T.C. M0LL˛ E˚0T0M BAKANLI˚I ORTAÖ˚RET0MCO˚RAFYA DERS0 ( …suleymansen.com › FileUpload › op42022 › File › ... · SINIFLAR ) Ö˚RET0M PROGRAMI 10. 02. 2010. 1 1. TÜRK

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

ORTAÖĞRETİM COĞRAFYA DERSİ ( 9 -12. SINIFLAR )

ÖĞRETİM PROGRAMI

10. 02. 2010

1

1. TÜRK MİLLÎ EĞİTİMİNİN AMAÇLARI

1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’na göre Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları:

Genel AmaçlarMadde 2.

Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini;

1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine

bağlı; Türk milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen,

koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan

haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, lâik ve sosyal

bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve

bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;

2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş

bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip;

insan haklarına saygılı; kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan;

yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek, gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte

iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu

kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak;

Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu

artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınmayı

desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı,

seçkin bir ortağı yapmaktır.

2

2. COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI’NIN UYGULANMASI İLEİLGİLİ AÇIKLAMALAR

Bu dersin eğitim ve öğretiminde;

1. Öğrencilerin yaşadıkları alandan başlayarak ülkemiz ve tüm dünya ile ilgili coğrafi

bilinç kazanmalarını, gelecekteki yaşantılarında etkin bir şekilde kullanabilecekleri

coğrafi bir donanıma sahip olmalarını amaçlayan Coğrafya Dersi Öğretim

Programı “coğrafya” dersi adı altında, 9. sınıftan 12. sınıfa kadar her yıl

okutulmak üzere tasarlanmıştır. Program, öğrenci merkezli ve sarmal bir yapıya

sahiptir. Bu nedenle sınıflar arası ilişkilendirme çok önemlidir. Coğrafya

öğretmeni öğrencilerin bilgi, beceri, değer ve kavram boyutlarında hazır

bulunuşluk düzeyini dikkate almalıdır. Ayrıca ilköğretim düzeyinde sosyal bilgiler

ve fen ve teknoloji derslerinde verilen konular dikkate alınarak öğrencilerin

birikimlerinden yararlanılmalıdır.

2. Program coğrafyanın alanı gereği konulara bütünsel bir bakış açısı ile

hazırlanmıştır. Konular işlenirken kazanımların çerçevesinden çok uzaklaşmamak

kaydıyla etkileşim hissettirilmeli, öğrencilerde olaylar ile ilgili çok boyutlu

düşünebilme becerisi geliştirilmelidir. Örneğin, volkanizmadan söz ederken

volkanik bir arazide oluşan toprakların çok verimli olduğundan ya da sanayi

bölgelerinin oluşumunda coğrafi şartların önemi vurgulanırken siyasi kararların da

etkisinden bahsedilmelidir. Zaman zaman başka bilim dalları ve disiplinlerin

konularından örnekler ele alınarak karşılıklı etkileşim vurgulanmalıdır. Örneğin,

fizikçilerin gazlar ile ilgili konularının coğrafyada pek çok olayın anahtarı olduğu,

tarihçilerin olayların sebep ve sonuçlarını bulmada mekâna ait özellikleri de

kullandıkları gibi.

3. Coğrafya Dersi Öğretim Programı’nda, belirlenmiş kazanımlara yönelik konu

sıralaması yapılmamıştır. Kazanımlar ardışık olarak ele alınmıştır. Programda

kazanımların öngördüğü bir içerik sınırlaması söz konusudur. Öğretmen

kazanımları gerçekleştirmesi koşuluyla; çevre özelliklerini, öğrenci grubunun

ilgilerini, ihtiyaçlarını, beklentilerini, hazır-bulunuşluk düzeylerini ve dolayısıyla

da birikimlerini dikkate alarak Türk millî eğitiminin genel amaçları ve temel

3

ilkeleri doğrultusunda, uygun çıkış noktaları, uyarıcı ve pekiştireç unsurlarını

kullanarak çerçevesi belirlenmiş olan içeriğe bağlı oluşturacağı alt başlıklar

etrafında hareket etmelidir. Çevresel etkiler ve öğrenci grubunun sözü edilen

özelliklerine uygun şekilde, güncellik ilkesi gözetilmek kaydıyla konuların işleniş

süreleri planlanabilir.

4. Coğrafyanın bütünsel yaklaşımına uygun olarak tüm konuları ve etkileşimleri

vurgulayacak biçimde belirlenmiş olan altı öğrenme alanından biri olan “Coğrafi

Beceriler ve Uygulamalar” öğrenme alanı, içeriği açısından tüm öğrenme

alanlarının konu ve temaları ile entegre durumdadır. Bu nedenle, söz konusu

öğrenme alanı için ayrıca kazanımlar yazılmamış ve diğer öğrenme alanlarının

kazanımları ile birlikte verilmiştir. Öğretmen kazanımların öngördüğü becerileri

de içerik oluştururken dikkate alarak plan ve uygulamalar geliştirmelidir.

5. Öğretmen, coğrafyanın hayatın içindeki yerini ve öğrencilerin bakış açılarının

nasıl değişeceğini vurgulamak üzere okul içi ve dışındaki olaylardan

yararlanmalıdır. Öğrencileri sık sık gerçek hayat problemleri ve çelişkili

durumlarla karşılaştırmalı ve karşılaştıkları problemleri çözmede edindikleri bilgi

ve becerileri kullanabilmelerini sağlamalıdır. Örneğin, bilmedikleri bir şehirde yer

bulmak için haritaya başvurmak, ev satın alırken evin konum analizini yapmak,

mahallesinde karşılaştığı bir çevre sorununa çözüm üretmek veya bir fabrikanın

kapatılması kararını tartışmak gibi gerçek hayatla bağlantılı konular işlenmelidir.

6. Coğrafya Dersi Öğretim Programı öncelikle öğrencilerin yaşadıkları çevreyi

algılamalarını hedeflese de öğrencilerin bir dünya algısı geliştirmelerini de

önemser. Bu nedenle “Küresel Ortam: Bölgeler ve Ülkeler” öğrenme alanı

oluşturulmuştur. İletişim ve ulaşım imkânlarının engel tanımadığı günümüzde

öğrenciler, dünyanın her köşesindeki olaylardan haberdar olabilmektedir. Bu

nedenle kazanımlar sınıflar arasında seviyelendirilirken içerdikleri konular

özelliklerine göre yerel, ulusal ve dünya ölçeğinde ele alınabilmektedir. Bu

nedenle yakından uzağa ilkesi zaman zaman gözetilmemiştir. Öğretmen bu

durumu göz ardı etmeden dünya ölçeğinde de örnekler vermeli, benzer ve farklı

yerler ve kültürler ile ilgili örnekleri çeşitliliği vurgular şekilde kullanmalıdır.

4

7. “Doğal ve Beşeri Sistemler” öğrenme alanını oluşturan kazanımlar işlenirken

içerik, örnek ve uygulamalar dünya ölçeğinde verilmelidir.

8. Coğrafya Dersi Öğretim Programı’nda; eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme,

iletişim ve empati, problem çözme, karar verme, bilgi teknolojilerini kullanma,

Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, girişimcilik gibi genel becerilerin yanı

sıra, coğrafya dersine ait; harita kullanma, gözlem, arazi çalışması, coğrafî

sorgulama, tablo, grafik ve diyagram hazırlama ve yorumlama, zamanı algılama,

değişim ve sürekliliği algılama ile kanıt kullanma becerisi yer almaktadır.

Öğretmen dersi planlarken hazırladığı öğretimsel işlerin tümünde, yukarıda

belirtilen becerileri ilgili kazanımlarla birlikte organize ederek uygulamalar

gerçekleştirmelidir. Öğretmen, sınıf içi etkinlikler ile geliştirdiği becerileri

pekiştirmek için ödev veya projeler verebilir.

9. Coğrafya Dersi Öğretim Programı dayanışma, hoşgörü, bilimsellik, sevgi, saygı,

duyarlılık, vatanseverlik, barış, estetik ve sorumluluk değerlerini kazandırmayı

amaçlamıştır.

10. Program tablosunda yer alan açıklamalar bölümünde kazanımla ilişkili beceriler

belirtilmiştir. Becerilerin kazandırılması için konunun içeriğine göre bu

basamaklardan birini veya birkaçını seçebilir ve etkinliklerinizde kullanabilirsiniz.

Örneğin, harita becerileri için bir etkinliğinizde sadece harita okuma boyutunu ele

alırken başka bir etkinliğinizde harita üzerine bilgi aktarmalarını isteyebilirsiniz.

Arazi çalışması yaparken kanıt kullanma becerisi ile gözlem becerisini de

geliştirebilirsiniz.

11. Programdaki değerler, bir örnek olaydan ya da öyküden hareketle, değerleri

açıklama, ahlâkî muhakeme ve değer analizi şeklinde verilmelidir. Değerlere

kazanımlar içinde zaman zaman yer verilmiştir. Öğretmen tıpkı becerilerde olduğu

gibi uygun gördüğünde etkinlikler için de değerleri vurgulayan bölümler

oluşturarak programda belirtilen değerleri pekiştirmelidir.

12. Öğretmen, okulun bulunduğu çevreye göre programdaki etkinlik örneklerini

seçmeli ya da kendisi etkinlik hazırlamalıdır. Olguları ve olayları aktarmak ya da

öğrencilere ders kitaplarını ezberletmek yerine, aktif öğrenmeye dayalı etkinlikler

5

uygulamalıdır. Yeni etkinlikler tasarlanırken, dersin genel amacı, kazanımlar,

farklı öğrenme stilleri ve zekâ türlerine sahip öğrencilerin ilgi, yetenek ve

ihtiyaçları göz önüne alınmalıdır. Öğretmen bilgi dağıtıcı rolü yerine, öğrencilerin

bilgiyi yapılandırmalarına yardımcı olma rolünü benimsemelidir. Öğrencileri

düşünmeye ve açık uçlu sorularla sorgulamaya teşvik etmelidir.

13. Millî ve dinî bayramlar, mahallî kurtuluş ve kutlama günleri, önemli olaylar, belirli

gün ve haftalardan yararlanılarak, öğrencilerin millî duyarlılığı geliştirilmelidir.

Öğretmen, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk

Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, Kurtuluş

Savaşı’nda bir zafer, Türk inkılabı ile ilgili herhangi bir ya da Ankara’nın başkent

olması gibi olayların yıl dönümlerinde Atatürk’ün kişilik özelliklerini,

inkılaplarını, ilkelerini ve düşüncelerini anlatmalıdır. Öğretmen, Atatürk’ün “Türk,

öğün, çalış, güven”, “Ne mutlu Türk’üm diyene!” ve “Yurtta sulh, cihanda sulh”

gibi sözlerinden hareketle, Türklerin tarihte oynadıkları rolü; askerlik, idare,

hukuk, bilim, fen ve sanat alanında insanlığa hizmetlerini göstermelidir.

Öğrencilerin, Türk milletine, Türk bayrağına, Türk ordusuna ve vatanına hizmet

eden kişilere sevgi, saygı ve takdir duygularını geliştirmelidir.

14. Öğretmen, inceleme gezilerine önem vermelidir. Coğrafya dersi için vazgeçilmez

olan arazi çalışmaları hem arazi çalışma becerisinin gelişmesi hem de pek çok

coğrafi olayın yerinde görülüp daha iyi algılanması için çok önemlidir. Program

tablosundaki açıklamalar kısmında bazı kazanımlar için arazi çalışmasına

yönlendirilmesi de bu nedenledir. Arazi çalışmaları yapılırken okul dışındaki uzak

yerlere gidilebileceği gibi imkânlar içinde okul bahçesinde de bu çalışmalar

gerçekleştirilebilir. Arazi çalışmaları sadece doğayla ilgili olmamalıdır,

kazanımlarla ilişkili olarak bir ticaret merkezi, gecekondu mahallesi veya toplu

konut alanı bu amaçla gezilebilir. Öğretmen arazi çalışmalarını maddi ve manevi

külfetlerini gözünde büyütmemeli, yukarıdaki açıklamalar ışığında okulun

bulunduğu çevredeki imkânları da kullanarak mutlaka yılda birkaç kez öğrencileri

ile böyle bir çalışma yapmalıdır. Bu geziler, sadece eğlenceli bir gün geçirme

olarak düşünülmemeli, her aşaması planlanmalı ve değerlendirilmelidir.

Öğrenciler için çalışma kâğıtları hazırlanmalı, sonuç raporları istenmelidir. Bu

6

geziler aracılığı ile öğrencilerin doğal ve tarihî çevreyi koruma bilinci edinmeleri,

sanat zevki ve estetik duygularını geliştirmeleri sağlanırken değer eğitimi de

verilebilir.

15. Coğrafya Dersi Öğretim Programında öğrenme alanları arasında ilişkilendirme

yapılmıştır. Öğretmen bu ilişkilendirmeleri eğitim-öğretim faaliyetlerini

planlarken göz ardı etmemeli, yeri geldikçe işaret edilen ilişkilendirme ile ilgili

olarak geçmiş konulara atıfta bulunmalıdır. Böylece öğrencilerin yeni

öğrendiklerini anlamlandırmaları ve yapılandırmaları kolaylaşacaktır.

16. Öğretmen, öğrencileri millî, ahlâki, insanî, manevî, kültürel değerler bakımından

besleyici; demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye

Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmede yol gösterici

olmalıdır. Ayrıca derse ilişkin konuları sevdirecek roman, hikâye, hatıra, gezi

yazısı, şiir ve fıkra gibi edebî ürünleri okumaya da teşvik etmelidir.

17. Öğretmen fotoğraflar, haritalar, filmler, CD-ROM’lar ve benzeşim (simülasyon)

programlarını, çoklu ortam (multimedya) ve hipermedya gibi araçlar;

telekomünikasyon hizmetlerini (İnternet gibi) imkânları ölçüsünde coğrafya

dersinin bir parçası yapmalıdır. Gezi düzenleyemediği mekânlara, sınıf içinde

internet yardımıyla, sanal alan gezileri yaptırmalıdır. Öğretmen, öğrenciler ile

birlikte ders materyalleri geliştirilebilir, bu sayede yaparak öğrenen öğrencilerde

kalıcı öğrenme sağlanmış olur. Çeşitli nedenlerle imkânları kısıtlı olan okullarda

öğretmen çevresindeki her şeyi, pedagojik olmak şartıyla, ders materyali olarak

kullanabilir ve öğrencilerden de evleri ve çevrelerindeki malzemeleri sınıfa

getirerek değerlendirmelerini isteyebilir.

18. Coğrafya Dersi Öğretim Programı günümüz bilgi-iletişim teknolojilerinin coğrafya

konularının öğretiminde kullanılmasını destekler. Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin

(CBS) uygulanması bazı kazanımlarda önerilmiştir. Okullardaki teknik donanım

ve fiziki imkânlara bağlı olarak öğretmen CBS uygulamaları geliştirebilir veya

mevcut örnekleri inceleyebilir.

7

19. Öğretmen, kazanımın yapısına uygun olan değerlendirme araç ve yöntemlerini

seçmelidir. Öğretmen, değerlendirmenin, öğrenmenin ayrılamaz bir parçası

olduğunu bilmelidir. Sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme sürecini de

değerlendirmelidir. Değerlendirmede geleneksel yöntemlerle, alternatif

değerlendirme yöntemlerini birlikte kullanmalıdır. Bu değerlendirme yöntemleri

ve araçları; gözlem, performans ödevleri, görüşmeler, öz değerlendirme ölçekleri,

öğrenci ürün dosyaları (portfolyo), projeler, posterler, çoktan seçmeli, eşleştirmeli,

boşluk doldurmalı, açık uçlu sorulardan oluşan testler vb.dir. Bazı öğrenciler grup

tartışmalarında sessizdir fakat çok iyi kompozisyon yazar ya da resim yapar.

Bazıları çok iyi sözlü sunum yapar fakat yazıya dökemez. Görüldüğü gibi çok

değişik ölçme araçlarının kullanılması öğrencilere öğrendiğini gösterme şansı

vermektedir. Öğrenciler etkinlikler çerçevesinde fotoğraf, resim, proje, poster,

şarkı sözü, powerpoint sunusu ile etkinliklerini düzenleyip zenginleştirebilmeli,

maket gibi ürünler yapabilmeli ve bunlar aileleri ve çevreleriyle paylaşmak için

sergilenmelidir.

8

3. COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI’NIN GENEL AMAÇLARI

Coğrafya Dersi Öğretim Programı ile öğrenci;

1. Coğrafya biliminin temel kavram, kuram ve metodolojisini kullanarak araştırmalar

yapar ve sonucunu raporlaştırır.

2. İnsan – doğa ilişkisi çerçevesinde coğrafi sorgulama becerileri kazanır.

3. Evrene ait temel unsurları yaşamla ilişkilendirir.

4. Doğal ve beşerî sistemlerin işleyiş ve değişimini kavrar.

5. Yakın çevresinden başlayarak ülkesine ve dünyaya ait mekânsal değerlere sahip çıkma

bilinci geliştirir.

6. Ekosistemin işleyişine yönelik sorumluluk bilinci geliştirir.

7. Doğa ve insanın uyumlu birlikteliği ve sürekliliği için mekânsal planlamanın önemini

kavrar.

8. Doğal ve beşerî kaynakların kullanımında “tasarruf bilinci” geliştirir.

9. Mekânsal süreçlerin yerel ve küresel etkileşim içinde olabilirliğini irdeler.

10. Kalkınma süreçlerinin doğayla uyumlu kılınmasının önemini kavrar.

11. Doğal afetler ve çevre sorunlarını değerlendirerek korunma ve önlem alma yollarına

yönelik uygulamalar geliştirir.

12. Bölgesel ve küresel düzeyde etkin olan çevresel, kültürel, siyasi ve ekonomik

örgütlerin uluslararası ilişkilerdeki rolünü kavrar.

13. Coğrafi birikim ve sentez ülkesi olan Türkiye’nin bölgesel ve küresel ilişkiler

açısından konum özelliklerini kavrayarak sahip olduğu potansiyelin bilincine varır.

14. Coğrafi değerlerin “vatan bilincinin” kazanılmasındaki önemini özümser.

9

2 SAATLİK SEÇMELİ VE ZORUNLUCOĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI İÇERİĞİ

(10, 11 VE 12. SINIFLAR İÇİN)

10, 11 ve 12. sınıflardaki 2 saatlik zorunlu ve seçmeli coğrafya dersleri aşağıda belirtilenöğrenme alanlarına ait kazanımlardan oluşmaktadır.

10 SINIF COĞRAFYA DERSİ (2 SAAT)

A. DOĞAL SİSTEMLER öğrenme alanından;A.10.1, A.10.2, A.10.4, A.10.6 kazanımları.B. BEŞERİ SİSTEMLER öğrenme alanından;B.10.1, B.10.3, B.10.4, B.10.6, B.10.8, B.10.9 kazanımları.C. MEKÂNSAL BİR SENTEZ: TÜRKİYE öğrenme alanındanC.10.1, C.10.2, C.10.3, C.10.4, C.10.5, C.10.6, C.10.7, C.10.8, C.10.9, C.10.10, C.10.11,C.10.12, C.10.13, ; C.10.14, C.10.15, C.10.17 kazanımları.Ç. KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER öğrenme alanından;Ç.10.2, Ç.10.3 kazanımları.D. ÇEVRE VE TOPLUM öğrenme alanından;D.10.1, D.10.3 kazanımları.

11. SINIF COĞRAFYA DERSİ (2 SAAT)

A. DOĞAL SİSTEMLER öğrenme alanından;A.11.1, A.11.2 kazanımları.B. BEŞERİ SİSTEMLER öğrenme alanından;B.11.1, B.11.2, B.11.6, B.11.7, kazanımları.C. MEKÂNSAL BİR SENTEZ: TÜRKİYE öğrenme alanından;C.11.1, C.11.2, C.11.3, C.11.4, C.11.5, C.11.7, C.11.9, C.11.10, C.11.11, C.11.12kazanımları.Ç. KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER öğrenme alanından;Ç.11.1, Ç.11.2, Ç.11.3, Ç.11.4, Ç.11.6, Ç.11.7 kazanımları.D. ÇEVRE VE TOPLUM öğrenme alanından;D.11.1, D.11.2, D.11.5, D.11.6, D.11.7, D.11.8, D.11.9, D.11.12, D.11.13, D11.14, D.11.15kazanımları.

10

12. SINIF COĞRAFYA DERSİ (2 SAAT)

A. DOĞAL SİSTEMLER öğrenme alanından;A.12.1, A.12.3 kazanımları.B. BEŞERİ SİSTEMLER öğrenme alanından;B.12.1, B.12.3, B.12.4 kazanımları.C. MEKÂNSAL BİR SENTEZ: TÜRKİYE öğrenme alanından;C.12.1, C.12.2, C.12.3, C.12.4, C.12.5, C.12.6, C.12.7, C.12.8, C.12.9, C.12.11, C.12.12,C.12.14, C.12.15, kazanımları.Ç. KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER öğrenme alanından;Ç.12.2, Ç.12.4, Ç.12.5, Ç.12.6. kazanımları.D. ÇEVRE VE TOPLUM öğrenme alanından;D.12.1, D.12.2, D.12.4, D.12.5, D.12.6, D.12.7, D.12.9.kazanımları.

Coğrafya Öğretim

Programı Kazanım

SayılarıSINIFLAR

Haftada4Saat

Haftada2 saat

9. SINIF 26

10. SINIF 38 30

11. SINIF 44 33

12. SINIF 37 29

Coğrafya Dersi Öğretim Programı için kitap özellikleri:

DERS KİTABI

SINIFLAR KitapBoyutu

FormaSayısı

9. SINIF 19,5x27,5 11-13

10. SINIF 19,5x27,5 17-19

11. SINIF 19,5x27,5 16-18

12. SINIF 19,5x27,5 16-18

COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI9. SINIF

ÖĞRENME ALANI: A. DOĞAL SİSTEMLER

KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

A.9.1. Doğa ve insan etkileşiminianlamlandırır.A.9.2. Doğa ve insan etkileşimini ortayakoymada coğrafyanın rolünü algılar.A.9.3. Doğal sistemlerin coğrafyanın konularıiçerisindeki yerini belirler.

/ / Herkes İçin CoğrafyaBir coğrafya haftası planlanarak buhafta boyunca yapılacak etkinliklerbelirlenir ve doğa-insan ilişkisineyönelik sergi, konferans, gezi,animasyon vb. çalışmalar yapılabilir. / Coğrafya DedektifiYakın çevrede doğa unsurlarınıtanımaya yönelik arazi çalışmasıyapılabilir. Kavram AğlarıDoğal sistemlerin coğrafya içerisindekiyerine yönelik doğal sistem kavram ağıoluşturulabilir.

[!] Doğal unsurların yaşantısındaki etkisinden yolaçıkılarak işlenir.[!] Coğrafyanın beşerî sistemlerle ilgili kısmıburada verilmeyecektir.# Gözlem becerisi, coğrafi sorgulama becerisi, değişimve sürekliliği algılama becerisi ve kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar için kontrol listesi, kavram haritaları,gözlem formu kullanarak değerlendirme yapılabilir.

A.9.4. Bilgileri haritalara aktarmadakullanılan yöntem ve teknikleri kullanımamaçları açısından karşılaştırır.

/ Coğrafi RehberHarita kullanımının nedenlerisorgulanarak farklı amaçlar vetekniklerle oluşturulan harita örneklerikullanım amaçları açısından incelenir.Harita çizimine yönelik tekniklere aitörnekler üzerinde haritaların unsurlarıve kullanımlarına ilişkin çalışmalaryapılabilir. / Haritaları AnlamakVerilen örnek haritaları mevcutkullanım amaçları açısındaninceleyerek doğal afetlere yönelik riskharitası hazırlayabilir.

[!] Haritacılık tarihinde önemli olan Türk bilim adamlarıverilir.[!] Projeksiyonlar ve özellikleri genel olarak verilir.[!]Coğrafî Bilgi Sistemlerini (CBS) ve uzaktan algılamateknikleri ile ilgili bilgi verilir.(!)Mekânsal verilerin haritaya aktarımında nokta, çizgive alansal gösterimlerden yararlanır.# Harita okuma becerisi, birincil ve ikincil verikaynaklarını etkili kullanma becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için kontrol listesi, gözlem formukullanarak değerlendirme yapılabilir.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme #: Coğrafi beceriler11




A.9.5. Koordinat sistemi ve haritayı oluşturanunsurlardan yola çıkarak zaman ve yere aitözellikler hakkında çıkarımlarda bulunur.

/ Koordinat SistemiHaritalar üzerindeki koordinat sistemikullanılarak yere ve zamana aithesaplamalar yapılabilir.

[!] Coğrafî bilgi sistemleri (CBS) ileuygulamalar yapılabilir.# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.

A.9.6. Eş yükselti eğrileriyle çizilmiş bir haritaüzerinde ana yer şekillerini ayırt eder.

/ / Eş Yükselti Eğrilerinin DiliÜzerinde yükselti değerleri yazılı çalışmakâğıtları dağıtılarak bu kâğıtlar üzerinde eşyükselti eğrileri oluşturulur. Daha sonraharita üzerinde hangi yer şekilleri olduğuve eş yükselti eğrilerinin nasılyorumlandığına yönelik uygulamalaryapılabilir (CBS uygulaması yapılabilir.).

[!]A.9.5 ve A.9.6kazanımları ilişkilendirilerek haritaüzerinde ölçek, uzunluk, alan, eğim ve profilçıkarma işlemleri de yapılır.[!] Yaşadığı yerleşme alanına ait 1/100 000 veya1/250 000 ölçekli haritalar kullanılabilir.[!] Eş yükselti eğrilerinin özellikleri ile birlikteverilir.# Harita becerisi, arazi çalışma becerisi, gözlembecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir.

A.9.7. Dünyanın şekli ve hareketlerinin etkileriniyorumlar.

/ İklim Sistemlerinin OluşumuDünya ve güneş sistemine ait çeşitliharitalar ve diğer görsel materyallerdenyararlanarak dünyadaki genel iklimkuşaklarının oluşumunun nasıl olduğusorgulanır. Farklı iklim kuşaklarınınözelliklerine göre sloganlar hazırlanabilir.(Animasyon seyretme ve internetaraştırması verilebilir.).

# Harita okuma becerisi, küre ve atlas kullanmabecerisi, sorgulama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir.

A.9.5, A.9.6 ve A.9.7 kazanımları için gözlemformu, öz değerlendirme, performans görevi,açık uçlu sorular kullanılarak değerlendirmeyapılabilir.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme #: Coğrafi beceriler

12




A.9.8. Atmosferin özellikleri ile hava olaylarınıilişkilendirir.A.9.9. Hava durumu ile iklim özelliklerini etkileriaçısından karşılaştırır.

/ Hava ve İklimMeteorolojiden günlük, haftalık, aylık veyıllık hava raporları tablo ve grafik hâlinedönüştürülerek yorumlanır. Havaolaylarının oluşum süreçleriyle ilgilidiyagramlar hazırlanır. İklim ve havaarasında nasıl bir ilişki olduğu sorgulanır.(Animasyon ve uydu fotoğrafı incelemeetkinlikleri yapılabilir.).İklim Verilerini TanıyalımMeteoroloji ölçüm istasyonuna geziyapılarak hava ve atmosfere ait ölçüm vedeğerlendirmeler yerinde gözlenebilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar için performans görevleri,çoktan seçmeli, boşluk doldurma, eşleştirmetipi sorular kullanılarak değerlendirmeyapılabilir.

A.9.10. İklim elemanlarının oluşumunu, dağılışınıve bunlar üzerinde etkili olan faktörleri sorgular.

/ İklim Elemanlarından NeAnlıyoruz?İklim elemanlarının oluşumuna yönelikkavram haritaları oluşturulur. Farklı iklimbölgelerindeki şehirlerin iklim verileriharitalara aktarılır, tablo ve grafiklerhâline getirilerek karşılaştırılabilir.

[!] İklim elemanlarına ait temel kavramlarverilecektir.# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram ve grafikoluşturma becerisi, zamanı algılama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.


13




A.9.11. Farklı iklim tiplerinin özellikleri vedağılışları hakkında çıkarımlarda bulunur.

/ Dünyanın İklim ZenginliğiFarklı iklim tiplerine ait özelliklerdenyararlanılarak “Dünya İklim Bölgeleri”dağılış haritası oluşturulur. İklimlerin DiliBelirlenmiş iklim tiplerine göre gruplaroluşturularak yaratıcı drama çalışmasıyapılabilir.

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. A.9.10 ve A. 9.11 kazanımları içinperformans görevi, öz değerlendirme, açıkuçlu sorular kullanılarak değerlendirmeyapılabilir.

A.9.12. Dünyanın tektonik oluşumundaki değişimve sürekliliğe kanıtlar gösterir.A.9.13. Jeolojik zamanların özelliklerini tektonikolaylarla ilişkilendirerek açıklar.

/ Aktif DünyaLevha tektoniğinin aşamaları çizimlerleverilerek (Animasyon olabilir.) her aşamave sonuçları jeolojik zaman çizelgesi ileilişkilendirilerek tartışılır. Dünyaüzerindeki büyük levhalar ve hareketyönlerini gösteren bir harita incelenerekgelecekle ilgili zihin haritalarıoluşturulabilir. Jeolojik GeçmişDünyanın hareketliliği ve jeolojikzamanların özellikleri ile ilgili çeşitlibelgesel filmler izlenebilir.Doğanın Tarihine YolculukRasathaneye –varsa-, MTA’ya ya da farklızamanlara ait kayaçlar ve fosilleritoplamaya yönelik araştırma-incelemegezisi yapılabilir.

[!] Dünyanın iç yapısı ile ilgili genel bilgilerverilir.# Sorgulama becerisi, harita okuma becerisi,zamanı algılama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi kanıt kullanmabecerisi. Bu kazanımlar için performans görevi,özdeğerlendirme formu, açık uçlu sorularkullanılarak değerlendirme yapılabilir.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme # :Coğrafi Beceriler

14




A.9.14. İç kuvvetleri yer şekillerinin oluşumunaetkileriyle birlikte açıklar.

A.9.15. Dış kuvvetleri yer şekillerinin oluşumunaetkileriyle birlikte açıklar.

/ / Yer Şekillerinin HikâyesiYer şekillerini oluşturan faktörler oluşumkaynaklarına göre sınıflandırılır. Farklı yerşekillerine ait fotoğraflar ve haritalaryardımıyla yer şekillerinin oluşumundaetkili olan iç ve dış kuvvetlere yöneliktablolar oluşturulabilir.

/ / Aşınma ve Birikme: GüçMücadelesiAşınım ve birikimi oluşturan kuvvetlerinişleyişini ve oluşturdukları yeryüzüşekillerini gösteren diyagramlar hazırlanır.Süreç ile ilgili metinler oluşturulmasıistenebilir.

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,coğrafi sorgulama becerisi, zamanı algılamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi, kanıt kullanma becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir. [!] Yakın çevreye araştırma-inceleme gezisiyapılabilir.

Bu kazanımlar öz değerlendirme; çoktanseçmeli, boşluk doldurma, eşleştirme tipisorular kullanarak değerlendirilebilir.


15


ÖĞRENME ALANI: B. BEŞERÎ SİSTEMLERKAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

B.9.1. İnsan faaliyetlerinden yola çıkarak beşerîsistemlerin coğrafyanın konuları içerisindeki yeriniaçıklar.

/ Beşerî Dokularİnsan faaliyetleri ve coğrafya ilişkisinianaliz etmeye yönelik bir forumçalışması yapılır. Beşerî sistemlerincoğrafya konuları içindeki yerine dairzihin haritaları oluşturulabilir.

# Gözlem becerisi, sorgulama becerisi, birincilve ikincil kaynakları kullanma becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. “Doğal Sistemler” öğrenme alanı ileilişkilendirilir (A.9.2, A.9.3).

B.9.2. Yerleşmelerin konumunu belirleyen vegelişimini etkileyen faktörleri geçmişten günümüzefonksiyonel değişiklikler açısından analiz eder.

/ / İlk Yerleşmeler veDeğişim

İlk yerleşim alanlarını gösterir haritalarüzerinde dünyanın hangi alanlarına ilkolarak yerleşildiği, bu alanların konumözelliklerinin neler olduğu ve nedenleritartışılır. Geçmişten günümüzedeğişimlerle ilgili senaryolaroluşturulabilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,zamanı algılama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.

B.9.3. Yerleşme doku ve tiplerinin oluşmasındaetkili olan nedenleri sorgular.

/ / YerleşmelerinFarklılaşmasıÇeşitli yerleşmelere ait fotoğraf, havafotoğrafı, plan, resim vb. görselmateryaller sorgulanarak yerleşme dokuve tiplerinin oluşumunda etkili faktörlertablo hâline getirilebilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. B.9.1, B.9.2, B.9.3 kazanımları içinperformans görevi, öz değerlendirme ile açıkuçlu sorular kullanılarak değerlendirmeyapılabilir.


16


ÖĞRENME ALANI: C. MEKÂNSAL BİR SENTEZ: TÜRKİYE


C.9.1. Yaşadığı yerleşim biriminin coğrafiözellikleri hakkında çıkarımlarda bulunur.C.9.2. Yaşadığı yerleşim alanının farklı zamanperiyotlarındaki değişim ve sürekliliğinicoğrafi açıdan analiz eder.

/ / Yaşadığım ÇevreyiKeşfediyorumYaşanılan alanla ilgili arazi gezileri vearaştırmalar yapılarak tüm coğrafi özelliklerinele alındığı bir rapor hazırlanabilir. / Kendi Belgeselimi OluşturuyorumYaşanılan alanın coğrafi özellikleri ile ilgiligörsel sunu hazırlanır (belgesel, albüm, slaytgösterisi vb.).

[!] Atatürk’ün yaşadığımız yerleşim birimi veyabölge ile ilgili izlenimleri konuyla ilişkilendirilir.[!] Yaşanılan alana ait tarihî, doğal değer veyaönemli bir etkinlik varsa bunlar tanıtılır.# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, arazi çalışma becerisi; tablo,diyagram ve grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi, zamanı algılama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Doğal Sistemler, Beşerî Sistemler, Çevre veToplum Bu kazanımlar için gözlem formu, performansgörevi, proje, açık uçlu sorular kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.


17


ÖĞRENME ALANI: Ç. KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER VE ÜLKELER


Ç.9.1. Dünyadaki farklı bölge örneklerini,özellikleri ve bölge belirlemede kullanılan kriterleraçısından analiz eder.

Ç.9.2. Çeşitli ölçeklerdeki bölge örneklerinikullanarak bölge sınırlarının amaca göredeğişebilirliğini açıklar.

Ç.9.3. Haritalardan yararlanarak çeşitli coğrafikriterlerle belirlenmiş bölgelerde bulunan ülkeleriayırt eder.

/ Bütünün ParçalarıÖğrencilere dünyadaki bazı bölge isimleriverilerek bu bölgelerin sınırlarını belirleyenana faktörler tespit edilir. Dilsiz dünyaharitası üzerinde belirlenen ortak kriterleregöre yeni bölge sınırları oluşturulabilir. / Dünyanın DokusuÜlkelerin konumları dikkate alınarak zihinharitaları oluşturulabilir.

[!] Mekânsal tanımlamalar, sınıflandırmalarve coğrafî analizlerde bölge incelemelerigereklidir. Hangi amaçla olursa olsun yeriniteleyen özellik açısından, bölgenin benzeralanların sınırlandırılması vesınıflandırılması olduğu vurgulanmalıdır.# Harita becerisi, sorgulama becerisi, tablo,diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öğrenci üründosyaları, öz değerlendirme ve açık uçlusorular kullanılarak değerlendirmeyapılabilir.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme # :Coğrafi beceriler

18

LİSE COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI9. SINIF

ÖĞRENME ALANI: D. ÇEVRE VE TOPLUM


D.9.1. İnsanların gereksinimlerinden yola çıkarakdoğal çevreyi kullanma biçimlerini örneklendirir.

D.9.2. Doğal çevrenin insan faaliyetlerine etkilerinive insanların doğal çevreye uyum süreçlerinikarşılıklı ilişkileri çerçevesinde analiz eder.

D.9.3. Örneklerden yararlanarak doğal ortamdainsan etkisiyle meydana gelen değişimlerinsonuçlarını analiz eder.

/ / Doğayla Uyumlu YaşamDavacının doğa, davalının insanlar olduğuinsan-doğa ilişkisini tüm boyutları ilesorgulayan mahkeme simülasyonuhazırlanabilir.

# Gözlem becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi; tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişimve sürekliliği algılama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öz değerlendirme;açık uçlu, kısa cevaplı, çoktan seçmelisorular ile boşluk doldurma, eşleştirme tipisorular kullanılarak değerlendirmeyapılabilir.


19

20




A.10.1. Kayaçların özellikleri ile yeryüzü şekillerininoluşum süreçlerini ilişkilendirir.

/ / Kayaçların AnlattıklarıFarklı kayaç türlerinden bir taş sergisioluşturularak özellikleri birbiriyle karşılaştırılır.Konuyla ilgili fotoğraflar incelenebilir.

[!]Arazi çalışması ile verilebilir.# Gözlem becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.

A.10.2. Levha tektoniği ile deprem kuşakları, sıcak sukaynakları ve volkanların dağılışını ilişkilendirir.

Dünya’nın Hareket Eden LevhalarıLevha tektoniği ile volkan ve deprem dağılışharitaları karşılaştırılır. Aralarındaki ilişkisorgulanır. Yerin İçinden Gelen Kanıt: Sıcak SularDünya fay hatlarının dağılışı bir harita üzerindebelirlenir. Bu dağılışla önemli sıcak su kaynaklarıarasında ilişki kurulabilir.Sıcak su kaynakları ve fay hatlarının bulunduğuyerler ile ilgili koordinatlar verilerek verilerindilsiz haritalara aktarılması istenir. Hazırlananharita ile ilgili genellemeler yapılabilir (EtkinlikCBS kullanarak da yapılabilir.).

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi; kanıt kullanma, değişim vesürekliliği algılama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. A.10.1 ve A.10.2 kazanımları için özdeğerlendirme ile açık uçlu sorular kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.

A.10.3. Su kaynaklarını farklı özelliklerine göresınıflandırır.

/ Su SistemleriSu kaynakları ile ilgili yapılan beyin fırtınasısonucunda ortaya çıkan kavramlar ortak bir yerde(kavram havuzu) listelenir. Karışık olaraklistelenen kavramlar öğrenciler tarafındangeliştirilecek sistematik ile kavram haritası hâlinedönüştürülerek sınıfta sunulabilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi. Bu kazanım için kavram haritası ve kısacevaplı sorular kullanılarak değerlendirmeyapılabilir

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme #:Coğrafi beceriler

21




A.10.4. Toprak çeşitliliğini oluşum süreçlerine göre açıklar. / / Toprağın HikâyesiÇözünme kavramı ile ilgili kavram ağıoluşturularak iklim-yer şekilleri ilişkisi ve toprakoluşumu üzerinde nasıl bir etki yaptığıdeğerlendirilir. Daha sonra toprak türleri ile ilgilişema oluşturulabilir. / Toprağın SerüveniToprak oluşum süreci ile ilgili kısa filmlerizlenerek film çalışma kâğıdı doldurulur. Sınıfagetirilen toprak örnekleri incelenerek oluşumsüreci ile toprak örneklerini ilişkilendiren görselimgeler veya sebep sonuç diyagramlarıoluşturulabilir.

# Gözlem becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi; birincil ve ikincil kaynaklarıkullanma, değişim ve sürekliliği algılama becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için öz değerlendirme ile açık uçlusorular kullanılarak değerlendirme yapılabilir.

A.10.5. Bitki tür ve topluluklarını genel özelliklerine göresınıflandırır.A.10.6. Farklı bitki topluluklarının dağılışı ile iklim ve yerşekillerini ilişkilendirir.

/ / Dünyayı Kaplayan Örtü: BitkilerBilgi kese kâğıdı tekniği ile bitki topluluklarınıngenel özellikleri ve dünya üzerinde görüldüğüalanlar sınıflandırılır. Elde edilen bilgiler haritaüzerine aktarılarak iklim ve yer şekillerinindağılışı ile ilişkilendirilebilir.

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi, araziçalışma becerisi, sorgulama becerisi; tablo,diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi, kanıt kullanma becerisi. Bu kazanımlar için, açık uçlu sorularkullanılarak değerlendirme yapılabilir.


22


ÖĞRENME ALANI: B. BEŞERÎ SİSTEMLER


B.10.1. Nüfus özellikleri ve nüfusun önemi hakkındaçıkarımlarda bulunur.

/ Neden Nüfus Sayımı Yapılır?Farklı ülke ve dönemlere ait nüfus sayımları amaçve kapsam açısından sorgulanır. Gelecekle ilgilinüfus sayım formu oluşturulabilir.

# Sorgulama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi, tablo, grafik yorumlamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir.

B.10.2. Dünya nüfusunun tarihsel süreçteki değişiminiyorumlar.

Demografik DöngüDemografik döngü grafiği sınıfta forum tekniği iledeğerlendirilebilir (CBS uygulaması ve İnternetaraştırması yapılabilir.).

# Sorgulama becerisi, zamanı algılama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir.

B.10.3. Nüfus piramitleri oluşturarak nüfusun yapısıylailgili çıkarımlarda bulunur.

Piramitlerin AnlattıklarıCinsiyete ve yaş gruplarına göre farklı ülkelerinnüfus verileri ile nüfus piramitleri oluşturulur.Nüfus piramitlerinin oluşturulma amaçlarıhakkında değerlendirmeler yapılarak nüfuspiramitleri oluşturulan ülkeler karşılaştırılır (CBSuygulamaları yapılabilir.).

[!] Temel nüfus piramitlerinin özellikleriverilmelidir.# Tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. B.10.4 ve B.10.5 kazanımları için performansgörevi ile açık uçlu sorular kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.

B.10.4. Nüfus artış oranının değişiminde etkili olanfaktörleri sorgular.

Nüfus DinamikliğiSınıf gruplara ayrılır. Ülkelere ait genel nüfusözelliklerinin bulunduğu kartlar dağıtılarak artışoranını etkileyen faktörler konusunda grupçalışması yapılması istenir. Grupların elde ettiğisonuçlar karşılaştırılır (CBS uygulamaları veİnternet araştırmaları yapılabilir.).

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılama becerisi.


23




B.10.5. Tarihî metinler, belgeler ve haritalardanyararlanarak dünyadaki göçlerin nedenleri hakkındaçıkarımlarda bulunur.B.10.6. Örnek incelemeler yoluyla göçün mekânsaletkilerini analiz eder.

/ Göçün Tarihsel SeyriGeçmiş dönemlere ait göçlerle ilgili kaynaklardanyararlanarak, haritalar ve kavram ağlarıoluşturarak göçün sebeplerine ait sınıflandırmayapılabilir. / Göç Yollarıİş birlikli öğrenme yöntemiyle önemli göçlerigösterir haritalar üzerinde göçlerin yönleriişaretlenerek göçe neden olan faktörlerkarşılaştırmalı olarak incelenir, sonuçlar sınıfçadeğerlendirilir (Film izlenebilir.). Göçün Mekânsal EtkileriYakın çevredeki göç alan veya veren biryerleşmeye araştırma-inceleme gezisi yapılabilir.

[!] Tarihteki önemli Türk göçlerinin sebeplerinedeğinilir (B.10.5. kazanımı için).# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,birincil ve ikincil kaynakları kullanma becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar öz değerlendirme, performansgörevi kullanarak değerlendirilebilir.


24




B.10.7. Geçmişten günümüze farklı geçim tarzlarını,ekonomik faaliyetler ve toplumsal değişimler açısındananaliz eder.

/ Avcı-Toplayıcılıktan Biyo-TeknolojiyeGeçmişten günümüze mesleklerle ve toplumsalilişkilerle ilgili drama çalışması yapılabilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,birincil ve ikincil kaynakları etkili kullanmabecerisi, değişim ve sürekliliği algılama becerisi,kanıt kullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için açık uçlu sorular kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.

B.10.8. Ekonomik faaliyetleri temel özelliklerine göre ayırteder.B.10.9. Ekonomik faaliyet türlerinin oransal dağılımınailişkin verileri, ülkelerin gelişmişlik düzeyleriyleilişkilendirir.

/ Ekonomik FaaliyetlerinSınıflandırılmasıEkonomik faaliyetler temel özelliklerine göregörsel imgeler oluşturularak sınıflandırılır.Gözlemlerden ve gerçek yaşamla bağ kurmatekniğinden yararlanılarak metinler oluşturulur.Daha sonra örnek olarak seçilen ülkelerdekiekonomik faaliyetlerin oransal dağılımlarınıgösteren grafikler karşılaştırılır (CBSuygulamaları yapılabilir.).Ekonomik Faaliyet Alanına GeziYakın çevredeki ekonomik faaliyet alanlarıgezilebilir.

[!] Birincil, ikincil, üçüncül, dördüncül ve beşincilfaaliyet sınıflarına göre ekonomik faaliyet türleriişlenir.[!] Ulaşım ve iletişim tüm ekonomik faaliyetlerleilişkilendirilir.# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi, araziçalışma becerisi; tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öz değerlendirme, gözlem;açık uçlu, kısa cevaplı, çoktan seçmeli sorular ileboşluk doldurma, eşleştirme tipi sorularkullanılarak değerlendirme yapılabilir.


25




C.10.1. Haritalardan yararlanarak Türkiye’deki yerşekillerinin temel özelliklerini ve dağılışını analiz eder.

/ / Yer Şekillerinin ÇeşitliliğiTürkiye Fizikî Haritası üzerinde ana yer şekilleriayırt edilir. Yer şekillerinin farklılık göstermesininnedenleri sorgulanır ve Türkiye’nin tektonikgelişimi ile ilişkilendirilir.

[!] Yakın çevrede ana yer şekillerini incelemeamaçlı arazi çalışması yapılabilir.[!] Türkiye’deki faylar, levha hareketleri vedepremler ilişkilendirilir.# Harita becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi, kanıt kullanma becerisi,zamanı algılama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için performans görevi, proje veöz değerlendirme yapılabilir.

C.10.2. Türkiye’nin yer şekillerinin oluşum sürecini iç vedış kuvvetlerle ilişkilendirir.

/ Farklılığın NedenleriDünya İklim Kuşakları Haritası üzerinde Türkiyeikliminin hangi kuşakta olduğu belirlenir. İklimietkileyen küresel ve yerel faktörler sınıflandırılır.Türkiye üzerinde etkili olanlar hakkındaçıkarımlar yapılır. Verilerden yararlanarakTürkiye’de görülen iklim tipleri harita üzerindeişaretlenerek dağılışları ve başlıca özelliklerideğerlendirilir. Bu etkinlikle ilgili olarak CBS dekullanılabilir. / Dört Mevsim Bir AradaGrup çalışması yapılarak Türkiye’nin iklimi ileilgili metinler (edebi metinler) ve kaynaklarincelenerek Türkiye’de görülen iklimler ve iklimietkileyen faktörler belirlenir. Belirlenen iklimlereait görsel imgeler hazırlanarak sunulur.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi, zamanı algılama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için gözlem formu, açık uçlu,kısa cevaplı, çoktan seçmeli sorular ile boşlukdoldurma, eşleştirme soruları kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.


26




C.10.3. Haritalar kullanarak Türkiye’nin iklimini etkileyenfaktörler hakkında çıkarımlarda bulunur. C.10.4. Harita, tablo ve grafiklerden yararlanarakTürkiye’deki iklim elemanlarının özellikleri hakkındaçıkarımlarda bulunur.

/ Türkiye’de İklim ElemanlarınınDokusuSınıf gruplara ayrılır. Türkiye’den seçilmişistasyonlara ait iklim elemanı verileri gruplaradağıtılır. Verilerin tablo, grafik hâlinedönüştürülmesi ve haritalar üzerine aktarılmasıistenir. Her grup kendi ürününü sınıfta sunar(Verilerin değerlendirilmesinde CBS uygulamalarıyapılabilir.).

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi; tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için açık uçlu sorular kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.

C.10.5. İklime ait kanıtlardan yararlanarak Türkiye’degörülen iklim tiplerinin özellikleri hakkında çıkarımlardabulunur.

/ Farklılığın NedenleriDünya İklim Kuşakları Haritası üzerinde, Türkiyeikliminin hangi kuşakta olduğu belirlenir. İklimietkileyen küresel ve yerel faktörler sınıflandırılır.Türkiye üzerinde etkili olanlar hakkındaçıkarımlar yapılır. Verilerden yararlanılarakTürkiye’de görülen iklim tipleri harita üzerindeişaretlenerek dağılışları ve başlıca özelliklerideğerlendirilir. Bu etkinlikle ilgili olarak CBS dekullanılabilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi;tablo, diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi, zamanı algılama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için gözlem, öz değerlendirme,açık uçlu, kısa cevaplı, çoktan seçmeli, boşlukdoldurma, eşleştirme soruları kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.


27




C.10.6. Türkiye’deki toprak tipleri ve bunların dağılışındaetkili olan faktörleri ilişkilendirir.

C.10.7. Türkiye topraklarının kullanımını verimlilikaçısından değerlendirir.

/ / Topraklarımızdan NasılYararlanıyoruz?Sınıfa getirilen toprak örnekleri incelenir.Toprakların kullanımı ile ilgili projehazırlanabilir. Toprağın SesiTürkiye’deki toprak kullanım şekilleri veverimliliğine ait kısa filmler izlenebilir.

[!] Atatürk’ün topraklarımız hakkındaki görüşlerikonuyla ilişkilendirilir.[!]Türkiye’de erozyon un etkisi de işlenecektir (C.10.7).# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öz değerlendirmeyapılabilir.

C.10.8. Türkiye’deki doğal bitki topluluklarının dağılışınıyetişme şartlarıyla ilişkilendirerek analiz eder.

/ / Doğal Unsurların Göstergesi:BitkilerTürkiye’deki bitki tür ve çeşitliliğini, dağılışını,yetişme şartlarını vurgulayan reklam metinleri,kısa reklam filmleri veya afişler hazırlanabilir.

[!] Türkiye’deki endemik ve relikt bitkilerindağılış ve önemleri de vurgulanır.# Harita okuma becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi; tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için açık uçlu sorularkullanılarak değerlendirme yapılabilir.

C.10.9.Türkiye’deki su varlıklarını genel özellikleri vedağılışları açısından analiz eder.

C.10.10. Türkiye’deki su varlığından yararlanmayıekonomik, sosyal ve kültürel etkileriyle analiz eder.

/ Türkiye’nin Su GücüSu kaynaklarının özelliklerine ait örnek olayanalizleri yapılır. Su kaynaklarının sosyal veekonomik etkilerine dair çeşitli araştırma ve edebîmetinler incelenir. Sularımızdan yararlanmayayönelik senaryolar oluşturulur (Film izlenebilir.).

[!] Su kaynakları içinde denizlerimizin potansiyelive ülkemiz için önemi üzerinde de durulmalıdır. [!] Atatürk’ün denizlerimizle ilgili görüşleriverilir.# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir.


28




C.10.11. Türkiye’de yerleşme ve nüfus dağılışını etkileyenfaktörler hakkında çıkarımlarda bulunur.

/ / Doğa ile Medeniyetin BuluştuğuÜlkeBeyin fırtınası yapılarak yerleşme ve nüfusdağılışını etkileyen faktörler maddelenir. Sınıfgruplara ayrılarak her gruba yerleşme ve nüfusdağılışını etkileyen bu faktörlerden biriverilerek üzerinde tartışmaları istenir. Dahasonra gruplar birleşerek sonuç raporuhazırlanabilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi; tablo,diyagram, grafik oluşturma ve yorumlama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir. C.10.5, C.10.6, C.10.7, C.10.8 kazanımları içinöz değerlendirme, performans görevi kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.

C.10.12. Türkiye’deki yerleşim birimlerini fonksiyonelözellikleri açısından ayırt eder.

/ / Türkiye’nin Yerleşme DokusuFarklı özellikte yerleşme tipleri seçilerekbunların fonksiyonları ve yerleşme düzeni ileilgili öğrencilere drama çalışması yaptırılabilir.

[!] Türkiye’nin idari yapısı ele alınacaktır.# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi; tablo,diyagram, grafik oluşturma ve yorumlama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir.

C.10.13. Doğal unsurlardan yola çıkarak Türkiye’dekikırsal yerleşme tiplerinin çeşitliliğini örneklendirir.

/ / Kırsal Faaliyetler ve DeğişimKır yerleşmeleri ve doğal unsurlarla ilgilikavram kartları kullanılarak kavramlaryorumlanır. Daha sonra kavram ağlarıoluşturulabilir.

# Sorgulama becerisi, birincil ve ikincil kaynaklarıkullanma becerisi, kanıt kullanma becerisi, haritabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir.

C.10.14. Türkiye’deki şehirleri fonksiyonlarına göreörneklendirir.

/ / Türkiye’nin Şehirsel DokusuTürkiye’nin şehirlerine ait zihin haritalarıoluşturulur. Bunlar karşılaştırılarak yorumlanır(CBS uygulaması yapılabilir.).

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. C.10.9, C.10.10, C.10.11, C.10.12 kazanımlariçin öz değerlendirme, gözlem formu, açık uçlusorular kullanılarak değerlendirme yapılabilir.


29




C.10.15. Türkiye nüfusunun yapısal özelliklerini vedağılışını analiz eder.

/ Nüfus Dağılışındaki FarklılıkTürkiye’nin nüfus niteliği ile ilgili verilerdenyararlanarak tablo, grafik oluşturulur. Boş birTürkiye haritası üzerinde nüfus yapısına ait ayrıayrı haritalar oluşturularak nüfus dağılışları ve budağılışın nedenleri sorgulanır (CBSkullanılabilir.).

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi;tablo, diyagram ve grafik oluşturma becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir.

C.10.16. Türkiye’de nüfusun tarihsel seyrini sosyal veekonomik faktörler açısından sorgular.

/ Nüfusumuzun DinamikliğiNüfus gelişimini gösteren grafik ve ilgili tablolarsınıfça incelenir. Nüfus artış oranınıetkileyebilecek faktörlerle ilgili beyin fırtınasıyapılarak listelenir. Bunlar grafik ve tabloylailişkilendirilebilir (CBS uygulamaları yapılabilir).

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi;tablo, diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılama becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.

C.10.17. Türkiye’deki göçlerin sebep ve sonuçlarını coğrafiaçıdan sorgular.

/ / Göç ve EtkileriFarklı zamanlarda göç etmiş üç ailenin göçserüveni verilen rol kartları ile canlandırılır. Göçleilgili sebep-sonuç tablo ve diyagramlarıoluşturulabilir.

# Sorgulama becerisi; tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, birincil veikincil kaynakları kullanma becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir.


30




Ç.10.1. Kıtaların ve okyanusların konumsal önemindekideğişimi tarihsel süreçten örneklerle değerlendirir.

/ Dünyanın İki YarısıKeşifler ve dünyanın yeni alanlarının kullanımaaçılması ile örneklerden yola çıkarak kıt’aların veokyanusların değişen önemi ve özellikleri ile ilgiliaraştırma yapılabilir. İpek Yolundan GünümüzeCoğrafî keşiflerin öncesi, sonrası ve günümüzleilgili senaryolar oluşturulur. Senaryolara göreöğrenciler tüccar kafilesi olarak belirlenen alanlararasında ticaret organize ederler. İzlenen yollar,alış-verişe konu olan mallar ve taşıma araçlarıdünya haritası üzerine aktarılarak bunlardakideğişim, süreklilik ve konumsal önemleritartışılabilir.

[!]Keşifler ve keşiflerin özellikleri de verilecektir.# Harita becerisi, zamanı algılama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için açık uçlu sorular sorularakdeğerlendirme yapılabilir.

Ç.10.2. Bölgeler ve ülkeler arası etkileşimde teknolojikgelişmelerin rolünü örneklendirir.

/ Teknolojinin GücüKonuyla ilgili bilimsel metinler incelenir.Metinlerden yararlanarak görsel imgelerhazırlanır. Haber TopluyorumKonuyla ilgili basında çıkan haber, makale, resim,film vb. materyaller toplanıp tasnif edilerek kritiğiyapılabilir.

[!] Atatürk’ün gelişme ve medeniyetle ilgiligörüşleri konuyla ilişkilendirilir.# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılama becerisi,kanıt kullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için dereceleme ölçeğihazırlatarak değerlendirme yapılabilir.

Ç.10.3. Uluslararası ulaşım hatlarının bölgesel ve küreseletkilerini sorgular.

/ Küresel Ulaşım AğlarıDünya haritası üzerinde önemli ulaşım hatları vegeçit alanları belirlenerek bunların konumsalanalizleri ve etkileri üzerinde beyin fırtınasıyapılabilir.

# Harita kullanma becerisi, sorgulama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım, performans görevi ve açık uçlusorular sorularak değerlendirilebilir.


31




D.10.1. Doğal afetleri; oluşum nedenleri, özellikleri,dağılışları ve insanlara olan etkileri bakımından analiz eder.D.10.2. Dünyanın farklı bölgelerinde doğal afetlere yönelikgeliştirilen yöntemleri afet yönetimi açısından analiz eder.D.10.3. İnsanların doğal afetlerin oluşumuna etkisini, afetbilincinin geliştirilmesi açısından değerlendirir.

/ / Doğal Afetlerin Küresel YüküDünyada görülen doğal afetlerin neler olduğulistelenir. Doğal afetlerin dünya üzerinde nedenfarklılıklar gösterdiği ve farklı etkilere sebepolduğu tartışılır. Doğal afetlerden korunmayollarına yönelik öneriler sunulabilir.

[!] Yakın çevrede afet alanı varsa, arazi çalışmasıyapılabilir (D.10.1 kazanımı için).[!] İşlenişte depremlere daha fazla ağırlık verilecektir (D.10.2kazanımı için)# Harita kullanma becerisi, gözlem becerisi, araziçalışması yapabilme, sorgulama becerisi, tablo,diyagram, grafik oluşturma ve yorumlama becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar için öz değerlendirme, gözlemformları ile açık uçlu, kısa cevaplı, çoktan seçmelisorularla, boşluk doldurma, eşleştirme tipi testlerve tutum ölçeği kullanılarak değerlendirmeyapılabilir.


32


ÖĞRENME ALANI: A. DOĞAL SİSTEMLERKAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR

A.11.1. Biyoçeşitliliğin oluşumunda ve azalmasındaetkili olan faktörleri sorgular.

/ Bozulan DengelerHaritalar incelenerek bitki ve hayvantürlerinin zenginliği ve dağılışı ile doğaunsurlarının ilişkisi kurulur. Dünyadaki türzenginliğinin nedenleri ile türlerinazalmasına neden olan faktörlerilişkilendirilerek raporlar oluşturulabilir.

# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi, değişimi ve sürekliliği algılamabecerisi, kanıt kullanma becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. A. 11.1, A.11.2. kazanımlar için özdeğerlendirme formu, gözlem formukullanarak açık uçlu sorular sorarakdeğerlendirme yapabilirsiniz.

A.11.2. Ekosistemi oluşturan unsurları, maddedöngüsünü ve enerji akışını ekosistemin devamlılığıaçısından analiz eder.

/ Doğadaki DöngülerAzot, karbon, su, enerji ve besin döngüsüdiyagramlarından yararlanarak doğalsistemlerin etkileşimi örneklendirilir. Budöngülerin birbirlerine etkileri ve sistemilişkisi analiz edilebilir.

[!] Azot, karbon, su, enerji ve besin döngüsüverilir.# Sorgulama becerisi, değişimi ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için öğrenci ürün dosyaları, özdeğerlendirme formu, gözlem formu,dereceleme ölçeği kullanarak, açık uçlu, kısacevaplı, çoktan seçmeli sorular sorarak,boşluk doldurma, eşleştirme tipi testlerkullanarak değerlendirme yapabilirsiniz.

A.11.3. Su ekosisteminin unsurlarını ve işleyişinianaliz eder.

/ Su EkosistemiEkosistem kavram ağı oluşturulur. Suekosistemine ait unsurlardan yola çıkılarakbunun (su ekosisteminin) yaşam için önemitartışılır. Örnek bir su ekosistemi incelenerek(Bir göl incelemesi olabilir.) sınıf ortamındaçeşitli görsel materyallerden yararlanaraksunum yapılabilir.

[!] Su döngüsü ve dünyadaki su varlığınındoğal sistemlerin işleyişi üzerindeki etkileriüzerinde durulmalıdır.# Sorgulama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.


33




B.11.1. Ülkelerin farklı dönemlerine ait nüfuspolitikalarını ve bunların sonuçlarını karşılaştırır.

/ Nüfus PolitikalarıSeçilerek belirlenen ülkelerin, uyguladıklarınüfus politikalarının olumlu ve olumsuzyönleri, değişim ve süreklilik açısındankarşılaştırılabilir.

# Gözlem becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişimive sürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.

B.11.2. Şehirleri fonksiyonel özellikleri açısındanörneklendirerek bunların küresel ve bölgesel etkileriniyorumlar.

/ Şehirsel Hiyerarşiİş birlikli öğrenme yöntemiyle seçilenşehirler etki alanlarına göre sınıflandırılır veşehirsel fonksiyonların neler olduğubelirlenir. Daha sonra verilen dünya haritasıüzerinde küresel, bölgesel ve yerel etkiyesahip şehirler işaretlenerek etkileriyorumlanır. / Şehirleşen DünyaCBS kullanılarak Dünyadaki şehirler;verilecek nüfus aralıkları, etki alanları vebelirlenen fonksiyonlar açısındansınıflandırılır ve dünya haritasında işaretlenir.Öğrencilerden bu şehirler hakkındadeğerlendirme yapmaları istenebilir.

# Harita becerisi, değişimi ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar için öğrenci ürün dosyaları,öz değerlendirme formu, proje, gözlemformu, dereceleme ölçeği kullanarak, açıkuçlu sorular sorarak değerlendirmeyapabilirsiniz.

B.11.3. Tarihsel süreçte şehirlerin nüfus vefonksiyonel özelliklerindeki değişimleri küreseletkileri açısından yorumlar.

/ / Şehirsel Gelişim ve EtkileriÖğrencilere üç ayrı döneme ait şehirörnekleri verilerek örnek şehir incelemeyöntemiyle raporlar hazırlanabilir.Şehir İnceleme GezisiYaşanılan yer veya yakın çevredeki bir şehirkuruluş yeri, gelişimi ve fonksiyonelözellikleri açısından incelenebilir.

# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi, tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir.


34




B.11.4. Doğal unsurların üretim, dağıtım ve tüketimsüreçleri üzerindeki etkisini analiz eder.B.11.5. Beşerî unsurların üretim, dağıtım ve tüketimsüreçleri üzerindeki etkisini analiz eder.B.11.6. Üretim, dağıtım ve tüketim sektörleriarasındaki ilişkiyi ekonomiye etkisi açısından analizeder.

/ Üretimden Tüketime Üretim, tüketim ve dağıtım kavramlarına aitkavram haritaları oluşturularak ilişkilendirmeyapılır. Daha sonra ekonominin temeli olanbu faaliyetler üzerinde etkili faktörlersorgulanarak, dağılışları ile ilgili örnekleredayalı haritalar, tablo ve grafik çalışmalarıyapılır (CBS çalışması yapılabilir).

[!] Yaşadığı bölgedeki üretim, dağıtım vetektim kalıbı ile ilgili proje hazırlanabilir(B.11.6 kazanımı için).# Harita kullanma becerisi, arazi çalışmabecerisi, sorgulama becerisi, tablo, diyagram,grafik oluşturma ve okuma becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öğrenci ürün dosyaları,gözlem formu, dereceleme ölçeği kullanarak,açık uçlu, kısa cevaplı sorular sorarak, çoktanseçmeli, boşluk doldurma, eşleştirme tipitestler kullanarak değerlendirmeyapabilirsiniz.

B.11.7. Doğal kaynakları sınıflandırarak doğalkaynak- ekonomi ilişkisini açıklar.

/ Doğal Kaynaklar ve KalkınmaDoğal kaynakların kullanım amaçları,oluşumları ve ekonomik kalkınma açısındanönemine yönelik kavram ağları oluşturularakilişkilendirme yapılabilir.

# Sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir.


35




C.11.1. Türkiye’nin tarih boyunca medeniyetlermerkezi olmasının nedenlerini coğrafi konumaçısından değerlendirir.

/ Konumumuzun BelirledikleriTürkiye topraklarının dünya medeniyetleriarasındaki yerine ait metinler incelenerekülkemizin konum özelliklerinin rolü tartışılır.Ülkemizin tanıtımına yönelik afiş veyabroşür çalışmaları yapılabilir.

# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi, tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.

C.11.2. Türkiye’deki yer şekilleri ile arazi kullanımıarasındaki ilişkiyi analiz eder.

/ / Türkiye’de Arazi KullanımıGörsel materyaller ve Türkiye haritasındanyararlanarak Türkiye’nin yer şekilleriylebaşlıca arazi kullanım şekilleri ilişkilendirilir.Ayrıca öğrencilerden yakın çevrelerinden yerşekilleri ve arazi kullanım ilişkisine kanıtlaradayalı olarak rapor oluşturmaları istenebilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi, kanıt kullanmakazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. C.11.1, C.11.2, C.11.3, C.11.4. kazanımlariçin öğrenci ürün dosyaları, gözlem formu,dereceleme ölçeği, performans ödevi ile açıkuçlu, kısa cevaplı sorularla, çoktan seçmeli,boşluk doldurma, eşleştirme tipi testlerledeğerlendirme yapabilirsiniz.

C.11.3. Türkiye ekonomisinin sektörel dağılımını vebunları etkileyen şartları analiz eder.C.11.4. Türkiye’de uygulanan ekonomi politikalarınıdeğişim ve süreklilik açısından değerlendirir.

/ / Türkiye EkonomisininBelirleyicileriAltı şapkalı düşünme yöntemiyle ekonomikfaaliyetleri etkileyen şartlar ve ekonomipolitikaları geçmişten günümüze tartışılır.Sektörel dağılım grafikleri incelenerekekonomimiz açısından önemleri tartışılabilir.

[!] Ekonomi politikaları içinde mekânsalfarklılıkları gidermeye yönelik projeler veuygulamalar ele alınmalıdır.[!] Atatürk’ün Türkiye ekonomisi ile ilgiligörüşleri doğrultusunda ekonomikdeğerlerimiz vurgulanır.# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi, tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi, birincil ve ikincilkaynakları etkili kullanma becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.


36




C.11.5. Türkiye’de tarım ve hayvancılığışekillendiren unsurlarla bu sektörlerin özellikleriniaçıklar.C.11.6. Tarım ve hayvancılığın Türkiyeekonomisindeki yerini değişim ve süreklilik açısındandeğerlendirir.

/ Temel Ekonomik FaaliyetlerimizTarım ve hayvancılık faaliyetlerinigerçekleştirecek bir işletme projesi hazırlanır.Proje; sonuç değerlendirmesi, tablo vegrafiklerden yararlanarak tarım vehayvancılık sektörümüzdeki değişim vesüreklilik açısından incelenebilir.

[!] Atatürk’ün tarım ve hayvancılıkla ilgiligörüşleri ve uygulamaları konuylailişkilendirilir (C.11.6 kazanımı için.).# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi, tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için öğrenci ürün dosyaları, özdeğerlendirme formu kullanarakdeğerlendirme yapabilirsiniz.

C.11.7. Türkiye'nin madenlerini ve enerjikaynaklarını ülke ekonomisindeki yeri ile birliktedeğerlendirir.C.11.8. Türkiye’nin madenlerini ve enerjikaynaklarını etkili kullanım açısından değerlendirir.

/ Ekonomik DeğerlerimizÜlkemizde çıkarılan maden ve enerjikaynaklarına yönelik ekonomik değer veetkili kullanım ilişkisi kurularak şemaoluşturulur. Analoji ve metaforlardanyararlanarak maden ve enerji kaynaklarınınetkili kullanımı tartışılır.

[!] Atatürk’ün doğal kaynaklarımızındeğerlendirilmesi ile ilgili önerileri veuygulamaları örneklendirilir (C.11.7kazanımı için).# Sorgulama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için açık uçlu sorular sorarakdeğerlendirme yapabilirsiniz.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme #. Coğrafi beceriler

37




C.11.9. Türkiye sanayisini şekillendiren faktörleri vebu sektörün özelliklerini açıklar.C.11.10. Sanayinin Türkiye ekonomisindeki yerinideğişim ve süreklilik açısından değerlendirir.C.11.11. Farklı hizmet sektörlerinin Türkiye’ninekonomik kalkınmasıyla olan ilişkisini sorgular.

/ / Silikon Vadisine DoğruZaman ve mekânın gösterildiği şeritlerüzerinde Türkiye sanayisinin gelişim süreciirdelenir.

[!]Üçüncül, dördüncül ve beşincil sektörler açısındanişlenecektir (C.11.10.)[!] Sanayi bölgesi varsa buralara geziyapılabilir.[!] Atatürk’ün Türkiye’nin sanayileşmesineverdiği önem ve bu konudaki uygulamalaraait sözleri konuyla ilişkilendirilir.# Harita becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişimive sürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.

C.11.12. Türkiye’deki doğal afetlerin nedenleri,dağılışları ve sonuçlarını analiz eder.

/ / Türkiye Risk Altında mı?Ülkemizde görülen doğal afetlerle ilgili zihinharitası oluşturur. En çok görülen doğalafetlerin dağılış haritaları oluşturularakoluşum nedenlerini mekânsal faktörlerleilişkilendiren sebep-sonuç diyagramlarıhazırlanabilir. Afetlerle YaşamDoğal afetlere yönelik kısa filmlerizlenebilir.

[!] Yakın çevrede doğal afet bölgesi ve riskalanı varsa buralara araştırma ve incelemegezisi yapılabilir.# Harita kullanma becerisi, arazi çalışmabecerisi, sorgulama becerisi, tablo, diyagram,grafik oluşturma ve yorumlama becerisi,kanıt kullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir.


38




Ç.11.1. Kültürü oluşturan unsurlardan yola çıkarakfarklı kültürel bölgelerin yeryüzünde yayılışalanlarına ait analizler yapar.

/ Kültürün Yayılış AlanlarıBölge analizi yöntemiyle Türk kültürününyayılış alanları ve Türk kültüründe etkili olanfaktörler sorgulanır. Bu alanlar dilsiz dünyaharitası üzerinde belirlenerek Türk kültürüneait karakteristik sembollerle gösterilebilir.

[!] Atatürk’ün Türk dünyasına yönelik bakışıve görüşleri konuyla ilişkilendirilir.[!] Türk kültürünün yayılış alanlarına aitbölgesel analizler de yapılır.# Harita becerisi, sorgulama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir.

Ç.11.2. Ülkeler ve bölgeler arasındaki ticaretle hammadde, üretim ve pazar alanlarını ilişkilendirir.

/ Üretim – Dağıtım - TüketimDokusuDünyadaki önemli ham maddeler ve önemlipazarlara yönelik zihin haritası oluşturulur.Bu haritalardan yola çıkarak üretim, dağıtımve tüketim dokusunun oluşumunda etkili olanfaktörlerin neler olduğu sorgulanır (CBS dekullanılabilir.).

# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi, değişimi ve sürekliliği algılamabecerisi, tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. D.11.1, D.11.2, D.11.3 kazanımları içinperformans ödevi ile gözlem formu,dereceleme ölçeği kullanarak, açık uçlusorular sorarak değerlendirme yapabilirsiniz.

Ç.11.3. Örnek incelemeler yoluyla ülkeler arasıetkileşimde turizm faaliyetlerinin rolünü sorgular.

/ Dünyanın Hızlı Gelişen Endüstrisi:TurizmDünyanın önemli turistik değerleri haritaüzerinde belirlenir. Rol kartları hazırlanarakturizm faaliyetleri ile küresel etkileşim,kültür ve ekonomi ilişkisi kurulabilir.

[!]Dünyanın yedi harikası, dünyanın doğal vekültürel ortak mirası, millî parklar daverilmelidir.# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme # Coğrafî beceriler

39




Ç.11.4. Örnek inceleme yoluyla bir ülkenin coğrafiözelliklerini araştırır.

/ Ülke AnaliziGruplar oluşturularak her grup seçtiği birülkenin tanıtımını üstlenir. Tanıtımınardından soru turu yapılarak konupekiştirilebilir.

[!] Türkiye ve dünya açısından ekonomik,kültürel, siyasal önemi olan ve merak edilenbir ülke araştırılır.# Harita becerisi, sorgulama becerisi, tablo,diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir.

Ç.11.5. Sanayileşmiş bir ülkeyi sanayileşmeaşamaları açısından analiz ederek sanayileşmesüreçlerini değerlendirir.

/ Nasıl Geliştiler?Sanayileşmiş bir ülke seçilerek sanayigelişimi açısından önemli dönüm noktalarıbelirlenir. Her dönüm noktasının belirlediğizaman dilimi belli temalarla ifade edilerekzaman şeridi hazırlanır. Her döneme aitözellikler ve gelişmeler belirlenerekgenellemeler yapılabilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,zamanı algılama becerisi, değişimi vesürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. D.11.4., D.11.5., D.11.6. kazanımlar içinöz değerlendirme formu, gözlem formu,dereceleme ölçeği kullanarak, açık uçlusorular sorarak değerlendirme yapabilirsiniz.


40




Ç.11.6. Tarımsal faaliyetler açısından farklıdüzeylerdeki ülkeleri karşılaştırarak tarım-ekonomiilişkisini yorumlar.

/ Dünyanın Tarımsal ManzarasıTarımsal faaliyetler açısından farklıdüzeylerdeki ülkelere ait görsel materyallerve veriler incelenerek tarım-ekonomi ilişkisikurulur. Tersinden düşünme tekniğiyle“Tarım olmasaydı ne olurdu?” sorusunacevap aranır.

# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir.

Ç.11.7. Bölgesel ve küresel ölçekteki örgütleriamaçları, işlevleri ve etki alanları açısındandeğerlendirir.

/ Küresel ve BölgeselOrganizasyonlarÖğrencilere örnek bir örgütün yapısı kuruluşamaçları ve işleyişi ile ilgili ön bilgi verilereköğrencilerden küresel veya bölgesel bir örgütkurmaları istenir. Sınıf içinde birkaç örgütkurularak bu örgütlerin kuruluşgerekçeleriyle kendilerini tanıtmalarıistenebilir.

[!] BM., AB ve NATO gibi siyasî, askeri,ekonomik örgütler ve çevre örgütleri verilir.# Harita becerisi, sorgulama becerisi, tablo,diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi, değişimi ve sürekliliği algılamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanım için dereceleme ölçeğikullanarak, açık uçlu sorular sorarakdeğerlendirme yapabilirsiniz.


41




D.11.1. Doğal kaynakların değeri ve kullanımındakideğişimi tarihsel süreçte farklı bölgelerleörneklendirir.

/ Doğal Kaynaklara Yönelik Algılarve Çevreye DuyarlılıkÇeşitli doğal kaynakların kullanımına veönemine yönelik farklı ülkeler ve bölgelereait yayınlar toplanarak değerlendirmeleryapılır. Doğal kaynaklara yönelik tutumlarmekânsal etkiler ve çevreye duyarlılıkkavramları ekseninde afiş ve slogan çalışmasıyapılabilir.

# Sorgulama becerisi, zamanı algılamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanım için gözlem formu,dereceleme ölçeği, açık uçlu sorularkullanarak değerlendirme yapabilirsiniz.

D.11.2. Yenilenemeyen kaynakların kullanımını“tükenebilirlik” ve “alternatif kaynaklar” çerçevesindeanaliz eder.

/ / Kaynakları Verimli KullanalımYenilenemeyen kaynaklar sayıldıktan sonrabu kaynakların olmaması durumunda yerinene kullanılabileceği konusunda beyin fırtınasıyapılabilir.

[!]Planlama ilkeleri verilmelidir.# Gözlem becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için proje yaptırarak veya açıkuçlu sorular sorarak değerlendirmeyapabilirsiniz.

D.11.3. Ülkeler arasında doğal kaynak kullanımındakifarklılığı çevresel sonuçlar açısından değerlendirir.

/ Doğal Kaynaklara Karşı FarklıTutumlarSeçilen ülkelere ait doğal kaynak kullanımdurumu karşılaştırmalı olarak listelenir veyaVenn şemasında gösterilir. Bu şemaincelenerek neden-sonuç ilişkilerini bulmayayönelik sorgulama yapılabilir.

# Sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için dereceleme ölçeği, açıkuçlu sorular kullanarak değerlendirmeyapabilirsiniz.


42




D.11.4. Madenlerin ve enerji kaynaklarının üretim,dağıtım ve tüketiminin çevreye olumsuz etkileriniörneklendirir.

/ Sınırlı KaynaklarKaynak kullanımı açısından nelere dikkatedilmesi gerektiği üzerine beyin fırtınasıyapılır. Dünya kaynaklarının potansiyeldurumu ve tükenebilirlik ilişkisi kurulur.Kaynak kullanımı ve tasarruf açısındanalternatif kaynaklar araştırılarak önerilergeliştirilebilir.

# Sorgulama becerisi, zamanı algılamabecerisi, değişimi ve sürekliliği algılamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanım için gözlem formu,dereceleme ölçeği, açık uçlu sorularkullanarak değerlendirme yapabilirsiniz

D.11.5. Doğal kaynakların kullanımındaki farklıtutumları “çevreye duyarlılık” açısından sorgular.

/ Doğal Kaynaklara Yönelik Algılarve Çevreye DuyarlılıkÇeşitli doğal kaynakların kullanımına veönemine yönelik farklı ülkeler ve bölgelereait yayınlar toplanarak değerlendirmeleryapılır. Doğal kaynaklara yönelik tutumlarmekânsal etkiler ve çevreye duyarlılıkkavramları ekseninde afiş ve slogançalışması yapılabilir.

# Sorgulama becerisi, zamanı algılamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanım için gözlem formu,dereceleme ölçeği kullanarak, açık uçlusorular sorarak değerlendirme yapabilirsiniz.

D.11.6. Doğal kaynakların etkin kullanımında çevreplanlamasının önemini kavrar.

/ / Çevreyi Etkili KullanmaHerhangi bir doğal kaynağın işlenmesineyönelik bir projenin açıklanması için basıntoplantısı yapılır. Toplantıda söyleneceklerprojenin yerleşmelere etkisi, ekonomikfaaliyetlere etkisi, çevreye etkisi başlıklarıaltında önceden hazırlanır. Bir grup öğrencibunu sunarken diğer öğrenciler bu durumunsonuçlarını sorgulayabilir.

# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi, tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için öğrenci ürün dosyası,dereceleme ölçeği kullanarak açık uçlusorular sorarak değerlendirme yapabilirsiniz.


43




D.11.7. Örneklerden yararlanarak “etkili arazikullanma” uygulamalarının çevre üzerindeki etkilerinideğerlendirir.

/ / Doğayla Dost OlmakÖrnek bir etkili arazi kullanma projesiincelenerek çevresel etki açısındandeğerlendirilir. Sınıfa şehir ve bölgeplanlama uzmanları getirilerek görüşlerialınır.

[!]Planlama ilkeleri verilmelidir.# Gözlem becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için proje çalışmasıyaptırarak, açık uçlu sorular sorarakdeğerlendirme yapabilirsiniz.

D.11.8. Çevre sorunlarını farklı kriterlere göresınıflandırır.

/ Ekolojik Döngülere İnsanMüdahaleleriKarbon, azot, oksijen ve su döngüsüdiyagramlarından yararlanarak bu döngüleremüdahale eden insan faaliyetleri ile ilgiliörnek durumlar hakkında çıkarımlardabulunabilir.

.[!]Dünya ekosistemi açısından bu döngülerintemel olduğu, canlı hayatın devamının budöngülere bağlı olduğu ve bunlardakibozulmaların küresel ekolojik sorunlarıortaya çıkardığı belirtilmelidir.# Sorgulama becerisi, değişimi ve sürekliliğialgılama becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için öz değerlendirme formu,gözlem formu kullanarak değerlendirmeyapabilirsiniz.


44




D.11.9. Çevre sorunlarının oluşum ve yayılmasüreçlerini küresel etkileri açısından sorgular.

/ Gezegenimiz Alarm VeriyorKüresel çevre sorunlarını tüm boyutları ileirdeleyen bir sınıf gazetesi çıkarılabilir.

/ Sınır Tanımayan SorunlarKüresel çevre sorunlarına dikkat çekenslogan bulunur, afiş, broşür hazırlanır veçeşitli kampanyalar düzenlenebilir.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öğrenci ürün dosyaları,öz değerlendirme formu, dereceleme ölçeği,kısa cevaplı sorular, çoktan seçmeli, boşlukdoldurmalı, eşleştirme tipi testler kullanarakdeğerlendirme yapabilirsiniz.

D.11.10. Örnek incelemeler yoluyla teknolojikdeğişimleri çevresel sonuçları ve insana etkileriaçısından analiz eder

/ / Atıkları Değerlendiriyormuyuz?

Öğrencilere bireysel olarak atıkdeğerlendirme ile ilgili neler yaptıklarısorulur. Daha sonra atıkları kaynaklarınagöre sınıflandırmaları istenir. Her atık grubuiçin uyarıcı sembol hazırlama yarışmasıdüzenlenir. Öğrencilerden atıklar ve geridönüşümle ilgili projeler yapması istenebilir.

[!] Yakın çevrede atık alanı veya varsa atıkdeğerlendirme tesisine araştırma-incelemegezisi yapılabilir.# Sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için, açık uçlu sorular sorarakdeğerlendirme yapabilirsiniz.

D.11.11. İnsan faaliyetlerinin karbon, azot, oksijen vesu döngülerine olan etkilerini örneklendirir.

/ Ekolojik Döngülere İnsanMüdahaleleriKarbon, azot, oksijen ve su döngüsüdiyagramlarından yararlanarak bu döngüleremüdahale eden insan faaliyetleri ile ilgiliörnek durumlar hakkında çıkarımlardabulunulabilir.

[!] Dünya ekosistemi açısından bu döngülerintemel olduğu, canlı hayatın devamının budöngülere bağlı olduğu ve bunlardakibozulmaların küresel ekolojik sorunlarıortaya çıkardığı belirtilmelidir.# Sorgulama becerisi, değişimi ve sürekliliğialgılama becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için öz değerlendirme formu,gözlem formu kullanarak değerlendirilebilir.


45




D.11.12. Farklı atık türlerini çevre ve insan sağlığınaetkileri açısından değerlendirir.

D.11.13.Çevre ve insan sağlığı açısından atıklardankorunma yöntemlerini sorgular.

. / Eko-teknoloji mi?Örnek bazı teknolojik yenilikler seçilerekbunların çevresel etkileri sorgulanır.Teknolojik gelişmelerin neden çevreyeduyarlı olması gerektiği sorgulanarak çevreyeduyarlı teknolojiler ve bu teknolojileringünümüz açısından çevresel sonuçları analizedilebilir.

# Sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanım için gözlem formu,performans ödevi ve açık uçlu sorularladeğerlendirme yapabilirsiniz.

D.11.14. Yenilenemeyen kaynakların sürdürülebilirkullanımı açısından geri dönüşüm stratejilerinideğerlendirir.

/ Kaynak Kullanımının MekânsalSonuçlarıKaynak kullanımıyla ortaya çıkan çevresorunlarının neler olduğu tartışılır. Doğalkaynakların doğru kullanımına yönelik projeçalışması yapılabilir.

# Sorgulama becerisi, tablo-diyagram vegrafik oluşturma ve yorumlama becerisi,kanıt kullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için öz değerlendirme formu,gözlem formu, dereceleme ölçeği ve açıkuçlu sorularla değerlendirme yapabilirsiniz

D.11.15. Çevre sorunlarının önlenmesine yönelikstratejiler geliştirir.

/ Çevre Sorunlarında OlasıGelişmelerÇevre sorunlarını ve etkilerini konu alan kısabir tiyatro oyunu sergilenir. Oyun sonundakonu tartışmaya açılır. “Ben olsaydım”oyunu oynanarak çevre sorunundan zarargören, çevre sorununa neden olan ve çevresorunlarını önlemeye çalışan kişilerin yerinekendilerini koyarak neler yapabileceklerinisöylemeleri istenebilir.

# Gözlem becerisi, sorgulama becerisi,değişimi ve sürekliliği algılama becerisi,kanıt kullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öğrenci ürün dosyaları,proje, öz değerlendirme formu, gözlemformu, dereceleme ölçeği kullanarak açıkuçlu, kısa cevaplı sorular sorarak çoktanseçmeli, boşluk doldurma, eşleştirme tipitestler kullanarak değerlendirebilirsiniz.


46




A.12.1. Doğa olaylarının ekstrem durumlarını veetkilerini değerlendirir.

/ / Doğal Unsurlardaki UçDeğerlerEkstrem durumun sebep olduğu olaylarlailgili gazete haberleri ve fotoğraflarincelenerek bu olaylara hangi doğa sürecininneden olduğu belirlenir. Ekstrem durumlarındoğa süreçler üzerine etkisini vurgulayankavram ağları oluşturulur.

[!] Yakın çevrede ekstrem durum sonucuoluşan bir alan gezilebilir.# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. A.12.1., A.12.2., A.12.3 kazanımları içingözlem formu, performans görevi iledeğerlendirme yapılabilir.

A.12.2. Coğrafi bir bakış açısıyla doğal ve beşerîsüreçler arasındaki etkileşime kanıtlar gösterir.

/ Bağımlı DünyaYakın çevrede bir arazi çalışması yapılarakdoğa ve insan unsurlarına ait incelemeleryapılır. Gezi sonunda toplanan örnekler,çekilen fotoğraflar, çizimler ve tutulan notlardeğerlendirilerek araştırma raporu oluşturulur.

[!] Arazi çalışması yapılabilir.# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, araziçalışma becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.

A.12.3. Doğal sistemlerdeki değişimlerle ilgiligeleceğe yönelik çıkarımlarda bulunur.

/ Doğanın GeleceğiDoğal sistemlerin işleyişine yönelik zihinharitaları veya diyagramlar oluşturulur.Bunlardan yararlanarak görsel imge desteklisenaryolarla geleceğe yönelik tahminlerdebulunulur.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi, değişimi ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir.


47




B.12.1. Dünya üzerinde ilk kültür merkezlerinin ortayaçıkışını ve yayılışını belirleyen faktörleri zaman,süreklilik ve değişim açısından değerlendirir.

/ Dünyanın İlk Kültür MerkezleriKültür kavram ağı oluşturarak, ilk kültürmerkezleri dünya haritası üzerinde belirlenir.İlk kültür merkezlerinin oluşumundaki etkilifaktörler sınıflandırılarak bunların dünyadakültürel yayılıştaki önemi sorgulanır.

# Harita becerisi, sorgulama becerisi, değişimve sürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için gözlem formu,performans görevi, açık uçlu sorularkullanarak değerlendirme yapılabilir.

B.12.2. Örnek incelemeler yoluyla bir bölgedekibaskın ekonomik faaliyet türünün sosyal ve kültürelyaşama olan etkilerini tartışır.

/ Ekonomik FaaliyetlerinSosyokültürel EtkileriSeçilen bir bölgedeki ekonomik faaliyetlerbelirlenerek bunlardan hangisinin baskınfaaliyet olduğu tartışılır. Baskın ekonomikfaaliyetin sosyal ve kültürel yaşama etkilerinesenaryolar oluşturur.

# Gözlem becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, kanıtkullanma becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için gözlem yoluyladeğerlendirme yapılabilir.

B.12.3. Şehirleşme, göç ve sanayileşme olgularınıbirbirleriyle olan ilişkileri ve toplumsal etkileriaçısından yorumlar.

/ Günümüz Dünyasını TanımlayanOlgularŞehirleşme, göç ve sanayileşmenin toplumlarüzerindeki etkisini vurgulayan rol kartlarıhazırlanarak drama çalışması yapılır. Sebep-sonuç diyagramları oluşturulur.

# Sorgulama becerisi, birincil ve ikincilkaynakları etkili kullanma becerisi, değişimive sürekliliği algılama becerisi. Bu kazanım için açık uçlu sorular sorularakdeğerlendirme yapılabilir.


48




B.12.4. Nüfus, yerleşme ve ekonomik faaliyetlerdegelecekte olabilecek değişimlerle ilgili çıkarımlardabulunur.

/ Geleceği TasarlamakBeşerî unsurlara ait çeşitli veriler, haritalar vediğer görsel materyallerden yararlanarakmevcut durum ve olası değişimler hakkındabeyin fırtınası yapılır. Daha sonra oluşturulangruplardan gelecekte bir tarih belirleyerekolası değişimler ve gelişmelerle ilgilisenaryolar yazmaları istenir.

[!]Teknolojik değişimler ve doğa ilişkisine aitörneklerden yararlanarak doğa hatta uzayınkullanımına ait değerlendirmelere de yerverilebilir.# Harita kullanma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanım için proje çalışmasıyla veyaaçık uçlu sorular sorularak değerlendirmeyapılabilir.


49




C.12.1.Bölge tanımlama ve sınıflandırılmasındakullanılan kriterler açısından ülkemizdeki farklı bölgetürlerini haritalar üzerinde örneklendirir.

/ Mekânsal Zenginliğimiz İklim, yer şekilleri, bitki örtüsü, nüfus veekonomik faaliyetleri gösteren haritalarincelenir. Dilsiz Türkiye haritaları üzerindebelirlenen kriterlere uygun bölgeleroluşturulur.

# Harita kullanma becerisi, sorgulamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. C.11.9, C.11.10 kazanımları için özdeğerlendirme, gözlem formu kullanarak açıkuçlu, kısa cevaplı, çoktan seçmeli, boşlukdoldurmalı, eşleştirme tipi sorular iledeğerlendirme yapılabilir.

C.12.2. Ulaşımda etkili olan unsurlardan yola çıkarakTürkiye’deki ulaşım sistemlerinin gelişimiyle ilgiliçıkarımlarda bulunur.C.12.3. Ulaşım ağları ile yerleşme ve ekonomikfaaliyetleri ilişkilendirir.

/ Ulaşım Ağları ve GelişmişlikBelirlenen hatlar arasında yolculuk yaptıklarıdüşünülerek doğal ve beşerî faktörleraçısından karşılaşabilecekleri durumlarhakkında öykü yazmaları istenir. Yazılanöykülerden ve ulaşım sistemimizin gelişiminigösteren haritalardan yararlanarak yerleşme,ekonomik faaliyet ve ulaşım ilişkisi kurulur. / Ulaşım ProjeleriUlaşım konusunda gazete ve dergilerdenhaberler biriktirilip yorumlanarak ülkemiz veçevresi ile ilgili önemli ulaşım projeleriincelenir (Grup oluşturarak proje çalışmalarıyapılabilir.).

[!] Günümüz dünyasının en önemliözelliklerinden biri olan ulaşım ve iletişimgerçeğinden yola çıkarak, ulaşımsistemlerindeki entegrasyonun önemi veulaşım sistemlerinin kalitesi üzerinde durulur.Ülkemizin bölgesel ve küresel bağlantılaraçısından önemli bir ulaşım merkezi olduğuvurgulanır. [!] Atatürk’ün ulaşımla ilgili görüşlerikonuyla ilişkilendirilir.# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi, zamanı algılamabecerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için gözlem formukullanarak performans görevi verilerek açıkuçlu sorular sorularak değerlendirmeyapılabilir.


50




C.12.4. Türkiye’deki ticaret merkezlerini,ticarete konu olan mallarını ve akış yönlerinideğişim ve süreklilik açısından analiz eder.C.12.5. Türkiye’nin dış ticaretini ve dünyapazarlarındaki yerini ticarete konu olanürünler açısından analiz eder.

/ / Türkiye’nin Ticarî DokusuÜlkemizin bölgesel ve küresel ölçekte etkiliolan önemli ticaret merkezlerini belirleyerek,farklı dönemlere ait ticari akış haritalarıoluşturulur (CBS kullanılabilir). Ticarete konuolan mallar ve ticaretin ekonomimizdeki yerinigösteren tablo ve grafikler hazırlanarakyorumlanır.

[!] Tarihî ticaret yolları da (İpek Yolu gibi)vurgulanmalıdır.# Harita becerisi, arazi çalışma becerisi, sorgulamabecerisi, tablo-diyagram ve grafik oluşturma veyorumlama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için gözlem formu, özdeğerlendirme formu ve kontrol listesi kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.

C.12.6. Türkiye’yi sembolize eden mekânsaldeğerleri, mekân algısına etkisiyle yorumlar..

/ / Türkiye’nin Resmini ÇizelimUluslararası bir fuarda ülkemizi tanıtan birbölüm oluşturulması istenir. Öğrencilergruplara ayrılarak ülkemizi en iyi tanıtan grupödüllendirilir.

# Harita kullanma becerisi, gözlem becerisi, araziçalışma becerisi, sorgulama becerisi, zamanıalgılama becerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi, kanıt kullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir.

C.12.7. Türkiye’nin turizm değerlerinisınıflandırarak turizm potansiyelini yorumlar.

/ / Türkiye TurizmiTürkiye haritası üzerinde turizm değerlerimizinyerlerinin işaretlenmesi istenebilir ve bunlarınniçin oralarda geliştiği konusunda yorumyaptırılabilir.

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi, araziçalışma becerisi, sorgulama becerisi, zamanıalgılama becerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi, kanıt kullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir.

C.12.8. Turizmden yararlanma açısındanTürkiye’nin diğer ülkeler arasındaki yerinisorgular.

/ / Türkiye’de TurizmDünya turizmi ile ilgili veriler elde edilerekTürkiye’nin yerinin değerlendirilmesiistenebilir.

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi, araziçalışma becerisi, sorgulama becerisi, zamanıalgılama becerisi, değişim ve sürekliliği algılamabecerisi, kanıt kullanma becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir.


51


ÖĞRENME ALANI: C. MEKÂNSAL BİR SENTEZ TÜRKİYE


C.12.9. Turizm faaliyetlerinin çevresel,kültürel ve ekonomik etkilerinden yola çıkarakTürkiye’nin turizm politikalarını değerlendirir.

/ / Turizm DeğerlerimizTurizm faaliyetlerine yönelik karikatürler, gazetehaberleri incelenerek bunların çevresel, kültürel veekonomik açıdan etkileri belirlenir. Ülkemizinturizm politikalarını sonuçları açısındandeğerlendirerek senaryo ve afiş çalışması yapılır. / Doğa ve Kültürel Zenginlik Merkezi:TürkiyeYaşadığı bölge veya ülkemiz ölçeğinde turizmleilgili reklâm ve tanıtım kampanyası organize etmeyeyönelik proje yapılabilir.

[!] Tarihî, kültürel veya doğal değerlerimizinolduğu bir bölgeye gezi yapılabilir.# Harita becerisi, arazi çalışma becerisi,sorgulama becerisi, tablo-diyagram ve grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi. C.12.4, C.12.5, C.12.6, C.12.7 C.12.8,C.12.9 kazanımları için gözlem formu ile açıkuçlu sorularla değerlendirme yapılabilir.

C.12.10. Türkiye’nin nüfus politikalarını vegerekçelerini değerlendirir.C.12.11. Türkiye’nin nüfus projeksiyonlarınadayalı senaryolar oluşturur.

/ Geleceğe Ait SenaryolarTürkiye nüfusunun gelişimine ait veri vegrafiklerden yola çıkarak nüfus özelliklerinin yıllariçindeki değişimi tartışılır. Nüfus politikalarımız ileilgili bir araştırma yapılarak ön bilgi elde edilir.Sınıfta bir meclis kurularak nüfusun mevcutdurumuyla ilgili olumlu ve olumsuzluklar tartışılır.Hükümet grubu ve muhalefet grupları mevcut nüfuspolitikalarını yorumlar. Gelecekle ilgili tahminleriniortaya koyarlar. Tüm tartışma ve görüşmelersonucunda ortak bir karar metni (geleceğe dönüksenaryolar da içeren) oluşturulur (CBS uygulamalarıyapılabilir).

# Gözlem becerisi, sorgulama becerisi,zamanı algılama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için, öz değerlendirme ileaçık uçlu sorular, kısa cevaplı sorularla,çoktan seçmeli, boşluk doldurmalı, eşleştirmetipi sorularla değerlendirme yapılabilir.


52




C.12.12. Türkiye’deki bölgesel kalkınmaprojelerini gerekçeleri ve etkileri açısındandeğerlendirir.

/ / Kaynakları Etkili KullanmaÖğrencilerden yaşadıkları alanda kaynak kullanımıile ilgili bir proje hazırlamaları istenir. Sınıftasunulan projelerden sonra ülkemizin büyükprojelerinden biri (örneğin GAP olabilir) seçilir. Buproje hakkında araştırma yapılarak projeninkapsamı, amaçları ve projede şimdiye kadar yapılanuygulamalar tartışılır. Projenin her bir adımı,doğurduğu sonuçlarda göz önüne alınarak incelenir.Projenin etkileri konusunda münazara yapılır. Kalkınma ProjeleriProje uygulama alanına araştırma gezisi düzenlenir.

[!] Bölgesel planlar, kalkınmada öncelikliyöreler, GAP, KOP, DAP gibi projeler veetkileri üzerinde durulur.[!] Atatürk’ün Türkiye’nin kalkınmasına aitgörüşleri ve konu ile ilgili uygulamalarıkonuyla ilişkilendirilir.# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanım için açık uçlu sorular ve projeile değerlendirme yapılabilir.


53




C.12.13. Tarihsel süreçte Türkiye’nin jeopolitikkonumunu değişim ve süreklilik açısındandeğerlendirir.C.12.14. Türkiye’nin içinde yer aldığı jeopolitikbölgelerle olan ilişkisini analiz eder.

/ Konumumuzun GetirdikleriBölgemize ait ortak bir sorun ele alınarak buçerçevede taraf ülke temsilcilerinin katıldığıbir canlandırma yapılır. Gerçek olay vegelişmelerin yer aldığı senaryolar ve gazetekupürleri önceden dağıtılarak öğrenciler konuile ilgili bilgilendirilir. Çözüme dair ortak birbildiri hazırlanması istenir.

[!] Türkiye’nin ulaşım koridoru olma özelliğide verilecektir (C.12.13 Kazanımı için.)[!] Atatürk’ün dış politika ve dünya barışı ileilgili görüşleri konuyla ilişkilendirilir.(C.12.14 Kazanımı için.)# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanım için açık uçlu sorular sorularakdeğerlendirme yapılabilir.

C.12.15. Türkiye’nin küresel ve bölgesel ölçektekisiyasi, askeri ve ekonomik örgütlerle ilişkisiniyorumlar.

/ Küresel Aktör TürkiyeFarklı Dünya haritalarında NATO, ABörgütlerine üye ülkeler belirlenerek Türkiyeaçısından konumsal ve stratejik önemlerineyönelik beyin fırtınası yapılabilir.

[!] BM, AB, NATO, İslam Kalkınma Örgütü,Karadeniz Ekonomik İş birliği, gibi örgütlerleTürkiye’nin ilişkisi verilir.[!] Atatürk’ün Türkiye açısından önemligördüğü birliklere ait görüşleri konuylailişkilendirilir.


54




Ç.12.1. Örnek analizler yoluyla ülkelerin gelişmişlikseviyelerini belirleyen faktörler hakkındaçıkarımlarda bulunur.Ç.12.2. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin coğrafîözelliklerini karşılaştırarak ülkelerin farklıgelişmişliklerinin nedenlerini yorumlar.

/ Ülkeler Neden FarklıGelişmişlerdir?Gelişmişlik kavramı ile ilgili zihin haritalarıoluşturulur. Farklı gelişmişlik seviyesinesahip ülke örneklerinden yola çıkarakgelişmişlik farkını oluşturan doğa ve insanaait unsurların neler olduğu sorgulanır vesınıflandırılır. Harita üzerinde gelişmiş vegelişememiş ülkeler işaretlenerek raporoluşturmaları istenir.

[!] Birleşmiş Milletler (BM) İnsanî Gelişmeİndeksi (İGİ) ve BM’nin belirlediğigelişmişlik ölçütlerinden yararlanılmalıdır.(Ç.12. 2 kazanımı için).# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar için, öz değerlendirme,açık uçlu, , kısa cevaplı sorular, çoktanseçmeli, boşluk doldurma, eşleştirme tipitestler kullanarak değerlendirme yapılabilir.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme #: Coğrafi beceriler.

55




Ç.12.3. Ülkeleri doğal kaynak potansiyeli açısındankarşılaştırarak doğal kaynakların bölgesel ve küreselilişkilerdeki etkisini sorgular.

/ Doğal Kaynakların BelirleyiciliğiÖğrenciler gruplara ayrılır. Her grup bir doğalkaynaktan sorumlu olur. Bunların dünyaüzerinde en çok çıkarıldıkları ülkelerbelirlenir. Karşılıklı anlaşmalar yapılarakülkeler arasında doğal kaynak ticareti yapılır.Ticaret sonunda doğal kaynak varlığınınülkelere ve bölgelere kazandırdığı siyasî veekonomik güç tartışılır. / Doğal Kaynaklar ve GelişmeDünya üzerindeki önemli doğal kaynakalanları, kaynakların kullanımı, değeri vetaşınması ile ilgili gazete haberleri toplanır(Petrol gibi sadece bir doğal kaynak daseçilebilir. Çıkarıldığı yerler, taşınması vekullanım alanları ve değeri ile ilgili gazete vedergi haberleri toplanabilir.). Konu ile ilgilibir sunum yapılabilir.

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için, açık uçlu sorularladeğerlendirme yapılabilir.

Ç.12.4. Dünyanın önemli enerji nakil hatlarını bölgeve ülkelere etkileri açısından analiz eder.

/ Enerji AkışıHaritalar ve verilerden yararlanarak önemlienerji nakil hatları belirlenir. Bu alanlarınbölgesel ve küresel ilişkiler açısından nasıl biretkiye sahip olduklarına dair sorgulamayapılır. / Büyük ProjelerDünyanın önemli enerji bölgeleri ve küresel,bölgesel değerleri, önemli nakil hatları ileilgili stratejilere ilişkin projeler yapılır.

# Harita okuma becerisi, sorgulama becerisi,değişimi ve sürekliliği algılama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma veyorumlama becerisi kazanımla birlikteorganize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım için öz değerlendirme vegözlem formu kullanarak değerlendirmeyapılabilir.


56




Ç.12.5. Bir ülkenin konumunun bölgesel ve küreseletkilerini değerlendirir.

/ Satranç TaşlarıDünya haritasından yararlanarak dünyanınjeopolitik açıdan önemli ülkelerininbulunduğu alanlar ve bölgeler gerekçeleri ilebelirlenir. Ülkelere ait farklı konumbilgilerinin verildiği (Türkiye 50-70 batımeridyenleri ile 40-60 güney paralelleriarasında olsaydı gibi) bir ifadenin de olduğudilsiz dünya haritaları dağıtılarak değişencoğrafi özellikler de göz önüne alınmakkaydıyla yeni durum ile ilgili senaryolaryazılması istenir (CBS de kullanılabilir.). Ülkeleri TanıyalımSeçilmiş ülkelerin coğrafi özelliklerinitanıtan belgeseller izlenir.

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, değişim ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanım için açık uçlu sorular, kısacevaplı sorularla testler kullanılarakdeğerlendirme yapılabilir.

Ç.12.6. Ülkeler arasında sorun oluşturabilecekmekânsal unsurları, günümüz çatışma alanlarıylailişkilendirir.

/ Sıcak BölgelerÖrnek olay incelemesi yoluyla seçilen biralan ile ilgili gazete ve dergi haberleritoplanır. Bu alanda yaşanan sorunun neolduğu ve mekâna ait özellikler ile ilişkisibelirlenerek boş sandalye tekniği ile durumdeğerlendirmesi yapılır, çözüme yöneliköneriler ortaya konur.

# Harita okuma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, zamanı algılama becerisi,değişim ve sürekliliği algılama becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar için öz değerlendirme ileaçık uçlu, kısa cevaplı, çoktan seçmelisorularla değerlendirme yapılabilir.


57




D.12.1. Doğal çevrenin sınırlılığını “beslenmehalkaları” ve “taşıma kapasitesi” kavramlarınadayalı olarak açıklar.

/ Doğanın İşleyişiBeslenme halkası incelenerek beslenmehalkaları ve taşıma kapasitesini ilişkilendirenkavram ağı oluşturulur. Kavram ağlarındanyararlanarak kaynakların tükenebilirliliğikonusunda beyin fırtınası yapılır. Konuyla ilgilianahtar kelimeler belirlenerek bunlara dayalısloganlar ve görsel imgeler oluşturulur.

[!] Sınırlı kaynak, tükenebilirlik, aşırı baskı,çevre sorunu ve doğayla uyumlu kalkınma(sürdürülebilir kalkınma) kavramlarıilişkilendirilerek açıklamalar yapılmalıdır.# Sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öğrenci ürün dosyaları, özdeğerlendirme formu, gözlem formu, derecelemeölçeği ile açık uçlu, kısa cevaplı, çoktan seçmelisorularla, boşluk doldurma, eşleştirme tipitestlerle değerlendirme yapılabilir.

D.12.2. Doğa-insan etkileşiminden kaynaklananriskler hakkında çıkarımlarda bulunur.

/ Risklerin Farkında mıyız?Verilerden yararlanarak ekolojik risklerbelirlenir. Bu risklere ait haritalar ve senaryolaroluşturularak değerlendirilir. / Şimdi Ne Olacak?Doğal riskleri tanımlayan öyküler verilereköykü tamamlama çalışması yaptırılır (Doğalolaylarla ilgili çeşitli animasyon ve videolarizlenebilir.).

# Harita kullanma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi, tablo, diyagram, grafikoluşturma ve yorumlama becerisi, değişim vesürekliliği algılama becerisi, kanıt kullanmabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için, proje ile açık uçlu, kısacevaplı, çoktan seçmeli sorularla değerlendirmeyapılabilir.


58




D.12.3. Çevre sorunlarının önlenmesine yönelikfarklı ülkelerdeki uygulamaları tarihsel süreçtedeğerlendirir.

/ Doğayı Anlamaya DoğruAltı şapkalı düşünme tekniği ilegeçmişten günümüze çevreye yönelikuygulamalar incelenir.

# Sorgulama becerisi, değişimi ve sürekliliğialgılama becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öz değerlendirme ve açıkuçlu, kısa cevaplı, çoktan seçmeli sorularladeğerlendirme yapılabilir.

D.12.4. Çevre yönetimi ve koruma açısından çevreselörgütlerin etkinliklerini değerlendirir.

.

/ Çevreye Ortak DuyarlılıkGeliştirmeFarklı gelişmişlik düzeyindeki ülkelerve ülkemizin çevre ile ilgili bir konudakiuygulamaları karşılaştırmalı olarak elealınır. Benzer ve farklı yönler Vennşemasında gösterilir.

[!] Uluslararası çevre kurumları ve anlaşmalarıverilebilir.# Sorgulama becerisi, değişimi ve sürekliliğialgılama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar için, proje ile açık uçlu, kısacevaplı, çoktan seçmeli sorularla değerlendirmeyapılabilir.

D.12.5. Doğal kaynakların yönetimine ait ilkelerbelirler. / Doğal Kaynak Yönetimi

Doğal kaynakların kullanılmasındanelere dikkat edilmesi üzerine ilkelerbelirlenir. Daha sonra doğal kaynaklarınfarklı kullanımı, belirlenen ilkelere göreanaliz edilir.

[!]Doğal kaynakların verimli ve etkili kullanımı ileyönetimi kavram haritalarından yararlanarakdeğerlendirilir ve çevre planlama kavramı üzerindedurulur.# Sorgulama becerisi, kanıt kullanma becerisikazanımla birlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar öz değerlendirme yapılarak,gözlem yoluyla, açık uçlu, kısa cevaplı, çoktanseçmeli sorularla değerlendirme yapılabilir.


59




D.12.6. Sınırlı kaynakların etkili kullanımı konusundaprojeler geliştirir.

/ Sınırlı KaynaklaraSınırsız ProjelerSınırlı kaynaklarla ilgili kavramharitaları oluşturulur. Öğrencilergruplara ayrılarak her gruba birkaynak verilir. Her grubun seçtiğikaynağın mevcut kullanımınaalternatif oluşturacak projelerüretmesi istenir.

# Harita kullanma becerisi, sorgulama becerisi,tablo, diyagram, grafik oluşturma ve yorumlamabecerisi kazanımla birlikte organize edilerekverilecek becerilerdir. Bu kazanımlar için öğrenci ürün dosyaları, proje,öz değerlendirme formu, gözlem formu, derecelemeölçeği, açık uçlu sorular, kısa cevaplı, çoktanseçmeli, boşluk doldurma, eşleştirme tipi testlerkullanarak değerlendirme yapılabilir.

D.12.7. Doğal çevreyi korumaya yönelik alınanönlemlerin ve projelerin mekâna etkilerini değerlendirir.

. / / Doğaya UyumProjeleriDoğaya uyum ve doğayı korumaamaçlı projeler sonuçları açısındansorgulanır. / / Doğa HepimizinKoruma altına alınmış alanlara gezidüzenlenerek alınan önlemler veuygulamalar incelenir.

# Harita kullanma becerisi, gözlem becerisi,sorgulama becerisi kazanımla birlikte organizeedilerek verilecek becerilerdir. Bu kazanım, öz değerlendirme yapılarak, gözlemyoluyla, dereceleme ölçeği kullanılarakdeğerlendirilebilir.


60




D.12.8. Ortak doğal mirasın ekosistemdeki önemindenyola çıkarak doğal miraslara yönelik tehditleri sorgular.

/ Hepimizin Sorumluluğu“Doğal Mirası Koruma Gazetesi” çıkarılabilir. / Doğal Mirasların Farkında mıyız?Yakın çevredeki doğal miras alanlarına gezidüzenlenir. Fotoğraf ve görüntüler alınarak “YakınÇevremizdeki Doğal Miras” konulu bir belgeselhazırlanır, okulda sergilenir

# Sorgulama becerisi, değişimi vesürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar öz değerlendirme vegözlem formu kullanılarak açık uçlusorular sorularak değerlendirilebilir.

D.12.9. Çevre bilincine sahip olur. / Geleceğimize sahip çıkmakDoğal miras alanları ile ilgili belgesel nitelikteki film,slayt vb. izlenebilir. Yaşadığı yerleşim alanına yönelikdoğal mirasın korunması ile ilgili üç ayrı projegeliştirilir. Geliştirilen projeler uygulanabilirlik,maliyet ve fayda açısından değerlendirilir.

# Sorgulama becerisi, değişimi vesürekliliği algılama becerisi kazanımlabirlikte organize edilerek verilecekbecerilerdir. Bu kazanımlar öz değerlendirme vegözlem formu kullanılarak açık uçlusorular sorularak değerlendirilebilir.

:Sınıf-okul içi etkinlik :Okul dışı etkinlik :İnceleme gezisi [!] :Uyarı :Ders içi ilişkilendirme :Ölçme ve değerlendirme # Coğrafî beceriler.

Documents

T.C. M0LL˛ E˚0T0M BAKANLI˚I ORTAÖ˚RET0MCO˚RAFYA DERS0 ( …suleymansen.com › FileUpload › op42022 › File › ... · SINIFLAR ) Ö˚RET0M PROGRAMI 10. 02. 2010. 1 1. TÜRK