)

r

T.C. İST ANBUL ÜNİVERSİTESİ ADLİ TIP ENSTİTÜSÜ

TAM VE KISMİ AKIL HASTALIKLARININ CEZA SORUMLULU'C}UNA ETKİSİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Nejat Hüseyin ÖZAL

Tez Danışmanı : Prof.Dr.Niyazi ÖKTEM

İstanbul - 1991

T.C. İST ANBUL ÜNİVERSİTESİ ADLİ TIP ENSTİTÜSÜ

TAM ve KISI\ıll AKIL HASf ALIKLARININ

CEZA SORUMLULUGUNA ETKİSİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Nejat Hüseyin ÖZAL

Tez Danışmanı

Prof.Dr. Niyazi ôKTEM

İstanbul - 1991

A.D.

a.g.e.

a.g.t.

As.Yar.

B.K.

c.

C.D.

C.G.K.

C.İ.H.K.

C.M.U.K.

C.Y.H.

Ç.M.K.

D.

D.D.P.

D.T.

H.S.P.

İ.Ü.H.F.M.

md.

M.K.

M.P.

N.T.C.H.

R .

KISALTMALAR

Adalet Dergisi

Adı Geçen Eser

Adı Geçen Tez

Askeri Yargıtay

Borçlar Kanunu

· · Cilt

Ceza Dairesi

Ceza Genel Kurulu

Cezaların İnfazı Hakkındaki Kanun

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu

Ceza Yargılaması Hukuku

Çocuk Mahkemelerinin Kuruluşu, Görev ve

Yargılama Usulleri Hakkında Kanun

daire

Deskriptive Ve Dinamik Psikiyatri

Doktora Tezi

Hazırlık Soruşturması ve Polis

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mec-muası

Madde

Medeni Kanun

Medikal Psikoloji

Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku

Raporlar

S.H.M.

sy.

s.

T.C.H.

T.C.K.

vd.

YY•

Sarhoşluk Halinde İslenen Suçlarda Cezai

Mes'uliyet

Sayı

Sayfa

Türk Ceza Hukuku

Türk Ceza Kanunu

ve devamı

yüzyıl

İ Ç İ N D E K İ L E R

Sayfa

- İÇİNDEKİLER .................................... - KISALTMALAR .................................... - GİRİŞ ..........................................

BİRİNCİ BÖLÜM

BAZI AKIL HASTALIKLARININ TIBBI

YÖNDEN İNCELENMESİ

1

3

I) AKIL HASTALIKLARININ SINIFLANDIRILMASI 3

II) SUÇ ve AKIL HASTALIKLARININ İLİŞKİSİ ...... .. 11

III) CEZA SORUMLULUGUNU ETKİLEYEN BAZI AKIL

HASTALIKLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1) EPİLEPSİ (SAR'A) ......................... 14

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi . . . . . . . . . . . 14

2) ş İZOFRENİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi . . . . . . . . . . . 25

3) PSİKOPATİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi . . . . . . . . . . . 36

4) PSİKOZ MANYAK DEPRESİF ................... 40

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi ........... 40

5) PARANOIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

B) Özellikleri . ve Suçla İlgisi . . . . . . . . . . . 43

Sayfa

6) ZEKA GERİLİKLERİ (OLİGOPHRENİA) .......... 45

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi . . . . . . . . . . . 46

7) YAŞLILIK BUNAMASI (DEMANS SENİL) ......... 50

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi . . . . . . . . • • . 50

8) PARALİZİ JENERAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi ........... 51

9) NEVROTİK BOZUKLUKLAR ..................... 53

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi . . • • . . • . . . . 53

10) UYURGEZERLİK............................. 55

A) Tanımı ............................... .

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi ••.•..•••..

11) İPNOTİK TELKİNLER ....................... .

A) A) Tanımı ••••....••••...••.•••..•.••••••.

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi

55

55

58

58

58

12) KLEPTOMANI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi . . • • • . . • • . . 61

13) MADDE BAGIMLILIGI ........................ 62

A) Tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 . ' B) Özellikleri ve Suçla İlgisi

İKİNCİ BÖLÜM

TANIM ve TARİHÇE

........... 63

I) TANIM ............................ .-. . . . . . . . . . . 67

II) TARİHÇE ..................................... 1) ESKİ ÇAGDA ...............................

70

71

Sayfa

A) Roma Hukukunda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

B) Cermen Hukukunda .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. . 72

2) ORTA ÇAGDA .. .. .. .. .. . .. .. .. . .. .. .. . .. .. .. 72

A) Kilise Hukukunda...................... 73

B) İslam Hukukunda 73

3) YENİ ZAMANLAR CEZA HUKUKUNDA............. 76

4) ÜLKEMİZDEKİ DURUM........................ 77

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KUSURLULUK KAVRAMI, KONU İLE İLGİLİ TEORİLER ve KANUNİ SİSTEMLER 79

I) KUSURLULUK KAVRAMI .......................... 79 1) GENEL OLARAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 2) KUSURLULUK HAKKINDA PSİKOLOJİK ve NORMATİF

TEORILER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

a) Psikolojik Teori .. . . .. .. .. . .. . .. .. . .. . 81

b) Normatif Teori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

II) CEZA SORUMLULUGUNU AÇIKLAYAN TEORİLER .. ... .. 84 1) KLASİK TEORİ .. .. . .. .. .. . .. . . .. .. .. . .. . .. . 84 2) POZİTİVİST TEORİ .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. .. . 87

III) AKIL HASTALIKLARININ TAYİNİ BAKIMINDAN

VAROLAN KANUNİ SİSTEMLER .. •... . . . . . . . . . . . . . . 89 1) BİYOLOJİK SİSTEM . . . . . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . 89

2) PSİKOLOJİK SİSTEM ........................ 89

3) KARMA SISTEM· ....... ~.................. ... 90

4) TÜRK CEZA KANUNU'NUN SİSTEMİ ............. 90

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TAM ve KISMİ AKIL HASTALIKLARINİN ESAS ve USUL YÖNÜNDEN İNCELENMESİ 92

I) TAM AKIL HASTALIGI .......................... 92

1) AKIL HASTALIGININ KANUNİ ŞARTLARI ........ 92

A) Akıl Hastalığının Bilinç ve Davranış

Serbestisini Tamamen Kaldıracak

Sayfa

Derecede Olması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

B) Akıl Hastalığının Eylemin İşlendiği

Sırada Varolması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

C) Akıl Hastalığının Mütemadi, Müteselsil

ve İtiyadi Suçlardaki Etkileri ...•.... 104

a) Mütemadi Suçlarda .................. 104

b) Müteselsil Suçlarda ................ 104

2) AKIL HASTALIGININ CEZA SORUMLULUGUNA

ETKİSİ KONUSUNDA USUL HUKUKU BAKIMINDAN

MEYDANA GETİRDİGİ SONUÇLAR . . . . . . . . . • . . . . . 106

A) Sanığın Eylemi İşlediği Sırada Akıl

Hastası Olması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

a) Sanığın Eylemi İşlediği Sırada Akıl

Hastası Olduğunun Hazırlık Soruştur-

ması Sırasında Anlaşılması . . . . . . . . . 106

b) Sanığın Eylemi İşlediği Sırada Akıl

Hastalığı Altında Olduğunun Duruşma

sırasında Anlaşılması .. . . . . . .. .. . . . 110

B) Mahkumiyet Kararı Kesinleştikten Sonra

Hükümlünün Akıl Hastalığına Yakalanması 115

C) Failin Eylemi İşlemesinden Sonra Akıl

Hastalığına Yakalanması ...........•... 117

II) TAM OLMAYAN (KISMI) AKIL HASTALIGI ...•.. .... 119

1) LEHTEKİ ve ALEYHTEKİ FİKİRLER ...•..•.•.•. 119

2) T.C.K. 'NUN 47.NCİ MADDESİ .•.........•.... 123

3) KISM! AKIL HASTALIGININ BAZI CEZA HUKUKU

KAVRAMLARI İLE OLAN İLİŞKİSİ ............. 125

Sayfa

III) CEZA SORUMLULUGUNU ETKİLEYEN ARIZI SEBEPLER

(T.C.K. md.48) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 1) GENEL OLARAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

2) ARIZI ve İSTEMEYEREK SARHOŞLUK ......... .. 139 3) GÖNÜLLÜ ve İSTEYEREK SARHOŞLUK ........... 142

BEŞİNCİ BÖLÜM

TEDBİRLER ve KÜÇÜK SUÇLULAR HAKKINDAKİ DÜZENLEMELER 147

I) AKIL HASTASI SUÇLULAR HAKKINDAKİ TEDBİRLER 147

II) TÜRK CEZA HUKUKUNUN SİSTEMİ ................. 150

1) EMNİYET TEDBİRİNE HÜKMEDECEK MERCİ ....... 150 2) EMNİYET TEDBİRİNİN SÜRESİ . . . . . . . . . . . . . . . . 151 3) EMNİYET TEDBİRİNİN SONA ERMESİ ........... 151

4) TEDBİRİN UYGULANACAGI YER................ 152 5) UYUŞTURUCU MADDE KULLANMA ve SARHOŞLUK

SllÇLARI İLE İLGİLİ TEDBİRLER . . . . . . . . . . . . . 153

III) IRS! OLARAK GEÇEN AKIL HASTALIKLARI İLE

MÜCADELEDE UYGULANAN TEDBİRLER .............. 155

IV) AKIL HASTASI KÜÇÜK SUÇLULAR HAKKINDAKİ DÜZENLEMELER ................................ 157

V) AKIL HASTASI SUÇLULARIN CEBRİ TEDAVİSİ ...... 159

S O N U Ç ........................................ 163

"YARARLANILAN KAYNAKLAR ........................... 164

G İ R İ Ş

Her birey mensubu bulunduğu grupta bir mevki sahi-

bi olmak arzusunu taşır ve bu arzu onun davranışının en

başta gelen saikini oluşturur. Birey bu mevkii, içinde

yaşadığı topluluğun değer ölçülerine, standartlarına uy-

gun bir biçimde davranmakla kazanabilir. Hastalığı yüzün-

den çevresine uyum yeteneği azalmış veya tamamen ortadan

kalkmış bulunan akıl hastası doğal olarak, dahil olduğu

sosyal gruptaki mevkiini er veya geç kaybedecektir. Bu

nedenle çevresinde prestijini kaybeden akıl hastası, çev-

resinde bulunanlardan özel bir ilgi görmediği takdirde

kendisine itibar sağlayabileceği bir çevre arayacak ve

oraya yerleşecektir. Bu çevre toplumun şartlarına ayak

uyduramayanların çevresi olacaktır. Bu tür yerlerde ser-

seriler, suçlular, alkolikler, uyuşturucu madde tutkunla-

rı ve diğer akıl hastaları göze batacak bir çoğunluk

oluştururlar. Böyle çevrelerde suç yolu toplumsal itibar

sağlamanın en başta gelen yoludur. Doğrudan doğruya has-

talığın neden olduğu ruh hali sonucunda suç işlemeyen

akıl hastaları, akıl hastalığı nedeni ile düştükleri çev-

renin sosyal etkileri altında suç işleyebilirler (1).

Bu nedenlerle akıl hastaları tıp biliminin olduğu kadar

hukuk biliminin de ilgi alanına girmektedir.

Genel olarak.akıl hastaları için özel bir suç türü

düşünülmemektedir. Yani bunlar her türde suçu işleyebil

mektedirler; Nitekim Ankara Tıp Fakültesi Adli Tıp

( 1) Dönmezer, Cebiroğlu, Gürelli : Akıl Hastalığı ve Suç, İstanbul Üniversitesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Enstitüsü, Akıl Hasta-larına Karşı Cemiyetin Müdafaası, İstanbul 1958, s.93; Aktan: Suç ve Suçluluk Nedenleri ve Kriminolojik Bir Yaklaşım, AD, sy.2, s.93.

- 2 -

Enstitüsü'nde 1956-62 yıllarını kapsayan 390 suçlunun

incelenmesinde, 63 kişinin akıl hastası olduğu belirlen-

miştir. İçlerinden % 3l'ini ahmakların (debillerin),

% 24'ünü şizofrenlerin, % ll'ini budalaların (embesille-rin), % 9, 5 'unu yaşlı bunakların, % 7 'sini manyakların,

% 6,3'ünü alkol bağımlılarının, % 4,7'sini psikopatların,

% 3,l'ini paramanyakların, % 3,l'ini kuruntuların (hipo-

kondriyakların) ve % l,6'sını da esrar bunaklarının oluş

turduğu görülmüştür. Bunların en çok rastlanan suçları

da hırsızlık, yaralama, adam öldürme, hakaret, ırza geçme

ve sarhoşken çevreyi rahatsız etmedir (2).

Akıl hastalığı ile suç arasındaki bağlantı ilgi

çekicidir. Belirli insan gruplarına göre suç işleme yüz-

desi, akıl hastalarında en yüksek düzeydedir. Daha doğru

bir deyişle akıl hastalarının reaksiyonları, çoğu zaman

toplum kurallarının dışına çıkmakta, toplumun suç diye

kabul ettiği eylemlere benzemektedir. Sonuç olarak akıl

hastalarının reaksiyonları ile toplumun suç olarak nite-

lendirdiği eylemler arasında yakınlık bulunmaktadır. Bir

akıl hastası, davranışları ile tıp bilimini ve hukuku

beraberce ilgilendiren bir olay olmaktadır. Akıl hasta-

lıklarının erken belirlenmesi ve teşhisi bugün kendi çı

karları kadar, toplumun çıkarları bakımından da gerekli-.

dir. Bu nedenlerle insan toplulukları, kendi inanış,

yaşayış biçimleri ve normlarına uymayan, yasaların sını

rına tecavüz eden olaylar karşısında gitgide .daha hassas

davranmaktadır. Suç ve suçlu sosyal bir problem olarak

gitgide daha önem kazanmaktadır (3).

(2) Akgün : Adli Ps~kiyatri, Ankara 1987,. s.75.

(3) Mokhtar : Türk Hukuk Sisteminde Akıl Hastalarının Cezai Sorumlu-luğu ve Bu Hastalığa Karşı Toplumun Korunması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1989, s.l vd.

B İ R İ N C İ B Ö L Ü M

BAZI AKIL HASTALIKLARININ

TIBBİ YÖNDEN İNCELENMESİ

I. AKIL HASTALIKLARININ SINIFLANDIRILMASI

Akıl hastalıklarının sınıflandırılması bugün psi-

kiatrinin önemli problemlerinden birini oluşturmaktadır.

Hipokrat' tan bu yana akıl hastalıklarının etyolojiye ve

her günün değişen fizyolojik ve psikolojik görüşlerine

göre başta Kraegelin'in ve eski ünlü Fransız ruh hekimle-

rinin bölümlenmeleri olmak üzere, birbirinden farklı sı

nıflandırmalar yapılmıştır. Bugün de yeni yeni yaklaşım

lar ortaya atılmaktadır. Fakat denilebilir ki halen de

standart bir duruma sokulmuş, yeterli ve her klinikçe

benimsenilmiş bir sınıflandırma yoktur (4).

Akıl hastalıkları, ilk kez 1896 yılında E.Kraege-

lin tarafından tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır (tamam-

layıcı Psikiyatri-Descriptive Psyciatry). Psikanalizin

getirdiği dinamik ilkeler ve Adolf Meyer'in "psikobiyolo-

ji" okulunun etkisiyle, yirminci yüzyılın ikinci yarısına

doğru öncelikle A.B.D. 'de tanımlayıcı psikiyatrinin ağır

lığı azalmıştır. Daha sonra, 1952 yılında Amerikan Psiki-

yatri Derneği tarafından DSM-I (Tanı ve İstatistiksel

El Kitabı - Diagnostic and Statistical Manual) ile hasta-

lıklar birer tepk~ (reaction) olarak sınıflandırılmıştır

(5). Bununla beraber çeşitli psikiyatri okulları ve tıp

(4) Adasal : Ruh Ha~talıkları, Ankara, 1976, s.25.

(5) Ünver : Ceza Hukukunda Akı~ Hastalı~ı ve Ceza Sorumluluğuna Et-kisi, Yüksek Lisans Tezi, Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Bölümü, 1989, s.9.

- 4 -

merkezleri kendi teorik anlayışlarına göre bunu değiştir

mektedirler. Amerikan Psikiyatri Derneği'nin yapmış oldu-

·ğu sınıflandırmaya göre akıl hastalıkları dört ana gruba

ayrılmakta, bunlar da kendi aralarında ayırıma tabi tu-

tulmaktadırlar.

I. Psikozlar

A. Organik Psikozlar

Beyin dokusunda organik değişikliklerle ortaya çıkan

ve belirli bir etyolojinin belirlenebildiği psikozlar-

dır. İki grupta toplanır :

a) Akut Beyin Sendromları (kafa içi infeksiyonları-

Sistemik infeksiyonlar İlaç zehirlenmeleri

Alok alışkanlığı - Akut hallusinosis - Delirium

tremens - Kafa trafmaları - Dolaşım bozuklukları

Metabolik bozukluklar - İntrakranien tümörler -

Bilinmeyen sebepler.

b) Kronik Beyin Sendromları

- Senil Demanslar

- Presenil Dernanslar

- Arterioskleroz Serebral

- Merkezi sinir sistemi sif ilizi

- Sif ilizden başka serebral inf eksiyonlar

- Epilepsiler

- Kafa travmaları

- Metabolizma hastalıkları, vitamin eksiklikleri,

gelişim kusuriarı ve glandüler bozukluklar

- Zeka gerilikleri

B. Fonksiyonel Psikozlar

· Beyin dokusunda strüktürel değişiklikler yapmayan ve

belirli organik sebeplerin bulunamapığı, psikogenik

orijinde psikozlardır.

- 5 -

Şunlar sıralanır

Kritik psikotik reaksiyonlar

Affektif reaksiyonlar : Psikoz manyak depressif, ·

mani tipi - Psikoz manyak depressif, melankoli

tipi - Psikoz depressif reaksiyon

Şizof renik reaksiyonlar

(Basit - Hebefrenik - Katatonik - Paranoid - Akut

dif f eransiye - Kronik dif f eransiye - Şizoaf f ektif-

Psodönevrotik - Residüel tipler)

Paranoid reaksiyonlar

Paranoid haller

II. Psikonevrozlar

Anksiyete reaksiyonu

Histeri : Anksiyete histerisi - kan versiyon reaksi-

yonu - Dissosiatif reaksiyon

Fobik reaksiyon

Obsessif kompulsif reaksiyon

Nevrastenik reaksiyon

Hipokondriasis (kuruntu halleri)

III. Psikof izyolo.iik fozukluklar

(Psikosomatik Sendromlar)

(Psikofizyolojik deri - vasküler - solunum - gastro inte-

sital - genito üriner sistem reaksiyonları)

IV. Psikopatik Reaksiyonlar

(Karakter Bozuklukları) (6).

1980 yılında. hastalıklar sistematik ve ayrıntılı

olarak, onsekiz grup altında, her hastalık ayrı ayrı ve

açık-seçik bir biçimde sınıflandırılmıştır (7). Bugün,

genelde Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan sınıflan

dırma esas alınmaktadır (Tablo 1)(8).

(6) Adasal : a.g.e., s.26-27. (7) Arkonaç : Psikiyatrik Semptomlar ve Sendromlar, 2.Bası, İstanbul

1987, s.13. (8) Dinçmen : Adli Psikiyatri, İstanbul, 1984, s.53-60.

TABLO I

PSİKOZLAR (290/299)

ORGANİK PSİKCYI'İK DURUMLAR (290/294)

290. SENİL ve PRESENİL ORGANİK PSİKCYI'İK

290.0 Senil demans, basit tip 290.1 Presenil demans 290.2 Senil demans, depresif ve paranoid tip 290.3 Akut konfüzyonel durumla birlikte scnil

demans 290.4 Aterosklerotik demans 290.8 Başka 290.9 Belirlenmemiş

291 ALKOL PSİKOZLARI

291.0 Dclirium tremens 291.1 Korsakoff psikozu, alkolik 291.2 Başka alkolik demans 291.3 Başka alkolik hallüsinoz 291.4 Patolojik sarhoşluk 291.5 Alkolik kıskançlık 291.8 Başka 291.9 Belirlenmemiş

292 İLAÇ PSİKOZLARI

292.0 İlaç yoksunluğu sendromu 292.1 İlaçların neden oldugu paranoid ve/veya

hallüsinatuvar durumlar

292.2 Patolojik ilaç entoksikasyonu 292.8 Başka 292.9 Belirlenmemiş

293 GELİP GEÇİCİ ORGANİK PSİKOTİK DURUMLAR

293.0 Akut konfüzyonel durum 293.1 Subakut konfüzyonel durum 293.8 Başka 293.9 Belirlenmemiş

294

294.0

2CJ4.l

294.8 2Q4 .9

295

295.0 295.1 295.2 295.3 295.4

BAŞKA ORGANİK PSİKCYI'İK DURUMLAR (KRONİK)

Korsakoff psikozu veya sendromu (alkolik olmayan) Başka yerde sınıflandırılan durumlnra bağlı demans Başka

Belirlenmemiş

DİCER PSİKOZLAR (295/299)

SKİZOFRENİK PSİKOZLAR

Basit tip Hebefrenik tip Katotonik tip Paranoid tip Akut skizof renik nöbet

O\

Tablo I devam

295.5 295.6 295.7 295.8 295.9

296

296.0 296.1 296.2

296.3

296.4 296.5

296.6

296.8 296.9

Latent skizofreni Rezidüel skizofreni Skizoaf f ektif tip · Başka

Belirlenmemiş

AFFEKTİF PSİKOZLAR

Manik/depresif psikoz, manik tip Manik/depresif psikoz, depresif tip Manik/depresif psikoz, döngülü tip, m

300.8 300.9

301

301.0 301.1 301.2 301.3 301.4 301.5 301.6 301.7

301.8 301.9

302

302.0 302.1 302.2 302.3 302.4 302.5 302.6 302.7 302.8 302.9

Tablo I devam

Başka nevrotik bozukluklar Belirlenmemiş

KİŞİLİK BOZUKLUKLARI

Paranoid kişilik bozukluğu Af fektif kişilik bozukluğu Skizoid kişilik bozukluğu Eksplozif kişilik bozukluğu Anankastik kişilik bozukluğu Histerik kişilik bozukluğu Astenik kişilik bozukluğu Kişilik bozukluğu (sosyopatik ve asosyal yönleri ağır basan) Başka kişilik bozuklukları

Belirlenmemiş

CİNSEL SAPMA ve BOZUKLUKLAR

Homo-seksüalite (eşcinsellik) Bestialite (hayvana cinsel sevi) Pedofili (çocuğa cinsel sevi) Transvestizm Gösterimcilik (exhibitionism) Trans-seksüalite Psiko-seksüel özdeşim bozuklukları Frigidite ve empotans Başka Belirlenmemiş

303

304

304.0 304.1 304.2 304.3 304.4 304.5 304.6 304.7

304.8

304.9

305

305.0 305.1 305.2 305.3 305.4 305.5 305.6 305.7 305.8 305.9

ALKOL BAGIMLILIGI SENDROMU

İLAÇ BAGIMLILIGI

Morfin tipi Barbitürat tipi Kokain Kannabis Anf etamin tipi ve başka psikostimüla~lar Hallüsionojenler Başka

Morfin tipi ilaçla bir başkasının birlik-te kullanımı Morfin tipi ilaç dışında başka ilaçlnrın birlikte kullanımı Belirlenmemiş

BAGIMLILIK OIMAKSIZIN İLAÇLARIN KÖTÜ KULLANIMI Alkol Tütün Kanmıbis

Hallüsinojenler Barbitüratlar ve trankilizanlar Morfin tipi Kokain tipi Amf etamin tipi Antidepressanlar Başka, karışık veya belirlenmemiş

00

306

306.0 306.1

306.2

306.3 306.4

306.5 306.6 306.7 306.8 306.9

307

307.0 307.1 307.2 307.3 307.4 307.5 307.6 307.7 307.8

307.9

Tablo I devam

RUHSAL FAKTÖRLERDEN KAYNAKLANAN F~ZYOLOJİK İŞLEV BOZUKLUKLARI

Kas/iskelet (psikojenik tortikolis) Solunum (hava açlığı, hıçkırık, hiperven-tilasyon, esneme v.b.) Kalp/damar (kalp nevrozu, nöro-Hi.rkiilntuvnr ııstcnJ.) Deri (psikojenik kaşıntı) Mide/barsak (hava yutma, psikojenik kusma) Genito-üriner (Psikojenik dismenore) Endokrin Özel duyu organları Başka

Belirlenmemiş

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAYAN ÖZEL BELİRTİ veya SENDROMLAR

Pepeleme ve kekeleme Anoreksiya nervoza Tikler Stereotipik tekrarlayıcı hareketler Özgül uyku bozuklukları Başka ve belirlenmemiş yeme bozuklukları Enürezis Enkoprezis Psikalji (gerilim, baş ağrısı, ruhsal bel ağrısı gibi) Başka ve belirlenmemiş (saç yolma, tırnak yeme,masturbasyon v.b)

308

308.0 308.1 308.2 308.3 308.4 ]08.9

309

309.0 309.l 309.2 309.3 309.8 309.9

310

310.0 310.1 310.2

310.8 310.9

311

AKUT STRES REAKSİYONU

Daha çok duygulanımda bozukluk Daha çok bilinçde bozukluk Daha çok psikomotor alanda bozukluk Başka

Knrışık

Be11rlerımcm.lş

UYUM REAKSİYONU

Kısa depresif reaksiyon Uzamış depresif reaksiyon Başka duygusal bozukluk ile birlikte Davranış bozukluğu ile birlikte Başka

Belirlenmemiş

ORGANİK BEYİN ZEDELENMESİNDEN SONRA OLUŞAN PSİKOTİK OLMAYAN ÖZGÜL BOZUKLUKLAR

Frontal lob sendromu Başka tip kognitif veya kişilik değişimi Kafa-darbesi sonrası ( post-concussion) sendromu Başka

Belirlenmemiş

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAYAN DEPRESİF BOZUKLUK Depresyon, Depresif Durum, Depresif bozukluk

\O

312

312.0 312.1 312.2 312.J 312.8 312.9

313

313.0 313.1 313.2

313.3 313.8 313.9

314

314.0 314.1 314.2 314.8 314.9

Tablo I devam

BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAYAN DAVRANIM (CONDUCI') BOZUKLUGU

Asosyal davranım bozukluRu Sosyal davranım bozukluğu KompUlsif davranım bozukluRu Dovrnnım ve cluyRulnrın birlikle lıo;111k l 11}~11 Başka Belirlenmemiş

ÇOCUKLUK ve ERGENLİGİN ÖZGÜL DUYGUSAL BOZUKLUGU

Bunaltı (onxiety) ve korku ile birliktr Mutsuzluk ve acı çekme ile birlikte Duyarlılık, utangaçlık ve toplumsal çekilme ile birlikte İlişki sorunları Başka veya karışık Belirlenmemiş

ÇOCUKLUK ÇAGI HİPERKİNETİK SENDROMU

I~reket ve dikkatin basit bozukluğu Gelişim geriliği ile birlikte hiperkinezis H1perkinetik davranış bozukluğu Başka

Belirlenmemiş

315 ÖZGÜL GELİŞİM GECİKMELERİ

315.0 Özgül okuma geriliği 115.l Öigül aritmetik geriligi 315.2 Başka özgül öğrenme güçlükleri '11').3 Gcli şimscl konuşma veya dLl bozuklıı~ıı :ı I '.) .I• Üzg\il motor gerillk 315.5 Karışık gelişim bozukluğu 315.8 Bnşka 315.9 Belirlenmemiş

316 BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILAN HASTALIKLARA HAGLI RUHSAL FAKTÖRLER

ZEKA GERİLİGİ (317/319)

317 HAFİF ZEKA GERİLİGİ

318 BELİRLENMİŞ BAŞKA ZEKA GERİLİGİ

318.0 Orta zeka geriliği 318.1 Ağır zeka geriliği 318.2 Derin zeka geriliği

319 BELİRLENMEMİŞ ZEKA GERİLİGİ

1 1---' o

II) SUÇ ve AKIL HASTALIKLARININ İLİŞKİSİ

20.yy.'da psikiyatride büyük bir gelişme olmuş

ve insanın değişik davranışları arasında suçu da bilimin

açıklayabileceğine kuvvetle inanılmıştır. Psikiyatr'lar

suçu tam olarak açıklayabileceklerini iddia etmişlerdir

( 9) .

Adını Latince "crimen" sözcüğünden almış olan suç,

bir çok düşünürce değişik biçimlerde tanımlanmaya çalı

şılmıştır. Suçun homojen bir olgu kabul edilemeyeceği,

türlü nedenlere bağlı olabileceği gibi, bir çağdan öbü-

rüne, bir yönetimden bir başkasına değişkenlik göstere-

ceği sonucuna varılabilir (10).

Psikiyatri açısından da suç üzerinde ruhsal ve

toplumsal etmenlerin rol oynadıkları, bunların başlıca

üç grupta toplanabilecekleri kabul edilmektedir Doğru

dan ruhsal bozukluklar, beyin hastalıklarına bağlı olarak

ortaya çıkışlar ve toplumdaki hızlı değişimler (11).

Akıl hastalığının hemen her türü ile suç arasında

bir ilişkinin olduğu, saykosiz, nürosiz, organik beyin

hastalığı ve epilepsinin suç işlenmesinde etkili faktör-

lerden birisi olduğu belirtilmiştir (12).

Bazı araştırıcılar, suçlu akıl hastalarını ince-

lediklerinde, çoğunun küçük yaşlarda sevgi ve şefkatten

yoksunluk çektikler~ni ve sonradan karşılaştıkları sorum-

luluk getiren durumları göğüsleyecek gücü edinememiş

(9) Dönmezer : Kriminoloji, İstanbul 1981, s.184.

(10) Akgün a.g.e., s.56.

(11) Akgün a.g.e., s.56.

(12) Yücel : Suç Vakıasının Psikolojik Yönden Tahlili, AD, 1965, sy.3, s.372.

- 12 -

olduklarını ileri sürmüşlerdir. Ancak bu sonuç hemen her

suçlu için geçerli olabilir ve sadece suç işlemiş akıl

hastaları için düşünülemez (13). Psikolojik bakımdan ruh-

sal ve akılsal anormallik, ruhsal uyuşmazlıkları sonuçla-

yan, gerçeği kabul edememek yeteneksizliğini, ehliyetsiz-

liğini belirtir. Küçük yaşlardan itibaren karşılaşılan

yaşam zorlukları, hayal kırıklıkları, meslek hayatındaki

başarısızlıklar kişide öyle bir takım ruhsal kompleksler

meydana getirmiş olabilir ki, bu durum onun yetişkin bir

insanın taşıması gereken sorumluluğu kavrayabilmesini

olanaksız hale sokar ve onu artık yaşam gerçeklerine uy-

gun şekilde cevap veremez hale getirir. Kendilerindeki

ruhsal uyuşmazlıkların yine kendilerini yıpratmakta oldu-

ğu bu kişiler kendilerine bir iç dünya, hayal alemi ya-

ratmak suretiyle gerçeklerden kaçmaya çalışırlar. Bu ka-

çış, birsamlar (hallucination) ve hatta bazen ileri dere-

cede akıl hastalıklarını sonuçlar. Akıl hastası için,

gerçek, hemen hemen terkedilmiştir. Fakat ruhsal yaşamla

rı itibariyle normal sayılan kimselerde de yerine göre

gerçekten kaçışlar vardır (14).

Geçmişten bu yana suçlu kişilerde hayasızlığın,

namussuzluğun ve acımasızlığın var olduğunun inancı;

Lombroso'nun bu kişiliğin öyle sonradan olmayıp, doğuştan

geldiğini ve çevre ile şekillendiğini öne sürüşü; Krae-

gelin ve Mazhar Osman Uzman'ın bunların daha çok psiko-

patlar arasından çıktığı görüşü; De· Greef 'in ruhsal sü-

reçlerin etkin olduğu anlayışı; Debuyst, Venkıns ve

Hewitt'in bu tür kişileri saldırganlar, neurotikler yani

sinirliler ve topluma uyan ya da yalandan uymuş görünen

tipler olarak ayırmaları; Reiss 'in de buna benzer bir

görüşü ileri sürmesi; Freud'un asıl rolü,kişihin yetersiz

(13) Akgün a.g.e., s.75.

(14) Dönmezer : Kriminoloji, İstanbul 1981, s.188.

- 13 -

kalmış üst-ben' inin oynadığı düşüncesi, bu konunun geç-

mişte de oldukça geniş bir biçimde ele alınmış olduğunu

gösteren örneklerdir (15).

Bizce de, bazı akıl hastalıkları suça etki eden

nedenlerden biridir. Ancak akıl hastalığının suçluluğun

tek nedeni olduğu ve her akıl hastasının mutlaka suç iş

leyeceği yolunda bir düşünceye katılmamaktayız (16).

(15) Akgün: a.g.e., s.250.

(16) Aynı düşüncede Ünver, a.g.t., s.9.

III. CEZA SORUMLULUGUNU ETKİLEYEN

BAZI AKIL HASTALIKLARI

1. EPİLEPSİ (SAR'A)

A) Tanımı :

Epilepsi kelime karşılığı olarak sürpriz yani ya-

kalama anlamına gelmektedir. Hastalığın birdenbire tutma-

sı karşılığı olarak bu kelime kullanılmıştır ( 17). Epi-

lepsi, nöbetler halinde gelen, beyin fonksiyonlarında

ani bilinç kaybı, hamleler, kasılmalar meydana getiren

bir fonksiyon bozukluğudur (18).

Epilepsinin, her zaman bir hastalık olarak kabul

edilmesinin yanıltıcı. sonuçlar vereceği, bunun yerine,

çeşitli sebeplerle ortaya çıkan bir klinik gösteri ve

semptomlar to~lulugu olarak incelenmesinin daha doğru

olacağı yönünde görüşler de vardır (19).

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi :

Epilepsi merkezi sinir sisteminde anormal ve pa-

raksismal nöronal deşarjların meydana getirdiği bir hal-

dir (20). Hastalık, bilinç kaybı ile birbirini takip eden

nöbetler halinde kendini gösterir (21).

(17) Adasal: a.g.e., s.69.

· (18) Şenol : Akıl Hastalarına Karşı Alınması Gereken Tedbirler, Yük-sek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, Kamu Hukuku, 1984, s.25.

(19) Çifter Psikiyatri, Ankara 1986, s.141.

(20) Adasal a.g.e., s.69.

(21) Dinçmen : Deskriptive ve Dinamik Psikiyatri, İstanbul 1981, s.155.

- ıs -

Hastalık, bir yandan zaman zaman hastanın tamamen

bilinç dışında birtakım davranışlarda bulunmasına neden

olabileceği gibi, diğer taraftan da nöbetler arasında

meydana gelen kronik davranış bozuklukları dolayısıyla

adli tıpla yakından ilişkisi bulunan bir hastalıktır(22).

Epilepsi nöbetlerinin ruhsal açıdan önemi, çok

çeşitli algı bozuklukları (görme, tat alma, koku hallüsi-

nasyonları); duygu bozuklukları (koşma, dona-kalma, durum

alış) ortaya çıkarması ve bu nedenle gerçek ruhsal hasta-

lıklarla karışıklık göstermesinden dolayıdır (23). Buda-

lalık, delilik, isteri gibi epilepsi hastalığı da suçu

tahrik ve tazyiklere yard~mcı olan bir durumdur (24).

Epilepsi nöbetlerinin uzun yıllar sürmesi sonucu

ağır zeka gerilikleri, epileptik bunama, ciddi epileptik

psikozlar (Paranoid sendromlar, organik beyin sendromu

gibi) ortaya çıkabilir. Bunların belirlendiği olaylarda,

ceza sorumluluğu bulunamayacağından T.C.K.'nun 46.maddesi

içinde değerlendirilebilirler (25).

Epilepsi nöbetlerinin en belirgin ve karakteristik

özelliği bilinç kaybı ile birlikte oluşmalarıdır. Bu

özelliğin istisnaları çok ender görülür (26). Ayrıca epi-

lepsili hastanın tipik özelliklerinden biri öfkeli oluşu

dur. En ufak neden yüzünden en ağır suçları işleyebilir

ler. Bu hastalığın psikolojik bakımdan önemi, ruhsal ya-

pıda meydana getirdiği değişikliklerdir. Bu değişmelere.

(22) Songar : Psikiyatri, Modern Psikobiyoloji ve Ruh Hastalıkları, Ankara 1977, s.602.

(23) Birsöz : Ruh Sağlığı ve Hastalıkları, Türkiye Sinir ve Ruh Sağlığı Derneği yayını (tarihsiz), sy.7, s.294.

(24) Garafolo : Criminologia "Suç Suçlu ve Ceza" (Çeviren: Muhittin Göklü), İstanbul 1957, s.108.

( 25) Birgen : Epileptik Kişilerin Suça Yatkınlığı, Uzmanlık Tezi, İstanbul 1986, s.67.

(26) Dinçmen: a.g.e., s.81.

- 16 -

sar'a empülsiyonları derler. Teşhircilik başgösterir.

Bu hastalar kasıtlı olarak yangın çıkarma (TCK. md. 369),

ırz ve namusa tasaddi (TCK.md.414-416), hırsızlık (TCK

rnd.491) veya etkili eylem (TCK.rnd.456) suçlarını işler

ler. Bu nedenle hastanın ceza sorumluluğu yalnız ceza

hukukçuları tarafından değil, hekimler tarafından da in-

celenmiştir. Sanık sar' alı mıdır? Suçu sar' a tesiri al-

tında mı işlemiştir? Bu sorulara cevap vermek için hekim-

ler de bir hukukçu gibi davranırlar ve hastanın işlediği

suçların neler olduğu hakkında dosyayı incelemek ister-

ler. Kendilerine bu olanağın verilmesi, hatta tanık din-

lemek (C.M.U.K.md.73) ve diğer araştırma isteklerinin

hakim tarafından kabul edilmesi gereklidir. Çünkü sara-

lılar genellikl.e aynı suçu tekrar ederler. Bundan başka

suç empülsiftir. Şiddet kullanarak işlenmiştir. Olayda

kasıt ve teammüd varmış gibi görülür (27).

Hastalığın seyri kişiden kişiye de~işiklikler gös-

terir. Bazı olaylarda 1-2 ve hatta birkaç yılda 1 nöbet

ile kendini gösteren hastalık, bazı olaylarda haftada

ve hatta günde birkaç nöbet ile seyretmektedir. Hatta

bazen, aynı hastada yıllarca yılda 2-3 nöbet ile seyreden

hastalıkta birdenbire nöbetlerin sıklaştığı ve bu şekilde

kısa veya uzun bir seyirden sonra tekrar nöbetlerin ara-

lıklarının uzadığı görülür. Keza, hastaların bazen petit

mal, bazan ise grand mal tipinde nöbet geçirdikleri; veya

yalnızca sadece petit mal gös~ermelerine karşılık, belli

olmayan bir neden ile, grand mal nöbetleri göstermeye

başladıkları gözlemlenir. Bazı olaylarda kişinin çocuklu-

ğunda epilepsi nöbetlerinin görülmesine karşılık, yaşın

ilerlemesi ile nöbetler seyrekleşerek kaybolur (28).

(27) Ereın : Adalet Psikolojisi, Ankara, 1988, 8.Bası, s.136.

(28) Dinçmen : DDP. s.162 (Petit Mal: Hastanın zaman zaman geçirdiği ve yüzünün sararması ile birlikte 3-5 saniye kadar süren bilinç kaybı, absans nöbetleridir. Grand Mal: Hasta birdenbire

- 17 -

Bu tip hastalar hakkında kendisinden rapor istenen

bilirkişi, genellikle "eylem epilepsi nöbeti sırasında

veya nöbet dışında işlenmiştir" şeklinde cevap verir.

Hakim bununla yetinmemelidir. Hastalığın eyleme ne dere-

ceye kadar etkili olduğu sorulmalıdır. Kuşkusuz nöbet

sırasında işlenen suç durumunda hastanın sorumsuzluğu,

mutlaktır. Çünkü bu durumda hasta T.C.K. 'nun 46.md.şart

larını tamamen taşımaktadır. Bir başka deyişle sar' alı

"bilinç" ve "davranış serbestisini" kaldıracak biçimde

akıl hastalığı altındadır. Asıl önemli olan hastanın nö-

bet dışında işlediği suçtur. Belirlenmesi gereken nokta

da sar'alının suçuna sar'a illetinin etki edip etmediği

dir. T.C.K.md.46'nın uygulanması olanaksız olan nöbet

dışı durumlarında aynı yasanın 47.nci maddesinin uygulan-

masının olanaklı olup olmadığı belirlenmelidir (29).

Herhangi bir sar'a psikozu veya sar'a demansı tab-

losu göstermeyen, sar'a karakteri özelliklerini taşımayan

sar'alı bir hastanın nöbet dışında yapmış olduğu suçları

na karşı ceza sorumluluğu tamdır, oysa sar' a karakter

özelliklerini taşıyan bir kimse bu özelliklerle ilgili

olarak işlemiş bulunduğu suçlarına karşı azaltılmış bir

ceza sorumluluğunu taşır (TCK.md.47)(30).

(29)

bilincini kaybeder ve şiddetli bir ses çıkararak yere yıkılır. Bütün vücudu sertleşmiş, adaleleri gerilmiştir -Daha geniş bil-gi aynı eserde s.157-158-).

Erem : a.g.e., s.137; mışsa, suçu nöbetin ve veya kişide sar'anın belirlenemezse, ceza s.30.

Bir sar'alıda epilepsi bunaması oluşmakonfüzyon dönemlerinin dışında işlemişse meydana getirdiği karakter değişikliği sorumluluğu tamdır. Birgen a.g.t.,

(30~ Dinçmen a.g.e., s.84-85.

- 18 -

Bir adam öldürme suçlusu hakkında İtalyan yargıta

yının bir kararından alınan şu satırlar olayı oldukça

açık olarak göstermektedir. Sar'anın genel sarsıntılarla

birlikte veya yalnız olarak bilinçde geçici düzensizlik

oluşturan bir nöropsikopati olduğu genellikle kabul edil-

mektedir. hastalığın esas unsuru bedensel sarsıntılarla

gelen veya çabuk gelip geçen bir fenalık şeklinde kendini

gösteren nöbetlerdir. Sarsıntılar dışında bile hastalık,

hastanın bedensel ve ruhsal tüm davranışlarına damgasını

vurur. Nöbet sırasında işlenen suç ile sar'alı hasta ta-

rafından işlenen suç arasında bir ayırım vardır. Birinci

durumda sar'a nöbeti ile suç birbirine karışmıştır.İkin

cisinde ise suçlu anormal durumun etkisi altında kalmış

tır (31).

Suç, kendisi ve çevresindekiler tarafından hasta

olduğu bilinmeyen bir kimse tarafından işlenmiş olabi-

lir. Bu gibi durumlarda ancak suçun işlenmesindeki anor-

mal özellik hastalığın kanıtıdır. Sar'anın b3riz özellik-

lerinden olan "hatırlayamamak" bazı durumlarda tam olma-

yabilir. Kişi yaptığını pek az ve bulanık bir biçimde

hatırlar. Suçunu ne inkar ve ne de kabul eder. Belleğinde

gayet hafif bir anı kalmış gibidir. Fakat genellikle kısa

bir süre sonunda bunu da unutur. Bu gibi durumlarda önce

suçlunun itirafını belirlemiş olan hakim daha sonra suç-

lunun inkarını yalan olarak kabul etmemelidir (32).

Adli Tıp Kurumu Gözlem Dairesi' nin ·24. 1. 1989 tarih

399(3491-881123-20) numaralı raporundan bir örnek (Bu

raporla ilgili davada sanık zorla konut dokunulmazlığını

ihlal ve sarkıntılık suçlarından yargılanmaktadır).

(31) Erem a.g.e., s.137.

(32) Erem a.g.e., s.139.

Müşahade Müddeti

- 19 -

23.11.1988 tarihinden, 24.1.1989 tari-

hine kadar.

Dosyasının Tetkiki : Yıldız Kamçı Fatih CS.na verdiği

26.5.1988 tarihli dilekçede, 24.5.1988 günü 16:30 sırala

rında eşiyle çalışan Atilla Yalazlı isimli şahsın evleri-

ne geldiğini, "Beyin yok" deyip kapının arasına elini

koyup ittiğini, kapıyı kapatmaya çalıştığında, omuz vura-

rak ittiğini, bir eliyle ağzını tutup diğer eliyle çakı

gibi bir aletle tehdit ettiğini, 6 yaşındaki kızı Pınar'a

vurduğunu, daha sonra tecavüz etmeye kalktığını, bağırma

lara komşuların geldiğini, Atilla' nın da kaçtığını be-

lirtmiştir.

Sanık Atilla Yalazlı 12.6.1988 tarihli ifadesinde,

Yıldız Kamçı'nın kocası Abuzer'le 20 yıldır birlikte ça-

lıştıklarını, 8-10 kere iş için evlerine gittiğini, 20

gün evvel Yıldız' ın "Kocam eve gelmiyor, görürsen haber

ver" dediğini, kendisinin de kocasını bulamadığını söyle-

mek için evlerine gittiğini, bunun üzerine kadının da

ağlamaya başladığını, sarkıntılık yapmadığını beyan et-

miştir.

Sanık 13.6.1988 tarihinde Asliye Ceza Hakimliği'ne

verdiği dilekçede, kimseye sarkıntılık etmediğini, o gün

sar'ası tuttuğu için anormal durumlar sergilemiş olabile-

ceğini, daha evvel akıl hastanesinde tedavi gördüğünü

söylemiştir.

İstanbul Deniz Hastanesi' nin 12. 7. 1977 tarih ve

669 sayılı raporunda, Atilla Yalazlı'da Grand-Mal Epile~

si teşhis edildiği ve askerliğe elverişli olmadığı kayıt

lıdır.

- 20 -

Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi' nin

12.11.1989 tarih ve 18699 sayılı yazısında, Atill§ Yalaz-

lı'nın son kez 12.3.1975 tarihinde epilepsi teşhisiyle

yatırılarak 17.3.1975 tarihinde taburcu edildiği kayıt

lıdır.

Fatih Adli Tabipliği'nin 30.6.1988 tarih ve 2567

sayılı raporunda, 5-6 yaşlarından beri Epilepsi hastalı

ğına musab olduğu, hali hazır durumuyla bir akıl hastalı

ğı belirtisi göstermediği, ancak bir kere de Adli Tıp

Kurumu 'ndan mütalea alınması gerektiği kanaati kayıtlı

dır.

Fatih l.Asliye Ceza Mahkemesi'nin 30.6.1988 tarih-

li duruşmasında, sanığın Adli Tıp Kurumu Gözlem İhtisas

Dairesi' nde müşahade al tına alınarak cezai ehliyetinin

tesbit ettirilmesine karar verilmiştir.

Muayene ve Müşahadesi : Gözlemler sırasında sanık

la bir defa Grand-Mal tipinde nöbet görülmüş, tam şuur

kaybı olmuş ve uzunca bir süre Post-İktal uyku hali göz-

lenmiştir. Bunun dı;;ında sanığın çok heyecanlandığı, ca-

buk öfkeye kapıldığı ve davranışlarında bir arızi deği

şikliğin ortaya çıktığı görülmüş, özellikle koğuş arka-

daşları tarafından bu hareketleri ürkütücü ve tehdit ge-

tirici nitelikte bulunmuştur.

Sanığın bu

değerlendirilmiş,

lendirilrniştir.

devreleri Prodromal belirtiler olarak

nöbet önü şaşkınlık hali olarak nite-

Gözlem sırasında sanığın ilaçları kesildiği için

nöbetlerinin başladığı ·ve şiddetli huzursuzluk belirtile-

rinin ortaya çıktığı görülmüş ve gerçek bir nöbetin tes-

bitinden sonra tekrar ilaçlarına başlanan hastada sükunet

halinin husule geldiği ve nöbetlerin kesildiği tesbit

edilmiştir.

- 21 -

Sanığın olay sırası

nöbetin geçirildiğine dair

için Grand-Mal tipinde bir

anamnez bulgusu alınamamış

olmasına rağmen, Prodromal bir safhada olduğu, hareketle-

rinde kısmi bir otomatizmin başlamış bulunduğu izlenimi

alınmış ve bu devrede sanıkta ortaya çıkan ve hekim olma-

yan bir kimse için girip denilecek türden hareket kusur-

larının ortaya çıktığı kanaatine varılmış ve müştekinin

bu şaşkınlık ve hareket huzursuzluğundan etkilenmiş bu-

lunduğu ve koptuğu anlaşılmıştır.

Sanığın gerek geçirilmiş sar'a nöbetleri, gerek

17-18 senedir almakta bulunduğu Antiepileptik ilaçlar

sebebi ile diğer bütün epileptiklerde olduğu gibi cinsel

içgüdüsünün çok zayıflamış olduğu ve cinsel iktidarının

bütünü ile kaybolmuş bulunduğu tesbit edilmiş ve bu se-

beple sanıktaki mesken ihlalinin ve kadınla olan tartış

malarının bir cinsel tecavüz amacı taşımadığı, sadece

kadının bu olaydan ürkmesi sonucu böyle bir tecavüz iddi-

asında bulunduğu izlenimi alınmıştır.

Sanığın bugün için düşüncelerinde, hareketlerinde

ve konuşmalarında önemli ölçüde bir yavaşlamanın bulun-

duğu anlaşılmış, bu sebeple de sanıktaki programlı,

planlı bir amaca yönelik hareketlerin ve davranışların

yapılmasında zorluk bulunduğu düşüncesi hakim olmuştur.

Sanığın elektroansefalogramında, 988/399, her iki

frontal bölgede theta dalgalarının ve yavaş dalgaların

bulun.duğu görülmüş ·ve bu durum sanığın geçirmekte olduğu

nöbetlerle ilgili olduğu ve beyin hücrelerinde önemli

ölçüde çalışma düzensizliği bulunduğu şeklinde yorumlan-·

mış ve müzmin bir sar'a hastası olduğu anlaşılmıştır.

- 22 -

Sanığın Psikogram'ında 988/574, Epileptik kişilik

yapısı özelliklerin bulunduğu

ile, sanığın zekasının I.Q=75

tesbit edilmiştir.

görülmüş ve Porteus testi

debil düzeyde bulunduğu

SONUÇ ve KARAR : Dosya incelemesi, muayene ve göz-

lem bulguları, Elektroansefalogram ve Psikogram sonuçları

sanığın kronik bir sar'a hastası olduğunu, sürekli olarak

Antiepileptik kullanmak durumunda bulunduğu, bu hastalık

sebebi ile düşünce yapısında, zekasında ve davranışların

da önemli ölçüde kayıplar ve gerilemeler bulunduğu, orta-

ya çıkan uyum bozukluğunun vaki suçun işlenmesine sebep

olduğunu göstermiş, bu sebeple suç sırasında ve halen

ceza ehliyetinin tam olmayıp durumunun TCK.'nun 47.madde-

sine uyduu hakkındaki kanaat ve mütaleamızı bildirir ra-

por verildi. 24.1.1989.

Adli Tıp Gözlem İhtisas

tarih, 343 numaralı raporundan

olan suç adam öldürme suçudur.)

Dairesi'nin 18.10.1988

örnek (Bu rapora konu

Dosyasının Tetkiki : Sanık Maviş Diktaş 25.10.1987

tarihli ifadesinde, 9 yaşında

birde kafasına vurduğunu, bu

belirtmiş, elinde iki madeni

olduğunu, maktülenin ikide

yüzden kızıp bıçakladığını

25 TL.ile oynadığı "kavat

adam" diye bağırarak sağa sola yürüdüğü, "Pezevenk Bahat-

tin' e kızdım" dediği görülmüştür.

Kafiye Dik taş ifadesinde, Maviş ve Hacer isimli

torunlarıyla evde otururlarken aniden Hacer'in kendisinin

bulunduğu odaya girdiğini, boynundan kan aktığını, Maviş'

in dengesiz olduğunu, ama böyle birşeyi niye yaptığını

anlayamadığını beyan etmiştir.

- 23 -

Samsun Ruh Sağlığı ve Hast.Has.nin 27.10.1987 ta-

rih ve 982 sayılı Sağlık Kurulu Raporunda : Şahısta oli-

gofreni

TCK.nun

(embesilite) eksite tesbit edildiği, durumunun

46.maddesine uyduğu bildirilmiş, Çarşamba Sulh

Ceza Mah.nin aynı günlü duruşmasında sanığın Bakırköy

Ruh ve Sinir Hast. Has. de bir seneden az olmamak üzere

muhafaza ve tedavi altına alınmasına karar verilmiştir.

25.10.1987 tarihli ölü muayene otopsi zabıt vara-

kasında;

Hacer Diktaş'ın sol karotis arter kesisi neticesi

öldüğü kayıtlıdır.

Samsun Ağır Ceza Mahkemesi 10.11.1987 tarihli du-

ruşmada sanığın bir kez de Adli Tıp Kurumu, Gözlem İhti

sas Dairesi'nde müşahade altına alınarak cezai ehliyeti-

nin tesbitini istemiştir.

Muayene ve Müşahadesi : Sanığın fizik muayenesin-

de, sol kol ve bacakta post tansefaletik bir hemifarezi-

nin bulunduğu, bu kol ve bacağın sekel halde kolda tama

yakın, bacakta kısmi bir görev bozukluğu içinde olduğu,

sol elde atrof inin mevcut olduğu ve sanığın geçirmiş ol-

duğu bir beyin dokusu iltihabından sonra bu halin ortaya

çıktığı anlaşılmıştır.

Sanığın zihinsel yapısında da aynı hastalığın se-

kel belirtileri görülmüş ve zeka düzeyinin bu sebeple

düşük olduğu, verilen testlere sanığın cevap vermediği

ve klinik gözlem olarak sanığın zekasının IQ=45 embesili-

letin alt hududunda olduğu izlenimi alınmıştır. Sanığın

bu düşük zeka düzeyinde iyi ve kötliyü farkedemediği, doğ

ru ve ianlışı bilemediği, cezanın caydırıcı özelliğinden

istifade edemeyeceği, kendisini savunabilir durumda olma-

dığı, yardımsız hayatını sürdürebilecek ölçüde bir fizik

- 24 -

ve zihni aktivite gösteremeyeceği, sorumlu tutulduğu su-

çun kısmen haberliliğinde olsa bile, bu suçun kendisine

yükleyeceği bir sorumluluk duygusunun gelişmemiş olduğu,

pişmanlık duygusunun mevcut bulunmadığı, suçla işleniş

sebebi arasında bir illiyetin olmadığı, aşırı uyarılmış

eksi te ve sürekli öfkeli bir zeminde bir mizaca sahip

olması sebebiyle yaralama ve öldürmeye sebep olmanın ka-

sıtlı bir hareket olmayıp "impulsif" dürtüsel bir davra-

nış olarak yapılmış bulunduğu görüşüne varılmıştır.

Sanık kendisine verilmiş olan psikogramı 988/ 433

hiç bir cevapta ve katkıda bulunmamış ve sanığın kafasın

daki bilgi sayısının çok az olması düşünsel bir faaliyet

için yeterli olmadığı kanaatine varılmıştır.

Sonuç ve Karar : Sanık Maviş Diktaş'ın dosyasının

tetkiki, muayenesi, müşahadesi, psikogramı ve EEG.si ne-

ticesinde sol hemipleji sekeli, epilepsi nöbetleri, im-

pulsiv davranış, oligofreni ile belirli organik beyin

sendromu denen şifası kabil olmayan ve isnad kabiliyeti-

ni tamamen ortadan kaldıran sakatlığa musab bulunduğundan

suç sırasında ve halen ceza ehliyetinin bulunmadığı, du-

rumunun TCK.nun 46.maddesine uyduğu, impulsiv davranışla

rı ortadan kalkıp salah hali teessüs edene kadar kapalı

bir akıl hastalıkları hastanesinde muhafaza ve tedavisi-

nin gerektiği hakkındaki kanaat ve mütaleamızı bildirir

rapor verildi.18.10.1988.

- 25 -

2) ŞİZOFRENİ

A) Tanımı :

Şizofreni, kişilikte derinlere varan ve özellikle

duygululukta, girişimcilikte, psikomotor faaliyetde, sos-

yal davranışta ve insanlar arası ilişkilerde ortaya çı

kan, düşünce içeriğinde bozulma, algı değişmeleri (duyu

yanılmaları) ben yaşantısında değişme, sıklıkla bedensel

ve psikosomatik belirtiler gösteren, bilinç durumu ile

entellektüel yetenekleri genellikle değiştirmeyen bir

"bozukluk kümesi" psikozlar grubudur (33).

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi :

Türlü nedenlerle gerçekle ilişkisini kesip iç dün-

yasına çekilerek sadece beden varlığı ile bizim dünyamız

da yaşayan bir şizofrenin bu ruhsal durumu ile de evlen-

me, boşanma, hacir altına alınma v.b. gibi işlemlere doğ

rudan kalkışmak ya da çevresindekilerce kalkışılmak; ba-

sitinden en tehlikelisine kadar türlü suçlar işlemek bi-

çiminde bir çok toplumsal sorunları vardır (34).

Gerçekle, yaşamla olan ilişkileri kopa~ ve içine

kapanan hasta, kendi kurduğu hayal aleminde yaşamaya baş

lar. Böylece başlayan süreç içinde kişinin çevre ve top-

lumla kurduğu uyum bozulur, adaptasyon yok olur. Şizof

ren kişide hallisinasyonlar vardır. Hasta bunlara inanır,

hatta var olmayan bir kişi ile şiddetli tartışmalara gi-

rer. bunun gibi her gece pencereden giren insan elinin,

büyümek suretiyle kendisini boğduğunu iddia eden şizof

renler vardır (35).

(33) (34) (35)

Ünver a.g.t. s.11. Akgün a.g.e., s.139. Aksel Akıl Hastalıkları Hakkında Umumi Bilgiler, Akıl Hasta-lıklarına Karşı Cemiyetin Müdafaası, Raporlar, İstanbul Üniver-sitesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Enstitüsü, İstanbul 1958, s.17.

- 26 -

Yıllardan beri bir akıl hastahanesinin köşesinde

bitkisel bir yaşam geçiren, en ufak bir heyecanı ünite

ve koordinasyon, hatta en ufak bir heyecani belirti gös-

termeyen hasta ile bir bankada sorumlu bir görev veya

öğretmenlik, mühendislik, hekimlik gibi bir mesleği yap-

makta olan ve dolayısıyla toplum içinde faal bulunan her-

hangi bir kimsenin, dış görünüşte apayrı olan bu iki ki-

şinin, gösterdikleri müşterek noktalar dolayısıyla "şi

zofren" olarak kabul edilmeleri mümkündür (36).

Normal olarak nitelendirdiğimiz ve toplumsal ba-

kımdan iyi-kötü uyum gösteren kişilerin psikomotor davra-

nışlarında, heyecanlarında, ruhi yetilerinde ve ruhi ye-

tileri arasındaki bağlantılarında ve keza çevreleri ile

olan ilişkilerinde bir denge, bir uyum ve orantılık var-

dır. Dolayısıyla "normal" kişinin kişiliğini oluşturan

heyecan, heyecan anlatımları,

dış çevre ilişkileri uyumlu

düşünce ve üzüntüleri ile

bir birliktelik gösterir.

İşte, diyebilirizki şizofreni hastalığının 'en önemli ve

geriel özelliği kişiliği oluşturan elementlerde ve kişili

ğinin bütününde varolan düzensizlik ve parçalanmadır.

Hastanın heyecanları ile o~ların dışa vurulmasında çeşit

li uyarılara verdiği cevaplarda, neşe ve üzüntüsünde,

sevgi ve nefretinde, dü$ünce ve anlatımlarında, konuşma

sında, yüz ifadesi ve yürüyüşünde, ağlama ve gülüşünde,

toplum ile ilişkilerinde daima bir düzensizlik kendini

göstermektedir (37).

Eskilerin erken bunama dedikleri şizofreni genel

olarak ergenlik çağında ve daha çok 15-25 yaşları arasın

da ilk belirtilerini verir (38).

(36) Dinçmen : DPT, s.70. (37) Dinçmen : DPT, s.70. (38) Adasal : a.g.e., s.237.

- 27 -

Hastalığın, olayların çoğunda kişilik yıkılması

ve kişilik bozukluklarına yolaçtığı görüşü bugün terke-

dilmekte, olayların sadece üçte birinde kişilik değişik

liklerinin meydana geldiği, burada da, hastalığın gidi-

şinde başka yan etkilerin katkıda bulunmasının büyük

ağırlığının olduğu belirtilmektedir. Yine kişilik değiş

mesinin geri dönüşmez biçimde kalması çok az olayda ol-

maktadır. Akut hastalıklarda, özellikle bireysellik ve

başkalarından ayrı olma duygusunu veren "ego" fonksiyon-

larında değişme olur, benlik ve benim duygusu kalkar(39).

Tartışmalı olmakla birlikte, son yapılan araştır

malara göre, şizofrenlerde, bir zeka azalmasının olmadığı

anlaşılmaktadır. Bu hastalarda normal insanlara göre,

dikkat ve enerjinin başka bir konuya dönük olması, koope-

rasyon güçlüğü, ilgi azalması ve düşünce bozukluğu gibi

farklılıkların olduğudur (40).

Şizofreni hastalığının türleri olarak genellikle

şu türler belirtilir 1) Basit şizofreni, 2) Herenik

şekil, 3) Kata tonik şekil, 4) Paranoid şekil. Dünya sağ

lık örgütü bunlara ek olarak, ICD-10 1987 taslağı ile

yeni bazı türlerde örnek önermektedir : Ayrışmamış (Un-

differentiadet) şekil, şizofrenik çökkünlük, Rezidüel

şekil, Şizotipal durumlar ve başka türler (41).

Şizofrenlerin davranışlarının ölçüsüzlüğü, çevre-

lerine bir türlü uyamamaları yüzünden mistik ve kurgubi-

limsel sabuklamalı bir düş atmosferi içinde birdenbire

ya da tasarlanmış olarak adam öldürme, yaralama, suç atma

(39)

(40)

Bauer, M.: Psikiyatri Psikosomatik-Psikoterapi, (Çeviren: Gün-sel Koptagel-İlal), Türkçe l.Bası, Kırklareli-Vize 1985, s.16. Ziyalar : Psikiyatrik Semioloji ve Medikal Psikoloji, İstanbul 1981, s.65.

(41) Ünver: a.g.t., s.15.

- 28 -

ve iftira, aileyi terk, ırza geçme, yangın çıkarma, hır

sızlık, her türlü etkili eylem, serserilik, organ kesme,

askerden ve okuldan kaçma, türlü cinsel sergileyişler

vb. örneklemeleri hep bilinen suç konularıdır. Şizofren

lerde beden ve organ parçalanması, kan akması, kesilmiş

erkek cinsel organ simgelemesi sakatlanmaları biçiminde

fantazmların bolluğu her zaman birinci planda yer alır.

Bu davranış örnekleri böyle hastalarda "büyük antisosyal

eylemler" olarak kabul edilirler. Bazı davranışların hır

sızlık düzeyinde kalabileceği gibi, çoğu kez de anlaşıla

mayan bir nedenle adam öldürme eylemine kadar gidebilece-

ği; bazen de ''ortalığı altüst etmek, kırıp dökmek, sövme-

ler, elle saldırmalar" gibi şiddet odaklarına varabildiği

bilinmektedir (42).

Suç hangi türden olursa olsun, şizofrenlerin ey-

lemlerinin önemli yönü, birden kudurmuş gibi saldırgan

davranışlara kalkışmaları yanında daha da dikkati çekici

yanı, hastaların sonradan olaya karşı ilgisiz kalmaları

dır. Şizofrenlerin işledikleri suçlarda; eylemin ·nedeni-

nin çoğu kez açıklanmadığı, kurbanın neden seçilmiş oldu-

ğunun bir türlü anlaşılamadığı, eylemin garip ve kandökü-

cü bir nitelik taşıdığı, eylemden sonra herhangi bir piş

manlık gösterilmediği saptanır. Şizofrenlerin böyle bir

ruhsal tablo içinde iken işledikleri suç karşısında ceza

görmeyecekleri, TCK.nun 46.maddesinden yararlanacakları

kabul edilebilir. Ancak bu, her şizofrenik durum için

geçerli sayılmamalıdır. Dış dünya ile kısmen de olsa

ilişki kurabilen, dış nesnelerle ilgilenebilen, tıp di-

liyle sosyal iyileşme durumunda olan bir şizofrenin böyle

bir ,eylemi karşısında bu 46.madde yerine 47 .maddenin uy-

gulanması çok daha yerinde bir davranış olur. 46.maddenin

(42) Akgün a.g.e., s.140-141; Erem a.g.e., s.147.

- 29 -

geçerli olabilmesi, kişinin özellikle sabuklamalı bir

atmosfer içinde ve düşüncelerinin bu doğrultuda bulunma-

sı durumunda söz konusu olmalıd~r (43).

Adli Tıp Gözlem Dairesi'nin 16.3.1988 tarih ve

96 numaralı raporundan örnek : (Bu rapora konu olan suç,

Türk bayrağını tahkir suçudur ve sanık tutuksuz olarak

yargılanmaktadır.)

Müşahade Müddeti 9.2.1988 tarihinden 16.3.1988

tarihine kadar.

Dosyanın Tetkiki Şahit Ferid un Soyudemir 28. 8.

1985 tarihinde polisteki ifadesinde; 27.8.1985 günü akşa

mı caddede yürürken önüne kırmızı renkli bir bez düştüğü

nü, Türk bayrağı olup bezin muhtelif yerlerinden kesile-

rek parçalanmış olduğunu gördüğünü, durumu polise bildir-

diğini söylemiştir. Olay yeri civarında yapılan polis

araştırması ~onunda düzenlenen tutanakta; Türk bayrağını

parçalamanın Ayla Karacaovalı'nın yapabileceğinden şüphe

edildii, adı geçenin 2.9.1985 tarihinde yakalanarak kara-

kola getirildiği kayıtlıdır.

Sanık Ayla Karacaovalı 2.9.1985 tarihinde poliste-

ki ifadesinde; iki kardeş olduklarını, kardeşinin uyuştu

rucu madde bulundurmaktan 1974 yılında nezarete alındığı

nı, sonucunu bilmediğini, 1970 ve 1974 yıllarında iki

kez evlilik geçirdiğini, şizofreni hastalığı sonucu ev-

liliklerini yürütemediğini, İstanbul, Ege, Bursa, Uludağ

Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Bölümlerinde tedavi

gördüğünü, olay günü kriz geldiğini, kulaklarına gelen

bir takım seslerin etkisiyle sandıkta bulunan Türk bay-

rağını çıkardığını, makasla rastgele kestiğini,saat 22.30

(43) Akgün: a.g.e., s.141-142, Şenol: a.g.t., s.14.

- 30 -

sıralarında yarı çıplak şekilde balkona çıkıp bayrağı

aşağıya attığını, sonra tekrar eve girdiğini, hastalığı

nın etkisiyle sık sık geziye çıktığını, yalnızlık nede-

niyle evde duramadığını, yaptığından utanç duymadığını

ve pişman olmadığını beyan etmiş, aynı günlü savcılık

ifadesinde; Türk bayrağını başkalarının zoruyla yırttı

ğını, başkalarının kim olduklarını bilmediğini, olay günü

pantolonunun söküldüğünü, canını sıktığını, eve gelip

sandığı açtığını, bayrağı kestirdiklerini, pasajdakilerin

bunu yaptırdığını, isteyerek yırtmadığını, bazen delirdi-

ğini, hastalığının iyi olacak gibi olmadığını, ilaç alsa

da fayda etmediğini, bayrağı yırtmanın iyi bir hareket

olmadığını, zorla yırttırdıklarını, bir daha yapmayacağı

nı, ancak yapacaksın derlerse elinden birşey gelmeyeceği

ni, bu işi yaptıranları yakalatamadığını, az ten onlarla

mahkemelerinin bulunduğunu anlatmıştır.

Bursa Adli Tabipliği'nin 2.9.1985 gün ve 3400 sa-

yılı raporunda; sanığın

Bursa Tıp Fak.Psikiyatri

ceza ehliyetinin tesbiti için

Bölümünde tetkikinin gerektiği

bildirilmiştir. Bunun üzerine adı geçen yerce düzenlenmiş

25.11.1985 tarih ve 2500-17-273/1877 sayılı sağlık kurulu

raporunda; Ayla Karacaovalı'nın 13.9.1985 tarihinden beri

klinikte yatmakta olup, tedavisinin devam ettiği, ilk

kez 1971 yılında İ.Ü.Tıp Fak.Psikiyatri Kliniği'nde "di-

asociatif sendrom" teşhisi ile yatırılarak tedavisine

başlandığı, 1975 yılına dek birkaç kez daha yatırılarak

tedavisine devam edildiği, 3.4.1985 tarihinde de klinik-

lerince tetkiklerine başlandığı, muayene ve tetkiklerine

göre adı geçene "Paranoid özellikli psikotik sendrom"

teşhisi konulduğu, buna göre Ayla Karacaoval:ı' nın TCK.'

nun 46.maddesi uyarınca ceza ehliyetinin olmadığı, kanaa-

ti bildirilmiştir.

- 31 -

Bursa 4.Asliye Ceza Mah.nin 18.12.1985 tarihinde

sanığın Adli Tıp'ta gözlem altına alınarak suç tarihinde

işlediği iddia edilen suçuna karşı ceza ehliyetinin bulu-

nup bulunmadığının, varsa derecesinin tesbit ettirilmesi-

ne karar vermiştir.

Mahkemenin 15.7.1986 tarihli celsesinde; sanık

ifadesinde; olay tarihinde türk bayrağını makas ile kesip

sokağa attığını, bunu herhalde büyücülerin yaptırdığını,

komşuların kötü davrandıklarını, kendisine karşı yaptık

larından bir hocanın telkinleriyle kurtulduğunu söylemiştir.

Mahkeme heyetince sanığın akli melekelerinin ye-

rinde olmadığı izleniminin uyandığı belirtilmektedir.

Sanık vekili de. müvekkili hakkında Bursa Uludağ Üniv.Tıp

Fak.Psikiyatli Bölüm Başkanlığı'nca verilmiş 20.11.1985

tarih ve 2500-17-273/1839 sayılı sağlık kurulu rapor fo-

tokopisini sunmuştur. Buna göre Ayla Karacaovalı'nın akli

melekelerinin makul bir hayat sürdürmesine kafi olmadığı,

kendi işini görmesi kudretine sahip bulunmasına rağmen

çıkarlarını korumaya muktedir olmadığı, daimi korunmaya

muhtaç olduğu, mevcut halinin başkalarının emniyetini

tehdit etmediği, hastalığının tedavi gerektirmesi nede-

niyle ne kadar süreceğinin tıbben tayininin mümkün olma-

dığı, büyük ihtimalle Paranoid özellikli Psikotik tablo-

nun tekrarlayabileceği gözönüne alınarak Psikiyatrik

kontrol altında kalmasının uygun olacağı, bu nedenle a~ı

geçenin hacir altına alınarak vasi tayin edilmesi gereke-ceği kanaati kayıtlıdır.

Mahkeme 2.2.1988 tarihinde önceki ara kararındaki

hususların (cezai ·ehliyet durumunun) tesbiti için sanığın

Gözlem Dairesi'ne gönderilmesine karar vermiştir.

- 32 -

Muayene ve Müşahadesi : Sanıkta müşahade süresince

aboürt konuşma ve davranışlar gözlendi. Muayenesinde:

Kendisinin buraya gönderilmesinin Ankara ile

ilgilendirdiğini, Kenan Evren'in bu konuda rolü

bir vatandaş olduğu için Unesco 'nun tam tesbi t

ve kendisini burada korumak için gönderdiğini,

Unesco'yu

olduğunu,

yapılmak

bayrağı

yırttığını, kendisinin bazı güçlerce zaman zaman robot-

laştırıldığını, bu robotlaştırılma sırasında kendisinin

acı duymaması için gerekenin yapıldığını, onun için ha-

tırlamadığını, bu durumun devam ettiğini, bunun devam

etmesinin kendisini korumak ve acı çekmesini önlemek için

olduğunu, vücudundaki yaraların acılarını duymaması için

uyuşturulduğunu, şu anda uyuşuk olduğu için bir şey ha-

tlrlamadığını söyleyen sanıkta bu muayene sırasında af-

f ektin ileri derecede azaldığı, düşünce muhtevasının bo-

zulduğu, dereistik ve patalojik bir düşüncenin hakim ol-

duğu, muhakeme melekelerinde hezeyan tarzında kusurların

görüldüğü tesbit edilmiş, yapılan psikometrik tetkikle-

rinde Rorachach testi ile Şizof renik tipte reaksiyon be-

lirtileri tesbit edilmiş, Benton zeka testi sanığın aşırı

negativist tutumu sebebiyle tatbik edilememiştir.

Sonuç ve Karar : Ayla Karacaovalı'nın yapılan mua-

yene, müşahade ve tetkikleri sonucunda, şizofreni denilen

akıl hastalığına musap olduğu, suç anında ve halen ceza

ehliyetinin bulunmadığı, durumunun TCK' nun 46' ncı madde-

sine göre değerlendirilmesi gerektiği, bir akıl hastalık

ları hastanesinde muhafaza ve tedavisinin uygun görüldüğü

kanaat ve mütaleamızı bildirir rapor verildi, 16 Mart

1988.

- 33 -

Adli Tıp Gözlem İhtisas Dairesi'nin 8.11.1988 ta-

rih, 372 numaralı raporundan örnek (Suç: Hırsızlık,

gasp, teammüden devlet memurunu öldürmeye teşebbüs, si-

lahlı mukavemet ve silah taşımak.)

Dosyasının Tetkiki Sanık Hasan Basri Çınar

18.6.1987 tarihli ifadesinde, Karşıyaka Adliyesi'nde bazı

davaları olduğunu, bu sıralarda mahallede bazı kişilerin

kendisinin homoseksüel olduğunu, küçük yaşlarda ırzına

geçildiğini, emniyette makadına jop sokulduğunu söyledik-

lerini, kendisinin de mahallede bu durumu bilen Hakim

İlhan Özalp' e anlatıp durumu aydınlatmasını istediğini,

ancak Hakimlerin hiç bir gayret göstermedikleri düşünce

sine kapıldığını, iki yaralama davasından hapiste yattı

ğını, çıktıktan 20 gün sonra Hakimi korkutmaya karar ver-

diğini, Polis Memuru Şaban'ın evine gittiğini, karısının

Şaban'ı çağırmak için evden ayrılmasından istifade edip,

evde bulunan tabancasını aldığını, o gün Buca civarında

açık bir arazide gecelediğini, 16.6.1987 günü yola inip

bir arabaya bindiğini, bilahare tabancayı çekip şoföre

5.000 lira verip arabadan indirdiğini, arabayı alıp Ya-

manlar Karagöl semtine gittiğini, İlhan Bey'in evinin

önüne park ettiğini ve onun çıkışını beklediğini, evinden

çıkınca hakime doğru korkutmak maksadıyla 5 el arkadan

ateş ettiğini, sonra oradan kaçarak Yamanlar Çiftliği'ne

gittiğini, orada polislerle karşılaşınca korkup onlara

da 2 el ateş ettiğini, Atatürk Mahallesine gidip tabanca-

yı taşlar arasına sakladığını, arabayı da terk ettiğini,

sonra yakalandığını, amacının hakimi korkutmak olduğunu

beyan etmiştir.

Abdullah Çınar 23.6.1987 tarihli ifadesinde, sanı

ğın babası olduğunu, 3-4 sene evveline kadar oğlunun ga-

yet normal olduğunu, bir kızla nişanlandığını, kayınbira

derlerinin araya girip ayırmaları üzerine onlardan birini

- 34 -

bıçakladığını, davaya İlhan Bey' in baktığını, bu olaydan

sonra oğlunun anormal hareketler yaptığını, fevri hare-

ketler bulunup evdeki eşyalara saldırdığını, bir gün ken-

disine dahi el kaldırdığını belirtmiştir.

Manisa Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Has. nin 30. 3.

1987 tarih ve 1929 sayılı raporunda, 16.4.1985-26.4.1985

tarihleri arasında "Dissosiatif Sendrom" tanısıyla yatı

rılarak tedavi edildiği kayıtlıdır.

İzmir 2.Ağır Ceza Mah.nin 20.10.1987 tarihli du-

ruşmasında sanığın Adli Tıp Kurumu Gözlem İhtisas Daire-

si' nde müşahade altına alınarak cezai ehliyetinin tesbit

ettirilmesine karar verilmiştir.

Muayene ve Müşahadesi : Muayeneler sırasında sa-

nıkta düşünce yapısının bütünüyle bozulmuş bulunduğu,

nonsistematik, dağınık paranoid tipte hezeyanların mevcut

olduğu, sanığın hemen bütün çevreyi kendisine karşı ol-

makla, onu kötü duruma düşürmekle, erkekliğini elinden

almakla suçladığı görülmüş, sanığın her gittiği yerde

karşılaştığı insanların kendisine sözle, elle sataştıkla

rını, hakkında sürekli dedikodu çıkardıklarını, homosek-

süellikle, ibnelikle, erkekliğinin olmaması ile suçla-

dıklarını, haysiyetsiz, şerefsiz, aşağılık bir insan ola-

rak adını kötüye çıkardıklarını ve bunun için ellerinden

geleni yaptıklarını, hakimlerin, savcıların, polislerin

ve nişanlandığı iki"kızın ailesinin bu kampanyayı bera-

berce yürüttüklerini, sürekli olarak ilaçlandığını ve

böylece herşeyi kaybettiğini iddia etmekte ve bu hezeyan-

ların da sayı sız kişiyi sorumlu tutmak ta ve. her ç~ş it

olayda bu düşünce bozukluğunu doğrulamaya ve haklı gös-

termeye çalışmaktadır.

- 35 -

Bu tablo içinde sanığın zihninde sağlıklı düşünce

üretilememekte ve bütün muhteva arızi, yakıştırma ve var-

sayımlarla dolu bulunmaktadır. Sanıkta durumuna vukuf

muhakeme, iç görüş, idrak ve bilgi değerlendirilmesi ya-

pılamamakta ve beyin merkezleriyle karşılıklı iletişim

bütünüyle bozulmuş bulunmaktadır. Sanığın gerek olay ön-

cesinde, gerek suçun işlendiği sıralarda süratle gelişen

bir akıl hastalığının klinik görünümü bütünüyle mevcut

bulunmakta ve bu halin giderek ilerleyici ve vasıf kay-

bettirici bir hal aldığı görülmektedir.

Sanığın sorumlu tutulduğu suçlu bu hastalık ara-

sında tam bir illiyet bağı bulunmakta ve suç hezeyanların

yönlendirdiği istikamette cereyan etmektedir. Sanığın

silahını ateşlediği, hakim ve polis gerçekte sanık için

spesifik hedefler olmayıp yetişebildiği düşman hedefler-

den sadece ikisini teşkil etmekte ve sanığın kafasında

varsaydığı sayısız düşmandan ikisini oluşturmaktadır.

Bu sebeple sanığın silah tevcih ettiği, bu iki hedefe

karşı kasdi ve planlı bir da\'ranışı bulunmadığı, önüne

çıkan iki düşman olarak nitelendirdiği görüşüne varıl

mıştır.

Sanığın psikogramında 988/455 kişilik yapısında

idrak fonksiyonlarının bozulmuş bulunduğu, sosyal ileti-

şimlerin kopuk olduğu ve sanığın hastalığında esas psiko-

dinamikleri oluşturan seksüel. obsesiyonların ağırlıklı

olduğu görülmüştür.

Sonuç ve Karar : Sanık Hasan Basri Çınar'ın dosya-

sının tetkiki, muayenesi, müşahadesi ve psikogramı ne-

ticesinde, aşikar perseküsyon hezeyanları ve absürdite

ile belirli kronik paranoid şizofreni tesbit edilmekle

suç sırasında ve halen ceza ehliyetinin bulunmadığı,

- 36 -

durumunun TCK'nun 46.maddesine uyduğu, salah hali teessüs

edene kadar kapalı bir akıl hastalıkları hastanesinde

muhafaza ve tedavisinin gerektiği hakkındaki kanaat ve

mütaleamızı bildirir rapor verildi. 8.11.1988.

3) PSİKOPATİ

A) Tanımı

Doğum sırasında veya doğumdan sonra ortaya çıkan

çeşitli etkiler altında, toplum ile çatışma biçiminde,

bozuk insan ilişkileri ile belirlenen, kişinin kişilik

ve ahlak açısından kusurlu davranış gösterdiği duruma

psikopati denir (44). Psikopatinin ruhsal bir hastalık

mı, yoksa bir kişilik bozukluğu mu olduğu tartışmalara

konu olmuştur. Her iki görüşün de savunulmuş olmasına

karşılık, günümüz psikiyatri çevrelerince, psikopatinin,

bir kişilik bozukluğu olduğu görüşü kabul edilmektedir

( 45) .

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi :

Psikopatlar ne tam olarak anormal ve ne de tam

olarak normaldirler. Normal ile anormal arasındaki "ge-

niş bir bölgeye" sıkışan insanlardır. Bu geniş bölgede

bazısı çok delilik sınırına yaklaşır. Delilerden ayırt

edilemeyecek derecede davranışlar gösterirler. Bir bölü-

mü de doğala yakın durumdadırlar. Ancak tam akıllı da

değildirler (46).

(44)

(45)

Şenol: a.g.t., s.45.

Akgün : a.g.e., s.137; Gökay İstanbul 1936, 4.Bası, s.286.

(46) Erem: a.g.e., s.151-152.

Ruh Hastalıkları - Paychiatrie,

- 37 -

Kişilik bozuklukları yalnız psikiyatri için değil,

özellikle son yıllarda gençlerde bireysel ve kollektif

olarak görülen çeşitli reaksiyonları itibarile bütün in-

sanlık için önemli bir psikososyal sorundur (47).

Psikopatların davranışları açıkça ahlak dışı veya

antisosyal olup impulsiv, sorumluluk duygusundan uzak

davranışlarda bulunurlar. Sadece o ana ait ve narsistik

doyum yollarını tercih ederler; sosyal kuralları dikkate

almazlar ve bütün bu davranışlarından pek az sıkıntı ve

suçluluk hissi duyarlar. Bir çoğu ise suçluluk hissi bir

yana, bütün antisosyal davranışlarından büyük bir haz

ve gurur duymaktadırlar (48).

Psikopatların çeşitleri pek çoktur. Sürekli sıkın

tı ve karamsarlık içinde bulunanlar, her an bir felaket

bekleyenler, gökgürültüsünden deli gibi korkanlar, en

ağır bir hastalığa tutulduğu korkusu ile titreyenler,

dengesizler yani bir yaptığı diğerine uymayanlar, ekzant-

rik dediğimiz kimselerin büyük bir kısmı, küçük neden-

lerle şiddetli bir öfkeye kendini kaptıranlar veya büyük

ümitsizliklere düşenler, hep psikopat grubuna dahildir-

ler. Bunların iradesi zayıftır. Bu nedenle doğal güdüle-

rine sınırlandırma getirmekte güçlük çekerler. Hoşlandık

ları şeyi yapmaktan kendilerini alamazlar. Bu gibi kimse-

lerin işledikleri hırsızlık, ırza geçme ve sair suçların

psikolojik nedeni budur. Hayatın güçlüklerine, yoksunluk-

larına dayanmak yetenekleri azdır. Serbest yaşama biçimi-

ne uyum gösteremezler. Ceza evinde bir kaç gün hapsedil-

dikten sonra ruh buhranları geçirenlerin psikopat olmala-

rı ihtimali fazladır (49).

(47) Adasal a.g.e., s.368. (48) Songar a.g.e., s.480. (49) Erem : a.g.e., s.153.

- 38 -

Psikopatların belli başlı türleri arasında; sebat-

sızlar, ataklar, antisosyaller, anarşistler, kavgacılar

ve cinsel yaşam bozuklukları gösterenler sayılabilir(50).

Clomen, psikopat kişiliğin özelliklerini şu beş

bölümde toplamıştır :

1) Vicdan gelişiminin yetersizliği yanında sıkıntı

ve suçluluk duygularının bulunmayışı,

2) Sorumsuzluk, tepki niteliğinde davranışlar ve

"engellenme dayanıklılığının azlığı",

3) Başkalarını sömürme konusunda Üzerlerinde olum-

lu izlenim bırakarak topluma aykırı davranışlarda suçu

başkası üzerine atma,

4) İnsanlarla ilişkilerini sürekli biçimde sürdü-

r ememe,

5) Yasa tanımayıcı davranışlarda bulunma (51).

Psikopatların ceza sorumluluklarının belirlenmesi

her zaman kolay olmamaktadır. Çünki bunlarda genel olarak

zeka işlemleri normal olduğu gibi, hatta çok ağır bir

suç işleme bakımından iradeleri kuvvetlidir. Ancak kötü-

lüğü ve olan olan girişkenliği engellemek hususunda ira-

dece zayıftırlar, zira moral kütlükleri vardır. Bundan

ötürü psikopatiyi bir zeka geriliği gibi bir ruh bozuklu-

ğu saymak ve hiç olmazsa T.C.K. md.47'yi bunlara da uygu-

lamak gerekir (52).

(50) Alcsel R., s.39.

(51) Akgün a.g.e., s.137-ı38.

(52) Adasal a.g.e., s.380; Askeri Yargıtay 13.11.1970, 76/76 (Erem: a.g.e., s.156).

- 39 -

Dinçmen'e göre (53); Psikopatik kişilik bozukluğu,

olayların çok büyük bir çoğunluğunda ceza ehliyeti üzeri-

ne etki etmez;· ancak pek nadir hallerde, sanığın kişilik

yapısı ve psikopatolojisi ile işlenmiş bulunan suç ara-

sında çok belirgin bir ilgi tesbit edildiği takdirde,

psikopatik kişilik özellikleri taşıyan o kişinin o suçuna

karşı ceza sorumluluğunda nisbi bir azalma düşünülebilir.

Psikopatik veya diğer tipte kişilik bozukluğu gösteren

kişilerin hukuk ehliyetleri genelde tam olarak kabul edi-

lirse de, bazı ağır olaylarda, kişilerin tam bir hukuk

ehliyetine sahip olmayacakları ve haklarında müşavir (MK.

379) veya vasi (MK.355) tayininin uygun olabileceği ko-

layca anlaşılır.

Aksi düşüncede olan yazarlara göre; bu tip hasta-

lara TCK.md.47'nin uygulanmasının, onları yeni bir suça

hazırlamaktan, itmekten hatta destekleyici olmaktan başka

bir işe yaramayacaktır. Çünki işlediği bir suç sonunda

cezalandırılmadığını gören bir psikopat, bunun üzerine

çok daha rahat, çok daha güvenli olarak yeni bir suç iş

leme atılımında bulunmakta duraksama göstermeyecektir

(54).

(53) Dinçmen: a.g.e., s.137.

(54) Akgün: a.g.e., s.138.

- 40 -

4) PSİKOZ MANYAK DEPRESİF

A) Tanımı

Belirsiz zamanlarda periyodik, akut nöbetler ha-

linde gelen, biri elem aşırılığı (depresyon), diğeri neşe

ve hareket aşırılığı biçiminde ke;ıdini gösteren, ancak

bunların aynı hastada birbirini izleyebildikleri veya

karışabildikleri, bu nedenle psikopatoloji bakımından

bir köprüye bağlanarak "manyak-depresiv psikoz" adını

alan bir hastalıktır (55).

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi

Bu psikoz zaman zaman ortaya çıkan eksitasyon-mani

ve/veya depression-melankoli nöbetleri ile seyreder (56).

1) Mani Hali : Öfori, emosyonel labilite, çok ko-

nuşma (logore), fikir kaçışı ve motor faaliyette artma

ile belirlenen klinik bir tablodur. Çoklukla başlangıcın

da kısa süreli bir durgunluk devresi görülür. Hasta der-

mansızlıktan, yorgunluk, çalışamama, baş ağrısı ve uyku-

suzluktan şikayet eder. Bazen bu durgunluk yerine birkaç

saatten birkaç .güne kadar sürebilen bir irritabilite ve

heyecan devri dikkati çeker (57).

Mani, şiddet ve ağırlık bakımından ortaya çıkan

klinik tabloya göre hipomani, had mani, süregü mani, kon-

füzyonlu mani (Bell manisi) olarak bölümlenebilir (58).

(55) Adasal : a.g.e., s.216.

(56) Dinçmen: a.g.e., s.71.

(57) Songar: a.g.e., s.357.

(58) Dinçmen: a.g.e., s.71.

- 41 -

Başlangıçta çok kez birkaç gün süren durgunluk,

sıkıntı, huzursuzluk, uykusuzluk, başağrısı, iştahsızlık

ve kabızlık, çalışma isteksizliği gibi başlangıç dönemin-

den sonra, ajitasyon ve eksitasyon başlar. Hasta yerinde

duramaz. Baş dik, gözler canlıdır. Devamlı olarak yer

değiştirir ve hareket eder. Çevresine ve kendisine ilgisi

artar. Gönül okşayıcı sözler veya küfürlerle konuşur.

Fikirden fikire atlama, konu bolluğu görülür. Yüksek ses-

le konuşur. Sık sık müstehcen veya kaba konuşmalara

rastlanır. Yaşamı toz pembe görmenin verdiği güven sonucu

hesapsız girişimlerde bulunur. Erkek hastalarda daha faz-

la olmak üzere, bol yazı yazma hali de görülür (59).

2) Melankoli Hali : Sıkıntılı, kendisini suçlayı

cı, üzüntülü davranışların artması, konuşmada, çağrışım

larda yavaşlama ile kendisini gösteren bir psikozdur(60).

Olayların çoğunda hastalığın başlangıcı sinsidir. Hasta-

da gittikçe mizaç ve karakter değişikliği dikkati çekebi-

lir. Günden güne hassas olmakta, en ufak olay karşısında

duygulanarak ağlamakta, kolay heyecanlanıp sinirlenmek-

tedir. Karamsar olup, karar vermekte zorluk çeker. Günlük

işlerini ihmal etmeye başlar, verimi düşer, derbeder

olur. Bunlarla birlikte bir takım fiziki şikayetler de

görülür; baş ağrısı, meteorizm, hazımsızlık, kabız, za-

yıflama gibi. Ayrıca uyku ve iştah kaybı da ortaya çıkar

(61).

Psikoz manyak depresif hastalığının adli psikiyat-

ri açısından önemli olan· yönü işlenen suçun türü değil,

kişinin o sırada sorumluluk taşıyıp taşımadığının saptan-

masıdır. Çünkü bu hastalık nöbetleri kişide dönemler

(59) Adasal : a.g.e., s.219; Aksel : R., s.7; Bauer, a.g.e., s.302; Dinçmen a.g.e., s.72; songar: a.g.e., s.358.

(60) Dinçmen: a.g.e., s.72.

(61) Aksel: R., s.10; Dinçmen: a.g.e., s.72; Songar: a.g.e., s.366.

- 42 -

biçiminde ortaya çıkan klinik bir tablodur. Bu hastalığa

yakalanmış bir kimsenin hastalığın herhangi bir depres-

sion veya eksitasyon nöbeti sırasında işlemiş bulunduğu

suçlara karşı ceza sorumluluğunun azalmış veya ortadan

kalkmış olarak kabulüne karşılık, aynı kişi nöbetler dı

şındaki serbest ara' da tam ceza sorumluluğuna sahiptir

(62).

Nöbetler sırasındaki ceza sorumluluğunun belirlen-

mesinde, kişide bulunan klinik tablonun ağırlığı ve çeşi

di gözönüne alınarak, bu akıl hastalığının kişinin gerçek

ile ilgisi üzerine ve olayları kavrayıp onlardan sağlık

lı sonuçlara varabilme yeteneği üzerine yapmış olduğu

olumsuz etki sonucu kişinin hareket ile irade ve bilinç

serbestisini etkileme derecesine göre ceza sorumluluğunun

tamamen kalktığı veya azaldığı şeklinde bir karara varı

lır. Bu karara varırken, suçun nevi ve işleniş tarzı,

kişinin eylem sırasında göstermekte olduğu klinik tablo,

suç ile klinik tablo arasındaki ilişki gözönüne alınır

(63).

Hasta kendine gönderilen bilirkişi çok defa, tama-

men iyileşmiş, hiç bir psikopatolojik bulgu göstermeyen

bir kişi ile karşı karşıya bulunmaktadır. Böyle durumlar-

da retrospektiv olarak olayın tahlili, olaydan önceki

ve olayı izleyen günlerde kişinin sağlık durumunu göste-

ren tıbbi belgeler ve tanık beyanları ile suçun nevi ile

işleniş biçimi, failin o tarihlerde verdiği ifadeler ile

suç sırasındaki tutum ve davranışları, suç ile hastalığı

arasındaki ilgi tüm olarak değerlendirilmek zorundadır

(64).

(62) Akgün a.g.e.,, s.J.,42; Dinçmen : a.g.e., s.73.

(63) Dinçmen a.g.e., s.74.

(64) Dinçmen a.g.e., s.74.

- 43 -

5) PARANOİA

A) Tanımı : Paranoia, olgunluk yaşlarında (35-45)

başlayan, beyinde anatomik bir değişiklik yapmayan ve

hall üsinasyon göstermeyen, düşüncedeki açıklık ve man-

tıklılığın saklı kaldığı, sistemli ve sarsılmaz hezeyan-

lar ile sürekli ilişki içinde olan bir akıl hastalığıdır.

Az rastlanan bu hastalık, hezeyanlı fikirler dışında,

akıl bozukluğuna ilişkin bir belirti göstermez (65).

B) Özellikleri ve Suçla İlgisi :

Fransızların "kronik sistematize hezeyanlar" adını

verdiği bu psikoz esas olarak bir muhakeme bozukluğu ola-

rak karşımıza çıkar. Paranoia'daki hezeyanlar hastalığın

hemen hemen tek klinik belirtisi olup "sistemli"dirler.

Sistemli hezeyan, hastanın karakterine ve kişilik yapısı

na sıkı sıkıya bağlıdır, ayrıca belirli bir sıra, düzen

ve açıklık içinde gelişir. Hastanın bütün affektiv gücü

hezeyanlarının gösterdiği yönde toplanmıştır. Böylece

hezeyanlı fikir ve inanış bütün davranışlarını etki altı

na alır. Hezeyanına kuvvetle inanan ve çevresini inandır

mak için de sayısız kanıtlar bulmaya çalışan hastanın

günlük yaşamı hezeyanı ile uygunluk halindedir. Ona göre

mağrur, kibirli, kendini beğenmiş, kuşkucu, etrafını in-

celeyen tavırlar takınır (66). Güvensizlik ve alınganlık

ları herşeye karşı kendilerini kuşlulandırır. Uf ak bir

şeyden kuşkulandıkları bir selamı yorumladıkları gibi

daima otoriter olarak kendilerine sığınanları korurlar

ve üstünlüklerini kanıtlayacak her çeşit fedakarlığı ya-

parlar, hatta hayvanların koruyucusu olurlar. Tutkuları

nın bilinçdışı ~ekirdeğine göre bunlar ya megaloman

(65) Ünver : a.g.t., s.18.

(66) Songar : a.g.e., s.351.

- 44 -

tiptedirler, ya son derece mistik dindarlıkla sosyal ve

politik işlere karışırlar. Çoğu kez bunların bütün bu

düşünceleri hayali mahiyette ve bir. bakıma tatmin arayan

hayallerden ibarettir (67).

Hastalarda, muhakemesinin tek bir kısmını ilgilen-

diren ve mükemmel bir düşünce arşi tek ton isini gösteren

sistemli hezeyinların dışında en uf ak bir psikopatolojik

bulgu yoktur. Bu nedenle, hasta, hezeyanlarını öylesine

mükemmel bir düşünce sistemi içinde ve inandırıcı bir

şekilde anlatır ve öylesine -hezeyanı hariç- mükemmel

bir kişilik organizasyonu gösterir ki, çoğunlukla, hekim

olmayanlarca hasta olduğu anlaşılmaz. Bu özellikleri ne-

deni ile "makul delilik" olarak da bilinen paranoida ke-

şif, aşk, kıskançlık, perseküsyon, hak arama klinik şe

killeri ayrımlanabilir (68).

Klasik psikiyatri kitapları genel olarak paranoia'

nın klinik gelişmesini dört devreye ayırırlar

1) Analiz ve yorumlama dönemi,

2) Perseküsyon de