48
 361 ОДРЕДНИЦЕ РЕФЕРЕНТНА ЛИТЕРАТУРА ЗА ОДРЕДНИЦЕ ИЗ СОЦИОЛОГИЈЕ РЕЛИГИЈЕ I Речници, енциклопедије  и приручници Sajmon Blekburn, Oksfordski filozofski re č nik , 1999. Ivan Cvitkovi ć, Rječ nik religijskih pojmova, 1991.  Чедомир Драшковић ,  Речник пастирско-педагошке теологије, 1982. Мирча Елијаде,  Водич кроз светске  религије , 1996.  Enciklopedija živih re ligija, 1990. John R. Hinnells (ed), The Penguin Dictionary of Religions, 1984. Oleg Mandić, Leksikon judaizma i krš ć anstva, 1969. Gordon Marshall (ed), The Concise Oxford Dictionary of Sociology, 1996. Михаил П. Новиков (  ред.),  История  и теория атеизма, 1982.  Religije svijeta , 1987. Hari Uedek i Vejd Baskin, Reč nik paganskih religija, 1988. II Остали извори Eileen Barker,  New religious Movements: A Practical Introduction , 1989. Сергиј Булгаков,  Православље  - преглед  учења православне  цркве, 1991. Esad Ćimi ć, Ateizam kao povijesni hu manizam, 1988. Emil Dirkem, Elementarni oblici religij skog života , 1982.  Nikola Dugandžija,  Ateizam, 1994. Dragoljub B. Đor đević, "Confessional Mentality as a (Dis)Integration Factor",  Innovation, 1/1990. Драгољуб Б. Ђорђевић (при.),  Православље  између неба и  земље, 1991. Драгољуб Б. Ђорђевић (при.),  Повратак  светог?, 1994. Драгољуб Б. Ђорђевић (при.),  Искуше ња атеизма, 1997. Dragoljub B. Đor đević, Proroci "nove istine": sekte i kultovi , 1998. Peter E. Glasner, The Sociology of Secularisation: A Critique of Concept , 1977. Fingeir Hiorth,  Introduction to Atheism, 1995. William James, Raznolikosti religioznog iskustva , 1990. Атанасије Јевтић, Трагање  за  Христом, 1989. Jakov Juki ć, Buduć nost religije - Sveto u vremenu svjetovnosti , 1991. Rudolf Oto,  Sveto, 1983. Архиепископ  фински Павле,  Наша вера, 1984.

teme3-2003-01app.pdf

Embed Size (px)

Citation preview

    
I ,    Sajmon Blekburn, Oksfordski filozofski re nik , 1999. Ivan Cvitkovi, Rje nik religijskih pojmova, 1991.    ,    -  , 1982.  ,      , 1996.  Enciklopedija ivih religija, 1990. John R. Hinnells (ed), The Penguin Dictionary of Religions, 1984. Oleg Mandi, Leksikon judaizma i krš  anstva, 1969. Gordon Marshall (ed), The Concise Oxford Dictionary of Sociology, 1996.  .  ( .),     , 1982.  Religije svijeta, 1987. Hari Uedek i Vejd Baskin, Re nik paganskih religija, 1988.
II   Eileen Barker,  New religious Movements: A Practical Introduction, 1989.  ,    -     , 1991. Esad imi, Ateizam kao povijesni humanizam, 1988. Emil Dirkem, Elementarni oblici religijskog ivota, 1982.  Nikola Dugandija, Ateizam, 1994. Dragoljub B. or evi, "Confessional Mentality as a (Dis)Integration Factor", Innovation, 1/1990.   .   (.),         , 1991.  .  (.),   ?, 1994.  .  (.),   , 1997. Dragoljub B. or evi, Proroci "nove istine": sekte i kultovi , 1998. Peter E. Glasner,  The Sociology of Secularisation: A Critique of 
 
Vuko Pavievi, Sociologija religije, 1980.  . ,     , 1996. Roland Robertson (ed), Sociology of Religion, 1969. Demosthenes Savramis,  Zwischen Himmel und Erde - Die orthodoxe
 Kirche heute, 1982. Rodney Stark and William S. Bainbridge, A Theory of Religion, 1987. uro Šušnji, Religija , I-II, 1998. Paul Tilih, Dinamika vere, 1988. Ernst Troeltsch, The Social Teaching of the Christian Churches, 1912.  ,      , I-III , 1997. Timothy Ware, The Orthodox Church, 1982. Brayan Wilson,  Religion in Secular Society: A Sociological Comment , 1966. Brayan Wilson, The Social Dimensions of Sectarianism, 1992.  .
 (.  – ,  + theos –  =        )      - ,  ,      ,         ;    - ,     .        .,       ,   (→  ),             -         -          - .        - -, .            ,     -  : "(...)         -    ,        -   . ,               -    , ,   . - ,          - , ,  ,      ,    (Esad imi,  Ateizam kao povijesni huma- nizam, 1988)."    ,    / -   ,          ,            .         .         : ,   .
 
363
  (→ );    -   ,             -  .         -     -     .     "     :   ,   ,   .     -     –     –        - " (Jakov Juki, Budunost religije, 1991).   , -                  -  .
  ,           .,  ,     .       .     ;                       ,    :    -  –  ,    –   . -                   .    20. ,     ,       ,                 ,   -   ,         .                  .  ,  .   -          -     "Gaudium et spes" ,   "     ".
  .   :      , -      ,     -  , , ,  -   ,  ,     , , ,    ...         .        .,       .   .     ,     .    .    ;         .,   ,   .
 
364
      ,   ;              , , , , ,        –     ",   ". - ,   .        -  .  .,  , -                 .          -    .        -     ,     "    "       .       - ,  ,       ,         ,      ,       - - .     -        ,     .      .       : - ,  ,         .        -  –   .     , ,    ,     .
   3.        .    ,   .    -       ,   :    , " "   - .
   (Bertrand Russell),      (Jean-Paul Sartre)
Esad imi, Ateizam kao povijesni humanizam, Zagreb, 1988;
Jakov Juki, Budunost religije, 1991;
 .  (.),   , , 1997.
 .   –        -
 ,           . -             -   ,                  (, , ,   .)      .
 
365
 .,                      .              - ,          ,       :           -  ,        ,       .                        ,                         . ,       ,             ,       :     !      ,      :      ,       !       ,    :      -    !         ,        .
,         ,       :     , ,     ,   ,       ,   ...        :          ,        .     -   ,       . -          - ,   ,  ,     -   ,      .     ,     ,      , -   , .         :        " ".  -     ,  ,        .         -     ,    .         !
 
366
 ,          (      /,      ,    ,         ).       ,      ,        .
                                            ,          : -           ! ,               -     (),        :   ,   , -     ,               .            -    .          -    -   - ,        .           ,           .            ,      ,    -  ,      -    - .         ,   ,   ,     :             (-  ),          .   ,            .       -                        .             -         .         ,                -                .     religio           , ,        .         -     :          -    !
 
367
         ,     ,         ...  -             ,       ,  -        ,  -     ,   - ,    .    ,             :      !     ,      ,                    -    . ,                .                    ,          .
                 ,     ,  ,  .       ,            .       -            ,  :                   .   -      :              !                    ,      ,    .
            -       :       ,       !             :      ,  -      ! .        ,        ,      .            ,               : , - , , , ,  .    -   ,     ;      ,       -  ;      ,       .
 
368
    ,           ,       .        -                  (, ,   .).       ,        ,        (" ").             .       ,    :  -         !        ,          ,           .          ,        .           :        .
    , ,     ,           ,                 :                !        ,       :     ,  - .    ,  ,    ,               ,       .              .
   ,          ,  .           ,            ,   .  ,           ,       .         ,    ,     . "  ,   " ( 13,9).          ,      .                         ,                 .                 :         !
 
369
        .         : "    , ."
 
   –     --         : - ,   .      ,  ,       .                                 ("spiritual  beings")         ("the way of  the whole").        ,              ,  ,    .
 
          ,                     .
    .  .      - ,            .        :        -        , -    ,   ,     .            .  -     –      ,        –               :  ,         -   ,           .
 
371
        ,     ,             –          .                  -   .   , .  ,      ,     -     ,      ,      ...,    -   –      - ,       ,    , ,   ...     -            -  ;        -    ,     . ,               -             "-  " –        - .              -      ;   .   -
                -  . ,         -         ,     :   ,  ,   .    ,     ,        ,   ,      -   .      -  (   )  –    –      (   ),   ,   (   ,     )     .
 
 ) –  (    ,   -           ) –   (      ) –  (  ,      ) –    (    -    ).    ,   -         ,   ,       ,   - -,      (-- ):   (),  , ,  ,   .,   -     .   . -       ,  - ,  ,  , ,     .
Emil Dirkem, Elementarni oblici religijskog ivota, 1982; Paul Tilih, Dinamika vere, 1988; William James, Raznolikosti religioznog iskustva, 1990.
 .
 ( ,   -   ,     ,     -   )            .        : -  ,   ,  -          , -     (1054.)    : .  ,    16. ,    ,     – .     -        - ,         "          ".     -                ,    ( Filioque).   -   :      ,  -         .   , .   ,      , -     ,       .  .            (),    19. .
 
, , , , , - , , , , , , ,  - ,   ;    –    .    .,   ,     ; ,  -       "   - ",        .   ,        .
            .               (-    8. )       . 1960.               .   .            (    ,      -  ).       - ,     ,       - : "    ,       -          .  -     ,  ,    ,  -       " (    ,    , 1984).          ,      (325)  -  (381) :
     , ,
        .
      ,  , ,        -
  ,     ,
    ,   ,
     .
  ,        ,
     
     ,   ;
 
374
           ,     ;
         ;
           ;
      ,     ;
    .
   , , ,
   ,       
   ;      .
  , ,   .
      .
   
   .     !
 
375
      ,       " ( ,     , 1989).
     .,  -     ,              –          .                .             -    :       -    ,         ;    ;    "             " (Robert Linder, Religije svijeta, 1987).   ,    ,  .    -           ,         ,    -  "     ".
  (Robert Linder)
     . ,      , 1991.
Timothy Ware, The Orthodox Church, 1982.
 .
 –          ,           ,          ,       .                       :                         .                       :     -   ,      .
 
376
      .     ,         -  .
          ,          . ,    ,         ,            .    ,     ,         . , ,          -          .    -           ,                    . ,    . ,       ,     .
1.               .          ,   -       .  ,   -     ,            :          - !         ,       ,          ,      .   ,     .          -  ,     -          .      ,   .            - ,          ,      ,        -       .
2.         - (- , ),                 ,     (deus
 sive natura).         -    -   .   -   : )         -  (, ,   .),          ,           ,   , )              ,           - , )  -               .                   .
 
377
,       ,           ,        .        ,      ,      .  -           (      ),           -    ,          ,  -    , .
4.           -      ,     -           ,        .   ,  ,    ()    ,     -             ,   .            ,                  ,               ,    ,       . . : "What will you do God, if I die?"
5.           - 
-,           - ,           - .  , , ,    -       ,       - .            -       ,   ,             , -    ,      ,     -         ,   ,   :     , -     !
***
 
378
         ,                   ,   .                    - :         !  -                  ,               .            -       ,     :                     ,    .   -               .       -         ,         - .            -    ,        .
         -   ,     ,       ,      ,      ;          , - ,       ,         , ,     ;   -            ,      ,            -     .
                  -
  ,       (, , .),        ,      (, ,  .).  ,     ,        ,  -   ,   :                     -  !
 
2.    
3.    
 (, )   ()  (, )  ()
4.    (  )
       
 
 (. saecularisatio = , -          -)      -      ,    -     ,       ,        .
 
380
           -  ".       ,       ,    . -      (→  ).  -         ,              :   – ,     –   - ,   –   ,  -  –  ,     ( ) – -   ( ).
       1961, -    L'Eclissi del Sacro nella Civita industriale, "      ",               - ,        . - ,           , 1966.               .    Religion in Secular Society,         -
 
381
 
382
                  ,      .      ,        "  -   ".          – ,         .
 .        " "                  .         .   -   "     -  ,                      " (James Beckford and Thomas Luckmann, The Changing Face of Religion, 1989).   -     –      ""  ""  –    ,  ,  .
   (Auguste Comte),    (Karl Marx),   (Emile Durkheim),     (Max Weber),   (Sabino Acquaviva),     (Peter Berger),   (Thomas Luckmann),    (Brayan Wilson),  (James Beckford)
Brayan Wilson,  Religion in Secular Society: A Sociological 
Comment , 1966.
Rodney Stark and William S. Bainbridge,  A Theory of Religion, 1987.
 .  (.),   ?, 1994.
 .
    –   . –             .         ,         .     :            - , ,  - .     ,       ,       .
 
383
,       .         ,        ,   ,        -  :          ,        .    ,   ,    ,     , - ,           (    .)     ;    ,         ,        (   .)      .
 . –          -    ,        -       (, , , -  .).      ,   - ,           - :         ,   .         ,                  ("        "),                                .         ,         :       -   ,                ,         -  . ,  ,           ,        (  ). ,        -    ,         -      . ,  -            ,       ,      -  .        - .       ,    -                      :                 ,         !
 
384
   .     : "               ".
            -           .               ,           -         ,                         ,         (        ).
     (      )    , ,   .,  :   -    , ,   .,     ,          .   ,     ,  .   ,       - ,        ,                . -                 -    .           -     ,      -   :                      !
 
385
  ,      -   .           ,      ,        .
        -           :   -    ,          - .            -  .        , -    .        ,     -      - , ,   .         ,     :               !   ,    ,       ,      .       ,   -   ,      ,    -     .           ,    -  "-   ",          -    ,         .           ,               ;     ,             ;  -       ,             .
                .     , ,   .    ,         - .                      -   :       ! ,  ,    ,   ,      :     (, , - , ),      (, , - , ).            (,   ,   ),    ,        ,        ,     -   ,        .
 
386
       –    -            -   .            ,        ,    -     ,    .   -    ,      :    !       -   ,          ,           .      ,      .            ,           -     -  .           ,     ,  ,   .
         -
   (, , ).       , -            . -  ,             .         :  -          ,          !    -        ,                  :              ,           .
          -       .        , , , , , ,    ,   .     -            ,             .              (  ),          (   ),     (  ),    (  ),     (  ),   -  (  ),    (  ) .
 
387
        ,   ,      ,      -    .  ,     ,      ,     .   .        (     ).
                .               :        ,      .  ,  7         .  -      ,     -   - : 7   , 7  , 7  , 7   .
          -               .            - ,     :         -   ,          -     .        ,           .       ,         -   .
     ,      ,          -     ,  ,                  .     ,       -         .           , , -  .       .      -      ,                    .     -       ,      -     .
 
388
       ,     ,               :           -       .             ,             -        .                .                .
 
 (. oikoumene  ikos = , ;  "- "  "  ",   ,  – -  , , )      -  ,      XX .   . -           -    ,      -         -          ( - ).       .        1902. .,       , -    1910.      ""  - ,            ,              1937.       -               (),     330           .        1948. ,  -  351   146 ,   51 .         , :  () 1954,   1961,  1968,  1975,  1982.   1991.
          -   ,         .  II   1965. (       )        .
 
389
 ,     -          (     ),     ,  -    .    ,  -        1965. .                      -- ,                 1997.       .   ,  ,              ,       " - " ,   ,               .    ,   ,    -    .    –      ,    , „            ,       ".
            ,  -    ,              .        ,     ,                .
  (John Meyendorff)
 .  (.),       -
 , 1991.
 
 
390
   .         ,         -        .          ,      -                            .        - , ,  ,   ,  ,    ,       - -   .
     "  ",                 .         ,                   24        .    (  ),     .         , ,        , ,           ,         .           ,  ,  ,                      .         . , ,           –    ,    .  ,       ,      -       ,    ,    .      ,  -       ,    -   ,      .           ,                  .   ""        ,                 .   ,      -      .      ,     ,         .            .    ,  ,          , ,   -  .  ,           , -          -  .       , ,        , -   ,  .
 
391
   –   .    -      ,   : - ,   ,  , ,  -  .
      ,   ,      (. , ,  -     ),   ,   - ,       , . . -           ,  -    .  , ,         ,    .
 
 (. secta   sequi ,   ,      )          .            secare (, ; , , ),  .                 ,        . -       .    - ,     ,         .
 .             . - ,       .,   " "  "- ", ""     .         .:      -     ""   . ,       .,               - " " .
 
392
      ; 7.  .    -    ; 8. .       - ,   ; 9. .            ( ) –   -    ; 10.       .     ,      .
     .         ,         -  ,          -  . .     :    ,   ,    .,  ,   , ,   ,       .      .,     ,     -  –  .   –     50- . XX ., - ,  -,      .               -   .       ,     -          "    " –   ,   ,     –         "  "  "  ". (  -          .)
.,   ,      ,    -  (),  ( )   (- ).        , : -  ( ...),    -   (  ...),     (...)    ( ...) .,       ,       .
  (Max Weber)   (Ernst Troeltsch)  (Brayan Wilson)
Eileen Barker, New Religious Movements: A Practical Introduction, 1989;
Brayan Wilson, The Social Dimensions of Sectarianism, 1992;
  . ,    "   ":  
, 1998.
393
 
394
  .          -           -           .        ,  - .
 
,  (→)   (= .; . πιστις ; .  fides; .  foi, croyance; .  faith, belief ; . Glaube,
Glauben)  ,   →    -        . .    -     →       "      ,     " (. 11,1).       →     - .   , .  ,     ,   , -    ,         -         .      .  ,  .  ,      , , -  ,   , ,  .      ,     .       (    .)                 (., ., . 10,10; . 6,6), .             .         -          ,          .,  →          .  ,  .      →    .
        ,                      ,     -   ,                   .
 
395
(Frömmigkeit; V. Grin, 1956), . (faith; D.V. Fauler, 1981), " -  " (religious thinking; R. Goldman, 1964)  " -   " (Religiöses Urteil; F. Ozer i P. Gminder, 1992).        ,                      -    .
    . , . .   . ,  .   . , .  (1981)  -  .     (,  - , ,  ,  ,     ),       .          ,            .,   ,     ,     (              )        ,   ,              .         ,   - ,      .   ,        -     .
  ,             ,     "   "    (1992).         .,           -  "".          -  ,             ,    ,     -    . "  "    - ,      ,       -     .          .
 
396
, .        , ,                 (.      . ), -          -  .
  (Aaron Antonovsky),  .  (Erik  H. Erikson),  .  (James W. Fowler), ..   (L. W. Ferguson),    (John Guilford),   (Ronald Goldman),     (Paul Gmünder),     (Werner  Gruehn),    (Lawrence Kohlberg),   (Mother  Theresa),       (Martin Luther King), .   (R.  Niebuhr),     (Fritz Oser),     (Jean Piaget),  (Paul Tillich)
Fowler, J. (1981). Stages of Faith. New York: Harper & Row.
Oser, F. & Gmünder, P. (1992).  Der Mensch – Stufen seiner 
religiösen Entwicklung . Ein strukturgenetischer Ansatz. 3. Aufl. Gütersloh: Gerd Mohn.
, . (1994).    .  . :      .
 
 
397
 ,       .                  ,               – .   -        (, , ),             ,           .      ,   ,  –           ,              ,        .   - ,          - ,            - ,    , , .   -          ,                  ,          .  , K. .             ,    ,     ()   -   () , ,    . ,  ,  ()       .   "-   " . ,     XX   -                 .
   (Edward Burnett Tylor),   (Herbert Spencer),    (Carl Gustav Jung),  -  (Carlos Castaneda)
 
 (. civis - ),    -
  –       ""  ,   "- ".     ,  ,         .  ,      -     .     "  "  " ".
 
398
   "" .     -             (  , ,   ).         Emile Durkheim (1858.-1917),  Talcott Par- sons. Durkheim    "      ".   . Comte                    "  - "   "  " (            ).    "  ", Comte ,  ,        .        .    -            .
 
399
 ,    .     . Marx      .   -         .   -         (- ,         - ).   XX.           .      ,  XX. ,        ,         (  ;  ,   ).                   .               ,           ;    (     ).      " "     ( ;        -       );    .                             ,   .          -  ,   .       -    ,       ?  -         ,           "" .      -  ,    ,    ,       .  -            ,    ,        - .
    ,   ,   ,    .     -    (" "      " "),      ,    - ,      (, …).  -  ("  "), ,            ""    (, , ,   ).          /,                .
 
400
 – ,    -   (   ). ,       -         (, -  ),  ,     -         .       ,     ,           ,  50.. ..   ,     - ,  , ,       - ,              - ,    ,    .
    ,      - . , ,     ,   ,           ,     .           -  (  325..   381..),    -   , .  ,    .     ,    ,      .     ,  ,    , ,   ,        .   , ,         (,   , ,     .).     (,    ) , ,     ,  .     ,   -  .               .             ,                   .
       (    ), á    ,   ,       :        ;  -            (  -          ); -  (, );   ;   , .
 
401
             (1054. .),         (16. .)     .   1054.       , ,    ,                         .      9.    -         ,   -             -     , .      filioque ("... ")          -  .                 .     , ,      ,  ,                   .   ,    ,      ,         "   ",    pontifex maximus,   . , ,       - ,              (    )  .          , ,                1054. ,   1965,     VI       .  ,          15. .       -         (1962-65. .),     ,   ,              1980. .
 
 
402
 .    , ,        - ,     ,     .     ,     ,       ,       .     " "        -  ,         .  ,       ,        ,        XIX  XX       (→ ).      -     (        )      ,           (→ )  XX       -  .                  ,  -       ,      ,    ,     .   , , , ,           , ,               .        , " "     , ,   ,       ,              .       .      ,            ,   , ,    (, ),    .    ,    ,    , -       , ,   (      ).      -  ,       ( XV )  -       (  -           ).

 
403
 ()   ,     -   .      ( -      )      , - ,       -   ().                  .,     -    ,    ,        .   ,    , . ,  ,            () , , -  ,  ,      - .              .,    -     ,       (IV ) -         .                   -   (, ).        : 1.       -  , 2.   ,     , 3.                 4.    ,  -   .  , ,    : 1. , 2.    , 3.   -   , 4.   , 5.   6.  .      (XI   XVI ),     -     ,       (XIX  XX ),         .,       -     .               , , ,       .                ,          , ,   .
 
 
404
.     -               .      -    .     .   šub –  ,  .       epistrephein  -  .  metanoein   .
.    ,   ,  ,              .    -        .                    .   .                 - ,        .  -               ,           -         .      .          ,  ""  " ",   -              .            - .
  .       , - , , .   .     -  .    .    -   .         .               - .            -          .               .         -       -           : 1) .       (          ); 2) .      (       -   ,          ); 3) .                  ; 4) .   ,  -         -    ,            .
 
405
.      .      ,       ,          .    .     . -         - ,      . -   , ,  ,          ,          .     -            -      ,   .        ,      -   ,                .                         .            .    .       .          .    -              . ,     ,            -              - .
  ,              ,   ,   -         ,   .  ,       -  ,   ,   -            - ,            .               ,                             .
 
406
   ?         -          ?  - ,             - ?
Mircea Eliade, ed. (1987)  Encyclopedia of Religion, MacMilan, London-New York.
 
  (.  pros lytos = ,  -   -   pros- litos =        , )        -            .             ,     (, , )                (→ ).
      -       (.  -       ).                         -   .   ,         ,     -      .
    (→ )           -  .         , -  ,               ,       .
        -     ,   ,    -           (→  -  ),      ,         .
 
407
 () –     superstitio     .         .             ,         .  .    -  - ,     , , -         .                      -  .  .    ,     -   : 1.     ; 2.       ; 3.    -   .  .       -     ,        .    .    -             (   ,    ),    -  . .         . -          ,     ,      . ,                          -  .  , .       -  ,    ,   ,                  .                   .
  . : 1.  -    , -, -          ,  , 2.          -  ,             -   .         ,        (  ).
Hiller, Helmut: Sve o praznovjerju; Grafiki zavod Hrvatske, Zagreb, 1989.
Lorenc, Borislav:  Psihologija i filozofija religije; Beograd, Geca Kon a. d.
 Paulys Realencyclopadie der Classischen Altertumswissenschaft ; Stuttgart, 1893,   'aberglaube'.
 
 (,   ), . -  (. confessio),      .  ,  -     ,      - , : ,   .
     . (→   )       . -            -     ().   - ,           ,   : 1)     .,      - ; 2)     . –   -     ,    ,           ;   3)   -  , "    " ("    "), -           .     –  –   -          -    - .      - ,        ,   ,  : -  ,    ;  , -  ;   ,  - ,                 -  .    ()   ,             .
 -     .                         - ,          ,      .      .
 .