Rusztowania i deskowania obiektów inżynieryjnychtekst:MARIA SZRUBA, NowoczesneBudownictwoInżynieryjne

fot. rodho – Fotolia.com

Temat specjalny

68

69 Marzec – Kwiecień 2015 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

Dawniejzdarzałosię,żerusztowaniawykonywanedobudowymostówłukowychprzewyższaływartośćsamegoobiektu.Cza-samiuznawanojez koleizadziełoinżynieryjneo wyższejniżsammostrandze.Współcześniebodźcempostępuw budownictwiesąskomplikowanerealizacjemostówz betonusprężonego.Chociażczęstostosujesięgotoweelementylubcałesystemyrusztowań,nadalkoniecznejestwykonywaniesprawdzającychobliczeństatyczno-wytrzymałościowych,sprawdzaniestatecznościczyokreśleniepodniesieniawykonawczego[1].

Deskowania – właściwy wybór gwarantem redukcji kosztów

Termindeskowaniepojawiłsięw PolscenaprzełomieXIXi XXw.,w początkowymokresiestosowaniakonstrukcjibeto-nowych,przyrealizacjiktórychdeskowaniawykonywanebyłyz desek.Choćwspółcześniedeskisąrzadkostosowane,nazwaprzetrwała,mimopróbzastąpieniajejokreśleniemurządzeniaformujące[2],którenieprzyjęłosięw środowiskumostowym.

Deskowaniabiorąudziałw przenoszeniusiłpoziomych,stanowiącusztywnieniegórnychpasówrusztowaniaw kie-runkachpodłużnymi poprzecznym.Zapewniająwłaściwąfakturępowierzchni,aleichgłównymzadaniemjestnadanieformy,kształtuobiektowimostowemu.Realizujątakżezadaniastatyczneprzezprzenoszenieobciążeń i przekazywanienarusztowaniaorazprzyjmowanienaciskówbocznychświeżegobetonu.Deskowaniamogąsięskładaćz czterechelementów.Są

nimipowłokaograniczającamasębetonową, konstrukcjapodpierająca,stężeniai  łączniki.W literaturze[1]wyodręb-niasiędeskowaniawykonywaneindywidualniedladanegoobiektu,deskowaniauniwersalne(systemowe)orazspecjalne.Deskowaniabywająstosowanetakżedobudowypomosturoboczego.Niemusionobyćwówczasszczelnei możebyćbardziejpodatnemusijednakzabezpieczaćprzedspadaniemmateriałówczyinnychelementów.Zaleceniadotyczącepro-jektowaniadeskowańokreślanormaPN-EN12812:2008[3].SpośródopracowańobcojęzycznychodnoszącychsiędotegozagadnienianajczęściejstosowanymisąniemieckanormaDIN18218 [4]orazbrytyjskaCIRIA(ConstructionIndustryResearchandInformationAssociation)[5].Podającuproszczonymodeldoborudeskowania,należy(po

zapoznaniusięz podstawowymicharakterystykami,a więcrodzajembudownictwai typemobiektu)popierwszerozróżnićkryteriazależneorazniezależne.Wśródkryteriówzależnychodrealizowanegoobiektutrzebaokreślićgeometrięelementu,parciemieszankibetonowej,wymaganiawobecpowierzchnibetonu,powtarzalnośćelementów,otoczenierealizowanegoobiektu,metodyjegowykonywania.Zbiórkryteriówniezależ-nychodcharakterystykrealizowanegoobiektuokreślatakieparametry,jakpracochłonność,ekonomicznośći udogodnieniasystemowezwiązanez bezpieczeństwemi ochronązdrowiapra-cownikównabudowie.Pracochłonnośćmontażudeskowania

Czasowe budowle pomocnicze, do których należą rusztowania, służą do wykonywania obiektów budowlanych lub inżynieryjnych, w  tym mostów i  tuneli. Rusztowania wraz z  deskowaniami i  oprzyrządowaniem odgry-wają ważną rolę przy powstawaniu konstrukcji obiektu i wyborze technologii jego wykonania. Co więcej, współdecydują o czasie i kosztach realizacji. Wraz z  rozwojem mostownictwa, wyrażającym się m.in. w  coraz to większej rozpiętości przęseł, następuje postęp w  dzie-dzinie rozwiązań konstrukcyjnych rusztowań.

RusztowaniaideskowaniaŚWIAT

fot. Fotolia fot. Volker Schuhmaier – Fotolia.com

70 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Marzec – Kwiecień 2015

przekładasięw sposóbwymiernynaekonomicznyaspektprojektu,rzutującnaczaspracyludzii sprzętu.Zmniejszeniepracochłonnościjestmożliwedziękiredukcjiliczebnościoraztypówłącznikówelementówsystemowych,rozwiązaniomre-dukującymliczbęwymaganychdomontażupracowników,ograniczenieciężaruelementówsystemowych,wzajemnejkompatybilnościsystemówwykorzystywanychdowykonaniaskomplikowanychrozwiązań(kształtów)orazstopniaagregacjidostarczonegosystemu.Znacznąoszczędnośćczasuzapewniaprzerzucenieczęścipracnaprojektantaorazdostawcędesko-wań.W gestiiprojektantależytakieopracowanieelementówsystemuczyteżsposobumontażu,abyzaangażowanaw niegobyłamożliwiemałaliczbapracowników,pozwalająctymsa-mympozostałymskupićsięna innychpracach.Zadaniemdostawcyz koleijestczęściowescalenieelementóww zakładzieprodukcyjnym,coodciążawykonawcęobiektu[6].

Rozwiązania w zakresie rusztowania

Niezależnieodcharakterupowstającegoobiektuwybórrozwiązaniakonstrukcyjnegorusztowaniamusizostaćpoprze-dzonyszczegółowąanaliząkosztóworazczasurealizacji.Tonarusztowaniachspoczywaprzenoszenieopróczciężaruwłasnegotakżeciężaruprefabrykatów,mieszankibetonowej,zbrojeniaczyinnychmateriałówkonstrukcyjnychorazurządzeń,sprzętu,środkówtransportowychi robotników.Wśródrozwiązańnajczęściejstosowanychdobudowybe-

tonowychmostówmonolitycznychznajdująsięrusztowaniawieżowe,stosowanezarównojakonośne,jaki robocze.Jako

dźwigarynośnerusztowaństacjonarnychmniejszychobiektówwykorzystujesiębelkiz profiliwalcowanychlubbelkikratow-nicowe,któreznajdujątakżezastosowaniew rusztowaniachi deskowaniachmostówo dużychpowierzchniach,z ramowymipodporamirusztowaniowymi.Rusztowaniaprzestawnelubprzesuwneużywanesądobudowydługichobiektówmo-stowych.Metodanasuwaniapodłużnegopraktykowanajestprzystałejwysokościkonstrukcjinośnejmostu.Z koleimetodęnawisowąprzyużyciurusztowańwspornikowychzalecasięprzywiększychrozpiętościachprzęseł.Niebezznaczeniaprzywyborzerodzajurusztowańsątakżecharakterprzeszkodyi ukształtowanieterenu.W projekcietechnologiibudowymontażumostuokreślasię

czaspracyrusztowań.Ponieważstosowanezwyklerusztowaniasązestawionez rozbieralnychczęści,któremogązostaćwie-lokrotniewykorzystywane,poszczególneelementyrusztowańi deskowańpowinnysięcharakteryzowaćdużątrwałością[1].

Specyficzne obiekty mostowe

Specyficzneobiektymostowe,jakimisątunele,wymagająszczególnegorodzajurozwiązańw zakresierusztowańi desko-wania.Najbardziejskomplikowanejestdeskowaniewewlotachtuneluz powodunieregularnegokształtuobiektu.Dowyko-naniaw wykopieotwartymobudowytunelipłytkich,którychspecyfikęokreślanormaPN-S-02203:1997[7],rozwiązanierusztowańuwarunkowanejestsposobemwykonaniawykopu,wysokościątunelu,rozwiązaniemkonstrukcyjnymstroputu-nelu,kształtemtunelu(zwłaszczajegostropu)orazrodzajem

70

Deskowania kształtują inwestycje

Zapraszamy na nową stronę internetową ULMAwww.ulmaconstruction.pl

ULMA _LAY_A4_2015.indd 2 12.02.2015 15:04

ŚWIAT Rusztowaniaideskowania

fot. womue – Fotolia.com

Deskowania kształtują inwestycje

Zapraszamy na nową stronę internetową ULMAwww.ulmaconstruction.pl

ULMA _LAY_A4_2015.indd 2 12.02.2015 15:04

72 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Marzec – Kwiecień 2015

ŚWIAT Rusztowaniaideskowania

zastosowanegomateriału.Obecnietunelemajązwyklekształtramowylubbardzodoniegozbliżonyz uwaginamożliwośćstosowaniaw nichobudowyz blachfalistych[1].

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Rusztowania,choćsąkonstrukcjamitymczasowymi,powinnybyćbezpiecznymmiejscempracy,a tymczasem,jakwynikazestatystyk,robotynarusztowaniachzaliczająsiędopracszczególnieniebezpiecznych.Jednąz przyczyntakiegostanurzeczyjestwłaśnietymczasowycharakterrusztowań,przezcodoichmontażui jakościeksploatacjiprzywiązujesięczasemmniejsząwagęniżw przypadkustałychobiektówbudowlanych.Kolejnąprzyczynąjesttzw.czynnikludzki,w tymbrakwiedzyi umiejętnościw zakresiebezpiecznegomontażu,demontażui eksploatacjirusztowańorazbraknadzorunadrobotamirusz-towaniowymi,którychnietłumaczyniewłaściwerozumieniei stosowanieprzepisów,nawetjeślionesamesądyskusyjne[8].Autorzypracnatematzwiększeniastopniabezpieczeństwa

pracynarusztowaniachw Polscewymieniajądziałaniaobej-mującetakieczynnikizwiązanez rusztowaniami,jakprodukt,projekt,montaż i użytkowanie[9].W kwestiiproduktunabezpieczeństwopracynarusztowaniachnegatywnieoddziałujeniekontrolowanynapływrusztowańzłejjakościorazzłystantechnicznyrusztowań,któreniesąpoddawaneżadnejweryfi-

kacji.Zdarzasię,żewykorzystywanerusztowaniasprowadzanez krajówzachodnichnosząśladyznacznegozużycia,dyskwa-lifikującew zasadzie ichponownewykorzystanie.W trosceo bezpieczeństwow kwestiiproduktówzalecasięwybórtychcertyfikowanych,zgodnychz normamii dyrektywamiunijnymi,którychniebrakujenapolskimrynku.W zakresieprojektowaniazarównorusztowańfasadowych,

jaki podporowychmajązastosowanienormyeuropejskieEN12810,EN12811,EN12812,które jasnoprecyzujązasadyprojektowania,ukazującspecyfikęprojektowaniarusztowańtymczasowychi wielokrotnegozastosowania. Ichprzestrze-ganiez pewnościąuchroniodwieluewentualnychwypadkówpodczasużytkowaniarusztowania.Niemniejabymócużyt-kować,najpierwnależyrusztowaniaumiejętniezamontować.Jakwcześniejwspomniano,systemszkoleńdlamontażystówrusztowańw Polscejestpobieżny,a skutkaminiefachowoprze-prowadzonegomontażusąwypadki.Ostatnim,alenienajmniejważnymogniwemtegołańcuchaczynnikówwpływającychnabezpieczeństwojestczłowiek.Nietykotenbezpośredniopracującynarusztowaniu,którypowinienjew bezpiecznysposóbużytkować,aletakżekierownikbudowy,któregoroz-porządzenieMinistraInfrastruktury[10]wskazujebezpośred-niojakoosobęodpowiedzialnązadopuszczenierusztowaniadoeksploatacji,orazwyższakadrakierownicza,decydującao wyborzerusztowania.W postępowaniachprzetargowychczęstojednakjedynymkryteriumjestcena,a torzadkoidziew parzez jakością.Dlategomającnauwadze,żeprodukt,projekt,montaż

i użytkownikmająnasiebiewzajemnywpływi sąodsiebiezależni,koniecznejestpodejściedokażdegoz tychczynnikówwewłaściwysposób,pamiętając,żebezpiecznerusztowaniemożeocalićżycie.

Literatura

[1]FurtakK.,WołowickiW.:Rusztowania mostowe.Warszawa2005.

[2]RowińskiL.:Rusztowania robocze i nośne.Warszawa2001.[3]PN-EN12812:2008Deskowanie. Warunki wykonania i ogólne

zasady projektowania.[4].DIN18218Frishbeton auf lotrechte pressure of concrete on

vertical formwork.Berlin1980.[5]CIRIAReportNo.108. Concrete pressure on formwork.Lon-don1985.

[6]IbadovN.,KaczorekK.:Projektowanie technologiczne oraz dobór deskowań stosowanych w budownictwie inżynieryjnym na przykładzie budownictwa mostowego.„InżynierBudow-nictwa”2014,nr5,s.64–69.

[7]PN-S-02203:1997Tunele komunikacyjne. Terminologia i kla-syfikacja.

[8]GawęckaD.,GnotD.:Bezpieczne rusztowania – rola i obo-wiązki kierownika budowy przy ich budowie i eksploatacji. „InżynierBudownictwa”2013,nr5,s.52–58.

[9]IgnatowskiP.,WrzosekM.:Rusztowania – bezpieczne na-rzędzie czy śmiertelne zagrożenie – przepisy i praktyka.XXVKonferencjaNaukowo-TechnicznaAwarie budowlane 2011, Szczecin–Międzyzdroje,24–27maja2011,s.93–110.

[10]Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykony-wania robót budowlanych.Dz.U.2003,nr47,poz.401.

fot. Jarp – Fotolia.com

Wieże wysokonośne VSTZa pomocą systemowych elementów zestawu inżynieryjnego VARIOKIT montowane są wieże wysokonośne, przeznaczone do przenoszenia dużych obciążeń i dopasowane do zróżnicowanych geometrii

Niezawodnie mocneWysoka nośność wieży - do 280 t (700 kN na słupek)

BezpieczneKompatybilne z systemem rusztowań PERI UP, zapewniającym bezpieczne schodnie i pomosty robocze

UniwersalneStosowane jako wieża, kombinacje wież, tarcze podporowe, rusztowanie przestrzenne

PERI Polska Sp. z o.o.Deskowania RusztowaniaDoradztwo technicznewww.peri.com.pl | info@peri.com.pl

Roz

budo

wa

Port

u Lo

tnic

zego

im. L

echa

Wał

ęsy,

Gda

ńsk

Ręb

iech

owo

PERI_02_2015.indd 1 2015-02-18 16:16:05