Teoretyczne i praktyczne aspekty realizacji prawa petycji

[...] praca stanowi nie tylko dowód aktywności badawczej autorów po-szczególnych opracowań, ale też jest ważną pozycją o wartości naukowej adresowaną do interesujących się problematyką petycji prawników teoretyków, jak i prawników praktyków, politologów, a także studentów tych kierunków. Należy podkreślić, że w polskiej literaturze naukowej brak jest w istocie współczesnych opracowań poświęconych w tak sze-rokim zakresie prawnemu kształtowi i genezie prawa petycji. Książka pod red. Ryszarda Balickiego i Mariusza Jabłońskiego wypełnia tę lukę.

Z recenzji prof. zw. dr. hab. dr. h.c. multi Bogusława Banaszaka

Teoretyczne i praktyczne aspekty realizacji prawa petycji

pod redakcją Ryszarda Balickiego i Mariusza Jabłońskiego

ISBN 978-83-61370-63-5 Wrocław 2015

Teoretyczne_i_praktyczne_aspekty_realizacji_prawa_petycji_okladka_06.indd 1 20-10-2015 18:29:31

Teoretyczne i praktyczne aspekty realizacji prawa petycji

Dostęp online: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/66901

Prace NaukoweWydziału Prawa, Administracji i EkonomiiUniwersytetu Wrocławskiego

Seria: e-Monografie Nr 62

Teoretyczne i praktyczne aspekty realizacji prawa petycji

pod redakcją Ryszarda Balickiego i Mariusza Jabłońskiego

Wrocław 2015

KomitetRedakcyjnyprof. dr hab. Leonard Górnicki – przewodniczącymgr Bożena Górna – członekmgr Aleksandra Dorywała – sekretarz

Recenzent: prof. zw. dr hab. dr h.c. multi Bogusław Banaszak

©CopyrightbyWydziałPrawa,AdministracjiiEkonomiiUniwersytetuWrocławskiego

Korekta: Anna Noga-GrocholaProjekt i wykonanie okładki: Karolina DrozdSkład i opracowanie techniczne: Aleksandra Kumaszka, Tomasz Kalota eBooki.com.pl

WydawcaE-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego

ISBN 978-83-61370-63-5

Spis treści

Słowo wstępne .............................................................................................................................13

Rozdział I. Pojęcie i istota PRawa PetycjI

RyszardBalickiGeneza prawa petycji ..............................................................................................................19

1. Uwagi wstępne ...............................................................................................................192. Starożytne źródła prawa petycji .....................................................................................193. Kształtowanie się prawa petycji w średniowieczu .........................................................234. Brytyjska petycja do Parlamentu ....................................................................................255. Podsumowanie ...............................................................................................................26

AdamSulikowski„Prawo petycji” a „prawo do składania petycji”. Warunki sensowności rozróżnienia ...........27

1. Uwagi wstępne ...............................................................................................................272. Przyczyny kontrowersji pojęciowych ............................................................................283. Warunki zasadności rozróżnienia ...................................................................................314. Podsumowanie ...............................................................................................................34

SabinaGrabowska,PiotrKapustaPojęcie i charakter prawa petycji .............................................................................................37

1. Pojęcie petycji i prawa petycji........................................................................................372. Charakter prawa petycji..................................................................................................403. Podsumowanie – subsydiarny charakter petycji ............................................................44

JustynaMichalskaZnaczenie interesu publicznego w zakresie realizacji prawa petycji ......................................47

1. Pojęcie klauzuli interesu publicznego ............................................................................472. Relacje między interesem indywidualnym a publicznym ..............................................483. Podsumowanie ...............................................................................................................51

JustynaMichalskaPetycja jako instrument kontroli społecznej ............................................................................53

1. Uwagi wstępne ...............................................................................................................532. Charakter prawa petycji jako narzędzia kontroli społecznej ..........................................543. Podsumowanie ...............................................................................................................56

MalwinaJaworskaPetycje a skargi i wnioski ........................................................................................................59

1. Uwagi wstępne ...............................................................................................................592. Znaczenie i charakter prawny petycji w polskim porządku prawnym ...........................613. Problematyka wzajemnej relacji petycji oraz skarg i wniosków ...................................664. Elementy wspólne petycji, skarg i wniosków ................................................................705. Petycja jako wystąpienie niezależne wobec skarg i wniosków ......................................756. Podsumowanie ...............................................................................................................79

Rozdział iI. Modele Petycji w wybRanych kRajach

EwelinaTylecPrawo petycji w Wielkiej Brytanii ..........................................................................................85

1. Uwagi wstępne ...............................................................................................................85

8

Spis treści

2. Petycja do Parlamentu ....................................................................................................863. E-petycje .........................................................................................................................894. Petycja do królowej ........................................................................................................915. Podsumowanie ...............................................................................................................92

AnnaŚledzińska-SimonPrawo petycji w Stanach Zjednoczonych ................................................................................93

1. Uwagi wstępne ...............................................................................................................932. Ewolucja prawa petycji w USA od czasów kolonialnych do współczesnych ................963. Współczesne znaczenie, zakres i funkcje petycji w USA ............................................1044. Realizacja prawa petycji za pośrednictwem inicjatywy i referendum na poziomie

stanowym .....................................................................................................................1105. Składanie petycji do agencji federalnych o stanowienie przepisów prawa..................1156. Podsumowanie .............................................................................................................118

ŁukaszŻukowskiPrawo petycji w RFN ............................................................................................................121

1. Prawo petycji w niemieckim konstytucjonalizmie – uwagi wstępne ...........................1212. Charakter prawa petycji w świetle art. 17 UZ ..............................................................1233. Zakres podmiotowy i przedmiotowy prawa petycji .....................................................1244. Adresat petycji w świetle art. 17 UZ ............................................................................1275. Wymagania formalne petycji i ich rodzaje w świetle art. 17 UZ oraz

ustawodawstwa .............................................................................................................1306. Tryb postępowania z petycjami do Bundestagu ...........................................................1337. Praktyczne znaczenie prawa petycji w RFN ................................................................134

OlgaHałubPrawo petycji w Szwajcarii i Austrii .....................................................................................137

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................1372. Szwajcaria ....................................................................................................................1373. Austria ..........................................................................................................................1404. Podsumowanie .............................................................................................................143

KrystianComplakPetycja w konstytucjach państw Ameryki Łacińskiej ...........................................................145

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................1452. Regulacja konstytucyjna...............................................................................................1463. Rodzaje petycji .............................................................................................................1464. Podmiot uprawniony do złożenia petycji .....................................................................1475. Przedmiot petycji ..........................................................................................................1486. Adresat petycji ..............................................................................................................1497. Skutki wniesienia petycji .............................................................................................1508. Podsumowanie .............................................................................................................151

Rozdział iiI. Petycja do PaRlaMentu euRoPejskiego

DanielDyjakPojęcie, charakter i podmioty uprawnione do złożenia petycji do PE ..................................155

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................1552. Pojęcie petycji w UE ....................................................................................................1563. Podmioty uprawnione do złożenia petycji ...................................................................1594. Podsumowanie .............................................................................................................163

9

Spis treści

DanielDyjakPrzedmiot i forma petycji do PE ...........................................................................................165

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................1652. Klasyfikacja petycji do PE ...........................................................................................1673. Forma petycji do PE .....................................................................................................1694. Sposoby wystąpienia z petycją do PE ..........................................................................1705. Podsumowanie .............................................................................................................173

DanielDyjakProcedura postępowania w przedmiocie rozpatrzenia petycji ..............................................175

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................1752. Nowelizacja Regulaminu PE w zakresie rozpoznawania petycji .................................1753. Tryb rozpatrywania petycji...........................................................................................1784. Podsumowanie .............................................................................................................182

Rozdział iV. ewolucja PRawa Petycji w PRawie Polskim

ArturŁawniczakKształtowanie się petycji w polskim porządku prawnym w ujęciu historycznym do 1918 r. ...............................................................................................................................187

1. Przybliżenie pojęcia .....................................................................................................1872. Odmiany sensu largo petycyjności w przedrozbiorowej Polsce ..................................1883. Podsumowanie .............................................................................................................198

ArturŁawniczakPetycja w II Rzeczypospolitej ...............................................................................................201

1. Uwagi wprowadzające .................................................................................................2012. Petycyjność w Konstytucji marcowej ..........................................................................2023. Petycjonizm w Konstytucji kwietniowej ......................................................................2094. Podsumowanie .............................................................................................................212

ArturŁawniczakPetycja w Polsce Ludowej .....................................................................................................215

1. Przesłanki pojawienia się demosocjalistycznej wersji petycyjności ............................2152. Skargowość w konstytucyjnym modelu praw i obowiązków ......................................2163. Petycyjność a skargowość ............................................................................................2234. Realizacja i weryfikacja demosocjalistycznej petycyjności .........................................2255. Podsumowanie .............................................................................................................228

MateuszRadajewskiPrawo petycji w pracach nad Konstytucją RP .......................................................................231

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................2312. Prawo petycji w projektach konstytucji .......................................................................2323. Prace w Podkomisji Praw i Obowiązków Obywateli ...................................................2334. Prace w Podkomisji Redakcyjnej, Zagadnień Ogólnych i Przepisów

Wprowadzających Konstytucję ....................................................................................2345. Prace w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego ....................................2366. Podsumowanie .............................................................................................................240

Rozdział V. konstytucyjny standaRd PRawa PetycjI

MariuszJabłoński,JustynaWęgrzynPrawo petycji jako prawo polityczne ....................................................................................243

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................243

10

Spis treści

2. Elementy treści konstytucyjnego prawa petycji ...........................................................2453. Charakter prawa petycji................................................................................................2504. Podsumowanie .............................................................................................................257

MałgorzataMasternak-Kubiak,PawełKuczmaPrawo petycji jako publiczne prawo podmiotowe (aspekt podmiotowy i przedmiotowy) ....................................................................................................................259

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................2592. Podmiot petycji w ujęciu porównawczym ...................................................................2663. Zakres podmiotowy petycji w prawie polskim ............................................................2684. Zagadnienie „interesu” przy korzystaniu z prawa petycji ............................................2755. Zakres przedmiotowy prawa petycji ............................................................................2786. Podsumowanie .............................................................................................................280

JoannaŻakPetycja zbiorowa jako instrument demokracji semibezpośredniej ........................................283

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................2832. Demokracja semibezpośrednia .....................................................................................2843. Prawo petycji jako standard państwa demokratycznego ..............................................2854. Podsumowanie .............................................................................................................290

IwonaDyśPetycja jako fundament społeczeństwa obywatelskiego .......................................................293

1. Rozwój idei społeczeństwa obywatelskiego ................................................................2932. Próba definiowania pojęcia społeczeństwo obywatelskie ............................................2943. Społeczeństwo obywatelskie w Polsce.........................................................................2954. Podstawowe przejawy społeczeństwa obywatelskiego ................................................2965. Prawo petycji w społeczeństwie obywatelskim ...........................................................2976. Podsumowanie .............................................................................................................301

MariiaKostetska,AnnaKuchciakPrawo petycji a prawo występowania ze skargami i wnioskami ..........................................303

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................3032. Regulacja konstytucyjna...............................................................................................3043. Ustawowa regulacja trybu postępowania .....................................................................3054. Podsumowanie .............................................................................................................315

MariuszJabłońskiPrawo dostępu do informacji publicznej a prawo petycji .....................................................319

1. Istota konstytucyjnego prawa dostępu do informacji publicznej i prawa petycji ........3192. Ustawowa konkretyzacja prawa dostępu do informacji publicznej .............................3223. Ustawowa konkretyzacja prawa petycji i jego relacje z prawem dostępu

do informacji publicznej ...............................................................................................3314. Podsumowanie .............................................................................................................335

PawełKuczmaPetycja a wysłuchanie publiczne i lobbing ............................................................................337

1. Uwagi wprowadzające .................................................................................................3372. Petycja i wysłuchanie jako instrumenty demokracji semibezpośredniej .....................3393. Petycje a działalność lobbingowa.................................................................................3424. Procedura inicjowania i przeprowadzenia wysłuchania publicznego ..........................3455. Ograniczona skuteczność petycji i wysłuchań .............................................................3486. Podsumowanie .............................................................................................................350

11

Spis treści

MichałJackowskiPrawo petycji a actio popularis .............................................................................................353

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................3532. Poglądy doktryny polskiego prawa konstytucyjnego ...................................................3533. Konstytucyjne i ustawowe rozumienie prawa petycji a actio popularis ......................3554. Podsumowanie .............................................................................................................359

JakubRzucidłoPrawo petycji w działalności Senatu i Sejmu RP w latach 2010–2015.................................363

1. Wstęp ............................................................................................................................3632. Procedura rozpatrywania petycji w Senacie i w Sejmie...............................................3643. Działalność Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu

w latach 2009–2014 .....................................................................................................3704. Podsumowanie .............................................................................................................377

Rozdział VI. ustawowa RecePcja PRawa PetycjI

SabinaGrabowskaIdentyfikacja treści prawa petycji ..........................................................................................381

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................3812. Typizacja konstytucyjnego pojmowania prawa petycji ................................................3813. Podsumowanie .............................................................................................................387

MichałBernaczykUprawniony i zobowiązany. Redefinicja czy konkretyzacja? ...............................................389

1. Podmiot uprawniony do składania petycji ...................................................................3892. Czy uprawnienie z art. 63 Konstytucji RP jest prawem człowieka? ............................3913. Osoba fizyczna jako podmiot wnoszący petycję ..........................................................3974. Osoby prawne, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi

lub grupy tych podmiotów ...........................................................................................4005. Ustawowe nihil novi. Adresat petycji ...........................................................................402

ArturPreisner,PawełKuczmaZakres przedmiotowy prawa petycji i jego ograniczenia ......................................................405

1. Uwagi wprowadzające .................................................................................................4052. Przedmiot petycji w ujęciu historycznym i porównawczym........................................4053. Funkcje petycji .............................................................................................................4084. Konstytucyjne i ustawowe ujęcie przedmiotu petycji ..................................................4115. Ograniczenia prawa petycji ..........................................................................................4176. Podsumowanie .............................................................................................................421

KrzysztofWygodaForma petycji .........................................................................................................................423

1. Uwagi wstępne .............................................................................................................4232. Forma pisemna .............................................................................................................4273. Forma elektroniczna .....................................................................................................4314. Podpis ...........................................................................................................................4345. Zgody ...........................................................................................................................4366. Język .............................................................................................................................4417. Podsumowanie .............................................................................................................444

12

Spis treści

Rozdział ViI. PostęPowanie w PRzedMiocie RozPatRzenia PetycjI

MichałBernaczykPostępowanie w przedmiocie rozpatrzenia petycji ...............................................................447

1. Wstępna analiza petycji (uzupełnienie petycji) ............................................................4472. Rozpatrywanie petycji ..................................................................................................4563. Petycja wielokrotna ......................................................................................................4624. Petycja powtórna (ponowna) ........................................................................................4645. Charakter prawny rozstrzygnięcia petycji (sposób załatwienia petycji) ......................465

O Autorach .................................................................................................................................471

13

Słowo wstępne

Uchwalona 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja RP1 jest aktem, w którym prawa i wol-ności człowieka i obywatela uregulowano bardzo szeroko. Na ogólną liczbę 243 artyku-łów ustawy zasadniczej, aż 57 poświęcono określeniu statusu jednostki we współcze-snym państwie.

Nie budzi wątpliwości, że zakres regulacji konstytucyjnych gwarancji w obszarze wolności i praw jednostki jest bardzo szeroki. Niektórzy uważają nawet, że tak obszerna regulacja jest zbędna, podkreślając, iż w każdym przypadku, w którym Konstytucja RP odsyła do ustawy, powinno się zrezygnować z takiego przepisu2. W pewnym sensie twierdzenie to zdawała się również potwierdzać praktyka, która polegała na braku odpo-wiednich działań ustawodawcy nakierowanych na uchwalenie ustaw konkretyzujących treść (w niezbędnym zakresie), a w szczególności procedurę realizacji niektórych gwa-rantowanych konstytucyjnie wolności i praw jednostki.

Przez blisko dwie dekady można było odnieść wrażenie, że właśnie takim fasado-wym prawem jest prawo petycji (art. 63 Konstytucji RP). Petycje, skargi i wnioski trak-towano zbiorczo, nie wskazując, na czym polega różnica między nimi, i dodatkowo roz-patrzenie ich regulowały przepisy jednej procedury (przepisy art. 221 i n. Kodeksu postępowania administracyjnego). Sytuacja taka w istotny sposób prowadziła do identy-fikacji instytucji petycji ze skargami i wnioskami, w zasadzie uniemożliwiając ustalenie samoistnego charakteru tej pierwszej.

Dopiero inicjatywa Senatu podjęta w 2013 r. ostatecznie doprowadziła do uchwa-lenia przez polski parlament ustawy o petycjach, która, jak wskazuje się w uzasadnieniu projektu, „[…] ma na celu wypełnienie obowiązku dostosowania ustawodawstwa zwy-kłego do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, to jest do określonego w art. 63 obowiązku ustawowego uregulowania trybu rozpatrywania petycji”3.

Mimo uchwalenia tego aktu prawnego – co trzeba podkreślić w stosunkowo krót-kim okresie – podstawowym pytaniem pozostaje czy rzeczywiście nowa ustawa o pety-cjach może przyczynić się do wzrostu znaczenia prawa petycji, w szczególności zaś tego, czy przyjęte regulacje ustawowe zagwarantują odpowiedni sposób jego egzekwo-wania. Wielką niewiadomą jest również to, w jaki sposób następować będzie weryfika-cja przez adresata petycji istoty roszczenia zawartego w treści konkretnego pisma (wy-

1 Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.2 Zob.: F. Siemieński, Prawnicze niedoróbki, „Dziś” 1997, nr 8, s. 51; na drobiazgowy charakter nowej

polskiej konstytucji wskazuje także L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 1999, s. 35.

3 Projekt ustawy o petycjach wraz z uzasadnieniem, Druk 2135 z dnia 18 grudnia 2013 r., dostępny na stronie: http://orka.sejm.gov.pl [dostęp 12 lipca 2015 r.].

14

Słowo wstępne

stąpienia), zwłaszcza pod kątem odróżnienia go od sprecyzowanego wieloletnią praktyką mechanizmu identyfikacji treści skarg i wniosków. Problemów, w tym także tych wynikających z procedury postępowania w związku z wpłynięciem petycji do kon-kretnego organu (np. sądu), wydaje się bardzo dużo i trudno spodziewać się, że uda się je rozwiązać już na początku obowiązywania ustawy o petycjach.

Nie budzi jednak wątpliwości, że problematyka praw i wolności jednostki jest jed-nym z najciekawszych zagadnień naukowych. Wielość i różnorodność pytań, które po-wstają w związku z praktycznym uzasadnieniem treści uprawnień gwarantowanych jednostce, sprzyja prowadzeniu wielu dyskusji, a często i żarliwych sporów zarówno w doktrynie, jak i w praktyce stosowania norm konstytucji. Mając powyższe na uwa-dze, Autorzy przygotowali zbiorowe opracowanie monograficzne, którego celem jest zaprezentowanie teoretycznych i praktycznych aspektów towarzyszących realizacji prawa petycji.

Nie było przy tym celem Redaktorów takie ukierunkowanie badań prowadzonych przez poszczególnych Autorów, które prowadziłoby do przygotowania analiz mających wykazać, że istnieje tylko jeden (jedynie właściwy) sposób rozumienia treści prawa pe-tycji oraz przyjętego w ustawie trybu jego rozpatrzenia. Wręcz odwrotnie, starali się oni, aby w monografii znalazły się poglądy różne, nie zawsze zgodne ze sobą zarówno w oce-nie poszczególnych rozwiązań konstytucyjnych, jak i ustawowych. W założeniu chodzi-ło o uzyskanie jak najbardziej obszernego materiału badawczego, który powinien służyć za podstawę kontynuowania merytorycznej dyskusji naukowej. Warto bowiem pamię-tać, że po uchwaleniu konkretnej regulacji ustawowej zaczyna ona żyć własnym życiem. Nie budzi wątpliwości, że z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia w przypadku ustawy o petycjach. Dyskusja taka musi jednak znajdować odpowiednie umocowanie w odpowiednio zebranym materiale badawczym i prowadzić do jak najlepszego wyko-rzystania instytucji petycji tak od strony uprawnionego, jak i zobowiązanego do jej roz-patrzenia.

Dlatego też z jednej strony zdecydowano się na opracowanie zarówno wątków teoretycznoprawnych, prawnoporównawczych, których celem jest poszukiwanie pew-nych analogii do rozwiązań i praktyki, która ukształtowała się w innych państwach demokratycznych, jak i zagadnień i praktyki o historycznym charakterze (na co zwra-cano uwagę również w trakcie prac nad uchwaleniem ustawy o petycjach). Z drugiej konieczne było zaprezentowanie jak najbardziej wszechstronnej analizy aktualnych rozwiązań konstytucyjnych, związanych z nimi praktyki zgłaszania i rozpatrywania pe-tycji (także tych o charakterze prawodawczym), no i oczywiście rozwiązań ustawo-wych, które wejdą w życie w dniu 6 września 2015 r. Data ta jest dość ciekawa ze względu na pewien powtarzający się ciąg zdarzeń. Otóż 14 lat temu, właśnie w dniu 6

15

Słowo wstępne

września 2001 r., uchwalona została ustawa o dostępie do informacji publicznej4, jako konkretyzacja trybu konstytucyjnego prawa do uzyskania informacji (art. 61 ust. 4 Konstytucji RP). Również w przypadku tej regulacji ustawowej – co podkreślał Trybu-nał Konstytucyjny: „Delegacja zawarta w art. 61 ust. 4 Konstytucji stanowi […] upo-ważnienie, a zarazem zobowiązanie do skonkretyzowania elementów metody postępo-wania, tak ażeby poprzez uregulowanie kwestii o charakterze proceduralnym i organizacyjno-technicznym, realizacja prawa do informacji, określonego w art. 61 ust. 1, ust. 2 oraz ust. 3 była wykonalna w praktyce”5. W przypadku ustawy o dostępie do informacji publicznej udało się to jedynie w części, czego dowodem może być zło-żona i skomplikowana praktyka realizacji tego prawa przez uprawnionych, prowadząca do ukształtowania się na przestrzeni ostatnich 15 lat rozbieżnego orzecznictwa orga-nów sprawujących wymiar sprawiedliwości i kilkukrotnej konieczności weryfikacji jej konstytucyjności przez Trybunał Konstytucyjny.

Mamy nadzieję, że w przypadku ustawy o petycjach nie dojdzie do powstania tak wielu wątpliwości i sporów zarówno na płaszczyźnie identyfikacji treści tego prawa, jak i szeregu aspektów proceduralnych towarzyszących jego realizacji.

Na koniec warto podkreślić, że przygotowanie prezentowanego zbioru opracowań jest wysiłkiem przede wszystkim pracowników Katedry Prawa Konstytucyjnego Wy-działu Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, byłych doktoran-tów, którzy po obronieniu doktoratu kontynuują współpracę z Katedrą i swoimi promo-torami, a także obecnie studiujących doktorantów. Wszystkim Autorom, w tym naszym Przyjaciołom, którzy przyjęli zaproszenie do udziału w projekcie, dziękujemy, licząc na dalszą współpracę.

Mamy też nadzieję, że publikacja ta spotka się z życzliwym zainteresowaniem każ-dego, kto będzie chciał uzyskać szersze spektrum wiedzy na temat prawa petycji. Liczy-my też na cenne uwagi, które pozwolą na kontynuowanie prac badawczych.

Redaktorzy

4 Ustawa z 6 września 2001 r., Dz. U. Nr 112, poz. 1198.5 Wyrok TK z dnia 16 września 2002 r., K 38/01; wyrok TK z dnia 20 marca 2006 r., K 17/05. Zob. też:

L. Garlicki, Przesłanki ograniczania konstytucyjnych wolności i praw (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), „Państwo i Prawo” 2001, nr 10, s. 5 i n.

471

O Autorach

Ryszard Balicki – dr nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego. Autor publikacji naukowych poświęconych pro-blematyce wolności i praw człowieka, władzy wykonawczej państw współczesnych i konstytucyjnym aspektom integracji europejskiej. Członek zespołów redakcyjnych czasopism: „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” i „Przegląd Prawa i Administracji” oraz redaktor tematyczny czasopisma „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis”.

MichałBernaczyk – dr nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego oraz współpracownik Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej. Ukończył aplikację radcow-ską i wykonuje zawód radcy prawnego. Ekspert Biura Analiz Sejmowych, stały doradca Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej Sejmu VII kadencji. Zajmuje się problema-tyką konstytucyjnego statusu jednostki ze szczególnym uwzględnieniem prawa do infor-macji, wolności jej pozyskiwania, rozpowszechniania i ochrony. Autor kilkudziesięciu prac z zakresu prawa konstytucyjnego i prawa dostępu do informacji publicznej opubli-kowanych w Polsce i za granicą.

KrystianComplak –prof. dr hab., profesor honorowy Uniwersytetu San Martin de Porres w Limie (Peru) oraz profesor Karagandzkiego Państwowego Uniwersytetu im. Bukietowa (Kazachstan). Aktywny uczestnik licznych konferencji naukowych. Autor ponad 150 publikacji naukowych, z których ponad połowa ukazała się w językach ob-cych. Członek wielu stowarzyszeń naukowych oraz kolegiów wydawniczych. Wicepre-zes Polskiego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego.

DanielDyjak – doktorant w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego oraz stypendysta Rządu Szwajcarskiego na Uniwersytecie Zuryskim. Główne obszary badawcze to rola jednost-ki w demokracji bezpośredniej, rola konstytucji jako gwaranta zapewniającego wolność i prawa jednostki oraz relacje między inicjatywą ludową a kierunkami inicjatywy usta-wodawczej rządu i parlamentu Konfederacji Szwajcarskiej.

IwonaDyś – doktorantka w Katedrze Prawa Konstytucyjnego Uniwersytetu Wrocław-skiego. W swojej pracy badawczej skupia się przede wszystkim na zagadnieniach doty-czących praw i wolności człowieka i obywatela, zwłaszcza z punktu widzenia prawa karnego procesowego. Nie są jej obce także zagadnienia dotyczące wolności prasy i jej dopuszczalnych ograniczeń, zarówno w porządku krajowym, jak i europejskim, prawa

472

O Autorach

do prywatności, prawa dostępu do informacji publicznej. Interesuje się także zagadnie-niami związanymi z funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza ustrojową pozycją sędziego w polskim systemie prawnym.

SabinaGrabowska– dr hab. nauk prawych, prof. nadzw. Uniwersytetu Rzeszowskie-go, Kierownik Zakładu Teorii Państwa, Prawa i Polityki w Instytucie Nauk o Polityce URz. Autorka ponad dziewięćdziesięciu publikacji naukowych. Laureatka Krajowego Stypendium Wyjazdowego Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2006 r.), uczestniczka sta-żu naukowego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Pawła Józefa Szafarika, Koszyce, Sło-wacja (2008 r.) oraz kilku grantów; redaktor naczelny dwumiesięcznika „Przegląd Pra-wa Konstytucyjnego”.

OlgaHałub– doktorantka w Katedrze Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa, Ad-ministracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

MariuszJabłoński– prof. dr hab., kierownik Katedry Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego; autor wielu publikacji poświęconych demokracji bezpo-średniej, wolnościom i prawom człowieka, systemom ochrony praw człowieka oraz sta-tusowi informacyjnemu jednostki we współczesnym państwie demokratycznym, ze szczególnym uwzględnieniem prawa dostępu do informacji publicznej oraz ochrony da-nych osobowych; redaktor naczelny „Przeglądu Prawa i Administracji”.

Michał Jackowski – dr nauk prawnych, specjalność prawo konstytucyjne, Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, adwokat Wielkopolskiej Izby Adwokackiej, członek Ze-społu ds. Postępowań Konstytucyjnych przy Naczelnej Radzie Adwokackiej.

MalwinaJaworska– dr nauk prawnych, wpisana na listę radców prawnych w Okręgo-wej Izbie Radców Prawnych w Wałbrzychu. Pracuje w Wojewódzkim Sądzie Admini-stracyjnym we Wrocławiu na stanowisku starszego asystenta sędziego. Autorka publika-cji z zakresu sądownictwa administracyjnego oraz ochrony wolności i praw jednostki.

PiotrKapusta – dr nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Systemów Ustrojowych i Praw Człowieka WPA Uniwersytetu Zielonogórskiego, absolwent studiów doktoranckich nauk prawnych oraz magisterskich prawa na WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego, a także filologii germańskiej na Wydziale Filologicznym UWr, oraz Schule des Polni-schen Rechts prowadzonej przez Wydział Prawa Uniwersytetu im. Humboldta w Berli-nie oraz WPAiE UWr. Wykładowca w Schule des Polnischen Rechts. Aplikant adwokac-ki przy Izbie Adwokackiej we Wrocławiu. Jego zainteresowania badawcze obejmują

473

O Autorach

problematykę statusu jednostki w państwie, prawa człowieka ze szczególnym uwzględ-nieniem wolności pracy oraz komparatystykę prawniczą.

MariiaKostetska– doktorantka w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwer-sytetu Wrocławskiego, absolwentka studiów prawniczych na Wydziale Prawa, Admini-stracji i Ekonomii UWr, stypendystka Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na jednolitych studiach magisterskich oraz doktoranckich. Jest czynnym członkiem Koła Naukowego Prawa Latynoamerykańskiego UWr, a do jej zainteresowań naukowych należą również zagadnienia dotyczące Partnerstwa Wschodniego.

AnnaKuchciak – doktorantka w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersy-tetu Wrocławskiego, magister prawa i magister administracji (WPAiE UWr). Jej zainte-resowania naukowe dotyczą regionalizmu i dążeń niepodległościowych w państwach europejskich oraz ich implikacji w obrębie ustroju państwowego, a także zagadnień wy-branych form demokracji bezpośredniej.

PawełKuczma – radca prawny, doktor nauk prawnych, adiunkt na Wydziale Nauk Spo-łecznych Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach, starszy wykładowca w Instytucie Społeczno-Prawnym Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu, wykładowca na Podyplomowych Studiach Legislacji Uniwersytetu Wrocławskiego, członek Rady Naukowej „Deutsch-Polnische Juristen-Zeitschrift”. Autor kilkudziesięciu publikacji naukowych, w tym Lobbing w Polsce (2010), Prawa człowieka w zarysie (2011, 2012) oraz współautor Ustawy o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Komentarz (2013).

ArturŁawniczak– dr hab. nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjne-go WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego. Autor monografii i licznych publikacji nauko-wych poświęconych w szczególności podstawom demokracji, konstytucjonalizmowi i legitymacji władzy. Członek-korespondent zespołu redakcyjnego „Nouvelle École”.

MałgorzataMasternak-Kubiak– dr hab. nauk prawnych, profesor w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Naczelnego Sądu Admi-nistracyjnego. Autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych poświęconych problema-tyce prawa ustrojowego i systemu źródeł prawa. Członek zarządu i skarbnik Polskiego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego.

JustynaMichalska– dr nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPA Uniwersytetu Zielonogórskiego, absolwentka studiów doktoranckich nauk praw-nych oraz magisterskich prawa na WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego. Wieloletni pra-

474

O Autorach

cownik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Oddział we Wrocławiu. Jej główny obszar zainteresowań badawczych to odpowiedzialność odszkodowawcza państwa oraz odpo-wiedzialność funkcjonariuszy publicznych.

Artur Preisner – dr nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego, autor kilkudziesięciu prac naukowych z prawa konstytucyjnego oraz praw człowieka.

MateuszRadajewski – ukończył z wyróżnieniem studia prawnicze na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Prelegent wielu konferencji międzynaro-dowych i ogólnopolskich. Autor publikacji z zakresu prawa konstytucyjnego. Odbył sta-że m.in. w Biurze Trybunału Konstytucyjnego oraz Kancelarii Senatu RP. W latach 2013–2014 pełnił funkcję inspektora wojewódzkiego ds. nadzoru nad samorządem tery-torialnym. Od 2013 r. doktorant w Katedrze Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

JakubRzucidło – dr nauk prawnych, absolwent WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego, adiunkt w Zakładzie Zarządzania i Administracji Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarzą-dzania i Przedsiębiorczości. Jest autorem i współautorem wielu opracowań naukowych dotyczących stosowania technik informatycznych w funkcjonowaniu państwa oraz z za-kresu prawa konstytucyjnego.

AdamSulikowski –profesor nauk prawnych, krytyczny teoretyk i filozof prawa. Pracu-je w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego. Jest także kierownikiem Katedry Teorii i Filozofii Prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uni-wersytetu Opolskiego. Autor czterech monografii i kilkudziesięciu artykułów oraz roz-działów w monografiach. Jego zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia kry-tycznej filozofii prawa, ze szczególnym uwzględnieniem refleksji nad prawem konstytucyjnym i sądownictwem konstytucyjnym oraz oddziaływań postmodernizmu i posthumanizmu na prawoznawstwo.

AnnaŚledzińska-Simon –dr nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyj-nego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka kilkudziesięciu publikacji nauko-wych, w szczególności poświęconych teorii praw człowieka, orzecznictwu sądów oraz publicznemu prawu porównawczemu.

EwelinaTylec –absolwentka Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz programu studiów LL.M. in Human Rights w Central European University w Budapeszcie. Pracowała m.in. w biurze Europejskiego Rzecznika Praw

475

O Autorach

Obywatelskich w Strasburgu oraz w Biurze Instytucji Demokratycznych i Praw Czło-wieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE/ODIHR). Obecniezajmuje się zagadnieniami prawa międzynarodowego w Inicjatywie na rzecz Międzyna-rodowego Prawa Karnego i Praw Człowieka w Europie Środkowej i Wschodniej.

JustynaWęgrzyn– dr nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Systemów Ustrojów i Praw Człowieka na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Zielonogórskiego. Autorka i współautorka kilkudziesięciu artykułów naukowych. Opiekun koła naukowego Praw Człowieka WPiA UZ.

KrzysztofWygoda– dr nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego. Główne obszary badawcze: ochrona danych oso-bowych, dostęp do informacji publicznej, ochrona informacji, prawa człowieka a nowe technologie.

JustynaŻak– doktorantka w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego.

ŁukaszŻukowski – dr nauk prawnych, absolwent WPAiE Uniwersytetu Wrocławskie-go. Pracę naukowo-dydaktyczną prowadził m.in. w Katedrze Prawa Konstytucyjnego WPAiE UWr oraz Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Angelusa Silesiusa w Wałbrzychu. Obecnie jest zatrudniony w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Wydziału Filologicznego UWr. Jest autorem licznych opracowań z zakresu prawa konstytucyjnego, prawa międzynarodowego oraz prawa praw człowieka. Jego zainteresowania badawcze dotyczą przede wszystkim zagadnień prawa prasowego, pra-wa reklamy i PR oraz ochrony własności intelektualnej.

Teoretyczne i praktyczne aspekty realizacji prawa petycji

[...] praca stanowi nie tylko dowód aktywności badawczej autorów po-szczególnych opracowań, ale też jest ważną pozycją o wartości naukowej adresowaną do interesujących się problematyką petycji prawników teoretyków, jak i prawników praktyków, politologów, a także studentów tych kierunków. Należy podkreślić, że w polskiej literaturze naukowej brak jest w istocie współczesnych opracowań poświęconych w tak sze-rokim zakresie prawnemu kształtowi i genezie prawa petycji. Książka pod red. Ryszarda Balickiego i Mariusza Jabłońskiego wypełnia tę lukę.

Z recenzji prof. zw. dr. hab. dr. h.c. multi Bogusława Banaszaka

Teoretyczne i praktyczne aspekty realizacji prawa petycji

pod redakcją Ryszarda Balickiego i Mariusza Jabłońskiego

ISBN 978-83-61370-63-5 Wrocław 2015

Teoretyczne_i_praktyczne_aspekty_realizacji_prawa_petycji_okladka_06.indd 1 20-10-2015 18:29:31