa nhöõng cuoäc tình laõng maïng, ñöa em ñi döôùi nhöõng haøng caây boùng maùt. Ñöa em ñeán coâng vieân hoø heïn, hay " Uoáng moâi em ngoït. uoáng ly chanh ñöôøng ". Heát roài caùi döûng döng, hay nhöõng cuoäc tình laõng maïn mang moät ít trí thöùc, khi cuoäc chieán ñaõ cuoán huùt chuùng toâi vaøo voøng sanh töû. Ñaõ laâu, tieáng suùng ñaõ luøi veà ñaøng sau. Ñaõ laâu, hình nhö khoâng coøn ai muoán nhaéc ñeán.Thì hoâm nay, quaù khöù nhö hieän laïi raát roõ neùt cuûa moät thôøi chinh chieán ñaõ qua, maø toâi vaø nhöõng baïn beø ñaõ nhaäp cuoäc. Ngaøy hoâm nay coøn coù ñöôïc cuõng vì coù caùi quaù khöù cuûa ngaøy hoâm qua. Choái boû quaù khöù cuûa ngaøy hoâm qua, nhö chính ta choái boû ta vaäy, toâi nghó nhö theá. Bôûi theá, khi nghe nhöõng caâu thô cuûa anh: " Thaønh phoá noï trôû veà vui moät böõa " Ñaùm coâ hoàn, maáy ñöùa buoàn nhö nhau " Tieáng haùt Khaùnh Ly, quaùn môø ñeøn lu " Ai nöùc nôû xoaùy hoàn ta, ñau nhoùi " Maét moãi ñöùa nhaém nghieàn, u hoàn khoùi thuoác " Ñeâm beân ngoaøi, hay ñeâm cuûa thanh xuaân " Gioït caø pheâ ñen, quaïnh ñaëc linh hoàn " Ñoâi maét baïn beø chao ôi, buoàn quaù ñoãi

veà vôùi phoá vôùi Traàn Hoaøi Thö Ngöôøi vieát: Phaïm vaên Nhaøn Hoâm nay, toâi baét ñaàu vieát veà toâi, veà nhöõng baïn beø, veà nhöõng ai cuøng moät löùa tuoåi, maø ñaõ moät thôøi nhaäp vaøo cuoäc chôi " Chieán tranh ". Thaät söï ñaõ nhaäp vaøo cuoäc chieán. Khoâng coøn ñöùng ngô ngaùc nhìn.....beân ñöôøng, khi nghe ñaâu ñoù moät traùi löïu ñaïn noå. Khoâng coøn döûng döng khi nghe coù traùi mìn noå ñaâu ñaây. Roài bao nhieâu ngöôøi cheát maëc keä. Caùi thôøi cuûa nhöõng cuoäc tình laõng maïng, ñöa em ñi döôùi nhöõng haøng caây boùng maùt. Ñöa em ñeán coâng vieân hoø heïn, hay " Uoáng moâi em ngoït. uoáng ly chanh ñöôøng ". Heát roài caùi döûng döng, hay nhöõng cuoäc tình laõng maïn mang moät ít trí thöùc, khi cuoäc chieán ñaõ cuoán huùt chuùng toâi vaøo voøng sanh töû. Ñaõ laâu, tieáng suùng ñaõ luøi veà ñaøng sau. Ñaõ laâu, hình nhö khoâng coøn ai muoán nhaéc ñeán.Thì hoâm nay, quaù khöù nhö hieän laïi raát roõ neùt cuûa moät thôøi chinh chieán ñaõ qua, maø toâi vaø nhöõng baïn beø ñaõ nhaäp cuoäc. Ngaøy hoâm nay coøn coù ñöôïc cuõng vì coù caùi quaù khöù cuûa ngaøy hoâm qua. Choái boû quaù khöù cuûa ngaøy hoâm qua, nhö chính ta choái boû ta vaäy, toâi nghó nhö theá. Bôûi theá, khi nghe nhöõng caâu thô cuûa anh: " Thaønh phoá noï trôû veà vui moät böõa " Ñaùm coâ hoàn, maáy ñöùa buoàn nhö nhau " Tieáng haùt Khaùnh Ly, quaùn môø ñeøn lu " Ai nöùc nôû xoaùy hoàn ta, ñau nhoùi " Maét moãi ñöùa nhaém nghieàn, u hoàn khoùi thuoác " Ñeâm beân ngoaøi, hay ñeâm cuûa thanh xuaân " Gioït caø pheâ ñen, quaïnh ñaëc linh hoàn " Ñoâi maét baïn beø chao ôi, buoàn quaù ñoãi


Ñoïc nhöõng doøng thô treân, quaù khöù aâm thaàm luoàn laùch vaøo trong nhöõng teá baøo hieän taïi cuûa cô theå ñaõ baàm daäp vôùi thôøi gian. Nhöõng doøng thô treân coù phaûi laø loái thô töï do hay ñoù chæ laø nhöõng aâm ñieäu cuûa moät loái thô môùi, ñeå deã loät taû heát caùi yù cuûa moät thôøi tuoåi treû maø chuùng toâi ñaõ qua. Nhöõng caâu thô khoâng cöôøng ñieäu. Nhöng nghe sao ray röùt voâ cuøng. " Maét moãi ñöùa nhaém nghieàn, u hoàn khoùi thuoác " Taïi sao laïi phaûi nhaém nghieàn ñoâi maét beân nhöõng gioït caø pheâ ñen? Taïi sao tuoåi treû " buoàn quaù ñoãi " ? Maø ñaùng lyù ra, tuoåi treû cuûa chuùng toâi vaøo thôøi 21, 22 tuoåi ñôøi, phaûi traøn ñaày hy voïng treân con ñöôøng theânh thang töø moät giaûng ñöôøng Ñaïi Hoïc naøo ñoù môùi phaûi. Nhöng khoâng, tuoåi treû ñoù baây giôø phaûi: " Nhöõng ngaøy quaân veà nhöõng ngaøy quaân ñi " Anh loäi moãi chieàu lao vaøo ñòa phuû " Coù ñeâm traêng sao, coù ñeâm möa luõ " maõ raïch keânh bôø, anh ôû qua ñeâm. Tuoåi treû nhö vaäy ñoù laøm sao khoâng buoàn. Taïi sao phaûi buoàn quaù ñoãi, khi maø chuùng toâi phaûi queân ñi " Chieàu Ñoâng naøo nhung nhôù. Ñöôøng lao xao laù ñaày. Chaân böôùc moøn væa phoá. Maét buoàn vin ngoïn caây. ". Caùi noãi buoàn laõng maïng trong thô Kim Tuaán khoâng coù trong noãi "Buoàn quaù ñoãi" cuûa nhöõng ngöôøi lính traän khi veà phoá thò, ngoài nghe tieáng haùt ñaäm ñaëc cuûa Khaùnh Ly nhö nhöõng gioït caø pheâ ñen quaùnh rôùt töøng gioït, töøng gioït taùch caø pheâ. " Buoàn quaù ñoãi " toâi chòu cuïm töø naøy khi anh duøng noù trong baøi thô " Veà Vôùi Phoá ". Laøm gì coù: Ñöôøng lao xao laù ñaày. Chaân böôùc moøn væa phoá. Khi: " Nhöõng ngaøy quaân veà nhöõng ngaøy quaân ñi. " Qua nhöõng laøng thoân hoang taøn ñoå naùt. " Bình ñònh queâ em ñau thöông tang toùc. " Bieát ñeán khi naøo thaáy ñöôïc muøa xuaân. Maët traän ñang soâi boûng maø. Nhöõng böôùc chaân anh ñi, cuõng nhö toâi ñi. Loäi. Loäi hoaøi naêm naøy thaùng noï, khoâng bieát meät, bieát moûi. Taäp thô: Thaùng baûy Haønh Quaân Xa, coù baøi: Khi Chôø Taán Coâng: " Roài laùt nöõa chuùng toâi seõ nhö saám seùt

Ñoïc nhöõng doøng thô treân, quaù khöù aâm thaàm luoàn laùch vaøo trong nhöõng teá baøo hieän taïi cuûa cô theå ñaõ baàm daäp vôùi thôøi gian. Nhöõng doøng thô treân coù phaûi laø loái thô töï do hay ñoù chæ laø nhöõng aâm ñieäu cuûa moät loái thô môùi, ñeå deã loät taû heát caùi yù cuûa moät thôøi tuoåi treû maø chuùng toâi ñaõ qua. Nhöõng caâu thô khoâng cöôøng ñieäu. Nhöng nghe sao ray röùt voâ cuøng. " Maét moãi ñöùa nhaém nghieàn, u hoàn khoùi thuoác " Taïi sao laïi phaûi nhaém nghieàn ñoâi maét beân nhöõng gioït caø pheâ ñen? Taïi sao tuoåi treû " buoàn quaù ñoãi " ? Maø ñaùng lyù ra, tuoåi treû cuûa chuùng toâi vaøo thôøi 21, 22 tuoåi ñôøi, phaûi traøn ñaày hy voïng treân con ñöôøng theânh thang töø moät giaûng ñöôøng Ñaïi Hoïc naøo ñoù môùi phaûi. Nhöng khoâng, tuoåi treû ñoù baây giôø phaûi: " Nhöõng ngaøy quaân veà nhöõng ngaøy quaân ñi " Anh loäi moãi chieàu lao vaøo ñòa phuû " Coù ñeâm traêng sao, coù ñeâm möa luõ " maõ raïch keânh bôø, anh ôû qua ñeâm. Tuoåi treû nhö vaäy ñoù laøm sao khoâng buoàn. Taïi sao phaûi buoàn quaù ñoãi, khi maø chuùng toâi phaûi queân ñi " Chieàu Ñoâng naøo nhung nhôù. Ñöôøng lao xao laù ñaày. Chaân böôùc moøn væa phoá. Maét buoàn vin ngoïn caây. ". Caùi noãi buoàn laõng maïng trong thô Kim Tuaán khoâng coù trong noãi "Buoàn quaù ñoãi" cuûa nhöõng ngöôøi lính traän khi veà phoá thò, ngoài nghe tieáng haùt ñaäm ñaëc cuûa Khaùnh Ly nhö nhöõng gioït caø pheâ ñen quaùnh rôùt töøng gioït, töøng gioït taùch caø pheâ. " Buoàn quaù ñoãi " toâi chòu cuïm töø naøy khi anh duøng noù trong baøi thô " Veà Vôùi Phoá ". Laøm gì coù: Ñöôøng lao xao laù ñaày. Chaân böôùc moøn væa phoá. Khi: " Nhöõng ngaøy quaân veà nhöõng ngaøy quaân ñi. " Qua nhöõng laøng thoân hoang taøn ñoå naùt. " Bình ñònh queâ em ñau thöông tang toùc. " Bieát ñeán khi naøo thaáy ñöôïc muøa xuaân. Maët traän ñang soâi boûng maø. Nhöõng böôùc chaân anh ñi, cuõng nhö toâi ñi. Loäi. Loäi hoaøi naêm naøy thaùng noï, khoâng bieát meät, bieát moûi. Taäp thô: Thaùng baûy Haønh Quaân Xa, coù baøi: Khi Chôø Taán Coâng: " Roài laùt nöõa chuùng toâi seõ nhö saám seùt


" ñoå xuoáng baát ngôø " seõ quaêng löïu ñaïn " seõ quaït lieân thanh " seõ thoïc löôõi leâ " Roài laùt nöõa, ñòch seõ voâ phöông choáng cöï Hay trong baøi Eo Cheát. Ta nghe: " Ñòch cho trung ñoäi qua eo cheát " Hai beân söôøn ñaïi lieân ñan nhau " Noå. Noå doøn " Ñaát ñaù keâu ñau " Suûi boït " Khoùi boác leân " Boán beà doäi vaøo vaùch xaùm " Moät hai ba, loän, naèm co quaép " Coøn laïi, vaãn aøo leân, aøo leân. Nhöng trong Thaùng Baûy Haønh Quaân Xa toâi laïi chòu caâu naøy nhaát, anh vieát : "Haõy tha loãi cho toâi nhöõng ngöôøi khoâng may. Toâi khoâng coøn caùch gì hôn " . Hai caâu naøy chaám heát baøi: Khi Chôø Taán Coâng. Hình nhö tuoåi treû chuùng toâi khi ra traän ñeàu mang taâm thöùc nhö theá. Cho duø ñaïn baén cheùo söôøn. Ñaïn ñaïi lieân ñan nhau nhö vaõi caùt. Caùi cheát naèm raát gaàn trong töøng centimet. Theá maø caùi taâm thöùc cuûa ngöôøi lính chuùng toâi luùc naøo cuõng töø taâm, phaùt xuaát töø taän cuøng cuûa loøng Töø Bi. Cho neân khi veà phoá, ngoài uoáng ly caø pheâ, loøng nghe buoàn quaù ñoãi. Buoàn caùi gì, buoàn cho theá thaùi nhaân tình. Buoàn caùi gì, buoàn cho moät kieáp ngöôøi ñang rong chôi trong troø sinh töû chaêng? Cuõng coù theå laém. Cho neân möôïn caâu thô cuûa Kim Tuaán ñaõ ñöôïc phoå nhaïc haùt vang vang trong nhöõng ngoâi quaùn caø pheâ beân veä ñöôøng: Anh cho em muøa xuaân. Nuï hoa vaøng môùi nôû. Hoa vaøng. Muøa xuaân vôùi chuùng toâi chæ laø nhöõng caùi gì ñeïp trong trí töôûng coøn ñoïng laïi ñaâu ñoù moãi khi raûnh roãi. Vôùi chuùng toâi, muøa xuaân, suùng vaãn noå, baïn beø ñoàng ñoäi vaãn ngaõ quïy. Muøa xuaân cuûa chuùng toâi laø boùng ñeâm cuûa caây röøng, laø boùng toái cuûa thaàn cheát. Laøm gì coù hoa vaøng, cho duø nhöõng hoa daïi beân

" ñoå xuoáng baát ngôø " seõ quaêng löïu ñaïn " seõ quaït lieân thanh " seõ thoïc löôõi leâ " Roài laùt nöõa, ñòch seõ voâ phöông choáng cöï Hay trong baøi Eo Cheát. Ta nghe: " Ñòch cho trung ñoäi qua eo cheát " Hai beân söôøn ñaïi lieân ñan nhau " Noå. Noå doøn " Ñaát ñaù keâu ñau " Suûi boït " Khoùi boác leân " Boán beà doäi vaøo vaùch xaùm " Moät hai ba, loän, naèm co quaép " Coøn laïi, vaãn aøo leân, aøo leân. Nhöng trong Thaùng Baûy Haønh Quaân Xa toâi laïi chòu caâu naøy nhaát, anh vieát : "Haõy tha loãi cho toâi nhöõng ngöôøi khoâng may. Toâi khoâng coøn caùch gì hôn " . Hai caâu naøy chaám heát baøi: Khi Chôø Taán Coâng. Hình nhö tuoåi treû chuùng toâi khi ra traän ñeàu mang taâm thöùc nhö theá. Cho duø ñaïn baén cheùo söôøn. Ñaïn ñaïi lieân ñan nhau nhö vaõi caùt. Caùi cheát naèm raát gaàn trong töøng centimet. Theá maø caùi taâm thöùc cuûa ngöôøi lính chuùng toâi luùc naøo cuõng töø taâm, phaùt xuaát töø taän cuøng cuûa loøng Töø Bi. Cho neân khi veà phoá, ngoài uoáng ly caø pheâ, loøng nghe buoàn quaù ñoãi. Buoàn caùi gì, buoàn cho theá thaùi nhaân tình. Buoàn caùi gì, buoàn cho moät kieáp ngöôøi ñang rong chôi trong troø sinh töû chaêng? Cuõng coù theå laém. Cho neân möôïn caâu thô cuûa Kim Tuaán ñaõ ñöôïc phoå nhaïc haùt vang vang trong nhöõng ngoâi quaùn caø pheâ beân veä ñöôøng: Anh cho em muøa xuaân. Nuï hoa vaøng môùi nôû. Hoa vaøng. Muøa xuaân vôùi chuùng toâi chæ laø nhöõng caùi gì ñeïp trong trí töôûng coøn ñoïng laïi ñaâu ñoù moãi khi raûnh roãi. Vôùi chuùng toâi, muøa xuaân, suùng vaãn noå, baïn beø ñoàng ñoäi vaãn ngaõ quïy. Muøa xuaân cuûa chuùng toâi laø boùng ñeâm cuûa caây röøng, laø boùng toái cuûa thaàn cheát. Laøm gì coù hoa vaøng, cho duø nhöõng hoa daïi beân


ñöôøng maø chuùng toâi ñaõ ñi qua. Tuoåi treû ñaõ ñaùnh maát roài trong cuoäc chieán dai daúng maø anh , toâi vaø nhieàu ngöôøi nöõa thaät söï ñaõ tham döï cuoäc chôi. oOo Veà vôùi phoá, yù nghó ñoù laøm cho ngöôøi lính traän thích voâ cuøng. Daàu Phoá gaàn hay Phoá xa maët traän. Thoaùt moät caùi ñaõ muoán " Bay " veà Phoá. Nhöõng con phoá ñaùng yeâu ghi ñaäm daáu chaân cuûa anh, hay cuõng laø daáu chaân cuûa toâi, hay cuõng laø daáu chaân cuûa taát caû nhöõng ngöôøi cuøng löùa tuoåi ñang lao vaøo cuoäc chieán hoâm ñoù. Anh nhaéc laøm chi ñeå toâi nhôù laïi voâ cuøng: " Phoá ôû xa, trôû veà, giaày nhaø binh " Ñeøo xe honda, noùn röøng boû tuùi " Nhö gaõ ñaøn oâng bò tuø caám coá " Ngaøy trôû veà, taän höôûng nhöõng thieät thua " Phoá ôû xa, ñaõ thaáy laàu cao " Con ñaïi loä luoàn giöõa hai bôø cao oác " Xe chöa ñoå maø chaân nhö chöïc phoùng " Coù xa phoá roài thaáy phoá ñaùng yeâu Daàu nôi ñoù " nhöõng væa phoá ". " Nhöõng daõy laàu cao oác ". Hay " Nhöõng ñaùm baïn beø, chuïm ñaàu ñoát thuoác ". Cho duø " Lính ngheøo xô xaùc " thì cuõng laø " Nhöõng caùi tình nôi phoá aáy khoâng queân ". Ñuùng quaù. Nhöõng ngöôøi lính mang tieáng: " Coå aùo moät hoa mai. Maø muøa xuaân chaúng bieát ". Vì hoa mai töôïng tröng cho muøa xuaân cuûa ñaát trôøi. Nhöõng coå aùo moät hoa mai, ngöôøi ta goïi quan nhoû, suùng ngaén, xe to. Bôûi, chæ laø trung ñoäi tröôûng thì chieác xe duy nhaát laø GMC ñeå chuyeån quaân. Veà phoá , quan moät maø laùi GMC maáy anh quaân caûnh chaän laïi ngay, hoûi giaáy, maát coâng ñöa xe veà quaân vuï. Thoâi thì nhaûy xe oâm ( Honda ) laø thöôïng saùch. Noùn röøng boû tuùi laø hay. Chöù naøo daùm quaù giang xe nhoû ( jeep ), lôõ gaëp xe oâng lôùn ñang veà phoá " aên chôi " thì ñôøi laïi caøng khoán cho nghieäp binh. Ñeå roài, gaëp baïn, xe chöa ñoå maø chaân nhö chöïc phoùng. Laøm sao queân ñöôïc muøa xuaân, cuõng nôi nhöõng daõy laàu cao oác ñoù. Muøa xuaân anh coøn nhôù khoâng?. Chaéc chaén anh , toâi

ñöôøng maø chuùng toâi ñaõ ñi qua. Tuoåi treû ñaõ ñaùnh maát roài trong cuoäc chieán dai daúng maø anh , toâi vaø nhieàu ngöôøi nöõa thaät söï ñaõ tham döï cuoäc chôi. oOo Veà vôùi phoá, yù nghó ñoù laøm cho ngöôøi lính traän thích voâ cuøng. Daàu Phoá gaàn hay Phoá xa maët traän. Thoaùt moät caùi ñaõ muoán " Bay " veà Phoá. Nhöõng con phoá ñaùng yeâu ghi ñaäm daáu chaân cuûa anh, hay cuõng laø daáu chaân cuûa toâi, hay cuõng laø daáu chaân cuûa taát caû nhöõng ngöôøi cuøng löùa tuoåi ñang lao vaøo cuoäc chieán hoâm ñoù. Anh nhaéc laøm chi ñeå toâi nhôù laïi voâ cuøng: " Phoá ôû xa, trôû veà, giaày nhaø binh " Ñeøo xe honda, noùn röøng boû tuùi " Nhö gaõ ñaøn oâng bò tuø caám coá " Ngaøy trôû veà, taän höôûng nhöõng thieät thua " Phoá ôû xa, ñaõ thaáy laàu cao " Con ñaïi loä luoàn giöõa hai bôø cao oác " Xe chöa ñoå maø chaân nhö chöïc phoùng " Coù xa phoá roài thaáy phoá ñaùng yeâu Daàu nôi ñoù " nhöõng væa phoá ". " Nhöõng daõy laàu cao oác ". Hay " Nhöõng ñaùm baïn beø, chuïm ñaàu ñoát thuoác ". Cho duø " Lính ngheøo xô xaùc " thì cuõng laø " Nhöõng caùi tình nôi phoá aáy khoâng queân ". Ñuùng quaù. Nhöõng ngöôøi lính mang tieáng: " Coå aùo moät hoa mai. Maø muøa xuaân chaúng bieát ". Vì hoa mai töôïng tröng cho muøa xuaân cuûa ñaát trôøi. Nhöõng coå aùo moät hoa mai, ngöôøi ta goïi quan nhoû, suùng ngaén, xe to. Bôûi, chæ laø trung ñoäi tröôûng thì chieác xe duy nhaát laø GMC ñeå chuyeån quaân. Veà phoá , quan moät maø laùi GMC maáy anh quaân caûnh chaän laïi ngay, hoûi giaáy, maát coâng ñöa xe veà quaân vuï. Thoâi thì nhaûy xe oâm ( Honda ) laø thöôïng saùch. Noùn röøng boû tuùi laø hay. Chöù naøo daùm quaù giang xe nhoû ( jeep ), lôõ gaëp xe oâng lôùn ñang veà phoá " aên chôi " thì ñôøi laïi caøng khoán cho nghieäp binh. Ñeå roài, gaëp baïn, xe chöa ñoå maø chaân nhö chöïc phoùng. Laøm sao queân ñöôïc muøa xuaân, cuõng nôi nhöõng daõy laàu cao oác ñoù. Muøa xuaân anh coøn nhôù khoâng?. Chaéc chaén anh , toâi


khoâng theå coù "Nuï hoa vaøng chôùm nôû " maø chæ moät buoåi saùng hoâm ñoù thoâi, toâi ruùt quaân ñi, sau moät ñeâm nghe choù suûa döõ döôùi chaân nuùi Baø Hoûa. Ruùt ra khoûi nhöõng daõy laàu cao oác beân ñöôøng ñoù, nhöôøng choã laïi cho anh. Vôùi toâi, choù chæ suûa thoâi. Vôùi anh. Noå. Suùng ñaõ noå. Moät hai ba, laên, loän. Vaø nuï hoa vaøng chöa kòp chôùm nôû vaøo ñaàu muøa xuaân naêm aáy, thì vieân ñaïn ñoàng. Laïi cuõng laø vieân ñaïn ñoàng cuûa " Ngöôøi anh em " ghim ngay vaøo ngöïc anh. Nuï hoa vaøng hay nuï hoa ñoû oái maøu maùu cuûa ngöôøi anh em taëng cho anh ngay luùc ban ñaàu cuûa cuoäc ñôøi lính thuù. Baøi hoïc " Taùc chieán trong thaønh phoá " maø anh ñaõ hoïc, chöa kòp ñem ra aùp duïng, thì ñaõ ñöôïc " ngöôøi anh em " beân kia taëng cho vieân ñaïn ñoàng roài. Sau naøy nhöõng ngöôøi baïn cuûa toâi noùi, toâi heân. Vieân ñaïn ñoù ñaùng leõ cuûa toâi maø anh laïi höùng. Cuûa toâi, hay cuûa anh, hay cuûa moät ngöôøi naøo khaùc höùng laáy vieân ñaïn ñoù. Moät vieân hay nhieàu vieân thì cuõng theá thoâi. Bôûi, toâi hay anh, hay nhieàu ngöôøi khaùc nöõa ñang sanh trong " Theá heä chieán tranh " thì phaûi höùng ñaïn thoâi. Toâi nghó, khoâng phaûi moät theá heä ñaâu, maø nhieàu theá heä khaùc ñaõ ñi qua. Coù leõ ba theá heä tính töø ñôøi oâng toâi, boá toâi, roài toâi . Phaûi khoâng? Chieán tranh nhö truyeàn kieáp treân queâ höông mình. Nhöng ñeán theá heä cuûa toâi, cuûa anh thì gheâ gôùm hôn nhieàu. Khoâng phaûi chæ coù ñaïn noå ngoaøi chieán tröôøng. Khoâng chæ coù ngöôøi lính cheát ngoaøi traän maïc, maø ngay thò töù löïu ñaïn vaãn noå kia maø. Maø ngay thò töù ngöôøi daân vaãn cheát bôûi nhaùt dao ñaâm kia maø. Bôûi mang hình thöùc moät cuoäc chieán tranh yù thöùc. Vöøa yù thöùc vöøa xaâm laêng do phía beân kia phaùt ñoäng. Anh thöû nghó xem, khi maø hoï tung ra nhöõng luaän ñieäu, naøo laø " chieán tranh giaûi phoùng " . " Chieán tranh nhaân daân " thì laïi naèm trong yù nghóa taøn ñoäc hôn. Khi maø: " Trong boùng toái coù ai coøn phaân bieät " Coù ai coøn bieát ñöôïc ngöôøi hay ma " Chuùng toâi lôõ sinh trong thôøi oan nghieät " Chæ chaäp chuøng nhöõng boùng toái tha ma Hay: " Thaàn trí cöùng, ñuoåi theo töøng tieáng ñoäng

khoâng theå coù "Nuï hoa vaøng chôùm nôû " maø chæ moät buoåi saùng hoâm ñoù thoâi, toâi ruùt quaân ñi, sau moät ñeâm nghe choù suûa döõ döôùi chaân nuùi Baø Hoûa. Ruùt ra khoûi nhöõng daõy laàu cao oác beân ñöôøng ñoù, nhöôøng choã laïi cho anh. Vôùi toâi, choù chæ suûa thoâi. Vôùi anh. Noå. Suùng ñaõ noå. Moät hai ba, laên, loän. Vaø nuï hoa vaøng chöa kòp chôùm nôû vaøo ñaàu muøa xuaân naêm aáy, thì vieân ñaïn ñoàng. Laïi cuõng laø vieân ñaïn ñoàng cuûa " Ngöôøi anh em " ghim ngay vaøo ngöïc anh. Nuï hoa vaøng hay nuï hoa ñoû oái maøu maùu cuûa ngöôøi anh em taëng cho anh ngay luùc ban ñaàu cuûa cuoäc ñôøi lính thuù. Baøi hoïc " Taùc chieán trong thaønh phoá " maø anh ñaõ hoïc, chöa kòp ñem ra aùp duïng, thì ñaõ ñöôïc " ngöôøi anh em " beân kia taëng cho vieân ñaïn ñoàng roài. Sau naøy nhöõng ngöôøi baïn cuûa toâi noùi, toâi heân. Vieân ñaïn ñoù ñaùng leõ cuûa toâi maø anh laïi höùng. Cuûa toâi, hay cuûa anh, hay cuûa moät ngöôøi naøo khaùc höùng laáy vieân ñaïn ñoù. Moät vieân hay nhieàu vieân thì cuõng theá thoâi. Bôûi, toâi hay anh, hay nhieàu ngöôøi khaùc nöõa ñang sanh trong " Theá heä chieán tranh " thì phaûi höùng ñaïn thoâi. Toâi nghó, khoâng phaûi moät theá heä ñaâu, maø nhieàu theá heä khaùc ñaõ ñi qua. Coù leõ ba theá heä tính töø ñôøi oâng toâi, boá toâi, roài toâi . Phaûi khoâng? Chieán tranh nhö truyeàn kieáp treân queâ höông mình. Nhöng ñeán theá heä cuûa toâi, cuûa anh thì gheâ gôùm hôn nhieàu. Khoâng phaûi chæ coù ñaïn noå ngoaøi chieán tröôøng. Khoâng chæ coù ngöôøi lính cheát ngoaøi traän maïc, maø ngay thò töù löïu ñaïn vaãn noå kia maø. Maø ngay thò töù ngöôøi daân vaãn cheát bôûi nhaùt dao ñaâm kia maø. Bôûi mang hình thöùc moät cuoäc chieán tranh yù thöùc. Vöøa yù thöùc vöøa xaâm laêng do phía beân kia phaùt ñoäng. Anh thöû nghó xem, khi maø hoï tung ra nhöõng luaän ñieäu, naøo laø " chieán tranh giaûi phoùng " . " Chieán tranh nhaân daân " thì laïi naèm trong yù nghóa taøn ñoäc hôn. Khi maø: " Trong boùng toái coù ai coøn phaân bieät " Coù ai coøn bieát ñöôïc ngöôøi hay ma " Chuùng toâi lôõ sinh trong thôøi oan nghieät " Chæ chaäp chuøng nhöõng boùng toái tha ma Hay: " Thaàn trí cöùng, ñuoåi theo töøng tieáng ñoäng


" Tim nhö chöøng vôõ caû khoái hö khoâng. Toâi nghó maáy vaàn thô treân laø khi anh noùi leân söï thaät: " Thaàn trí cöùng, ñuoåi theo töøng tieáng ñoäng " Ñuùng quaù ñi thoâi. " Thaàn trí cöùng ". " Tieáng ñoäng ". " Ñuoåi theo ". " Tim nhö muoán vôõ ". Nguõ quan trong con ngöôøi toâi ñang thaäm thaáu trong töøng teá baøo trôû laïi. Bôûi vì caùi boùng ñeâm nôi ñaây, khoâng phaûi laø boùng ñeâm ôû moät goùc phoá naøo ñoù an bình cho caëp tình nhaân aân aùi, hoân caùi hoân ñaàu tieân, ñuû ñeå nghe noùng raàn cô theå, thaàn trí cöùng trong ñam meâ. Maø, ôû ñaây, tieáng ñoäng cuûa chieác laù röøng voâ tình rôi trong khoâng gian ñaùnh thöùc söï tónh mòch cuûa ñeâm tröôøng, cuõng laøm thaàn trí ngöôøi lính cöùng, tim nghe chöøng muoán vôõ. Moät tieáng ñoäng cuûa con soùc röøng ñang chuyeàn caønh trong ñeâm, laøm cho ngöôøi lính cuõng giaät mình. Nhöõng caùi giaät mình ñoù khoâng laøm cho ngöôøi lính chuùng toâi phaùt ñieân leân, khi thaàn trí cöùng, thì cuõng laøm cho toùc treân ñaàu coù nhieàu sôïi baïc sau moät ñeâm thaáy mình coøn soáng. Coù ñieàu laï, chieán tranh keùo daøi nhö theá, ngaøy cuõng nhö ñeâm. Nhöng ngôi nghó moät chuùt laø lính laïi nhôù phoá voâ cuøng. Veà phoá trong boä quaân phuïc öôùt suõng moà hoâi, cuõng veà. Veà phoá trong boán tuùi roãng, cuõng veà. Vôùi phoá, xa noù, nhôù voâ cuøng. Maëc duø nôi ñoù, nhöõng ngöôøi lính, coù theå laø anh, laø toâi, khoâng coù " May maø coù em, ñôøi coøn deã thöông " . Nhöng ít ra, töø moät nôi goùc phoá naøo ñoù, hay treân væa heø naøo ñoù: " Nhöõng hieân tình, gaàn guõi keû chöa quen. Sao laï, ñoïc leân caâu thô nghe noù gaàn guõi vaø nhieàu nhaân aùi theá. Vôùi anh noùi rieâng. Vôùi chuùng toâi, nhöõng ngöôøi lính traän noùi chung laøm sao khoâng thao thöùc khi maø cuoäc chieán naøy ñaõ ñoát ñi nhieàu tuoåi treû, phaûi khoâng. Khoâng bieát chaám döùt luùc naøo. Chaám döùt söï taøn ñoäc trong chieán tranh, coù theå beân naøy, cuõng coù theå beân kia gaây ra, laøm sao traùnh khoûi khi suùng noå. Nhöng vôùi anh noùi rieâng vaø nhöõng ngöôøi lính mieàn Nam noùi chung khi ra traän chaéc chaén trong hai caâu thô naøy, goùi gheùm heát taát caû: " Caû tieáng môù cuûa moät ngöôøi lính cuõ. " Raát an bình khoâng thao thöùc suy tö.

" Tim nhö chöøng vôõ caû khoái hö khoâng. Toâi nghó maáy vaàn thô treân laø khi anh noùi leân söï thaät: " Thaàn trí cöùng, ñuoåi theo töøng tieáng ñoäng " Ñuùng quaù ñi thoâi. " Thaàn trí cöùng ". " Tieáng ñoäng ". " Ñuoåi theo ". " Tim nhö muoán vôõ ". Nguõ quan trong con ngöôøi toâi ñang thaäm thaáu trong töøng teá baøo trôû laïi. Bôûi vì caùi boùng ñeâm nôi ñaây, khoâng phaûi laø boùng ñeâm ôû moät goùc phoá naøo ñoù an bình cho caëp tình nhaân aân aùi, hoân caùi hoân ñaàu tieân, ñuû ñeå nghe noùng raàn cô theå, thaàn trí cöùng trong ñam meâ. Maø, ôû ñaây, tieáng ñoäng cuûa chieác laù röøng voâ tình rôi trong khoâng gian ñaùnh thöùc söï tónh mòch cuûa ñeâm tröôøng, cuõng laøm thaàn trí ngöôøi lính cöùng, tim nghe chöøng muoán vôõ. Moät tieáng ñoäng cuûa con soùc röøng ñang chuyeàn caønh trong ñeâm, laøm cho ngöôøi lính cuõng giaät mình. Nhöõng caùi giaät mình ñoù khoâng laøm cho ngöôøi lính chuùng toâi phaùt ñieân leân, khi thaàn trí cöùng, thì cuõng laøm cho toùc treân ñaàu coù nhieàu sôïi baïc sau moät ñeâm thaáy mình coøn soáng. Coù ñieàu laï, chieán tranh keùo daøi nhö theá, ngaøy cuõng nhö ñeâm. Nhöng ngôi nghó moät chuùt laø lính laïi nhôù phoá voâ cuøng. Veà phoá trong boä quaân phuïc öôùt suõng moà hoâi, cuõng veà. Veà phoá trong boán tuùi roãng, cuõng veà. Vôùi phoá, xa noù, nhôù voâ cuøng. Maëc duø nôi ñoù, nhöõng ngöôøi lính, coù theå laø anh, laø toâi, khoâng coù " May maø coù em, ñôøi coøn deã thöông " . Nhöng ít ra, töø moät nôi goùc phoá naøo ñoù, hay treân væa heø naøo ñoù: " Nhöõng hieân tình, gaàn guõi keû chöa quen. Sao laï, ñoïc leân caâu thô nghe noù gaàn guõi vaø nhieàu nhaân aùi theá. Vôùi anh noùi rieâng. Vôùi chuùng toâi, nhöõng ngöôøi lính traän noùi chung laøm sao khoâng thao thöùc khi maø cuoäc chieán naøy ñaõ ñoát ñi nhieàu tuoåi treû, phaûi khoâng. Khoâng bieát chaám döùt luùc naøo. Chaám döùt söï taøn ñoäc trong chieán tranh, coù theå beân naøy, cuõng coù theå beân kia gaây ra, laøm sao traùnh khoûi khi suùng noå. Nhöng vôùi anh noùi rieâng vaø nhöõng ngöôøi lính mieàn Nam noùi chung khi ra traän chaéc chaén trong hai caâu thô naøy, goùi gheùm heát taát caû: " Caû tieáng môù cuûa moät ngöôøi lính cuõ. " Raát an bình khoâng thao thöùc suy tö.


Nhö vaäy ñoù. Chuùng toâi ñaõ chôø töøng giôø, töøng ñeâm nhöõng ngoïn hoûa chaâu oøa vôõ ñeå xua boùng toái ñaày ma quyû rình moø. Theá maø khi naèm kích töø moät caùch röøng naøo ñoù, bôø ruoäng naøo ñoù, ngöôøi lính trong giaác nguû chaäp chôøn vaãn coøn " môù " trong noãi " An bình " khoâng thao thöùc suy tö. Thao thöùc ñeå laøm gì nhæ, vì cuoäc chieán naøy, chuùng toâi coù taïo neân noù ñaâu. Ai ñoù cöù rao baùn chieán tranh, ñeå roài ñaåy chuùng toâi vaøo ngoõ cuït, khoâng loái thoaùt. Ñöøng voäi keát aùn cho chuùng toâi laø " Phaûn chieán " . Khoâng ñaâu. Phaûn chieán sao cöù ôû maõi vôùi chieán tröôøng. Phaûn chieán sao cöù ôû maõi vôùi nhöõng ngöôøi lính thaät toäi nghieäp ñuû moïi saéc toäc: Thöôïng coù. Chaøm coù. Nuøng coù. Vieät coù. Nhöõng ngöôøi lính maø nhöõng ngaøy khoâng haønh quaân möøng voâ cuøng. Coù ai nhìn thaáy caûnh nheo nhoùc cuûa vôï con hoï trong nhöõng traïi gia binh khoâng, duø tuùng thieáu vôùi ñoàng löông, hoï cuõng vui möøng khi thaáy choàng hoï trôû veà sum hôïp, trong noãi bình yeân cuûa gia ñình. Coù ai thaáy hoï khoâng, nhöõng ñoâi maét quaàng saâu cuûa ngöôøi vôï chôø ñôïi choàng veà döôùi nhöõng maùi toân trong khu traïi noùng haâm haáp. Toäi nghieäp. Hoï chôø ñôïi maø hoï coù oaùn traùch ai ñaâu. Thaáy lính veà thì möøng rôõ. Thaáy lính ñi thì lo aâu. Tuûi thaân moät chuùt maø naøo daùm noùi vôùi ai, khi veà phoá thaáy ñaùm ngöôøi " Röûng môõ, aên chôi ". Ñöøng noùi vôùi chuùng toâi: Em chæ yeâu coù anh binh nhì. Nghe mò laém. Veà phoá. Toâi thích nhöõng caâu thô naøy. Noù thaät. Khoâng saùo ngöõ. Noù gaàn guõi moät caùch laï kyø: " Phoá ôû xa, veà laïi, ñoùi no " Moät ñaùm baïn beø, chuïm ñaàu ñoát thuoác " Moät ngaøy phoá, duø lính ngheøo xô xaùc " Nhöng caùi tình nôi phoá aáy khoâng queân Hay veà laïi vôùi chieán tröôøng, thì: " Töùc mình, keâ hoïng suùng " Sau löng thaèng khinh binh " Ra leänh maøy khoâng leân " Tao boùp coø ñöøng hoái " Noùi maø loøng muoán meáu " Muoán noùi leân moät caâu

Nhö vaäy ñoù. Chuùng toâi ñaõ chôø töøng giôø, töøng ñeâm nhöõng ngoïn hoûa chaâu oøa vôõ ñeå xua boùng toái ñaày ma quyû rình moø. Theá maø khi naèm kích töø moät caùch röøng naøo ñoù, bôø ruoäng naøo ñoù, ngöôøi lính trong giaác nguû chaäp chôøn vaãn coøn " môù " trong noãi " An bình " khoâng thao thöùc suy tö. Thao thöùc ñeå laøm gì nhæ, vì cuoäc chieán naøy, chuùng toâi coù taïo neân noù ñaâu. Ai ñoù cöù rao baùn chieán tranh, ñeå roài ñaåy chuùng toâi vaøo ngoõ cuït, khoâng loái thoaùt. Ñöøng voäi keát aùn cho chuùng toâi laø " Phaûn chieán " . Khoâng ñaâu. Phaûn chieán sao cöù ôû maõi vôùi chieán tröôøng. Phaûn chieán sao cöù ôû maõi vôùi nhöõng ngöôøi lính thaät toäi nghieäp ñuû moïi saéc toäc: Thöôïng coù. Chaøm coù. Nuøng coù. Vieät coù. Nhöõng ngöôøi lính maø nhöõng ngaøy khoâng haønh quaân möøng voâ cuøng. Coù ai nhìn thaáy caûnh nheo nhoùc cuûa vôï con hoï trong nhöõng traïi gia binh khoâng, duø tuùng thieáu vôùi ñoàng löông, hoï cuõng vui möøng khi thaáy choàng hoï trôû veà sum hôïp, trong noãi bình yeân cuûa gia ñình. Coù ai thaáy hoï khoâng, nhöõng ñoâi maét quaàng saâu cuûa ngöôøi vôï chôø ñôïi choàng veà döôùi nhöõng maùi toân trong khu traïi noùng haâm haáp. Toäi nghieäp. Hoï chôø ñôïi maø hoï coù oaùn traùch ai ñaâu. Thaáy lính veà thì möøng rôõ. Thaáy lính ñi thì lo aâu. Tuûi thaân moät chuùt maø naøo daùm noùi vôùi ai, khi veà phoá thaáy ñaùm ngöôøi " Röûng môõ, aên chôi ". Ñöøng noùi vôùi chuùng toâi: Em chæ yeâu coù anh binh nhì. Nghe mò laém. Veà phoá. Toâi thích nhöõng caâu thô naøy. Noù thaät. Khoâng saùo ngöõ. Noù gaàn guõi moät caùch laï kyø: " Phoá ôû xa, veà laïi, ñoùi no " Moät ñaùm baïn beø, chuïm ñaàu ñoát thuoác " Moät ngaøy phoá, duø lính ngheøo xô xaùc " Nhöng caùi tình nôi phoá aáy khoâng queân Hay veà laïi vôùi chieán tröôøng, thì: " Töùc mình, keâ hoïng suùng " Sau löng thaèng khinh binh " Ra leänh maøy khoâng leân " Tao boùp coø ñöøng hoái " Noùi maø loøng muoán meáu " Muoán noùi leân moät caâu


" Tao cuõng soùn ñaùi ñaây " Maày laøm sao bieát ñöôïc? Soùn ñaùi laø caùi chaéc. Nhöõng caâu thô naêm chöõ ôû treân, roõ raøng quaù khöù ñaõ hieän veà roõ neùt trong töøng teá baøo treân thaân theå ngöôøi lính cuõ. Coù ai noùi raèng khoâng sôï cheát ñaâu, khi ra traän. Ngöôøi baïn cuûa toâi ôû beân Canada coù vieát moät caùi truyeän ngaén "Traän Chieán Khoâng Coù Ñaïi Baøng " khi maø nhöõng chieác T54 cuûa Baéc quaân oà aït tieán vaøo thò traán Phuù Long, caùch Phan Thieát khoaûng baûy caây soá, tröôùc thaùng Tö naêm 1975. Xích saét cuûa T54 ñang nghieàn naùt hoá haàm phoøng thuû. Nhöõng ngöôøi lính chieán ñaáu ñôn ñoäc ÑPQ keâu goïi Ñaïi Baøng ñeå xin yeåm trôï hay tieáp vieän, thì Ñaïi Baøng ñaõ cao bay, bay taän trôøi xanh ra bieån caû, ñaâu coøn ôû beân caïnh nhöõng ngöôøi lính cuûa mình nöõa ñeå maø chieán ñaáu, yeåm trôï. Toäi nghieäp. Theá maø hoï vaãn chieán ñaáu, dieät ñöôïc vaøi chieác taêng thì cuõng bò baét vaøo tuø. Nhöõng ngöôøi lính hay só quan ÑPQ ñoù, caáp baäc nhoû nhoi, chuaån uùy hay thieáu uùy thoâi vaøo tuø Coïng Saûn saùu, baûy naêm, nay qua Myõ döôùi daïng H.O chaúng ai ngoù ngaøng hay vinh danh nhöõng ngöôøi lính aáy, maø laïi vinh danh Ñaïi Baøng ñaõ boû anh em chaïy xa. Ñoïc baøi " Traän Chieán Khoâng Coù Ñaïi Baøng " loøng nghe xoùt xa. Nhöng thaät söï maø noùi, nhöõng ngöôøi lính mieàn Nam naøo coù muoán nghó " Vinh Danh hay khoâng Vinh Danh " bôûi caùi loøng: " Raát an bình, khoâng thao thöùc suy tö " aáy. oOo Cuoäc chieán ñaõ qua. Phoá Xöa muoán veà, chæ coøn trong tieàm thöùc : Veà Vôùi Phoá. Veà vôùi daêm ba thaèng baïn chuïm daàu huùt thuoác. Hay nhôù veà moät goùc phoá naøo ñaõ qua: Qui Nhôn. Pleiku. Komtum. Ban Meâ Thuoät. Caàn Thô. Thaùp Chaøm vôùi daêm ba thaèng baïn " Coâ hoàn " buoàn nhö nhau ñoù, beân nhöõng gioït caø pheâ " ñaëc quaùnh linh hoàn ", vôùi gioïng haùt khaøn khaøn cuûa Khaùnh Ly " Nöùc nôû ". " Xoaùy vaøo hoàn ". " Ñau nhoùi " ñoù. Ñeå roài, chieán tröôøng xöa coøn laïi, nhôù laïi baïn beø, ñoàng ñoäi ñaâu roài. Chæ coøn laïi chieác aùo traän cuõ naêm naøo khoâng giöõ ñöôïc. Baây giôø nhö vaàng traêng cuõ hieän

" Tao cuõng soùn ñaùi ñaây " Maày laøm sao bieát ñöôïc? Soùn ñaùi laø caùi chaéc. Nhöõng caâu thô naêm chöõ ôû treân, roõ raøng quaù khöù ñaõ hieän veà roõ neùt trong töøng teá baøo treân thaân theå ngöôøi lính cuõ. Coù ai noùi raèng khoâng sôï cheát ñaâu, khi ra traän. Ngöôøi baïn cuûa toâi ôû beân Canada coù vieát moät caùi truyeän ngaén "Traän Chieán Khoâng Coù Ñaïi Baøng " khi maø nhöõng chieác T54 cuûa Baéc quaân oà aït tieán vaøo thò traán Phuù Long, caùch Phan Thieát khoaûng baûy caây soá, tröôùc thaùng Tö naêm 1975. Xích saét cuûa T54 ñang nghieàn naùt hoá haàm phoøng thuû. Nhöõng ngöôøi lính chieán ñaáu ñôn ñoäc ÑPQ keâu goïi Ñaïi Baøng ñeå xin yeåm trôï hay tieáp vieän, thì Ñaïi Baøng ñaõ cao bay, bay taän trôøi xanh ra bieån caû, ñaâu coøn ôû beân caïnh nhöõng ngöôøi lính cuûa mình nöõa ñeå maø chieán ñaáu, yeåm trôï. Toäi nghieäp. Theá maø hoï vaãn chieán ñaáu, dieät ñöôïc vaøi chieác taêng thì cuõng bò baét vaøo tuø. Nhöõng ngöôøi lính hay só quan ÑPQ ñoù, caáp baäc nhoû nhoi, chuaån uùy hay thieáu uùy thoâi vaøo tuø Coïng Saûn saùu, baûy naêm, nay qua Myõ döôùi daïng H.O chaúng ai ngoù ngaøng hay vinh danh nhöõng ngöôøi lính aáy, maø laïi vinh danh Ñaïi Baøng ñaõ boû anh em chaïy xa. Ñoïc baøi " Traän Chieán Khoâng Coù Ñaïi Baøng " loøng nghe xoùt xa. Nhöng thaät söï maø noùi, nhöõng ngöôøi lính mieàn Nam naøo coù muoán nghó " Vinh Danh hay khoâng Vinh Danh " bôûi caùi loøng: " Raát an bình, khoâng thao thöùc suy tö " aáy. oOo Cuoäc chieán ñaõ qua. Phoá Xöa muoán veà, chæ coøn trong tieàm thöùc : Veà Vôùi Phoá. Veà vôùi daêm ba thaèng baïn chuïm daàu huùt thuoác. Hay nhôù veà moät goùc phoá naøo ñaõ qua: Qui Nhôn. Pleiku. Komtum. Ban Meâ Thuoät. Caàn Thô. Thaùp Chaøm vôùi daêm ba thaèng baïn " Coâ hoàn " buoàn nhö nhau ñoù, beân nhöõng gioït caø pheâ " ñaëc quaùnh linh hoàn ", vôùi gioïng haùt khaøn khaøn cuûa Khaùnh Ly " Nöùc nôû ". " Xoaùy vaøo hoàn ". " Ñau nhoùi " ñoù. Ñeå roài, chieán tröôøng xöa coøn laïi, nhôù laïi baïn beø, ñoàng ñoäi ñaâu roài. Chæ coøn laïi chieác aùo traän cuõ naêm naøo khoâng giöõ ñöôïc. Baây giôø nhö vaàng traêng cuõ hieän


veà khi thaáy laïi chieác aùo traän naêm xöa. Ta laïi nghe tieáng gioù thoåi qua bao nhieâu ngoïn ñoài voâ danh, trong nhöõng khu röøng voâ danh maø nhöõng baïn beø, ñoàng ñoäi cuûa toâi naèm xuoáng. Maøu aùo cuõ seõ coøn maõi, coøn maõi chaúng bao giôø nhaït phai . " Chieác aùo moät thôøi ñaõ khoâng gìn giöõ " Ñaõ nhuoäm roài, nhö theå moät maøu tang " Thöa khoâng phaûi! AÙo xöa coøn caát kyû " Ñeå khi naûn loøng, laáy aùo ra mang Theo anh, thì laáy aùo ra mang. Coøn theo toâi, thì " Ñeå khi naûn loøng, laáy aùo ra xem ". Anh thöû laøm theo lôøi noùi cuûa toâi xem, treo chieác aùo traän cuõ caùch xa anh chöøng moät meùt, roài ngoài nhìn noù, roài ngaém noù. Chieác aùo aáy ñaõ thaám bao moà hoâi , caû maùu nöõa cuûa anh, cuûa toâi vaø cuûa baïn beø trong chieác aùo ñoù. Anh treo leân roài ngaém xem, töø chieác aùo ñoù anh seõ thaáy moät trôøi Queâ Höông. Anh seõ thaáy toaùt ra töø ñoù tieáng reân la cuûa ñoàng ñoäi khi bò thöông. Anh seõ thaáy töø ñoù toaùt ra tieáng hoâ xung phong cuûa nhöõng ñoàng ñoäi. Anh seõ thaáy gì nöõa, thaáy nhöõng côn gioù, nhöõng côn möa baát taän " Vuoát nöôùc möa khoâng kòp " töø chieác aùo ñoù toûa ra trong nhöõng laàn haønh quaân. Anh seõ thaáy gì nöõa, moät vaàng traêng cheânh cheách treân phoá xöa maø chieác aùo traän ñoù ñaõ theo ta veà, duø coù nhaän bao nhieâu ñieàu baïc beõo nôi nhöõng con phoá maø ta ñaõ ñi qua . Dó vaõng, theo toâi ñöøng queân noù. Noù laøm cho ta soáng haõnh dieän cho ñeán ngaøy hoâm nay. Nhö " Phoá Xöa " anh ñaõ gôïi cho toâi caùi höùng khi nghó veà nhöõng con phoá maø chuùng ta ñaõ qua. Baïn beø daêm ba ñöùa nay coøn ñaâu. Ai coøn? Ai maát? Trong cuoäc chieán? Trong tuø toäi? Vaø, ngay caû con phoá cuõ, teân cuõng ñaõ maát roài, phaûi khoâng anh? Chæ coøn laïi maøu aùo cuõ. Maøu aùo cuûa laù röøng. Maøu aùo traän cuûa ngöôøi lính boä binh. Theo ta. Theo ta maõi maõi./.

veà khi thaáy laïi chieác aùo traän naêm xöa. Ta laïi nghe tieáng gioù thoåi qua bao nhieâu ngoïn ñoài voâ danh, trong nhöõng khu röøng voâ danh maø nhöõng baïn beø, ñoàng ñoäi cuûa toâi naèm xuoáng. Maøu aùo cuõ seõ coøn maõi, coøn maõi chaúng bao giôø nhaït phai . " Chieác aùo moät thôøi ñaõ khoâng gìn giöõ " Ñaõ nhuoäm roài, nhö theå moät maøu tang " Thöa khoâng phaûi! AÙo xöa coøn caát kyû " Ñeå khi naûn loøng, laáy aùo ra mang Theo anh, thì laáy aùo ra mang. Coøn theo toâi, thì " Ñeå khi naûn loøng, laáy aùo ra xem ". Anh thöû laøm theo lôøi noùi cuûa toâi xem, treo chieác aùo traän cuõ caùch xa anh chöøng moät meùt, roài ngoài nhìn noù, roài ngaém noù. Chieác aùo aáy ñaõ thaám bao moà hoâi , caû maùu nöõa cuûa anh, cuûa toâi vaø cuûa baïn beø trong chieác aùo ñoù. Anh treo leân roài ngaém xem, töø chieác aùo ñoù anh seõ thaáy moät trôøi Queâ Höông. Anh seõ thaáy toaùt ra töø ñoù tieáng reân la cuûa ñoàng ñoäi khi bò thöông. Anh seõ thaáy töø ñoù toaùt ra tieáng hoâ xung phong cuûa nhöõng ñoàng ñoäi. Anh seõ thaáy gì nöõa, thaáy nhöõng côn gioù, nhöõng côn möa baát taän " Vuoát nöôùc möa khoâng kòp " töø chieác aùo ñoù toûa ra trong nhöõng laàn haønh quaân. Anh seõ thaáy gì nöõa, moät vaàng traêng cheânh cheách treân phoá xöa maø chieác aùo traän ñoù ñaõ theo ta veà, duø coù nhaän bao nhieâu ñieàu baïc beõo nôi nhöõng con phoá maø ta ñaõ ñi qua . Dó vaõng, theo toâi ñöøng queân noù. Noù laøm cho ta soáng haõnh dieän cho ñeán ngaøy hoâm nay. Nhö " Phoá Xöa " anh ñaõ gôïi cho toâi caùi höùng khi nghó veà nhöõng con phoá maø chuùng ta ñaõ qua. Baïn beø daêm ba ñöùa nay coøn ñaâu. Ai coøn? Ai maát? Trong cuoäc chieán? Trong tuø toäi? Vaø, ngay caû con phoá cuõ, teân cuõng ñaõ maát roài, phaûi khoâng anh? Chæ coøn laïi maøu aùo cuõ. Maøu aùo cuûa laù röøng. Maøu aùo traän cuûa ngöôøi lính boä binh. Theo ta. Theo ta maõi maõi./.


Nhöõng baøi thô cuûa baïn beø thôøi tröôùc 75 Thôøi tröôùc 75. Thôøi cuûa nhöõng baïn beø baèng höõu. Thôøi cuûa saùng chieàu laõng ñaõng muø söông. Thôøi cuûa ñoùi raùch maø thaät giaøu vui. Chuùng toâi ñaõ coù baïn khaép nôi, khaép choán. Chuùng toâi ñaõ ñeán vôùi nhau, thaät thaân tình. Chuùng toâi cuøng oâm noãi buoàn ñaëc quaïnh chung, cuøng chia xeû cho nhau nieàm u uaån. Coøn nhôù khoâng, hôõi Phaïm Cao Hoaøng, Möôøng Maùn, Leâ vaên Ngaên, Leâ vaên Trung cuûa nhöõng ngaøy ôø Qui Nhôn, cuûa khu Saùu, cuûa caên phoøng thueâ ñaày mì goùi nhöng cuõng ñaày maây traéng phieâu du. Coøn nhôù khoâng, hôõi Nguyeân Minh, Chu Traàm Nguyeân Minh, Phaïm vaên Nhaøn... vaø nhöõng ngaøy cuûa Phan Rang vaø tôø yù Thöùc ñaàu tieân in baèng Roneùo, khai môû doøng vaên chöông thuû coâng ngheä qua taùc phaåm Noãi bô vô cuûa baày ngöïa hoang cuûa THT. Coøn nhôù khoâng, hôõi Phaïm Ngoïc Lö, Nguyeãn Leä Uyeân, Mang Vieân Long, Traàn Huieàn AÂn cuûa moät Tuy Hoaø xa caùch. Ai coøn mang oáng saùo veà nhaø Phaïm Cao Hoaøng ñeå thoåi cho baøi thô sang saûng Hoà Tröôøng?. Ai coøn laø coâ gaùi aùo tím ñeå ta veà si daïi ngaån ngô ngaøy gheù laïi?. Laøm sao tìm ñöôïc moät vaàng traêng cuõ treân vöôøn xöa, hay treân con ñöôøng loäng gioù vaø loäng traêng bieån Tuy Hoaø. Nhaéc laïi maø boài hoài. Nhaéc laïi maø röng röng. Töø phoá nhoû, thô vaên baïn beø ñaõ ñöôïc baén xa, khaép caû trôøi vaên hoïc. Ai laïi khoâng bieát ñeán Traàn Huieàn AÂn cuûa Baùch Khoa, Phaïm Cao Hoaøng cuûa Vaán Ñeà, Phaïm Ngoïc Lö, Mang Vieân Long, Nguyeãn Leä Uyeân cuûa Vaên ? Thò traán nhoû nhöng mang quaû tim caû nöôùc. Coù phaûi vaäy khoâng? Vaø Nha Trang vôùi Nguyeãn AÂu Hoàng, Nguyeãn Sa Maïc, Leâ Minh, Thanh Hoà, vôùi nhaø saùch Huy Hoaøng vaø caên gaùc gioù. Vaø Cam Ranh, Phan Rang, Phan Thieát. Vaø Ban Meâ Thuoät, Pleiku, Kon Tum. Vaø Long Xuyeân, Caàn Thô, Sa Ñeùc, Chaâu Ñoác, Baïc Lieâu. Baïn beø ta ôû khaép cuøng. Vaø Saøi Goøn nhöõng naêm chôø ñôïi ñi lính, ñoïc thô Nguyeãn Caùt Ñoâng treân Vaên. Khoâng gaëp maø ngôõ nhö quen töø laâu. Moät baøi

Nhöõng baøi thô cuûa baïn beø thôøi tröôùc 75 Thôøi tröôùc 75. Thôøi cuûa nhöõng baïn beø baèng höõu. Thôøi cuûa saùng chieàu laõng ñaõng muø söông. Thôøi cuûa ñoùi raùch maø thaät giaøu vui. Chuùng toâi ñaõ coù baïn khaép nôi, khaép choán. Chuùng toâi ñaõ ñeán vôùi nhau, thaät thaân tình. Chuùng toâi cuøng oâm noãi buoàn ñaëc quaïnh chung, cuøng chia xeû cho nhau nieàm u uaån. Coøn nhôù khoâng, hôõi Phaïm Cao Hoaøng, Möôøng Maùn, Leâ vaên Ngaên, Leâ vaên Trung cuûa nhöõng ngaøy ôø Qui Nhôn, cuûa khu Saùu, cuûa caên phoøng thueâ ñaày mì goùi nhöng cuõng ñaày maây traéng phieâu du. Coøn nhôù khoâng, hôõi Nguyeân Minh, Chu Traàm Nguyeân Minh, Phaïm vaên Nhaøn... vaø nhöõng ngaøy cuûa Phan Rang vaø tôø yù Thöùc ñaàu tieân in baèng Roneùo, khai môû doøng vaên chöông thuû coâng ngheä qua taùc phaåm Noãi bô vô cuûa baày ngöïa hoang cuûa THT. Coøn nhôù khoâng, hôõi Phaïm Ngoïc Lö, Nguyeãn Leä Uyeân, Mang Vieân Long, Traàn Huieàn AÂn cuûa moät Tuy Hoaø xa caùch. Ai coøn mang oáng saùo veà nhaø Phaïm Cao Hoaøng ñeå thoåi cho baøi thô sang saûng Hoà Tröôøng?. Ai coøn laø coâ gaùi aùo tím ñeå ta veà si daïi ngaån ngô ngaøy gheù laïi?. Laøm sao tìm ñöôïc moät vaàng traêng cuõ treân vöôøn xöa, hay treân con ñöôøng loäng gioù vaø loäng traêng bieån Tuy Hoaø. Nhaéc laïi maø boài hoài. Nhaéc laïi maø röng röng. Töø phoá nhoû, thô vaên baïn beø ñaõ ñöôïc baén xa, khaép caû trôøi vaên hoïc. Ai laïi khoâng bieát ñeán Traàn Huieàn AÂn cuûa Baùch Khoa, Phaïm Cao Hoaøng cuûa Vaán Ñeà, Phaïm Ngoïc Lö, Mang Vieân Long, Nguyeãn Leä Uyeân cuûa Vaên ? Thò traán nhoû nhöng mang quaû tim caû nöôùc. Coù phaûi vaäy khoâng? Vaø Nha Trang vôùi Nguyeãn AÂu Hoàng, Nguyeãn Sa Maïc, Leâ Minh, Thanh Hoà, vôùi nhaø saùch Huy Hoaøng vaø caên gaùc gioù. Vaø Cam Ranh, Phan Rang, Phan Thieát. Vaø Ban Meâ Thuoät, Pleiku, Kon Tum. Vaø Long Xuyeân, Caàn Thô, Sa Ñeùc, Chaâu Ñoác, Baïc Lieâu. Baïn beø ta ôû khaép cuøng. Vaø Saøi Goøn nhöõng naêm chôø ñôïi ñi lính, ñoïc thô Nguyeãn Caùt Ñoâng treân Vaên. Khoâng gaëp maø ngôõ nhö quen töø laâu. Moät baøi


thô cuûa Nguyeãn Baéc Sôn hay Töø Theá Moäng, hay Toâ Duy Thaïch, Nguyeãn Leä Tuaân treân tôø Khôûi Haønh, moät baøi vaên cuûa Löõ Quyønh treân tôø YÙ Thöùc... Baøi pheâ bình cuûa Cao Huy Khanh... Chuùng toâi ñaõ chia xeû nieàm vui chung trong khi ñeâm thì chaäp chuøng tai hoïa, ngaøy thì chaäp chuøng tai öông. Luùc aáy, nghi ngôø khoâng coù choã ñöùng, baùo caùo ñieàm chæ khoâng coù ñaát troàng. Luùc aáy, taám loøng traûi roäng, ñoä löôïng vaø bao dung. Trôøi ôi, ai ñaõ cho ta nhöõng sôïi khoùi thaân tình. Ai ñaõ bao che ta trong coõi nhuïc nhaèn ñen toái, giöõ gìn nhau hôi aám trong baàu khoâng khí nhieåm ñoäc thanh xuaân? Roài 75. Veát cheùm oan nghieät. Chuùng toâi ñaõ khoâng coøn thaáy maët nhau töø ñoä aáy. Khoâng coøn ñöôïc ñoïc theâm nhöõng baøi thô cuûa baïn beø treân Baùch Khoa, Vaên, Vaán Ñeà, Khôûi Haønh, maø moãi thaùng baøy treân caùc saïp baùo tænh nhoû, hay theo tröïc thaêng ra tieàn ñoàn. Baïn beø thaát taùn. Vaên chöông cuõng thaát taùn theo. Phaïm vaên Nhaøn muoán Thö Quaùn Baûn Thaûo nhö laø maùi nhaø gìn giöõ coõi thaân tình baïn höõu. Vaø chuùng toâi baét ñaàu. Coù leõ ôn Treân ñaõ giuùp chuùng toâi. Chuùng toâi ñaõ thu thaäp ñöôïc moät soá baøi thô hieám quí. Nhö baøi thô cuûa Traàn Huieàn AÂn ñöôïc vieát ôû trong nöôùc vaøo ngaøy cuoái naêm döông lòch 1999 maø haûi ngoaïi ñang kieám tìm. Baøi thô ñaõ laøm anh gaëp raéc roái. Vaø nhöõng baøi thô cuûa nhöõng baïn höõu boû buùt töø sau 1975. Vaø nhöõng baøi thô môùi (sau 75) cuûa Nguyeãn Baéc Sôn hay cuûa Haïc Thaønh Hoa, Cao Thoaïi Chaâu v.v... Ñoïc ñeå hieåu, vaø thöông baïn. Ñoïc ñeå chia xeû noãi loøng cuûa baïn. Ñoïc ñeå caùm ôn baïn. Vaãn coøn laøm thô. Vaãn coøn gìn giöõ thô. Thô vaãn coøn phaûng phaát hôi gioù cuõ, khí haäu xöa... Rieâng chuùng toâi, thì boài hoài nhö ñang troø chuyeän cuøng nhöõng ngöôøi baïn laâu ngaøy xa caùch. AÁm loøng laém. Duø tuoåi ñaõ 60 roài. Ñeå gaëp laïi moät thôøi xöa cuõ. Ñeå goïi laø taám loøng cuûa chuùng toâi veà nhöõng ngöôøi baïn khoán khoù. THT

thô cuûa Nguyeãn Baéc Sôn hay Töø Theá Moäng, hay Toâ Duy Thaïch, Nguyeãn Leä Tuaân treân tôø Khôûi Haønh, moät baøi vaên cuûa Löõ Quyønh treân tôø YÙ Thöùc... Baøi pheâ bình cuûa Cao Huy Khanh... Chuùng toâi ñaõ chia xeû nieàm vui chung trong khi ñeâm thì chaäp chuøng tai hoïa, ngaøy thì chaäp chuøng tai öông. Luùc aáy, nghi ngôø khoâng coù choã ñöùng, baùo caùo ñieàm chæ khoâng coù ñaát troàng. Luùc aáy, taám loøng traûi roäng, ñoä löôïng vaø bao dung. Trôøi ôi, ai ñaõ cho ta nhöõng sôïi khoùi thaân tình. Ai ñaõ bao che ta trong coõi nhuïc nhaèn ñen toái, giöõ gìn nhau hôi aám trong baàu khoâng khí nhieåm ñoäc thanh xuaân? Roài 75. Veát cheùm oan nghieät. Chuùng toâi ñaõ khoâng coøn thaáy maët nhau töø ñoä aáy. Khoâng coøn ñöôïc ñoïc theâm nhöõng baøi thô cuûa baïn beø treân Baùch Khoa, Vaên, Vaán Ñeà, Khôûi Haønh, maø moãi thaùng baøy treân caùc saïp baùo tænh nhoû, hay theo tröïc thaêng ra tieàn ñoàn. Baïn beø thaát taùn. Vaên chöông cuõng thaát taùn theo. Phaïm vaên Nhaøn muoán Thö Quaùn Baûn Thaûo nhö laø maùi nhaø gìn giöõ coõi thaân tình baïn höõu. Vaø chuùng toâi baét ñaàu. Coù leõ ôn Treân ñaõ giuùp chuùng toâi. Chuùng toâi ñaõ thu thaäp ñöôïc moät soá baøi thô hieám quí. Nhö baøi thô cuûa Traàn Huieàn AÂn ñöôïc vieát ôû trong nöôùc vaøo ngaøy cuoái naêm döông lòch 1999 maø haûi ngoaïi ñang kieám tìm. Baøi thô ñaõ laøm anh gaëp raéc roái. Vaø nhöõng baøi thô cuûa nhöõng baïn höõu boû buùt töø sau 1975. Vaø nhöõng baøi thô môùi (sau 75) cuûa Nguyeãn Baéc Sôn hay cuûa Haïc Thaønh Hoa, Cao Thoaïi Chaâu v.v... Ñoïc ñeå hieåu, vaø thöông baïn. Ñoïc ñeå chia xeû noãi loøng cuûa baïn. Ñoïc ñeå caùm ôn baïn. Vaãn coøn laøm thô. Vaãn coøn gìn giöõ thô. Thô vaãn coøn phaûng phaát hôi gioù cuõ, khí haäu xöa... Rieâng chuùng toâi, thì boài hoài nhö ñang troø chuyeän cuøng nhöõng ngöôøi baïn laâu ngaøy xa caùch. AÁm loøng laém. Duø tuoåi ñaõ 60 roài. Ñeå gaëp laïi moät thôøi xöa cuõ. Ñeå goïi laø taám loøng cuûa chuùng toâi veà nhöõng ngöôøi baïn khoán khoù. THT


Traàn Huieàn AÂn

Baøi Haùt Ngaøy Veà Ta ngoài laïi soi xuoáng doøng suoái raùch Voác nöôùc leân kyø coï maët maøy Hoài ta ra ñi hai baøn tay traéng Giôø ta trôû veà traéng hai baøn tay

Giaù nhö ngöôøi xöa...gaùc göôm söôøn ñaù Thaùo ñoâi giaày coû traû troâi

Côûi aùo vaùt vai cöôøi ha haû Vôøi troâng boán höôùng ñaát trôøi Ta, moät keû heøn - keû heøn ñôøi môùi Heøn, khoâng ñaùng maët keû heøn Ñöùc baïc taøi sô, baûy chìm ba noåi Sao coøn vaát vaû ñua chen? Daõy ñoài beân kia laø lau laø coû Coù caây ña giaø toûa maùt traêm naêm Giaù nhö ngöôøi xöa.... cuøng baày treû nhoû ( Maëc aùo Huyeàn Ñoan ñoäi muõ Chöông phuû ) Muùa ca vui vôùi traêng raèm Ta coøn gì chaêng ? Traùi tim nguoäi laïnh Ta coøn gì chaêng? Khoái oùc roãng khoâng Taàm maét yeáu khoâng ñuû nhìn cuoái daëm Ñaâu boùng con traâu nhoøa nhaït giöõa ñoàng Maët saïm da boài toùc raâu ngaõ baïc

Traàn Huieàn AÂn

Baøi Haùt Ngaøy Veà Ta ngoài laïi soi xuoáng doøng suoái raùch Voác nöôùc leân kyø coï maët maøy Hoài ta ra ñi hai baøn tay traéng Giôø ta trôû veà traéng hai baøn tay

Giaù nhö ngöôøi xöa...gaùc göôm söôøn ñaù Thaùo ñoâi giaày coû traû troâi

Côûi aùo vaùt vai cöôøi ha haû Vôøi troâng boán höôùng ñaát trôøi Ta, moät keû heøn - keû heøn ñôøi môùi Heøn, khoâng ñaùng maët keû heøn Ñöùc baïc taøi sô, baûy chìm ba noåi Sao coøn vaát vaû ñua chen? Daõy ñoài beân kia laø lau laø coû Coù caây ña giaø toûa maùt traêm naêm Giaù nhö ngöôøi xöa.... cuøng baày treû nhoû ( Maëc aùo Huyeàn Ñoan ñoäi muõ Chöông phuû ) Muùa ca vui vôùi traêng raèm Ta coøn gì chaêng ? Traùi tim nguoäi laïnh Ta coøn gì chaêng? Khoái oùc roãng khoâng Taàm maét yeáu khoâng ñuû nhìn cuoái daëm Ñaâu boùng con traâu nhoøa nhaït giöõa ñoàng Maët saïm da boài toùc raâu ngaõ baïc


Ta trôû veà queâ lôõ thôï lôõ thaày Muoán theo laõo tieàu non Du haùi cuûi Sôï löôõi rìu laøm chaûy maùu thaân caây ./. 31/12/1999

Con ñöôøng tuoåi nhoû Con ñöôøng aáy xin moät laàn trôû laïi Duø ngöïa hoàng löng chaúng thaéng yeân nhung Muøa thaáp aám caây daâng röøng ngoït traùi Caønh roi giöông tuoåi nhoû moäng anh huøng Rôøi Traõng-Saïn eâm ñeàm ru nöôùc kieäu Coû tai beøo chieàn chieän loùt chaân xinh Hai maøu laù sim vôøn hoe naéng dòu Cho suoát ngaøy ñoài luõng maõi bình minh Vöaø nhaët böôùc tôùi Hoøn-Son loái ñoû Bôøm rung rung toùc ngöïa ñoå bay bay Doøng suoái mòn ven bôø töôi daùt coû Maùt caû loøng ngöôøi ngöïa haõy cuøng say Cöông giaät kheõ ngöïa cao ñaàu hí maïnh Voù tung gioøn phi ñaïi xoõa ñuoâi côø Beân veä ñöôøng chim boà chao roä caùnh Caønh roi ñuøa löôùt gioù vuït baâng quô Leân ñænh xoùm quay nhìn maây döôùi goùt Daønh ngoâi vua cho keû laäp coâng ñaàu Ve trong vöôøn ca sao maø thaùnh thoùt Trôøi Löông-Sôn xanh thaåm taän nôi ñaâu

Ta trôû veà queâ lôõ thôï lôõ thaày Muoán theo laõo tieàu non Du haùi cuûi Sôï löôõi rìu laøm chaûy maùu thaân caây ./. 31/12/1999

Con ñöôøng tuoåi nhoû Con ñöôøng aáy xin moät laàn trôû laïi Duø ngöïa hoàng löng chaúng thaéng yeân nhung Muøa thaáp aám caây daâng röøng ngoït traùi Caønh roi giöông tuoåi nhoû moäng anh huøng Rôøi Traõng-Saïn eâm ñeàm ru nöôùc kieäu Coû tai beøo chieàn chieän loùt chaân xinh Hai maøu laù sim vôøn hoe naéng dòu Cho suoát ngaøy ñoài luõng maõi bình minh Vöaø nhaët böôùc tôùi Hoøn-Son loái ñoû Bôøm rung rung toùc ngöïa ñoå bay bay Doøng suoái mòn ven bôø töôi daùt coû Maùt caû loøng ngöôøi ngöïa haõy cuøng say Cöông giaät kheõ ngöïa cao ñaàu hí maïnh Voù tung gioøn phi ñaïi xoõa ñuoâi côø Beân veä ñöôøng chim boà chao roä caùnh Caønh roi ñuøa löôùt gioù vuït baâng quô Leân ñænh xoùm quay nhìn maây döôùi goùt Daønh ngoâi vua cho keû laäp coâng ñaàu Ve trong vöôøn ca sao maø thaùnh thoùt Trôøi Löông-Sôn xanh thaåm taän nôi ñaâu


Hôõi Thaân ! Hôõi Vinh ! Hôõi Thaønh ! Hôõi Laõng ! Nhöõng ngaøy thô ruoåi ngöïa, nhöõng con ñöôøng Ñaõ theo hoàn caùc anh veà dó vaõng Chæ coøn toâi...tay cuõng lôõ buoâng cöông... Traàn Huieàn AÂn (Baùch Khoa, khoâng roõ naêm)

Hôõi Thaân ! Hôõi Vinh ! Hôõi Thaønh ! Hôõi Laõng ! Nhöõng ngaøy thô ruoåi ngöïa, nhöõng con ñöôøng Ñaõ theo hoàn caùc anh veà dó vaõng Chæ coøn toâi...tay cuõng lôõ buoâng cöông... Traàn Huieàn AÂn (Baùch Khoa, khoâng roõ naêm)


cao thoaïi chaâu Tieãn baïn Coù bao giôø thích tieãn ñöa ai ñöa tieãn voán chæ hay nhaøm chaùn ñôøi traêm naêm maäp môø nhö boùng naéng ñöa moät ngöôøi laøm troáng phía sau löng Sôï tieãn nhaø ngöôi trong boùng ñeâm ngaøy coù maët trôøi e raát noùng vaû maøu ngaøy cuõng gaàn nhö traéng sôï ngöôi buoàn ngaøy tieãn coù khaên tang. Seõ tieãn nhaø ngöôi treân beán soâng nöôùc deã gaây buoàn cho ngöôøi ôû laïi vì nöôùc bao giôø cuõng chaûy raát xuoâi keû ñi tieãn hoùa ra ngöôøi chaïy ngöôïc. Nhaø ngöôi ñi boû laïi ngoïn ñeøn ñöôøng keû naøo ñoù voâ tình khoâng taét ñöùng chô vô khi trôøi ñaõ qua ñeâm veû taøn phai moät moái tình ñaõ laït.

cao thoaïi chaâu Tieãn baïn Coù bao giôø thích tieãn ñöa ai ñöa tieãn voán chæ hay nhaøm chaùn ñôøi traêm naêm maäp môø nhö boùng naéng ñöa moät ngöôøi laøm troáng phía sau löng Sôï tieãn nhaø ngöôi trong boùng ñeâm ngaøy coù maët trôøi e raát noùng vaû maøu ngaøy cuõng gaàn nhö traéng sôï ngöôi buoàn ngaøy tieãn coù khaên tang. Seõ tieãn nhaø ngöôi treân beán soâng nöôùc deã gaây buoàn cho ngöôøi ôû laïi vì nöôùc bao giôø cuõng chaûy raát xuoâi keû ñi tieãn hoùa ra ngöôøi chaïy ngöôïc. Nhaø ngöôi ñi boû laïi ngoïn ñeøn ñöôøng keû naøo ñoù voâ tình khoâng taét ñöùng chô vô khi trôøi ñaõ qua ñeâm veû taøn phai moät moái tình ñaõ laït.


Ngöôøi ôû laïi laït daàn men röôïu keû leân ñöôøng thaønh chieác ly khoâng nhöõng maát maùt ñong ñaày cuoäc soáng seõ laáy gì ñeå uoáng nhöõng khi say.

Chaøo tuoåi naêm möôi göûi Thanh Xin vaãy tay chaøo tuoåi naêm möôi Saøi Goøn An Giang Kontum Pleiku Ñaø Naüng Nhöõng con ñöôøng ñaõ ñi nhöõng ngoâi nhaø ñaõ soáng nhöõng kyû nieäm buoàn ñaõ gaùnh treân vai. Chaøo nhöõng ngöôøi taïm truù trong toâi nhöõng giaày deùp aùo quaàn ñaõ maëc nhöõng phi tröôøng beán xe beán baéc nhöõng ñeøn vaøng nhoeø nhaït nhöõng ñeâm khoâng nhöõng naêm daøi baõo löûa chieán tranh ñeå laïi nhieàu veát thöông nhöùc nhoái nhöõng baøi thô khoâng vieát thaønh lôøi nhöõng böùc tranh khoâng ñeå maøu treân giaáy.

Ngöôøi ôû laïi laït daàn men röôïu keû leân ñöôøng thaønh chieác ly khoâng nhöõng maát maùt ñong ñaày cuoäc soáng seõ laáy gì ñeå uoáng nhöõng khi say.

Chaøo tuoåi naêm möôi göûi Thanh Xin vaãy tay chaøo tuoåi naêm möôi Saøi Goøn An Giang Kontum Pleiku Ñaø Naüng Nhöõng con ñöôøng ñaõ ñi nhöõng ngoâi nhaø ñaõ soáng nhöõng kyû nieäm buoàn ñaõ gaùnh treân vai. Chaøo nhöõng ngöôøi taïm truù trong toâi nhöõng giaày deùp aùo quaàn ñaõ maëc nhöõng phi tröôøng beán xe beán baéc nhöõng ñeøn vaøng nhoeø nhaït nhöõng ñeâm khoâng nhöõng naêm daøi baõo löûa chieán tranh ñeå laïi nhieàu veát thöông nhöùc nhoái nhöõng baøi thô khoâng vieát thaønh lôøi nhöõng böùc tranh khoâng ñeå maøu treân giaáy.


Chaøo baïn beø cuøng toâi lôùn daäy ai maát ai coøn cuoái baõi ven soâng thuûa ñaàu ñôøi lôùn treân gheá ñaù vaø nhöõng ñeâm daøi thaønh phoá giôùi nghieâm. Chaøo em, ngöôøi ñöa toâi vaøo cuoäc soáng ñeå trong nhau nhöõng veát thöông baàm toâi thaønh ngöôøi lôõ coù teân rieâng giöõa ñaùm ñoâng oàn aøo xa laï. Chaøo queâ em, thaønh phoá bieån mieàn Trung nhaø saùch Lam Sôn, ñöôøng Baïch Ñaèng, Thaïc Giaùn buoåi xa nhau maét nhìn noåi soùng con soâng buoàn voäi ñoùng thaønh baêng. Chaøo nhöõng naêm boït beøo chìm noåi nhöõng naêm daøi ñaù noåi ruøa keâu thôøi gian ñi khoâng kòp vaãy tay chaøo khoâng kòp ñeå laïi gì treân maùi toùc. Chaøo nhöõng côn möa naëng neà xoái xaû truùt xuoáng ñôøi nhö löûa ñoát treân löng

Chaøo baïn beø cuøng toâi lôùn daäy ai maát ai coøn cuoái baõi ven soâng thuûa ñaàu ñôøi lôùn treân gheá ñaù vaø nhöõng ñeâm daøi thaønh phoá giôùi nghieâm. Chaøo em, ngöôøi ñöa toâi vaøo cuoäc soáng ñeå trong nhau nhöõng veát thöông baàm toâi thaønh ngöôøi lôõ coù teân rieâng giöõa ñaùm ñoâng oàn aøo xa laï. Chaøo queâ em, thaønh phoá bieån mieàn Trung nhaø saùch Lam Sôn, ñöôøng Baïch Ñaèng, Thaïc Giaùn buoåi xa nhau maét nhìn noåi soùng con soâng buoàn voäi ñoùng thaønh baêng. Chaøo nhöõng naêm boït beøo chìm noåi nhöõng naêm daøi ñaù noåi ruøa keâu thôøi gian ñi khoâng kòp vaãy tay chaøo khoâng kòp ñeå laïi gì treân maùi toùc. Chaøo nhöõng côn möa naëng neà xoái xaû truùt xuoáng ñôøi nhö löûa ñoát treân löng


maét baïc theách reâu phong hoàn moä coå coû caây saàu vaãn môû nhöõng ñeâm khoâng. Ñaõ tôùi ñaây roài, tuoåi naêm möôi naêm möôi naêm roi quaát tôi bôøi taëng cho em nhöõng laèn roi aáy nhaän ñi em, ñöøng bao giôø hoûi. Vónh bieät nhöõng naêm khoâng buoàn khoâng vui nhöõng aûo töôûng nöûa ñôøi qua aáy caây söù ñaàu nhaø hoa traéng ñang rôi caønh ngô ngaùc ñöùng khoâng, nhö vöøa queân heát tuoåi

Chöõ vaø Dung Chöû ôû truoàng döôùi goùt Tieân Dung Huyeàn thoaïi lôùn veà ngöôøi hieáu töû nöûa maûnh khoá taëng cha veà döôùi moä chaøng moät mình laáy caùt che thaân. Caûm loøng chaøng Dung trôû thaønh chaøng Dung röøng truùt laù cho ngöôøi loõa theå nhöõng loøng soâng loøng bieån loøng hoa loøng thuyeàn phieâu baït baõi soâng xa nhöõng höông thôm traêm mieàn ñoaøn tuï thuûa aáy loaøi ngöôøi chöa bieát voã tay vaø tình yeâu cuõng khoâng caàn ñeán vaûi tình yeâu chæ caàn moät baøn tay ñöa nhau tôùi beán bôø voâ voïng

maét baïc theách reâu phong hoàn moä coå coû caây saàu vaãn môû nhöõng ñeâm khoâng. Ñaõ tôùi ñaây roài, tuoåi naêm möôi naêm möôi naêm roi quaát tôi bôøi taëng cho em nhöõng laèn roi aáy nhaän ñi em, ñöøng bao giôø hoûi. Vónh bieät nhöõng naêm khoâng buoàn khoâng vui nhöõng aûo töôûng nöûa ñôøi qua aáy caây söù ñaàu nhaø hoa traéng ñang rôi caønh ngô ngaùc ñöùng khoâng, nhö vöøa queân heát tuoåi

Chöõ vaø Dung Chöû ôû truoàng döôùi goùt Tieân Dung Huyeàn thoaïi lôùn veà ngöôøi hieáu töû nöûa maûnh khoá taëng cha veà döôùi moä chaøng moät mình laáy caùt che thaân. Caûm loøng chaøng Dung trôû thaønh chaøng Dung röøng truùt laù cho ngöôøi loõa theå nhöõng loøng soâng loøng bieån loøng hoa loøng thuyeàn phieâu baït baõi soâng xa nhöõng höông thôm traêm mieàn ñoaøn tuï thuûa aáy loaøi ngöôøi chöa bieát voã tay vaø tình yeâu cuõng khoâng caàn ñeán vaûi tình yeâu chæ caàn moät baøn tay ñöa nhau tôùi beán bôø voâ voïng


Lan Anh Chaùu Lan Anh mai naøy ñeán lôùp huyeàn thoaïi ngöôøi vaån ñeïp nhö tranh thaân theå ngöôøi ta coù boán phaàn: ñaàu, mình, chaân, tay vaø haïnh phuùc ñôøi raát vui vaø luõ treû sô sinh khoùc vì sôï maát quyeàn laøm ngöôøi trung thöïc

Thanh Lan Ñeâm raát buoàn nghe tieáng Thanh Lan tieáng eùcho treân giaûng ñöôøng ñaïi hoïc ñeâm vaãn xanh noàng tieáng haùt duø coång tröôøng ñaõ kheùp sau löng. Traùi taùo thôm ngöôøi ñaõ aên roài Coøn laïi treân moâi noát ruoài heä luïy ñeå ñeâm ñeâm boùng ngöôøi ca só vaãn ñoå daøi treân boùng toái meânh moâng.

Khaát thöïc Ngöôøi maëc aùo vaøng ñi khaát thöïc chia khoå ñau vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo thöïc phaåm traàn gian daâng ngöôøi thoaùt töïc ñoâi maét ngöôøi ñöïng nöôùc cho toâi

Lan Anh Chaùu Lan Anh mai naøy ñeán lôùp huyeàn thoaïi ngöôøi vaån ñeïp nhö tranh thaân theå ngöôøi ta coù boán phaàn: ñaàu, mình, chaân, tay vaø haïnh phuùc ñôøi raát vui vaø luõ treû sô sinh khoùc vì sôï maát quyeàn laøm ngöôøi trung thöïc

Thanh Lan Ñeâm raát buoàn nghe tieáng Thanh Lan tieáng eùcho treân giaûng ñöôøng ñaïi hoïc ñeâm vaãn xanh noàng tieáng haùt duø coång tröôøng ñaõ kheùp sau löng. Traùi taùo thôm ngöôøi ñaõ aên roài Coøn laïi treân moâi noát ruoài heä luïy ñeå ñeâm ñeâm boùng ngöôøi ca só vaãn ñoå daøi treân boùng toái meânh moâng.

Khaát thöïc Ngöôøi maëc aùo vaøng ñi khaát thöïc chia khoå ñau vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo thöïc phaåm traàn gian daâng ngöôøi thoaùt töïc ñoâi maét ngöôøi ñöïng nöôùc cho toâi


Ngöôøi xuoáng toùc haún ñôøi khoå laém caûm thöông ngöôøi bò keït giöõa nhaân sinh thaáy treân moâi mòt môø khoaûng troáng nuï hoân naøy xin gôûi taëng ni coâ.

Ñeâm möa nhôù baïn Taëng Nguyeãn Ñaït Baïn ñeán thaêm nghæ ñeâm nay nhaø ta ñaáy cuõng coù neàn coù noùc möa aäp xuoáng ñoâi maùi giaø kieät söùc ñeå nöôùc rôi öôùt baïn, caûm thöông thay. Möa rôi nhö muoán xeù baàu trôøi Baïn ñang treû thaønh ngöôøi hai thöù toùc nöûa ñaàu toùc khoâ nöûa ñaàu toùc öôùt sôï baïn buoàn ta khoâng nguû ñeâm nay. Xích laïi gaàn ñaây ñoâi ñaàu suûng nöôùc laïi gaàn ñaây ñoâi hoàn kieâu baïc ta cuøng nhau xaây laïi maùi hieân ñôøi. Möa vaãn rôi keùo noãi saàu daøi

Ngöôøi xuoáng toùc haún ñôøi khoå laém caûm thöông ngöôøi bò keït giöõa nhaân sinh thaáy treân moâi mòt môø khoaûng troáng nuï hoân naøy xin gôûi taëng ni coâ.

Ñeâm möa nhôù baïn Taëng Nguyeãn Ñaït Baïn ñeán thaêm nghæ ñeâm nay nhaø ta ñaáy cuõng coù neàn coù noùc möa aäp xuoáng ñoâi maùi giaø kieät söùc ñeå nöôùc rôi öôùt baïn, caûm thöông thay. Möa rôi nhö muoán xeù baàu trôøi Baïn ñang treû thaønh ngöôøi hai thöù toùc nöûa ñaàu toùc khoâ nöûa ñaàu toùc öôùt sôï baïn buoàn ta khoâng nguû ñeâm nay. Xích laïi gaàn ñaây ñoâi ñaàu suûng nöôùc laïi gaàn ñaây ñoâi hoàn kieâu baïc ta cuøng nhau xaây laïi maùi hieân ñôøi. Möa vaãn rôi keùo noãi saàu daøi


nghe baïn run bieát ngoaøi trôøi laïnh laém. Trôøi ñaát mang mang thieân coå haän gheùt keû taøi tình möa cöù naëng theâm ra Caûm thöông baïn ta chia phaàn laän ñaän chia nöûa maët-trôøi-ñôïi-traéng-ñeâm-nay.

Thô Taëng Vôï Khoâng phaûi vôï oâng Traàn Teá Xöông nhaø thô coù hai baøn tay traéng coù baõi xa thaân coø caùnh moûng tieáng eo seøo nhö soùng daäy treân soâng. Khoâng phaûi vôï nhaø thô ñeå hieåu noãi loøng cuûa oâng quan nöûa ñôøi aên löông vôï nöûa ñôøi leo leùt ngoïn ñeøn xanh ngöôøi töï thaép treân naám moà yeân nghæ Chieàu lang thang treân beán Vò Hoaøng ñeå bieát thoùi ñôøi aên ôû baïc chuùt söông naéng luoàn trong giaù reùt coû caây buoàn voäi kheùp quanh thaân.

nghe baïn run bieát ngoaøi trôøi laïnh laém. Trôøi ñaát mang mang thieân coå haän gheùt keû taøi tình möa cöù naëng theâm ra Caûm thöông baïn ta chia phaàn laän ñaän chia nöûa maët-trôøi-ñôïi-traéng-ñeâm-nay.

Thô Taëng Vôï Khoâng phaûi vôï oâng Traàn Teá Xöông nhaø thô coù hai baøn tay traéng coù baõi xa thaân coø caùnh moûng tieáng eo seøo nhö soùng daäy treân soâng. Khoâng phaûi vôï nhaø thô ñeå hieåu noãi loøng cuûa oâng quan nöûa ñôøi aên löông vôï nöûa ñôøi leo leùt ngoïn ñeøn xanh ngöôøi töï thaép treân naám moà yeân nghæ Chieàu lang thang treân beán Vò Hoaøng ñeå bieát thoùi ñôøi aên ôû baïc chuùt söông naéng luoàn trong giaù reùt coû caây buoàn voäi kheùp quanh thaân.


Baø soáng maõi trong ñôøi Tuù Xöông giöõa thôøi buoåi coù nhieàu oâng phoãng ñeâm coâ ñôn laëng ñi töøng tieáng troáng gioù ñoâng taøn nghe laïnh rít treân thang Khoâng laøm thô nhö Hoà Xuaân Höông ñeå boâi voâi leân ñaàu luõ troïc taác vaên chöông choân vuøi ba taác ñaát gioù thöông Baø nhö theùt buoåi chieàu nay. Khoâng khoå ñau nhö Hoà Xuaân Höông keû noåi loaïn giöõa tro taøn cuûa kieáp keû ñöùng giöõa hai haøng nöôùc maét ñoùng nhöõng ñinh daøi chan chaùt treân thaân. Khoâng phaûi vôï nhaø thô ñaát Tieân Ñieàn hieåu vì sao ñôøi oâng khaùnh taän giöõa chieàu vaøng maø voù caâu Kim Troïng chaøng buø nhìn laøm hoûng moät tình yeâu. Khoâng phaûi vôï nhaø thô Nguyeãn Du ñeå chia seû lyù do Kieàu bò baùn giöõa nhaø thô vaø beà daøy taùc phaåm noãi buoàn phuû kín nhöõng trang khoâng. Laø vôï nhaø thô ñeå nhaän cuøng ngöôøi tieáng thôû daøi nhöõng ñôøi sau than traùch bieån gaøo leân khi Kieàu ra laàu Ngöng Bích thaân theå ngöôøi tan naùt nhöõng ñoøn roi. Laø vôï nhaø thô ñeå hieåu tieáng ñaøn tieáng cuoäc soáng rôi treân vaøng treân ñaù tieáng höông bay vaø loøng hoa laëng leõ tieáng loøng ngöôøi bò xeù luùc sang ñoâng.

Baø soáng maõi trong ñôøi Tuù Xöông giöõa thôøi buoåi coù nhieàu oâng phoãng ñeâm coâ ñôn laëng ñi töøng tieáng troáng gioù ñoâng taøn nghe laïnh rít treân thang Khoâng laøm thô nhö Hoà Xuaân Höông ñeå boâi voâi leân ñaàu luõ troïc taác vaên chöông choân vuøi ba taác ñaát gioù thöông Baø nhö theùt buoåi chieàu nay. Khoâng khoå ñau nhö Hoà Xuaân Höông keû noåi loaïn giöõa tro taøn cuûa kieáp keû ñöùng giöõa hai haøng nöôùc maét ñoùng nhöõng ñinh daøi chan chaùt treân thaân. Khoâng phaûi vôï nhaø thô ñaát Tieân Ñieàn hieåu vì sao ñôøi oâng khaùnh taän giöõa chieàu vaøng maø voù caâu Kim Troïng chaøng buø nhìn laøm hoûng moät tình yeâu. Khoâng phaûi vôï nhaø thô Nguyeãn Du ñeå chia seû lyù do Kieàu bò baùn giöõa nhaø thô vaø beà daøy taùc phaåm noãi buoàn phuû kín nhöõng trang khoâng. Laø vôï nhaø thô ñeå nhaän cuøng ngöôøi tieáng thôû daøi nhöõng ñôøi sau than traùch bieån gaøo leân khi Kieàu ra laàu Ngöng Bích thaân theå ngöôøi tan naùt nhöõng ñoøn roi. Laø vôï nhaø thô ñeå hieåu tieáng ñaøn tieáng cuoäc soáng rôi treân vaøng treân ñaù tieáng höông bay vaø loøng hoa laëng leõ tieáng loøng ngöôøi bò xeù luùc sang ñoâng.


Tieáng möôøi naêm göûi laïi traêm naêm ngöôøi ra ñi tieáp lôøi daâu beå aùo vaãn xanh treân thaân ngöôøi kyõ nöõ ñôøi vaãn buoàn treân voù ngöïa Laâm Truy. Ba traêm naêm nöôùc soâng coøn noåi soùng maët ngöôøi thu vaãn nhuoám quan san caùnh hoàng gieo treân ñôøi ngöôøi cheát ñöùng thi só buoàn maùu ñoïng trong tim. Khoâng phaûi vôï nhaø-thô-cuûa-nhieàu-thôøi-ñaïi ñoát ñuoác cho choàng vieát Caùo Bình Ngoâ moät traùi tim moät thanh göôm môû nöôùc moät maùi ñaàu göûi laïi ñaát Ñoâng Ñoâ Lôõ theo choàng möôøi naêm chaân ñaát ñöa chaøng veà nghæ maùt Coân Sôn Haøi coû ñeïp chaân ñi ñuûng ñænh aùo hoà quen caät vaän xeânh xang. Khoâng laøm thô nhö Baø Huyeän Thanh Quan qua ñeøo Ngang thöông nhöõng ñôøi laùc ñaùc khoùi lam toûa ngaäp ngöøng treân maùi beáp ngöïa qua ñeøo ngaïi reùt lom khom. Moãi taûng ñaù reâu phong Thaønh Noäi coøn in hình ngöôøi con gaùi Thaêng Long ñeâm ñeâm buoàn xoõa toùc giöõa cung trung hoàn coá quaän moät vaàng traêng vöông giaû. Khoâng phaûi vôï oâng Phan Saøo Nam Höông Caûng - Hoaønh Taân - Tokyo - Beán Ngöï maø ñaïi döông trong loøng ngöôøi xöù Ngheä vaùy quai coàng cuoác ñaát thay traâu.

Tieáng möôøi naêm göûi laïi traêm naêm ngöôøi ra ñi tieáp lôøi daâu beå aùo vaãn xanh treân thaân ngöôøi kyõ nöõ ñôøi vaãn buoàn treân voù ngöïa Laâm Truy. Ba traêm naêm nöôùc soâng coøn noåi soùng maët ngöôøi thu vaãn nhuoám quan san caùnh hoàng gieo treân ñôøi ngöôøi cheát ñöùng thi só buoàn maùu ñoïng trong tim. Khoâng phaûi vôï nhaø-thô-cuûa-nhieàu-thôøi-ñaïi ñoát ñuoác cho choàng vieát Caùo Bình Ngoâ moät traùi tim moät thanh göôm môû nöôùc moät maùi ñaàu göûi laïi ñaát Ñoâng Ñoâ Lôõ theo choàng möôøi naêm chaân ñaát ñöa chaøng veà nghæ maùt Coân Sôn Haøi coû ñeïp chaân ñi ñuûng ñænh aùo hoà quen caät vaän xeânh xang. Khoâng laøm thô nhö Baø Huyeän Thanh Quan qua ñeøo Ngang thöông nhöõng ñôøi laùc ñaùc khoùi lam toûa ngaäp ngöøng treân maùi beáp ngöïa qua ñeøo ngaïi reùt lom khom. Moãi taûng ñaù reâu phong Thaønh Noäi coøn in hình ngöôøi con gaùi Thaêng Long ñeâm ñeâm buoàn xoõa toùc giöõa cung trung hoàn coá quaän moät vaàng traêng vöông giaû. Khoâng phaûi vôï oâng Phan Saøo Nam Höông Caûng - Hoaønh Taân - Tokyo - Beán Ngöï maø ñaïi döông trong loøng ngöôøi xöù Ngheä vaùy quai coàng cuoác ñaát thay traâu.


Ñöôøng thieân lyù ñi laàn tôùi Hueá moøn goùt giaøy suoát ba möôi naêm thaêm thaúm chieàu treân beán soâng Höông nöôùc trong vaét giöõa ñoâi bôø ñaù döïng. Khoâng phaûi vôï oâng-ñoà-cuûa-vuõ-ñình-lieân nghe tieáng laù ñaøo rôi treân giaáy laù vaãn rôi, laù coøn rôi maõi khi boùng chieàu thôøi ñaïi ñaõ ra ñi Ngöôøi ra ñi coù bao giôø trôû laïi loøng thuyeàn khoâng chôû noåi loøng soâng daây ñaøn cuõ treân tay ngöôøi tieáp noái giöõa loøng ñôøi vaãn gaûy khuùc voâ thanh Khoâng phaûi baø Boà Taùt Quan AÂm maét vaãn kheùp ngaøn naêm khoâng môû Cuoäc traàn theá ñaâu cuõng laø daâu beå ngöôøi ruøng mình e gioù buoåi taøn naêm Laø töôïng Xi-Va trong coå vieän Chaøm ngöôøi ñaøn baø trong Leä Chi Vieân uùp xuoáng ñôøi toâi aùn tru di tam toäc ñöôøng göôm ngoït ngaøo ñi raát saéc. Laø gioït ñaéng trong hoàn toâi tí taùch tieáng ngöïa thoà loùc coùc trong ñeâm kinh Saùng theá ñoïc thaønh lôøi huûy dieät laø aûnh moät ngöôøi toâi yeâu suoát traêm naêm. 1991 Cao Thoaïi Chaâu

Ñöôøng thieân lyù ñi laàn tôùi Hueá moøn goùt giaøy suoát ba möôi naêm thaêm thaúm chieàu treân beán soâng Höông nöôùc trong vaét giöõa ñoâi bôø ñaù döïng. Khoâng phaûi vôï oâng-ñoà-cuûa-vuõ-ñình-lieân nghe tieáng laù ñaøo rôi treân giaáy laù vaãn rôi, laù coøn rôi maõi khi boùng chieàu thôøi ñaïi ñaõ ra ñi Ngöôøi ra ñi coù bao giôø trôû laïi loøng thuyeàn khoâng chôû noåi loøng soâng daây ñaøn cuõ treân tay ngöôøi tieáp noái giöõa loøng ñôøi vaãn gaûy khuùc voâ thanh Khoâng phaûi baø Boà Taùt Quan AÂm maét vaãn kheùp ngaøn naêm khoâng môû Cuoäc traàn theá ñaâu cuõng laø daâu beå ngöôøi ruøng mình e gioù buoåi taøn naêm Laø töôïng Xi-Va trong coå vieän Chaøm ngöôøi ñaøn baø trong Leä Chi Vieân uùp xuoáng ñôøi toâi aùn tru di tam toäc ñöôøng göôm ngoït ngaøo ñi raát saéc. Laø gioït ñaéng trong hoàn toâi tí taùch tieáng ngöïa thoà loùc coùc trong ñeâm kinh Saùng theá ñoïc thaønh lôøi huûy dieät laø aûnh moät ngöôøi toâi yeâu suoát traêm naêm. 1991 Cao Thoaïi Chaâu


Nguyeân Minh

CHUYEÁN XE KHAÉC NGHIEÄT

1

Chuyeán xe chôœ ñaày ngheït haønh khaùch, ngay caœ loái ñi cuõng luùc nhuùc ngöôøi ñöùng keœ ngoài. Luùc ban ñaàu ai cuõng nhaên nhoù, böïc töùc, cheâ traùch baùc taøi quaù tham lam. Giöõa ñöôøng thaáy ngöôøi naøo caàm va li, xaùch gioœ, baùc taøi cho xe chaïy chaäm laïi ñeå thaèng beù phuï lô ñöùng chaén ngang ôœ ngöôõng cöœa leân xuoáng, moät tay naém chaët thanh saét thaønh xe, choàm ngöôøi haún ra ngoaøi, mieäng heùt to vaø nhanh: "Nha Trang khoâng ? Leo leân chaïy lieàn". Khaùch chæ kòp gaät ñaàu, haén ñaõ giöït haønh lyù lieäng vaøo trong xe roài naém tay khaùch keùo leân. Nhöõng ngöôøi trong xe laïi phaœi neùp mình vaø laán ñuïng laãn nhau, roài to tieáng thaønh caõi coï. "Trôøi ôi ! daãm naùt chaân ngöôøi ta neø." - "Ai muoán ñuïng coâ ñaâu, taïi ngöôøi tröôùc teù nhaøo vaøo toâi chôù." - "Thoâi ngoäp thôœ con toâi roài." Tieáng ñöùa beù khoùc theùt leân. Ngöôøi ñaøn baø phía sau xe lôùn tieáng: "Phía tröôùc ñöøng laán nghe." Tieáp theo laø tieáng cuœa ngöôøi ñaøn oâng tay oâm con choù nhoœ, ngoài treân thaønh gheá caïnh toâi caœnh caùo: "Vöøa thoâi baùc taøi nheù, baø con muoáncheát ngoäp roài ñoù." Baùc taøi phaân bua : "Ban ñaàu chaät vaäy chôù chaïy moät hoài thaønh roäng raõi maø baø con, toâi cuõng muoán chaïy moät maïch nhöng thaáy hoï ñöùng giöõa ñöôøng ñoùn xe maø khoâng döøng chôœ hoï keå ra cuõng toäi nghieäp, thoâng caœm maø."

Xe chaïy ra khoœi xa loä trôøi cuõng vöøa saùng. Gioù thoåi loäng vaøo, da maët toâi raàn raàn vaø ngöôøi thaám laïnh. Haønh khaùch khoâng coøn ai phaœn ñoái baùc taøi nöõa. Toâi vaø Taân chaâm ñieáu thuoác huùt, cuøng noùi cho nhau nghe nhöõng döï ñònh veà töông lai cuœa moãi ñöùa. Haønh khaùch cuõng xì xaøo hoœi chuyeän nhau, cho queân khoaœng

Nguyeân Minh

CHUYEÁN XE KHAÉC NGHIEÄT

1

Chuyeán xe chôœ ñaày ngheït haønh khaùch, ngay caœ loái ñi cuõng luùc nhuùc ngöôøi ñöùng keœ ngoài. Luùc ban ñaàu ai cuõng nhaên nhoù, böïc töùc, cheâ traùch baùc taøi quaù tham lam. Giöõa ñöôøng thaáy ngöôøi naøo caàm va li, xaùch gioœ, baùc taøi cho xe chaïy chaäm laïi ñeå thaèng beù phuï lô ñöùng chaén ngang ôœ ngöôõng cöœa leân xuoáng, moät tay naém chaët thanh saét thaønh xe, choàm ngöôøi haún ra ngoaøi, mieäng heùt to vaø nhanh: "Nha Trang khoâng ? Leo leân chaïy lieàn". Khaùch chæ kòp gaät ñaàu, haén ñaõ giöït haønh lyù lieäng vaøo trong xe roài naém tay khaùch keùo leân. Nhöõng ngöôøi trong xe laïi phaœi neùp mình vaø laán ñuïng laãn nhau, roài to tieáng thaønh caõi coï. "Trôøi ôi ! daãm naùt chaân ngöôøi ta neø." - "Ai muoán ñuïng coâ ñaâu, taïi ngöôøi tröôùc teù nhaøo vaøo toâi chôù." - "Thoâi ngoäp thôœ con toâi roài." Tieáng ñöùa beù khoùc theùt leân. Ngöôøi ñaøn baø phía sau xe lôùn tieáng: "Phía tröôùc ñöøng laán nghe." Tieáp theo laø tieáng cuœa ngöôøi ñaøn oâng tay oâm con choù nhoœ, ngoài treân thaønh gheá caïnh toâi caœnh caùo: "Vöøa thoâi baùc taøi nheù, baø con muoáncheát ngoäp roài ñoù." Baùc taøi phaân bua : "Ban ñaàu chaät vaäy chôù chaïy moät hoài thaønh roäng raõi maø baø con, toâi cuõng muoán chaïy moät maïch nhöng thaáy hoï ñöùng giöõa ñöôøng ñoùn xe maø khoâng döøng chôœ hoï keå ra cuõng toäi nghieäp, thoâng caœm maø."

Xe chaïy ra khoœi xa loä trôøi cuõng vöøa saùng. Gioù thoåi loäng vaøo, da maët toâi raàn raàn vaø ngöôøi thaám laïnh. Haønh khaùch khoâng coøn ai phaœn ñoái baùc taøi nöõa. Toâi vaø Taân chaâm ñieáu thuoác huùt, cuøng noùi cho nhau nghe nhöõng döï ñònh veà töông lai cuœa moãi ñöùa. Haønh khaùch cuõng xì xaøo hoœi chuyeän nhau, cho queân khoaœng


ñöôøng quaù daøi. Boãng xe thaéng voäi. Moät tieáng rít daøi. Moïi ngöôøi choàm haún veà phía tröôùc, ñuïng nhau roài baät ngöõa ra ñaøng sau, ngaõ ngöôøi choàng leân nhau vaø chæ kòp keâu leân cuøng moät tieáng "aùi". Toâi nhìn Taân. Taân nhìn toâi. Moïi ngöôøi ñeàu nhìn nhau. Nhöõng khuoân maët ñaày hôùt haõi, lo aâu nhö cuøng töï hoœi: "Chuyeän gì xaœy ra baát an ? Moät chieác caàu gaãy tröôùc maët ? Moät goø ñaép moâ choân mìn ? Hay moät ñoaøn ngöôøi mang suùng oáng ra chaän xe laïi ?" Toâi lô laùo nhìn hai beân ñöôøng, toaøn laø röøng raäm bao la, xanh um. Khoâng moät tieáng ñoäng. Chaúng haïn moät tieáng chim cu gaùy. Söï im laëng naøy caøng laøm taêng theâm söï bí maät gheâ rôïn cuœa khu röøng laù tieáng taêm naøy. Tröôùc khi toâi ñi, bao nhieâu ngöôøi ñaõ caœn: "Ñöôøng boä coøn nguy hieåm, nhaát laø ngay khu röøng laù, ñaøn oâng con trai chöa neân ñi" Toâi cöôøi bôœn: "Cheát coù soá, lo gì ? Heå tôùi soá ngoài trong nhaø cuõng truùng gioù laên ñuøng ra cheát, phaœi ñôïi gì ñi xe môùi phaœi daãm mìn" Bao nhieâu chuyeän ngöôøi ta ñaõ keå: "Tuaàn tröôùc moät chuyeán xe ñoø truùng phaœi mìn, ngöôøi cheát banh thaây. Hoaëc chieác xe coù mang daáu hieäu chöõ thaäp ñoœ bò boác chaùy giöõa hai laøn ñaïn..." Baùc taøi leân tieáng nhö traœ lôøi cho moïi ngöôøi an taâm: "Khoâng coù gì ñaâu baø con, choã naøy yeân laém". Khu röøng boãng ñeïp ra. Baùc taøi xoay qua noùi vôùi hai thaèng lô xe: "Naèm vaï roài !" Caœ baùc taøi xeá laãn lô xe nhaœy xuoáng ñöôøng. Haønh khaùch chôït hieåu. Baùc taøi noùi lôùn: "Xuoáng xe ñi baø con." - "Laâu khoâng baùc taøi, sao vaäy?" - "Dôœ chöùng ! Ch&öa bieát, ñeå xem ñaõ ?" Moïi ngöôøi luïc ñuïc böôùc xuoáng. Ñaøn baø con gaùi ñi tìm nhöõng buïi raäm maø ngoài. Ñaøn oâng con trai thì baát keå ngoài beät ngay giöõa ñöôøng nhöïa roäng theânh thang. Coøn baùc taøi cuøng hai thaèng lô xe hì huïc thaùo maùy; moà hoâi hoï chaœy nheã nhaïi. Caœ tieáng ñoàng hoà môùi thaùo ñöôïc moät boä phaän maùy ñaõ hö. Baùc taøi noùi vôùi hai lô xe: "Cuõng may, gaàn ñaây coù moät choã haøn gioù, tuïi maøy khieâng ñi". Haønh khaùch ngoài la lieät treân baõi coœ chôø ñôïi. Moät ngöôøi ñaøn oâng noùi: "Ñieäu naøy coi chöøng nguœ laïi ñaây laém !" Ngöôøi con gaùi maëc quaàn jean aùo thun traéng, mieäng ñang nhai keïo cao su noùi moùc: "Voâ röøng maø nguœ. Ham laém. Truø baäy khoâng aø ! Maáy ngöôøi aên khoâng ngoài roài coøn ngöôøi ta coù chuyeän caàn gaáp, veù maùy bay mua khoâng ra neân

ñöôøng quaù daøi. Boãng xe thaéng voäi. Moät tieáng rít daøi. Moïi ngöôøi choàm haún veà phía tröôùc, ñuïng nhau roài baät ngöõa ra ñaøng sau, ngaõ ngöôøi choàng leân nhau vaø chæ kòp keâu leân cuøng moät tieáng "aùi". Toâi nhìn Taân. Taân nhìn toâi. Moïi ngöôøi ñeàu nhìn nhau. Nhöõng khuoân maët ñaày hôùt haõi, lo aâu nhö cuøng töï hoœi: "Chuyeän gì xaœy ra baát an ? Moät chieác caàu gaãy tröôùc maët ? Moät goø ñaép moâ choân mìn ? Hay moät ñoaøn ngöôøi mang suùng oáng ra chaän xe laïi ?" Toâi lô laùo nhìn hai beân ñöôøng, toaøn laø röøng raäm bao la, xanh um. Khoâng moät tieáng ñoäng. Chaúng haïn moät tieáng chim cu gaùy. Söï im laëng naøy caøng laøm taêng theâm söï bí maät gheâ rôïn cuœa khu röøng laù tieáng taêm naøy. Tröôùc khi toâi ñi, bao nhieâu ngöôøi ñaõ caœn: "Ñöôøng boä coøn nguy hieåm, nhaát laø ngay khu röøng laù, ñaøn oâng con trai chöa neân ñi" Toâi cöôøi bôœn: "Cheát coù soá, lo gì ? Heå tôùi soá ngoài trong nhaø cuõng truùng gioù laên ñuøng ra cheát, phaœi ñôïi gì ñi xe môùi phaœi daãm mìn" Bao nhieâu chuyeän ngöôøi ta ñaõ keå: "Tuaàn tröôùc moät chuyeán xe ñoø truùng phaœi mìn, ngöôøi cheát banh thaây. Hoaëc chieác xe coù mang daáu hieäu chöõ thaäp ñoœ bò boác chaùy giöõa hai laøn ñaïn..." Baùc taøi leân tieáng nhö traœ lôøi cho moïi ngöôøi an taâm: "Khoâng coù gì ñaâu baø con, choã naøy yeân laém". Khu röøng boãng ñeïp ra. Baùc taøi xoay qua noùi vôùi hai thaèng lô xe: "Naèm vaï roài !" Caœ baùc taøi xeá laãn lô xe nhaœy xuoáng ñöôøng. Haønh khaùch chôït hieåu. Baùc taøi noùi lôùn: "Xuoáng xe ñi baø con." - "Laâu khoâng baùc taøi, sao vaäy?" - "Dôœ chöùng ! Ch&öa bieát, ñeå xem ñaõ ?" Moïi ngöôøi luïc ñuïc böôùc xuoáng. Ñaøn baø con gaùi ñi tìm nhöõng buïi raäm maø ngoài. Ñaøn oâng con trai thì baát keå ngoài beät ngay giöõa ñöôøng nhöïa roäng theânh thang. Coøn baùc taøi cuøng hai thaèng lô xe hì huïc thaùo maùy; moà hoâi hoï chaœy nheã nhaïi. Caœ tieáng ñoàng hoà môùi thaùo ñöôïc moät boä phaän maùy ñaõ hö. Baùc taøi noùi vôùi hai lô xe: "Cuõng may, gaàn ñaây coù moät choã haøn gioù, tuïi maøy khieâng ñi". Haønh khaùch ngoài la lieät treân baõi coœ chôø ñôïi. Moät ngöôøi ñaøn oâng noùi: "Ñieäu naøy coi chöøng nguœ laïi ñaây laém !" Ngöôøi con gaùi maëc quaàn jean aùo thun traéng, mieäng ñang nhai keïo cao su noùi moùc: "Voâ röøng maø nguœ. Ham laém. Truø baäy khoâng aø ! Maáy ngöôøi aên khoâng ngoài roài coøn ngöôøi ta coù chuyeän caàn gaáp, veù maùy bay mua khoâng ra neân


ñaønh ñi xe ñoø cho kòp. Treå moät ngaøy chaéc toâi cheát maát oâng ôi !" Moät baø laõo cuõng nhao nhao leân: "Toâi bieát nhö vaày thì ñaâu coù ñi, con toâi ôœ nhaø ñau naëng khoâng bieát soáng cheát ra sao? Trôøi ôi ! Laøm sao ñaây ?" Baùc taøi traán an: "Khoâng sao ñaâu, chuùt xíu, kòp maø. Tuïi noù saép veà roài. Nöœa giôø nöõa." Khi thaáy hai ngöôøi lô xe khieâng mieáng saét voâ tri ñem veà, moïi ngöôøi ñeàu ñöùng daäy, maáy baø voäi böôùc leân xe, laøm nhö xe saép chaïy lieàn, maáy ngöôøi ñaøn oâng bình tónh, bu quanh xem ngöôøi taøi xeá raùp maùy vaøo. Coù ngöôøi hoœi "Baœo ñaœm khoâng baùc taøi?" - "khoâng bieát nöõa" - "Sao vaäy?" -"Coøn tuøy" - "Tuøy gì?" - "Caùi naøy". Ngöôøi khaùc traùch "Chaïy ñöôøng tröôøng sao khoâng coi tröôùc ñaøng hoaøng" - "Coù chôù, nhöng noù hö baát töœ trôøi cuõng chòu thua nöõa laø toâi" - "Baây giôø sao?" - "Chaïy ñöôïc". Xe chaïy ñöôïc vaøi chuïc caây soá laïi baét ñaàu truïc traëc nhö muoán ngöøng haún laïi vaø buoåi chieàu thì ñeán daàn. Baùc taøi xeá thuùc giuïc hai thaèng lô xe: "Ñoå nöôùc vaøo ñi maøy". Thaèng lô xe böôùc voäi ñeán beân ngöôøi taøi xeá, môœ caùi naép troøn vaø nhoœ, roài ñoå nöôùc töø chieác thuøng vaøo caùi loå ñoù. Chieác xe tieáp tuïc chaïy ñaøng hoaøng, moät giôø sau laïi ì aïch, baùc taøi laïi keâu: "Ñoå nöôùc theâm vaøo nöõa tuïi maøy". Thaèng lô xe caàm caùi thuøng roãng giô leân laéc laéc roài traœ lôøi cuït nguœn "Heát roài!" - "Coøn nöôùc trong caùi thuøng böï treân mui ñaâu?" - "Queân ñoå ro&aggrave;i". Baùc taøi la hoaœng: "Chöøng ñoù vieäc maø cuõng queân, thoâi cheát roài, laàn sau tuïi baây ôœ nhaø luoân ñi, baùo haïi khoâng aø ?" Khi xe döøng laïi, buoåi chieàu gaàn taét naéng, khoaœng ñöôøng coøn laïi quaù daøi, ñaùng leõ giôø naøy ñaõ ñeán Nha Trang. Ñi nhö vaày cuõng hieåu laø seõ nguœ laïi doïc ñöôøng nhöng khoâng bieát nôi ñoù laø ñaâu ? Vaän meänh haønh khaùch treân xe baây giôø chæ leä thuoäc vaøo maùy moùc cuœa xe ? Hai thaèng lô giaän baùc taøi neân ngoài beät giöõa ñöôøng khoâng theøm nghe lôøi baùc nöõa. Baùc noùi: "May maø xe döøng laïi ñuùng nôi coù con soâng tröôùc maët, tuïi maøy xuoáng muùc nöôùc leï leân". Hai ñöùa giaœ caâm giaœ ñieác, nghónh maët leân trôøi. Haønh khaùch noân naùo sôï nguœ laïi moät nôi maát an ninh naøy, khi ñeâm veà khoâng bieát töï beân naøo, moät traøng suùng, moät quaœ bom noå. Baùc taøi ruœa thaàm: "Baø con coi ñoù, tuïi noù laøm aên

ñaønh ñi xe ñoø cho kòp. Treå moät ngaøy chaéc toâi cheát maát oâng ôi !" Moät baø laõo cuõng nhao nhao leân: "Toâi bieát nhö vaày thì ñaâu coù ñi, con toâi ôœ nhaø ñau naëng khoâng bieát soáng cheát ra sao? Trôøi ôi ! Laøm sao ñaây ?" Baùc taøi traán an: "Khoâng sao ñaâu, chuùt xíu, kòp maø. Tuïi noù saép veà roài. Nöœa giôø nöõa." Khi thaáy hai ngöôøi lô xe khieâng mieáng saét voâ tri ñem veà, moïi ngöôøi ñeàu ñöùng daäy, maáy baø voäi böôùc leân xe, laøm nhö xe saép chaïy lieàn, maáy ngöôøi ñaøn oâng bình tónh, bu quanh xem ngöôøi taøi xeá raùp maùy vaøo. Coù ngöôøi hoœi "Baœo ñaœm khoâng baùc taøi?" - "khoâng bieát nöõa" - "Sao vaäy?" -"Coøn tuøy" - "Tuøy gì?" - "Caùi naøy". Ngöôøi khaùc traùch "Chaïy ñöôøng tröôøng sao khoâng coi tröôùc ñaøng hoaøng" - "Coù chôù, nhöng noù hö baát töœ trôøi cuõng chòu thua nöõa laø toâi" - "Baây giôø sao?" - "Chaïy ñöôïc". Xe chaïy ñöôïc vaøi chuïc caây soá laïi baét ñaàu truïc traëc nhö muoán ngöøng haún laïi vaø buoåi chieàu thì ñeán daàn. Baùc taøi xeá thuùc giuïc hai thaèng lô xe: "Ñoå nöôùc vaøo ñi maøy". Thaèng lô xe böôùc voäi ñeán beân ngöôøi taøi xeá, môœ caùi naép troøn vaø nhoœ, roài ñoå nöôùc töø chieác thuøng vaøo caùi loå ñoù. Chieác xe tieáp tuïc chaïy ñaøng hoaøng, moät giôø sau laïi ì aïch, baùc taøi laïi keâu: "Ñoå nöôùc theâm vaøo nöõa tuïi maøy". Thaèng lô xe caàm caùi thuøng roãng giô leân laéc laéc roài traœ lôøi cuït nguœn "Heát roài!" - "Coøn nöôùc trong caùi thuøng böï treân mui ñaâu?" - "Queân ñoå ro&aggrave;i". Baùc taøi la hoaœng: "Chöøng ñoù vieäc maø cuõng queân, thoâi cheát roài, laàn sau tuïi baây ôœ nhaø luoân ñi, baùo haïi khoâng aø ?" Khi xe döøng laïi, buoåi chieàu gaàn taét naéng, khoaœng ñöôøng coøn laïi quaù daøi, ñaùng leõ giôø naøy ñaõ ñeán Nha Trang. Ñi nhö vaày cuõng hieåu laø seõ nguœ laïi doïc ñöôøng nhöng khoâng bieát nôi ñoù laø ñaâu ? Vaän meänh haønh khaùch treân xe baây giôø chæ leä thuoäc vaøo maùy moùc cuœa xe ? Hai thaèng lô giaän baùc taøi neân ngoài beät giöõa ñöôøng khoâng theøm nghe lôøi baùc nöõa. Baùc noùi: "May maø xe döøng laïi ñuùng nôi coù con soâng tröôùc maët, tuïi maøy xuoáng muùc nöôùc leï leân". Hai ñöùa giaœ caâm giaœ ñieác, nghónh maët leân trôøi. Haønh khaùch noân naùo sôï nguœ laïi moät nôi maát an ninh naøy, khi ñeâm veà khoâng bieát töï beân naøo, moät traøng suùng, moät quaœ bom noå. Baùc taøi ruœa thaàm: "Baø con coi ñoù, tuïi noù laøm aên


nhö vaäy. Xe coù nöôùc vaøo maùt maùy cuõng ì aïch leách tôùi quaän Hoøa Ña". Haøng khaùch töï ñoäng, voäi vaøng böôùc xuoáng soâng muùc nöôùc hoä, giuùp nhau ñoå ñaày thuøng ñeå treân mui xe. Moät ngöôøi ñaøn oâng Chaêm, daàu chít khaên traéng ngoài choàm hoåm ôœ ñaàu maùy caàm toøng teng sôïi oáng cao su ñem nöôùc töø thuøng treân mui cho chaœy naøo loã keát maùy. Xe chaïy gaäp gheành, thænh thoaœng nöôùc traät toùe ra töù tung laøm öôùt ngöôøi trong xe nhöng khoâng ai than phieàn maø coøn cöôøi vui. Vui vì bieát mình saép thoaùt nôi khoâng maáy an ninh ñeå ñöôïc nguœ laïi moät ñeâm trong quaän lÿ.

2

Xe döøng ngay tröôùc nhaø Uyeân. Toâi ñi ngang qua, maét nhìn chaêm baúm vaøo ngoâi nhaø beân traùi ñaày kyœ nieäm. Toâi muoán queân nhöng töøng hình aœnh cöù hieän leân, cuõng nhö toâi muoán traùnh Uyeân nhöng loøng laïi baâng khuaâng, nao nuùng khi moät taø aùo, moät daùng daáp ngöôøi con gaùi naøo thaáp thoaùng nôi hieân nhaø. Phaœi chaêng boùng ngöôøi xöa? Beân ngoaøi vaãn khoâng thay ñoåi, vaãn maøu voâi loang loã, vaãn maùi ngoùi aâm döông. Vaø ngoâi nhaø beân caïnh vaãn ñieâu taøn, vaãn hoang pheá. Ngaøy ñaàu tieân toâi vaøo thaêm Uyeân, ñöùng treân saân thöôïng nhìn xuoáng ngoâi nhaø khoâng coù maùi, coœ xanh um hoang daïi moïc ñaày caû neàn, vaùch töôøng troùc voâi dô gaïch baùm rong reâu vaø ñaày daáu ñaïn, cöœa soå thaønh nhöõng khoaœng troáng khoâng tröôùc maët, toâi röng röng nöôùc maét. Daáu tích cuœa chieán tranh? Laøm nhö queâ Uyeân baây giôø thanh bình? Vaéng tieáng suùng ban ñeâm, thieáu ngöôøi cheát chaùy, thieáu ngöôøi bay ñaàu vì maõ taáu. Ba Uyeân ñeå caên nhaø hoang pheá nhö moät kyœ nieäm thôøi chieán ñaõ qua, nhö ngöôøi thöông binh giöõ laïi vieân ñaïn moå töø chieác chaân ñaõ cöa? Toâi muoán böôùc vaøo nhö ñöùa con hoang vöøa trôœ veà caên nhaø eâm aám sau bao nhieâu naêm phieâu baït giang hoà. Toâi muoán mình ñöôïc soáng ñeâm nay nhö ngaøy xöa, trong caên nhaø ñoù.

Moät traøng suùng noå chaùt tai. Tieáng chaân ngöôøi thình thòch chaïy ñuoåi nhau treân ñöôøng. Suùng laïi noå lieân tieáp. Ba Uyeân vuøng daäy vaø lom khom boø xuoáng caàu thang. Nhöõng ñöùa em Uyeân

nhö vaäy. Xe coù nöôùc vaøo maùt maùy cuõng ì aïch leách tôùi quaän Hoøa Ña". Haøng khaùch töï ñoäng, voäi vaøng böôùc xuoáng soâng muùc nöôùc hoä, giuùp nhau ñoå ñaày thuøng ñeå treân mui xe. Moät ngöôøi ñaøn oâng Chaêm, daàu chít khaên traéng ngoài choàm hoåm ôœ ñaàu maùy caàm toøng teng sôïi oáng cao su ñem nöôùc töø thuøng treân mui cho chaœy naøo loã keát maùy. Xe chaïy gaäp gheành, thænh thoaœng nöôùc traät toùe ra töù tung laøm öôùt ngöôøi trong xe nhöng khoâng ai than phieàn maø coøn cöôøi vui. Vui vì bieát mình saép thoaùt nôi khoâng maáy an ninh ñeå ñöôïc nguœ laïi moät ñeâm trong quaän lÿ.

2

Xe döøng ngay tröôùc nhaø Uyeân. Toâi ñi ngang qua, maét nhìn chaêm baúm vaøo ngoâi nhaø beân traùi ñaày kyœ nieäm. Toâi muoán queân nhöng töøng hình aœnh cöù hieän leân, cuõng nhö toâi muoán traùnh Uyeân nhöng loøng laïi baâng khuaâng, nao nuùng khi moät taø aùo, moät daùng daáp ngöôøi con gaùi naøo thaáp thoaùng nôi hieân nhaø. Phaœi chaêng boùng ngöôøi xöa? Beân ngoaøi vaãn khoâng thay ñoåi, vaãn maøu voâi loang loã, vaãn maùi ngoùi aâm döông. Vaø ngoâi nhaø beân caïnh vaãn ñieâu taøn, vaãn hoang pheá. Ngaøy ñaàu tieân toâi vaøo thaêm Uyeân, ñöùng treân saân thöôïng nhìn xuoáng ngoâi nhaø khoâng coù maùi, coœ xanh um hoang daïi moïc ñaày caû neàn, vaùch töôøng troùc voâi dô gaïch baùm rong reâu vaø ñaày daáu ñaïn, cöœa soå thaønh nhöõng khoaœng troáng khoâng tröôùc maët, toâi röng röng nöôùc maét. Daáu tích cuœa chieán tranh? Laøm nhö queâ Uyeân baây giôø thanh bình? Vaéng tieáng suùng ban ñeâm, thieáu ngöôøi cheát chaùy, thieáu ngöôøi bay ñaàu vì maõ taáu. Ba Uyeân ñeå caên nhaø hoang pheá nhö moät kyœ nieäm thôøi chieán ñaõ qua, nhö ngöôøi thöông binh giöõ laïi vieân ñaïn moå töø chieác chaân ñaõ cöa? Toâi muoán böôùc vaøo nhö ñöùa con hoang vöøa trôœ veà caên nhaø eâm aám sau bao nhieâu naêm phieâu baït giang hoà. Toâi muoán mình ñöôïc soáng ñeâm nay nhö ngaøy xöa, trong caên nhaø ñoù.

Moät traøng suùng noå chaùt tai. Tieáng chaân ngöôøi thình thòch chaïy ñuoåi nhau treân ñöôøng. Suùng laïi noå lieân tieáp. Ba Uyeân vuøng daäy vaø lom khom boø xuoáng caàu thang. Nhöõng ñöùa em Uyeân


phaœn öùng leï laøng hôn, phoùng mình xuoáng. Rieâng Taâm, thaèng beù taùm tuoåi, vaãn nguœ meâ say. Toâi caàm tay lay goïi. Taâm ñieàm nhieân oâm chaët chieác goái daøi, mieäng laïi nheách cöôøi. Tieáng meï Uyeân run raåy khe kheœ voïng leân: "Coøn thaèng Taâm nöõa". Toâi boàng Taâm xuoáng. Caœ gia ñình töïu hoïp ôœ moät goùc phoøng sau nhöõng bao caùt choàng chaát bao quanh. Meï Uyeân laâm raâm ñoïc kinh caàu nguyeän. Uyeân ngoài döïa löng vaøo töôøng maân meâ taø aùo. Saùng daäy, maáy xaùc cheát ñeå ngoaøi loä vaø con nít thì bu quanh.

Toâi keå cho Uyeân nghe veà hình aœnh cuœa möôøi hai ngöôøi tuø bò xöœ töœ maø thuôœ nhoœ toâi ñaõ chöùng kieán. Thuôœ aáy toâi coøn nhoœ nhö beù Taâm, khoâng laáy gì laøm gheâ tôœm, nhöng lôùn leân nhôù laïi, nhö baây giôø thaáy xaùc ngöôøi naèm teânh heânh ngoaøi loä maùu me beâ beùt, toâi môùi caœm thaáy gheâ rôïn vaø kinh haõi, toâi choaùng vaùng maët maøy, caœ ngöôøi ñeàu noåi da gaø.

Moät tieáng noå vang trôøi. Tieáng ngöôøi la thaát thanh. Haøng ngaøn ngöôøi thi nhau ñaïp leân nhau tìm ñöôøng thoaùt thaân. Toâi ñang ngoài treân chieác gheá ñaåu trong haäu tröôøng say meâ nhìn caùc coâ caùc chuù dieãn kòch. Toâi vaêng khoœi gheá, naèm daøi treân saøn goã. Haøng chuïc böôùc chaân daãm leân ngöôøi toâi. Tieáng treœ con, nhöõng ñöùa nhö toâi, khoùc theùt leân, keâu teân nhöõng ngöôøi thaân. Toâi khoùc khoâng ñöôïc, noãi sôï haõi ñeán ngô ngaùc, toâi naèm baát ñoäng. Chò Mai theá naøo, chò ôœ ñaâu? Toâi chæ nghó ñöôïc nhö vaäy. Roài thoâi, toâi khoâng coøn nhôù noãi ai ñaõ boàng toâi ra khoœi raïp haùt ñoù hay toâi ñaõ töï boø döôùi chaân moïi ngöôøi tìm loái thoaùt. Tröôùc cöœa raïp, ngöôøi ta hoát hoaœng, laêng xaêng chaïy tìm, keâu teân ngöôøi thaân. Toâi goïi teân chò Mai. Thaáy ngöôøi lôùn, nhaát laø nhöõng baø giaø khoùc nöùc nôœ khi tìm ñöôïc con mình, nhöõng ñöùa beù nhö toâi. Chuùng chaïy ñeán oâm laáy ngöôøi thaân. Toâi bô vô, nhôùn nhaùc nhìn quanh. Anh toâi ñaâu? Chò toâi ñaâu? Ai thaáy khoâng? Sao toâi khoâng khoùc ñöôïc nhö nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ khoùc? Mang maùng coù tieáng ngöôøi goïi toâi: Maân ôi! Maân ôi! Caøng luùc caøng roõ hôn. Ñuùng laø

phaœn öùng leï laøng hôn, phoùng mình xuoáng. Rieâng Taâm, thaèng beù taùm tuoåi, vaãn nguœ meâ say. Toâi caàm tay lay goïi. Taâm ñieàm nhieân oâm chaët chieác goái daøi, mieäng laïi nheách cöôøi. Tieáng meï Uyeân run raåy khe kheœ voïng leân: "Coøn thaèng Taâm nöõa". Toâi boàng Taâm xuoáng. Caœ gia ñình töïu hoïp ôœ moät goùc phoøng sau nhöõng bao caùt choàng chaát bao quanh. Meï Uyeân laâm raâm ñoïc kinh caàu nguyeän. Uyeân ngoài döïa löng vaøo töôøng maân meâ taø aùo. Saùng daäy, maáy xaùc cheát ñeå ngoaøi loä vaø con nít thì bu quanh.

Toâi keå cho Uyeân nghe veà hình aœnh cuœa möôøi hai ngöôøi tuø bò xöœ töœ maø thuôœ nhoœ toâi ñaõ chöùng kieán. Thuôœ aáy toâi coøn nhoœ nhö beù Taâm, khoâng laáy gì laøm gheâ tôœm, nhöng lôùn leân nhôù laïi, nhö baây giôø thaáy xaùc ngöôøi naèm teânh heânh ngoaøi loä maùu me beâ beùt, toâi môùi caœm thaáy gheâ rôïn vaø kinh haõi, toâi choaùng vaùng maët maøy, caœ ngöôøi ñeàu noåi da gaø.

Moät tieáng noå vang trôøi. Tieáng ngöôøi la thaát thanh. Haøng ngaøn ngöôøi thi nhau ñaïp leân nhau tìm ñöôøng thoaùt thaân. Toâi ñang ngoài treân chieác gheá ñaåu trong haäu tröôøng say meâ nhìn caùc coâ caùc chuù dieãn kòch. Toâi vaêng khoœi gheá, naèm daøi treân saøn goã. Haøng chuïc böôùc chaân daãm leân ngöôøi toâi. Tieáng treœ con, nhöõng ñöùa nhö toâi, khoùc theùt leân, keâu teân nhöõng ngöôøi thaân. Toâi khoùc khoâng ñöôïc, noãi sôï haõi ñeán ngô ngaùc, toâi naèm baát ñoäng. Chò Mai theá naøo, chò ôœ ñaâu? Toâi chæ nghó ñöôïc nhö vaäy. Roài thoâi, toâi khoâng coøn nhôù noãi ai ñaõ boàng toâi ra khoœi raïp haùt ñoù hay toâi ñaõ töï boø döôùi chaân moïi ngöôøi tìm loái thoaùt. Tröôùc cöœa raïp, ngöôøi ta hoát hoaœng, laêng xaêng chaïy tìm, keâu teân ngöôøi thaân. Toâi goïi teân chò Mai. Thaáy ngöôøi lôùn, nhaát laø nhöõng baø giaø khoùc nöùc nôœ khi tìm ñöôïc con mình, nhöõng ñöùa beù nhö toâi. Chuùng chaïy ñeán oâm laáy ngöôøi thaân. Toâi bô vô, nhôùn nhaùc nhìn quanh. Anh toâi ñaâu? Chò toâi ñaâu? Ai thaáy khoâng? Sao toâi khoâng khoùc ñöôïc nhö nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ khoùc? Mang maùng coù tieáng ngöôøi goïi toâi: Maân ôi! Maân ôi! Caøng luùc caøng roõ hôn. Ñuùng laø


gioïng chò Mai. Toâi möøng quaù. Em ñaây. Hai chò em oâm laáy nhau chaët cöùng. Sao baøn tay toâi laïnh theá naøy. Toâi boœ chò Mai ra. Baây giôø, toâi môùi thaáy chò thaät söï. Maùu nôi traùn chò chaœy xuoáng mí maét. Tay toâi cuõng ñaày maùu. Toâi kinh haõi rôø khaép chaâu thaân. Chò Mai khoùc ngaát leân, chò ñöa ñoâi baøn tay non nôùt chuøi maùu nôi traùn toâi. Toâi cuõng khoùc to. Toâi chæ vaøo traùn chò. Chò bò thöông roài. Voøng tay ai ñaõ oâm laáy toâi. Voøng tay ai ñaõ boàng chò Mai. Anh chò toâi doã daønh toâi, aüm toâi veà nhaø. Anh toâi boàng chò Mai ñeán nhaø thöông. Meï toâi vöøa môùi sanh thaèng Quan, khi bieát tin meï toâi ngaát ñi. Caœ nhaø sôï haõi. Laùt sau chò Mai veà, quaán quanh ñaàu moät caùi baêng traéng. Raát may veát thöông nheï. Meï yeân loøng oâm chò Mai vaøo voøng tay. Ngöôøi lôùn baøn taùn, keå chuyeän laïi. Hai traùi löïu ñaïn, moät rôi vaøo haøng gheá danh döï, nôi oâng Söù ngöôøi Phaùp, oâng quan ba, oâng tröôœng ty coâng an... khoâng noå. Moät rôi qua khaùn giaœ laïi noå tung. Ai ñaõ lieäng, ngöôøi ta khoâng tìm ra. Trong soá ngöôøi cheát coù ñöùa con trai duy nhaát cuœa oâng tröôœng ty coâng an. Saùng hoâm sau, moïi ngöôøi hai beân ñöôøng phoá chöùng kieán, vaø nhöõng ñöùa treœ nhö boïn toâi cuõng troán nhaø chaïy ra xem, caœnh xöœ töœ möôøi hai ngöôøi tuø. Nhöõng ngöôøi tuø maëc boä ñoà baø ba ñen, maét bòt kín, uùp maët vaøo thaønh töôøng cuœa moät ngoâi chuøa tröôùc raïp cineâ, löng coøn mang nhöõng con soá, tay bò coät cheùo veà ñaøng sau. Beân naøy ñöôøng, doïc haønh lang raïp haùt, möôøi hai ngöôøi lính caàm suùng ñaõ nhaém kyõ saün saøng. Moät ngöôøi hoâ leänh baén. Moät loaït suùng noå vang. Moät haøng thaây ngöôøi töø töø ngaõ quÿ. Maùu phun dính ñaày vaùch chuøa. Maùu ñoïng thaønh vuõng treân theàm gaïch. Thaây ngöôøi ñöôïc boœ ñoù moät ngaøy. Thaønh phoá xoân xao. Lôùn leân, toâi môùi hieåu ñoù laø haønh ñoäng traœ thuø, caœnh caùo boä ñoäi khaùng chieán. Vaø maáy ngöôøi tuø voâ toäi kia, buoåi mai bò phænh phôø ñöôïc ra thaêm gia ñình, lính ñöa ñi chieàu laïi vaøo. Nhöõng ngöôøi tuø deã tin daïi doät giaønh nhau ñi ñeå khoâng bao giôø ñöôïc trôœ veà duø laø bò xích chaân, giam kín trong boán vaùch töôøng ñaù laïnh leõo ñoù.

Baùc taøi cho haønh khaùch bieát, ai coù ngöôøi quen trong quaän thì vaøo nguœ nhôø, coøn khoâng phaœi nguœ trong xe, chôù neân laïng quaïng lính gaùc hoï baén laàm. Chieác xe cuõng dôøi veà gaàn quaän

gioïng chò Mai. Toâi möøng quaù. Em ñaây. Hai chò em oâm laáy nhau chaët cöùng. Sao baøn tay toâi laïnh theá naøy. Toâi boœ chò Mai ra. Baây giôø, toâi môùi thaáy chò thaät söï. Maùu nôi traùn chò chaœy xuoáng mí maét. Tay toâi cuõng ñaày maùu. Toâi kinh haõi rôø khaép chaâu thaân. Chò Mai khoùc ngaát leân, chò ñöa ñoâi baøn tay non nôùt chuøi maùu nôi traùn toâi. Toâi cuõng khoùc to. Toâi chæ vaøo traùn chò. Chò bò thöông roài. Voøng tay ai ñaõ oâm laáy toâi. Voøng tay ai ñaõ boàng chò Mai. Anh chò toâi doã daønh toâi, aüm toâi veà nhaø. Anh toâi boàng chò Mai ñeán nhaø thöông. Meï toâi vöøa môùi sanh thaèng Quan, khi bieát tin meï toâi ngaát ñi. Caœ nhaø sôï haõi. Laùt sau chò Mai veà, quaán quanh ñaàu moät caùi baêng traéng. Raát may veát thöông nheï. Meï yeân loøng oâm chò Mai vaøo voøng tay. Ngöôøi lôùn baøn taùn, keå chuyeän laïi. Hai traùi löïu ñaïn, moät rôi vaøo haøng gheá danh döï, nôi oâng Söù ngöôøi Phaùp, oâng quan ba, oâng tröôœng ty coâng an... khoâng noå. Moät rôi qua khaùn giaœ laïi noå tung. Ai ñaõ lieäng, ngöôøi ta khoâng tìm ra. Trong soá ngöôøi cheát coù ñöùa con trai duy nhaát cuœa oâng tröôœng ty coâng an. Saùng hoâm sau, moïi ngöôøi hai beân ñöôøng phoá chöùng kieán, vaø nhöõng ñöùa treœ nhö boïn toâi cuõng troán nhaø chaïy ra xem, caœnh xöœ töœ möôøi hai ngöôøi tuø. Nhöõng ngöôøi tuø maëc boä ñoà baø ba ñen, maét bòt kín, uùp maët vaøo thaønh töôøng cuœa moät ngoâi chuøa tröôùc raïp cineâ, löng coøn mang nhöõng con soá, tay bò coät cheùo veà ñaøng sau. Beân naøy ñöôøng, doïc haønh lang raïp haùt, möôøi hai ngöôøi lính caàm suùng ñaõ nhaém kyõ saün saøng. Moät ngöôøi hoâ leänh baén. Moät loaït suùng noå vang. Moät haøng thaây ngöôøi töø töø ngaõ quÿ. Maùu phun dính ñaày vaùch chuøa. Maùu ñoïng thaønh vuõng treân theàm gaïch. Thaây ngöôøi ñöôïc boœ ñoù moät ngaøy. Thaønh phoá xoân xao. Lôùn leân, toâi môùi hieåu ñoù laø haønh ñoäng traœ thuø, caœnh caùo boä ñoäi khaùng chieán. Vaø maáy ngöôøi tuø voâ toäi kia, buoåi mai bò phænh phôø ñöôïc ra thaêm gia ñình, lính ñöa ñi chieàu laïi vaøo. Nhöõng ngöôøi tuø deã tin daïi doät giaønh nhau ñi ñeå khoâng bao giôø ñöôïc trôœ veà duø laø bò xích chaân, giam kín trong boán vaùch töôøng ñaù laïnh leõo ñoù.

Baùc taøi cho haønh khaùch bieát, ai coù ngöôøi quen trong quaän thì vaøo nguœ nhôø, coøn khoâng phaœi nguœ trong xe, chôù neân laïng quaïng lính gaùc hoï baén laàm. Chieác xe cuõng dôøi veà gaàn quaän


hôn. Toâi vaø Taân tìm ñeán nhaø Tuaân. Trôøi chaïng vaïng. Maáy coàn caùt ñoœ chaïy daøi phía xa nhö moät doøng soâng maùu lôø môø caøng laøm taêng theâm noãi buoàn ñìu hiu cuœa moät quaän lÿ heœo laùnh, cuøng noãi cheát khoâng rôøi. Gioù thoåi laïnh ngöôøi, hai ñöùa ñi saùt beân nhau cho aám, vaø ñieáu thuoác noái tieáp nhau gaén lieàn moâi. Tuaân gaëp hai ñöùa toâi vai mang bò, toùc roái bôøi Haén möøng rôõ, hoœi doàn:

- Maáy caäu môùi töø Saøigoøn veà haœ? Ñi röœa maët aên côm xong tuïi mình keùo nhau ra quaän nguœ."

Taân coù veœ bôõ ngôõ. Nhaø Tuaân ôœ trong xoùm laøng, coù loái moøn quanh co, coù vöôøn töôïc sau nhaø, coù caùi saân roäng ñeå phôi luùa, coù haøng cau leâu ngheâu. Trong buoåi chieàu eâm aœ nhìn khoùi lam chieàu töø nhaø ai boác leân, nhìn ñaøn chim seœ tung bay tìm toå aám, ñeïp nhö moät baøi ca, mô maøng nhö moät caâu thô, laõng ñaõng nhö moät baøi taäp ñoïc trong saùch giaùo khoa thö. Toâi bieát Taân thích nguœ laïi nôi naøy ñeå ñöôïc moät ñeâm soáng taän cuøng, hoøa mình vôùi veœ ñeïp cuœa thoân daõ, ñeå toái ñöôïc daïo quanh vöôøn, ngôïp muøi höông thôm, nhìn traêng sao maø ñoïc thô Xuaân Dieäu. Treân ñöôøng ñi, moãi laàn ngang qua nhöõng caœnh ñeïp bi huøng cuœa thieân nhieân, moät con soâng uoán khuùc lôø ñôø moät con thuyeàn troâi, moät baõi bieån traéng xoùa boït nöôùc tung xoeø, moät aùng maây hoàng vaét qua ñoài nuùi chaäp chuøng xa xa, laø Taân say meâ ñoïc cho toâi nghe thô Xuaân Dieäu, roài thao thao baát tuyeät bình giaœi töøng chöõ moät. Toâi voã vai Taân, noùi kheõ:

- Xoùm laøng naøy, quaän lÿ naøy, ban ñeâm laø khuoân maët cuœa chieán tranh, cuœa rình raäp, cuœa noãi lo aâu, cuœa maùu, cuœa nöôùc maét, cuœa vaønh khaên tang.

Tuaân ngô ngaùc nhìn hai ñöùa, toâi môùi söïc nhôù Tuaân bò ñieác. Toâi cöôøi vaø noùi ñuøa thaät to:

- Phaœi khoâng Tuaân?

hôn. Toâi vaø Taân tìm ñeán nhaø Tuaân. Trôøi chaïng vaïng. Maáy coàn caùt ñoœ chaïy daøi phía xa nhö moät doøng soâng maùu lôø môø caøng laøm taêng theâm noãi buoàn ñìu hiu cuœa moät quaän lÿ heœo laùnh, cuøng noãi cheát khoâng rôøi. Gioù thoåi laïnh ngöôøi, hai ñöùa ñi saùt beân nhau cho aám, vaø ñieáu thuoác noái tieáp nhau gaén lieàn moâi. Tuaân gaëp hai ñöùa toâi vai mang bò, toùc roái bôøi Haén möøng rôõ, hoœi doàn:

- Maáy caäu môùi töø Saøigoøn veà haœ? Ñi röœa maët aên côm xong tuïi mình keùo nhau ra quaän nguœ."

Taân coù veœ bôõ ngôõ. Nhaø Tuaân ôœ trong xoùm laøng, coù loái moøn quanh co, coù vöôøn töôïc sau nhaø, coù caùi saân roäng ñeå phôi luùa, coù haøng cau leâu ngheâu. Trong buoåi chieàu eâm aœ nhìn khoùi lam chieàu töø nhaø ai boác leân, nhìn ñaøn chim seœ tung bay tìm toå aám, ñeïp nhö moät baøi ca, mô maøng nhö moät caâu thô, laõng ñaõng nhö moät baøi taäp ñoïc trong saùch giaùo khoa thö. Toâi bieát Taân thích nguœ laïi nôi naøy ñeå ñöôïc moät ñeâm soáng taän cuøng, hoøa mình vôùi veœ ñeïp cuœa thoân daõ, ñeå toái ñöôïc daïo quanh vöôøn, ngôïp muøi höông thôm, nhìn traêng sao maø ñoïc thô Xuaân Dieäu. Treân ñöôøng ñi, moãi laàn ngang qua nhöõng caœnh ñeïp bi huøng cuœa thieân nhieân, moät con soâng uoán khuùc lôø ñôø moät con thuyeàn troâi, moät baõi bieån traéng xoùa boït nöôùc tung xoeø, moät aùng maây hoàng vaét qua ñoài nuùi chaäp chuøng xa xa, laø Taân say meâ ñoïc cho toâi nghe thô Xuaân Dieäu, roài thao thao baát tuyeät bình giaœi töøng chöõ moät. Toâi voã vai Taân, noùi kheõ:

- Xoùm laøng naøy, quaän lÿ naøy, ban ñeâm laø khuoân maët cuœa chieán tranh, cuœa rình raäp, cuœa noãi lo aâu, cuœa maùu, cuœa nöôùc maét, cuœa vaønh khaên tang.

Tuaân ngô ngaùc nhìn hai ñöùa, toâi môùi söïc nhôù Tuaân bò ñieác. Toâi cöôøi vaø noùi ñuøa thaät to:

- Phaœi khoâng Tuaân?


Haén cuõng öø böøa. Ba chuùng toâi cuøng böôùc qua nhöõng ngoõ ngaùch quanh co chaät heïp cuœa nhöõng con ñöôøng laøng. Tôùi con loä chính keùo nhau vaøo moâït quaùn xeïp, keâu moät con möïc khoâ, vaøi ba chai la de, caœ ba kheà khaø uoáng. Laàn naøy toâi khoâng nghe Tuaân vaø Taân tranh luaän, ñaû kích nhau veà quan nieäm thô vaên cuœa hai ngöôøi, nhö hoài ôœ Saøigoøn trong quaùn nhaäu caïnh beân toøa baùo. Tuaân keå laïi cho chuùng toâi nghe nhöõng noãi bi thöông, nhöõng traän chieán aùc lieät xaœy ra ngay hai beân loä naøy, trong ruoäng ñoàng meânh moâng, treân ñoài caùt traéng, vaø ngöôøi naèm cheát ngoaøi loä, treân bôø soâng, döôùi gaàm caàu, trong leàu tranh, nhöõng xaùc cheát cuœa beân naøy beân kia khoâng ai xa laï, cuøng laø daân moät laøng, cuøng laø gioøng hoï baø con, cuøng nhöõng taâm söï ngöôøi ñieân leâu ngheâu ngoaøi xoùm laøng. Moãi buoåi chieàu taét naéng moät laõo giaø, aùo quaàn raùch taœ tôi, toùc baïc pheách, vai mang caùi ñoøn gaùnh, moãi ñaàu treo luœng laúng thaân caây chuoái muïc, chaân böôùc xieâu veïo, vaø hai beï chuoái ñaäp vaøo sau löng, ñaäp vaøo tröôùc ngöïc, vaø mieäng laõo keå leå, khi cöôøi khi khoùc: "Nguœ yeân ñi con, nguœ yeân ñi hai con, sao cöù ñuïng cha hoaøi vaäy, aùi ñau, ñeå cha coõng thaèng Hoøa ñaõ chöù, roài môùi ñeán löôït thaèng Höõu, tuïi baây khoâng chòu haœ, laøm gì cuõng cuøng caœ hai, ñuùng laø anh em sinh ñoâi, thoâi thì ñeå cha coõng hai ñöùa moät löôït. Hai thaèng con cöôøi ñuøa thích thuù chöa?". Laõo ñöùng söïng, neùt maët thay ñoåi quaù ñoät ngoät, ñang cöôøi ñoù laïi khoùc söôùt möôùt ñoù "Trôøi ñoïa ñaøy toâi sao, caœ hai ñöùa con ñeàu cheát, maø anh em ruoät thòt ñaâm cheùm laãn nhau". Tuaân keå chuyeän laïi maø toâi cöù ngôõ oâng giaø ñieân aáy laø Tuaân, ñoâi maét Tuaân rôm rôùm, gioïng noùi thaät traàm "Hai anh em Höõu ñeàu laø baïn tao, teân Hoaø theo beân kia, Höõu ôœ nhaø nuoâi cha,ñi daân veä ñeå ñöôïc ôœ trong xoùm laøng. Moät cuoäc taán coâng quaân lÿ, sau moät ñeâm kinh hoaøng, buoåi mai xaùc cheát ñoâi beân naèm ñaày trong saân quaän. Hai xaùc cheát maø moïi ngöôøi trong xoùm laøng ruùng ñoäng ñoù laø anh em Hoøa Höõu, hai tay naém chaët laáy nhau, hai tay coøn laïi caàm suùng vaø hai löôõi leâ caám vaøo buïng nhau, boán maét môœ to tröøng tröøng, oâng giaø nhaän ñöôïc xaùc con vuoát maét cho luõ con nhaém kheùp laïi. Khi hai ñöùa nhaän ñöôïc nhau thì ñaõ treã phaœi khoâng?" Tuaân keå cho chuùng toâi nghe

Haén cuõng öø böøa. Ba chuùng toâi cuøng böôùc qua nhöõng ngoõ ngaùch quanh co chaät heïp cuœa nhöõng con ñöôøng laøng. Tôùi con loä chính keùo nhau vaøo moâït quaùn xeïp, keâu moät con möïc khoâ, vaøi ba chai la de, caœ ba kheà khaø uoáng. Laàn naøy toâi khoâng nghe Tuaân vaø Taân tranh luaän, ñaû kích nhau veà quan nieäm thô vaên cuœa hai ngöôøi, nhö hoài ôœ Saøigoøn trong quaùn nhaäu caïnh beân toøa baùo. Tuaân keå laïi cho chuùng toâi nghe nhöõng noãi bi thöông, nhöõng traän chieán aùc lieät xaœy ra ngay hai beân loä naøy, trong ruoäng ñoàng meânh moâng, treân ñoài caùt traéng, vaø ngöôøi naèm cheát ngoaøi loä, treân bôø soâng, döôùi gaàm caàu, trong leàu tranh, nhöõng xaùc cheát cuœa beân naøy beân kia khoâng ai xa laï, cuøng laø daân moät laøng, cuøng laø gioøng hoï baø con, cuøng nhöõng taâm söï ngöôøi ñieân leâu ngheâu ngoaøi xoùm laøng. Moãi buoåi chieàu taét naéng moät laõo giaø, aùo quaàn raùch taœ tôi, toùc baïc pheách, vai mang caùi ñoøn gaùnh, moãi ñaàu treo luœng laúng thaân caây chuoái muïc, chaân böôùc xieâu veïo, vaø hai beï chuoái ñaäp vaøo sau löng, ñaäp vaøo tröôùc ngöïc, vaø mieäng laõo keå leå, khi cöôøi khi khoùc: "Nguœ yeân ñi con, nguœ yeân ñi hai con, sao cöù ñuïng cha hoaøi vaäy, aùi ñau, ñeå cha coõng thaèng Hoøa ñaõ chöù, roài môùi ñeán löôït thaèng Höõu, tuïi baây khoâng chòu haœ, laøm gì cuõng cuøng caœ hai, ñuùng laø anh em sinh ñoâi, thoâi thì ñeå cha coõng hai ñöùa moät löôït. Hai thaèng con cöôøi ñuøa thích thuù chöa?". Laõo ñöùng söïng, neùt maët thay ñoåi quaù ñoät ngoät, ñang cöôøi ñoù laïi khoùc söôùt möôùt ñoù "Trôøi ñoïa ñaøy toâi sao, caœ hai ñöùa con ñeàu cheát, maø anh em ruoät thòt ñaâm cheùm laãn nhau". Tuaân keå chuyeän laïi maø toâi cöù ngôõ oâng giaø ñieân aáy laø Tuaân, ñoâi maét Tuaân rôm rôùm, gioïng noùi thaät traàm "Hai anh em Höõu ñeàu laø baïn tao, teân Hoaø theo beân kia, Höõu ôœ nhaø nuoâi cha,ñi daân veä ñeå ñöôïc ôœ trong xoùm laøng. Moät cuoäc taán coâng quaân lÿ, sau moät ñeâm kinh hoaøng, buoåi mai xaùc cheát ñoâi beân naèm ñaày trong saân quaän. Hai xaùc cheát maø moïi ngöôøi trong xoùm laøng ruùng ñoäng ñoù laø anh em Hoøa Höõu, hai tay naém chaët laáy nhau, hai tay coøn laïi caàm suùng vaø hai löôõi leâ caám vaøo buïng nhau, boán maét môœ to tröøng tröøng, oâng giaø nhaän ñöôïc xaùc con vuoát maét cho luõ con nhaém kheùp laïi. Khi hai ñöùa nhaän ñöôïc nhau thì ñaõ treã phaœi khoâng?" Tuaân keå cho chuùng toâi nghe


nhöõng chuyeän thöông taâm khaùc nôi quaän lî naøy. Trôøi toái luùc naøo toâi cuõng khoâng bieát vaø ñeøn maêng xoâng trong quaùn ñoát leân töï hoài naøo. Quanh quaån trong moät vuøng aùnh saùng nhoœ heïp cuœa moät daãy nhaø tröôùc quaän toaøn laø trai treœ, lính traùng caàm suùng ñi ngôø ngôø, coøn con ñöôøng nhöïa quoác loä, hai ñaàu nhö bò chaët ñöùt ngang bôœi hai vuøng ñeâm toái mòt muøng. Chieác xe ñoø cuõng baäp buøng aùnh neán, toâi keùo Taân vaø Tuaân laïi ñoù. Haønh khaùch treân xe ngoài döïa löng vaøo nhau. Vaø nhöõng caâu chuyeän hoï keå nhau nghe thaät ñaäm ñaø, eâm aùi. Töøng muùi cam, töøng mieáng döa, töøng chieác baùnh truyeàn tay nhau. Ñeâm nay, moïi ngöôøi seõ traœi qua moät giaác moäng ñeïp? Giaác mô thieáu boùng daùng khuoân maët chieán tranh, haän thuø. Toâi caàu mong nhö vaäy.

Tuaân daét toâi vaø Taân leân laàu moät nhaø ngöôøi baø con nguœ nhôø. Caên phoøng khoâng roäng laém. Treân neàn gaïch hoa toaøn nhöõng thanh nieân trong laøng nhö toâi naèm la lieät vaø nguœ say meâ. Nöœa khuya, tieáng ñaïi baùc xa xa voïng veà, toâi vaø Tuaân thöùc giaác taâm söï vôùi nhau. Tieáng hai ñöùa noùi to trong ñeâm vaéng döôùi aùnh ñeøn daàu lôø môø, vang vang nhö nhöõng tieáng noùi khoâng phaœi cuœa chính mình. Tuaân cho toâi bieát Uyeân saép laáy choàng vaø coù hoœi thaêm veà toâi, toâi nuoát nöôùc mieáng vaø thaáy ñaéng.

3

Buoåi saùng, trôøi coøn lôø môø, chuyeán xe söœa soaïn cuoäc haønh trình tieáp noái. Haønh khaùch töôi vui vaø nhöôøng nhau ngoài, khoâng coøn ai phaœi ñöùng. Hai lô xe cuõng lí nhí xin loãi baùc taøi. Caœ ba ñeàu cöôøi, cuøng daét nhau vaøo quaùn uoáng caø pheâ. Uyeân ra beán tieãn toâi ñi. Toâi nhìn Uyeân laàn cuoái cuœa moät cuoäc tình vöøa tan. Bao nhieâu kyœ nieäm xoùt xa, eâm aùi ñaõ qua, mai naøy Uyeân soáng yeân phaän haïnh phuùc beân choàng con. Vaø toâi trong nhöõng ngaøy saép tôùi vaãn maõi maõi ñi treân con taøu voâ ñònh.

nhöõng chuyeän thöông taâm khaùc nôi quaän lî naøy. Trôøi toái luùc naøo toâi cuõng khoâng bieát vaø ñeøn maêng xoâng trong quaùn ñoát leân töï hoài naøo. Quanh quaån trong moät vuøng aùnh saùng nhoœ heïp cuœa moät daãy nhaø tröôùc quaän toaøn laø trai treœ, lính traùng caàm suùng ñi ngôø ngôø, coøn con ñöôøng nhöïa quoác loä, hai ñaàu nhö bò chaët ñöùt ngang bôœi hai vuøng ñeâm toái mòt muøng. Chieác xe ñoø cuõng baäp buøng aùnh neán, toâi keùo Taân vaø Tuaân laïi ñoù. Haønh khaùch treân xe ngoài döïa löng vaøo nhau. Vaø nhöõng caâu chuyeän hoï keå nhau nghe thaät ñaäm ñaø, eâm aùi. Töøng muùi cam, töøng mieáng döa, töøng chieác baùnh truyeàn tay nhau. Ñeâm nay, moïi ngöôøi seõ traœi qua moät giaác moäng ñeïp? Giaác mô thieáu boùng daùng khuoân maët chieán tranh, haän thuø. Toâi caàu mong nhö vaäy.

Tuaân daét toâi vaø Taân leân laàu moät nhaø ngöôøi baø con nguœ nhôø. Caên phoøng khoâng roäng laém. Treân neàn gaïch hoa toaøn nhöõng thanh nieân trong laøng nhö toâi naèm la lieät vaø nguœ say meâ. Nöœa khuya, tieáng ñaïi baùc xa xa voïng veà, toâi vaø Tuaân thöùc giaác taâm söï vôùi nhau. Tieáng hai ñöùa noùi to trong ñeâm vaéng döôùi aùnh ñeøn daàu lôø môø, vang vang nhö nhöõng tieáng noùi khoâng phaœi cuœa chính mình. Tuaân cho toâi bieát Uyeân saép laáy choàng vaø coù hoœi thaêm veà toâi, toâi nuoát nöôùc mieáng vaø thaáy ñaéng.

3

Buoåi saùng, trôøi coøn lôø môø, chuyeán xe söœa soaïn cuoäc haønh trình tieáp noái. Haønh khaùch töôi vui vaø nhöôøng nhau ngoài, khoâng coøn ai phaœi ñöùng. Hai lô xe cuõng lí nhí xin loãi baùc taøi. Caœ ba ñeàu cöôøi, cuøng daét nhau vaøo quaùn uoáng caø pheâ. Uyeân ra beán tieãn toâi ñi. Toâi nhìn Uyeân laàn cuoái cuœa moät cuoäc tình vöøa tan. Bao nhieâu kyœ nieäm xoùt xa, eâm aùi ñaõ qua, mai naøy Uyeân soáng yeân phaän haïnh phuùc beân choàng con. Vaø toâi trong nhöõng ngaøy saép tôùi vaãn maõi maõi ñi treân con taøu voâ ñònh.


Traàn Bang Thaïch

KHOÂNG COÙ CHOÃ CHO MOÄT TÌNH YEÂU

Phoøng khaùch xem chöøng khoâng coøn choã ñeå baéc theâm moät vaøi caùi gheá . Hai ba khuoân maët baïn beø vaãn coøn thieáu . Toâi chuaãn bò nhöõng caùi ly thuûy tinh coå cao ñeå baét ñaàu buoåi tieäc vôùi voøng röôïu vang khai vò . Ngoïc ñang loay hoay beân giaøn steùreo, noùi: Nhaïc ñeâm nay phaûi laø nhaïc nheï, nhaïc tình cuûa theá kyû 19 thì môùi ñuùng ñieäu, phaûi khoâng baø chuû nhaø . Toâi aäm öø roài noùi theâm: Con nhoû maøy noùi ñuùng ñoù . Phaûi laø nhaïc tình . Nhaïc tình thaät muøi reäu, ñaëc bieät cho ñeâm nay, nhen Ngoïc . Toâi caûm nhaän coù ñieàu raát thaät trong caâu noùi aáy cuûa mình, nhöng côù sao toâi coù chuùt nheách meùp vaø chuùt ñaéng chaùt trong coå hoïng . Trong aùnh saùng môø môø toâi hy voïng Hoàng khoâng thaáy caùi nheách meùp cuûa toâi cuõng nhö khoâng nghe ñöôïc chuùt cay ñaéng trong caâu toâi vöøa môùi noùi . Phaûi maø . Ñeâm nay phaûi laø moät ñeâm cuûa tình yeâu . Ñeâm cuûa moät tình yeâu trôû laïi vaø ñeâm cuûa moät tình yeâu khaên goùi ra ñi . Ñeâm cuûa nhöõng lôøi tình vaø ñeâm cuûa töøng doøng nöôùc maét . Ñeâm cuûa tình yeâu hoài sinh vaø ñeâm cuûa tình yeâu töï töû . YÙ nghó baát chôït naøy laøm maét toâi cay vaø loøng toâi thaät chuøn . Hoàng ñôõ laáy caùi ly treân tay toâi, coù leõ chò thaáy tay toâi hôi run . Töø hoài xeá chieàu Hoàng luoân luoân beân toâi, ñaõ giuùp toâi thaät nhieàu trong vieäc baøy bieän thöùc aên, chuaãn bò ñóa muoãng ly taùch . Coøn Quaân thì coù luùc ngoài traàm ngaâm ngoaøi phoøng khaùch vôùi maáy tôø taïp chí, coù luùc thì thô thaån ôû vöôøn sau vôùi ñieáu thuoác chaùy dôû treân tay . Coù laàn töø cöûa kính ngoù ra sau vöôøn toâi thaáy Quaân ñi tôùi caùi baêng ñaù keâ döôùi goác mimosa, döøng laïi moät chuùt roài boû ñi . Coù leõ chaøng ñònh ngoài xuoáng . Caùi baêng ñaù Quaân vaø toâi ñaõ ngoài töø nhieàu naêm nay baây giôø cuõng ñang bò boû khoâng, naèm trô ra ñoù . Maët ñaù ñaõ noåi vaân . Moät ñaàu baêng ñaõ gaõy cuïp . Choã töïa löng cuõng ñaõ beå maát . Ñaâu saù gì caùi baêng thöông tích . Mình seõ suoát ñôøi ngoài saùt beân nhau nhö theá naøy, töïa vaøo nhau

Traàn Bang Thaïch

KHOÂNG COÙ CHOÃ CHO MOÄT TÌNH YEÂU

Phoøng khaùch xem chöøng khoâng coøn choã ñeå baéc theâm moät vaøi caùi gheá . Hai ba khuoân maët baïn beø vaãn coøn thieáu . Toâi chuaãn bò nhöõng caùi ly thuûy tinh coå cao ñeå baét ñaàu buoåi tieäc vôùi voøng röôïu vang khai vò . Ngoïc ñang loay hoay beân giaøn steùreo, noùi: Nhaïc ñeâm nay phaûi laø nhaïc nheï, nhaïc tình cuûa theá kyû 19 thì môùi ñuùng ñieäu, phaûi khoâng baø chuû nhaø . Toâi aäm öø roài noùi theâm: Con nhoû maøy noùi ñuùng ñoù . Phaûi laø nhaïc tình . Nhaïc tình thaät muøi reäu, ñaëc bieät cho ñeâm nay, nhen Ngoïc . Toâi caûm nhaän coù ñieàu raát thaät trong caâu noùi aáy cuûa mình, nhöng côù sao toâi coù chuùt nheách meùp vaø chuùt ñaéng chaùt trong coå hoïng . Trong aùnh saùng môø môø toâi hy voïng Hoàng khoâng thaáy caùi nheách meùp cuûa toâi cuõng nhö khoâng nghe ñöôïc chuùt cay ñaéng trong caâu toâi vöøa môùi noùi . Phaûi maø . Ñeâm nay phaûi laø moät ñeâm cuûa tình yeâu . Ñeâm cuûa moät tình yeâu trôû laïi vaø ñeâm cuûa moät tình yeâu khaên goùi ra ñi . Ñeâm cuûa nhöõng lôøi tình vaø ñeâm cuûa töøng doøng nöôùc maét . Ñeâm cuûa tình yeâu hoài sinh vaø ñeâm cuûa tình yeâu töï töû . YÙ nghó baát chôït naøy laøm maét toâi cay vaø loøng toâi thaät chuøn . Hoàng ñôõ laáy caùi ly treân tay toâi, coù leõ chò thaáy tay toâi hôi run . Töø hoài xeá chieàu Hoàng luoân luoân beân toâi, ñaõ giuùp toâi thaät nhieàu trong vieäc baøy bieän thöùc aên, chuaãn bò ñóa muoãng ly taùch . Coøn Quaân thì coù luùc ngoài traàm ngaâm ngoaøi phoøng khaùch vôùi maáy tôø taïp chí, coù luùc thì thô thaån ôû vöôøn sau vôùi ñieáu thuoác chaùy dôû treân tay . Coù laàn töø cöûa kính ngoù ra sau vöôøn toâi thaáy Quaân ñi tôùi caùi baêng ñaù keâ döôùi goác mimosa, döøng laïi moät chuùt roài boû ñi . Coù leõ chaøng ñònh ngoài xuoáng . Caùi baêng ñaù Quaân vaø toâi ñaõ ngoài töø nhieàu naêm nay baây giôø cuõng ñang bò boû khoâng, naèm trô ra ñoù . Maët ñaù ñaõ noåi vaân . Moät ñaàu baêng ñaõ gaõy cuïp . Choã töïa löng cuõng ñaõ beå maát . Ñaâu saù gì caùi baêng thöông tích . Mình seõ suoát ñôøi ngoài saùt beân nhau nhö theá naøy, töïa vaøo nhau


nhö theá naøy, em khoâng thaáy sao . Coù . Thuôû ñoù toâi coù thaáy . Maáy tuaàn tröôùc toâi vaãn coøn thaáy . Nhöng giôø thì khoâng . Toâi vaø caùi baêng ñaù baây giôø naøo coù khaùc gì nhau . Laïnh caêm, coâ ñôn vaø thöông tích . Ngöôøi ta noùi ñaù coù nieàm ñau cuûa ñaù, toâi cuõng nghó vaäy, vaø muoán nghó theâm: ñaù cuõng coù nieàm ñau cuûa ngöôøi .

Ñeán gaàn 8 giôø thì moïi ngöôøi ñaõ coù maët . Maáy chuïc caùi gheá keâ chung quanh choã khieâu vuõ ñaõ coù ngöôøi ngoài . Toâi môû cöûa ñi ra saân tröôùc caét hai caùnh hoa hoàng ñeå moät choác nöõa ñaây daønh taëng cho ñoâi vôï choàng môùi xum hoïp . Döôùi aùnh saùng nhôø nhôø cuûa 2 chieác ñeøn loàng treo hai beân coång ra vaøo, toâi thaáy moät caùnh hoa maøu ñoû baàm nhö maùu khoâ, coøn caùnh hoa kia vaãn moät maøu hoàng töôi . Hoa maø cuõng coù caùi buoàn caùi vui, caùi saéc höông, caùi taøn taï, toâi töï hoûi nhö vaäy . Driveway roäng vaø caû caùi cul-de-sac ñaõ ñaày xe, nhieàu xe phaûi ñaäu hai beân ñöôøng . Toâi thoaùng nhìn con ñöôøng saâu hun huùt chaïy thaúng töø saân nhaø toâi tôùi moät röøng thoâng döôùi chaân ñoài . Hai haøng caây beân ñöôøng giao ngoïn nhö nhöõng tình nhaân trong boùng ñeâm . Toâi chöa kòp böôùc qua khung cöûa ñeå vaøo nhaø thì chôït thaáy Quaân ñöùng nôi haøng hieân, trong moät goác toái, ñieáu thuoác coøn moät ñoùm löûa nhoû . Ngay luùc ñoâi chaân toâi khöïng laïi, hoàn toâi boãng ñi xa thì moâi toâi cuõng nhaän moät chieác hoân baát thaàn vôùi lôøi noùi nghe nhö trong moäng mò: Thi . Tha thöù cho anh . Anh luùc naøo cuõng yeâu em . Vaø cuõng trong moäng mò, hai tay toâi oâm chaët moät daùng hình nöûa nhö thaân quen gaàn guõi, nöûa nhö laï laãm xa xoâi nghìn truøng . Chuùng toâi hoân nhau khoâng kòp thôû, chuùng toâi uoáng töøng doøng nöôùc maét cuûa nhau . Chuùng toâi nhö hai xaùc thaân thoaùt ra töø moät choán chaân khoâng, nhö hai teân ñoàng thieáp ñeán töø moät vuøng khoùi söông khoâng teân khoâng tuoåi, khoâng dó vaõng, chaúng töông lai, khoâng raøng khoâng buoäc, khoâng ñaïo lyù luaân thöôøng . Chuùng toâi löôùt ñi nhö hai caùnh böôùm khuya, tung taêng chao löôïn giöõa muøi höông queá trong tieáng nhaõ nhaïc töø löng chöøng trôøi . Cho ñeán khi toâi loaùng thoaùng nghe vaøi caùi teân quen thuoäc

nhö theá naøy, em khoâng thaáy sao . Coù . Thuôû ñoù toâi coù thaáy . Maáy tuaàn tröôùc toâi vaãn coøn thaáy . Nhöng giôø thì khoâng . Toâi vaø caùi baêng ñaù baây giôø naøo coù khaùc gì nhau . Laïnh caêm, coâ ñôn vaø thöông tích . Ngöôøi ta noùi ñaù coù nieàm ñau cuûa ñaù, toâi cuõng nghó vaäy, vaø muoán nghó theâm: ñaù cuõng coù nieàm ñau cuûa ngöôøi .

Ñeán gaàn 8 giôø thì moïi ngöôøi ñaõ coù maët . Maáy chuïc caùi gheá keâ chung quanh choã khieâu vuõ ñaõ coù ngöôøi ngoài . Toâi môû cöûa ñi ra saân tröôùc caét hai caùnh hoa hoàng ñeå moät choác nöõa ñaây daønh taëng cho ñoâi vôï choàng môùi xum hoïp . Döôùi aùnh saùng nhôø nhôø cuûa 2 chieác ñeøn loàng treo hai beân coång ra vaøo, toâi thaáy moät caùnh hoa maøu ñoû baàm nhö maùu khoâ, coøn caùnh hoa kia vaãn moät maøu hoàng töôi . Hoa maø cuõng coù caùi buoàn caùi vui, caùi saéc höông, caùi taøn taï, toâi töï hoûi nhö vaäy . Driveway roäng vaø caû caùi cul-de-sac ñaõ ñaày xe, nhieàu xe phaûi ñaäu hai beân ñöôøng . Toâi thoaùng nhìn con ñöôøng saâu hun huùt chaïy thaúng töø saân nhaø toâi tôùi moät röøng thoâng döôùi chaân ñoài . Hai haøng caây beân ñöôøng giao ngoïn nhö nhöõng tình nhaân trong boùng ñeâm . Toâi chöa kòp böôùc qua khung cöûa ñeå vaøo nhaø thì chôït thaáy Quaân ñöùng nôi haøng hieân, trong moät goác toái, ñieáu thuoác coøn moät ñoùm löûa nhoû . Ngay luùc ñoâi chaân toâi khöïng laïi, hoàn toâi boãng ñi xa thì moâi toâi cuõng nhaän moät chieác hoân baát thaàn vôùi lôøi noùi nghe nhö trong moäng mò: Thi . Tha thöù cho anh . Anh luùc naøo cuõng yeâu em . Vaø cuõng trong moäng mò, hai tay toâi oâm chaët moät daùng hình nöûa nhö thaân quen gaàn guõi, nöûa nhö laï laãm xa xoâi nghìn truøng . Chuùng toâi hoân nhau khoâng kòp thôû, chuùng toâi uoáng töøng doøng nöôùc maét cuûa nhau . Chuùng toâi nhö hai xaùc thaân thoaùt ra töø moät choán chaân khoâng, nhö hai teân ñoàng thieáp ñeán töø moät vuøng khoùi söông khoâng teân khoâng tuoåi, khoâng dó vaõng, chaúng töông lai, khoâng raøng khoâng buoäc, khoâng ñaïo lyù luaân thöôøng . Chuùng toâi löôùt ñi nhö hai caùnh böôùm khuya, tung taêng chao löôïn giöõa muøi höông queá trong tieáng nhaõ nhaïc töø löng chöøng trôøi . Cho ñeán khi toâi loaùng thoaùng nghe vaøi caùi teân quen thuoäc


vaø nhaùc thaáy moät veät ñeøn xe töø phía ñaàu doác thì toâi buoâng Quaân ra, hai tay buïm maët, khoùc . Hoàn toâi baây giôø môùi trôû laïi . Vaø tim toâi ñaõ baét ñaàu röôùm maùu . Coù phaûi chuùng toâi laø moät loaøi thuù ñaõ tieäm sinh töø thôøi tieàn söû, nay boãng choác thaønh ngöôøi, thaønh ñoâi tình nhaân toäi nghieäp, ñang ruùt co trong boùng toái, choác nöõa ñaây seõ tröôøn mình ra khoûi vuøng hang ñoäng ñeå nhaän haøng traêm giaùo göôm beùn ngoùt vaø haøng muoân ngaøn teân nhoïn . Chuùng toâi rôøi boû boùng toái haønh lang, böôùc vaøo nhaø nhö nhöõng con thuù hoang vôùi con tim ñaày thöông tích . Quanh chuùng toâi baây giôø tieáng noùi tieáng cöôøi, laø aùnh ñieän maøu, laø nhöõng maét nhìn, laø höông thôm, laø tieáng nhaïc . Toâi nghe nhö töø xa xaêm coù tieáng goïi teân mình . Toâi caûm nhaän coù ñoâi baøn tay boùp nheï hai vai toâi . Coù tieáng thaàm thì beân tai toâi . Coù chuùt hôi aám treân coå toâi . Roài moät ngöôøi naøo ñaõ dìu toâi ra giöõa pistre, baûo phaûi noùi vaøi lôøi khai maïc daï vuõ . Thi, maøy haõy ñöùng vöõng . Chôù khi naøo ngaõ quò nghe con . Khoâng phaûi töø 10 naêm nay maøy ñaõ chuaãn bò cho caùi ngaøy thöông khoù naøy sao con . Toâi ñaõ töï noùi vôùi toâi nhö vaäy tröôùc khi toâi noùi vôùi moïi ngöôøi . Thi raát caûm ôn söï hieän dieän toái nay cuûa taát caû quí baïn . Ñaëc bieät caûm ôn anh Quaân vaø chò Hoàng ñaõ cho Thi ñöôïc ñöùng ra toå chöùc buoåi gaëp gôõ ñeâm nay ñeå möøng ngaøy anh chò xum hoïp sau nhieàu naêm xa caùch . Roài tieáng voã tay . Roài theâm nhöõng lôøi chuùc . Tieáng noå cuûa champagne . Tieáng ruùt nuùt cuûa röôïu maïnh . Tieáng loaûng xoaûng leng keng cuûa ly taùch . Moät ñieäu nhaïc slow thoaùt ñi nhö moät laøn khoùi nheï vôùi tieáng keøn trompet daët dìu cuoán theo lôøi ca cuûa Pattie O ‘ Connor qua moät nhaïc khuùc cuûa Jesse Schneider vieát töø thôøi thaäp nieân 30. Baûn nhaïc ñaõ töøng nhieàu laàn dìu böôùc chaân cuûa toâi vaø Quaân treân chính neàn goã laùng boùng cuûa phoøng khaùch naøy nhöõng luùc chæ coù toâi vaø chaøng . Chuùng toâi ñaõ töøng haùt chung ôû phaàn ñieäp khuùc . Oh, my Dear , dream, dream a picturesque dream . Love, love an endless love .Quaân noùi chaøng thích nghe baûn nhaïc naøy ñeå nguõ treân tay toâi . Coøn toâi thì muoán vöøa nghe baûn nhaïc vöøa khoùc treân vai chaøng . Toâi bieát khoâng phaûi laø Quaân maø laø moät ngöôøi naøo ñaõ voâ tình phaùt ra baûn nhaïc ñònh meänh naøy . Vaø treân pistre baây

vaø nhaùc thaáy moät veät ñeøn xe töø phía ñaàu doác thì toâi buoâng Quaân ra, hai tay buïm maët, khoùc . Hoàn toâi baây giôø môùi trôû laïi . Vaø tim toâi ñaõ baét ñaàu röôùm maùu . Coù phaûi chuùng toâi laø moät loaøi thuù ñaõ tieäm sinh töø thôøi tieàn söû, nay boãng choác thaønh ngöôøi, thaønh ñoâi tình nhaân toäi nghieäp, ñang ruùt co trong boùng toái, choác nöõa ñaây seõ tröôøn mình ra khoûi vuøng hang ñoäng ñeå nhaän haøng traêm giaùo göôm beùn ngoùt vaø haøng muoân ngaøn teân nhoïn . Chuùng toâi rôøi boû boùng toái haønh lang, böôùc vaøo nhaø nhö nhöõng con thuù hoang vôùi con tim ñaày thöông tích . Quanh chuùng toâi baây giôø tieáng noùi tieáng cöôøi, laø aùnh ñieän maøu, laø nhöõng maét nhìn, laø höông thôm, laø tieáng nhaïc . Toâi nghe nhö töø xa xaêm coù tieáng goïi teân mình . Toâi caûm nhaän coù ñoâi baøn tay boùp nheï hai vai toâi . Coù tieáng thaàm thì beân tai toâi . Coù chuùt hôi aám treân coå toâi . Roài moät ngöôøi naøo ñaõ dìu toâi ra giöõa pistre, baûo phaûi noùi vaøi lôøi khai maïc daï vuõ . Thi, maøy haõy ñöùng vöõng . Chôù khi naøo ngaõ quò nghe con . Khoâng phaûi töø 10 naêm nay maøy ñaõ chuaãn bò cho caùi ngaøy thöông khoù naøy sao con . Toâi ñaõ töï noùi vôùi toâi nhö vaäy tröôùc khi toâi noùi vôùi moïi ngöôøi . Thi raát caûm ôn söï hieän dieän toái nay cuûa taát caû quí baïn . Ñaëc bieät caûm ôn anh Quaân vaø chò Hoàng ñaõ cho Thi ñöôïc ñöùng ra toå chöùc buoåi gaëp gôõ ñeâm nay ñeå möøng ngaøy anh chò xum hoïp sau nhieàu naêm xa caùch . Roài tieáng voã tay . Roài theâm nhöõng lôøi chuùc . Tieáng noå cuûa champagne . Tieáng ruùt nuùt cuûa röôïu maïnh . Tieáng loaûng xoaûng leng keng cuûa ly taùch . Moät ñieäu nhaïc slow thoaùt ñi nhö moät laøn khoùi nheï vôùi tieáng keøn trompet daët dìu cuoán theo lôøi ca cuûa Pattie O ‘ Connor qua moät nhaïc khuùc cuûa Jesse Schneider vieát töø thôøi thaäp nieân 30. Baûn nhaïc ñaõ töøng nhieàu laàn dìu böôùc chaân cuûa toâi vaø Quaân treân chính neàn goã laùng boùng cuûa phoøng khaùch naøy nhöõng luùc chæ coù toâi vaø chaøng . Chuùng toâi ñaõ töøng haùt chung ôû phaàn ñieäp khuùc . Oh, my Dear , dream, dream a picturesque dream . Love, love an endless love .Quaân noùi chaøng thích nghe baûn nhaïc naøy ñeå nguõ treân tay toâi . Coøn toâi thì muoán vöøa nghe baûn nhaïc vöøa khoùc treân vai chaøng . Toâi bieát khoâng phaûi laø Quaân maø laø moät ngöôøi naøo ñaõ voâ tình phaùt ra baûn nhaïc ñònh meänh naøy . Vaø treân pistre baây


giôø, môû maøn cho ñeâm daï vuõ dó nhieân laø hai nhaân vaät cuûa ñeâm nay, Quaân vaø chò Hoàng . Giöõa luùc ngöôøi ta ñang dìu nhau theo ñieäu nhaïc thì toâi, moät con thuù bò thöông coá laøm ngöôøi an laønh haïnh phuùc, moät laõng töû thaát tình phaûi göôïng laøm moät giaùo só hieàn löông . Röôïu khoâng laøm toâi say maø sao toâi nghe tay chaân mình khoâng coøn gaân coát . Tim toâi coù coøn ñaäp hay khoâng maø toâi nghe nhö mình khoâng coøn chuùt söùc löïc naøo. Trong goùc toái naøy toâi nghe nhöõng lôøi ca cuõ . Dream, dream . Endless love . Trong tình yeâu, toâi ñaõ mô moät giaác moäng quaù daøi ñeå cuoái cuøng thì tình cuõng ra ñi .Trong goùc toái naøy, toâi ngoài ñaây nhìn haïnh phuùc cuûa moïi ngöôøi . Nhìn haïnh phuùc cuûa chaøng vôùi ngöôøi vôï vöøa môùi ñoùn taïi phi tröôøng tröa nay sau hôn 10 naêm caùch bieät . Chò Hoàng, ngöôøi ñaøn baø haïnh phuùc nhaát ñeâm nay, vôùi thaân hình nhoû goïn trong chieác aùo daøi maøu tím than ñang nhö moät caùnh tigone ñong ñöa trong ñoâi tay raén chaéc cuûa choàng . Chò Hoàng, hôn 10 naêm chôø ñôïi ñeå coù ngaøy naøy, ngaøy haïnh phuùc . Coøn toâi, toâi cuõng coù 10 naêm vôùi chaøng . Möôøi naêm cho moät tình yeâu tuy muoän maøng nhöng thaät ñeïp . Möôøi naêm yeâu nhau toâi khoâng bieát mình ñaõ ñoå bao nhieâu laø nöôùc maét . Toâi cuõng khoâng nhôù ñaõ bao nhieâu laàn trong voøng tay chaøng toâi ñaõ khoùc khi nghó tôùi moät ngaøy chia ly khoâng theå traùnh . Trong gaëp gôõ ñaõ nhuoám maàm ly bieät, moät nhaø thô ñaõ noùi nhö vaäy roài . Möôøi naêm khoâng thieáu vôùi nhau moät ngaøy boãng nhieân bò caét lìa, bò chaët ñöùt, bò böùng reå, bò ñoán ngoïn, ñeå baây giôø trong goùc toái naøy toâi yeân laëng nghe tieáng keøn ñoàng thoån thöùc vaø nghe loøng mình nhoùi ñau . Cuõng töø goùc toái naøy toâi ñaõ daáu ñi nhöõng doøng nöôùc maét .

Ñeán quaù nöûa ñeâm thì moïi ngöôøi laàn löôït ra veà . Vôï choàng Quaân veà sau cuøng . Chuùc Thi nguû ngon, anh chò veà . Daï, Thi chuùc anh chò veà nhaø an toaøn va ønguû ngon . Chuùng toâi ñaõ noùi vôùi nhau nhö vaäy khi toâi tieãn hai ngöôøi ra cöûa . Nguû ngon, toâi bieát chaéc laø Quaân vaø toâi laø nhöõng ngöôøi seõ thao thöùc suoát ñeâm nay . Töø 10 naêm nay chuùng toâi ñaâu coù noùi vôùi nhau nhöõng lôøi

giôø, môû maøn cho ñeâm daï vuõ dó nhieân laø hai nhaân vaät cuûa ñeâm nay, Quaân vaø chò Hoàng . Giöõa luùc ngöôøi ta ñang dìu nhau theo ñieäu nhaïc thì toâi, moät con thuù bò thöông coá laøm ngöôøi an laønh haïnh phuùc, moät laõng töû thaát tình phaûi göôïng laøm moät giaùo só hieàn löông . Röôïu khoâng laøm toâi say maø sao toâi nghe tay chaân mình khoâng coøn gaân coát . Tim toâi coù coøn ñaäp hay khoâng maø toâi nghe nhö mình khoâng coøn chuùt söùc löïc naøo. Trong goùc toái naøy toâi nghe nhöõng lôøi ca cuõ . Dream, dream . Endless love . Trong tình yeâu, toâi ñaõ mô moät giaác moäng quaù daøi ñeå cuoái cuøng thì tình cuõng ra ñi .Trong goùc toái naøy, toâi ngoài ñaây nhìn haïnh phuùc cuûa moïi ngöôøi . Nhìn haïnh phuùc cuûa chaøng vôùi ngöôøi vôï vöøa môùi ñoùn taïi phi tröôøng tröa nay sau hôn 10 naêm caùch bieät . Chò Hoàng, ngöôøi ñaøn baø haïnh phuùc nhaát ñeâm nay, vôùi thaân hình nhoû goïn trong chieác aùo daøi maøu tím than ñang nhö moät caùnh tigone ñong ñöa trong ñoâi tay raén chaéc cuûa choàng . Chò Hoàng, hôn 10 naêm chôø ñôïi ñeå coù ngaøy naøy, ngaøy haïnh phuùc . Coøn toâi, toâi cuõng coù 10 naêm vôùi chaøng . Möôøi naêm cho moät tình yeâu tuy muoän maøng nhöng thaät ñeïp . Möôøi naêm yeâu nhau toâi khoâng bieát mình ñaõ ñoå bao nhieâu laø nöôùc maét . Toâi cuõng khoâng nhôù ñaõ bao nhieâu laàn trong voøng tay chaøng toâi ñaõ khoùc khi nghó tôùi moät ngaøy chia ly khoâng theå traùnh . Trong gaëp gôõ ñaõ nhuoám maàm ly bieät, moät nhaø thô ñaõ noùi nhö vaäy roài . Möôøi naêm khoâng thieáu vôùi nhau moät ngaøy boãng nhieân bò caét lìa, bò chaët ñöùt, bò böùng reå, bò ñoán ngoïn, ñeå baây giôø trong goùc toái naøy toâi yeân laëng nghe tieáng keøn ñoàng thoån thöùc vaø nghe loøng mình nhoùi ñau . Cuõng töø goùc toái naøy toâi ñaõ daáu ñi nhöõng doøng nöôùc maét .

Ñeán quaù nöûa ñeâm thì moïi ngöôøi laàn löôït ra veà . Vôï choàng Quaân veà sau cuøng . Chuùc Thi nguû ngon, anh chò veà . Daï, Thi chuùc anh chò veà nhaø an toaøn va ønguû ngon . Chuùng toâi ñaõ noùi vôùi nhau nhö vaäy khi toâi tieãn hai ngöôøi ra cöûa . Nguû ngon, toâi bieát chaéc laø Quaân vaø toâi laø nhöõng ngöôøi seõ thao thöùc suoát ñeâm nay . Töø 10 naêm nay chuùng toâi ñaâu coù noùi vôùi nhau nhöõng lôøi


khaùch saùo aáy . Vaø töø 10 naêm nay coù laàn naøo Quaân rôøi khoûi khung cöûa nhaø naøy maø khoâng coù caùi hoân töø giaû, nhö toái hoâm nay . Maát, toâi ñaõ tình nguyeän laøm maát heát nhöõng gì maø toâi coù töø 10 naêm nay . Trong ngaên keùo cuûa loøng toâi chaéc cuõng khoâng ñöôïc quyeàn caát giöõ moái tình naøy .

Ñeâm mòt muøng . Ñeâm im vaéng . Ñeâm ñen . Toâi trôû vaøo nhaø . Sau khung cöûa kheùp laø toâi vôùi ly dóa ngoån ngang treân baøn vaø maáy möôi caùi gheá troáng . Hai caùnh hoàng döï ñònh chuùc möøng ngaøy vui naèm ô hôø treân naác caàu thang leân laàu, nhöõng caùnh hoa ñaõ khoâng coøn nguyeân veïn, maøu hoa cuõng ñaõ tím baàm . Toâi thaáy ñôøi mình ñaâu coù khaùc chi moät caønh hoa uùa .

Toâi ñeå nguyeân ñoà daï hoäi, ngaõ mình leân chieác sofa . Khoùc moät mình trong ñeâm .

Tieáng keøn ñoàng nhö coøn löôùt thöôùt quanh ñaây.

khaùch saùo aáy . Vaø töø 10 naêm nay coù laàn naøo Quaân rôøi khoûi khung cöûa nhaø naøy maø khoâng coù caùi hoân töø giaû, nhö toái hoâm nay . Maát, toâi ñaõ tình nguyeän laøm maát heát nhöõng gì maø toâi coù töø 10 naêm nay . Trong ngaên keùo cuûa loøng toâi chaéc cuõng khoâng ñöôïc quyeàn caát giöõ moái tình naøy .

Ñeâm mòt muøng . Ñeâm im vaéng . Ñeâm ñen . Toâi trôû vaøo nhaø . Sau khung cöûa kheùp laø toâi vôùi ly dóa ngoån ngang treân baøn vaø maáy möôi caùi gheá troáng . Hai caùnh hoàng döï ñònh chuùc möøng ngaøy vui naèm ô hôø treân naác caàu thang leân laàu, nhöõng caùnh hoa ñaõ khoâng coøn nguyeân veïn, maøu hoa cuõng ñaõ tím baàm . Toâi thaáy ñôøi mình ñaâu coù khaùc chi moät caønh hoa uùa .

Toâi ñeå nguyeân ñoà daï hoäi, ngaõ mình leân chieác sofa . Khoùc moät mình trong ñeâm .

Tieáng keøn ñoàng nhö coøn löôùt thöôùt quanh ñaây.

Documents

THƯ QUÁN - thtbackup.files.wordpress.com · g tr·n bang th−ch g cao vÙ khanh g nguyÅn nhung ... Tºp Mæt thŸng 10 2001 thõ quŸn b¨n th¨o * ThŸng 10 n¯m 2001 * Tºp