HƯỚNG DẪN QUẢN LÝ CƠ SỞ DỮ LIỆU (CHO HẠT KIỂM LÂM)

TDDBR

i

Lời nói đầu

Tài liệu hướng dẫn quản lý cơ sở dữ liệu này giới thiệu một cách tổng quát về quy trình quản lý cơ

sở dữ liệu ở cấp Hạt Kiểm lâm. Người đọc cần tham khảo Sổ tay Vận hành Hệ thống TDDBR cấp

tỉnh để có cái nhìn tổng quát về Hệ thống theo dõi diễn biến rừng (TDDBR) cấp tỉnh và tham khảo

từng cẩm nang hướng dẫn, thao tác cũng như các tài liệu tập huấn đối với từng hạng mục công

việc cụ thể trong vận hành Hệ thống TDDBR, được trình bày tổng quát trong Hình 1 sau đây.

• Tài liệu tập huấn I – Tập huấn các TTTR

• Tài liệu tập huấn II – Tập huấn đo đếm và báo cáo DBR

• Tài liệu tập huấn III – Video hướng dẫn thao tác CSDL cho các Hạt Kiểm lâm

• Tài liệu tập huấn IV – Video hướng dẫn thao tác CSDL cho Chi cục Kiểm lâm

• Tài liệu tập huấn V – Kiểm soát, đảm bảo chất lượng bằng ảnh vệ tinh

• Tài liệu tập huấn VI – Kiểm soát, đảm bảo chất lượng bằng ô mẫu ngẫu nhiên

Các sách hướng dẫn

Các tài liệu tập huấn

Hướng dẫn Thực hiện đo đếm

và báo cáo diễn biến rừng

Hướng dẫn Quản lý cơ sở dữ

liệu (cho Hạt Kiểm lâm)

Hướng dẫn Thực hiện tuần tra

rừng cấp bản

Hướng dẫn dành cho người Quản trị Hệ thống TDDBR

Hướng dẫn Quản lý cơ sở dữ

liệu (cho Chi cục Kiểm lâm)

Cẩm nang thao tác Ứng dụng trên

máy tính bảng

Cẩm nang thao tác CSDL diễn

biến rừng (cho Hạt Kiểm lâm)

Cẩm nang thao tác CSDL diễn

biến rừng (cho Chi cục Kiểm lâm)

Cẩm nang thao tác Kiểm soát, đảm

bảo chất lượng (xác minh bằng ô

mẫu ngẫu nhiên)

Cẩm nang thao tác Kiểm soát, đảm

bảo chất lượng (xác minh bằng ảnh

vệ tinh)

Các cẩm nang thao tác

Hình 1. Cấu trúc các tài liệu hướng dẫn được xây dựng để vận hành Hệ thống TDDBR cấp tỉnh

ii

Các từ viết tắt

CCKL Chi cục Kiểm lâm

CCLN Chi cục Lâm nghiệp

CSDL Cơ sở dữ liệu

DBR Diễn biến rừng

GPS Hệ thống định vị toàn cầu

JICA Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản

LLVT Lực lượng vũ trang

NN Nông nghiệp

NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

PDF Định dạng văn bản di động

QGIS Phần mềm Hệ thống Thông tin địa lý Quantum

SUSFORM-NOW Dự án Quản lý bền vững rừng vùng đầu nguồn Tây Bắc

TCT Tổ chuyên trách thực hiện Hệ thống TDDBR cấp tỉnh

TDDBR Theo dõi diễn biến rừng

TTTR Tổ tuần tra rừng cấp thôn bản

UBND Ủy ban nhân dân

iii

Mục lục

1. Quản lý và phê duyệt số liệu (cấp huyện) ................................................................................ 1

2. Quy trình công việc chung ........................................................................................................ 2

3. Công tác chuẩn bị ..................................................................................................................... 3

3.1. Các chuẩn bị chung .......................................................................................................... 3

3.2. Nhận các báo cáo về diễn biến rừng ................................................................................ 3

4. Điều chỉnh bản đồ rừng ............................................................................................................ 4

4.1. Kiểm tra số liệu báo cáo của kiểm lâm địa bàn ................................................................ 4

4.2. Điều chỉnh, cập nhật hình thái các lô rừng trên bản đồ rừng của huyện ......................... 4

4.3. Điều chỉnh, cập nhật số liệu thuộc tính trên bản đồ rừng của huyện ............................... 4

5. Phê duyệt số liệu ....................................................................................................................... 5

5.1. Phê duyệt số liệu báo cáo giữa năm của cấp huyện ....................................................... 5

5.2. Phê duyệt số liệu báo cáo hàng năm của cấp huyện ....................................................... 5

Phụ lục 1. Nội dung Cẩm nang thao tác quản lý CSDL-DBR cho Hạt kiểm lâm .......................... 6

1

1. Quản lý và phê duyệt số liệu (cấp huyện)

Khi số liệu thực địa đã được kiểm lâm địa bàn cập nhật lên máy chủ cơ sở dữ liệu, các Hạt kiểm

lâm sẽ tiến hành phân tích, cập nhật số liệu trước khi gửi lên CCKL ở cấp tỉnh. Các Hạt Kiểm lâm

truy cập vào cơ sở dữ liệu, đọc các báo cáo, ví dụ như so sánh ảnh chụp thực địa với các số liệu

thuộc tính đã nhập. Sau khi kiểm tra, Hạt Kiểm lâm tiến hành số hoá, cập nhật, thay đổi hình thái

lô rừng (dạng vùng), phê duyệt số liệu và gửi lên Chi cục Kiểm lâm.

Bảng 1. Tóm tắt các hoạt động quản lý và phê duyệt số liệu (cấp huyện)

Tên hoạt động Quản lý và phê duyệt số liệu (cấp huyện)

Đơn vị thực hiện Các Hạt kiểm lâm

Số nhân sự Mỗi huyện 1 – 2 người

Tần suất thực hiện Mỗi tháng một lần

Nội dung hoạt động Nhận báo cáo từ các kiểm lâm địa bàn về số liệu theo dõi diễn biến rừng.

Kiểm tra mức độ tin cậy của số liệu.

Điều chỉnh, cập nhật số liệu lên lớp bản đồ rừng (dạng vùng).

Báo cáo số liệu diễn biến rừng lên cấp tỉnh (CCKL).

Tài liệu tham khảo

Hướng dẫn quản lý cơ sở dữ liệu (cho các Hạt Kiểm lâm)

Cẩm nang thao tác cơ sở dữ liệu diễn biến rừng dành cho các Hạt Kiểm lâm

Tài liệu tập huấn III (Video hướng dẫn thao tác CSDL cho các Hạt Kiểm lâm)

Hệ thống Đo đếm và Báo cáo DBR

Hạt Kiểm lâm

(Sở NN)CCLNCCKL

Tỉnh Huyện Xã

Kiểm lâm

BQL bản Người dân

Thôn bản

Báo cáo

Kiểm tra và Đo đạc

UBND xã

Rừng chưa giaoKiểm tra và Đo đếm

Báo cáo

Công ty

Tổ chức

BQLR LLVT

Báo

cáo

Kiểm

travà

Đođạc

(hợp đồng khoán bảo vệ rừng)

Đo đếm và Báo cáo

Kiểm tra

(Cung cấp số liệu)

Tổ tuần tra rừng

Bản đồ nền

Ảnh vệ tinh

Landsat mới nhất

Phát hiện các diện

tích biến động cần

khảo sát

Đo đếm và báo cáo

diễn biến rừng

Kiểm tra, cập nhật và

phê duyệt (cấp huyện)

Kiểm tra và phê duyệt

(cấp tỉnh)

Nâng cao năng lực

Tuần tra rừng

cấp bản

Tập huấn TTTR

Báo cáo tháng

của TTTR

Kiểm soát, đảm

bảo chất lượng

Hình 2. Quản lý và phê duyệt số liệu (cấp huyện) trong cơ cấu chung của Hệ thống TDDBR cấp tỉnh

2

2. Quy trình công việc chung

Quy trình quản lý và phê duyệt số liệu hàng năm ở cấp huyện được trình bày trong Hình 3.

Dự họp TCT đầu năm

Tham gia lớp tập

huấn

Tháng 1

Tháng 2

District-FPDの年間スケジュール

Nhận báo cáo

diễn biến rừng từ

các kiểm lâm địa

bàn

Thay đổi, cập

nhật bản đồ rừng

Dự họp TCT kiểm tra

tiến độ

Dự họp TCT tổng kết

năm

Tháng 5

Tháng 12

Dự họp TCT kiểm tra

tiến độTháng 9

Hình 3. Lịch hoạt động chung hàng năm về quản lý cơ sở dữ liệu cho Hạt kiểm lâm

Cần chú ý đến việc theo dõi và thực hiện từng hoạt động được trình bày trong các mục sau đây.

3

3. Công tác chuẩn bị

3.1. Các chuẩn bị chung

Trước khi bắt đầu thực hiện quản lý cơ sở dữ liệu, cán bộ hạt kiểm lâm cần phải chuẩn bị các nội

dung sau:

Tham dự các cuộc họp Tổ chuyên trách (TCT)

Các cán bộ hạt kiểm lâm phải tham dự các cuộc họp TCT. Cuộc họp đầu năm là đặc biệt

quan trọng đối với các cán bộ này để họ nắm rõ được kế hoạch và phương hướng thực hiện

hệ thống TDDBR trong năm. Cán bộ hạt kiểm lâm cần phải nắm được các thay đổi (nếu có)

trong phương pháp vận hành cơ sở dữ liệu theo dõi diễn biến rừng của tỉnh (CSDL-DBR) bởi

các thay đổi đó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến công việc của họ.

Tham dự các lớp tập huấn về quản lý CSDL-DBR dành cho các hạt kiểm lâm

Cán bộ hạt kiểm lâm cần tham dự đầy đủ ít nhất một lớp tập huấn về quản lý CSDL-DBR do

CCKL tổ chức. Những người đã từng tham dự tập huấn cũng nên thường xuyên tham dự tiếp

các lớp tập huấn bổ túc để ôn lại kiến thức và kỹ năng đã có.

Chuẩn bị về trang thiết bị

Cán bộ hạt kiểm lâm được giao nhiệm vụ quản lý cơ sở dữ liệu cần phải đảm bảo chắc chắn

rằng các máy tính được cài đặt phần mềm hỗ trợ quản lý cơ sở dữ liệu có đủ điều kiện để vận

hành, điều chỉnh số liệu. Phần mềm xử lý cơ sở dữ liệu luôn phải được cập nhật phiên bản

mới nhất. Một điều quan trọng nữa là các máy tính này cần phải được kết nối với bộ lưu điện

nhằm tránh thất thoát dữ liệu khi đang vận hành bị mất điện đột ngột.

3.2. Nhận các báo cáo về diễn biến rừng

Cán bộ hạt kiểm lâm cần nhận các báo cáo về diễn biến rừng từ các kiểm lâm địa bàn (hoặc từ

những người có trách nhiệm báo cáo) và rà soát lại các báo cáo đó. Trường hợp còn thiếu báo

cáo của xã nào đó, cán bộ hạt kiểm lâm phải gửi thông báo nhắc nhở các kiểm lâm địa bàn ở các

xã đó để có đầy đủ các báo cáo.

4

4. Điều chỉnh bản đồ rừng

Điều chỉnh bản đồ rừng là nhiệm vụ quan trọng nhất trong quản lý cơ sở dữ liệu theo dõi diễn biến

rừng ở cấp huyện. Các Hạt kiểm lâm trước hết cần kiểm tra độ chính xác và tính thống nhất của

số liệu đã báo cáo từ các kiểm lâm địa bàn (hoặc từ những người có trách nhiệm phải báo cáo).

Sau đó, hạt kiểm lâm cần cập nhật các số liệu bao gồm hình thái và thuộc tính lên lớp bản đồ rừng

của huyện, căn cứ các báo cáo của kiểm lâm địa bàn.

Đối với từng đối tượng (biến động) được báo cáo, cán bộ Hạt kiểm lâm cần phải theo một quy

trình nhất định để cập nhật số liệu lên lớp bản đồ rừng của huyện. (Vui lòng tham khảo Cẩm nang

thao tác Quản lý cơ sở dữ liệu dành cho hạt kiểm lâm để biết thêm các bước chi tiết).

4.1. Kiểm tra số liệu báo cáo của kiểm lâm địa bàn

Khi nhận được báo cáo diễn biến rừng từ kiểm lâm địa bàn (hoặc từ người có trách nhiệm báo

cáo), Cán bộ hạt kiểm lâm cần kiểm tra hình thái (khoanh vẽ) của diện tích biến động, ảnh chụp

thực địa có gán thông tin địa lý, và thông tin biến động (thuộc tính) do kiểm lâm địa bàn báo cáo

thông qua phần mềm máy tính bảng. Cán bộ Hạt kiểm lâm cần phải kiểm tra tính thống nhất trong

số liệu đã báo cáo giữa thông tin thuộc tính và ảnh chụp thực địa, (ví dụ như, trong thông tin thuộc

tính báo cáo là diện tích biến động xảy ra do nguyên nhân cháy rừng, thì trong ảnh chụp thực địa

của diện tích đó phải cho thấy rừng bị cháy do cháy rừng). Cán bộ Hạt kiểm lâm phải hiểu được

đầy đủ và chính xác loại và kiểu biến động đã xảy ra ngoài thực địa khi kiểm tra và xem xét số liệu

báo cáo từ kiểm lâm địa bàn.

4.2. Điều chỉnh, cập nhật hình thái các lô rừng trên bản đồ rừng của huyện

Khi thông tin và số liệu báo cáo của kiểm lâm địa bàn (hoặc của người có trách nhiệm báo cáo)

được xác nhận đúng, cán bộ Hạt kiểm lâm phải điều chỉnh, cập nhật các số liệu hình thái biến

động trên bản đồ rừng của huyện. Việc điều chỉnh, cập nhật ranh giới diện tích này phải được

thực hiện một cách cẩn thận bởi việc cập nhật này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến số liệu và thống kê

được báo cáo lên cấp tỉnh và cấp trung ương sau này. Vì lý do trên, cần đảm bảo rằng chỉ có một

số ít cán bộ có đủ năng lực và quyền hạn mới có thể điều chỉnh số liệu bản đồ rừng của huyện.

4.3. Điều chỉnh, cập nhật số liệu thuộc tính trên bản đồ rừng của huyện

Sau khi số liệu ranh giới (hình thái) các lô rừng đã được cập nhật lên bản đồ rừng của huyện, cán

bộ hạt kiểm lâm cần phải cập nhật số liệu thuộc tính của các lô rừng này. Số liệu thuộc tính cần

cập nhật có thể bao gồm diện tích cũng như các thông tin liên quan đến biến động rừng (trên các

lô không còn rừng mới được cập nhật).

5

5. Phê duyệt số liệu

Theo quy định hiện hành, các hạt kiểm lâm phải phê duyệt số liệu báo cáo của các kiểm lâm địa

bàn (hoặc những người có trách nhiệm phải báo cáo) trước khi lập báo cáo và gửi lên CCKL. Để

phục vụ cho quy trình KS/ĐBCL số liệu báo cáo (quy trình kiểm tra nội bộ số liệu do CCKL thực

hiện), hạt kiểm lâm cần phê duyệt số liệu nửa năm và để xây dựng số liệu thống kê chính thức

hàng năm, hạt kiểm lâm phải phê duyệt và nộp báo cáo số liệu (đã tinh chỉnh/điều chỉnh) cuối

năm.

5.1. Phê duyệt số liệu báo cáo giữa năm của cấp huyện

Các diện tích biến động rừng được đo đếm bởi kiểm lâm địa bàn và báo cáo lên hạt kiểm lâm,

cán bộ hạt kiểm lâm sẽ phân tích và cập nhật số liệu lên lớp theo dõi diễn biến rừng của huyện.

Quá trình này thường bắt đầu từ tháng Hai. Đầu ra số liệu nửa năm được phê duyệt ở cấp huyện

chỉ đơn giản gồm một báo cáo chung (Biểu 1: Diện tích rừng và đất lâm nghiệp theo mục đích sử

dụng) và một bản đồ rừng cập nhật. Bản đồ và báo cáo này phải được lãnh đạo hạt kiểm lâm phê

duyệt trước khi chuyển lên Chi cục Kiểm lâm để làm báo cáo nửa năm chính thức.

Lưu ý rằng số liệu được phê duyệt vào nửa cuối năm sẽ được KS/ĐBCL vào năm tiếp theo, cùng

với số liệu báo cáo trong nửa đầu năm sau.

5.2. Phê duyệt số liệu báo cáo hàng năm của cấp huyện

Vào khoảng cuối năm, hạt kiểm lâm cần phê duyệt số liệu mới nhất để làm báo cáo chính thức về

số liệu theo dõi diễn biến rừng trong năm của huyện. Số liệu này phải bao gồm toàn bộ các cập

nhật từ đầu ra của quy trình KS/ĐBCL do CCKL đã xác định và đã được kiểm tra kỹ lưỡng. Số liệu

này sẽ được CCKL tổng hợp vào số liệu toàn tỉnh, UBND tỉnh phê duyệt chính thức và báo cáo lên

Cục kiểm lâm.

Để phê duyệt số liệu ở cấp huyện, Hạt Kiểm lâm phải xuất toàn bộ các báo cáo bao gồm 25 mẫu

biểu và xây dựng bản đồ rừng của huyện theo quy định của Tổng cục Lâm nghiệp (TCLN) và trình

lãnh đạo Hạt kiểm lâm ký phê duyệt. Quy trình phê duyệt số liệu hàng năm này phải được hoàn

thành trước cuối tháng 11 hàng năm để CCKL có đủ thời gian thực hiện các công việc ở cấp tỉnh

vào cuối tháng 12 hàng năm. (vui lòng tham khảo Cẩm nang thao tác quản lý cơ sở dữ liệu Hệ

thống TDDBR dành cho Hạt kiểm lâm để biết chi tiết các thao tác, các bước thực hiện để xây

dựng bản đồ và xuất các mẫu biểu báo cáo).

6

Phụ lục 1. Nội dung Cẩm nang thao tác quản lý CSDL-DBR cho Hạt kiểm lâm

7

8

9

Lời kết

Tài liệu này là một trong nhiều thành quả của Dự án hợp tác kỹ thuật quản lý rừng bền

vững vùng đầu nguồn Tây Bắc (Dự án SUSFORM-NOW) do Cơ quan Hợp tác Quốc tế

Nhật Bản (JICA) tài trợ.

Dự án đã và đang được thực hiện từ tháng 08 năm 2010 đến tháng 08 năm 2015 bởi

các bên gồm Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Bộ NN&PTNT), Sở NN&PTNT

tỉnh Điện Biên và UBND tỉnh Điện Biên.

Để biết thêm thông tin về Dự án, vui lòng liên hệ:

Văn phòng JICA Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 11 toà nhà CornerStone, 16 Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam

Điện thoại: 04-3831-5005