1

TEMA; 05 BURIMET E FINANCIMIT TE NJESIVE PUBLIKE

Prof. Ass Dr. Adem Zogjani Kontabiliteti publik Dr. Irena BOGDANI

2

PËRMBAJTJA:

BURIMET E VETA TE NJESIVE PUBLIKE

DETYRIMET AFTAGJATA DHE AFATSHKURTA

k

3

KLASIFIKIMI I BURIMEVE TE VETA

Burimet e Njësive Publike përbehen nga;1. Fondi baze (kapitalin qe ka Njësia Publike.)2. Grandet kapitale të brendshme dhe të jashtme3. Rezervat që përfshijnë

a) Rezervat për investime kapitale nga fitimi i barturb) Rezervat nga rivlerësimi i aktiveve afatgjata materiale

Në Njësite publike jofitimprurëse’4. Rezultati pozitiv nga zbatimi i buxhetit (Suficiti/tejkalimi i

të ardhurave rrjedhëse ndaj shpenzimeve rrjedhëse)

Në Njësit publike fitimprurëse5. Rezultati financiarë pozitiv

- Fitimi i realizuar gjatë vitit- Fitimi i bartur na vitet e kaluara- Fitimi nga shitja e aktiveve afatgjata

4

KUPTIMI I ZERAVE TE BURIMEVE TE VETA

1. Fondi bazëPërfaqëson burimet e mbulimit të aktiveve afatgjata që Nj,P, ka në

përdorim.

Vlera e këtij fondi në datën e bilancit është e barabartë me vlerën e aktiveve afatgjata qe ka Nj, Publike te paraqitur ne bilanc, si dhe një pjesë tjetër të inventarëve (stoqeve) qe nuk janë amortizuar – Amortizimi i akumuluar.

Fondi bazë fillon të krijohet nga burimet e financimit te aktiveve afatgjata të njësisë publike sapo fillon të kryej aktivitetin e saje.

Forma e pare kur çfaqet fondi baze ne Nj,P, është ajo e financimit fillestar për sigurimin e aktiveve afatgjata (grantit kapital) i cili bartet ne llogarinë e saj ne thesare

dhe kemi;Llogaria ne thesare……………DEBI… 150.000 euro Granti kapital ………………………… KREDI…. 150.000 euro

5

KRIJIMI I FONDIT BAZEPastaj kur zmadhohen burimet e veta te Njësisë publike krediton llogaria “Fondi baze”Kjo ndodhe vetëm kur njesia publike te kete perdor grantet kapitale dhe rezervat per

investime.dhe kemi;Grdantet kapitale …… DEBI…. 150.000 euro Llogaria ne thesare …………..… KREDI… 135.000 euro Fndi baze ……………..…………… KREDI…. 20.000 euro

Grandet kapital; janë llogari ndërmjetëse dhe përdoren kur njesive publike u jepen financime ne mjete monetare ose ne forme te aktiveve (ne natyre).

Grantet kapitale kane disa veçori;1. Përdoren vetëm për investime kapitale2. Ato munde te jene te brendshme dhe te jashtme3. Ato përfitohen ne forme monetare ose ne forme te aktiveve afatgjata (ne natyre)4. Llogaria “Grante kapitale” është llogari ndërmjetëse (e përkohshme) e burimeve te

Njesise publike.5. Llogaria “grante kapitale” shërben per te kontrolluar si ajne siguruar burimet e

finacimit te aktiveve aftagjata ne njesin publike.

Lëvizja (ndryshimet e kësaj llogarie “grante kapitale” tregon si eshte zbatuar buxxheti I miratuar

6

REZERVAT, KRIJIMI I TYRE, REZULTATI POZITIV NGA ZBATIMI I LIGJIT TE

BUXHETITRezervat janë burime te veta te Njësisë publike fitim prurës te

realizuara nga rezultati financiare i realizuar ne periudhën kontabile dhe nga rezultati i pritshëm i vitit. Teprica e bartur ose “suficiti”

1. Ato janë burime te përkohshme të cilat krijohen me vendime te vete njësisë ekonomike

2. Ato kane destinacion te përcaktuar dhe përdoren kur plotësohen kushtet per përdorimin dhe qëllimin e tyre

3. Ato shërbejnë si burime financimi te veprimtarisë rrjedhëse (shpenzimeve rrjedhëse) dhe veprimtarisë se investimeve (shpenzime kapitale)

Rezervat krijohen nga;4. Fitimi i periudhës kontabël dhe5. Fitimet e mbartura nga vitet e kaluara

Shembull i krijimit te rezervave;Fitimi i periudhës kontabile ……………… 10.000 euroFitimet e mbartura nga vitet e kaluar …. 25.000 euro Rezervat e krijuara ……………………………………………. 35.000 euro

7

REZERVAT, KRIJIMI I TYRE, REZULTATI POZITIV NGA ZBATIMI I LIGJIT TE BUXHETIT

Shfrytëzimi i rezervave, kontabilizimi I tyre;

Rezervat e krijuara ………… 20.000 euro Mbulimi i humbjeve …………………………….... 5.000 euro Te ardh, per finacimin e shpenz, rrjedhese … 5.000 euro Te ardhurat per investime kapitale ……………. 5.000 euro Fondi baze ……….………….………………………….. 5.000 euro

Rezervat njesia publike mund ti perdor edhe per mbulimin e detyrimeve ndaj te treteve “Llogarit e pagueshme” qe vijne si rezultat i veprimtarise rrjedhese (borgjet e mbetura)

Shembull;Rezervat per shpenzimet rrjedhese ………………. 5.000 euro Te ardhurat per financimin e shpenzimeve rrjedhese ………… 5.000 euroPastaj kemi Shpenzimet rrjedhese …………………………………. 5,000 euro Furnitoret: Kreditore te ndryshem ………………………………… 5.000 euro

Dhe pagesen;Furnitoret ………………………………………….… 5.000 euro Llogaria ne thesare ……………………………………………………… 5.000 euro

Kjo teme me shume do t epasqyrohet ne kapitullin 7

8

PAQYRIMI I KRIJIMIT TE REZERVAVE

Kemi theksuar se Njesia publike I krijon rezervat e saja ne dy menyra;

1. Nga fitimet e periudhes kontabel (gjate vitit) 2. Nga fitimet e bartura nga vitet e kaluara

Gjate perpilimit te bilancit te suksesit (Pasqyra e te ardhurave dhe shpenzimeve) na paraqitet ana Debi me e madhe se ana kredi, dhe per diferencen e paraqitur celim llogarin “Fitimet e mbartura” per tu balancuar bilanci’

Shembull;Llogaria e aktivit …… 35.000 euro Llogaria e pasivit ………………….. 31.900 euro Fitimi I mbartur “sugiciti”……… 3.100 euroKeto rezerva Njesia publike pastaj ka te drejten e perdorimit te

tyre per aktivitetin e saje. Kete pjese e kemi spjeguar me pare dhe e kemi demonstruar

gjate ushtrimeve

9

DETYRIMET E NJESIVE PUBLIKEKLASIFIKIMI I DETYRIMEVE

Detyrimet klasifikohen ne dy grupe;1. Detyrime afatgjata dhe 2. Detyrime afatshkurtra

Detyrimet afatgjata3. Huamarrjet nga nivelet e ndryshme qeveritare4. Huamarrjet nga sistemi bankare5. Huamarrjet ne letra me vlere

Detyrimet afatshkurtra klasifikohen ne;6. Detyrimet ndaj furnitorëve7. Detyrimet ndaj kreditoreve te ndryshëm8. Detyrimet ndaj personelit9. Detyrimet ndaj shtetit për taksa dhe tatime10. Detyrimet ndaj sigurimeve pensionale dhe shëndetësore11. Detyrimet ndaj njësive tjera publike12. Huamarrjet afatshkurtra nga emetimin e bonove te thesarit13. Huamarrjet nga nivelet e ndryshme te qeverise14. Huamarrjet nga sistemi bankare

10

KLASIFIKIMI I HUAMARRJEVE

Huamarrjet e shtetit ose e borxhit publik klasifikohet sipas kritereve qe pranohet ajo e që janë;

1. Huamarrje e origjinës së borxhit2. Kriteri i afatit te shlyerjes3. Kriteri i kombësisë se huamarrjes

Sipas kriterit te origjinës; - Huamarrjet qe realizohen ne tregun financiarë me

nënshkrim ne publik, (blerja e obligacioneve)- Huamarrjet qe realizohen me nënshkrim nga organizatat

financiare te vendit (bankat komerciale)- Huamarrje qe realizohen me nënshkrime nga

institucionet financiare shtetërore ose nga shtetet e huaja (Banka qendrore, Bankat e shteteve tjera)

11

KLASIFIKIMI I HUAMARRJEVE

Sipas kriterit te afatit te shlyerjes;

- Huamarrjet afatgjata apo afatmesme (huamarrja e obligacioneve, dhe huamarrjet nga bankat e shtetit apo bankat e huaja) dhe

- Huamarrjet afatshkurtra, (huamarrje nga emetimi i bonove te thesarit dhe huamarrje tjera afatshkurtra)

Sipas kriterit te kombësisë kemi;

- Huamarrjet e brendshme qe përfaqësojnë huamarrjet e realizuara ne tregun e brendshëm financiare dhe

- Huamarrjet e jashtme qe përfaqësojnë huamarrjet e kontraktuara me qeverinë me arganizma tjerë ndërkombëtare (bankat e jashtme

12

PASQYRIMI KONTABEL I HUAMARRJEVE

Marrja e huave afatgjatë nga qeveria qendrore pasqyrohet kështu’“Llogaria e thesarit e qeverise” ………. 40.000 euro Huamarrjet afatgjata …………………………… 40.000 euro

Debitimi i llogarisë se thesarit te qeverise pasqyron arkëtimin e huamarrjeve te shtetit, ndërsa kreditimi Huamarrjet afatgjata tregon lindjen e detyrimit te qeverise kundrejt huadhënësit,

.I njëjti regjistrim kontabël behet edhe te huat afatmesme .Pasqyrimi i pagesës se kësteve te huave’Huamarrje afatgjata e maturuara (afati i pagesës) ….. 1.000 euro Llogaria e thesarit e qeverise ………………………………….. 1.000

euro

Duhet pasur parasysh se marrja e huave shoqërohen edhe me interesin qe duhet paguar dhe kemi;

Shpenzimet nga interesi I huamarrjeve afatgjata …… 100 euro Llogaria e thesarit te shtetit ………………………………………. 100 euro

13

MBYLLJA E LLOGARIVE TE HUAMARRJES

Ne funde te vitit pasqyrohet shuma vjetore e maturuar për huamarrjen e cila duhet te mbyllet me llogarinë Huamarrjet afatgjata “

Dhe kemi;“Huamarrje afatgjate” …….. 6.000 euro “Huamarrje afatgjate e maturuar”……….. 6.000 euro

Debitimi i llogarisë “Huamarrje afatgjata” e pakëson detyrimin e krijuar me kreditimin e kësaj llogarie.

Pas këtij regjistrimi na paraqitet se saldo detyrimi i mbetur i huamarrjes.

E njëjta forme e kontabilizimit vlenë edhe te huat afatshkurtra