95

BD EYLÜL 2017

18. ve 19. yüzyılda, İngiltere, İskoçya ya da Galler’in herhangi bir bölgesinde, sevilen biri yaşa-mını yitirdiğinde, acılı aile ölmüş kişinin göğsünün üzerine bir ekmek parçası yerleştirir ve cesedin başına bir “günah yiyici” çağırırdı. Ölen kişinin ailesi, çağırdıkları bu günah yiyicinin, mevtanın günahlarını kendi ruhuna almasını, cenaze töre-ninin ayrılmaz bir parçası olduğuna inanarak izlerdi.

Günah yiyiciyi tutan aile, ölen

kişinin üzerine konulan ekmek parçasının, kaybettikleri sevdikle-rinin günahlarını emeceğine ve bu günahların, o ekmeği yiyen kişiye geçeceğine inanıyordu. Bu uygu-lamaya inananlara göre, günah yiyicinin kendi ruhu ise, yaşadı-ğı köy ya da kasabadaki sayısız kişinin günahları nedeniyle son de-rece ağırlaşmıştı. Günah yiyiciler, dünyevi kazancı çok düşük olan bir iş için, ağır bir ruhsal bedel ödüyordu. Aldıkları ücret ancak

Dünya DöndükçeSabriye Aşır

Günah Yiyicilik

Tarihteki En Kötü İşlerden Biri:

96

BD EYLÜL 2017

eseri olan “günah yiyicilik” için, 1680’lerde bile “cenazelerde eski bir gelenek” diye yazılıyordu. Ne var ki bu gelenek, 20. yüzyılın baş-larına kadar devam etti. 1813’te ba-sılan Brand’s Popular Antiquities of Great Britain isimli inanç ve folklor incelemeleri kitabına göre, cenaze töreninde yüzü kapıya dönük bir biçimde oturan günah yiyiciye, 4

peni ve bir parça kuru ekmek ile bir kâse İngiliz birası verilirdi. Günah yiyici, kendine verilen ekmeği yer ve birayı da bir dikişte bitirir-di. Daha sonra, oturduğu tabure-den kalkan günah yiyici, sükûnet içinde “Ölenin ruhunun huzur ve rahatlığı için.”

4 peni, yani günümüzle kıyasla-nırsa, birkaç Amerikan dolarına eşdeğer idi. Böylesine dinci bir dönemde, ruhlarını riske atmaya kalkışan ve günah yiyicilik işini yapanlar genellikle, yiyecek-içecek gereksinimleri bu tür endişelerden daha ağır basan yoksul insanlar ve dilencilerdi.

Hastalıklı bir düşüncenin

İngiltere’de, 1733 yılındaki bir cenaze töreninden bir sahne.

1813’te basılan Brand’s Popular Antiquities of Great Britain isimli kitap

97

BD EYLÜL 2017

derdi. Yazar Catherine Sinclair de,

1838’de yazdığı Hill And Valley isimli seyahatnamesinde, Gal-ler-Monmouthshire’deki pek çok cenazede günah yiyicilerin yer aldığını yazıyordu. Sinclair, günah yi-yiciler için oldukça ağır bir ifade de bulunuyordu:

“Böyle bir düzenbazlığa girişenlerin tümü, doğuştan gelen haklarını bir tabak yiyecek için satmaya gönüllü olan inançsızlardı.” Bu dinsel törenin etkisine inanan kişilere göre, günah yiyiciler çok gerekli fakat nahoş bir işi yapıyor ve bu işi yaptıkça da daha günahkâr hale geliyorlardı.

Bilinen son günah yiyici Ric-hard Munslow, bu geleneği 1900’lü yılların başına dek sürdürdü. Yazar Marie Kreft, Munslow’un bu işi yoksulluk nedeniyle yapmadığını, dört çocuğunu kaybetmesinin yol açtığı derin kederini bir nebze hafifletebilmek ve öte dünyada ço-cuklarının bağışlanmasını sağlaya-bileceğine duyduğu inanç nedeniyle yaptığını belirtiyordu.

Ölen aile bireylerinin, günah-larının ceremesini çekmemeleri için özellikle “mesleğinin zirve-sinde olan” günah yiyicileri seçen

köylüler, sevdiklerinin günahlarının günah yiyicinin üzerine geçeceği-ne duydukları inançla, manevi bir rahatlama da yaşıyorlardı. Çünkü dönemin dinsel yaşam biçimi nede-

niyle insanlar günahlardan arınma fikrini son derece ciddiye alıyor ve ahlâka uygun olmayan davranışla-rının bedellerini günah yiyicilerin üstlenmesiyle, cennete huzur içinde varabilecekleri fikrine sıkı sıkıya tutunuyorlardı.

Günah yiyiciler, genel olarak toplumdan dışlanmış ve evsiz

barksız kişilerdi. Toplum hem cena-ze törenlerinde onlara gereksinim duyuyor ve onların, ölen sevdikleri için önemli bir işi yerine getirdik-lerine inanıyor; hem de ruhlarının “günah yedikçe” daha da kirlendi-ğine inanarak, sosyal yaşamdaki varoluşlarını yadırgıyordu. Günah

Milli inanışları ve folklor ögelerini inceleyen Brand’s Faiths and Folklore isimli kitap, günah yiyicilerin cenaze törenlerin-de üstlendikleri rolle ilgili de ayrıntılı bilgiler veriyor.

98

BD EYLÜL 2017

gidebileceğine inanma-nın, tam bir sapkınlık olduğunu da ifade etti.

Cenaze törenine bir günah yiyicinin çağırılması, kilise-de çalışan ve görevi cenaze töreninin yerine getirilmesini sağlamak, ölen kişinin bağışlan-masının dilenmesi olan papazların da göz ardı edilmesi anlamına geli-yordu. Zaman geçtikçe günah yiyicilerin azal-ması, 20. yüzyılın baş-

larında da bu “mesleğin” tamamıyla ölmesi, papazların da öteden beri yaptıkları görevlerine yeniden dön-melerini sağladı. “Günah yiyicilik” hiçbir zaman resmi olarak kabul edilmese ve hatta kilise tarafın-dan hoş görülmese de, bilinen son günah yiyici olan ve 1906 yılında ölen Richard Munslow’un Ratlin-ghope’taki mezarı birkaç yıl önce köy sakinleri tarafından restore etti-rildi. Ratlinghope Rahibi Norman

Morris, Munslow’un mezarının onarımdan geçtiğini, fakat geride kalmış günah yiyicilik geleneğini yeniden canlandırmak gibi bir niyetleri olmadığını belirtirken, yine de dinsel tarihlerindeki bir ögenin önemini vurgulamayı istedikle-ri söyledi. •sabriyeasirbd@gmail.com

yiyiciler ayrıca, yas tutan ailelerin ölen kişilerle ilgili itiraflarını da dinliyorlardı.

Günah yiyicilik işinin tarih-sel kökeni bilinmiyor. Fakat

eski dinsel geleneklere dayandığı belirtiliyor. Din bilginleri, Pagan geleneklerinden geldiğini ifade etseler de, Ruth Richardson Death, Dissection and the Destitute kita-bında, Ortaçağ’da soylu kişilerin ölen yakınları namına yoksul insan-lara yiyecek dağıtması-nın, “günah yiyiciliğin” kökeni olabileceğini yazdı. Richardson, ölen kişinin bir günah yiyici vasıtasıyla günahların-dan arınarak cennete

1809 yılına ait bir cenaze davetiyesi.

1906 yılında ölen Richard Munslow’un Ratlinghope’taki mezarı