DANGADANG

RebolusyonaRyo a DyaRyo ti umili iti amianan-lauD a luzon

ENERO-PEBRERO 2008 TAWEN 22 BLG 1 P10.00 IPÁSA NO MABÁSA

www.philippinerevolution.net/pub/dan.shtml

LINAON 12PIDBAK

DAMAG KEN ADAL

SORRY

MANUEL

141718

Krisis iti Ekonomya, Gulo iti Politika:

Kasasaad ti Ilocos ken Kordilyera

Lugi a patinayon iti produksyon, nababa a sueldo a saan nga umanay iti inaldaw a kasapulan, mapapaidaman kadagiti batayan a serbisyo, umad-adu ti agsagsagrap

ti bisin. Kasta ti ladawan ti nakurapay a biag a sagsagrapen ti kaaduan nga umili. Iti kaudian a surbey, ad-adda a limmawa ti baet dagiti nakukurapay ken dagiti sumagmamano a babaknang iti pagilian. Iti politika, agtultuloy nga iggem dagiti tradisyonal a politiko ken warlord dagiti kangrunaan a posisyon iti lokal a gobyerno. Nadumaduma nga anomalya ti simngaw ken nagganansyaan dagiti korap nga opisyales ti ahensya ti ken lokal a gobyerno. Babaen iti Oplan Bantay Laya, sagsagrapen ti umili ti narurungsot nga atake ti pasista a rehimen. Nadumaduma a panaglabsing kadagiti karbengan-tao ti sinagrap ti umili. Agtultuloy a mangmangted perwisyo ken dangran iti produksyon ken biag dagiti mannalon dagiti operasyon militar iti kaaw-awayan. Dagitoy a kasasaad dagiti umili iti Ilocos ken Kordilyera ti mangiduron kadakuada nga agtarigagay ken agtignay para iti naan-anay a panagbalbaliw iti kasasaad.

Kasasaad ti EKonomya

Agtultuloy nga agbibiag dagiti umili iti nakaro a kinakurapay. Agbirbirok da iti alternatibo a pangalaan iti pagbiagan, ngem gapu iti kinabulok ti gimong, awan

wenno kurang ti masapulan da. Dagiti ipapaay ti gobyerno a solusyon ket ad-adda pay ketdi a mangilumlom kadakuada iti rigat, ken nakarkaro pay, mangdadael pay iti biag, pangkabiagan, ken rekurso ti umili kas kadagiti proyekto a dadakkel a minas ken panagserrek dagiti ganggannaet nga hybrid ken genetically modified (GM) a bin-i.

� │ ENERO-PEBRERO 2008 DANGADANGBumasbassit nga apit dagiti mannalon

Kaaduan kadagiti puersa’t tegged iti rehiyon ti Ilocos ken Kordilyera ket adda iti agrikultura.

Agbibiag da iti kinakurapay. Saan nga umanay ti produksyon ken pastrek da gapu iti limitado a saklaw dagiti talon, atrasado a ramit iti produksyon, panagbaba ti apit, nangato a gastos iti produksyon, pyudal ken malapyudal a panaggundaway kas iti usura, ken bagsak a presyo dagiti produkto gapu iti liberalisasyon.

Kayat na a saoen, umad-adu dagiti mannalon nga agmulmula para iti lako, nateng, sabsabong, tabako, saba, ken dadduma pay. Iti Kordilyera, bumasbassit dagiti tradisyonal a talon bayat a lumawlawa met dagiti komersyal a talon.

Bumasbassit ti apit ken nabuntog ken nakabasbassit ti ekspansyon dagiti talon iti Kordilyera. Limmawa iti agarup 14% laeng dagiti talon iti Kordilyera iti uneg ti sangapulo a tawen, manipud 1991 agingga 2002. Idiay Abra, bimmassit pay ketdi ti erya dagiti talon. Idiay Mountain Province, bimmassit met ti erya ken bilang dagiti talon. Idiay Ifugao, dakkel ti panaglawa ken panagadu dagiti talon. Kaaduan a panagpalawa ket para iti cash crop kas iti nateng. Iti Ilocos, bimmassit ti bilang ken erya dagiti talon iti uneg ti sangapulo a tawen. Ti panagbaba ti bilang ken erya dagiti talon ket gapu ta adu dagiti mapanawan a talon, panagreggaay ti daga, pannakapukaw ti irigasyon, pannakaawan ti kinadam-eg ti daga, ken “panaglayas” dagiti mannalon agturong iti syudad ken sentro tapno agbirok iti panggedan wenno makipordia kas kabitero, mason, karpintero, wenno peon iti konstruksyon; tubero, elektrisyan, welder,

wenno mekaniko; oblante iti hauling wenno trucking; aglaklako, serbidora, katulong, wenno labandera; agdadait, agab-abel wenno aglaglaga, wenno agpapaet. Kasta met nga atrasado latta dagiti ramit iti produksyon kadagiti interyor wenno nasulinek a lugar iti Kordilyera.

Kadagiti met komersyal a talon, nababa latta ti produksyon gapu kadagiti sumaganad:

• panagbaba ti kinadam-eg ti daga gapu iti sobra a panagusar kadagiti sentitiko a kemikal nga abono a nangpakersang ken nangpaasidiko iti daga gapu iti awan sarday a panagmula

• pannakareggaay ti daga• polusyon ken siltasyon manipud kadagiti

manangdadael a dadakkel a minas• panagbassit wenno pannakaawan ti

pangalaan ti danum• natural a didigra kas iti peste ken bagyo.Idiay Ilocos, nadadael ti agarup kagudua ti

mula a tabako gapu iti saan a naimpanawenan a panagtutudo idi 2005-2006. Lallalo a nailumlom

Ti DANGADANG ket rebolusyonaryo a dyaryo ti umili iti Amianan-Laud a Luzon. Kas dyaryo ti umili, ditoy a maipablaak dagiti kinapudno a laplappedan ken kalkaluban dagiti agturturay a dasig. Ditoy a maammuan tayo dagiti damag ken impormasyon a saan a rumrummuar kadagiti dyaryo, radyo, ken pagiwarnak a

DANGADANGkontrol dagiti managgundaway ken manangidadanes a dasig.

Ti DANGADANG ket rummuar maminsan a daras kada bulan iti tarabay ti Partido Komunista ti Pilipinas. Tapno naan-anay nga agserbi daytoy kas boses ti umili, dawaten mi nga ipatulod yo dagiti damdamag, komentaryo, kanta, iskit, daniw, drowing, ken dadduma pay a kayat yo a maipablaak. Kasta met a silulukat kami iti aniaman a dillaw, obserbasyon, ken singasing.

Pagtitinnulongan tayo a padur-asen ti DANGADANG. Ti sangapulo a piso a presyo ti dyaryo tayo ket bassit a boluntaryo a donasyon tapno masuportaan ti agtultuloy a panagruar na.

ENERO - PEBRERO 2008 │ �DANGADANGdagiti mannalon iti utang. Nagsardeng nga agmula iti tabako dagiti mannalon isu nga agtultuloy ti panagbassit ti produksyon ken erya a mamulmulaan ti tabako. Agsubsubli dagiti mannalon iti panagmula ti mais ken mani imbes a tabako. Umad-adu dagiti sumsumrek iti contract growing para iti tabako a burley ken Virginia gapu iti kinakurang iti puonan. Dagiti sumrek iti kastoy nga iskema ket maparitan a mangilako iti ruar ti nangited ti kontrata. Idiktar ti nangited iti kontrata ti presyo ti tabako.

Kinaadu ti produksyon iti intero a pagilian 2005 2006 2007

Produksyon ti tabako (tonelada) 45.08 38.36 34.29

Presyo ti tabako (kada kilo) P50 P47.85 P56.71

Idiay Benguet, nagrugin dagiti mannalon nga agmula iti tabako a Virginia. Sumaksaknap daytoy iti Tuba, Itogon, Kapangan, Bokod, ken Sablan. Kontrol ti Philip Morris Philippines Manufacturing, Inc. (PMPMI) ken ti suplayer na a ti Trans Manila, Inc. ti presyo ken panaggatang ti tabako sadiay.

Mananggundaway a relasyon iti produksyonTi rigat a sagsagrapen dagiti mannalon ket

pakpakaruen pay ti usura ken nangato nga ábang iti daga. Kadagiti kapatagan a paset ti Kordilyera, nasaknap pay laeng ti tersya a sistema ti ábang iti daga. Agarup 29% dagiti mannalon iti Kordilyera ket agab-ábang ti daga. Dumanon met iti 100% ti interes kadagiti pautang nga inputs (uray bin-i iti interyor) ken 120% kada panagmumula (cropping) iti pautang a kuarta kadagiti erya ti komersyal a talon.

Iti maysa nga ektarya ti kanatengan, dumanon iti P200,000 ti gastos. Iti met kapagayan, agarup P30,000 ti gastos kada ektarya.

KANATENGAN KAPAGAYAN1995 2005 2002 2006

P100,000 P170,000 P21,567.80 P26,867.50

Danog ti liberalisasyonNapigsa a danog kadagiti mannalon ti

panaglayus dagiti imported a nateng gapu iti liberalisasyon ti agrikultura nga idikdiktar ti World Trade Organization (WTO). Gapu ditoy

masansan a bagsak-presyo ti nateng a mangpakaro iti pannakalugi dagiti mannalon. Nalaklaka ti presyo dagiti imported a nateng gapu ta adda ti subsidyo ti gobyerno da kumpara iti Pilipinas nga awan la ngaruden ti subsidyo ti gobyerno, nangato pay ti gastos iti produksyon, ken pinabassit pay ti gobyerno ti buwis ti imported a nateng. Idi 2006, agarup 532,993,723 kilo a nateng ken prutas ti simrek iti pagilian. Malaksid ditoy, nasaknap ti ismagling ti nateng manipud China a nakarkaro a manglaylayus iti pagtagilakuan. Isu a maluglugi dagiti adu a mannalon.

Epekto ti liberalisasyon iti katabakuan ti nabayagen a pannakaisaltek ti presyo ti tabako iti nababa a gatad. Itay laeng nabiit a ngimmato ti floor price. Tapno saan a malugi dagiti mannalon, agarup P70 kada kilo koma ti presyo ti tabako. Itatta, kagudua ti suplay a tabako dagiti kompanya nga agar-aramid iti sigarilyo ket ang-angkaten dan manipud China.

Dagiti met mannalon ti pagay ket apektado iti imported a bagas. Agarup dua a bilyon a kilo a bagas ti simrek iti pagilian idi 2005 idinto a nasurok maysa a bilyon a kilo ti sobra a produksyon tayo. Gapu ditoy, bagsak met laeng ti presyo ti irik ken bagas. Idiay lower Kalinga, dumanon iti P4-10 kada kilo ti presyo ti irik manipud pay 2002. Idiay Ilocos, ti presyo ti irik ket P9-11.

Bagsak met laeng ti presyo dagiti dadduma pay a nateng idiay Ilocos kas ti sibuyas a dimmanon iti P8 kada kilo, kamatis a dimmanon iti P2 kada kilo, ken dadduma pay. Uray dagiti prutas kas ti mangga ket

� │ ENERO-PEBRERO 2008 DANGADANGbimmagsak gapu ta bimmassit ti gatgatangen dagiti dadduma a pagilian kas iti Taiwan, Japan, ken Australia.

Peggad ti ganggannaet nga hybrid ken GM a bin-iPanggep ti rehimen nga iserrek dagiti nangingina

nga hybrid ken GM (genetically modified) a bin-i. Iyaw-awis ti Department of Agriculture daytoy gapu ta dakkel kano ti maani isu nga ilaklako da daytoy iti kagudua ti presyo. Ngem iti aktwal, maigalut dagitin mannalon kadagiti komersyal nga abono ken pestisidyo nga ilaklako dagiti imperyalista a kompanya. Malaksid ditoy, madadael pay ti aglawlaw ken ti mismo a salun-at ti mannalon gapu iti epekto ti kemikal a mausar ken ti mismo a GM a bin-i.

Sumaksaknap itatta idiay Alfonso Lista, Ifugao ken daya a Mountain Province ti panagusar iti GM a mais (Dekalb Yieldgard) ken ti kakuyog daytoy a kemikal a produkto ti Monsanto, maysa nga imperyalista a kompanya. Adda metten agmulmula iti Dekalb Yieldgard iti lower Pinukpuk ken Rizal, Kalinga.

Agrugrugi met a sumrek iti kapatagan ti Kalinga ti hybrid a pagay (SL-8 ken SL-7) manipud China.

Idiay Benguet, posible nga agrugin ti panangisaknap ti GM a patatas a pinadur-as ti Benguet State University babaen iti panagpondo ti Syngenta, maysa nga imperyalista a kompanya.

Kinarigat ti biag ti sagsagrapen ti umiliBagsak ti pastrek dagiti mannalon nga isu ti

kaaduan ti populasyon.

ILOCOS KORDILYERA

kabuklan a kinabaknang a napartuat (tawen 2006)

P38.1 milyon P28.3 milyon

inaldaw a kasapulan P733 P745

minimum a sueldo P195-225 P222-235

aktwal a sueldo P136.50-157.50 P155.40-164.50

Saan latta nga umanay ti minimum a sueldo a mangbiag kadagiti umili. Ti minimum a sueldo idiay Ilocos ket P225, bayat nga iti Kordilyera ket P235. Ngem ti kasapulan tapno mabiag iti maysa nga aldaw ket P733 ken P745. Gapu ditoy, dagiti

dadduma pay a kasapulan ti umili ket kadawyan a saan a masungbatan kas iti umannatop a makan, agas, edukasyon, ken dadduma pay. Iti maysa a surbey idi 2003, natakuatan a 62% dagiti ubing agingga agtawen ti lima ket malnourished. Idi 2001, agarup 75% dagiti ubing agingga innem a tawen ket addaan anemia. Iti parehas a tawen, iti kada sangagasut a maiyanak, siyam ti matay gapu iti sakit ken kinakurang iti umno a nutrisyon.

Gapu iti kinakurang ti inkam, mapilpilitan ti adu a mannalon nga agbirok iti alternatibo wenno nayon a pagteggedan. Agtegged da kas agusok (SSM), mala-mangmangged, wenno overseas contract worker (OCW). Addan ti agarup 30,000 agus-usok iti Kordilyera itatta manipud iti dati a bilang nga agarup 17,000 idi 2005. Kaaduan ket masarakan iti Benguet. Nakadidillaw kadagiti syudad ti panagadu dagiti umili nga agpidpidut laengen iti basura tapno adda ti pangbiag wenno mainayon iti kabiagan ti pamilya da.

Ti rehiyon ti Ilocos ket maysa kadagiti addaan nangato a porsyento ti awanan trabaho iti pagilian. Idi Hulyo 2007, awanan trabaho ti 7.9% ti puersa’t tegged. Iti met Kordilyera, immadu ti awanan trabaho idi Hulyo no ikumpara idi Marso 2007– manipud 3.7% ket nagbalin a 5.1%.

Dagiti probinsya ti Ifugao, Mountain Province, Kalinga, ken Abra ket agtaltalinaed iti listaan ti 44 nakukurapay a probinsya iti intero a pagilian.

Agtultuloy a mapapaidaman dagiti umili iti umno a serbisyo medikal. Maysa laeng a doktor ti mangagas iti kada 9,689 umili idi 2001. Iti Kordilyera, maysa a doktor ti mangtaming iti

ENERO - PEBRERO 2008 │ �DANGADANG3,139 umili. Nalabit nga umadu pay daytoy gapu iti agtultuloy a panag-abrod dagiti doktor ken dadduma pay a propesyonal iti salun-at. Ti maysa a kama iti ospital ket pag-iinnagawan ni 909 umili. Iti Kordilyera, maysa a kama iti ospital ti pagbibingayan ti 622 umili. Agarup 36% laeng dagiti ospital ket pampubliko bayat a ti kaaduan ket pribado.

Iti edukasyon, agtultuloy a bumabbaba ti kalidad ti edukasyon gapu iti kinakurang iti badyet nga ilatlatang ti gobyerno para ditoy. Iti tantya ti Department of Education, para iti 2008 adda pay kurang a 1,390 klasrum, 524,237 tugaw, 44.2 milyon a libro, ken 2,733 titser. Iti kada 100 nga estudyante a sumrek iti Grade I, agarup 66 ti makalpas iti elementarya, 42 ti makalpas iti hayskul, ken 14 ti makalpas iti kolehiyo. Ngem maysa laeng ti makaala iti trabaho.

Kasapulan pay a titser (2008, datos ti DepEd) 2,733

Kasapulan pay a klasrum 1,390

Kasapulan pay a libro 44.2 milyon

Kasapulan pay a tugaw/desk 524,237

Barangay nga awan ti eskuelaan iti elementarya (2006-2007)

267

Munisipalidad nga awan ti eskuelaan iti hayskul (2006-2007)

4

Repormista a proyektoMangrugi iti 2008 ti Cordillera Highland

Agricultural Resource Management II (CHARMP II) a mangibukbok kadagiti repormista a proyekto iti 36 munisipyo ti Kordilyera. Dagiti proyekto ket addaan wagas a dole-out wenno maipadawat laeng. Pangmabiitan laeng ti benepisyo nga dagitoy a proyekto ken agbalin pay dagiti umili a managdependar laeng kadagiti maipadawat a proyekto imbes nga agsanggir iti bukod a kabaelan. Ti kangrunaan a turongen ti proyekto ket ti panangawis pay kadagiti umili nga agimula iti cash crop nga agkasapulan iti adu ken nangina a bin-i, abono, ken pestisidyo. Agarup $60.75 milyon wenno P2.7 bilyon ti balor ti proyekto. Pautang daytoy a proyekto isu a baklayen met laeng ti umili ti panagbayad ditoy.

Peggad ti dadakkel a minasAgtultuloy a sangsanguen dagiti umili ti

Kordilyera ti umir-irteng a pangta ti pannakadadael ti rekurso a paggapgapuan ti pagbiagan da gapu iti madama nga operasyon ken ti pangserrek ti adu pay a dadakkel a minas. Pinapartak ti rehimen Arroyo ti proseso ti pannakaaproba dagiti aplikasyon dagiti dadakkel a minas. Lima iti 17 prayoridad a proyekto iti minas ket adda iti Kordilyera – Far Southeast, Batong Buhay, ken Padcal Expansion

copper projects; ken ti Itogon ken Teresa gold projects. Lima iti 36 prayoridad a proyekto iti eksplorasyon ket adda met laeng iti Kordilyera – Ampucao, Tabuk, Gambang, ken Conner copper e x p l o r a t i o n projects, ken ti Camp 3 gold exploration project.

Iti agdama, adda ti dua nga imperyalista a

kompanya a nakisosyo iti lokal a kompanya tapno makaserrek iti industriya ti minas. Ti Phelps Dodge, maysa nga Australyano a kompanya ken ti kadakkelan a kompanya iti lubong iti panagmina ti gambang, ket kasosyo ti Makilala iti plano na a panagala iti Batong Buhay Copper Project ken iti madama nga eksplorasyon para iti sulfur idiay Balatoc, Pasil, Kalinga. Ti Anglo American, maysa a British a kompanya, ket kasosyo ti Philex kadagiti proyekto na iti Padcal ken Camp 3. Isu ti nagala kadagiti aplikasyon iti eksplorasyon ti Newmont. Iggem met itatta ti Anglo American ti Conner Copper Project a mangsaklaw agingga Pinukpuk ken Balbalan babaen iti kompanya a Cordillera Exploration Company Incorporated (CEXCI). Padpadasen met daytoy a kompanya a sumaklaw uray iti Malibcong, Baay-Licuan, ken

� │ ENERO-PEBRERO 2008 DANGADANGDaguioman idiay Abra. Malaksid kadagitoy, adda pay aplikasyon para iti Financial and Technical Assistance Agreement (FTAA) ti Anglo American iti Sadanga, Bontoc, Sabangan, Sagada, Besao, Bauko, Buguias, Tinoc, Bakun, Mankayan, Cervantes, ken Quirino. Makitungtungtong met daytoy iti Lepanto tapno makisosyo iti Far Southeast Project ken iti Department of National Defense para iti eksplorasyon ti Nugget Hill iti uneg ti Philippine Military Academy idiay Baguio. Ti kabuklan a saklawen ti Anglo American ket 130,000 ektarya iti Kordilyera.

Tipo ti aplikasyon Bilang ti aplikasyon

Kinalawa (ektarya)

MPSA (Mineral Production Sharing Agreement)

102 86,033.2775

EXPA (Exploration Permit Application) 80 283,285.7237

FTAA (Financial Technical Assistance Agreement)

33 879,886.95

ISAG (Industrial Sand & Gravel) 6 55.07

MLC/PLC/LLC/P 48 2,909.6117

TOTAL 269 1,252,170.6329

Adu pay a babassit a kompanya ti minas ti sumsumrek iti rehiyon. Idiay Benguet, naala ti Zijin, maysa a kompanya a Tsino ti 20% ti sosyo iti Far Southeast Copper Project ti Lepanto. Ginatang met ti Bezant Resources (dati a Tanzania Gold) ti Mineral Production Sharing Agreement ti Crescent Mining idiay Mankayan. Dagiti kompanya a Columbus ken Magellan Metals Exploration Plc ket addaan aplikasyon para iti eksplorasyon idiay Bokod. Ti aplikasyon ti Magellan Metals Exploration ket sumaklaw pay iti dakkel a paset iti Tublay ken Atok. Plano ti Anvil Mining a gatangen ti kabangibang a prospek ti Itogon-Suyoc Resources, kasta met iti Ampucao copper porphyry ti Benguet Corporation.

Idiay Abra, suspendido ti proyekto ti Olympus nga addaan Memorandum of Agreement iti Abra Mining ken Jabel para iti Capcapo Project idiay Baay-Licuan gapu iti order ti korte kas sungbat iti reklamo dagiti umili iti kinaawan ti pammalubos da iti proyekto.

Idiay Kalinga, nagala ti Wolfland iti ekstensyon

iti Exploration Permit na iti Tabuk Copper Project. Rugrugian na met laeng ti proseso para iti ekplorasyon idiay Colayo, Pasil.

Idiay Apayao, adda aplikasyon ti Wolfland para iti eksplorasyon iti Conner ken Kabugao. Ti dadduma pay a kompanya nga addaan aplikasyon para iti eksplorasyon ket ti Copper Fields, Climax Oceana, ken ti Sagitarrius. Awan ti naala a pammalubos dagitoy a kompanya.

Idiay Mountain Province, agtaltalinaed ti panangipagel ti Sanggunian Panlalawigan kadagiti dadakkel a minas. Nupay kasta, agtultuloy ti panangiproseso ti gobyerno kadagiti aplikasyon dagiti kompanya ti minas sadiay.

Idiay Quirino, Ilocos Sur, madama ti panangiproseso ti gobyerno iti aplikasyon ti Northern Horizon Exploration.

Taktika dagiti kompanya ti minas iti panangallilaw kadagiti umili tapno umannugot dagitoy ket panangikari kadagiti proyekto kas iti kalsada ken padanum. Ngem ti kangrunaan met nga agusar kadagiti kalsada nga aramiden da ket dagiti dadakkel a trak ken buldoser ti kompanya. Ti kompanya ti minas met laeng ti kadakkelan a mangsusop iti danum ti komunidad, bassit wenno awan to ti mabati para kadagiti umili. Ibagbaga dagiti pasurot ti minas a ti eksplorasyon ket saan kano a panagminas. Ngem masapul a saan a paallilaw ti umili ta ti eksplorasyon ket umuna a paset ti panagminas. Ditoy da nga ammuen no ania dagiti mineral a maala da iti lugar ken sadino ti ayan dagitoy. Kalpasan daytoy, irugi da ti mismo a panagminas wenno panagala kadagiti kinabaknang. Adda met sumagmamano a masisirap iti kari ti kompanya a panagbayad iti royalty iti komunidad a pagminasan da. Daytoy ited da a royalty ket sensilio laeng kumpara iti ginasut a milyon a piso a ganansya manipud iti panagminas.

Iti kabuklan, saklawen dagiti aplikasyon ti minas ti 1.2 milyon ektarya wenno 66% ti Kordilyera. Dandani amin nga erya ket nagprotesta dagiti umili laban iti panagserrek dagiti dadakkel a minas. Nakaro a didigra ti ipaay daytoy kadagiti umili ken iti aglawlaw ti Kordilyera.

ENERO - PEBRERO 2008 │ �DANGADANG

Kasasaad ti PolitiKa

Kaaduan kadagiti nangabak idi napalabas nga eleksyon 2007 ket naggapu kadagiti pamilya ti dinastiya iti politika wenno dati a nakatugaw

iti puesto (incumbent), adda laeng sumagmamano a nabaliwan nga opisyales.

Idiay Abra, naala ti warlord a paksyon ti Luna-Bernos ti maysa kadagiti kangrunaan a posisyon iti probinsya idi kontrobersyal a maabak iti eleksyon ni Vicsyd Valera. Ti paksyon a Luna-Bernos ket napeklan a reaksyonaryo a lumablaban iti rebolusyonaryo a tignayan. Kabayatan na, simpatya a butos ti naala ni Eustaquio Bersamin, kabsat ti napapatay a konggresman Luis Bersamin, iti panangabak na kas gobernador. Naabak ni Mailed Molina iti panagkandidato na kas konggresman.

Idiay Kalinga, relatibo a barbaro a rupa dagiti nangabak iti tukad probinsya. Maibaga met laeng a simpatya a butos ti nangipangabak kenni Floydelia Diasen, byuda ti napapatay a kandidato para gobernador. Idiay Benguet, sinukatan met ni Nestor Fongwan, sigud a mayor ti La Trinidad, ni Borromeo Melchor kas gobernador.

Iti dadduma a probinsya, nagtalinaed iti puesto da dagiti sumagmamano a politiko kas kada Victor Dominguez kas konggresman ken Maximo Dalog kas gobernador ti Mountain Province; Solomon Chungalao kas konggresman ken Teodoro Baguilat kas gobernador ti Ifugao; Samuel Dangwa nga adda iti maudi a termino na kas konggresman ti Benguet; ken Mauricio Domogan nga adda iti maudi a termino na kas konggresman ti Baguio City. Idiay Apayao, agtaltalinaed iti puesto ti agama a Bulut kas konggresman ken gobernador.

Idiay Ilocos, adu dagiti ili a pagturturayan dagiti dinastiya ken warlord. Iggem dagiti dinastiya iti politika dagiti kangrunaan a puesto kadagiti probinsya ti Ilocos. Iggem pay laeng ti pamilya

Ortega ti probinsya nti La Union. Ni Manuel Ortega ti simmukat iti puesto a gobernador idinto a ti kabsat na si simmukat kenkuana a Kongresman iti umuna a distrito. Nagsubli kas gobernador ti Ilocos Sur ni DV Savellano bayat a ni Ronald Singson, anak ni sigud a gobernador Luis “Chavit” Singson ti nagbalin a konggresman ti Umuna a Distrito ti Ilocos Sur. Nagtalinaed ni Eric Singson kas konggresman ti Maikadua a Distrito ti Ilocos Sur. Nagtalinaed latta ni Roque Ablan kas konggresman ti Umuna a Distrito ti Ilocos Norter bayat a ni Bongbong Marcos iti Maikadua a Distrito. Simmukat met ti kasinsin na a ni Michael Keon kas gobernador ti Ilocos Norte.

KorapsyonNarusok 20 seksyon iti panangisimpa iti Halsema

Highway iti Kordilyera ket addaan anomalya kas iti “lutong makaw” a bidding dagiti kontraktor, sobra a panangpresyo kadagiti materyales, nababa a kalidad ti naaramid a kalsada, ken nakabumbuntog nga

implementasyon iti proyekto. Nasurok maysa a bilyon a piso ti pondo daytoy a nautang kangrunaan manipud iti World Bank. Dagiti

nagganansya ditoy a proyekto ket dagiti lokal nga opisyales

ti Mountain Province ken ti Department of Public Works and Highways.Maysa ni Congressman

Mauricio Domogan ti Baguio City kadagiti nakaawat iti P200,000 pasuksok ni Gloria Arroyo kadagiti natulnog a paspasurot na a kongresman. Idi damo, irasrason ni Domogan a gagangay

wenno regular nga allowance da daydiay nga inted ti konggreso a pangplete

ken dadduma pay a gastos da nga agawid kadagiti distrito da. Ngem di agbayag, naibutaktak a ti kuarta nga inwaras idiay Malacañang ket pasuksok kadagiti konggresman a nangipagna iti bogus nga impeachment complaint tapno malappedan ti pannakapatakyas ni Arroyo.

� │ ENERO-PEBRERO 2008 DANGADANGLigal nga opensiba iti uneg ti OBL2

Iti uneg ti Oplan Bantay Laya 2, us-usaren ti gobyerno ti panangidarum ken panangrigpon kadagiti sibilyan, aktibista, ken lider masa kadagiti taktikal nga opensiba ti NPA tapno mabalud dagitoy kas kada Joe Cawiding a napabasul iti ambus ti NPA idiay Mountain Province, Pastor Francisco Bonuan a kinasuan a nangpatay kano kenni Conrado Balweg, ken da Julian Daoa, Leonardo Sabalo, ken Rogelio Bilog, tallo a lider mannalon idiay Ilocos a napabasul a nangreyd iti istasyon ti pulis idiay Sta. Lucia, Ilocos Sur. Nadismis dagiti dadduma a kaso gapu ta napaneknekan nga inuulbod dagitoy.

Bogus nga AwtonomyaUng-ungaren manen ti rehimen ti pannakaitakder

ti Cordillera Autonomous Region. Naited iti Regional Development Council (RDC-CAR) ti trabaho a mangadal no apay a saan nga inayunan ti umili ti Kordilyera ti awtonomiya iti dua a plebisito a naangay idi 1990 ken 1998. Pagsagsaganaan da no kasano a maala ti positibo a butos ti umili inton maidatag manen ti Organic Act. Kontra dagiti politiko ti Benguet ken dadduma pay a politiko kas kada Josephine Dominguez ken Floydelia Diasen, bayat na nga agkamkampanya para ditoy da Dalog ken Domogan. Iti inisyal a surbey, kaaduan kadagiti umili iti Benguet, Mountain Province, ken Ifugao ket kumontra iti autonomous region nga ilaklako ti gobyerno.

Kontras ken repormista a grupoAgtultuloy ti bassit a grupo ti Marxist-Leninist

Proletarian Party (MLPP) iti sentro nga urban, ken pana-panawen a makairusrussuat da kadagiti ligal a panagtignay kasilpo kadagiti lokal nga isyu. Adda organisasyon ken sumagmaano a lider estudyante da iti University of the Cordilleras. Pasagad da a nakaorganisa kadagiti agilaklako iti palengke kasilpo ti isyu ti demolisyon ngem saan da a nasustini daytoy. Pinadas da a sumrek iti panag-organisa kadagiti mangmangged iti salun-at idiay BGH ken kadagiti titser.

Idi naipauneg ti CPLA kas integrees ti AFP, dagiti nabati nga armado a puersa da ti nangitultuloy kadagiti sigud a kriminal nga aramid da kas iti iligal a logging, jueteng, panagtakaw, holdap, panagiskwat ken panagagaw iti daga, panagkikil kadagiti agus-usok, kdpy. Minmintinaren ti grupo ni Rafael Wasan ti kuta ti CPLA idiay Pinsao-Pinget, Baguio City.

Ti Concerned Citizens of Abra for Good Government (CCAGG) ket maysa pay a grupo nga aktibo iti kontra-insurhensya iti likod ti panagkampanya para iti “sona iti kappia.” Ilaklako da ti kappia nga awanan hustisya, “panagdur-as” babaen iti naipadawat a proyekto, bayat nga aggangganansya iti milyon-milyon a piso manipud kadagiti proyekto a pinonduan dagiti ganggannaet nga ahensya. Makikumkumplot daytoy kadagiti tradisyonal a politiko ken agmanmanipula kadagiti nainsigudan a sosyo-politikal nga institusyon para iti bukod na a pagsayaatan. Iti laksid ti nagan na a para iti nasayaat a gobyerno, ti CCAGG ket naulimek kadagiti napupudot nga isyu iti Abra kas iti panaglabsing kadagiti karbengan-tao, warlordismo, politikal a pammapatay, ken korapsyon.

Kasasaad Pang-militar

Sinagrap ti rehiyon ti Ilocos ken Kordilyera ti kinaulpit ti Oplan Bantay Laya ti rehimen. Iti pablaak ni Nolcom chief, Lt Gen. Rodrigo

Maclang, target da a maburak ti lima a larangan a gerilya iti uppat a rehiyon (Ilocos, Kordilyera, Cagayan Valley, ken Central Luzon). Dua kadagitoy

ENERO - PEBRERO 2008 │ �DANGADANG

all units, agreport kayo!

ket tinukoy ni Brig. Gen. Loreto Rirao, CO ti 5th ID, nga adda iti Ilocos ken Kordilyera. Agtultuloy ti operasyon ti kabusor kadagiti kaaw-awayan ti Ilocos ken Kordilyera. Idiay Kalinga, dandani kada lawas ti panangisayngkat ti operasyon militar idi 2006. Iti makatawen, adda nasurok 50 a combat operation ti kabusor. Nadumaduma a panaglabsing kadagiti karbengan-tao ti sinagrap ti umili iti ima ti militar. Adda dagiti sumagmamano a lider masa a pinatay ti militar.

Puersa ti kabusorNakapakat iti Ilocos ken Kordilyera ti 16 regular

a Coy, maysa a Division Recon Coy (53rd), innem a Service Coys (HQ Coys dagiti brigada ken batalyon), ken uppat a yunit pangsuporta. Amin dagitoy ket dumanon iti agarup 2,270 katao. Saggaysa a batalyon ti nakapuesto iti Abra ken Kalinga, bayat a maysa a coy iti Mountain Province. Maysa a batalyon met ti nakadeploy iti intero nga Ilocos nupay maysa laeng a coy ti nakapuesto iti Ilocos Norte. (Kitaen ti tsart ken mapa ti deployment ti militar.)

Dumakdakkel ti akem ti PNP, aglalo ti Regional Mobile Group (RMG) ken Provincial Mobile Group (PMG), kadagiti operasyon kontra iti NPA. Dua a batalyon ti RMG ken walo a Coy ti PMG ti maus-usar para ditoy. Idiay Benguet ken Ilocos Norte, uray dagiti puersa ti Municipal Police Station (MPS) ket agak-akem metten iti kontra-insurhensya. Idiay Ilocos Sur, uray pay saan nga aktibo iti operasyon, maus-usar iti paniktik dagiti MPS sadiay. Ken idiay Abra, ti Special Action Force (SAF) ti kumuykuyog kadagiti operasyon iti mano a partikular a panawen ken kontra iti private armed groups dagiti politiko. Dimmanonen iti agarup 1,600 ti bilang ti CAFGU a naiwaras iti intero a rehiyon ti Ilocos ken Kordilyera.

Operasyon ti kabusorManipud pay 2002 a tinutukan ti militar ti

Ilocos no sadino a naipakat ti Reengineered Special Operations Team (RSOT) ken Division Recon Coy (DRC) iti atiddog a panawen. Awan sarday ti operasyon militar babaen ti panagrelyebo dagiti puersa da a manganup iti NPA, mangitakder ti

Barrio Intelligence Network (BIN), ken mangpaadu iti CAFGU. Umir-irteng met ti linilib-at nga aramid dagiti BIN.

Idiay Kordilyera, dagiti operasyon militar ket mangus-usar kadagiti dadakkel a puersa ti kabusor kas reaksyon kadagiti naimballigian a taktikal nga opensiba (TO) ti NPA ken sumaksaklaw iti sumagmamano a probinsya.

Maysa kadagiti taktika itatta ti kabusor ket ti panagpammarang nga NPA tapno allilawen ti masa. Agikuyog da ti babai nga agpammarang nga “amasona.” Agbado da iti naklining da a t-shirt a namarkaan ti NPA ken agiwaras da ti naklining da a mabasbasa kas ti Ang Bayan. Saludsoden da dagiti masa wenno ti natukoy da nga aktibista no sadino ti ayan dagiti kakadua, no sino dagiti organisado a masa, sadino dagiti imbak a paltog ken ramit, wenno dumawat ti suplay iti masa.

Umir-irteng nga operasyon paniktikSedsedseden ti militar ti lambat paniktik

na kadagiti baryo, sentrong bayan, ken syudad. Agrekrekrut da ti espiya manipud kadagiti estudyante aglalo dagiti mangal-ala ti Criminology ken uray dagiti relihiyoso a lider aglalo dagiti born again. Padpadasen da met nga agrekrut manipud kadagiti organisasyon masa. Agrekrekrut da babaen iti kari a sueldo, iskolarship, ken dadduma pay a pangawis.

Ti sumagmamano nga opisyales wenno kagawad ti munisipyo wenno barangay ket manmandaran ti militar a regular nga agreport kasilpo kadagiti aktibidad ti NPA. Adda met dagiti ahente nga

10 │ ENERO-PEBRERO 2008 DANGADANG

ILOCOS NORTE

APAYAO

KALINGA

ILOCOS SUR MOUNTAIN PROVINCE

ABRA

IFUGAO

“A” Coy 50th IB – Sta. Cruz, Currimao, I.N

503rd Brigade Sulvec, Narvacan, I.S.

50th IB HQ – Guimod Sur, San Juan, I.S

“C” Coy 50th IB – Cabaroan, San Emilio, I.S

“B” Coy 50th IB – Cabugao, Suyo, I.S

53rd Division Recon Coy, Catayagan, Sta. Lucia, I.S & Bulag, Bantay, I.S

41st IB HQ – Lagangilang, Abra

“B” Coy 41st IB – Cabcaburao, San Juan, Abra

“A” Coy 41st IB – San Ramon, Manabo, Abra

“C” Coy 41st IB – Lagangilang, Abra“C” Coy 77th IB – Bumagkat, Tayum, Abra

“C” Coy 54th IB – Tocucan, Bontoc, Mt. Province

“A” Coy – Cagaluan Gate, Pasil, Kalinga

“C” Coy 21st IB – Pob. Balbalang, Kalinga“E” Coy 77th IB – Bantay, Tabuk, Kalinga

“B” Coy 21st IB – Apatan, Pinukpuk, Kalinga

21st IB HQ – Bantay, Tabuk, Kalinga

501st Brigade, Calanan, Tabuk, Kalinga

“F” Coy 77th IB – Bantay, Tabuk, Kalinga

200 (Ilocos Norte ken Ilocos Sur)

300

600

380

540

440

550

345

280

550

LA UNION

BENGUET100

Philippine Army (PA)

Philippine National Police (PNP)

Citizen Auxillary Army (CAA)

LEGEND:

200

315

Regional Mobile Group (RMG) ti PNP:

Ilocos Region - 180Cordillera - 180

Deployment ti AFP, PNP, ken CAA

ENERO - PEBRERO 2008 │ 11DANGADANGagpammarang nga aglalako, agisimsimpa ti ramit nga elektroniko, payong, ken dadduma pay, aggatgatang ti antigo, agpapautang iti nadumaduma a tagilako, kdpy. Maysa pay a taktika nga us-usaren ti militar ket ti panagusar kadagiti pamilya dagiti nadusa ken addaan reklamo wenno sakit ti nakem iti rebolusyonaryo a tignayan.

Dagiti lokal nga opisyal nga atapen ti militar nga addaan silpo iti rebolusyonaryo a tignayan ket masisiiman, makaskasuan, wenno mapangpangtaan ti biag.

SaywarSustenido ken sistematiko ti kampanya a

saywar ti kabusor. Us-usaren ti militar ti dyaryo, radyo, ken telebisyon, para iti panangiwaragawag kadagiti inuulbod a pammadakes da iti rebolusyonaryo a tignayan. Agtultuloy met ti taktika a “deeds psy-ops” wenno civic action (CIVAC) tapno makaluban ti kinaranggas da ken mapabanglo ti estado. Maibilang ditoy ti panagtulong kadagiti trabaho ti masa, pannakiay-ayam ti basketball, panagpalugan kadagiti masa, panangipatungpal kadagiti parupa a proyekto a sosyo-ekonomiko, panangited ti relief, panangisayangkat ti medikal ken dental mission, literasi, kdpy.

KontrasIdi 2002, pinadas dagiti puersa ti

Rebolusyonaryong Hukbong Bayan (RHB) a sumaklaw iti Mankayan ken Bakun, Benguet. Idi 2004, naggaraw da iti San Gabriel, Naguilian, ken Bagulin iti La Union. Idi Enero 2007, ti puersa da nga agarup maysa nga iskwad ket dinungpar ti PMG-La Union. Natiliw ti lima kadakuada, maibilang ti lider da a ni Tarectecan. Kalpasan daytoy, nagsasaruno ti panagsurender dagiti puersa da idiay La Union.

Ti met Revolutionary Proletarian Army-Alex Boncayao Brigade (RPA-ABB) ket awanan istable a suporta. Adda laeng ti sumagmamano a taktikal nga

alyansa da kadagiti politiko iti Ilocos. Agpapausar da iti militar kas intel.

Panaglabsing kadagiti karbengan-taoAgtultuloy nga umat-atiddog ti listaan ti

panaglabsing ti militar kadagiti karbengan-tao. Idiay Ilocos, agarup 500 biktima iti 60 kaso ti naireport idi 2007. Mano ditoy ket ti panagidarum kadagiti palso a kaso laban kadagiti lider-masa, harasment ken panagpangta iti buhay, panagbugbog, kdpy.

Idiay Kordilyera, agarup 2,312 indibidwal, 710 pamilya, ken dua a komunidad ti biktima kadagiti panaglabsing ti militar kadagiti karbengan-tao idi 2006. Maysa kadagiti kakaruan a napasamak ket ti panangmasaker ti pulis kadagiti mannalon idiay Rizal no sadino a siyam ti natay, 21 ti nasugatan,

pito ti natiliw ken naibalud, ken 34 iti 40 balay ti naperdi.

Kimmaro ken nakadidillaw ti wagas dagiti atake iti tignayan

a masa kadagiti syudad ken sentro. Immirteng ti panag-siim da kadagiti opisina, balay, aktibidad ken panagtignay dagiti

lider masa. Maibilang ditoy ti panaglitrato, panagtakaw kadagiti ramit iti opisina, cellphone,

dokumento, kdpy. * * *

Tapno mas masaganaan ken epektibo a masango ken mapaay tayo ti OBL 2 iti rehiyon tayo, tapno nadagdagsen ken napigpigsa dagiti bira ken panangdusa tayo iti kabusor, masapul a paunegen ken palawaen pay ti kaammuan tayo iti kabusor– dagiti panggep, puersa, taktika, ken dadduma pay a pagpigsaan da, kasta met dagiti bulnerabilidad ken pagkapuyan da. Kasta met a paregtaen pay ti umili ti suporta iti rebolusyonaryo a tignayan babaen iti panangited ti impormasyon ken suplay iti NPA, panagsampa iti NPA, ken panangibutaktak ken panangsupyat kadagiti panaglabsing ti militar kadagiti karbengan-tao. Ti kinapursigido ken ti amin a benneg a panagsango tayo ti mangpaay iti pasista a terorismo ken kontra-umili a gandat ti kabusor.`

1� │ ENERO-PEBRERO 2008 DANGADANG

SUNGBAT TI ISTAP TI DANGADANG

Patgen mi a gayyem,

Nabara a rebolusyonaryo a kablaaw mi kenka. Daytoy ababa a surat mi ket saan nga umanay a mangsungbat

kadagiti amin a saludsod mo. Isingasing mi a para iti naun-uneg ken nalawlawa a pannakailawlawag dagiti isyu ken ti rebolusyonaryo a tignayan, makitungtong ka iti yunit ti NPA wenno kadagiti rebolusyonaryo nga organisasyon masa no agbakasyon ka manen iti probinsya. Kabayatan na, adtoy ti sungbat mi kadagiti kangrunaan a saludsod mo.

Umuna, maipanggep iti kinaranggas. Makikaykaysa kami kenka a ti riribuk ket agraraira iti pagilian. Ti kriminalidad ken ranggas iti pagilian ket bunga ti bulok a sistema ti gobyerno. Ta saan kadi a bulok ti gobyerno a mangkurkurakot iti binilyon a piso a pondo a

Patpatgek nga istap ti Dangadang,

Maysaak nga umili ti Kordilyera nga agnanaed iti syudad ti Baguio ngem iti agdama ket agbakbakasyon

kami nga agpamilya iti probinsya. Agtawenak iti 26 ken maysaak nga ina ti dua nga ubbing.

Naitured ko nga agsurat kadakayo ta kayat ko koma a mangibingay ti panagbuyak kadagiti atrikulo a nabasak iti Dangadang. Saan kayo koma a masair kadagiti maibagak.

Gagayyem, no mabalin kadi nga awagan kayo a gagayyem, apay a kagura yo ti gobyerno ken dagiti amin a mangiturturong ditoy? Saan kayo kadi a pabor iti Konstitusyon ti Pilipinas? Ania ti kayat yo a saoen iti demokratiko a rebolusyon? Adda kadi rebolusyon a demokratiko? Kontra kayo kadi iti globalisasyon? Ti panangikkat kadi kadagiti opisyal ti gobyerno ti solusyon iti krisis ti ekonomya a sagsagrapen tayo itatta? Ania ti maibaga yo maipanggep iti inaramid ti militar idiay Oakwood? Adda kadi pakainaigan yo idiay? Pabor kayo kadi kadagiti soldado a nangtalikod iti sinapataan da a propesyon iti militar?

Dimmakkelak iti maysa a lugar a sentro ti kriminalidad ken ranggas iti amianan a Luzon. Awan ti baro kaniak. Naipasngayak idi panawen ti naulpit a rehimen Marcos. Makitak ti pannakidangadang dagiti lokal a bannuar para iti karbengan-tao, ti panagrusing dagiti nagduduma a grupo a mangibagbaga nga itaktakderan da ti interes ti marigrigat nga umili. Ngem karkaro met nga umad-adu ti krimen. Apay a kasdiay? Itatta, ti grupo yo ti maysa kadagiti kangrunaan a vigilante a grupo (no nagbiddutak iti panagawag kadakayo a vigilante, dispensarenak) idiay ili mi. Ammok nga adu kadakayo ti nalalaing ngem saan ko a maawatan no apay a pinili yo ti napeggad a panagbiag. Ababa ti biag ti tao, apay a saan kayo nga agbiag a nakappia? Wenno biktima kayo kadi amin iti politikal a kinaranggas?

Agbibiag tayo iti pagilian a mariribukan gapu iti kinaawan ti kappia. Inaldaw a rumuar iti dyaryo ken masmidya ti panggep iti gubat iti nagbaetan ti agkakailian, pareho a dara ken kolor. Kaano pay nga

aggibus daytoy? Naumaakon kadagitoy a pasamak. Awanen ti natalged a lugar para kadatayo amin. Apay a kastoy? Sino kadi ti makinbasol? Dagiti kadi soldado, MILF, Abu Sayyaf, agturturay nga opisyales, wenno ti NPA?

Agyamanak unay. Sapay koma ta ikkan datayo ti Apo iti kappia tapno agbiag tayo a natalna ken awan paltog.

Daytoy nadayaw a nagsurat,Maysa a gayyem

***

PIDBAK

ENERO - PEBRERO 2008 │ 1�DANGADANGPIDBAK

kangrunaan koma a mausar para iti pagimbagan ti umili, mangpampanday kadagiti linteg a nairanta a mangagaw iti daga, rekurso, pagbiagan, ken mangdadael kadagiti ili dagiti umili ti Kordilyera tapno ad-adda a bumaknang ti manmano laeng?

Wen, kayat tayo amin ti kappia. Ngem saan laeng a ti kinaawan ti armado ken kanalbuong ti paltog ti mangipakita iti kappia. Ti maysa a gimong a mangipat-pateg kadagiti umili na, mangpadur-as iti kabaelan da, ken mangipangpangruna iti pagimbagan da ti mangpataud ti pudno a kappia. Awan ti kappia inggana a ti bunga ti ling-et ti umili ket ag-agumen ti sumagmamano nga agar-ari. Awan ti kappia inggana a dagiti mangmangged ket mabaybayadan iti nakabasbassit a sueldo a di pay umanay a pagbiag da kadagiti pamilya da, bayat a dagiti kapitalista ket agbusbussog iti ganansya. Awan ti kappia inggana a dagiti nakurapay a mannalon ket naranggas a papanpanawen dagiti napeklan nga apo’t daga ken dagiti armado a goons da, kas iti napasamak iti San Pascual Massacre idiay Rizal, Kalinga no sadino a siyam a masa, kaaduan kaniada ket masakit a babbaket ken lallakay, ti napapatay. Kayat tayo amin ti pangmabayagan a kappia a nakabatay iti hustisya, saan a ti kappia ti pannakatay nga isu ti ipilpilit ti bulok a sistema kadagiti umili. Ti pudno a kappia ket magun-od tayo laeng babaen iti napinget ken militante a panagtignay, saan nga iti pasibo a panagannugot kadagiti mangirurumen ken mangidadanes a plano ken aramid dagiti agar-ari.

Awan ti kappia inggana a dagiti pulis ken militar ket us-usaren dagiti agar-ari a dasig tapno maidiktar dagiti naagum ken manangirurumen a gandat da kontra iti umili. Dagiti batalyon ti militar, CAFGU, ken special action units ti pulis iti Kordilyera ket naipuesto tapno lapdan da ti panagbaringkuas dagiti umili kontra kadagiti makadadael a proyekto ti gobyerno ken imperyalista kas iti dam, dadakkel a minas, ken logging. Uray dagiti mabigbig a lallakay ket malaislais, mabugbog, maibalbalud, matortortyur, ken patpatayen dagiti pasista a tropa ti militar. Agtultuloy

ti panagusar ti estado ti ranggas saan laeng a ditoy Kordilyera, kaaduan na ket kadagiti simple a mannalon ken mangmangged a mangkidkiddaw laeng ti respeto para iti karbengan da kas tao. Uray dagiti tumultulong kadagiti marigrigat ken mairurumen ket saan a mailaksid iti kinaranggas ti gobyerno. Dagiti aktibista ken lider masa, empleyado ti gobyerno, tao ti simbaan, ken dadduma pay nga ordinaryo nga umili ket maliplipit, maibalbalud, maparparigat, wenno mapapatay gapu iti

panangitandudo da iti karbengan-tao ken panagdillaw da iti nakaro a korapsyon iti gobyerno.

Maikadua, ti saludsod mo maipanggep kadagiti vigilante. Ti NPA ket saan a grupo a vigilante no di ket maysa a rebolusyonaryo a buyot a mangitantandudo kadagiti karbengan ken pagimbagan ti

umili. Lumablaban daytoy iti AFP nga agserserbi iti interes dagiti

dasig a manangidadanes ken managgundaway kadagiti umili. Nayon na, ti NPA ket sumangsango iti trabaho iti panag-organisa, edukasyon, ken kultura; serbisyo sosyal

lallalo iti alternatibo ken pangmasa a salun-at, literasi,

ken agrikultura kas sungbat iti nabayag a panagbaybay-a ti gobyerno; ken iti panagpunas kadagiti mananggundaway a relasyon iti produksyon iti kaaw-awayan kas iti usura ken nangato a panagpaabang ti daga. Kadagiti lugar no sadino a nagramuten ti NPA, naibangon dagiti sektoral nga organisasyon masa nga addaan programa a manggun-od iti interes ti masa iti politika, ekonomya, ken kultura. Dagitoy

a programa ket nakaturong iti panagpalawa ken konsolidasyon dagiti organisasyon masa nga

agturong iti pannakaibangon ti rebolusyonaryo a gobyerno ti umili.

Maikatlo, ti saludsod mo no apay a tumiptipon dagiti umili iti rebolusyonaryo a tignayan. Adu ti tumiptipon iti rebolusyonaryo a tignayan gapu ta maamiris da a ti

1� │ ENERO-PEBRERO 2008

DANGADANGPIDBAK

Minas sinupyat ti umili ti Bokod

Sinupyat ti umili iti Bokod, Benguet ti panagserrek ti

Columbus Mining Inc. (CMI) babaen iti maysa a resolusyon idi Enero 22. Binutosan ti umili a saan a pastreken ti minas iti lugar da.

Pinaritan da ti CMI nga agminas iti barangay Bobok ken Bisal. Inlanad ti umili dagiti gapu iti panagsupyat da: pannakadidigra dagiti ubbog, pannakaperdi dagiti taltalon, irigasyon, mulmula, karayan, ken dadduma pay a paggapuan ti kabiagan ti umili ken uray dagiti tanem.

Idi napalabas a tawen, sinupyat met laeng ti umili ti panagserrek ti Al Magan Mining Company idiay Bokod, Kabayan, ken Tublay.`

demokratiko a rebolusyon laeng ti naan-anay a sungbat iti ramut ti panagrigat ti umili. Saan nga umanay ti eleksyon ken people power gapu ta sumukat laeng dagiti politiko a sumaruno nga agkurakot ken agtultuloy latta ti bulok a sistema. Ti rebolusyonaryo a tignayan ket bukbuklen ti nadumaduma a dasig ken sektor. Iti agdama, adda 18 alyado nga organisasyon iti uneg ti National Democratic Front (NDF), ti alyansa dagiti rebolusyonaryo nga organisasyon iti Pilipinas. Dagitoy nga organisasyon ti mangibagbagi kadagiti mannalon, mangmangged, estudyante ken agtutubo, kababaihan, nailian a minorya ti Kordilyera ken Mindanao, tao ti simbaan, propesyonal iti salun-at, artista, mangisursuro, nakurapay iti syudad, syentista, abugado, empleyado ti gobyerno, ken uray iti militar ken pulisya. Wen, patgen mi a gayyem, ti rebolusyonaryo a tignayan ket adda iti amin a sektor ken paset ti pagilian. Ti kaabay mo a pasahero iti jeep, ti doktor a mangtamtaming kadagiti annak mo, ti agilaklako iti nateng, ken ti padi iti simbaan ket mabalin a kameng ti rebolusyonaryo nga organisasyon masa. Nagkaykaysa da amin iti napinget a panangitandudo iti maysa a panggep – ti panaggun-od ti nailian a wayawaya ken pudno a demokrasya.

Dagiti kasasayaatan nga annak ti masa a Pilipino ket tumiptipon iti NPA para iti daytoy a naindaklan a panggep ken ib-ibturan da ti narigat ken napeggad a panagbiag. Inggana a saan pay a naparut dagiti ramut iti panangirurumen ken pananggundaway, sipipinget da a mangitultuloy iti armado a rebolusyon. Ti gimong a Pilipino ket nakaptan ti kanser. Ti rebolusyonaryo a tignayan ti doktor ken ti NPA ti iskalpel nga usaren na a mangikkat iti kanser. Nadara a wagas ngem kasapulan para iti pannakaisalbar ti pasyente.

Agyaman kami iti panagsurat mo. Namnamaen mi a maysa kadagitoy nga aldaw ket kakuyog da ka iti panangibangon iti pudno a nawaya ken demokratiko a gimong no sadino a dagiti sumaruno nga henerasyon ti Pilipino ket agbiag a nakappia, naurnos, ken narang-ay.

Istap ti Dangadang

DAMAG ken ADAL

ENERO - PEBRERO 2008 │ 1�DANGADANGDAMAG KEN ADAL

Kabataan nagprotesta laban iti panagngato ti presyo ti langisNagrali dagiti kabataan a kameng ti Anakbayan

iti Baguio idi Enero 29 laban iti tuloy-tuloy a panagngato ti presyo ti langis uray pinaritan ida dagiti armado a kameng ti PNP.

Kuna ti Anakbayan, ti ulbod a pambar dagiti kompanya a ti panagngato iti presyo ti langis ket gapu kano iti nababa a suplay iti lana. Ti pudno a gapu na ket ti kinaagum dagiti ganggannaet a kompanya kas iti Exxon Mobil, Chevron Texaco, British Petroleum, Royal Dutch Shell, ken Total. Ti maysa a taktika da ket idulin ti langis tapno ngumato ti presyo na.

Manipud idi naipasa iti Oil Deregulation Law idi 1996 iti Pilipinas, agarup 535 porsyento ti ngimmatuan ti presyo ti langis. Namin-62 a daras a ngimmato ti presyo ti langis iti las-ud ti 10 tawen.

Manipud Setyembre 2007 dandani kada lawas a ngumato ti presyo. Ngimmato ti piso kada litro ti gasolina, salapi ti diesel, ken P13 ti Liquified Petroluem Gas (LPG) kada tangke. `

Apit Tako nagpanawagan iti pannakaipasa iti Genuine Agrarian Reform Bill

Impanawagan ti Alyansa dagiti Pesante iti Taeng Kordilyera (Apit Tako) kadagiti mannalon ti

Kordilyera a suportaan ti pannakaipasa ti HB 3059 wenno Genuine Agrarian Reform Bill (GARB) idiay konggreso.

Kuna ni Fernando Bagyan, tagapagsarita ti Apit Tako, daytoy a linteg ket saan laeng a pudno a mangbenepisyo kadagiti mannalon no di ket mangsigurado ti proteksyon iti daga dagiti nailian a minorya. Kuna na pay a daytoy a linteg ket inadal, impinal, ken inaprobaran dagiti mannalon manipud iti nadumaduma a paset ti Pilipinas a dimmar-ay iti National Peasant Summit idi Nobyembre 5, 2007. Naiduma ti GARB iti bogus a Comprehensive Agrarian Reform Law a linteg pabor kadagiti apo’t daga isu nga awan nagbanagan na iti 20 tawen nga implementasyon na. Inggana itatta, 70 porsyento wenno pito kada 10 a mannalon ket saan na a kukua ti daga a taltalonen na.

Panggep ti GARB a buraken ti monopolyo a kontrol iti daga ken maiwaras a libre kadagiti mannalon.`

“Ita a tawen, ammo tayo a di nga agsarday ti gobyerno ni

Arroyo iti pananglabsing kadagiti karbengan-tao, ngem nakasagana dagiti umili ti Ilocos. Gapu kadagiti naregta a kampanya ken panagtignay tayo, saan nga agballigi ni Arroyo iti gandat na a patalnaen ti umili. Napaneknekan tayo daytoy iti napalabas a tawen, maaramid tayo manen daytoy ita a tawen,” daytoy ti imbaga ni Rani Urbis, Public Information Officer ti Ilocos Human Rights Advocates (IHRA).

Inkari ni Urbis a parubruben

da ti pannakilaban para iti panangitandudo kadagiti karbengan-tao babaen kadagiti paralegal trainings, workshops, ken dadduma pay nga aktibidad.

Idi Enero 11 idiay Vigan, insayangkat ti IHRA ti maysa a paralegal training a dinar-ayan dagiti nadumaduma nga organisasyon ti kabataan ken estudyante. Daytoy ket umuna iti serye dagiti aktibidad a mairussuat iti Ilocos Norte, Ilocos Sur, ken La union. Isagsaganaan met ti IHRA ti konggreso na iti katengngaan iti 2008.

Namnamaen ti IHRA nga agserbi dagitoy nga aktibidad kas kalasag dagiti umili kontra iti nasaknap a panaglabsing ti rehimen Arroyo kadagiti karbengan-tao.

Nabukel met idi Disyembre 2007 ti La Union Peace and Justice Advocates, organisasyon dagiti tao ti simbaan a mangilablaban ken mangitantandudo kadagiti karbengan-tao.

Idi napalabas a tawen, adda nailista ti IHRA a 500 biktima iti 60 a kaso ti panaglabsing kadagiti karbengan-tao. `

IHRA sisasagana iti kumarkaro a kinarungsot ti rehimen Arroyo

1� │ ENERO-PEBRERO 2008

DANGADANGDAMAG KEN ADAL

Dawaten mi kadagiti masa ken kakadua nga itultuloy da nga agisurat ken agipaw-it ti pidbak iti Dangadang no man pay

naisardengen a mainaynayon ti feedback sheet gapu iti panag-ngato ti presyo ti papel. Agusar laengen iti sabali a papel. Iti pidbak, isurat ti sungbat kadagiti sumaganad:1. Ania ti artikulo wenno topiko a napateg a

nabásam iti daytoy nga isyu ken apay? Ania ti

epekto na kenka?2. Ania dagiti termino, topiko, wenno paset a

saan mo unay naawatan?3. Ania dagiti kayat mo a matalakay kadagiti

sumaruno nga isyu?4. Ania ti dadduma pay a makunam?5. Ania ti nagan mo (agusar iti alyas), trabahom,

probinsya nga ayan mo?

Ranggas ti pulis kinondenar dagiti estudyante ken titser

“Isardeng ti ranggas ti estado!” “Supyaten ti kinaranggas ti kapulisan!” Kastoy ti nakasurat kadagiti plakard dagiti

nagprotesta nga estudyante ken titser idi Pebrero 1 idiay Baguio City. Kinondenar da ti naranggas a dispersal ti pulis iti rali ti estudyante ken titser idiay Manila idi Enero 31 laban iti Education Summit no sadino a dua a titser ken uppat nga estudyante ti tiniliw ti pulis ken nasurok 20 ti nasugatan.

Ti rali ket indauluan ti National Union of Students of the Philippines, College Editors Guild of the Philippines, League of Filipino Students, Anakbayan, ken Alliance of Concerned Teachers (ACT).

Kuna da a ti Education Summit nga inangay ti gobyerno ket saan nga agserbi iti panagpadur-as ti kalidad ti edukasyon no di ket pakaruen na laeng iti komersyalisado, kolonyal, ken mananglipit a galad ti sistema ti edukasyon. Kinondenar da ti rehimen Arroyo iti panagbaba ti kalidad iti edukasyon kas makita iti nababa a badyet ken kinakurang dagiti klasrum ken titser.

Kuna met ni Jeanette Ribaya Cawiding, coordinator ti ACT, a ti panagbugbog, panangpang-ur, ken panangkamat dagiti pulis ket pakakitaan ti kinarungsot ken kinaawan respeto dagiti pulis iti dignidad dagiti titser. `

UC Titsers Agwelga

Agsagsagana nga agwelga dagiti titser, empleyado, ken mangmangged ti University

of the Cordilleras (UC), dati a Baguio Colleges Foundation, gapu kadagiti saan a nainkalintegan a patakaran ti UC a manglablabsing kadagiti karbengan da.

Dagiti titser, empleyado, ken mangmangged ket naorganisa iti uneg ti Kapatiran ng mga Empleyado ng UC-BCF.

Idi Disyembre 7, 2007, nagsubmitar ti Kapatiran iti notice of strike iti Department of Labor and Employment (DOLE). Kuna ni Regina Delos Santos, presidente ti Kapatiran nga 80 porsyento ti pansamantala nga agsardeng nga agtrabaho iti panawen ti welga. Maibilang kadagiti protprotestaan da ket ti pananglabsing ti UC iti karbengan da nga agorganisa, diskriminasyon iti panangited iti teaching loads, diskriminasyon iti panagpili kadagiti kontraktwal a mangmangged, saan a tumutop a sueldo, ken pananglabsing iti karbengan ti unyon a makinegosasyon.

Liplipiten ti UC ni Delos Santos. Saan a bigbigen ti UC ti kina-presidente na iti unyon, sinampaan da pay iti kaso, ken pinaritan da isuna a sumrek iti uneg ti eskuelaan.

Imbes nga itandudo na ti pagsayaatan dagiti empleyado, pinaritan ni DOLE Secretary Arturo Brion ti Kapatiran nga agwelga.

Kinondena ti unyon ti order ni Brion ken imbaga da a daytoy ket maysa a nalawag a pananglabsing iti karbengan dagiti empleyado nga agwelga.

Ti maudi a welga idiay UC ket idi 1988.`

ENERO - PEBRERO 2008 │ 1�DANGADANGSEKSYON KuLTuRAL

CTi biag mi ditoy baryo AmNarigat a palalo, ay sorryC DmAgkurkurang ti makanC Am G AmAwan pay pagtrabahuan, ay insalidummay

Problema ti mannalonPadanum iti talon, ay sorryMakibingay pay ti pesteIti bassit a maapit mi, ay insalidummay

Lasong-lasong a kalsadaProblema manipud ugma, ay sorryKontraktor ken politikoImbulsa da ti pondo, ay insalidummay

Pitak-pitak a dalanInkami an-anusan, ay pirmiMapan talon, eskuelaanBarbaryo a kabangibang, ay insalidummay

Adu’t sakit ti tattaoRayuma, ulser kumarkaro, ay pirmiPangsalun-at a serbisyoKinurakot ti gobyerno, ay insalidummay

Ay anak ko pasensya kanAguray pay ti eskuelam, ay sorrySapay koma ta maawatamTa awan ti pagbirokan, ay insalidummay

Saan mi a kabaelanPresyo ti magatgatang, ay sorryKayat mo man nga agbiyaheNgimmato met ti plete, ay insalidummay

SORRY SALIDUMMAY(Ka Asia, NPA-Mountain Province, 2007)

Dagitoy ngarud ti basaranNga intay’ tumiponan, ay sigeLumawlawa a tignayanNailian a dangadang, ay intako mampay

Laing, pigsa intay’ reppetenRamut ti problema bag-uten, ay sigeAwan ti intay’ maaramidanNo kanya-kanya tay’ lattan, ay intako mampayRebolusyon mampay!

MANUEL KOMIKSmadanagan unay ni arroyo...

masapul a pak-syaten yo ti npa no kayat yo nga

agtultuloy ti turay tayo.

saan ka a madanagan glo-ria! maab-abak ti npa. rinibribu pay nga aktibista ti

napatay min

basta isiguradom ti kikbak tayo kadagiti kontrata, malaksid pay iti dakdakkel a pondo para iti mili-

tar.

pondo a kinurakot ti afp ken pnp

bayat nga agnamnam-ay ti bunggoy ni arroyo, nakakaasi met ti kasasaad da-giti puersa ti afp a maab-abak kadagiti taktikal nga opensiba ti npa joskoh! sapay

la koma ta saan tayo a maambush!wen ngarud. na-

gadun ti kaswalti tayo. kasano tayo a mangabak no kas-

toy?

nagbassit la ngaruden ti sueldo tayo,

makurakot pay ti pondo no adda la

koma ti sabali a pagtrabahuan.

daan a patig

umik-kat kayo laengen!

asi kayo pay dita!

uray kasano ti panagulbod da

gloria ken dagiti heneral na,

saan a mailimed ti alingasaw

ti nabuyok nga aramid da

korapsyon ti afp ken

pnp

zte

panang-allilaw

kina-switik

politikal a

PAMMAPATAY

kayat ti umili a pilipino a baliwan ti kasasaad

ngem ammo da a saan nga umanay ti people power. ammo da a rebolusyon ti kasapulan para iti naan-anay a panagbalbaliw.

saan a maibus ti npa agingga nga adda ti marigrigat. saan nga agsardeng ti rebolusyon agingga nga adda ti

panangidadanes. umun-una pay a maparmek ni arroyo ken ti bulok a sistema sakbay a mapaay ti rebolusyon.