Teczka 5-latkaserwer1349243.home.pl/przewodnikimetodyczne/przewodnik_5_2.pdf · „Awaria” – zabawa ... – wiersz „Katastrofa” W. Scisłowskiego – kalka techniczna, słoik,

Przewodnik metodyczny cz 2

Zima

Teczka 5-latka Zgaduj, rysuj, maluj

Danuta ChrzanowskaKatarzyna Kozowska

przewodnik metodyczny_5 latek_cz2_uzupenienie.indd 1 12-08-29 10:10

Spis treci

Wstp 3

Tygodniowy rozkad dnia 4

Ramowy rozkad dnia 5

Plan dziaa wspomagajco-wspierajcych

Listopad (dwa tygodnie) 6

Propozycje zaj i zabaw dziennych 16

Grudzie 49


Stycze 145


Notatnik aktywnego nauczyciela 228


WSTP

Koleanko!

Oddajemy w twoje rce przewodnik metodyczny, ktry jest uzupenieniem kart pracy zamieszczonych w Teczce 5-latka. Zgaduj, rysuj, maluj. Zaprezentowane w nim zabawy i wiczenia s zgodne z podstaw programow wychowania przedszkolnego z uwzgldnieniem koncepcji inteligencji wielorakich Howarda Gardnera. Nasze propozycje, rozwijajce zdolnoci sowno-jzykowe, wizualno-przestrzenne, muzyczne, cielesno- -kinestetyczne, logiczno-matematyczne, interpersonalne, intrapersonalne, przyrodnicze oraz egzystencjalne, gwarantuj poszerzenie wiadomoci oraz zdobycie nowych umiejtnoci przez twoich podopiecznych, przygotowuj take do podjcia nauki w szkole. Opracowany materia moesz wykorzysta w caoci lub potraktowa jako pomoc podczas przygotowywania swoich zaj, dowolnie go modyfikujc.

Wychodzc z zaoenia, e praca z maym dzieckiem powinna by nie tylko efektywna, ale i efektowna, zamieciymy w naszym przewodniku sporo zabaw rozbudzajcych naturaln ciekawo przedszkolakw, a zarazem pozwalajcych na samodzielne dziaania dzieci. Zabawy badawcze i eksperymentowanie to wspaniay sposb poznawania zasad rzdzcych prawami natury a jednoczenie nauka cierpliwoci, dokadnoci oraz wsppracy. Mamy nadziej, e zarazimy ci t form zdobywania i przekazywania wiedzy.

Proponujc rnorodne techniki plastyczne, zachcamy do rozwijania wyobrani i mylenia przestrzennego dziecka poprzez rysowanie, malowanie, lepienie, konstruowanie, projektowanie i budowanie modeli wizualnych.

Spacery, wycieczki, zabawy swobodne i zorganizowane nie tylko poszerzaj wiedz dzieci na temat otaczajcego ich wiata, ale take (poprzez wielozmysowe poznawanie przyrody) przyczyniaj si do rozbudzania wraliwoci maego czowieka oraz wpywaj na popraw jego zdrowia i kondycji. Wikszo zabaw i wicze, ktre proponujemy, mona przeprowadzi w ogrodzie przedszkolnym. Zachcamy ci, jeli to tylko moliwe, aby spdzaa z dziemi jak najwicej czasu na dworze wszak ruch i wiee powietrze sprzyjaj harmonijnemu dorastaniu twoich podopiecznych.

yczymy satysfakcjonujcej pracy! Autorki


TYGODNIOWY ROZKAD DNIA 5-LATKA

3 PoniedziaekRozwijanie aktywnoci: jzykowej (obszary z podstawy programowej wychowania przedszkolnego: 1, 3, 4, 11, 12,

14, 15) artystycznej dziecko widzem i aktorem (obszary z podstawy programowej wychowania

przedszkolnego: 3, 7, 8, 9) ruchowej i zdrowotnej (obszary z podstawy programowej wychowania przedszkolnego:

2, 5, 6, 13, 14)

3 WtorekRozwijanie aktywnoci: artystycznej muzyka i piew, taniec i plsy (obszary z podstawy programowej

wychowania przedszkolnego: 1, 5, 7, 8) poznawczej poznajemy przyrod (obszary z podstawy programowej wychowania

przedszkolnego: 1, 6, 10, 11, 12)

3 rodaRozwijanie aktywnoci: jzykowej (obszary z podstawy programowej wychowania przedszkolnego: 1, 3, 4, 11, 12,

14, 15) artystycznej dziecko widzem i aktorem (obszary z podstawy programowej wychowania

przedszkolnego: 3, 7, 8, 9) ruchowej i zdrowotnej (obszary z podstawy programowej wychowania przedszkolnego:

2, 5, 6, 13, 14)

3 CzwartekRozwijanie aktywnoci: artystycznej muzyka i piew, taniec i plsy (obszary z podstawy programowej

wychowania przedszkolnego: 1, 5, 7, 8) poznawczej pojcia matematyczne (obszary z podstawy programowej wychowania

przedszkolnego: 4, 10, 13)

3 PitekRozwijanie aktywnoci: artystycznej rne formy plastyczne (obszary z podstawy programowej wychowania

przedszkolnego: 6, 9, 10) spoecznej (obszary z podstawy programowej wychowania przedszkolnego: 1, 2, 14, 15)

4


RAMOWY ROZKAD DNIA

6:008:30 Schodzenie si dzieci do przedszkola. Zabawy dowolne wedug pomysw dzieci.

8:308:45 Zabawy integrujce grup. wiczenia oglnoksztacce. Rozmowy kierowane na tematy zgodne z zainteresowaniem dzieci. wiczenia poranne.

8:459:00 Przygotowanie do niadania.

9:009:15 niadanie.

9:1511:00 Realizacja zada edukacyjnych poprzez zajcia z ca grup.

11:0011:45 Spacery, zabawy dowolne na wieym powietrzu (np. w ogrodzie, w parku) lub w sali, wiczenia gimnastyczne.

11:4512:00 Przygotowanie do obiadu.

12:0012:30 Obiad.

12:3012:45 wiczenia relaksacyjne.

12:4513:30 Zabawy dydaktyczne, wiczenia graficzne, utrwalanie poznanych wierszy, piosenek. Suchanie opowiada nauczyciela na podstawie literatury dziecicej (lub czytanie fragmentw ksiek). Zabawy dowolne w sali lub na placu przedszkolnym.

13:3013:45 Przygotowanie podwieczorku.

13:4514:00 Podwieczorek.

14:0017:00 wiczenia indywidualne z dziemi dostosowane do ich moliwoci i potrzeb. Zajcia dodatkowe dla dzieci o szczeglnych zainteresowaniach.

5


PLAN DZIAA WSPOMAGAJCO-WSPIERAJCYCH

LISTOPAD

TYDZIE TRZECI: URZDZENIA W DOMUObszary z podstawy programowej wychowania przedszkolnego realizowane w danym tygodniu: 14.3; 5.1; 14.3; 10.3; 13.4; 3.2; 4.1; 4.2; 8.2; 3.3; 6.1; 7.2; 9.2; 15.1; 14.6; 2.4; 5.4; 1.4; 1.2; 5.3; 4.3.

Temat dniaAktywno i dziaalno

dzieckaPrzewidywane osignicia

dzieckarodki dydaktyczne

Dzie pierwszy: Skd si bierze prd?

Jeli dobrze pisa chcesz, zrczne rce musisz mie wiczenia przygotowujce do nauki pisania

Muzyka z radioodbiornika wiczenia poranne zestaw nr 11 (wg K. Wlanik)

rda prdu rozmowa na podstawie ilustracji przedstawiajcych sposoby pozyskiwania energii elektrycznej

Wysokie napicie zabawa ruchowa z elementem rwnowagi

Podziemny tunel wiczenia gimnastyczne, zestaw nr 6 (wg K. Wlanik)

Na elektryczne urzdzenia lepiej uwaa pogadanka na podstawie opowiadania G. Kasdepke pt. Pstryk

Awaria zabawa muzyczno-ruchowa doskonalca kontrolowanie wasnego ciaa

rysuje szlaczki literopodobne,

usprawnia minie doni, wymyla wasne wzory

usprawnia skrty tuowia, doskonali podskoki w rytm

muzyki

poznaje rodzaje elektrowni, wie, jakie znaczenie ma

prd elektryczny, wie o zagroeniach

zwizanych z korzystaniem z urzdze elektrycznych

doskonali sprawno przechodzenia nad przeszkod

usprawnia minie ramion i barkw,

doskonali zwinno i szybko ruchw

uwanie sucha czytanego tekstu,

wie, e naley zachowa bezpieczestwo podczas posugiwania si urzdzeniami elektrycznymi,

prowadzi indywidualne rozmowy z nauczycielem

reaguje na muzyk i przerw w muzyce

szablony z sylwetami rnych lampionw, grube mazaki

woreczki

ilustracje przedstawiajce rne elektrownie,

film przyrodniczy lub popularnonaukowy

skakanki

obrcz, materac, lina, gwizdek

opowiadanie G. Kasdepke pt. Pstryk, ilustracje do tekstu

pyta CD z dowolnie wybran muzyk

6


Temat dniaAktywno i dziaalno

dzieckaPrzewidywane osignicia

dzieckarodki dydaktyczne

Dzie drugi:Elektryczno i magnetyzm

Struna zabawa aktywizujca, pobudzajca reakcje na dwiki

Sia przycigania dowiadczenia wyjaniajce przepyw adunku elektrycznego oraz przyciganie magnetyczne

Magnes zabawa ruchowa siowa

Muzyka nie tylko dla elektryka zabawy muzyczne przy utworach wykonywanych na elektrycznych instrumentach strunowych

Wycigwka kulinarne zabawy

Formua 1 zabawa interakcyjna z elementem wspzawodnictwa

poznaje wygld strun gitarowych,

naladuje gestem i ruchem wysokie i niskie dwiki

poznaje zjawisko powstawania adunku elektrycznego,

wie, jakie przedmioty przyciga magnes

doskonali skony, wiczy minie karku

i plecw

zapoznaje si z brzmieniem elektrycznych instrumentw strunowych,

naladuje gr na instrumentach elektrycznych

przygotowuje potraw do degustacji,

przezwycia niech do spoywania nieznanych potraw

przestrzega zasad obowizujcych podczas zabawy,

uczestniczy w zabawach wywoujcych rne emocje

gitarowe struny: E1, E6, utwr J. Pachelbela Kanon D-dur

sl, pieprz, plastikowa yeczka, weniany sweter, balon, skrawki papieru, tasiemki, nici, magnes, stalowa yeczka, szklany spodeczek, plastikowy widelec, spinacze biurowe, kartki papieru, pinceta, drewniane krzeso, szklanka, agrafka

utwr J.S.Bacha Toccata & Fugue in D Minor wykonanie Vanessy Mae, utwr Hotel Kalifornia zespou The Eagles

Kulinarne zabawy dla niejadkw (s. 124125), porcja ugotowanego kuskusu, parwka, plasterek mortadeli, czarne i zielone oliwki bez pestek, kukurydza, ugotowana marchewka, czerwona fasola, roszpunka

samochody zdalnie sterowane

7


Temat dniaAktywno

i dziaalno dzieckaPrzewidywane

osignicia dzieckarodki dydaktyczne

Dzie trzeci: Odgosy naszego domu

Toster, pralka i zmywarka zagadki suchowe

Mieszkanie Hani nauka wiersza

Dzwonek zabawa ruchowa z elementem podskoku

Cie zabawa odtwrcza z elementami dramy

Teatr na cianie zabawy parateatralne rozwijajce wyobrani

rozrnia odgosy wydawane przez poszczeglne urzdzenia uywane w domu,

porusza si zainspirowany utworem muzycznym,

wie, do czego su elektryczne urzdzenia domowe

uczy si wiersza metod ze suchu,

powtarza krtkie fragmenty

wiczy podskoki, przestrzega zasad

obowizujcych podczas wykonywania wiczenia

odtwarza ruchy kolegi

pokazuje za pomoc doni ksztaty rnych zwierzt,

rozwija wyobrani

odgosy dwikw wydawanych przez urzdzenia domowe, utwr Radio Ga Ga zespou Queen

wiersz C. Janczar-skiego Mieszkanie Hani, ilustracje urzdze domowych

stojaki, sznurek, metalowy dzwonek

8


Temat dniaAktywno



Dzie czwarty:Postp na kadym kroku

Co by byo, gdyby... zabawa dydaktyczna rozwijajca rozumowanie dedukcyjne

Ja, robot zabawa matematyczna rozwijajca orientacj przestrzenn

Maszyna do szycia zabawa ruchowa z elementem skoku

Niecodzienne muzykowanie gra na niekonwencjonalnych instrumentach perkusyjnych; wiczenia emisyjne

Urzdzenia elektryczne wiczenia sprawnoci manualnej, wzbogacajce sownictwo dziecka

Dwiki ciszy wiczenia relaksacyjne

rozwija rozumowanie dedukcyjne,

formuuje wypowiedzi wielozdaniowe

rozwija orientacj w przestrzeni,

stosuje si do polece nauczyciela

doskonali skok obun lub jednon

uwanie sucha melodii i sw piosenki,

wystukuje rytm utworu, przestrzega okrelonych regu zabawy

doskonali analiz i syntez wzrokow i suchow,

rozwija sprawno manualn,

wzbogaca sownictwo

odpoczywa i relaksuje si podczas suchanego tekstu

kartki w kratk dla kadego dziecka

sznurek

utwr pt. Piosenka o telewizorze, muz. W. Kowalski, s. J. Hilchen, mae krzeseka, due drewniane krzeso, biurko, drzwi, stoliki

karty pracy cz. 1, s. 14

9


Dzie pity: Urzdzenia dawniej i dzi

Jakie to urzdzenie? zabawa dydaktyczna z elementami pantomimy

wiat sprzed kilkudziesiciu lat zadania problemowe wykorzystujce metod burzy mzgw

Pranie rczne zabawa ruchowa z elementem podskoku

Woskowe lampiony praca plastyczna technik kalkografii

W poszukiwaniu urzdze elektrycz-nych wycieczka po przedszkolu

Guchy telefon zabawa dydaktyczna rozwijajca such fonematyczny

potrafi odgadn nazw urzdzenia domowego pokazywanego za pomoc ruchw

sucha wiersza, podaje sposoby

rozwizania problemu

doskonali podskoki obun

poznaje technik kalkografii,

wykonuje prac wg wskazwek nauczyciela

poznaje urzdzenia elektryczne znajdujce si w przedszkolu

uwanie sucha przekazywanego tekstu,

wyranie powtarza usyszane sowa

ilustracje przedstawiajce rne urzdzenia domowe

wiersz Katastrofa W. Scisowskiego

kalka techniczna, soik, kartki papieru, elazko, klej Magic

Temat dniaAktywno



10


Dzie pity: Urzdzenia dawniej i dzi




Woskowe lampiony praca plastyczna technik kalkografii

W poszukiwaniu urzdze elektrycz-nych wycieczka po przedszkolu

Guchy telefon zabawa dydaktyczna rozwijajca such fonematyczny

potrafi odgadn nazw urzdzenia domowego pokazywanego za pomoc ruchw

sucha wiersza, podaje sposoby

rozwizania problemu


poznaje technik kalkografii,

wykonuje prac wg wskazwek nauczyciela

poznaje urzdzenia elektryczne znajdujce si w przedszkolu

uwanie sucha przekazywanego tekstu,

wyranie powtarza usyszane sowa

ilustracje przedstawiajce rne urzdzenia domowe

wiersz Katastrofa W. Scisowskiego

kalka techniczna, soik, kartki papieru, elazko, klej Magic

Temat dniaAktywno



TYDZIE CZWARTY: SKARBY ZIEMI

Obszary z podstawy programowej wychowania przedszkolnego realizowane w danym tygodniu: 12.1; 4.1; 9.2; 1.2; 3.1; 3.3; 5.1; 7.2; 13.1; 4.1; 2.2; 3.2; 14.7; 5.3; 5.2; 6.1; 14.5; 2.1; 13.4; 12.3.

Dzie pierwszy: Co si kryje pod ziemi?

Zimno! Ciepo? Parzy! zabawa pobudzajca aktywno umysow

Poszukiwacze skarbw wiczenia poranne, zestaw nr 12 (wg K. Wlanik)

Co si kryje pod ziemi? opowiadanie A. Milbourne pt. Pod ziemi

Rzeby solne zabawa ruchowa orientacyjno--porzdkowa

Wesoe myszki wiczenie doskonalce logiczne mylenie

Zakamarki dziecicej wyobrani spacer po najbliszej okolicy

reaguje na haso wypowiadane podczas zabawy,

stosuje si do regu obowizujcych podczas zabawy

wiczy partie duych grup miniowych,


wie, co znajduje si

pod ziemi, odpowiada na pytania, wyciga wnioski

wiczy reakcje na sygna

rozwija analiz i syntez wzrokow i suchow,

doskonali sprawno jzykow,

doskonali logiczne mylenie

poszerza wiedz na temat otaczajcego wiata,

rozwija wyobrani, odpowiada na pytania

przedmioty do schowania

opowiadanie A. Milbourne pt. Pod ziemi, ilustracje do opowiadania

karty pracy cz. 2, s. 3, kredki

lupy

11


Temat dniaAktywno



Dzie drugi:Bogactwa naturalne

Gdy chcesz dobrym mwc by, jzyk, buzi czsto wicz wiczenia logopedyczne

Skarby spod ziemi rozmowa kierowana na podstawie ilustracji

Muzyka mistrzw ekspresja ruchowa do utworu Sceny dziecice op. 15: Przy kominku R. Schumanna

Kto jedzie autobusem? wiczenie doskonalce pami sekwencyjn

Ukadanki rymowanki wiczenia jzykowe rozwijajce mow

wiczy minie zwierajce piercie gardowy,

poprawnie wykonuje wiczenia

poznaje bogactwa naturalne znajdujce si w kopalni,

wie, jak wyglda siarka, sl, wgiel brunatny i kamienny

uwanie sucha utworu muzycznego,

gestem i ruchem odtwarza nastrj muzyki

doskonali analiz i syntez wzrokow i suchow,

rozwija pami sekwencyjn

ukada rymy do podanych sw

ilustracje kopalni siarki, soli, wgla brunatnego i kamiennego

utwr R. Schumanna pt. Przy kominku

karty pracy cz. 2, s. 6, kredki

12


Temat dniaAktywno



Dzie trzeci:Wrby andrzejkowe

Miska z wod zrcznociowa zabawa ruchowa

Wrby andrzejkowe zabawy odwoujce si do tradycji i zwyczajw ludowych

Co schowano? zabawa ruchowa orientacyjno-porzdkowa

Znikajca wieca dowiadczenie wyjaniajce zjawiska z zakresu przyrody nieoywionej

Czarowne nimfy zabawa muzyczna rozwijajca ekspresj ruchow

doskonali zrczno ruchw,

czerpie rado z zabawy

zna tradycje i zwyczaje ludowe,

uczestniczy we wrbach andrzejkowych

doskonali umiejtno siadu klcznego

poznaje zjawisko wypalania wiecy,

uczestniczy w prostych dowiadczeniach,

wyciga wnioski

sucha utworu muzycznego,

oddaje ruchem tempo i rytm muzyki,

przestrzega zasad bezpieczestwa podczas zabawy,

gra na instrumentach perkusyjnych,

zapoznaje si z brzmieniem instrumentw dtych blaszanych

miska z wod, jabka

wiece (wosk lub parafina), miednica z wod, garnek do stopienia wosku, klucz, dziecice buty, czapka, symboliczne przedmioty

rne przedmioty

wieca, wiecznik, spinacz do bielizny, szkieko

utwr R. Wagnera Cwaowanie walkirii z dramatu muzycznego Walkiria z cyklu Piercie Nibelunga

13


Temat dniaAktywno



Dzie czwarty:Skd si wziy smoki?

Smoczek, smok, smo-czysko wiczenia usprawniajce mow; stopniowanie sw

Smok, ktry ba si lata historyjka ob-razkowa rozwijajca umiejtno pynnego mwienia

Geometryczny smok zabawa matematyczna rozwijajca intuicj geo-metryczn

Smok Wawelski legenda opracowana przez U. Kozowsk

Wielki smok zabawa rytmiczna; odwzorowa-nie ruchem rytmu muzyki

usprawnia mow, stopniuje sowa

opowiada tre wysuchanego tekstu,

ukada historyjk obrazkow wedug kolejnoci zdarze

zna figury geometryczne,

wykonuje zadanie wedug podanej instrukcji

uwanie sucha czytanego tekstu,

odpowiada na pytania, wymienia gwne

postaci

wymyla i odwzorowuje ruchy w rytm muzyki,

przestrzega zasad obowizujcych podczas zabawy

obrazki tworzce historyjk

figury geometryczne z kolorowego kartonu, koperty z figurami geometrycznymi dla kadego dziecka, kartki, klej

legenda Smok Wawelski opracowana przez U. Kozowsk

bbenek

14


Temat dniaAktywno



Dzie pity:Dinozaury

Diplodok, pterodaktyl i reszta ogldanie albumw o dinozaurach

Godne dinozaury pogadanka na podstawie wiersza U. Kozowskiej Bar u dinozaurw

Tajemnice dinozaurzego jaja zabawa plastyczna na podstawie instrukcji

Zap ogon dinozaura zabawa ruchowa rozwijajca zwinno

Dinopojazdy wiczenia rozwijajce wyobrani i ekspresj jzykow

oglda albumy z dinozaurami,

poznaje wygld i tryb ycia dinozaurw

sucha czytanego tekstu,

poznaje sposoby odywania si dinozaurw,

rozwija twrcze mylenie,

dostrzega humor zawarty w wierszu

maluje palcami dinozaura wedug podanej instrukcji,

obrysowuje kontury dinozaura flamastrem

doskonali sprawno i zwinno

rozwija wyobrani, rysuje wedug

wasnego pomysu, tworzy neologizmy

albumy o dinozaurach

wiersz U. Kozowskiej Bar u dinozaurw

karta papieru technicznego, farby, flamastry, kredki wiecowe

szarfy

kartki, flamastry, kredki

15


TYDZIE TRZECI: URZDZENIA W DOMU

DZIE PIERWSZY: SKD SI BIERZE PRD

Proponowany zapis w dzienniku:

Jeli dobrze pisa chcesz, zrczne rce musisz mie wiczenia przygotowujce do nauki pisania.

Muzyka z radioodbiornika wiczenia poranne w rytm muzyki pyncej z radioodbiornika, zestaw nr 11 (wg K. Wlanik).

rda prdu rozmowa na podstawie ilustracji przedstawiajcych sposoby pozyskiwania energii elektrycznej.

Wysokie napicie zabawa ruchowa z elementem rwnowagi.

Podziemny tunel wiczenia gimnastyczne, zestaw nr 6 (wg K. Wlanik).

Na elektryczne urzdzenia lepiej uwaa pogadanka na podstawie opowiadania Grzegorza Kasdepke Pstryk!.

Awaria zabawa muzyczno-ruchowa doskonalca kontrolowanie wasnego ciaa.

Zajcia poranne

Jeli dobrze pisa chcesz, zrczne rce musisz mie wiczenia przygotowujce do nauki pisania

Przebieg:Przygotuj szablony z sylwetami rnych lamp. Ich abaury i klosze powinny by okazae,

poniewa dzieci bd je ozdabiay literopodobnymi szlaczkami. Jako narzdzie pracy proponujemy grube mazaki efekt dziecicych dziaa bdzie wwczas imponujcy, a satysfakcja z wysiku woonego w prac wiksza. Im wymylniejsze bd esy-floresy, tym sprawniej bdzie pracowaa dziecica do zachcaj wic przedszkolakw do wymylania wasnych wzorw. Muzyka z radioodbiornika wiczenia poranne w rytm muzyki pyncej z radioodbiornika, zestaw nr 11 (wg K. Wlanik)

Przebieg: Marsz po obwodzie koa. Dzieci wi koo. Maszeruj w wyznaczonym kierunku. Na mocny akcent, np. klanicie

w donie przez prowadzc, zmieniaj kierunek marszu. Dzieci dobrane w pary ustawiaj si plecami do siebie, nogi lekko rozstawione.

Wykonuj rwnoczesne skrty tuowia, podajc sobie woreczek raz z prawej, raz z lewej strony.

Ustawienie jak poprzednio. Dzieci podaj sobie woreczek doem pomidzy rozstawionymi nogami i ponad gow, wycigajc w gr wyprostowane rce.

Swobodne podskoki w rytm muzyki. Marsz.

Zajcia gwne

rda prdu rozmowa na podstawie ilustracji przedstawiajcych sposoby pozyskiwania energii elektrycznej

16


Przebieg:W procesie wytwarzania energii elektrycznej wykorzystuje si paliwa mineralne (wgiel kamienny

i brunatny, rop naftow i gaz ziemny). Wiatr, woda i soce to rwnie rda pozyskiwania prdu elektrycznego. Przedstaw dzieciom na ilustracjach elektrownie wiatrowe (wiatraki), wodne (tamy spitrzajce wod i zamieniajce potencjaln energi wody w energi elektryczn) oraz kolektory soneczne skupiajce, magazynujce i generujce naturaln energi ciepln.

Na wiecie coraz bardziej popularne s elektrownie jdrowe, w ktrych wykorzystuje si energi pozyskan z rozszczepienia jdra atomu.

Omw z dziemi znaczenie prdu elektrycznego, ktry jest rdem ciepa, wiata i napdu. Ostrze je jednak przed niebezpieczestwem, ktre czyha na nieuwanych uytkownikw urzdze elektrycznych. Jeli masz tak moliwo, wywietl dzieciom film przyrodniczy lub popularnonaukowy na temat rde energii.

Wyrazy do globalnego czytania: tama, woda, wiatrak.

Wysokie napicie zabawa ruchowa z elementem rwnowagi

Przebieg:Wybierz omioro dzieci. Wyznaczone przez Ciebie i dobrane w pary przedszkolaki bd

trzymay skakanki (jedna skakanka na par), rozcigajc je na wysokoci 3040 cm nad podog. W ten sposb powstan przeszkody, nad ktrymi reszta wiczcych musi przej, nie dotykajc ich. Pamitaj, by odpowiedzialne za przyrzdy dzieci mogy rwnie doskonali swj zmys rwnowagi. Niech wic uczestnicy zabawy zamieniaj si co jaki czas.


Miejsce wicze: sala gimnastyczna.Przybory i sprzt: gwizdek, obrcz, materac, lina.

Przebieg: Marsz po obwodzie koa: dzieci maszeruj w takt rytmu wybijanego na tamburynie

z wysokim unoszeniem kolan. Bieg: dzieci biegaj po sali w jednym kierunku. Na sygna gwizdka nastpuje zmiana

kierunku biegu. Czworakowanie: dwoje dzieci w siadzie skrzynym trzyma midzy sob obrcz

w ustawieniu pionowym. Pozostae dzieci przechodz przez ni na czworakach i, czworakujc, dalej pokonuj odlego 3 m do rozoonego na pododze materaca.

wiczenie mini ramion i grzbietu: pezanie po materacu z podparciem na przedramionach.

W postawie wyprostnej: przejcie krokiem odstawno-dostawnym (bokiem) po rozcignitej na pododze linie.

wiczenie wyciszajce: marsz po obwodzie koa.

Zajcia popoudniowe

Na elektryczne urzdzenia lepiej uwaa pogadanka na podstawie opowiadania Grzegorza Kasdepke Pstryk!

Przebieg:Dzieci powinny wiedzie, e prd i urzdzenia elektryczne s dla czowieka niebezpieczne.

Naley im to koniecznie wytumaczy. Ale jak tego dokona, skoro maluchy nie lubi sucha

17


starszych? (Wiesz o tym doskonale wspomnij czasy, gdy sama bya maa i buntowaa si przeciwko nakazom i zakazom dorosych). Istnieje niezawodny sposb, by przekona maego buntownika wystarczy, e to, co najwaniejsze, usyszy z ust rwienika. Pozwl wobec tego, by o niebezpieczestwach zwizanych z uytkowaniem prdu elektrycznego opowiedzia dzieciom ich rwienik Dominik, prywatnie waciciel psa Juniora, bohater ksiki o znamiennym tytule Ostronie!.

Pstryk!

Uwaaj, teraz bdzie si dziao mrukn Dominik, wczajc elektryczny czajnik.Zanim Junior zdy podkuli ogon, w caym domu bysno, hukno a potem zapada ciemno. I cisza. Przestao gra radio, przestay pracowa lodwka i pralka, przesta dziaa komputer i nawet Junior przesta sapa, cho nie by przecie na prd. Wida wszystko to zrobio na nim spore wraenie.Pierwsza odezwaa si babcia Marysia. Dominik! zawoaa z duego pokoju. To twoja sprawka?! Prowadz wykad odkrzykn dyplomatycznie Dominik. O czym?! gos babci dochodzi ju z korytarza. Nie mw, e o elektrycznoci! Mog nie mwi mrukn Dominik. Hau! doda mu otuchy Junior.Zza drzwi dobieg ich szelest, trzask, odgosy majstrowania przy elektrycznych korkach i naraz z gonika radia popyna muzyka, a lodwka wzdrygna si, jak po przebudzeniu z krtkiej drzemki, i znowu zacza pracowa. Dominik i Junior zmruyli oczy. Przecie tata ci mwi zasapaa babcia, wchodzc do kuchni eby nie wcza tego czajnika, gdy pracuje pralka, tak?! Jutro przyjd elektrycy i wszystko naprawi! A na razie trzeba uwaa! Bo przewody elektryczne w tym mieszkaniu s za sabe, i to dlatego! Chcesz wywoa poar?! Hau! uspokoi j Junior.Ale babcia Marysia nie bya uspokojona; zakazaa Dominikowi zabaw w kuchni, przez co dalsza cz wykadu musiaa odby si w azience. Tak, z elektrycznoci nie ma artw westchn Dominik. Na przykad najgupsze, co mona zrobi, to suszy sobie wosy w wannie. Bo jakby suszarka wpada do wanny, toJunior zawy rozpaczliwie, dajc do zrozumienia, e wie, co by si stao, gdyby suszarka wpada do wanny. Tak samo gupie kontynuowa Dominik jest wtykanie rnych przedmiotw do dziurek od kontaktu! Albo przecinanie przewodw elektrycznych! Jeeli zobacz kiedy, e to robisz, to koniec, zakaz wychodzenia na spacery!Junior, gdyby byo to moliwe, podwinby nie tylko ogon, ale i uszy, nos oraz caego siebie. Niemdrze jest take cign zadowolony z siebie Dominik cign za kabel jakiego urzdzenia, eby je wyczy, bo atwo taki kabel przerwa! Ani podcza zbyt wielu urzdze do jednego gniazdka! I, i suchasz mnie? Hau odszczekn zrezygnowany Junior. No tak, moe to za duo jak na jeden raz zgodzi si Dominik. Najwaniejsze jest jedno: nie wolno bawi si elektrycznoci! Zrozumiae? Hau! zapewni Junior.Po czym podskoczy wysoko, pstrykn nosem wycznik wiata i wykad zosta zakoczony.O elektrycznoci mona mwi jeszcze dugo. Czas, start!

Grzegorz Kasdepke, Ostronie!, d 2010, Wydawnictwo Literatura

18


Jeli macie jeszcze troch czasu, a dzieciom, w przeciwiestwie do Juniora, nie znudzi si temat, to porozmawiajcie o elektrycznoci. Moe to by dyskusja z ca grup oparta na wiedzy i dowiadczeniach dzieci, a take rozmowa indywidualna nauczycielki z podopiecznym.

Awaria zabawa muzyczno-ruchowa doskonalca kontrolowanie wasnego ciaa

Przebieg:Wyjanij dzieciom, e za chwil zamieni si w mechaniczne zabawki. Kiedy usysz

muzyk, bd si porusza, a gdy zalegnie cisza, musz sta nieruchomo.Nastpnie wcz muzyk i pozwl dzieciom na swobodn ekspresj ciaa oraz na

przemieszczanie si po sali. Gdy muzyka umilknie, dzieci zabawki staj nieruchomo.

DZIE DRUGI: ELEKTRYCZNO I MAGNETYZM

Proponowany zapis w dzienniku: Struna zabawa aktywizujca, pobudzajca reakcje na dwiki. Muzyka z radioodbiornika wiczenia poranne w rytm muzyki pyncej

z radioodbiornika, zestaw nr 11 (wg K. Wlanik). Sia przycigania dowiadczenia wyjaniajce zjawisko przepywu adunku

elektrycznego oraz przyciganie magnetyczne. Magnes zabawa ruchowa siowa. Muzyka nie tylko dla elektryka zabawy muzyczne przy utworach wykonywanych na

elektrycznych instrumentach strunowych. Wycigwka zabawy kulinarne. Formua 1 zabawa interakcyjna z elementem wspzawodnictwa.

Zajcia poranne

Struna zabawa aktywizujca, pobudzajca reakcje na dwiki

Przebieg: Zaprezentuj dzieciom struny gitarowe. Jeli masz instrument i potrafisz na nim cokolwiek

zagra, to bardzo dobrze. Jeli nie, wystarczy, e pokaesz przedszkolakom dwie struny: E1 (cienk, wydajc wysokie dwiki) oraz E6 (znacznie grubsz od innych, emitujc najnisze tony). Pozwl podopiecznym dotkn obu strun niech za pomoc dotyku poznaj istniejce pomidzy nimi rnice.

Teraz pora na pokazanie za pomoc mowy ciaa rnic pomidzy ogldanymi strunami: Dzieci udaj tward strun. Ich ruchy musz by sztywne. Ruchom tym powinien

towarzyszy regularny rytm wystukiwany na pudeku akustycznym. Nastpnie dzieci staj si mikk strun: wykonuj faliste, koliste ruchy, ktrym towarzysz

dwiki utworu Johanna Pachelbela Kanon D-dur. Teraz kolej na stopniowe czenie ze sob bodcw dwikowych, aby dzieci naprzemiennie

wykonyway poszczeglne rodzaje ruchw. Zwikszaj rwnie prdko zmiany, by skraca dzieciom czas reakcji.

150 rytmicznych zabaw dla dzieci, Centrum Edukacji Dziecicej, Publicat S.A. MMXI

Muzyka z radioodbiornika wiczenia poranne w rytm muzyki pyncej z radioodbiornika, zestaw nr 11 (wg K. Wlanik)

19


Zajcia gwne

Sia przycigania dowiadczenia wyjaniajce zjawisko przepywu adunku elektrycznego oraz przyciganie magnetyczne

Przebieg:Zademonstruj dzieciom kilka dowiadcze, ktre pozwol im zrozumie istot przepywu adunku elektrycznego oraz si przycigania magnetycznego.

Wysyp na st troch soli i drobno zmielonego pieprzu, wymieszaj wszystko. Nastpnie we plastikow yeczk, oklej jej uchwyt plastelin, by powstaa warstwa izolacyjna. Pocieraj mocno yk o weniany sweter, a nastpnie zbli j do mieszaniny soli z pieprzem. Co si stanie? Czarne ziarenka pieprzu podskocz do yki. Naadowany elektrycznie (wskutek pocierania) plastik przycignie lejsze od wilgotnej soli ziarenka pieprzu.

W poprzednim dowiadczeniu udowodnia, e mona wytworzy adunek elektryczny, pocierajc jednym materiaem o drugi. Naaduj nadmuchany balon, pocierajc go o sweter. Naelektryzowany balon bdzie przyciga do siebie np. pocite skrawki papieru, tasiemki, nici lub wosy.

Poka dzieciom, jakie waciwoci ma magnes. Po na stole kilka przedmiotw wykonanych z rnych materiaw: stalow yk, szklany spodeczek, plastikowy widelec, spinacz biurowy, pincet i kartk papieru. Zbli do nich magnes. Co si stanie? Metalowe przedmioty, ktre rwnie maj waciwoci magnetyczne, zostan przycignite.

Teraz zademonstruj, jak dua jest sia przycigania magnetycznego. Po metalowy przedmiot na drewnianym krzele. Pod siedziskiem umie magnes i, poruszajc nim, wpraw przedmiot w ruch. Wrzu agrafk do szklanki napenionej wod. Magnes przy do zewntrznej cianki tam gdzie ley metalowy przedmiot. Przesuwaj magnes, zmieniajc pooenie agrafki. Moesz j nawet wyprowadzi na powierzchni wody.

Magnes zabawa ruchowa siowa

Przebieg:Dzieci dobrane w pary ustawiaj si tyem do siebie. Chwytaj si pod rce i na zmian,

wykonujc skon tuowia w przd, dwigaj wspwiczcego na plecach. Pamitaj, eby pouczy podopiecznych o zachowaniu zasad bezpieczestwa.

Muzyka nie tylko dla elektryka zabawy muzyczne przy utworach wykonywanych na elektrycznych instrumentach strunowych

Przebieg:Urzdzenia elektryczne uatwiaj prace domowe. Z nimi sprzta si dokadniej i szybciej.

A co zrobi z wolnym czasem, ktry dziki temu zyskamy? Powici go na przyjemnoci i rozwijanie wasnych pasji. Jeli lubicie muzyk, proponujemy wysuchanie dwch jake rnych utworw. Pierwszy z nich to Toccata i fuga d-moll Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu niedocignionej mistrzyni gry na skrzypcach elektrycznych Vanessy Mae, drugi to Hotel Kalifornia zespou The Eagles majstersztyk gry na elektrycznych gitarach. Nie musisz zapoznawa przedszkolakw z caym utworem. Wystarczy, e wysuchaj (a jeszcze lepiej jak obejrz) solwki na trzech gitarach.

20


Zajcia popoudniowe

Wycigwka kulinarne zabawy

Przebieg:Wycigwka to pojazd, ktry, jak sama nazwa wskazuje, suy do tego, eby si ciga

i rywalizowa o palm pierwszestwa. W zwizku z tym jest przedmiotem podania duych i maych chopcw. Ci starsi pasjonuj si wycigami Formuy 1, a ci modsi zadowalaj si (na razie) bolidami napdzanymi przez baterie.

Najwikszy niejadek, jeli tylko jest fanem motoryzacji, na pewno da si skusi na motoryzacyjne co nieco opisane w ksice pt. Kulinarne zabawy dla niejadkw na s. 124. Nic tak nie odpra kucharza podczas przygotowywania posikw jak suchanie dobrej muzyki. Czy znasz przebj Robbiego Williamsa Supreme? Teledysk, ktry go ilustruje, jest dynamiczny, jak klimat, ktry towarzyszy wycigom Formuy 1. Pozwl si ponie melodii i w radosnym nastroju przyrzd z dziemi przeksk, ktra do zudzenia przypomina wycigowy bolid. Przy okazji zwr uwag przedszkolakw na walory zdrowotne kaszy kuskus.

(Sposb wykonania bolidu na s. 22.)

Formua 1 zabawa interakcyjna z elementem wspzawodnictwa

Przebieg:Zorganizuj wycigi samochodowe na przedszkolnym korytarzu lub w sali gimnastycznej.

Musisz wczeniej zgromadzi kilka zdalnie sterowanych samochodzikw. Poycz je od znajomych, zabierz wasnym dzieciom lub wnukom (potem oddasz), wreszcie popro, by przyniosy je same przedszkolaki. Wytycz wsplnie z dziemi tras i ustal zasady obowizujce podczas zabawy. Zawodnikw startujcych w pierwszej turze bdzie tylu, ile jest samochodw. Zwycizca przechodzi do kolejnego etapu i bdzie konkurowa z tymi, ktrzy wygrali w drugiej, trzeciej i kolejnych turach. Postpujc w analogiczny sposb, wyonisz cis czowk finalistw. Jeli masz do dyspozycji wiksz liczb samochodzikw, to zredukuj j do trzech, a potem do dwch pojazdw, by wyoni zwycizc.

Postaraj si, by zabawa przypominaa prawdziwe wycigi: Machnicie flag w kolorze czarno-biaej szachownicy przez (pikn) dziewczyn

rozpocznie zawody. Publiczno powinna trzyma si z dala od toru, bo o wypadek nietrudno. Widzowie mog gono skandowa imi ulubionego zawodnika. Podczas wycigw obowizuje zasada fair play. Zwycizca musi zosta nagrodzony (puchar, ktry wygldem przypomina wazon, nie jest

odpowiedni dla przedszkolaka). Brawa i wiwaty na jego cze bd jak najbardziej na miejscu.

21


Kulinarne zabawy dla niejadkow, s. 124, Oarw Mazowiecki 2011, Wydawnictwo Olesiejuk


DZIE TRZECI: ODGOSY NASZEGO DOMU


Toster, pralka i zmywarka zagadki suchowe.


Mieszkanie Hani nauka wiersza.

Dzwonek zabawa ruchowa z elementem podskoku.


Cie zabawa odtwrcza z elementami dramy.

Teatr na cianie zabawy parateatralne rozwijajce wyobrani.

Zajcia poranne

Toster, pralka i zmywarka zagadki suchowe

Przebieg:Odtwrz z pyty lub kasety magnetofonowej kilka charakterystycznych dwikw

wydawanych przez urzdzenia domowe. Czy przedszkolaki rozrni odgosy wydawane przez pralk, lodwk, zmywark, robota kuchennego lub maszyn do szycia?

Dzieci z pewnoci potrafi rozpozna poszczeglne odgosy potrzebuj tylko ciszy i atmosfery sprzyjajcej skupieniu.

Zapytaj podopiecznych, jakie dwiki najczciej rozbrzmiewaj w ich domach. Wikszo dzieci jak wynika z naszych obserwacji na pierwszym miejscu wymieni radio. Ten odbiornik potrafi nam dostarczy rozrywki, ale i wzrusze. Czy pamitasz utwr zespou Queen Radio Ga Ga? Jeli go odtworzysz, dasz dzieciom okazj do zabawy przy jego dwikach, a sobie sprawisz przyjemno, przywoujc mie wspomnienia. Muzyka z radioodbiornika wiczenia poranne w rytm muzyki pyncej z radioodbiornika, zestaw nr 11 (wg K. Wlanik)

Zajcia gwne

Mieszkanie Hani nauka wiersza

Przebieg:Zastanawialicie si kiedy, ile sprztw poprawiajcych komfort ycia znajduje si w domach?

Sprawd, jakie wiadomoci maj dzieci na temat np. pralki (do czego suy, na jakiej zasadzie dziaa?), wentylatora, telefonu, tostera, elektrycznego otwieracza do puszek, dzwonka do drzwi. Poka na ilustracjach domowe sprzty i urzdzenia elektryczne. Kilka z nich, znajdujcych si w domu przecitnego Polaka, opisuje Czesaw Janczarski w wierszu Mieszkanie Hani.

Mieszkanie Hani

Czy wiesz, jak mieszka Hania?Oto opis Hani mieszkania.

Najpierw centralne ogrzewanie:ciepo pynie rur w cianie.Mrz na dworze i zawieje kaloryfer dom nasz grzeje.

23


Elektryczna pralka w domuto wygoda jest i pomoc.Dobrze, e t pralk mamy,bo oszczdza rce mamy.Ponie w kuchencepomyk gazowy.Zaraz ju bdzieobiad gotowy.

Pstryk! Zapal lampk sama,gdy poprosi o to mama.Nasz odkurzacz gono szumi,za to piknie sprzta umie.Wcign rur kurz i miecie,ani pyka nie znajdziecie! Teraz Hania jest w azience,myje wanie twarz i rce.Gdy telefon drr... zadzwoni ju suchawk trzyma w doni.I, cho Basia jest daleko,rozmawia z ni przez telefon [...] Przy radiowej skrzynce siadam skrzynka... bajki opowiada.A gdy w radiu gra muzyka,tacz polk i walczyka.

Czesaw Janczarski, w: Anna ada-Grodzicka i Magorzata wiek, ABC ksika piciolatka, cz 1, Warszawa 2006, WSiP

Po zapoznaniu dzieci z wierszem zadaj im kilka pyta, by dowiedzie si, czy Twoi podopieczni zrozumieli jego tre. Jeli wystpiy trudne, niezrozumiae wyrazy wytumacz ich sens. Teraz moesz przystpi do nauki wiersza. Najlepiej posuy si metod ze suchu podpart rysunkami ilustrujcymi tre. Zachcaj przedszkolaki do indywidualnej i grupowej recytacji. Dodatkowo zdopingujesz dzieci do nauki, wprowadzajc element wspzawodnictwa: chopcy i dziewczynki rywalizuj midzy sob o to, ktra z grup lepiej opanowaa tekst wiersza. Zwycizcw koniecznie naley nagrodzi oklaskami.

Wyrazy do globalnego czytania: lampa, pralka, telefon.

Dzwonek zabawa ruchowa z elementem podskoku

Przebieg:Na sznurze rozcignitym midzy dwoma stojakami powie na wysokoci dosinej

niewielki metalowy dzwonek. Zadaniem dzieci ustawionych w rzdzie bdzie podskok i dosignicie przedmiotu.


24


Zajcia popoudniowe

Cie zabawa odtwrcza z elementami dramy

Przebieg:Kiedy nadchodzi wieczr, w domu robi si ciszej domownicy szykuj si do snu. wiata

przygasaj, mrok rozjania jedynie blask nocnej lampki. Przypomnij dzieciom, jakie dziwne ksztaty przybieraj wtedy taczce na cianach cienie. Zaproponuj przedszkolakom zabaw w cienie. Jest to proste wiczenie w parach. Jedno dziecko z pary wykonuje dowolne ruchy, a drugie je naladuje. Po pewnym czasie zarzd zmian rl.

Teatr na cianie zabawy parateatralne rozwijajce wyobrani

Przebieg:Zabierz dzieci do pomieszczenia, w ktrym s zacienione okna. Poka, jak mona za

pomoc doni, wykorzystujc wiato lampki nocnej, wyczarowa na cianie wizerunki zwierzt. Przedszkolaki nie powinny mie trudnoci z cieniem zajczka, ptaka, psa lub wa.

DZIE CZWARTY: POSTP NA KADYM KROKU


Co by byo, gdyby zabawa dydaktyczna rozwijajca rozumowanie dedukcyjne.


Ja, robot zabawa matematyczna rozwijajca orientacj przestrzenn.

Maszyna do szycia zabawa ruchowa z elementem skoku.

Niecodzienne muzykowanie wiczenia emisyjne; gra na niekonwencjonalnych instrumentach perkusyjnych.

Urzdzenia elektryczne karty pracy cz. 1, s. 14.

Dwiki ciszy wiczenie relaksacyjne.

Zajcia poranne

Co by byo, gdyby zabawa dydaktyczna rozwijajca rozumowanie dedukcyjne

Przebieg: Czy zastanawialicie si kiedy, jak wiele urzdze i przedmiotw codziennego uytku

uatwia nam ycie? Zastanwcie si i udzielcie odpowiedzi na pytania: Co by byo, gdybynie byo elazka? pan Bell nie wynalaz telefonu?koo nie byo okrge?


Zajcia gwne

Ja, robot zabawa matematyczna rozwijajca orientacj przestrzenn

25

przewodnik metodyczny_5 latek_cz2.indd 25 12-09-10 15:34

Przebieg: Na pocztek krtka zabawa wymagajca mylenia, ale angaujca rwnie minie.

Dlatego powinna wczeniej wywietrzy sal. Dzieci ustawione w lunej rozsypce, ale twarzami skierowane w t sam stron, bd

poruszay si tak, jakby byy zdalnie sterowanymi robotami. W wieku XXII do uruchomienia tych inteligentnych maszyn wystarczy pewnie przekaz mylowy. W obecnym, XXI wieku androidy stymuluje si impulsem radiowym lub za pomoc gosu. Dlatego dzieci roboty bd si poruszay zgodnie z twoimi sownymi poleceniami:

dwa kroki do przodu, dwa kroki w ty, jeden krok w lewo, trzy kroki w lewo, pi krokw w prawo

Jeli zauwaysz, e ktre z dzieci ma kopoty z rozrnianiem prawej i lewej strony, pom mu, zakadajc na lew rk mikk, rozcignit frotk.

Po rozruszaniu ciaa i przewietrzeniu umysu czas na gimnastyk szarych komrek, czyli dyktando matematyczne. Zadanie, z ktrym zmierz si przedszkolaki, bdzie wymagao koncentracji i maksymalnego skupienia. Wytumacz dzieciom, e za chwil wyznacz trasy, po ktrych porusza si bd roboty. Potrzebne do tego bd kartki w kratk formatu A3. Musisz jednak dopilnowa, by odstp pomidzy poszczeglnymi liniami wynosi 1,5 cm. Kade dziecko otrzymuje kartk, na ktrej zaznaczony jest punkt odniesienia w postaci kropki narysowanej w grnym lewym rogu. Zadaniem kadego przedszkolaka bdzie krelenie linii czarnym mazakiem, zgodnie z instrukcj:

dwie kratki w prawo; sze kratek w d; cztery kratki w prawo; dwie kratki w d; dwie kratki w lewoJeli zadanie zostanie wykonane prawidowo, robot powinien zakoczy wdrwk

w prawym dolnym rogu kartki.

Maszyna do szycia zabawa ruchowa z elementem skoku

Przebieg: Dzieci wykonuj podskoki w przd, obun lub jednon z naladowaniem maszynowych

ciegw. Istotne jest to, aby za pomoc sznurka rozoonego na pododze wyznaczya lini, wzdu ktrej bd skaka przedszkolaki.

Niecodzienne muzykowanie wiczenia emisyjne; gra na niekonwencjonalnych instrumentach perkusyjnych

Przebieg: Posuchajcie Piosenki o telewizorze. Zwracajc uwag na melodi i sowa, okrelcie tempo

i nastrj piosenki. Nastpnie wykonajcie wiczenie emisyjne polegajce na tym, e dzieci powtarzaj wybrane przez Ciebie fragmenty melodii na sylabach: ma, ma; me, me; mi, mi; mo, mo; mu, mu.

Kada piosenka, ktra ma w sobie to co, sprawia, e po jej wysuchaniu ma si ochot taczy, piewa i gra. Taniec, ekspresyjny ruch ciaa, wspomagany czsto ruchem warg,

26


z ktrych wydobywaj si mniej lub bardziej znane przez odtwrc piosenki sowa, wiadczy o wraliwoci muzycznej. A co z tymi, ktrzy s niemiali i za nic nie pozwol sobie na to, by kto obserwowa ich wygibasy na parkiecie? Czy siedz sztywno niczym figury woskowe? Nie! Ich ramiona koysz si, a donie wystukuj rytm na udach i kolanach.

O czym to wiadczy? Ano o tym, e muzyk kady moe wyraa w dowolny sposb. Jeli wic jaka melodia wpadnie Wam w ucho, moecie j zagra na czymkolwiek. Proponujemy gr na meblach znajdujcych si w sali.

Podziel grup na 5 zespow. Kady z nich bdzie wygrywa inny akompaniament. Ty, jako dyrygent, musisz tylko spontanicznie wskazywa batut grup, ktra w danym momencie bdzie graa:

Grupa I uderzenia ca doni o siedzisko krzeseka.Grupa II stukanie opuszkami palcw o due drewniane krzeso, naladujce gr na

pianinie.Grupa III naprzemienne stukanie w blat biurka kostkami palcw.Grupa IV uderzenia nadgarstkami w drzwi (do azienki, schowka, wejciowe).Grupa V uderzenia w blat stolika za pomoc pici.

Piosenka o telewizorze

1. To jest czarodziejska skrzynka, kady z nas j dobrze zna, prcz gonika to pudeko szklany ekran ma.

Ref.: Telewizor, telewizor, uczy nas i rozwesela, telewizor, telewizor, pitek, witek czy niedziela. Mi Uszatek, Teleranek, Bolek z Lolkiem i Tik-Tak, a w Zwierzycu moesz pozna co to ptak, a co rak.

2. Moesz uczy si jzykw wemiesz udzia w Wielkiej Grze. Kto ci wszystko to uatwi? Oczywicie, e

Ref.: Telewizor, telewizor...

muzyka Wacaw Kowalski sowa Jacek Hilchen Szkoa szeciolatka, cz 1, MAC Edukacja

Zajcia popoudniowe

Urzdzenia elektryczne karty pracy cz. 1, s. 14

Przebieg:Urzdzenia elektryczne znajduj si w kadym domu. Za pomoc karty pracy (cz. 1, s. 14)

sprawd, czy dzieci je znaj i wiedz, do czego kade z nich suy.

Dwik ciszy wielozmysowe poznawanie otaczajcego wiata (zabawy na powietrzu)

Przebieg:Syszaa kiedy takie zdanie: Cisza, e a w uszach dzwoni? Czy jest to moliwe, e

czowiek tak przywyk do haasu, e cisza wwierca si w jego umys pod postaci jednostajnego, natrtnego dwiku? Koniecznie trzeba to sprawdzi!

27


Zadbaj o nastrj w sali sprzyjajcy wyciszeniu: zga wiata, zacignij zasony lub aluzje, zamknij drzwi i okna oraz koniecznie wycz telefon komrkowy! Dzieci lece na dywanie suchaj z zamknitymi oczami Twojego monotonnego gosu:

Jest pne jesienne popoudnie. Za oknami sipi deszcz. Krople wody spadaj tak cicho, e nie sposb ich usysze. Dookoa jest szaro, cicho i mglicie. Mga, podobna do kbkw miciutkiej waty spowija wszystko. Kontury przedmiotw zacieraj si, a dwiki stopniowo milkn. Po chwili ju nic nie wida i nic nie sycha. wiat pogrony w ciszy odpoczywa, a wraz z nim odpoczywaj wasze rozlunione ciaa i umysy.

Pozwl dzieciom polee tak chocia przez minut, bdzie to doskonae wiczenie relaksacyjne, zapewniajce komfort psychiczny i wymarzony odpoczynek po wielogodzinnym pobycie w przedszkolu.

Zachcamy rwnie Ciebie do skorzystania z chwili relaksu, bo doskonale rozumiemy, e jest Ci bezwzgldnie potrzebny. Dlatego zamknij oczy i wyobra sobie, e... Jest pne jesienne popoudnie. Za oknami sipi deszcz.

Zadanie na nastpny dzie: kade dziecko powinno przynie soik z bezbarwnego, przeroczystego szka. Najlepsze bd soiki po demach, ale mog te by wiksze. Mniejsze podczas jutrzejszej zabawy plastycznej si nie przydadz.

DZIE PITY: URZDZENIA DAWNIEJ I DZI

Proponowany zapis w dzienniku: Jakie to urzdzenie? zabawa dydaktyczna z elementami pantomimy. Muzyka z radioodbiornika wiczenia poranne w rytm muzyki pyncej

z radioodbiornika, zestaw nr 11 (wg K. Wlanik). wiat sprzed kilkudziesiciu lat zadania problemowe wykorzystujce metod burzy

mzgw. Pranie rczne zabawa ruchowa z elementem podskoku. Woskowe lampiony praca plastyczna technik kalkografii. W poszukiwaniu urzdze elektrycznych wycieczka po przedszkolu. Guchy telefon zabawa dydaktyczna rozwijajca such fonetyczny.

Zajcia poranne


Przebieg:Po na stoliku obrazki przedstawiajce rne urzdzenia domowe. Wyznaczone losowo

dziecko wybiera jeden, oglda przez chwil, po czym odkada na stolik rysunkiem w stron blatu. Nastpnie za pomoc ruchw pokazuje czynnoci zwizane z wykorzystaniem tego urzdzenia. Zadaniem grupy bdzie odgadnicie, o jaki sprzt chodzi.

Przygotuj co najmniej tyle obrazkw, ile dzieci przyszo dzisiaj do przedszkola. Jeli rysunki bd si powtarza, nic nie szkodzi. Dzieci, ktre obawiaj si wystpw publicznych, bd mielsze, mogc powtarza ruchy kolegw.

Posu si prost wyliczank do wyznaczania kolejnych dzieci:

W komputerze siedzi zwierz,ma niebieskie ky.

28


Wiesza pranie na ekranie,pomagasz mu TY!


Zajcia gwne


Przebieg:Opowiedz dzieciom o czasach, gdy ich babcie byy maymi, czesanymi w warkoczyki

dziewczynkami, a dziadkowie w krtkich spodenkach na szelkach, zaopatrzeni w proce buszowali po okolicznych krzakach. Pralka Frania, czarno-biay telewizor, gramofon, adapter lub magnetofon szpulowy to w tamtych czasach przedmioty luksusowe, wiadczce o zamonoci ich posiadaczy. Sprzty elektryczne, ktre przebojem weszy na rynek, mog jednak czasem zawie. Wystarczy przerwa w dostawie prdu i katastrofa gotowa. Zastanwcie si, stosujc metod burzy mzgw, czym mona zastpi urzdzenia elektryczne, ktre przestay dziaa.

Katastrofa

W mieszkaniu ciemno,wieczka ponie.W lodwce powd,milczy radio,nie dwiczy dzwonek,winda znowustana gdzie midzy pitrami!Pralka zamara te w bezruchu,gramofon rozpdzony zamilk,magnetofonu nikt nie sucha.Zgas telewizor kolorowy,elazko zimne, grzejnik te!O szyciu take nie ma mowy,kurz z odkurzacza mieje si!A wszystko, moi drodzy, std,e wyczono nagle prd!Jak bymy wic bez prdu yli,ten wiersz pokaza wam w tej chwili.Znw pon lampy mrok si cofai szybko mija katastrofa!

Wodzimierz Scisowski, Katastrofa, w: Dwa pstryki techniki, Pozna 1979, Wydawnictwo Poznaskie.


Przebieg:Dzieci, stojc swobodnie w maym rozkroku, ruchami ramion i tuowia naladuj pranie

rczne. Co jaki czas, wieszajc bielizn na sznurkach, podskakuj obun, aby dosign wyimaginowanego sznurka i powiesi pranie.

29


Woskowe lampiony malowanie farbami akwarelowymi

Przebieg:Kademu dziecku daj taki kawaek kalki technicznej, ktry opasze przyniesiony przez nie soik.

Przedszkolaki woskowymi kredkami rysuj na kalce dowolne wzory. Im wicej barw uyj do pokolorowania wyznaczonej powierzchni, tym lepiej. Nastpna czynno to przykrycie kalki bia kartk papieru i zaprasowanie jej gorcym elazkiem. Pod wpywem ciepa kontury rysunkw rozmyj si, tworzc intrygujce plamy. To zadanie, jak si pewnie domylasz, naley do Ciebie.

Teraz znowu kolej na dzieci, ktre, uywajc trwaego, odpornego na wysokie temperatury kleju, np. Magic, przytwierdz kalk do soika (jeli pasek bdzie ciut duszy to nawet lepiej, bo powstanie wwczas zakadka umoliwiajca sklejenie ze sob obu brzegw kalki). Lampiony s gotowe!

Po wstawieniu do rodka zapalonych wieczek podgrzewaczy lampiony rozbysn delikatnie rozproszonym, kolorowym wiatem.

Zajcia popoudniowe

W poszukiwaniu urzdze elektrycznych wycieczka po przedszkolu

Przebieg:Udajcie si na wycieczk po budynku przedszkola. Zwiedcie wszystkie pomieszczenia

subowe i gospodarcze. Moecie zajrze do sekretariatu, ksigowoci, gabinetu dyrektora, magla, pralni, prasowalni W kadym z tych pomieszcze znajdziecie urzdzenia elektryczne uatwiajce ludziom prac. Prawdziw skarbnic bdzie kuchnia, bo w niej mieszkaj: sokowirwka, mikser, robot kuchenny, piekarnik, elektryczna patelnia, krajalnice do pieczywa i wdlin, a nawet elektryczny otwieracz do konserw. Najwikszym odkryciem bdzie winda kuchenna, ktra transportuje cikie produkty spoywcze. Koniecznie musicie sprawdzi, na jakich zasadach dziaa! Przetransportujcie za jej pomoc np. jabko.

Szczegowe instrukcje: otworzy wind i upewni si, e jest pusta, umieci w windzie jabko, zamkn drzwiczki i wysa owoc pitro niej, zej schodami w d, otworzy wind, sprawdzi obecno jabka: jest?

Guchy telefon zabawa dydaktyczna rozwijajca such fonetyczny

Przebieg:Kiedy rozmawiacie z kim przez telefon, sowa biegn po czach, by dotrze do osoby,

z ktr chcielicie nawiza kontakt. Czasami rozmowa jest utrudniona, bo zakcenia w eterze i w wiatowodowych wizkach znieksztacaj przekaz. Taka sama sytuacja moe si zdarzy w trakcie popularnej i lubianej zabawy w guchy telefon. Bywa, e komunikat przekazywany przez dzieci jest tak znieksztacony, e nie mona go zrozumie. Czsto jest to powd do miechu, ale bd czujna i zareaguj w chwili, gdy zauwaysz, e przedszkolaki celowo zmieniaj sens przekazu sownego, by wzbudzi wrd kolegw z grupy zainteresowanie swoj osob. W tym wiczeniu chodzi bowiem o to, by dokadnie i poprawnie artykuowa sowa.

30


TYDZIE CZWARTY: SKARBY ZIEMI

DZIE PIERWSZY: CO SI KRYJE POD ZIEMI


Zimno! Ciepo? Parzy! zabawa pobudzajca aktywno umysow.

Poszukiwacze skarbw wiczenia poranne, zestaw nr 12 (wg K. Wlanik).

Co si kryje pod ziemi opowiadanie Anny Milbourne pt. Pod ziemi.

Rzeby solne zabawa ruchowa orientacyjno-porzdkowa.


Wesoe myszki karty pracy cz. 2, s. 3.

Zakamarki dziecicej wyobrani spacer po najbliszej okolicy.

Zajcia poranne

Zimno! Ciepo? Parzy! zabawa pobudzajca aktywno umysow

Przebieg:Dziecko, ktre zgosi si na ochotnika, zostaje poszukiwaczem skarbw. Oddala si

w ustronne miejsce, by przygotowa si do wyprawy. W tym czasie inna osoba z grupy sprytnie i niezauwaalnie dla poszukiwacza chowa skarb w dowolnym zaktku sali. Dalsz procedur zapewne znasz: szukajcy rozpoczyna przegld zakamarkw, a naprowadzajcy go wspuczestnicy zabawy podpowiadaj mu sowami: Zimno! Ciepo? Parzy!


Przebieg:

Marsz: energiczna praca ng i rk.

Przedszkolaki dobrane w pary ustawiaj si naprzeciwko siebie i podaj sobie rce. Wykonuj przysiady na zmian raz jedno dziecko, raz drugie.

Dzieci w rozsypce naladuj kopanie za pomoc opaty.

W staniu (nogi w rozkroku, kolana proste) dzieci wykonuj skony tuowia i wyprosty z rwnoczesnym wymachem ramion w gr.

Podskoki: kilka podskokw obun w przd i kilka w ty.

W leeniu na plecach przyciganie do siebie kolan i okci naprzemiennie: prawy okie do lewego kolana, lewy okie do kolana prawego.

Marsz parami krokiem zwykym i we wspiciu.

Zajcia gwne

Co si kryje pod ziemi opowiadanie Anny Milbourne pt. Pod ziemi

Przebieg:Czy zastanawialicie si kiedy, co znajduje si pod ziemi? Jakie niespodzianki kryj si

we wntrzu naszej planety? Proponowane przez nas opowiadanie, wzbogacone odpowiednimi ilustracjami, uzmysowi dzieciom, co ukryte jest przed ludzkim okiem.

31


Pod ziemi

Czy zastanawialicie si kiedy, co znajduje si pod ziemi?Cay wiat kryje si pod waszymi stopami. Jeli chwil pokopiecie, uka si wamkorzenie rolin pobierajce wod z glebyoraz wygodniae, pezajce robaki podgryzajce od dou roliny.A w pobliu moecie znale miniaturowe krlestwogdzie krlowa mrwek skada tysice maych jajeczeka mnstwo maych robotnic zajmuje si przynoszeniem pokarmu.Troch niej lepy kret przekopuje swe podziemne korytarze. Gdy wyczuje soczystego

robaczka, zajada go z apetytem.Aby skry si przed niebezpiecznym lisem, krlik chowa si do norygdzie jego rodzina bezpiecznie pi.Gdybycie kopali dalej, znalelibycie setki spltanych rur. Niektre doprowadzaj prd do

latarni ulicznycha inne czyst wod do kadego domu. Inne rury odprowadzaj brudn wod z toalet,

umywalek i wanien. Co jaki czas kontroluje je robot, by si upewni, e adna rura nie przecieka.

Nagle sycha haas w tunelu, to przejeda pocig. Mnstwo pocigw pdzi pod ulicami miast. Dniami i nocami wo one ludzi od stacji do stacji.

Jeszcze gbiej znajduj si mocne skay, skrcone i pozawijane. Pogrzebane w skaach s

skamieniae muszle zwierzt, ktre yy dawno temuoraz koci ogromnych dinozaurw. Znajduj si tutaj tak dugo, e zamieniy si

w kamie.Kiedy woda przescza si przez ziemi, wypukuje skayi formuje jaskinie i groty, takie jak te.

(Przydaaby si ilustracja przygotuj j wczeniej i poka przedszkolakom.)

W niektrych jaskiniach stada nietoperzy zwisaj gowami w d. Niektre groty s tak gbokie i ciemne, e NIKT w nich jeszcze nie by.

Kilometry pod ziemi ukryte jest poyskujce srebro i mienice si zoto. Nikt ich nigdy tam nie chowa, s czci Ziemi. Ludzie buduj gbokie kopalnie, by szuka zota i srebra. Wydobywaj je ze ska

i zabieraj na powierzchni, by zrobi z nich biuteri i inne pikne przedmioty.Gdybycie kopali jeszcze gbiej, doszlibycie do miejsca, w ktrym nikt jeszcze nie by.

Robi si tam coraz gorcej, a w kocu skay topi si w czerwon law. Gdybycie naprawd si tam znaleli, te bycie si stopili.

Ziemia jest jak wielka kula.Tak wyglda przecita na p.

(Zaprezentuj dzieciom odpowiedni rysunek.)

W samym rodku znajduje si najgortszy punkt ze wszystkich.Jak mylicie, co znalelibycie, gdybycie nie przestawali kopa?Kopalibycie przez piaszczyste skay i jaskinie pene nietoperzymijajc sapice krety i wystajce korzeniea potem?

32


Wyszlibycie na powierzchni na cudzym podwrku i spotkalibycie dzieciktre zastanawiayby si, co znajduje si pod ziemi.

Anna Milbourne, w: Opowiadania dla maych chopcw, Oarw Mazowiecki 2010, Wydawnictwo Olesiejuk

Wyrazy do globalnego czytania: sl, siarka, kopalnia.

Rzeby solne zabawa ruchowa orientacyjno-porzdkowa

Przebieg:Dzieci maszeruj, a nastpnie biegaj w rnych kierunkach. Na haso: Rzeby solne!

zatrzymuj si i, najszybciej jak mog, przyjmuj form wymylonej przez siebie figury solnej.


Zajcia popoudniowe

Wesoe myszki karty pracy cz. 2, s. 3

Przebieg:Mae myszki potrafi narobi wiele zamieszania w wiecie ludzi. W karcie pracy na s. 2

wida, jak te wszdobylskie gryzonie uwijaj si pomidzy kolorowymi kulkami. Popro dzieci, by zaprowadziy tam porzdek, wypeniajc kolejne polecenia.

Zakamarki dziecicej wyobrani spacer po najbliszej okolicy

Przebieg: Wyjdcie na spacer po najbliszej okolicy. Czy wiecie, co skrywaj podziemne zakamarki?

eby si tego dowiedzie, naleaoby przekopa teren w kilku choby miejscach. Zmarznita ziemia nie zachca jednak do zagbiania si w jej wntrze, bo o tej porze roku opaty uywa tylko ten, kto naprawd musi. Co zatem zrobi, gdy otwr w ziemi tak dalece zainteresuje dzieci, e nie bd chciay poczeka do wiosny, aby pozna jego tajemnice?

Odpowied jest dziecinnie prosta: wystarczy zada kilka pyta, by podsyci wyobrani wraliwego, modego czowieka:

co znajduje si w tym otworze? czy zrobio go jakie zwierz? czy jest to spiarnia zapobiegliwego mionika orzechw, czy moe kryjwka ryjwki?

W ten sposb mona zgbi tajemnic kadej dziury i zapadliska. Wystarczy tylko zda si na wyobrani dziecic i wspomagajce j szko powikszajce.

DZIE DRUGI: BOGACTWA NATURALNE


Gdy chcesz dobrym mwc by, jzyk, buzi czsto wicz wiczenia logopedyczne.


Skarby spod ziemi rozmowa kierowana na podstawie ilustracji.

Wyprawa do kopalni zabawa ruchowa z elementem pezania.

33


Muzyka mistrzw ekspresja ruchowa do utworu Sceny dziecice, op. 15: Przy kominku Roberta Schumanna.

Kto jedzie autobusem? karty pracy cz. 2, s. 6.

Ukadanki rymowanki wiczenia jzykowe rozwijajce mow.

Zajcia poranne

Gdy chcesz dobrym mwc by, jzyk, buzi czsto wicz wiczenie logopedyczne

Przebieg:Popro dzieci, by wykonay ponisze zadania: wymawianie sylab z goskami tylnojzykowymi (k, g, h): ko, ko; go, go; ho, ho; ka, ka; ga,

ga; ha, ha; oko, oko; ogo, ogo; oho, oho; uku, uk; ugu, ug; uhu, uh; ziewanie z przesadnym otwieraniem ust i obserwowaniem w lusterku, jak porusza si

jzyczek, ktry jest zakoczeniem podniebienia mikkiego; ukadanie jzyka na podniebieniu mikkim (jest to szczeglnie wane dla dzieci, ktre

maj problemy z poykaniem, wic wskazane byoby powtarzanie go przed posikami).


Zajcia gwne

Skarby spod ziemi rozmowa kierowana na podstawie ilustracji

Przebieg:Porozmawiaj z przedszkolakami o tym, jakie bogactwa naturalne kryj si pod ziemi.

Zaprezentuj na ilustracjach kopalnie siarki, soli, wgla brunatnego i kamiennego. Jeli masz tak moliwo, poka dzieciom bry wgla, soli i siarki. Z t ostatni zachowaj jednak ostrono. Przedszkolaki ogldaj siark tylko z daleka. Nastpnie umiecie skarby wydobyte spod ziemi w kciku przyrody, eksponujc je w dobrze widocznym miejscu. Siark po w miejscu niedostpnym dla dzieci.

Wyrazy do globalnego czytania: sl, siarka, kopalnia. Wyprawa do kopalni zabawa ruchowa z elementem pezania

Przebieg:Dzieci ustawiaj si jedno za drugim, rozstawiajc do szeroko proste w kolanach nogi.

Ostatni w rzdzie przedszkolak pokonuje powstay tunel, pezajc w kierunku wyjcia. W zalenoci od liczby dzieci podziel grup na dwa lub trzy zespoy.

Muzyka mistrzw ekspresja ruchowa do utworu Sceny dziecice, op. 15: Przy kominku Roberta Schumanna

Przebieg:Robert Schumann, mistrz miniatur fortepianowych, skomponowa cykl 13 utworw, ktrym

nada wsplny tytu Sceny dziecice. Jeli mylisz, e s to utwory dla dzieci, to jeste w bdzie. Miniatury s bowiem przywoaniem dziecistwa kompozytora. Sycha w nich nostalgi i tsknot za beztroskimi latami. Czy w taki sam sposb odbior t muzyk przedszkolaki?

Zaproponuj dzieciom, by rozsiady si wygodnie na dywanie i wyobraziy sobie, e siedz

34


przed rozpalonym kominkiem. Jeli zamkn oczy, mog nawet poczu ciepo bijce od ognia. Wcz proponowany przez nas utwr i pozwl przedszkolakom wsucha si w jego melodi. Nastpnie zapytaj dzieci o odczucia zwizane z miniatur Przy kominku. Zasugeruj swobodn ekspresj ruchow do tej melodii.

Schumann literackie inspiracje, Delta Music plc na licencji Retospective Recordings Ltd.

Zajcia popoudniowe

Kto jedzie autobusem? karty pracy cz. 2, s. 6

Przebieg:Bogactwa naturalne to midzy innymi gaz i ropa naftowa. Czowiek wykorzystuje obie

naturalne kopaliny midzy innymi do napdzania pojazdw mechanicznych. Im wikszy samochd, tym wicej pasaerw si w nim mieci. Sprawd z dziemi, ile osb podruje autobusem znajdujcym si w karcie pracy na s. 6.

Ukadanki rymowanki wiczenia jzykowe rozwijajce mow

Przebieg:Dzieci wymylaj rymy do sw: siarka, ropa, ziemia, sl, kopalnia.

DZIE TRZECI: WRBY ANDRZEJKOWE


Miska z wod zrcznociowa zabawa ruchowa.


Wrby andrzejkowe zabawy odwoujce si do tradycji i zwyczajw ludowych.

Co schowano? zabawa ruchowa orientacyjno-porzdkowa.


Znikajca wieca dowiadczenie wyjaniajce zjawiska z zakresu przyrody nieoywionej.

Czarowne nimfy zabawa muzyczna rozwijajca ekspresj ruchow.

Zaczarowany rysunek zabawa relaksacyjna.

Zajcia poranne Miska z wod zrcznociowa zabawa ruchowa

Przebieg:Dzisiaj bdziecie uywa wosku oraz miski z wod, by pozna wrby. Zanim jednak

przystpicie do wrenia, moecie wykorzysta misk z wod do wiczenia zrcznoci.Do miski ustawionej na stoliku wrzu kilka jabek z ogonkami. Zadaniem dzieci bdzie

wyowienie owocw przy uyciu zbw. I tylko zbw! Zabawy i miechu bdzie przy tym co niemiara! Jednym si uda, drugim nie. Nie zmienia to jednak faktu, e wszystkim naley si nagroda za starania, czyli kawaki tego smacznego owocu. Jeli bdziesz miaa ochot na soczyste jabuszko, to, idc za przykadem dzieci, poprbuj swoich si i we udzia w zabawie.


35


Zajcia gwne

Wrby andrzejkowe zabawy odwoujce si do tradycji i zwyczajw ludowych

Przebieg: Pn jesieni, po zakoczeniu wszystkich prac rolnych, gdy dni byy coraz krtsze,

a wieczory dusze, rozpoczynaa si niegdy na wsiach pora kojarzenia maestw. Nastpowa wtedy okres wrb i zalotw, ale dniem o szczeglnej mocy wrebnej by 29 listopada, czyli wigilia w. Andrzeja. Dzie ten powicony by wycznie wrbom matrymonialnym, a w. Andrzeja uwaano za rozdawc mw. Andrzejki s wic dniem wrb dziewczcych. Mwi o tym znane przysowia: Na witego Andrzeja dziewkom z wrby nadzieja. Noc Andrzeja witego przyniesie nam narzeczonego.

Rytuay wrebne odprawiane w jdrzejki byy niezwykle rnorodne i bogate. W zaprzyjanionym gronie panny sprawdzay, czy, kiedy i za kogo wyjd za m.

Lanie wosku to jedna z najpopularniejszych wrb. Roztopiony wosk naley la na wod przez ucho od klucza, bo zamyka on wszystkie

tajemnice i sekrety. Po zastygniciu wosku oglda si jego cie rzucany na cian, wypowiadajc sowa: wity Andrzeju, daj zna, co si ze mn bdzie dzia.Symbolika cieni jest nastpujca:

kot, pies lub dziecko staropaniestwo lub powane trudnoci na drodze do zampjcia;

ptak lub mczyzna powodzenie u mczyzn; gniazdo, mebel, dom ryche maestwo; narzdzia rzemielnicze okrelay zawd przyszego ma; figury geometryczne partner na ma pochodzi z najbliszego otoczenia; drzewo, krzew m bdzie piastowa wan spoecznie funkcj: bdzie np. dyrektorem,

naukowcem, nauczycielem; rycerz, ko przyszy m to wojskowy; warzywo, owoc, ko jeli chcesz zdoby ma, podcignij si w sztuce kulinarnej.

Wrenie z buta: dziewczta ustawiaj lewe buty jeden za drugim, zaczynajc od strony przeciwlegej do ciany, na ktrej znajduj si drzwi. But, ktry wyjdzie jako pierwszy, zapewni swojej wacicielce ryche zampjcie.

Wrenie z czapki: do mskiej czapki naley woy kilka przedmiotw. Ktra panna wycignie obrczk, wkrtce wyjdzie za m. Piercionek to symbol zarczyn i powodzenia, raniec zapowiada ycie w habicie, a kwiatek lub li staropaniestwo, ale li bobkowy to symbol sawy. Pienidz oznacza bogactwo, a wylosowana kostka cukru sodkie ycie.

Co schowano? zabawa ruchowa orientacyjno-porzdkowa

Przebieg:Dzieci siedz w kole w siadzie klcznym. Po przed nimi kilka przygotowanych uprzednio

przedmiotw. Pozwl przedszkolakom przyjrze si im przez chwil, a nastpnie pole, by pooyy rce na pododze, a czoa opary na doniach. W tym czasie schowaj jedn z rzeczy. Zadaniem dzieci bdzie odgadnicie, co schowaa. Jeli zabawa okae si zbyt prosta dla twoich podopiecznych, to, ukrywajc jeden przedmiot, zamie take miejscami dwa inne.

36



Znikajca wieca dowiadczenie wyjaniajce zjawiska z zakresu przyrody nieoywionej

Przebieg:Dzisiaj dzie upywa pod znakiem wrb. Nie moe wic zabrakn wosku i wiec. Czy

wiecie, co dzieje si ze wiec, kiedy si wypala? Przeprowad z dziemi dochodzenie, by wyjani, gdzie znika wieca.

Potrzebne bd: wiecznik z palc si wiec, drewniany spinacz do bielizny, szkieko przedmiotowe (od mikroskopu).

Przytrzymaj szko spinaczem i umie je nad pomieniem wiecy przez 10 sekund. Nastpnie poczekaj, a szko wystygnie i daj je dzieciom do obejrzenia.

Co powinny zobaczy? Widoczne lady wosku.Skd on si tam wzi? Kiedy wieca si pali, tylko cz wosku zamienia si w sadz.

Niektre jego czsteczki unosz si pod wpywem ciepa, Wam udao si je zapa.

Zajcia popoudniowe

Czarowne nimfy zabawa muzyczna rozwijajca ekspresj ruchow

Przebieg:Piercie Nibelunga to tetralogia dzieo skadajce si z czterech czci. Wchodzcy w jej

skad dramat muzyczny Walkiria jest tak ywioowy, e najodpowiedniejszym miejscem na przedstawienie go dzieciom jest sala gimnastyczna.

Przedstaw przedszkolakom pokrtce bohaterw tego dramatu: walkirie to wojownicze nimfy, crki przywdcy bogw, Wotana. Najukochasz z nich jest Brunhilda, ktra na pocztku III aktu wraz z siostrami pdzi przez przestworza na uskrzydlonych rumakach. Ten podniebny pd doskonale oddaje ywioowa i niespokojna muzyka. Podziel zatem grup na rumaki i walkirie i pozwl zaprzgom na cwaowanie po sali gimnastycznej. Zwr szczegln uwag na bezpieczestwo podczas tej zabawy. Po jakim czasie zarzd zmian w zaprzgach.

Jednym z motyww przewodnich tego utworu jest temat prowadzony przez instrumenty blaszane. Rozdaj kilkorgu dzieciom talerze, powstanie orkiestra. ledzc muzyk, w odpowiednich momentach dzieci uderzaj w instrumenty (talerzem o talerz lub paeczk w talerz). Z pewnoci narobicie niezego haasu, ale Wagnera nie da si sucha po cichu!

Richard Wagner, Piercie Nibelunga, Walkiria: Cwaowanie walkiriiWagner muzyczne dramaty, Delta Music plc na licencji Retospective Recordings Ltd.

Zaczarowany rysunek zabawa relaksacyjna

Przebieg:Dzieci dobieraj si w pary. Jedno w siadzie skrzynym prostuje plecy, opiera rce na

kolanach i zamyka oczy. Drugie, znajdujce si za nim, rysuje na plecach wspwiczcego proste ksztaty. Dzieci nie powinny si koncentrowa na odgadniciu treci rysunkw, ale na kojcym dotyku drugiej osoby.

Muzyka w tym wypadku byaby nadmiernym bodcem, dlatego proponujemy przeprowadzenie wiczenia w bogiej i kojcej ciszy.

37


DZIE CZWARTY: SKD SI WZIY SMOKI


Smoczek, smok, smoczysko wiczenia usprawniajce mow; stopniowanie sw.


Smok, ktry ba si lata historyjka obrazkowa rozwijajca umiejtno pynnego mwienia.

Szewczyk Skuba zabawa ruchowa z elementem skoku.

Geometryczny smok zabawa matematyczna rozwijajca intuicj geometryczn.

Smok Wawelski legenda opracowana przez Urszul Kozowsk.

Wielki smok zabawa rytmiczna; odwzorowanie ruchem rytmu muzyki.

Zajcia poranne

Smoczek, smok, smoczysko wiczenia usprawniajce mow; stopniowanie sw

Przebieg:Rozpocznij opowiadanie bajki o smoku, starajc si rwnoczenie stopniowa przymiotniki

i przyswki oraz uywa zdrobnie rzeczownikw, ktre w niej wystpuj:

Za grami i grkami, na polanie otoczonej drzewami i drzewkami sta paac (waciwie paacyk). Mieszka w nim krl, o ktrym poddani mwili z czuoci krlik ze wzgldu na jego mizerny wzrost. Kto jednak zna owego krla i jego mstwo, miao mg nazwa go krliskiem. Krl w mia crk cudn, przecudn Kasi. Niesforna Kasia przysparzaa swemu ojcu niemao kopotw. Kiedy si na ni gniewa, to nie mwi do niej inaczej, ni: Katarzyno, twoje zachowanie nie przystoi godnoci krlewny!, Kaka, do tego. Ale tak naprawd nie potrafi si dugo gniewa, bo bardzo kocha swoj crk

Dalszy cig bajki musicie uoy wsplnie, stopniujc kluczowe sowa, np. jama jamka, smoczek smok, szybko szybciej, zamek zamczysko, cicho ciszej, smutny smutniejszy


Zajcia gwne

Smok, ktry ba si lata historyjka obrazkowa rozwijajca umiejtno pynnego mwienia

Przebieg:Zapoznaj dzieci ze wzruszajc histori o smoku, u ktrego potrzeba niesienia pomocy

innym przezwyciya paniczny strach przed lataniem. Po lekturze poka dzieciom ilustracje przygotowane do opowiadania. Nie ukadaj ich jednak po kolei. Bdzie to bowiem zadaniem dzieci. Pozwl im najpierw przypomnie sobie poznan tre, a potem popro o uoenie historyjki wedug kolejnoci zdarze.

Smok, ktry ba si lata

Dawno, dawno temu w bardzo dalekiej krainie y sobie smok o imieniu Sylwek, ktry bardzo ba si lata.

38


Kadego dnia jego przyjaciele wyruszali na rne wyprawy, a biedny Sylwek zostawa sam. Co wieczr po powrocie smoki opowiaday o przygodach, jakie spotkay je podczas dalekich podry.

Ja wybawiem krlewn z tarapatw chwali si jeden z nich. A ja walczyem z jednookim olbrzymem i wygraem chwali si inny.Pewnego dnia Sylwek stwierdzi, e nie moe ju tego znie.Zamiast schowa si do swojej jaskini, wyruszy ku podnu gry. Poniewa szed pieszo,

szybko si zmczy.Wanie mia urzdzi sobie chwil odpoczynku, kiedy zobaczy w oddali kolorowe

namioty. Musz sprawdzi, co to jest postanowi Sylwek. Moe i na mnie czeka jaka

przygoda!Kiedy dotar do obozowiska, odkry, e znajduje si w bardziej egzotycznym miejscu, ni

si spodziewa. Byli tam akrobaci, linoskoczkowie, klauni, treser dzikich zwierzt w czerwonym paszczu i konie.

W tak niesamowitym miejscu nikt nawet nie zwrci uwagi na Sylwka Jedyn osob, ktra wiedziaa, e Sylwek nie naley do trupy cyrkowej, by Ambroy treser dzikich zwierzt, ktry by rwnie wacicielem cyrku.

Witaj w Cyrku Ambroego! powiedzia. Kim jeste? Nazywam si Sylwek i jestem smokiem odpowiedzia smok. Smokiem, powiadasz To mogoby przycign publiczno powiedzia Ambroy.

Chciaby do nas doczy?I w ten sposb Sylwek doczy do cyrku. Wkrtce sta si etatowym poykaczem ognia.

Ludzie cigali z oddalonych wiosek, eby zobaczy, jak Sylwek zieje ogniem a pod samo sklepienie cyrkowego namiotu.

Pewnego wieczoru po skoczonym wystpie Sylwek siedzia i oglda wystp Karoliny, tancerki na linie, ktra jak zwykle skakaa wysoko i krcia piruety.

Nagle stracia rwnowag! Przeraony smok zobaczy, e tancerka jest w niebezpieczestwie! Bez chwili namysu wzbi si w powietrze, zapa tancerk w locie i wyldowa bezpiecznie na ziemi. Tum zacz wiwatowa. Wszyscy myleli, e to cz przedstawienia!

Dzikuj, Sylwku. Ocalie mi ycie powiedziaa Karolina.Sylwek by wniebowzity. Nie tylko uratowa tancerk, lecz take przekona si, e potrafi

lata.Latanie to przydatna umiejtno i nieza zabawa! pomyla z umiechem.

Tumaczenie Anna Bakowska-Lach, w: 365 historyjek i wierszykw dla dziewczynek, Oarw Mazowiecki 2010, Wydawnictwo Olesiejuk

Wyrazy do globalnego czytania: smok, Sylwek, cyrk.

Szewczyk Skuba zabawa ruchowa z elementem skoku

Przebieg:Roz na pododze lin w taki sposb, by wygldem przypominaa nieregularny ksztat

smoczego ogona. Dzieci, skaczc obun raz z prawej, raz z lewej strony liny, przesuwaj si do przodu. Wyjanij przedszkolakom, e w tej zabawie nie chodzi o szybko, ale o dokadne wykonanie zadania.

39


Geometryczny smok zabawa matematyczna rozwijajca intuicj geometryczn

Przebieg:Podczas dzisiejszych zaj matematycznych zadaniem dzieci bdzie uoenie smoka

z figur geometrycznych wedug podanej instrukcji. Na pocztek poka przedszkolakom, jak z trjktw, kwadratw, prostoktw i k wyczarowa baniowego stwora. Nastpnie rozdaj im koperty, na ktrych wczeniej, uwzgldniajc indywidualne predyspozycje i poziom umiejtnoci kadego dziecka, zaznaczya rodzaj i liczb figur, z ktrych powstanie smok, np.:

lll llllllll llll llll

Kropki oznaczaj liczb figur, ktre trzeba wykorzysta (w kopercie powinno by wicej figur, ni podaje instrukcja). Jeli masz w grupie dzieci znajce obraz graficzny liczby, to zamiast kropek moesz posuy si cyframi. Dla dzieci zdolnych dodatkowym podniesieniem poprzeczki bdzie zrnicowanie wielkoci figur na mae i due.

Kady smok musi by uoony na osobnej kartce papieru. W przeciwnym razie zapanuje chaos.

Po sprawdzeniu poprawnoci wykonania zadania przedszkolaki mog naklei swoje prace i nada smokom imiona.

Smok Wawelski legenda opracowana przez Urszul Kozowsk

Smok Wawelski

y nad Wis przed wiekamikrl bogaty zwany Krakiem.Mieszka w zamku z krugankami,gdzie przechadza si z orszakiem.

Lud go kocha i szanowa,bowiem wadc by troskliwym wszak poddanym swym zbudowagrd zamony i szczliwy.

W swych kramikach i warsztatachludzie chtnie pracowali.Jeden w drugim widzia brata.O sw przyszo si nie bali.

Umiech zdobi ich oblicza,wic chwalili krla co dzie,e wprowadzi dobry zwyczajycia w szczciu oraz zgodzie.

40


A pewnego dnia nad grodemzawis jak gradowa chmurawstrtny potwr z pieka rodemo kach ostrych i pazurach.

Smok okrutny by to, wierzcie,rycza gronie i dononie,wic mieszkaniec kady w mieciepragn uciec, gdzie pieprz ronie.

Potwr przedni mia zabaw,straszc panw oraz panie,a wic sfrun wprost na Waweli wynaj tam mieszkanie.

W skalnej grocie si rozgocibez adnego zaproszenia,som barg swj wymocii zada w mig jedzenia.

Gdyby siedzia w jamie cicho,nikt by si nie czepia gada,lecz paskud kusi licho,by y tak, jak nie wypada.

Ogniem zieje, dzieci straszy,czynic zamt niesychanyi w dodatku nie je kaszy,tylko krowy i barany!

Smok chce naje si do wolii wci liczy na dokadk,lecz krl na to nie pozwoli!Czas rozprawi si z gagatkiem!

Woa: Spieszcie tu, miakowie!Zgadcie szybko tego gada,zanim stada krw i owiecnam doszcztnie powyjada!

Lecz smok tylko gronie parska,gadzc uski swe zielone: Co mi tam wojakw garstka!Wnet przykryj ich ogonem!

miakw moc do boju zmierza,ale na nic tu ich mstwo.Ogie bucha z paszczy zwierza!Trudno liczy na zwycistwo

41


Szewczyk Skuba zerka z boku,mylc, jak zaradzi sprawie.W kocu woa: Wstrtny smoku,wnet z Krakowa ci wyprawi!

Krl z nadziej chopca sucha,cho modzieniec chuchro marne.Rzecze: Pozbd si wstrciucha,a nagrod pikn zgarniesz!

Szewczyk poszed do garbarzy,owcz skr od nich dosta.Zobaczycie, co si zdarzySprawa jest dziecinnie prosta!

Napcha siark oraz smo,zaszy j na ksztat baranai pomyla: Niewesoobdzie bestii jutro z rana!

Smok barana pokn zaraz,bo by godny niesychanie,a mu z uszu posza para!Oj, zdradliwe to niadanie

W boku piecze, w pysku szczypie Wody! Wody! potwr stka.Pdzi, z Wisy wod chlipie: Mam niestrawno. C za mka!

Gdy ju setny wypi galoni pragnienia nie ugasi,w jednej chwili pk jak balon.Ju nie bdzie ludzi straszy!

Krl zawoa: Brawo chopcze!Czas ci zotem obdarowa.Lecz bogactwo Skubie obceOn to zrobi dla Krakowa!

Urszula Kozowska, w: Wiersze naszego dziecistwa, Oarw Mazowiecki 2011, Wydawnictwo Olesiejuk.

42


Wielki smok zabawa rytmiczna; odwzorowanie ruchem rytmu muzyki

Przebieg:Wydaj polecenie, by dzieci ustawiy si gsiego (jedno za drugim), kadc praw do na

ramieniu kolegi stojcego przed nim. Zacznij wystukiwa rytm na bbenku bdzie to dla dzieci sygna do marszu. Pierwsze dziecko bdzie gow smoka musi wymyli jaki ruch ciaem. Pozostae dzieci powtarzaj go tak dugo, a nie przestaniesz gra na instrumencie. Jest to zarazem pora na zmian: pierwszy z uczestnikw zabawy przechodzi na koniec szeregu, czyli tworzy koniuszek ogona smoka, a kolejna osoba, ktra teraz jest pierwsza, wymyla inny ruch. Zabawa zaczyna si od nowa, gdy tylko uderzysz w instrument.

Zadanie na nastpny dzie: popro dzieci, eby przyniosy albumy i ksiki o dinozaurach.

DZIE PITY: DINOZAURY


Diplodok, pterodaktyl i reszta ogldanie albumw o dinozaurach.


Godne dinozaury pogadanka na podstawie wiersza.

Ostronie, jajko! zabawa ruchowa z elementem rwnowagi.

Tajemnica dinozaurzego jaja zabawa plastyczna na podstawie instrukcji.

Zap ogon dinozaura zabawa ruchowa rozwijajca zwinno.

Dinopojazdy wiczenia rozwijajce wyobrani i ekspresje jzykow.

Zajcia poranne

Diplodok, pterodaktyl i reszta ogldanie albumw o dinozaurach

Przebieg:Dinozaury kojarz si z olbrzymimi, powolnymi, wymarymi zwierztami. W istocie

rozmiary niektrych z nich byy imponujce. Ale byy take dinozaury nie wiksze od kury poruszajce si szybko i zwinnie. Ich rnorodno obejmuje formy dwunone i czworonone, wyposaone w pazury, kopyta, ostre zby, ale take takie, ktre zbw nie miay. Niektre gady miay dzioby i potrafiy lata, inne pyway. Obejrzyjcie wsplnie albumy zawierajce ilustracje tych budzcych groz istot. Poznajcie sposb odywiania si, rozmnaania i tryb ycia, jaki wiody dinozaury.

Poszukiwacze skarbw wiczenia poranne zestaw nr 12 (wg K. Wlanik)

Zajcia gwne

Godne dinozaury pogadanka na podstawie wiersza

Przebieg:Zapoznaj dzieci z wierszem Urszuli Kozowskiej Bar u dinozaurw. Zwr uwag

przedszkolakw na zawarty w nim humor. Zapytaj, jakie potrawy mogyby jada inne dinozaury, np. kompsognat jadby gnaty, czyli koci, a spinozaur szpinak. Dzieci mog

43


mie trudnoci z okrelaniem menu dinozaurw, bo nie wszystkie nazwy gadw kojarz si z potrawami. Ale np. superzaur moe zje niadanie w supersamie, a saturnalia wylijcie na obiad w kosmos. Podobno na Saturnie mona zje tanio i smacznie serwowane tam smakoyki s nieziemsko pyszne (tak przynajmniej twierdzi szef tamtejszej kuchni).

Zwr uwag dzieci, e to, co autorka przedstawia w wierszu, jest fikcj literack. Przeanalizujcie wsplnie pit zwrotk jej dwa ostatnie wersy s powodem do przemylenia prawdziwego jadospisu gadw yjcych w jurze.

Bar u dinozaurw

Jest pewna knajpka prehistoryczna,w kamiennej grocie ukryta,niezbyt gustowna, modna i liczna,lecz zje w niej mona do syta.

Stegozaur steki smay ogromne,Brontozaur brokuy dusi,o Diplodoka dipach nie wspomn,s smaczne jak u mamusi!

Pterodaktyle sodkie daktylewci jaskiniowcom serwuj,Triceratopsy tuste rolmopsygociom na talerz pakuj.

Jeli planujesz zje co na miecie,nie wahaj si ni minuty,potraw tu pysznych znajdziesz ze dwiecie,w mig ci obsu mamuty!

Lecz nim zamwisz specjalne danie,upewnij si, czy przypadkiemw tej miej knajpce sam si nie stanieszdla innych pysznym obiadkiem.

Urszula Kozowska, w: 365 historyjek i wierszykw dla chopcw, Oarw Mazowiecki 2010, Wydawnictwo Olesiejuk.

Ostronie, jajko! zabawa ruchowa z elementem rwnowagi

Przebieg:Dzieci przechodz kolejno po aweczce, trzymajc w doniach pik (czyli jajo dinozaura,

ktre, cho due, to przecie delikatne, bo tak to z jajkiem bywa). Po przetransportowaniu delikatnego adunku przedszkolak przekazuje go nastpnej w kolejce osobie. I tak dalej, i tak dalej

Zwr szczegln uwag na bezpieczestwo dzieci, ktre, koncentrujc si na pice, mog spa z aweczki. Dlatego tak wana jest Twoja asekuracja.

44


Tajemnica dinozaurzego jaja zabawa plastyczna na podstawie instrukcji

Przebieg:Wychodzc od znanego pytania: Co byo pierwsze jajko czy kura?, mona pokusi si

o prb wykonania podobizny dinozaura. Pocztkiem s dwie plamy namalowane palcem umoczonym w farbie, ktre do zudzenia przypominaj sporych rozmiarw jaja. S one wstpem do dalszych dziaa plastycznych. Co dalej podpowie instrukcja wzbogacona przykadowymi podobiznami tych jajorodnych gadw.

Moesz wykorzysta sytuacj i poprosi dzieci, by naday dinozaurom imiona. Na pocztku, kiedy przedszkolaki zaczn prac, imiona powinny by zdrobniae. Z czasem, gdy dzieo tworzenia bdzie si zbliao ku kocowi, gady powinny przyj stateczne, dorose imiona (np. may Bogu i dojrzay Bogdan).

Przy okazji dziaalnoci plastycznej przemy ciekawostk z ycia gadw kopalnych, napomknij przedszkolakom, e wyjtek wrd przedstawicieli jajorodnych stanowiy yworodne plezjozaury.

(Sposb wykonania na s.46.)

Zajcia popoudniowe

Zap ogon dinozaura zabawa ruchowa rozwijajca zwinno

Przebieg:Podziel dzieci na trzy grupy. Czonkowie kadej z druyn ustawiaj si w rzdach, tworzc

dinozaura (trzymaj za biodra koleg stojcego przed nim). Ostatnie dziecko w kadym rzdzie ma z tyu, za paskiem, zatknit szarf, ktra peni funkcj ogona. Przedszkolaki stojce na czele swoich rzdw to dinozaurze gowy.

Zadaniem kadej gowy bdzie zdobycie ogonw pozostaych dinozaurw.

Dinopojazdy wiczenia rozwijajce twrcz wyobrani i ekspresj jzykow

Przebieg:Pojazdy to urzdzenia wykorzystywane do transportu ldowego poruszaj si na koach,

gsienicach lub pozach po drogach, szynach lub gruncie. Zaproponuj przedszkolakom narysowanie krzywki dinozaura z dowolnym pojazdem. Powstan prace, na ktrych wymare gady bd mia koa lub pozy. Drogi opanuj motozaury, dinocigi, tyranowery i tym podobne.

45


Jak rysowa dinozaury, s. 16, Oarw Mazowiecki 2010, Wydawnictwo Olesiejuk


CIEKAWOSTKI:

Zanim wynaleziono lodwk: Sl bya jedn z nielicznych substancji uywanych do konserwacji ywnoci. Miso i ryby

moczono w mocno stonym wodnym roztworze soli przez wiele miesicy a nawet lat po czym suszono. W ten sposb na przykad mona byo otrzyma solone ledzie lub dorsze. Przed spoyciem naleao tak ryb ponownie wymoczy w sodkiej wodzie, kilkakrotnie j wymieniajc. Dziki temu nadmiar soli by wypukiwany. Twarde jak podeszwa i suche solone filety nadaway si do spoycia.

Wdzenie to utrwalenie produktw misnych, ryb i serw przez poddanie ich w wdzarni dziaaniu dymu wdzarniczego (gwnie ze spalonego drewna drzew liciastych) w temperaturze od 16 do 120 stopni C. Wdzenie jest fizykochemiczn metod konserwacji. Dziaanie czynnikw fizycznych polega gwnie na obsuszaniu, chemicznych za na przenikaniu i specyficznym oddziaywaniu skadnikw dymu.

Apertyzacja to metoda konserwowania ywnoci w hermetycznych naczyniach przez dugotrwae ogrzewanie we wrzcej wodzie. Metoda ta pozwalaa w sposb trway na zabezpieczenie misa przed zepsuciem.

Pierwsze lodwki wyprodukowano w tym samym, 1913 roku po obu stronach Atlantyku. Model amerykaski mia drewnian obudow, a ten wyprodukowany w Niemczech by du dwusegmentow chodziark ozdobion ceramicznymi kaflami. Kosztowaa duo, bo za jej cen mona byo kupi dom na wsi.

Pierwszy odkurzacz elektryczny wynalaz w 1901 roku inynier mostowy Hubert Cecil Booth. Wpad na pomys, e zamiast uywa spronego powietrza do zdmuchiwania kurzu (ktry i tak za chwil osiada z powrotem), naley ten kurz zassa. Pierwsz prb swojego nowatorskiego pomysu przeprowadzi w restauracji przy Victoria Street, przykadajc chusteczk do pluszowego oparcia fotela i mocno wdychajc przez ni powietrze. O mao si przy tym nie udawi, ale piercie czarnych plamek na chusteczce dowid, e pomys jest suszny.

Telewizor: Pierwsze eksperymentalne nadajniki telewizyjne pojawiy si w latach 20. XX wieku. Ich jako bya bardzo saba. Byy to nadajniki czarno-biae. Pierwsza transmisja w kolorze zostaa przeprowadzona 3 lipca 1928 roku w Londynie. Pokazano czerwone i niebieskie szarfy, kask policyjny, mczyzn wystawiajcego jzyk, arzcy si czubek papierosa i bukiet czerwonych r. Due zmiany w jakoci odbioru wprowadzia telewizja cyfrowa. Przesyanie sygnau w postaci cyfrowej z kompresj zwiksza liczb odbieranych stacji w tym samym pamie i wpywa na polepszenie jakoci odbioru.

Jak p

Documents

Teczka 5-latkaserwer1349243.home.pl/przewodnikimetodyczne/przewodnik_5_2.pdf · „Awaria” – zabawa ... – wiersz „Katastrofa” W. Scisłowskiego – kalka techniczna, słoik,