Upload
lydang
View
238
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Teoria WYMIANY
MIĘDZYNARODWEJ
Ćwiczenia, semestr zimowy 2016/17
1
Podstawowe informacje
• Dr Gabriela Grotkowska, Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego
• www.wne.uw.edu.pl/~ggrotkowska
• E-mail: [email protected]
2
Zasady zaliczenia ćwiczeń• Obecność na ćwiczeniach z TWM jest obowiązkowa.
• Zaliczenie ćwiczeń z TWM opiera się na trzech elementach: cotygodniowych kartkówkach, kolokwium końcowym oraz pracy pisemnej (wraz z prezentacją).
• Tematy na kartkówki (przykładowe pytania) będą zapowiadane na zajęciach oraz publikowane na stronie internetowej. Każda kartkówka oceniana jest w systemie binarnym: zaliczona – niezaliczona. Do zaliczenia konieczna jest poprawna odpowiedź na więcej niż połowę pytań z danej kartkówki.
• Studenci w grupach 2-osobowych wykonują pracę opartą o dane empiryczne (tematy zostaną przydzielone przez prowadzących w połowie semestru). Studenci przedstawią swoje prace zarówno w formie pisemnej (ok. 5-8 stron) oraz w formie około 10-minutowej prezentacji podczas ćwiczeń.
• Na ostatnich zajęciach w semestrze odbędzie się kolokwium pisemne.
• Warunkiem koniecznym zaliczenia ćwiczeń jest:
▫ zaliczenie n – 2 kartkówek w semestrze, gdzie n oznacza liczbę przeprowadzonych kartkówek,
▫ uzyskanie co najmniej 50% punktów z kolokwium końcowego,
▫ uzyskanie co najmniej 50% punktów za pracę empiryczną.
• Ocena końcowa z ćwiczeń ustalana jest na podstawie łącznej liczby punktów, przy czym punkty z kolokwium stanowią 60% oceny, zaś punkty za pracę empiryczną – 40% (łącznie wersja pisemna i prezentacja).
3
Plan zajęć
1. Wprowadzenie i model grawitacyjny2. Model Ricardo, 2 zajęcia3. Model czynników specyficznych4. Model Heckschera-Ohlina, 2 zajęcia5. Nowa Teoria Handlu, 2 zajęcia6. Wprowadzenie do prezentacji7. Polityka handlowa, 2 zajęcia8. Prezentacje studentów, 2 zajęcia9. KOLOKWIUM – 23 stycznia 2017 roku
4
Podręczniki
• [KO]: Krugman P., M. Obsteld, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka, wydanie trzecie zmienione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007 - podręcznik podstawowy
• [M]: Marrewijk Ch. Van, International Trade and the World Economy, Oxford University Press 2012 - głównie Nowa Teoria Handlu, ale nie tylko
• [JJM]: Michałek J. J., Instrumenty polityki handlowej, mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe, PWN 2002 - niezbędny do części o polityce handlowej
5
Plan na dziś
1. Kilka faktów o współczesnym handlu międzynarodowym
2. Polski handel zagraniczny
3. Czym zajmuje się TWM?
4. Model grawitacyjnyhandlu międzynarodowego
6
7
Podejście nieco archaiczne:
kto eksportuje ?
8
Chiny12%
USA8%
Niemcy8%
Japonia4%
Niderlandy3% Francja
3%Korea
3%Wielka
Brytania3%
Hong Kong3%
Rosja3%
Pozostałe kraje50%
Całkowita wartość eksportu wszystkich krajów świata (2013): 18784 mld USD
USA12%
Chiny10%
Niemcy6%
Japonia4%
Francja4% Wielka
Brytania4%Hong
Kong3%
Niderlandy3%
Korea3%
Włochy3%
Pozostałe kraje48%
Kto importuje ?
9
Całkowita wartość importu wszystkich krajów świata (2013): 18563 mld USD
Kilka słów o handlu międzynarodowym
w ujęciu historycznym
• Dramatyczne zmniejszenie kosztów transportu i komunikacji były kluczową siłą, która ukształtowała dzisiejszy globalny system handlowy
• W ciągu ostatnich 30 lat światowy handel towarami i usługami rósł przeciętnie 7% rocznie
• Między rokiem 1980 a 2011, gospodarki rozwijające się zwiększyły swój udział w światowym eksporcie z 34 procent do 47 procent, a światowym imporcie z 29 procent do 42 procent. Coraz większą rolę odgrywa Azja.
• Przez wiele lat, handel światowy rósł średnio prawie dwa razy szybciej niż światowa produkcja. Odzwierciedla to rosnące znaczenie międzynarodowych łańcuchów dostaw i stwarza wyzwania w zakresie pomiaru wartości handlu
10
Zmiana struktury geograficznej
eksportu znakiem zmian w światowej
gospodarce?
11
Dynamika światowego handlu
12
Handel usługami• Tradycyjne usługi –
niehandlowe
• Usługi transportowe
• Turystyka
• Finanse i ubezpieczenia
• Usługi biznesowe i ich powiązanie ze zjawiskiem outsourcingu/offshoringu
13
Czy znasz te pojęcia?
Pojęcia Definicje
1. Outsourcing
2. Offshoring
3. Captive offshoring
4. Offshore outsourcing
5. Zagraniczna inwestycja bezpośrednia
a) przeniesienie wybranych procesów biznesowych przedsiębiorstwa za granicę
b) utworzenie filii zagranicznej
c) przeniesienie wybranych procesów biznesowych przedsiębiorstwa za granicę, gdy beneficjentem przeniesienia jest podmiot zagraniczny niezwiązany kapitałowo z danym przedsiębiorstwem
d) wydzielenie ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa niektórych realizowanych przez nie samodzielnie funkcji i przekazanie ich do wykonania innym podmiotom
e) ?
14
Skutki rewolucji komunikacyjnej i
informatycznej
15
Współczesne problemy z pomiarem
strumieni handlu
• Cena katalogowa: 200-250 mln USD (w zależności od wersji)
• Przyleciały do Warszawy z USA• Czy to jest eksport USA do Polski?
16
Jak mierzyć przepływy handlu?
17
Co kryje się w I-Phone?
18
Handel dobrami pośrednimi i GVC
19
20
Polska: mała gospodarka
otwarta
• Udział światowym eksporcie i w imporcie: 1,1% (2013)• Znaczące otwarcie w ostatnich dwóch dekadach• Raczej deficyt niż nadwyżka w handlu
21
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
0
10
20
30
40
50
60
Eksport (% PKB) Import (% PKB) NX (% PKB, prawa oś)
Czym się wymieniamy? Ujawniona
przewaga komparatywna Polski (2013)
22
-0.100
-0.080
-0.060
-0.040
-0.020
0.000
0.020
0.040
0.060
Pro
du
kty
min
era
lne
Dzi
eła
szt
uk
i,
an
tyk
i
Pro
du
kty
prz
em
ysł
u c
he
mic
zne
go
Prz
yrz
ąd
y i
ap
ara
tura
Ma
teri
ały
i a
rty
ku
ły w
łók
ien
nic
ze
Tw
orz
yw
a s
ztu
czn
e i
art
yk
uły
z n
ich
Tłu
szcz
e i
ole
je
Ob
uw
ie,
na
kry
cia
gło
wy
itp
.
Sk
óry
i a
rty
ku
ły z
nic
h
Bro
ń i
am
un
icja
; ic
h c
zęśc
i i …
Ści
er
drz
ew
ny
; p
ap
ier
lub
te
ktu
ra
Pro
du
kty
po
cho
dze
nia
ro
ślin
ne
go
Art
yk
uły
z k
am
ien
ia,
szk
ła, …
Pe
rły
, k
am
ien
ie s
zla
che
tne
;
Dre
wn
o i
art
yk
uły
z d
rew
na
;
Me
tale
nie
szla
che
tne
i a
rty
ku
ły z
nic
h
Urz
ąd
zen
ia m
ech
an
iczn
e i
…
Zw
ierz
ęta
ży
we
i p
rod
uk
ty z
nic
h
Prz
etw
ory
sp
oży
wcz
e
Sp
rzę
t tr
an
spo
rto
wy
Art
yk
uły
prz
em
ysł
ow
e r
óżn
e
Struktura geograficzna handlu
zagranicznego Polski (2013)
23
Niemcy25%
W. Brytania
6%
Czechy6%
Francja6%Rosja
5%Włochy
4%Holandia
4%
Słowacja3%
Szwecja3%
Ukraina3%
inne35%
EKSPORT
Niemcy21%
W. Brytania
3%
Czechy4%
Francja4%
Rosja12%
Włochy5%
Holandia4%
USA3%
Belgia2%
Chiny9%
inne33%
IMPORT
Źródła deficytu: struktura geograficzna
salda obrotów towarowych Polski
z zagranicą
24
25
Pytania, na które odpowiedzi szuka
TWM• Czemu kraje handlują? Czemu firmy z różnych krajów ze sobą
handlują ?
• Czym się wymieniają?
▫ Dobrami (jakimi)?
▫ Usługami?
▫ A może czynnościami (trade in tasks)?
▫ Czynnikami produkcji?
• Jakie są skutki handlu? Czy handel przynosi społeczeństwom korzyści? Od czego one zależą?
• Kto traci, a kto zyskuje na handlu? Podział dochodu
• Jak – poprzez handel – wpływają na siebie gospodarki różnych krajów?
• Jak państwo ingeruje w wymianę i jakie ma to skutki?
26
Czemu handlują?
27
…. technologią…. wyposażeniem
w czynniki produkcji
Kraje różnią się od siebie…Handel wynika z innych
przyczyn, takich jak rosnący korzyści skali produkcji,
zamiłowanie konsumentów do różnorodności , a cena nie jest czynnikiem decydującym
Im bardziej kraje się różnią, tym większe możliwości
wymiany i korzyści z handlu
Im bardziej kraje są do siebie podobne, tym większe
możliwości wymiany i korzyści z handlu
W związku z tym ceny tych samych dóbr w różnych krajach są różne (przewaga komparatywna) motyw dla handlu
Model Ricardo Model Heckschera-Ohlina Nowe teorie handlu
Jakie skutki przynosi handel?
• Korzyści z wymiany
• Korzyści ze specjalizacji
• Korzyści skali
• Postęp technologiczny
• Koszty dostosowawcze
• Efekty redystrybucyjne
• Zmienność i ryzyko
28
29
Rozmiar ma znaczenie:
model grawitacyjny• Lista największych
partnerów handlowych USA: 3 największe gospodarki europejskie w pierwszej dziesiątce (Niemcy, Wielka Brytania i Francja)
• Dlaczego USA handlują najwięcej z tymi gospodarkami, a nie innymi krajami Europy?
30
Rozmiar ma znaczenie:
model grawitacyjny
31
Odległość i granice mają
znaczenie
32
Model grawitacyjny: idea
• Początkowo rozważania ateoretyczne• Model grawitacyjny w podstawowej formie:
Tij = A ∙ Yi ∙ Yj /Dij• Gdzie:
Tij to wartość handlu między krajem i a krajem jA jest stałą (zaraz o jej interpretacji…)Yi to PKB kraju iYj to PKB kraju jDij to odległość między krajem i a j
• W skrócie: handel między krajami i oraz jjest wprost proporcjonalny do iloczynu dochodu obu krajów oraz odwrotnie proporcjonalny do odległości między nimi.
33
Intuicja za tym modelem
• Założenie: Kraj A wydaje na dobra z krajów A, B, C, D części dochodu równe udziałom tych krajów w światowym PKB.
• Podobnie zachowują się inne kraje.
34
Intuicja za tym modelem• W naszym przykładzie:
• Tij = ui uj Yw = Yi/Yw Yj/Yw Yw = 1/10 Yi Yj .
• Założenie (dość problematyczne): kraje kupują z innych krajów w proporcjach równych udziałom ich produkcji w produkcji światowej
35
Model grawitacyjny handlu
międzynarodowego• W bardziej ogólnej formie, model grawitacyjny jest
estymowany w następującej formie:
Tij = A ∙ Yia ∙ Yj
b /Dijc
gdzie a, b oraz c mogą różnić się od 1.
• Co może być nieco zaskakujące, model grawitacyjny dość dobrze wyjaśnia faktyczne przepływy dóbr między krajami (np. USA - EU)
• Oszacowania efektu odległości wskazują, iż 1% zmiany odległości miedzy krajami wiąże się, ze spadkiem wymiany handlowej o około 0,7% - 1%.
36
Model grawitacyjny handlu
międzynarodowegoInne czynniki mające wpływ na wielkość handlu (poza PKB i odległością):
1. Bliskość kulturowa: kraje powiązane kulturowo zwykle mają także silne więzi ekonomiczne
2. Geografia: zatoki oraz brak gór ułatwiają transport i handel
3. Korporacje transnarodowe: firmy rozlokowane w różnych krajach importują i eksportują dobra w handlu między swoimi oddziałami
4. Porozumienia handlowe między krajami mają na celu zmniejszenie formalności i opłat celnych, których konieczne jest ponoszenie przy przekraczaniu granic, a tym samym mają prowadzić do wzrostu wymiany
▫ Model grawitacyjny może zatem służyć do oceny skutków tworzenia porozumień handlowych: czy porozumienie faktycznie prowadzi do większej wymiany (niż ta która miałaby miejsce bez jego podpisania biorąc pod uwagę PKB obu krajów i odległość między nimi)?
37
Model grawitacyjny handlu
międzynarodowego
5. Granice: konieczność przekraczania granic wiąże się z koniecznością załatwiania formalności i ponoszenia kosztów (jak cła) ▫ Istnienie granicy może oznaczać również problem
używania różnych języków i walut, co dodatkowo może utrudniać handel
▫ Oprócz odległości także fakt istnienia granic wiąże się z koniecznością ponoszenia nakładu czasu i środków dla handlu
38
Odległość i granice: przykład
39
Odległość i granice: przykład
40
Odległość i granice: przykład• Nawet w warunkach istnienia NAFTA i w
sytuacji, gdy w USA i Kanadzie mówi się tym samym językiem, granica między krajami powoduje negatywne skutki dla handlu
• Efekt granicy szacowany jest na odpowiadający 2500 – 4000 km odległości
41
Przykład z najnowszej literatury
42
Przykład z najnowszej literatury
43