Tema: Roli i familjes dhe si ka ndryshuar ai sot. Duke u nisur nga perkufizimi i fjales familje ,nenkupton nje grup njerezish te bashkuar nga lidhje farefisnore,ku keto lidhje qe realizohen jane nga baza e marteses ose e lidhjeve te gjakut.Martesa eshte ajo,e cila bene bashkimin e dy individeve te rritur dhe lidh gjithashtu nje grup te madh njerezish.Familja është bashkësi primare njerëzore, ku individi së pari takohet me kushtet e jetës shoqërore, të cilat ia përcaktojnë atij ambientin në të cilën ai mund të zhvillohet si person; kështu që mund të themi se personaliteti njerëzor formohet në procesin e ndërveprimit shoqëror.Familja eshte nje koncept baze ne shoqeri qe ka ekzistuar me perpara dhe ka pasur mjaft evolime ne kuptimin e saj. Pikesepari vihet re qe ne shoqeri te ndryshme ,familja nuk ka qene ajo familje qe njihet sot dhe ka pasur mjaft evolime te kesaj fjale berthame .Qe ne kohen mesjetare,krijimi i familjes,ku baze e krijimit te saj ishte martesa,nuk realizohej nga afeksioni,por nga intereset sociale dhe ekonomike.Shume njerez te asaj kohe per tu martuar duhet te merrnin leje nga pronaret e tyre,cfare do te thote qe personat e varfer duhet te kerkonin leje pronareve ku banonin ose punonin dhe ai do te vendoste nese do ishte frytedhenese kjo martese,pasi kjo martese do i sillte te ardhura sepse do shtohej forca e krahut te punes.Pastaj kemi evolimin e familjes nga koha mesjetare ne kohen moderne.Kemi disa stade qe ka kaluar familja ne kete periudhe. Familja me prejardhje te hapur,qe do te thote se familja ishte mjaft e hapur ne komunitetin ku jetonte dhe qellimi i kesaj familjes ishte jo krijimi i mardhenieve te ngrohta dhe emocionale,por vetem lindja e femijeve.Anetaret e kesaj familje bashkerendonin punen e tyre ne procesin e prodhimit dhe fitimit.Pas kesaj forme kemi llojin e familjes patriarkale e kufizuar ku ishte tipike per familjet e shtresave te larta te shoqerise,ketu kemi edhe shfaqje e konceptit te familjes berthame dhe tashme u theksua me se shumti rendesia e mardhenieve afektive midis bashkeshoqerteve dhe kemi rritje te autoritetit te babait si force vendimarrese ne familje.Familja bërthamë quhet familja që përbëhet prej babait, nënës dhe fëmijëve.Kjo lloji familje perbene llojin e trete te tipeve te familjeve ne shoqerine moderne,ku familja berthame eshte e kufizuar vetem brenda shtepise dhe ka qellimin kryesor krijimin e lidhjeve te forta emocionale dhe intime,lindjen dhe rritjen e famijeve dhe shkollimin e tyre.Martesat tashme midis individeve u bene sipas perzgjedhjes vetjake ne drejtimin e ndjenave te dashurise dhe

emocioneve.Familja nuk u krijua me mbi bazen e interesave sociale dhe ekonomike dhe nga perzgjedhjet e personave te trete. Ne shoqeri te ndryshme kemi drejtime mjaft te ndryshme te zhvillimit te familjes,kjo lidhet edhe me faktin edhe te rolit qe kane anetaret e familjes ne familje dhe te drejtat e tyre. Një nga problemet me të cilat përballen shoqëritë bashkëkohore sot është paqartësia mbi rolin e gruas dhe të burrit. Gruaja ka rol shumë të rëndësishëm në zhvillimet dhe ndryshimet kulturore në një shoqëri,gjithashtu ndikon drejtpërdrejtë në zhvillimin dhe përparimin e gjinisë njerëzore sepse ajo ka kontakt shumë më të afërt me fëmijët.Gruaja ka një rol të pazëvendësueshëm në procesin e kujdesit, ajo ka rolin kryesor,ajo e te qenit nene dhe njekohesisht roli i gruas dita dites po rrit,si roli ne familje ashtu edhe ne jeten shoqerore .Me perpara ka ekzistuar familja matriarkale,ku ne kete lloji familjeje cifti i sapoformuar shkonte e jetonte tek familja e gruas.Ketu vihet mjaft re se roli me kryesor e ka gruaja ne familja.Familja patriarkale eshte e anasjellta e familjes matriarkale dhe rol kryesor ne familje luan burri.Burri shihet ne familje si nje mbeshtetje dhe permbane nje force fizike me te madhe.Ai njihet si personi,i cili sjelle burimet me te medha ekonomike dhe eshte mbeshtetja dhe mbrojtja e familjes.Roli i gruas ne kete familje eshte kujdesi ndaj femijeve dhe berja e puneve te shtepise. Marrdheniet familjare me kalimin e koheve kane ndryshuar mjaft.Ne shoqerine e sotme gjate evolucionit te saj kemi renie te marrdhenieve farefisnore,krijimi i nje familjeje te koncentruar dhe bazuar ne formimin e saj ne baza vetjake,qe do te thote lirine ne zgjedhje e bashkeshortit ose bashkeshortes pa u ndikuar nga te tjeret.Detyrimet ndaj familjes kane rendesi paresore ne vendosjen e lidhjeve martesore.Te drejtat e grave dhe roli i tyre ne familje po behet me i dukshem.Grate nuk kane vetem detyre vec rritjen e femijeve dhe kujdesin ne shtepi,por ajo po behet mjafte aktive ne pune dhe duke kontribuar keshtu edhe ne ekonomine e familjes.Femijet kane fituar mjaft te drejta dhe nuk jane dhe as duhet te jene me pre e abuzimeve te ndryshme.Raportet midis brezave te se njejtes familje kane filluar te zbehen. Nje faktore mjaft i rendesishem qe ka ndikuar ne ndryshimin e rolit te familjes ne kohet e sotme eshte edhe divorci.Dikur divorci eshte pare nje fenomen qe nuk mund te ndodhte vetem ne raste te rralla kur martesa nuk ishte e konsumuar.Divorci ka prishur strukturen baze te nje familjeje,ate familjes berthame.Pasojat e divorcit shfaqen me se tepermi tek femijet,ne moshen qe ato kane dhe si e perballojne nje fenomen te tille.Si pasoje e kesaj kemi shfaqjen e llojit te familjes me nje prind.Barren me te madhe e mbajne nenat,grate pasi jane ato shpesh qe e marrin kujdestarine e femjies.Raste te tjera kemi edhe ato nena qe mbesin te veja dhe barren e rritjes se femijes e mbajne ato,por me te shpeshte jane ne rastet e divorceve ose kur nuk jane te martuar me baballaret e femijeve te tyre.

Prindërit që kanë përjetuar divorcin gjenden nën një stres shumë të madh. Disa prindër mund të ndihen shumë të zemëruar për shkak të divorcit. Ndjenjat e respektit të paktë për veten dhe një ndjenjë e thellë e të qenët i refuzuar mund të bëjnë që disa prindër të mos jenë në gjendje t’u kushtojnë vëmendje nevojave emocionale të fëmijëve të tyre. Nënat, të cilave u duhet të hyjnë për herë të parë në tregun e punës, mund ta kenë të vështirë të përmbushin përgjegjësinë e administrimit të shtëpisë. Ato mund të ndihen sikur nuk kanë as kohën dhe as fuqinë për nevojat e veçanta të fëmijëve, të cilët nga ana e tyre duhet të përballojnë ndryshimet dramatike pas divorcit të prindërve. Fëmijët e familjeve me një prind kanë më shumë të ngjarë të kenë një jetë më pak të shëndetshme nga ana emocionale dhe morale, sesa fëmijët e familjeve të pandara dhe ndikohen shume shpesh nga shoqeria dhe rruga qe ato zgjedhin te nderrmarrin mund te jete edhe e rrezikshme.Pas fenomenit te divorcit ndodh ne shume raste fenomeni i rimarteses.Shume individ te divorcuar nuk e perballojne ta kalojne jeten te vetem pas prishjes se mardhenies se meparshme.Kur keto individ kane edhe femije atehere,kemi shfaqjen e familjes me njerk ose njerke.Keto familje krijohen nga nje individ,i cili behet njerk ose njerke e femijes se bashkeshortit ose bashkeshortes.Detyrimet ligjore ne kete lloji familje pesojne ndryshime ne kujdesin ndaj femijes nese prindi biologjik vdes,njerku nuk ka detyrime ligjore dhe te drejta mbi femijen.Gjithashtu kemi shfaqjen e fenomenit edhe te biresimit,familja me femije te biresuar,kjo eshte shfaqur si nevoje per te plotesuar nevojat e lidhjeve gjenetike qe mungojne.Biresimi kryhet me nje akt ligjor . Nje forme e evolimit modern te familjes nese mund te quhet keshu eshte edhe bashkejetasa,ku dy individ jetojne sebashku nje marrdhenie thjesht seksuale dhe afektive por pa qene te martuar.Ky lloji eshte mjaft i perhapur ne mbare boten.Dikur ne fillimet e shfaqjes se saj,nuk eshte mirepritur mire nga shoqeria dhe ka pasur paragjykimet e saj.Ka raste qe keto mardhenie nga bashkejetesa mund te perfundojne me martese ,por ndoshta nuk mund te ndodhin me partetnerin ose parteneren qe ka bashkejetuar.Kjo ndodh ne varesi ne mardhenies dhe zhvillimit te saj. Forma me e fundit e shfaqjes se familjes,jane ato familje me prinder homoseksuale.Kjo forme edhe pse mjaft jo e pranuar nga shoqeria ka te drejten e bashkejteses dhe pastaj mund te bejne ceremonine e marteses edhe pse shume vende nuk e pranojne me ligje.Familjet me prinder homoseksual,nuk jane gjeresisht te pranuar nga shoqeria,por eshte e degjuar fakti qe keto cifte kane biresuar femije dhe kujdesen per rritjen e tyre. Si perfundim duke pare evolimin e familjes ne etapa te ndryshme te zhvillimit,roli i saj ka pasur mjaft ndryshime,tashme familja i eshte nenshtruar proceseve te ndryshme te transformit dhe nga nje familje tradicionale dhe berthame eshte duke u zhvilluar nje familje moderne liberale.Pjesa emocionale,afektive po

zene nje rol dytesor,por thelbi i konceptit te familjes nuk humbet. Ajo është duke përjetuar ndryshime të shumta kryesore në baza të reja shoqërore - ekonomike të progresit dhe të zhvillimit te njerëzit në tërësi.

Punoi :Zoja Demaj