Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc

7/30/2019 Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc

1/87

Bi ging mn Qun tr hc

Khoa Kinh t- Trng H Phm Vn ng Trang 1

Chng 1 : TNG QUAN V QUN TR1.1- Khi nim v bn cht ca qun tr, nh qun tr

1.1.1- Quan nim v qun trQun tr (Management) l t thng c dng ph bin trong nhiu sch gio khoa v

nhiu ti liu khc. Nu xt ring tng t mt th ta c th tm gii thch nh sau:

- Qun: l a i tng vo khun mu qui nh sn.

V d: Cha m bt a b phi lm theo mt k hoch do mnh nh ra; sng phi i hc,bui tra ngh ngi, bui chiu hc bi, trc khi i phi tha v phi cho, l ci khun

mu chng phi thc hin ch khng i tng t do hot ng mt cch ty thch.

- Tr: l dng quyn lc buc i tng phi lm theo khun mu nh. Nu i

tng khng thc hin ng th s p dng mt hnh pht no mnh, sc thuyt phc

buc i tng phi thi hnh. Nhm t ti trng thi mong i, c th c v cn phi c

m ngi ta gi l mc tiu.

Sau y l nhng khi nim v Qun tr ca mt s tc gi l Gio s, Tin s qun tr

hc trong v ngoi nc.- Theo GS. H.Koontz Qun tr l mt hot ng tt yu; n m bo phi hp nhng

n lc c nhn nhm t c nhng mc ch ca nhm (t chc). Mc tiu ca qun l l

nhm lm con ngi c th t c cc mc tiu ca nhm vi thi gian, tin bc, vtcht v

s bt mn ca c nhn t nht.

- Theo l thuyt hnh vi ca Mary Parker Follet, mt trit gia qun tr hng u, th:

Qun tr l hon thnh cng vic thng qua ngi khc. nh ngha ny a ra cch thc

tin hnh cc hot ng qun tr thng qua ngi khc, qun tr l hot ng c mc ch v

mang tnh tp th.

- Theo GS. V Th Ph: Qun tr l mt tin trnh lm vic vi con ngi v thng qua

con ngi hon thnh mc tiu ca mt t chc trong mt mi trng lun lun thay i.

Trng tm ca tin trnh ny l s dng c hiu qu nhng ngun ti nguyn c hn.

T cc khi nim trn, chng ta c th khi qut: Qun tr l qu trnh tc ng thng

xuyn, lin tc v c t chc ca ch th qun tr (h thng qun tr) n i tngqun tr

(h thng b qun tr) nhm phi hp cc hot ng gia cc b phn, cc c nhn, cc ngun

lc li vi nhau mt cch nhp nhng, n khp t n mc tiu ca t chc vi hiu qu

cao nht.

Thc vy, qun tr thc cht l mt qu trnh tc ng m qu trnh khng phi ngunhin m c tin hnh mt cch c t chc v c ch ch ca ch th qun tr (h thng

qun tr) c thc hin mt cch thng xuyn, lin tc nhm lm cho cc hot ng ca tp

th (t chc) mang li kt qu cao nht vi chi ph thp nht, tha mn ngy cng nhiu hn

nhu cu v vt cht v tinh thn ca c cng ng.


2/87



1.1.2- Bn cht ca qun trQun tr l mt loi lao ng tr c c th nhm t chc, iu khin v phi hp cc hot

ng m doanh nghip phi thc hin t mc tiu kinh doanh. N khng ch da trn kinh

nghim m phi c c s khoa hc (tng kt t thc tin qun tr v c s vn dng cc quy

lut, nguyn tc, phng php v cng c qun tr). Mt khc, n cn l mt ngh thut trong

x l cc tnh hung a dng khng th d tnh y ; cn ht sc linh hot, sng to, tu c

ng bin sao cho c hiu qu cao nht. Chnh v vy qun tr va l khoa hc va l ngh thut

Qun tr va l khoa hc. Tnh khoa hc ca qun tr th hin cc i hi sau:

- Qun tr phi m bo ph hp vi s vn ng ca cc qui lut t nhin, x hi.

- Vn dng tt nht cc thnh tu khoa hc, trc ht l trit hc, kinh t hc, ton hc,

tin hc, iu khin hc, cng ngh hc, v cc kinh nghim trong thc t vo thc hnh

qun tr.

- Qun tr phi m bo ph hp vi iu kin, hon cnh ca mi t chc trong tng giai on

c th.

Tm li, khoa hc qun tr cho chng ta nhng hiu bit v cc quy lut, nguyn tc,phng php, k thut qun tr; trn cs bit cch gii quyt cc vn qun tr trong

cc hon cnh c th, bit cch phn tch mt cch khoa hc nhng thi c v nhng kh khn

tr ngi trong vic t ti mc tiu. Tuy nhin, n ch l mt cng c; s dng n cng phi

tnh ton n iu kin c im c th tng tnh hung vn dng sng to, uyn chuyn

( l ngh thut).

Qun tr va l ngh thut.

Ngh thut l k nng, k xo, b quyt, ci mo ca qun tr. Nu khoa hc l s hiu

bit kin thc c h thng th ngh thut l s tinh lc kin thc vn dng ph hp trong

tng lnh vc, trong tng tnh hung. V d:

- Trong ngh thut s dng ngi. trc ht phi hiu c im tm l, nng lc thc

t ca con ngi, t s dng h vo vic g, lnh vc g, cp bc no l ph hp nht; c

nh vy mi pht huy ht kh nng v s cng hin nhiu nht ca mi c nhn cho tp th.

- Ngh thut gio dc con ngi. Gio dc mt con ngi c th thng qua nhiu hnh

thc: khen ch, thuyt phc, t ph bnh v ph bnh, khen thng v k lut u i hi

tnh ngh thut rt cao. p dng hnh thc, bin php gio dc khng ph hp chng nhng

gip cho ngi ta tin b hn m ngc li lm phn tc dng, tng thm tnh tiu cc trong t

tng v hnh ng.- Ngh thut giao tip, m phn trong kinh doanh. Cng i hi tnh ngh thut rt

cao. Trong thc t khng phi ngi no cng c kh nng ny, cng mt vic nh nhau i

vi ngi ny m phn thnh cng cn ngi khc th tht bi.

- Ngh thut ra quyt nh qun tr. Quyt nh qun tr l mt thng ip biu hin

ch ca nh qun tr buc i tng phi thi hnh c din t bng nhiu hnh thc nh: vn

bn ch vit, li ni, hnh ng, Ngoi c im chung ca quyt nh qun tr mang tnh

mnh lnh, cng ch ra th mi hnh thc ca quyt nh li c nhng c im ring, chng


3/87



hn nh quyt nh bng li khng mang tnh bi bn, khun mu nh quyt nh bng vn

bn ch vit nhng li i hi tnh sng to, thch nghi v tnh thuyt phc hn.

- Ngh thut qung co. Trc ht l gy n tng cho ngi nghe, ngi c. Nhng

trong thc t khng phi doanh nghip no cng lm c iu . C nhng qung co chng

ta xem thy vui vui, thch th, c cm tnh sn phm ca h. Nhng cng c qung co li thy

chn ngn, gy bc bi, phin mun cho ngi nghe, ngi c, V sao nh vy? chnh

l ngh thut qung co. Ngh thut v i nht ca ngh qung co, l n su vo u c

ngi ta mt tng no nhng bng cch thc m ngi ta khng nhn thy c iu

- khuyt danh (trch trong Li vng cho cc nh doanh nghip nh xut bn tr nm

1994)

- Ngh thut bn hng: Ngh thut bn tc l ngh thut lm cho ngi mua tin chc

rng h c li khi h mua - SHELDON (trch: Li vng cho cc nh doanh nghip nh

xut bn tr nm 1994).

1.1.3- Nh qun tr

Khi nim v phn loi:Nh qun tr l ngi ra k hoch, t chc, lnh o v kim tra cc hot ng ca t

chc t c mc tiu.

Cc nh qun tr trong cc t chc nhng khng phi ai trong t chc u l nh qun tr.

Hot ng qun tr lin quan n s phi hp, nh hng, la chn, quyt nh t c

mc tiu chung ca t chc. Chnh v vy, cc thnh vin trong t chc thng c chia lm

hai loi theo c th cng vic l: ngi tha hnh v nh qun tr

Ngi tha hnh l nhng ngi trc tip thc hin mt cng vic c th, h khng c

trch nhim hoch nh, t chc, lnh o v gim st hot ng ca nhng ngi khc. Cnnh qun tr c trch nhim ch huy, iu khin, gim sthot ng ca nhng ngi khc.

Hot ng qun tr l mt hot ng x hi nn n phi c chuyn mn ho. Trong

mi t chc, cc cng vic qun tr khng ch c chuyn mn ha m cn c sp xp mt

cch c trt t, c th bc r rng. Tu theo quy m v phm vi hot ng ca t chc m mt

t chc c th c nhiu hay t nh qun tr. Cc nh qun tr thng c chia lm 3 cp ch

yu: Qun tr vn cp cao, qun tr vin cp trung v qun tr vin cp thp

- Qun tr vin cp cao: i hi nhiu k nng nhn thc; bit cch quan h (lm

vic vi con ngi) tt; nhng i hi k nng chuyn mn k thut c th v cc lnh vc

qun tr t hn so vi qun tr vin cc cp khc. Bi v, vai tr ca qun tr vin cp cao

trong h thng qun tr l ngi hoch nh ra cc mc tiu, ng li, chnh sch, ca t

chc; cc nghip v chuyn mn c th phn ln do qun tr vin cp trung v cp thp thc

hin.

- Qun tr vin cp trung: i hi cc k nng qun tr mc trung bnh. Bi anh ta

l b phn trung gian, vi vai tr ch yu l chuyn ti trung chuyn cc thng tin mnh lnh

t cp cao xung cp thp v nhn nhng thng tin phn hi t cp thp ln cp cao.


4/87



- Qun tr vin cp thp: i hi nhiu k nng chuyn mn nghip v, nhng k

nng nhn thc li t so vi qun tr vin cc cp khc. Bi v, h l nhng ngi trc tip thi

hnh cc nghip v chuyn mn trong tng lnh vc qun tr c th.

Vai tr ca nh qun tr

Theo mt nghin cu chuyn su ca Henry Mintzberg, nh qun tr c ba vai tr chnh:

giao tip nhn s, thng tin v ra quyt nh.

Vai tr giao tip nhn s.

Vai tr u tin m Mintzberg cp n l s giao tip nhn s. Vai tr ny gia tng t

nh qun tr cp tc nghip n nh qun tr cp cao. Giao tip nhn s cp n quan h

gia nh qun tr vi cc thnh vin trong v ngoi t chc.

Ba vai tr ca giao tip nhn s l nh qun tr phi l ngi i din, nh lnh o v

ngi to ra cc mi quan h.

+ Vi t cch l ngi trng b phn, nh qun tr phi thc hin cc trng trch tip cn

vi cc gii hu quan tm kim cc c hica thng trng nhm thc y s thnh t

ca t chc trong tng lai. V vy, nh qun tr phi l ngi i din t chc tip xc vicc t chc bn ngoi, h c th tham gia vo cc hot ng x hi, cc s kin x hi. lm

c iu , nh qun tr phi c vai tr ca ngi i din chnh thc ca t chc.

+ V nh qun tr c trch nhim ln i vi nhng thnh cng hay tht bi ca cc b

phn, t chc, h c vai tr ca nh lnh o trong cng vic ca nhm. Trong lnh vc ny,

nh qun tr phi c kh nng lm vic v thng qua ngi khc t c mc tiu ca t

chc.

+ Cui cng, nh qun tr phi l ngi gii quyt cc mi quan h ny sinh trong t chc.

H hot ng nh chic cu ni cng vic gia cc c nhn v gia cc nhm trong t chc,cng nh trong vic pht trin cc mi quan h thn thit vi b n ngoi cng ty. Nh qun tr

phi l ngi vng vng chnh kin, quan tm n vic gii quyt cc mi quan h bn trong

v ngoi t chc.

Vai tr thng tin.

Vai tr th hai ca nh qun tr m Mintzberg cp n l vai tr thng tin. Vi vai tr

ny, nh qun tr phi c trch nhim m bo lung thng tin y v chnh xc cc c

nhn trong t chc c th hon thnh cng vic ca h mt cch hiu qu. Thng qua trch

nhim qun l ny, nh qun tr tr thnh trung tm thng tin ca cc b phn v l u mi

lin lc cho cc nhm khc trong t chc. Mi ngi u trong mt c cu qun l ca tchc m ngi cung cp v khi xng thng tin cho vic hon thnh cng vic ca t chc

chnh l nh qun tr.

+ Mt trong nhng vai tr thng tin ca nh qun tr l vic thu thp v kim tra thng tin.

Vi cng v ca ngi thu thp v kim tra thng tin, nh qun tr phi l ngi thng

xuyn theo di nhng tc ng ca mi trng bn trong v bn ngoi t chc c c

nhng thng tin hu hiu. Nh qun tr phi thit lp c cc knh thu thp thng tin hu

hiu, tm kim thng tin t nhng ngi cng tc v c th tip nhn thng tin phi chnh thc.


5/87



T nhng thng tin ny, nh qun tr xem xt cc c hi tim tng v nhng ri ro cho nhm

t v t chc.

+ Trong vai tr ca ngi khi xng, nh qun tr chia s v phn phi thng tin m h

nhn c v cung cp thng tin cho cc thnh vin trong nhm lm vic. Tu thuc t tnh

ca thng tin, nh qun tr cng c th cung cp nhng thng tin c lin quan n cng vic

ca nhm. Quan trng nht, nh qun tr phi m bo cung cp cho cc thnh vin nhng

thng tin cn thit h hon thnh cng vic mt cch hiu qu.

+ Vai tr thng tin cui cng ca nh qun tr l ngi pht ngn. Nh qun tr phi

thng xuyn lin lc vi cc c nhn ca n v khc trong t chc.V d nh, gim c cng

ty cn phi tip xc vi cc c ng tm kim nhng li khuyn v ti chnh v nhng gp

chin lc cho t chc, hoc gii quyt cc i hi ca cc c quan chnh ph v cc ngha v

cng nh vic tun th php lut. Gim c cng ty cn phi cung cp cc thng tin v ti

chnh bn ngoi,nhng thng tin ny c yu cu bo co thng xuyn.

Vai tr ra quyt nh.

+ Mt trong nhng vai tr ra quyt nh ca nh qun tr c th hin trn cng v mtngi ph trch. Vi vai tr ca ngi lnh o v kim tra nh qun tr s phn tch nhng

thay i ca mi trng bn trong v bn ngoi t chc c th pht hin ra cc c hi v e

do, cc im mnh v im yu.Vi vai tr l ngi ph trch, nh qun tr s a ra nhng

d on v c cc d n trn c s lng ho nhng c hi v e do mt cch r rng.

+ Vai tr th hai l nh qun tr phi gii quyt cc vng mc ny sinh. Bt k t chc c

th c qun l hu hiu th no i chng na, mi vic khng phi lc no cng sun s,

nh qun tr phi i ph vi tnh th v gii quyt cc vn ny sinh. l nhng tnh

hung thng xuyn c lin quan n vic gii quyt khiu ni ca khch hng, m phn vicc cung cp khng hp tc, iu chnh( ho gii) cc xung t gia cc thnh vin trong t

chc.

+ Vi t cch l nh phn phi ngun lc, nh qun tr phi cn nhc nhng b phn no

nn nhn ngun lc no. Khi nh qun tr chn mt d n c th no th mt s ngun lc

b u t, s dng, cc d n khc mt i c h i s dng ngun lc . V vy, nh qun tr

cn cn nhc cn thn quyt nh phn b ngun lc. Mc d chung ta ch trng n lnh vc

ti chnh v thit b, tuy vy cc ngun lc khc cng c phn quan trng khng km, v d

nh thi gian, thng tin. Thng tin l mt ngun lc quan trng, thng qua vic tip cn nhng

thng tin, chnh nh qun tr c th to ra nh hng n thnh cng ca mt d n .+ Vai tr cui cng l ngi m phn. Mt nghin cu cng vic ca cc nh qun tr

cc cng v khc nhau trong b my qun l ca t chc cho thy, nh qun tr dnh mt t

l ln thi gian cho vic m phn, thng lng trong hot ng hng ngy ca mnh. Nh

qun tr c th thng lng vi nhng nhn vin, nh cung cp, khch hng hoc nhm lm

vic. Bt k nhm lm vic nh th no, nh qun tr phi c trch nhim thc hin nhng m

phn cn thit m bo nhm t c cc mc tiu ca t chc.


6/87



Chc nng ca qun tr:

qun tr, cc nh qun tr phi thc hin nhiu loi cng vic khc nhau.Nhng loi

cng vic ny c gi l chc nng qun tr. Nh vy, cc chc nng qun tr l nhng cng

vic qun tr khc nhau m cc nh qun trphi thc hin trong qu trnh qun tr mt t chc.

Nhn chung qun tr cbn chc nng: Hoch nh, t chc, lnh o v kim tra.

Hoch nh

Nh qun l cc v tr khc nhau trong h thng cp bc ca t chc u phi hoch nh.

Hoch nh chnh l thit lp mc tiu v a ra cc hnh ng cn thit t c mc tiu.

Trong khi nh qun tr cp cao ch trng thit lp cc mc tiu tng th v cc chin lc

th nh qun tr b phn phi pht trin cc k hoch hot ng cho nhm mnh ph trch

nhm tham gia vo vic thc hin mc tiu chung. Cc nh qun tr phi to ra cc mc tiu

trong mi lin kt n lc thc hin mc tiu tng th ca t chc. Hn na h phi a ra

cc k hoch qun l v lin kt cc ngun lc nhm t c mc tiu ca t chc.

T chc

Chc nng t chc lin quan n vic xc nh cc cng vic c thc hin, ai s thc hinchng v cch thc qun l, lin kt cc cng vic gia cc b phn trong t chc. Cc nh

qun tr phi t chc cc nhm lm vic cng nh t chc thng tin, phn b cc ngun lc

vo cc cng vic mt cch hp l v hiu qu. Thit lp vn ho t chc v qun tr ngun

nhn lc cng l ni dung chnh ca chc nng t chc. iu quan trng nht ca cng tc t

chc l phi thit k c mt m hnh t chc cho ph hp vi chin lc v mc tiu hot

ng nhm p ng nhng thay i ca mi trng kinh doanh.

Lnh o

Nh qun tr phi c kh nng lnh o cc thnh vin trong nhm, trong t chc nhmhng n hon thnh mc tiu ca t chc. tr thnh mt nh lnh o c hiu qu, nh

qun phi nm bt c kh nng ca tng c nhn, hnh vi ca nhm, c kh nng thc y

nhn vin v giao tip hiu qu. Trong mi trng kinh doanh ngy nay, nh qun hiu qu

phi c kh nng nhn xa trng rng, mt kh nng nhn ti tng lai. Thng qua lnh o hiu

qu th mc tiu ca t chc mi hon thnh.

Kim tra

Nh qun tr l ngi ch xng trong vic iu hnh t chc, cng nh tin hnh thc

hin chin lc v k hoch hot ng. Kim tra l cn thit iu chnh nhng sai lch gia

k hoch v thc tin. Khi t chc khng vn hnh ng k hoch, nh qun tr phi c kh

nng iu chnh hot ng. Nhng hnh ng nh th nhm hng n mc ti u d kin trc

hoc iu chnh k cho ph hp vi tnh th. Kim tra l mt chc nng v cng quan trng

trong tin trnh qun l bi n cung cp mt phng php m bo chc chn rng t chc

ang i ng hng trong n lc t n mc tiu.


7/87



1.2- Vn ho t chc v mi trng qun tr

1.2.1- Vn ho t chc

tip cn c vn ny, chng ta bt u t vic xem xt khi nim v vn ho. Vn

ho l mt khi nim c ngoi din rt rng, bao gm nhiu loi i tng, tnh cht v hnh

thc biu hin khc nhau. Bi vy, cho n nay, c nhiu nh ngha khc nhau v vn ho

nh:

- Vn ho l ton b nhng hot ng vt cht v tinh thn m loi ngi to ra

trong lch s ca mnh trong mi quan h vi con ngi, vi t nhin v vi x hi

- Vn ho l nhng hot ng v gi tr tinh thn ca loi ngi

- v.v

Mc d c nhiu quan nim khc nhau v vn ho nhng gia nhng quan nim y u

c im chung ch coi vn ho l ngun lc ni sinh ca con ngi, l kiu sng v bng

gi tr ca cc t chc, cng ng ngi, trung tm l cc gi tr chn - thin - m.

gc ca mt t chc, vn ho c th c hiu l mt h thng nhng gi tr chung,

nhng nim tin, nhng mong i, nhng thi , nhng tp qun thuc v t chc v chng tcng qua li vi nhau hnh thnh nhng chun mc hnh ng m tt c mi thnh vin

trong t chc noi theo.

Vn ho t chc xut pht t s mnh, cc mc tiu chin lc ca t chc v vn ho

x hin bao gm nhng gi tr ct li, nhng chun mc, cc nghi l v truyn thuyt v

nhng s kin ni b

Vn ho t chc thng thng c th hin trn ba phng din:

- Gn vi vn ho x hi v l tng su ca vn ho x hi.

- Vn ho t chc c hnh thnh thng qua cc quy nh, ch , nguyn tc c tnhcht rng buc trong ni b. Tri qua thi gian di th nhng quy nh, nhng nguyn tc s

tr thnh nhng chun mc, nhng gi tr, nhng tp qun v nhng nguyn tc bt thnh vn

- Vn ho t chc nhm a cc hot ng ca t chc vo nn np v t hiu qu cao.

Mt t chc c trnh vn ho cao l mi hot ng ca n u c th ch ho, c th ho

v c mi ngi t gic tun th.

1.2.2- Khi nim v phn loi mi trng qun tr

Khi nim: Mi trng qun tr l tng hp cc yu t v iu kin khch quan, ch

quan c mi quan h tng tc ln nhau, nh hng trc tip hay gin tip n hot ng ca

t chc.Tt c cc nh qun tr, cho d h hot ng bt k u, bt k khi no mun thnh

cng trong cng vic, mun a t chc ngy cng pht trin cng u phi phn tch k cc

yu t ca mi trng nh hng ti s hot ng ca t chc. Trong cc yu t nh hng, c

nhng yu t m t chc c th iu chnh lm thay i nhng cng c nhng yu t khng

th hoc kh c th lm thay i. Chnh v vy, cn phi nghin cu k nhng yu t tn

dng s tc ng ca nhng nhn t tch cc v hn ch nh hng ca nhng nhn t tiu cc

n t chc.


8/87



Phn loi mi trng qun tr: Mi trng qun tr c chia thnh hai loi l

mi trngbn trong v mi trngbn ngoi.

Mi trngbn trong l nhng yu t tn tibn trong t chc v c nh hng n cc

quyt nh ca nh qun tr. Mi trngbn trong bao gm cc yu t nh: csvt cht, ti

chnh, nhn s, vn ho t chc,.

Mi trng bn ngoi t chc bao gm tt c cc yu t tn ti bn ngoi ranh gii ca

t chc c nh hng tim tng n hot ng ca t chc. Cc yu t ny gm cc nh cnh

tranh, cc ngun lc, cng ngh v cc iu kin kinh t... nh hng n t chc. Mi trng

bn ngoi ca t chc c phn thnh hai nhm: mi trng chung (mi trng v m) v

mi trng tc nghip (mi trng vi m)

Mi trng chung (mi trngvm) l cc yu t c nh hng rng v khng

trc tip n t chc. Chng bao gm cc yu t vn ho - x hi, kinh t, chnh tr - lutphp,

cng ngh... nh hng mt cch khch quan ln mi t chc.

Mi trng tc nghip (mi trngvi m) gn vi t chc hn v bao gm nhng

nhn t c quan h n cc hot ng hng ngy ca t chc v chng nh hng trc tip nkt qu hot ng ca t chc. Chng bao gm cc yu t nh i th cnh tranh, khch hng,

cc nh cung cp v th trng lao ng.

1.2.3- nh hng ca mi trng i vi t chc Mi trng bn trong t chc: Cc t chc cnphiphn tch mt cch cht ch cc

yu t bn trong t chc nhm xc nh r u v nhc im ca t chc. Trn c s phn tc

ny m cc nh qun tr s a ra cc bin php nhm khc phc nhc im v pht huy th

mnh ca t chc t c li nhun ti a

Mi trngbn ngoi t chc:- Mi trng chung (mi trng vm):

+ Vn ho x hi: Yu t vn ha - x hi ca mi trng v m i din cho cc

c im nhn khu hc cng nh cc quy tc, phong tc, v cc gi tr vn ho ca cng ng

dn c. Cc c im nhn khu quan trng l s phn b a l v mt dn s, tui v

mc hc vn. D liu nhn khu hc hm nay chnh l nn tng cho cho vic m t lc

lng lao ng v khch hng ngy mai. Cc nh qun tr khi a ra cc quyt nh cng cn

phi quan tm n yu t vn ho x hi trong mi trng vm.

+ Kinh t: S thay i ca yu t kinh t s nh hng n t chc, cbit l ngynay do cc t chc hot ng trong mi trng ton cu, yu t kinh t cng phc tp hn v

t chc chn hn cho cc nh qun tr. Chng hn nh s gia tng t l lmpht hay s gia tng

thu hay s tng gi nguyn vt liu, l nhng yu t s nh hng n hot ng ca t

chc m nh qun trphi xem xt khi a ra cc quyt nh qun tr.

+ Chnh tr - lutphp: c trng ni bt v s tc ng ca mi trng chnh tr-

lut php i vi cc hot ng kinh doanh th hin nhng mc ch m th ch chnh tr

nhm ti. Th ch chnh tr gi vai tr nh hng, chi phi ton b cc hot ng trong x


9/87



hi, trong c hot ng kinh doanh. H thng lut php c xy dng da trn nn tng

ca cc nh hng chnh tr, nhm quy nh nhng iu m cc thnh vin trong x hi khng

c lm, v l c s ch ti nhng hnh ng vi phm cc mi quan h x hi m php

lut bo v. S n nh v chnh tr, vai tr ca Chnh ph i vi nn kinh t, nhng nh

hng chung ca nn kinh t, h thng php lut hin hnh l nhng ni dung chnh cn

xem xt khi nghin cu yu t chnh tr - php lut trong mi trng v m.

+ Cng ngh: cng ngh l mt qu trnh chuyn ha lm bin i u vo ca t

chc thnh u ra. V vy, cng ngh l nhng tri thc, cng c, k thut v hot ng c s

dng chuyn i nhng tng, thng tin v nguyn liu thnh hnh ha v dch v cui

cng. Ngy nay, tc pht trin ca cng ngh ang din ra rt nhanh, v th cc nh qun tr

cnphi bit vn dng nhng cng ngh mi vo qu trnh sn xut c th mang li hiu

qu cho t chc ca mnh.

- Mi trng tc nghip (mi trng vi m)+ i th cnh tranh: Cc cng ty khc trong cng ngnh hoc cng loi kinh doanh

cung cp sn phm hoc dch v nh cng ty cho khch hng c xem nh l i th cnh

tranh. Mi ngnh c nhng vn cnh tranh c th. Cc t chc cn c c nhng thng tin

v i th cnh tranh bng nhiu cch thc khc nhau h tr trong vic hoch nh chin

lc v chnh sch kinh doanh. Khng nhng th, cn phi nhn din cc i th cnh tranh

hin ti v nhng ngi gia nhp mi, v nhng e da ca h i vi hot ng ca t chc.

+ Khch hng: Nhng c nhn v t chc s dng sn phm hay dch v ca cng ty

l khch hng ca cng ty. Khch hng rt quan trng i vi t chcbi v h quyt nh s

thnh cng ca t chc. Chnh v vy cc nh qun trphi thu thp thng tin t khch hng

c th p ng c vi s thay i ca th hiu khch hng.

+ Nh cung cp: l nhng ngi cung cp u vo cho qu trnh sn xut kinh

doanh ca doanh nghip. Bt k mt s bin i no t pha ngi cung ng, sm hay mun,

trc tip hay gin tip u gy nh hng ti hot ng ca doanh nghip. Cc nh hot ng

marketing phi quan tm n h trn nhiu phng din nh: kh nng cung ng v s lng,

cht lng, gi c, thi gian cung ng, a im cung ngThm ch cn phi quan tm n

thi ca nh cung cp i vi doanh nghip mnh v cc i th cnh tranh.

+ Th trng lao ng: Th trng lao ng cp n nhng ngi c thumn lm vic cho t chc. Th trng lao ng tc ng n t chc trong vic cung ng

ngun nhn lc c th p ng vi s thay i nhanh chng ca mi trng

Tm li, trong hot ng kinh doanh th doanh nghip no cng chu tc ng ca cc

yu t vi m v v m trong mi trng kinh doanh. Tuy nhin, mi doanh nghip do tnh cht

hot ng sn xut kinh doanh khc nhau nn mc tc ng ca cc yu t cng khc

nhau. Vic phn tch k lng cc yu t trn cho php cc doanh nghip nhn bit c cc

c hi sn xut kinh doanh xy dng chin lc kinh doanh ng n v thnh cng trn th


10/87



trng. ng thi cng gip cho doanh nghip nhn bit c nhng nguy c gim ri ro

trong sn xut kinh doanh, c th cnh tranh tt trn th trng

1.3- S pht trin ca l thuyt qun tr

1.3.1- L thuyt c in v qun tr

1.3.1.1. L thuyt qun tr khoa hc

Qun tr khoa hc l thut ng dng ch cc kin ca mt nhm tc gi Hoa K

vo u thp nin ca th k XX, c Louis Brandeis s dng ln u tin trong mt bo co

trc y Ban Thng Mi Hoa K vo nm 1910. Sau c Taylor s dng t tn cho

tc phm ca mnh vi nhan Cc nguyn tc qun tr khoa hc, xut bn nm 1911. V

vy, thut ng ny tr thnh tn ca mt l thuyt v gn lin vi tn tui ca Taylor cho

n ngy nay.

L thuyt Qun tr khoa hc l n lc u tin ca con ngi trnh by mt cch c

h thng nhng quan im, nhng nguyn tc v nhng phng php qun tr doanh nghip

cn bn. N nh du mt bc ngoc mi, chm dt mt qu trnh rt di bao gm nhiu th

k m con ngi ch bit qun tr theo kinh nghim.Taylor khng phi l tc gi duy nht ca l thuyt ny. Nhng ng thc s xng ng

vi tn gi l cha ca Qun tr hc m nhiu hc gi phng Ty suy tn

a-Frederick Winslow Taylor (1856 1915)

Vo nhng nm cui th k XIX, lc Taylor l anh cng nhn bnh thng phn u

thnh mt nh qun tr sn xut nh my Midvale Steel Works, v theo hc ly bng k s

bng cch hc i hc ban m Vin k thut Stevens, Hoa K.

Vi mt con ngi c ch v kh nng lm vic tt, Taylor quan st v pht hin ra

rng, hu ht cc nh qun tr trc lm theo kinh nghim, c lm sai th sa. Hn nanhiu cng tc Qun tr thng ph mc cho cng nhn nhphng php lm vic, tiu chun

cng vic, khuyn khch cng nhn, T , ng cho ra i hai tc phm: Qun tr phn

xng (Shop Management) xut bn nm 1906 v c bit l Nhng nguyn tc qun tr

khoa hc (Principles of Scientific Management) xut bn nm 1911, vi 4 t tng ch yu

m sau ny c nhiu ngi gi l 4 nguyn tc chung ca qun tr.

1- Cc nh qun tr t cp cs tr ln nn dnh nhiu thi gian v cng sc lp k

hoch hot ng ca t chc cho cng nhn lm vic v kim tra hot ng thay v cng tham

gia cng vic c th ca ngi tha hnh. tng ny, ln u tin hnh thnh chuyn mn

ho lao ng qun tr, tch lao ng Qun tr khi sn xut h thng ny thc hin cc cng

vic ch thc ca mnh l cc chc nng qun tr; lm theo phng php khoa hc thay v

theo kinh nghim.

2- Cc nh qun tr phi u t tm ra nhng phng cch hot ng khoa hc

hng dn cng nhn, thay v cng nhn t chn phng php lm vic ring ca h.

3- Cc nh qun tr nn s dng cc bin php kinh t ng vin cng nhn hng hi

lm vic. Trong ng ra phng php tr lng theo sn phm.


11/87



4- Phn chia trch nhim, quyn hn v quyn li mt cch hp l gia nhng nh Qun

tr v ngi tha hnh. Trnh trt ht trch nhim cho ngi cng nhn.

Nhng nt pht ha cha xem l mt l thuyt hon thin. Song, nh c nhng

vin gch u tin ny m cc nh qun tr sau ny vun p thnh nhng lu i l

thuyt trng l. Ngi c cng ng gp khng km phn quan trng cho l thuyt Qun tr

khoa hc l Henry L.Gantt.

b- Henry L.Gantt (1861 1919)

Henry L.Gantt cng lm vic vi Taylor trong cc nh my Midvale, Simonds v

Bethlebem Steel. ng cho rng, h thng tr lng theo sn phm do Taylor xng khng

c tc ng khuyn khch nhiu cho cng nhn. Do , ng ta b sung ch tr lng c

thng. Theo , cng nhn lm vt nh mc trong ngy h c thng thm tin, k c

ngi qun tr trc tip.

Mt ng gp khc ca L.Gantt l biu Gantt. Mt k thut din t thi gian k

hoch ca cng vic bng cch phn tch thi gian cho tng cng vic v biu din chng trn

mt biu m nhn vo , nh Qun tr c th thy c tin trnh thc hin cng vic, t c th iu chnh cng vic t ti mc tiu mt cch tt nht. Tuy l mt sng kin n

gin nhng biu Gantt c nhiu hu ch, do n c s dng kh ph bin trong

Qun tr ngy nay.

c- ng b Gilbreth: Lilian Gilbreth (1878 1972) v Frank Gilbreth (1868 1924).

Cng quan im vi Taylor v Gantt, ng - b Gilbreth cho rng nng sut lao ng

quyt nh n hiu qu. Nhng, con ng tng nng sut lao ng khng phi tc ng

vo ngi cng nhn, m bng cchgim cc ng tc tha. chng minh cho lun im

ca mnh, ng - b Gilbreth khm ph ra rng trong 12 thao tc m mt ngi th xy thchin xy gch ln tng, c th rt xung cn 4, v nh m mi ngy mt ngi th xy

c th xy c 2.700 vin gch thay v 1000 vin, m khng cn phi hi thc.

ng b Gilbreth cng cho rng, lm gim cc ng tc tha khng nhng lm tng

nng sut lao ng m chng cn c lin quan trc tip n s mt nhc ca cng nhn, do

gim bt s lng thao tc cng lm gim mt nhc cho ngi cng nhn. V vy, ng - b

Gilbreth l mt trong nhng ngi u tin quan tm n kha cnh tm l con ngi trong

qun tr, nhn nh c th hin kh r trong lun n Tin s Tm l qun tr m b

Lilian Gilbreth bo v thnh cng nm 1914, nhng rt tic l do nhiu nguyn nhn khc

nhau m t tng ca b lc by gi cha c cc nh qun tr quan tm ng mc.

d- Tm tt l thuyt Qun tr khoa hc

L l thuyt Qun tr u tin, n nh du mt bc ngoc mi trong lnh vc qun tr

doanh nghip. Nhng t tng ca l thuyt Qun tr khoa hc l nn tng cho cc l thuyt

qun tr sau ny, cho n ngy nay nhng kin xut ca Taylor v ng nghip c cc

nh thc hnh Qun tr p dng rng ri v em li nhiu kt qu tt.

Tuy nhin, nhiu nh ph bnh hin nay cho rng, ni chung t tng ca Taylor v cc

tc gi thuc l thuyt Qun tr khoa hc l thiu nhn bn, xem con ngi nh mt inh c


12/87



trong c my. Cn GS. Koontz th gi l thuyt qun tr ca Taylor l l thuyt Cy gy v c

c rt. Nhng, cng c kin bnh vc cho ng ta cho rng, t tng ca Taylor l sn phm

ca thi i ng sng.

1.3.1.2- L thuyt qun tr hnh chnh (tng qut)

Sau l thuyt Qun tr khoa hc, l thuyt Qun tr hnh chnh l mt l thuyt

qun tr xut hin rt sm, tiu biu nht l Fayol ca Php, Max Weber ca c v Chester

Barnard ca M.

L thuyt ny ra i cn c trn gi thuyt:Mc d mi loi hnh t chc c nhng c

im ring (doanh nghip, nh nc, cc t chc on th, tn gio ), nhng chngu c

chung mt tin trnh Qun tr m qua nh qun tr c th qun tr tt bt c mt t chc

no. Ngi c cng ln ra l thuyt ny l Henri Fayol.

a- Henri Fayol (1841 1925).

Henri Fayol l mt nh cng ngip Php. Nm 1916, ng xut bn tc phm Qun tr

cng nghip v qun tr chung (Administration inductrielle et generale) trnh by nhiu quan

nim mi v qun tr. Trong , ng trnh by l thuyt qun tr ca mnh mt cch c hthng, tng hp v trnh cao hn so vi cc l thuyt khc cng thi.

+ ng phn chia cng vic doanh nghip ra thnh 6 loi.

Sn xut (k thut sn xut).

Thng mi (mua bn, trao i).

Ti chnh (to v s dng vn c hiu qu).

An ninh (bo v ti sn v nhn vin).

K ton.

Qun tr.Nhng xut ny ca ng c ngha rt to ln cho thc hnh Qun tr. Ngy nay, hu ht cc

loi hnh doanh nghip u t chc b my da trn cc pht ho chung ca Fayol. Ty theo

tng loi hnh v qui m doanh nghip, s phn chia c th khc nhau, nhng nhn chung h

u t chc theo tng nhm cng vic qun tr.

+ ra 14 nguyn tc qun tr:

Phn chia cng vic

Tng quan gia thm quyn v trch nhim

K lut

Thng nht ch huy

Thng nht iu khin

C nhn l thuc li ch chung

Th lao tng xng

Tp trung v phn tn

Cp bc

Trt t

Cng bng


13/87



n nh nhim v

Sng kin

on kt

+Fayol cn ra mt h thng cc chc nng qun tr: Hoch nh, t chc, ch huy, phi

hp v kim tra.

Nhn xt v Fayol, cc GS. Koontz v ODonnell ca i hc California cho rng,

chnh Fayol bng nhng t tng rt ph hp vi h thng qun tr kinh doanh hin i, thc

s xng ng c xem l cha ca khoa hc qun tr kinh doanh ngy nay, ch khng phi

l Taylor.

b- Maz Weber (1864 1920).

Maz Weber l mt nh X hi hc, ngi sng lp ra x hi hc hin i v c nhiu

ng gp vo Qun tr hc. ng tip cn qun tr bng vic nghin cu ccu kinh t v chnh

tr v m.

L thuyt qun tr ca Weber l pht trin t chc hp l m ng t tn l H thng

thli(Bureaucracy) l h thng qun tr hu hiu cho tt c cc t chc chnh quyn, doanhnghip, t chc x hi, L thuyt ny cho php mt t chc c sp xp mt h thng

qun tr theo th bc cht ch, hnh x theo quyn hnh chc v c qui nh r rng.

Nh vy, l thuyt H thng th li ca Weber th hin r nt kiu qun l Hnh

chnh; n lm cho vic qun tr c tin hnh mt cch qui c, bi bn v cht ch; phn

nh r trch nhim v quyn hn ca cc bn, ca mi cp trong h thng t chc. Song, p

dng qun tr theo H thng th li trong cc t chc doanh nghip hot ng sn xut kinh

doanh d mc phi bnh quan liu, giy t cng nhc, khng thch hp vi mi trng bin

ng; trit tiu ng lc thc y s nhit tnh, nng ng ca cp di, khng khai thc htcc ngun lc pht trin ca doanh nghip.

c- Chester Barnard (1886 1961).

Chester Barnard tt nghip i hc Harvard v lm vic ti mt cng ty in thoi ca

M nm 1909, ri 28 nm sau l Ch tch cng ty New Jarsey Bell nm 1927. Trong nhiu

nm vi cng v cng tc ca mnh, ng c kt nhiu kinh nghim v cho ra i tc

phm Cc chc nng ca Qun tr (The functions of the executive) vo nm 1938 v tr

thnh mt trong nhng tc phm kinh in v qun tr hc cho n ngy nay.

L thuyt ca Chester barnard da trn nn tng Ch ngha nhn vn v Ch ngha kinh

nghim, tp trung nghin cu c nhn v t chc.- i vi t chc: ng cho rng, mt t chc (x nghip, cng ty) l mt h thng

hp tc nhiu ngi vi 3 yu t cbn: S sn sng hp tc, c mc tiu chung, c s trao

i thng tin. Nu thiu mt trong 3 yu t ny th t chc b tan v.

-i vi c nhn: Chester Barnard nhn mnh yu t quyn hnh trong t chc. Nhng

ng cho rng, ngun gc ca quyn hnh khng xut pht t ngi ra mnh lnh, m xut pht

t s chp nhn ca cp di. S chp nhn ch c th c vi 4 iu kin: Cp di hiu r


14/87



mnh lnh, ni dung ra lnh ph hp vi mc tiu ca t chc, ni dung ra lnh ph hp vi

li ch ca h v h c kh nng thc hin mnh lnh .

Nh vy, c nhn v t chc ch thc s tn ti khi m cc bn c s tha mn cho

nhau. Cc n v sn xut kinh doanh cng nh cc t chc khc, n tn ti da trn s cn

bng gia s ng gp v s tho mn ca c nhn. Mt khi c nhn n lc t c cc

mc ch m t chc theo ui th hot ng ca anh ta c th xem l c kt qu. Trong qu

trnh , nu anh ta p ng c nhu cu c nhn v tha mn nhng ng cc nhn, th

hot ng c xem l c hiu qu. S tn ti ca t chc ph thuc vo kt qu ln hiu

qu. Do ngi qun tr gii phi tm kim c kt qu v hiu qu.

Bn cnh vic tp trung nghin cu v c nhn v t chc, tc phm ca ng cn nhn

mnh thm tm quan trng ca mt s vn khc thuc chuyn mn v o c nh: Quyt

nh Qun tr, thng tin trong Qun tr, h thng chc v, s lnh o v o c trong kinh

doanh, l nhng tng mi lc by gi v n lun c gi tr v l thuyt cng nh thc

hnh Qun tr cho n ngy nay.

d- Tm tt l thuyt qun tr hnh chnh.ng quan im vi l thuyt Qun tr mt cch khoa hc, l thuyt Qun tr hnh

chnh ch trng rng, em li hiu qu phi bng con ng tng nng sut lao ng.

Nhng, theo Fayol mun tng nng sut lao ng phi sp xp t chc mt cch hp l thay v

tm cch tc ng vo ngi cng nhn (tc Taylorv nhng ngi trc xut pht vn

t pha ngi cng nhn, cn Fayol th xut pht t pha ngi qun tr).

Mc d lc by gi c nhiu kin nghi ng v gi tr thc t ca l thuyt Qun tr

hnh chnh ca Fayol, nhng ngy nay khng ai c thbc b c s tht v s ng gp to

ln ca n trn phng din l thuyt v c trong thc hnh qun tr. Tm tt cc l thuyt qun tr thuc trng phi C in.

a- Tm tt.

Tin cn bn ca cc l thuyt thuc trng phi C in v qun tr l con ngi

thun l kinh t (Rational economic man). nng cao hiu qu qun tr, h cho rng phi

chuyn mn ho nhim v trong mt h thng cp bc c xc nh r rng. T chc c

xem l mt h thng chc, c hoch nh v kim sot v iu hnh bng quyn hnh

chnh ng ca cc nh qun tr.

b- Cc ng gp.

- V mt l thuyt: Cc l thuyt qun tr C in t nn tng cho qun tr hc hin

i. Trn cs nhng kin ban u ca l thuyt ny, qun tr hc c pht trin mnh

m v ngy cng c hon thin nh nhng ng gp b sung ca cc l thuyt qun tr sau

ny, chng hn cc l thuyt thuc trng phi Tc phong b sung kha cnh nhn bn. L

thuyt nh lng v qun tr m rng nhng t tng ban u ca l thuyt C in

- V mt ng dng thc t: Khng th ph nhn rng, nh nhng ng gp cc l

thuyt C in, vic qun tr cc cs kinh doanh, cc cs sn xut, v ngay c cc cquan

chnh quyn cc nc phng Ty v nhiu nc khc trn th gii c nng cao mt


15/87



cch r rt trong nhiu thp nin ca th k XX. Nh s ng dng cc nguyn tc v k thut

qun tr ca cc l thuyt C in, tnh trng qun tr lum thum, tu tin ti cc cs sn

xut c khc phc, vic qun tr c a vo n np. T , to iu kin hon thin

cc l thuyt qun tr v nng cao hiu qu qun tr.

Thc t, sau khi Cch Mng Thng Mi Nga thnh cng nm 1917, L Nin cao

s cng hin to ln ca cc l thuyt Qun tr thuc Trng phi C in v Ngi cho vn

dng chng trong qun l kinh t, qun l x hi. Bn cnh , L Nin cng nu ln nhng

lun im mi ca mnh thuc cc vn v lnh vc qun l, m sau ny cc nh l lun ca

Lin X trc y c kt thnh nhng nguyn tc qun l X Hi Ch Ngha (XHCN),

c cc nc XHCN p dng mt cch ph bin c trong lnh vc qun l v m cng nh vi

m. Cc nguyn tc l:

- Nguyn tc thng nht lnh o chnh tr v kinh t.

- Nguyn tc tp trung dn ch.

- Nguyn tc kt hp qun l theo ngnh v theo a phng (vng lnh th).

- Nguyn tc kt hp hi ho cc li ch trong x hi.- Nguyn tc tit kim v hiu qu.

Trong mi thi k pht trin x hi khc nhau, tnh ph bin ca cc nguyn tc trn cng

khng ging nhau, nhng gi tr khoa hc ca chng khng h thay i. H thng cc nguyn

tc qun tr gp phn lm phong ph thm cho cc l thuyt v thc hnh qun tr, c

bit l trong lnh vc qun tr hnh chnh cp v m cng nh vi m.

c- Nhng hn ch.

- Hn ch ln nhtca cc l thuyt qun tr C in, xem con ngi lCon ngi

thun l kinh t, b qua cc kha cnh x hi ca con ngi m sau ny cc nh qun tr theokhuynh hng tm l, x hi cc lc ph phn v v th cc l thuyt qun tr hnh vi ra

i.

- Thhai l, cc l thuyt qun tr thuc trng phi C in xem t chc l mt h

thng khp kn, iu ny l khng thc t. Cch nhn nhn ny khng thy c nh hng

ca cc yu t mi trng i vi t chc v cc mi quan h khc trong t chc.

- Th ba l, cc nguyn tc qun tr C in m tiu biu nht l 14 nguyn tc qun tr

ca Fayol c ngi nghi ng v gi tr thc tin. Kastvacosenweig cho rng, nhiu nguyn tc

do cc l thuyt C in nu ln ch l nhng nhn nh c tnh cht lng tri thng thng v

qu tng qut, khng th p dng trong thc t. Nhiu nguyn tc li mu thun vi nhau, vd: Nguyn tc chuyn mn ha thng mu thun vi nguyn tc thng nht ch huy; hay

quyn hnh theo cp bc trong t chc li mu thun vi quyn hnh theo kin thc chuyn

mn; mt s nguyn tc ging nh li ku gi, tnh thuyt phc khng cao,

- Th tl, xt v mt khoa hc, nhiu ngi ni rng, hu ht cc tc gi trong cc l

thuyt qun tr C in l cc nh thc hnh qun tr, cc l thuyt ca h u xut pht t

kinh nghim v thiu cs vng chc ca s nghin cu khoa hc.


16/87



Nhm khc phc nhng hn ch trn, cc l thuyt qun tr thuc trng phi Tc

phong hnh thnh.

1.3.2- L thuyt tm l x hi trong qun tr (l thuyt hnh vi)Nu trng phi C in quan tm n yu t vt cht ca con ngi, nng v t chc,

kim tra kim sot v khuyn khch bng li ch vt cht th trng phi Hnh vi hay cn gi

l trng phi Tm l - x hi h quan tm n yu t tm l, tnh cm, quan h x hi ca

con ngi trong cng vic. Cc l thuyt ca trng phi ny cho rng hiu qu cng do nng

sut lao ng quyt nh, nhng nng sut lao ng khng phi do cc yu t vt cht quyt

nh, m do s tha mn cc nhu cu tm l x hi ca con ngi. Cc tc gi c xem l c

ng gp ng k cho trng phi hnh vi l

1- Hugo Munsterberg.

Nhiu nh khoa hc xem Hugo Munsterberg l ngi lp ra mt ngnh hc mi l

mgnh tm l hc cng nghip. Trong tc phm nhan Tm l hc v hiu qu trong cng

nghip xut bn nm 1913, ng t vn phi nghin cu mt cch khoa hc tc phong

ca con ngi tm ra nhng mu mc chung v gii thch nhng s khc bit.Cng ging nh cc tc gi ca l thyt Qun tr mt cch khoa hc nng sut lao

ng l con ng i n hiu qu, nhng nng sut lao ng khng do cc yu t vt cht m

do cc yu tphi vt chtquyt nh, Munsterberg cho rng nng sut lao ng s cao hn nu

cng vic giao ph cho h c nghin cu, phn tch chu o v hp k nng cng nh hp

vi c im tm l ca h.

T lp lun , Munsterberg ngh cc nh qun tr dng cc bi trc nghim tm

l tuyn chn nhn vin, v phi tm hiu tc phong con ngi trc khi i tm cc k thut

thch hp ng vin h lm vic. Nhng kin y, lc u khng c cc nh khoa hc vcc nh thc hnh qun tr ch , nhng cng v sau, khi m i sng vt cht con ngi ngy

cng c ci thin th kin li cng c nhiu ngha to ln cho qun tr.

2- Mary Parker Follet.

Nu Hugo Munsterberg c xem l ngi c t tng tm l (tm l trong qun l)

u tin th Mary Parker Follet l ngi c t tng x hi (x hi trong qun l) sm nht.

ng cho rng, ngoi kha cnh kinh t v k thut, cc doanh nghip cn c xem l mt h

thng ca nhng quan h x hi, v hot ng qun tr l mt tin trnh mang tnh cht quan h

x hi.

Nhng kin ca ng nhn mnh: vs chp nhn quyn hnh; s quan trng ca phihp; s hi nhp ca cc thnh vin trong t chc l nhng gi thuyt khoa hc hng dn

cho nhng ngi sau ny nghin cu. Nhng tng c ngi Nht tin tng p dng,

em li nhng thnh qu nht nh.

3- Elton Mayo v cuc nghin cu nh my Hawthornes

Nhng kin ca Hugo Munsterberg v Mary Parker Follet trc y cng ch lm cho

cc nh khoa hc hn trc v kha cnh tm l x hi trong qun tr. V, ch khi c

cuc nghin cu nh my Hawthornes thuc Cng ty in lc min Ty (Western Electric


17/87



Company) gn Chicago (M) nm 1924 thnh cng th cc l thuyt qun tr thuc trng

phi hnh vi mi thc s c cc nh khoa hc tha nhn, nh du mt s kin ln trong

lch s pht trin ca l thuyt Qun tr.

Ch ch cuc nghin cu nhm tm xem cc yu t vt cht (ting n, nh sng,

nng, ) c nh hng n nng sut lao ng khng? Th l hai nhm n cng nhn c

t chc a vo cuc nghin cu. Cc nh nghin cu nng dn tnh trng tt p ca cc

yu t vt cht v o lng nng sut. Kt qu cho thy khi cc iu kin vt cht c ci

thin, nng sut lao g nng cao hn. Tuy nhin, khi lm cuc th nghim ngc li, cc

nh nghin cu thy rng nng sut ca cc n cng nhn ny vn tip tc gia tng d cc

iu kin vt cht b h xung nhlc ban u.

Elton Mayo (1880 1949) mt gio s v tm l hc ca trng kinh doanh Harvard

c tham gia vo cuc nghin cu gii thch hin tng c xem l nghch l ny. Lin

tc trong 5 nm, t 1927 n 1932, Mayo tin hnh nhiu cuc nghin cu khc nhau v

ghi nhn c nhiu khm ph quan trng. Trong cuc nghin cu u tin, Mayo thy nh

sng ni lm vic khng gy nh hng n nng sut ca cng nhn. Cuc nghin cu thhai, Mayo li thy cc iu kkin lm vic khng c hoc c t quan h vi nng sut. Cuc

nghin cu th 3, Mayo thy tin lng v tin thng khng to ra tc ng no n nng

sut lao ng ca tp th. Tri li nhng yu t c quan h n n ng sut lao ng li l nhng

yu t phi vt cht.

T kt qu nghin cu , Mayo kt lun rnggia tm l v hnh vi c mi quan h rt

cht ch vi nhau; v hn na khi con ngi lm vic chung trong tp th, th nh hng ca

tp th li ng vai tr to ln trong vic to ra hnh vi ca c nhn. Vi t cch con ngi

trtong tp th, cng nhn c xu hng tun theo cc qui nh ca tp th, d ch l nhng quinh khng chnh thc, hn l nhng kch thch t bn ngoi. Nhng khm ph ny cng a

n nhn thc mi v con ngi trong qun tr.

Mc d b nhiu ch trch v tnh khoa hc ca cc phng php nghin cu c p

dng, nhng cng trnh ca Mayo ti nh my Hawthornes m ra mt k nguyn mi trong

qun tr hc, v t y pht trin thnh Phong tro quan h con ngi i ch li vi

Phong tro khoa hc. Vi s nhn mnh n mi quan h con ngi trong qun tr, cc nh

qun tr phi tm cch gia tng tha mn tm l v tinh thn ca nhn vin.

4- Donglas Mc Gregor (1909 1964)

Pht trin cc kt qu nghin cu ca Mayo, Mc Gregor cho rng cc nh Qun trtrc y tin hnh cc cch thc qun tr trn nhng gi thuyt sai lm v tc phong con

ngi. Nhng gi thuyt cho rng, phn ng mi ngi khng thch lm vic, thch c

ch huy hn l t mnh phi gnh vc trch nhim, v hu ht mi ngi u ch lm tt cng

vic v quyn li vt cht. Chnh v nhng gi thuyt sai lm m cc nh qun tr xy

dng b my t chc vi quyn hnh tp trung, t ra nhiu nguyn tc th tc, ng thi vi

mt h thng kim tra v gim st cht ch. Mc Gregor t tn cho nhng gi thuyt ny l

thuyt X.


18/87



V, ng ngh mt lot gi thuyt khc, gi l thuyt Y, sau ny tr thnh l thuyt ca

ng. Ngc li vi thuyt X, thuyt Y cho rng cng nhn s thch th vi cng vic nu c

c nhng iu kin thun li v h c th ng gp nhiu hn cho t chc. T , Mc.

Gregor ngh cc nh qun tr nn quan tm n s phi hp hot ng hn l ch trng n

cc cch kim tra khng cn thit trong t chc.

Thuyt Y ca Mc. Gregor lm phong ph thm cho l thuyt qun tr. Tuy nhin, cng

khng trnh khi nhng hn ch nht nh, m sau ny tc gi l thuyt Z, Willam Ouchi

ngi Nht Bn kch lit ph phn.

5- Chris Argyris (1923)

ng quan im vi Mc. Gregor, Chris Argyris a ra nhng kin bc b cc

kin v s ng vin v s tha mn ca cng nhn ca cc l thuyt C in. ng cho rng,

s nhn mnh thi qu vic kim sot i vi nhn vin ca cc nh qun tr s a nhn vin

n thi th ng, l thuc, n trnh trch nhim. Trong trng thi tm l b c ch, h s

cm thy bt bnh vi ni lm vic, s c nhng tc phong tiu cc i vi vic hon thnh

mc tiu chung.Chris Argyris cho rng, bn cht con ngi lun lun mun l ngi trng thnh,

mun c lp, s phong ph trong hnh ng, s a dng trong cc mi quan h, v kh nng

t lm ch.

T nhng phn tch trn, ng ngh cc nh qun tr phi to iu kin cho nhn vin

t th hin, xng ng nh nhng ngi trng thnh, v iu s c li cho t chc.

6- Abraham Maslow (1908 1970)

Trong trng phi hnh vi, Maslow l mt trong nhng ngi c lp lun sc so. ng

cho rng, hot ng ca con ngi nhm tha mn nhu cu c nhn (tho mn v vt chtv tinh thn), s tha mn nhu cu c nhn cc mc khc nhau quyt nh n tc phong

ca h.

Maslow xy dng l thuyt v nhu cu con ngi gm 5 mc c xp t thp n

cao: Nhu cu v vt cht, nhu cu c an ton, nhu cu x hi, nhu cu c trng vng, nhu

cu t hon thin


19/87



Hnh 2: Cc mc nhu cu c nhn.

Qun tr c hu hiu l s p ng cc mc nhu cu ang cn c tha mn ca

con ngi. Bit vy, nhng vn dng chng trong hc t th khng phi d, bi mt s tht

hin nhin l, nhu cu thng vt qu kh nng cho php p ng, hn na khng phi bt c

lc no, li ch no ca c nhn cng ph hp vi li ch ca tp th, lc ngi qun tr ch

c th bt mt t bn ny cho nng bn kia ch khng th p ng hon ton c.

7- Tm tt cc l thuyt Qun tr thuc trng phi hnh vi a- Tm tt.

Cc l thuyt thuc trng phi hnh vi khc phc c con ngi thun l - kinh

t ca cc l thuyt thuc trng phi C in. H xem con ngi vi t cch l nhng c

nhn c nhng mi quan h mt thit trong mt t chc. S tng tc gia cc c nhn v tp

th trong mi quan h thn thin, hp tc s lm tng nng sut lao ng. Hay ni cch khc,

nng sut lao ng ty thuc nhiu vo cc yu t tm l - x hi. Quan im ny c th

hin cc ni dung sau:

- Cc n v kinh doanh l mt h thng x hi, bn cnh tnh kinh t v k thut

c nhn thy.

- Con ngi khng ch c th ng vin bng cc yu t vt cht, m cn cc yu t

tm l - x hi.

- Cc nhm v t chc phi chnh thc trong x nghip c tc ng nhiu n tinh thn,

thi v kt qu lao ng ca cng nhn.

- S lnh o ca cc nh qun tr khng ch n thun da vo chc danh chnh thc

trong b my t chc, m cn phi da nhiu vo cc yu t tm l - x hi.

Nhu cu vt cht

Nhu cu an ton

Nhu cu x hi

Nhu cu c qu trng

Nhu cut hon thin


20/87



- S tha mn tinh thn c mi lin quan cht ch vi nng sut v kt qu lao ng.

- S tham gia lm tng nng sut lao ng.

- Cng nhn c nhiu nhu cu v tm l - x hi cn c tha mn.

- Ti nng qun tr i hi nh qun tr phi c cc k nng qun tr, c bit l k nng

quan h vi con ngi tt.

b- Cc ng gp

Vi nhng lun im trn, cc l thuyt thuc trng phi hnh vi ng gp to ln

vo s nghin cu v thc hnh qun tr: nhn r s nh hng ca tc phong lnh o ca nh

qun tr; vai tr ca cc t chc khng chnh thc i vi thi lao ng v nng sut lao

ng; s nh hng ca tp th i vi thi c nhn; mi quan h gia cc ng nghip,

mi quan h nhn s trong cng vic; gip cho cc nh qun tr hiu r hn v s ng vin

con ngi, quan tm hn i vi nhn vin, i vi vic s dng quyn hnh v thng c

trong t chc,

Nh vy, r rng cc l thuyt v hnh vi con ngi, khng nhng c ngha nhiu mt

v: nhn thc, l lun m n cn c vn dng kh ph bin khng ch trong hin ti m ctrong tng lai xa. Tuy nhin, cng nh cc l thuyt khc, cc l thuyt thuc trng phi

hnh vi cng khng th trnh khi nhng hn ch nht nh.

c- Nhng hn ch

Hin cng c nhiu kin ch trch cc l thuyt thuc trng phi hnh vi:

- Qu ch n yu t x hi ca con ngi khin tr thnh thin lch. Khi nim con

ngi x hi ch c th b sung cho khi nim Con ngi thun l kinh t ch khng th

thay th. Khng phi bt c lc no, i vi bt c con ngi no khi c tha mn u cho

nng sut lao ng cao. Bng chng, trong thp nin 50 M v nhiu nc chu u, nhiun lc nhm ci thin iu kin lm vic v gia tng s tha mn tinh thn ca cng nhn

khng em li s gia tng nng sut nh mong i. V, n ch l mt trong nhiu yu t nh

hng n nng sut. Cc yu t khc nh: lng bng, quyn li vt cht, ccu t chc, s

r rng trong cng vic, s kim tra gim st, cng c vai tr to ln i vi nng sut lao

ng v cht lng sn phm.

- mt kha cnh khc, mt ln na trng phi hnh vi cng dm p ln con ng

mn ca trng phi C in, xem con ngi trong t chc vi t cch l phn t ca h thng

(x nghip, cng ty) khp kn. B qua mi s tc ng cc yu t bn ngoi nh: chnh tr, kinh

t, x hi, Vi h thng m, quan h con ngi trong t chc khng cn hon ton phthuc vo tng quan ni b gia cc thnh phn trong t chc, m cn chu s chi phi ca

cc yu t bn ngoi, cc yu t ny thng nm ngoi kh nng kim sot ca nh qun tr.

Trong xu hng ton cu ha kinh t, cc yu t bn ngoi t chc l thch thc to ln i vi

mi doanh nghip, nht l nhng nc ang pht trin nh nc ta hin nay.


21/87



1.3.3- L thuyt nh lng trong qun tr

Qu trnh hnh thnh v nhng t tng c bn ca l thuyt.

Xut pht t cuc chin tranh th gii ln th 2 t ra nhiu vn mi cho qun tr,

bi mt s sai st ca ngi ch huy d nh n u th cng dn ti thit hi to ln v ngi

v vt cht, v lc by gi cc bn tham chin c nhiu v kh hin i. Khi nc Anh c h

khng chu ni cc cuc tn cng ca c, ngi Anh thnh lp nhm nghin cu, trong

bao gm cc nh khoa hc hng u thuc nhiu lnh vc khc nhau nhm tp hp tr tu

tm ra phng n ti u chng li k th ca mnh. Nhm nghin cu ny a ra nhng m

hnh ton nhm n gin ha tnh tit tn cng v phn cng, qua gip cc nh ch huy qun

s gim bt cc sai lm trong cc quyt nh ca mnh. Nhng m hnh da trn cc

phng trnh ton hc v gip cho Anh chng li c cc cuc tn cng ca c. Sau

chin tranh kt thc, k thut nghin cu tc v c gii cng nghip M quan tm. Mt

vi cu chin binh M trong th chin th 2 quen thuc vi k thut ny tham gia vo qun tr

cng ty xe hi Ford, v p dng cc k thut tnh ton vo lm cc quyt nh qun tr. V, sau

t thp nin 50 th k XX, k thut nh lng c p dng nhiu vo vic nghin cu vto iu kin nng cao tnh chnh xc ca cc quyt nh qun tr.

L thuyt nh lng v qun tr c xy dng trn nn tng nhn thc c bn: Qun

tr l quyt nh, v mun qun tr c hiu qu th cc quyt nh phi ng, c quyt nh

ng phi xem xt s vt hin tng trong mi quan h quan h hu c ca h thng, s

dng cc k thut nh lng, c h tr c lc bi s pht trin nhanh chng ngnh cng

nghip in ton, gip gii quyt nhiu m hnh ton phc tp vi tc cao cha tng thy.

L thuyt ny c gi bng nhiu ci tn khc nhau: L thuyt khoa hc qun tr

(Management Science), l thuyt h thng (System Theory), nghin cu tc v hay vn tr hc(Operations Research), v ph bin nht vn l l thuyt nh lng v qun tr (Quantitative

Management Theory), c th tm tt bng nhng ni dung ch yu nh sau:

Ni dung ca l thuyt.

- Nhn mnh n phng php khoa hc trong vic gii quyt cc vn qun tr.

- p dng phng php tip cn h thng gii quyt vn .

- S dng cc m hnh ton hc.

- nh lng ha cc yu t c lin quan, v p dng cc phng php ton hc v thng

k.

- Quan tm n cc yu t kinh t k thut hn l cc yu t tm l x hi.- i tm cc quyt nh ti u trong h thng khp kn.

- S dng cng c my tnh vo qun tr m ngy nay n thnh cao tro.

Tm tt l thuyt nh lng v qun tr.

L thuyt nh lng v qun tr cng ly hiu qu qun tr lm mc tiu, v cho rng

hiu qu ca cc quyt nh qun tr quyt nh hiu qu qun tr, chnh v s nhn thc nh

vy m h ch trng s dng cc thnh tu khoa hc v cc cng c nh lng nhm lng


22/87



ha cc s vt v hin tng trong mi quan h mt thit ca h thng, gip cho cc nh qun

tr c nhng quyt nh ng.

L thuyt nh lng v qun tr c th c xem l s trin khai cc quan im ca l

thuyt qun tr khoa hc trc y. Cng ging nh Taylor, cc nh l thuyt nh lng v

qun tr nhn mnh n tinh thn khoa hc khi phn tch cc vn qun tr v ch trng s

dng cc phng php tnh ton gii quyt vn . L thuyt ny c p dng mnh vo

thp nin 50 th k XX n nay, cc k thut nh lng gii quyt nhiu vn qun tr

trong cc c quan chnh quyn v trong cc c s kinh doanh nh lm ngn sch ti chnh,

qun tr hin kim, chng trnh ha sn xut, xy dng chin lc, b tr v s dng ti

nguyn, qun tr bn hng, hng tn kho,

Tuy nhin, l thuyt nh lng v qun tr cng khng trnh khi mt s hn ch:

- Cha gii quyt c nhiu kha cnh v con ngi trong qun tr.

- L thuyt ny i hi trnh k thut cao. Do , nhiu nh qun tr cho rng n kh

thc hin, v trong thc t ch c cc chuyn gia c o to k trong cc lnh vc chuyn

mn k thut c th (k thut ton, my tnh, thng k, ) mi c th s dng cc k thut lm tham mu cho cc nh lnh o; khi c nhiu kin khc nhau phi la chn th nh

qun tr khng kin thc chuyn mn kim tra, nh gi tnh ng n ca vn i

n quyt nh c.

Mt khc, l thuyt ny kh c th vn dng vo vic thc hin cc chc nng t chc,

qun tr nhn s, lnh o. Do , tnh ph bin ca l thuyt cha cao.

1.3.4- L thuyt qun tr hin i

Cc nh qun tr hin i ngy nay m tiu biu l Harold Koontz, Fiedler, William

Ouchi cho rng, mi l thuyt qun tr trc y ch phn nh nhng kha cnh ca qun tr.H v cc nh l thuyt qun tr trc y nh ngi m on voi, s thy c ci g th ni

ci y, mt cchphin din. V sao nh vy? Bi do, mi tc gi ca l thuyt qun tr c mt

hng tip cn khc nhau

Ni nh vy khng c ngha, cc nh qun tr hin i ngy nay bc b nhng mt tch

cc ca cc l thuyt qun tr trc , h cho rng mi l thuyt u c ng gp nht nh

cho s pht trin l thuyt v thc hnh qun tr. Trch nhim ca h l tp hp v b sung

thm Khu rng l thuyt qun l c h thng v ngy cng c hon thin hn. Tuy

nhin, hi nhp theo hng no c xem l ti u nht th vn cha c hon ton thng

nht. Sau y l mt s kho hng hi nhp ng ch .

Hi nhp theo kho hng qu trnh qun tr.

Ngi ng u ng h cho hng hi nhp ny l gio s Harold Koontz, ng tng l

y vin qun tr kinh doanh v nh nc, Ch tch v gim c cng ty ri c vn qun l,

Ging vin cho cc nhm qun l cao cp nhiu ni trn th gii, tc gi nhiu cun sch

qun l, nm 1950 l gio s trng i hc California, Los Angeles, v t nm 1978 l Ch

tch danh d th gii ca Vin hn lm qun l quc t.


23/87



Nhng ngi ng h hng hi nhp cc l thuyt qun tri theo qu trnh qun tr da

trn cs nhng nhn thc rng, qun tr d c phong ph n u, d trong lnh vc no

cng u c chung mt qu trnh qun tr, l: Hoch nh, t chc, lnh o v kim tra.

Hin vn cn c kin tranh ci, nhng kho hng theo qu trnh qun tr vn l kho

hng c gi tr c v mt l lun v thc tin.

Hi nhp theo kho hng h thng.

L thuyt h thng cho rng, mi t chc l mt h thng, l tp hp nhng phn t c

lin quan v ph thuc ln nhau hp thnh mt chnh th thng nht. Nhim v qun tr l lm

cho cc yu t ph hp vi nhau t ti mc tiu.

Kho hng ny r rng l khng th thu tm c cc l thuyt qun tr, song n

cng c mt s ngha nht nh v mt qun tr:

- Trc ht, cc nh sinh hc gii thch phng thc m ng vt gi c trng thi

cn bng bng cch thu nhng yu t u vo, xut nhng yu t u ra.

- Th hai, l thuyt ny cho ta nhn thc rng, mt t chc khng th t tn ti m

phi bit thch ng vi mi trng. Trong qu trnh hot ng, ngoi cc yu t bn trong (yu

t vn ha ca doanh nghip), doanh nghip cn chu s tc ng ca nhiu yu t mi trng

v m v vi m, chng c th to thun li hoc gy bt trc i vi doanh nghip.T nhng nhn thc , cc doanh nghip c nhng bin php qun tr mi trng, lm

hn ch n mc thp nht c th c nhng bt trc xy ra cho doanh nghip trong tng lai

vi mt s bin php ch yu sau:

- Dng m: L bin php d tr c u vo v u ra, hun luyn nhn vin mi.

- San bng: L bin php chia u nh hng ca mi trng i vi doanh nghip.

- Tin on: L d on trc nhng bt trc c th xy ra v t c cc bin php chun

b i ph.

- Cp hn ch: L bin php u tin ngi ny, khng u tin cho ngi khc,

- Hp ng: L bin php cn bn nht; n l vn bn php l qui nh trch nhim v

quyn li ca cc bn trong quan h giao dch dn s; lm gim i nhng bin ng ngu

nhin; tng cng kh nng kim sot cc hot ng ca doanh nghip; m bo tng i

chc chn nhng nhim v, mc tiu ca doanh nghip s c thc hin trong nhng thi

gian nht nh.

Nhng yu tu vo

Qu trnh bini

Nhng yu tu ra

H thng

Mi trng


24/87



- Kt np (st nhp): nhm gimbt nhng i th v tng thm sc mnh cnh tranh ca

doanh nghip.

- Lin kt: L bin php lin kt cc hnh ng nh, lin kt phn chia th trng, lin kt

gi c, lin kt o to cn b - cng nhn, nhm lm gim mc cnh tranh gay gt,

gim mc ri ro cho doanh nghip.

- Lin doanh: L cc bin php cng vi i th gp vn sn xut kinh doanh mt sn phm

mi hoc tham gia c phn ca nhau.

- Vn ng hnh lang: L bin php vn ng cc nh chnh tr, cc quan chc chnh ph

v a phng, cc t chc x hi, ng h cc quyt nh ca doanh nghip hoc khng

nh ra cc chnh sch v lut php gy bt li cho doanh nghip.

- Qung co: L bin php thng s dng kh ph bin, v qua n m gy n tng tt v

sn phm v cng ty ca bn. Tuy nhin, qung co cng i hi tnh ngh thut rt cao.

Chn ni dung v hnh thc qung co ph hp vi tm l i tng cn nhm ti; ngc li

khng nhng khng mang li hiu qu m cn gy cho cng chng nhng n tng khng tt

v sn phm v cng ty ca mnh.Hi nhp theo kh hng tnh hung ngu nhin.

Nhng ngi ng h hi nhp theo tnh hung ngu nhin cho rng, d qun tr c phc

tp n u, d lnh vc no. Tt c cc hot ng no ca ngi qun tr cng ch l ngi

x l cc tnh hung ngu nhin. V h lp lun rng:

- Nu c X th tt c Y (theo qui lut t nhin). Chng hn, chng ta c cc yu t u

vo tt th s to ra sn phm tt, t suy ra sn xut kinh doanh c hiu qu.

Hn

- Tuy nhin, khng phi bt c lc no cng c X th tt c Y, m chng cn ty thuc

vo cc yu t t nhin (gi l Z), lm cho c X m khng c Y

V vy, nhim v ca qun tr l gii quyt tnh hung ngu nhin (Z) mt cch hp l

nht. iu c ngha, ty theo tng tnh hung m ngi qun tr vn dng cc nguyn tc,

phng php ph hp vi iu kin, hon cnh c th th mi c hiu qu.

Nh c l thuyt ny, gip cho chng ta nhn thc c nhng bin s ngu nhin (Z)

bn trong v bn ngoi ca t chc, trn cs m vn dng cc nguyn tc, phng php

qun tr thch hp. iu cn lu , khng c xem cc nguyn tc qun tr nh mt ci g

NU C X Y

TH T T C

NU C X YTH TT C

ZCN TU


25/87



bt di bt dch, bt bin v cng khng th c mt phng php thch hp cho tt c mi tnh

hung khc nhau.

Kho hng ngu nhin cng khng th thu tm cc l thuyt qun tr, v chng cng

ch phn nh mt kha cnh ca qun tr. Nhng ng gp ca l thuyt ny rt cn nhng

cha hi nhp cc l thuyt qun tr trc , n c ngha cho thc hnh hn l l

thuyt qun tr.


26/87



Chng 2: CHC NNG HOCH NH2.1- Khi nim v vai tr ca hoch nh

2.1.1- Khi nim

Hoch nh l qu trnh xc nh nhng mc tiu ca t chc v phng thc tt nht

t c nhng mc tiu . Ni cch khc, hoch nh l quyt nh xem phi lm ci g,

lm nh th no, khi no lm v ai lm ci

Hoch nh c lin quan ti mc tiu cn phi t c, cng nh phng tin tc mc tiu nh th no. N bao gm vic xc nh r cc mc tiu, xy dng mt chin

lc tng th, nht qun vi nhng mc tiu , v trin khai mt h thng cc k hoch

thng nht v phi hp cc hot ng.

Mun cho cng tc hoch nh t c kt qu mong mun th n phi p ng c

cc yu cu: Khoa hc, khch quan, h thng, nht qun, kh thi, c th, linh hot, ph hp vi

hon cnh thc tin.

2.1.2- Phn loi

Trn thc t c nhiu loi hoch nh khc nhau c phn chia da theo nhng tiu

thc khc nhau, c th l:

Phn loi hoch nh theo thi gian: Theo cch phn loi ny, ngi ta chia ra:

- Hoch nh di hn: L hoch nh cho thi gian thc hin ko di t 5 nm tr ln.

- Hoch nh trung hn: L hoch nh cho khong thi gian t trn 1 nm n di 5

nm.

- Hoch nh ngn hn: L hoch nh cho khong thi gian di mt nm.

Theo lnh vc kinh doanh: Da vo tiu thc ny, ngi ta chia thnh nhiu loi

hoch nh khc nhau nh: Hoch nh ti chnh, hoch nh nhn s, hoch nh vt t, hoch

nh sn xut, hoch nh tiu thTheo cp hoch nh: Vi cch phn loi ny, ngi ta chia ra: Hoch nh v m

v hoch nh vi m

Theo mc hot ng: Vi cch phn loi ny, ngi ta chia ra: Hoch nh chin

lc v hoch nh chin thut (hoch nh tc nghip)

Lu : Vic phn chia cc loi hoch nh theo cc tiu thc trn y ch mang tnh

cht tng i. Cc loi hoch nh c quan h qua li vi nhau. Chng hn, hoch nh chin

lc c th bao gm c hoch nh di hn v ngn hn. Tuy vy, hoch nh chin lc nhn

mnh bc tranh tng th v di hn hn, trong khi hoch nh tc nghip phn ln l nhnghoch nh ngn hn.

2.1.3- Vai tr- Hoch nh cho bit hng i ca doanh nghip.

- Hoch nh gim c s chng cho v nhng hot ng lng ph

- Hoch nh gip t chc c th thch nghi c vi s thay i ca mi trng b n

ngoi. Do vy hoch nh c tc dng lm gim tnh bt n nh ca doanh nghip


27/87



- Nh c hoch nh m mt t chc c th pht trin tinh thn lm vic tp th. Khi

mi ngi trong tp th cng nhau hnh ng v u bit rng m nh mun t ci g, th kt

qu t c s cao hn

- Hoch nh thit lp nn nhng tiu chun to iu kin cho cng tc kim tra.

2.2- Mc tiu, c skhoa hc v tin trnh ca hoch nh

2.2.1- Mc tiu hoch nh

Khi nim

Mc tiu l ci ch hay kt qu cui cng m cng tc hoch nh cn t c.

Khng c mc tiu hoc mc tiu khng r rng th k hoch s mt phng hng. Thng

thng cc doanh nghip khng ch hng ti mt mc tiu m thng l mt h thng cc

mc tiu ph thuc v rng buc ln nhau.

Trong thc t cc doanh nghip thng gp phi vn t c mc tiu ny th li

lm hng hay t nht cng lm phng hi n mc tiu khc. Nh vy, vn la chn mc

tiu khng n gin cht no. Vn l ai c quyn xc nh mc tiu v xc nh mc tiu

nh th no cho ng l mt chuyn cn phi lm mt cch nghim tc

Mun xc nh mc tiu hoch nh mt cch ng n, chng ta cn cn c vo:

- Chin lc v sch lc kinh doanh la chn

- Kh nng ca mi t chc

- Hon cnh khch quan bn ngoi t chc

- i hi ca cc quy lut (kinh t, chnh tr, x hi,) khch quan

Phng php xc nh mc tiu: C nhiu phng php xc nh mc tiu. y cn phi

gii quyt t nht hai vn : ai xc nh v xc nh nh th no- i vi hoch nh chin lc th mc tiu thng c ngi lnh o cao nht hay

ban lnh o cao nht quyt nh, cn hoch nh tc nghip th mc tiu do chnh lnh o

ca mi b phn chu trch nhim

- Tr li cu hi xc nh mc tiu nh th no, chng ta thy c my phng php ch

yu sau:

+ Phng php cn c vo nhim v c giao

+ Phng php tp th thng qua quyt nh mc tiu

+ Phng php logic

+ Phng php kinh nghim

Quy trnh xc nh mc tiu hoch nh: C nhiu cch xc nh mc tiu nhng nhn

chung quy trnh xc nh mc tiu trong cng tc hoch nh thng tun theo cc bc c bn

sau:

+ Xc nh nhim v chung

+ Nghin cu v thu thp thng tin


28/87



+ Xc nh cc mc tiu

+ nh gi v sng lc nhng mc tiu c la chn

+ Quyt nh la chn mc tiu

2.2.2. C skhoa hc ca hoch nhXc nh ng n nhng c skhch quan cn thit v tt yu l mt i hi khch

quan trong cng tc hoch nh. C s khoa hc ca hoch nh l nhng tin phi c t

trc m thiu chng cng tc hoch nh s khng khoa hc v s l tr ngi cho vic t chc

v thc hin ca cng tc ny

Nhng c s khoa hc ch yu:

+ Mc tiu v quyt tm thc hin mc tiu ra

+ Phn cp v quyn hn v trch nhim trong t chc

+ i hi ca cc quy lut khch quan chi phi hot ng qun tr trong lnh vc hoch

nh

2.2.3- Tin trnh ca hoch nh

Thc hin mt tin trnh hoch nh cht ch l mt yu t quan trng lm cho hochnh hu hiu. C nhiu cch sp xp v trnh by cc bc ca tin trnh hoch nh, nhng

nhn chung c 8 bc cbn nh sau:

Tin trnh ca hoch nh

- Nhn thc nhng vn chung:

tin hnh vic hoch nh, iu u tin m chng ta cn quan tm l phi nhn thc

c nhng vn chung. C rt nhiu vn lin quan n hot ng sn xut kinh doanh

cn phi c nhn thc ng.

Chng ta cn nh gi mt cch chnh xc nhng im mnh, im yu ca doanh

nghip cng nh cc c hi v nguy c ang v s din ra, nhng thun li hoc bt li no

i vi doanh nghip. Chng hn nh t chc phi xc nh v th cnh tranh ca mnh trn th

trng; cc ngun lc pht trin ca t chc (nng lc qun tr nh th no? Vn ca ta mnh

hay yu? Trnh k thut v cng ngh tin tin hay ang lc hu? i ng cng nhn c

lnh ngh khng?, )

Nhn thcnhng vn chung

Xy dngcc mc tiu

Xem xt cctin cahoch nh

Kim tra,nh gikt qu

Lp cc

chng trnhhnh ng

X/dng cc

KHtc nghip

X/dng ccchin lcpht trin

iu chnh,

lp li tintrnh H/nh


29/87



nh gi cc chi v nguy ct nhiu pha cho php cc nh qun tr nhn bit c

cc yu t thun li cng nh ri ro c th xy ra. Cc yu t to ra mi trng kinh doanh ca

doanh nghip l rt nhiu, nhng c th chia chng thnh hai nhm: l mi trng v m v

mi trng vi m

S nhn thc ng n nhng vn chung ang xy ra chnh l iu kin quan trng

thc hin tt cc bc tip theo ca tin trnh hoch nh.

- Xy dng cc mc tiu.

Sau khi t chc nhn thc c nhng vn chung th bc tip theo ca tin trnh

hoch nh chnh l xy dng cc mc tiu cho t chc. y chnh l kt qu mong mun

cui cng ca t chc ti mt thi im nht nh.

Xc nh cc tin ca hoch nh.Trong h thng qun tr c chia thnh nhiu cp. Trong mt cng ty thng chia

thnh 3 cp: cp cao, cp trung v cp thp. Mun xy dng k hoch ca mi cp phi da

trn cc cn c quan trng: k hoch ca cp trn; k hoch ca doanh nghip cc nm trc

v nhu cu th trng.+ K hoch cp trn. K hoch ca cp trn c hiu l cp trn gn nht. V d: mun

xy dng k hoch ca cp thp phi cn c vo k hoch cp trung; xy dng k hoch ca

cp trung phi cn c vo k hoch ca cp cao; xy dng k hoch cp Cng ty phi cn c

k hoch Tng cng ty,

Trong nn kinh t th trng, k hoch cp trn mang tnh cht hng dn nhiu hn l

tnh bt buc nh trong cch tp trung quan liu bao cp trc y. Mi s thin lch v mt

pha hoc qu nhn mnh tnh bt buc hoc khng bt buc (tham kho) u dn n s thit

hi cho nn kinh t ni chung v cho doanh nghip ni ring.

+ Cc k hoch trc . Cng l mt cn c khng km phn quan trng, bi v khi

xem xt cc s liu k hoch ca nhiu nm trc cho php ta bit nhng kh nng ca doanh

nghip hin c v xu hng pht trin ca s vic trong tng lai.

+ Cn c vo nhu cu th trng. C nhiu loi: th trng cnh tranh hon ton, th

trng bn c quyn v th trng c quyn, mi loi c nhng c im ring. Tuy nhin,

cc doanh nghip quan tm nht vn l lng cu ca th trng v xu hng ca ngi tiu

dng, l cn c quan trng bc nht m cc nh hoch nh cn nhm ti. Nh vy, doanh

nghip va phi bit v s lng hng ho v dch v cn p ng va phi bit xu hng pht

trin nhu cu ca ngi tiu dng trong tng lai tha mn, bi v cc nh sn xut khngth bn nhng g mnh c m phi bn nhng g m con ngi cn

T cc cn c trn vi phng php d on, d bo doanh nghip i n nhng quyt

nh v cc chin lc pht trin; xy dng cc k hoch trong tng lai, trong phn nh: s

lng, cht lng sn phm; k thut v cng ngh; cc chi ph; lng cho nhn vin; thu

phi np; u t mi,


30/87



Xy dng cc chin lc pht trin.

m bo cc mc tiu c thc hin, bc tip theo rt quan trng l nh qun tr

phi tm kim c cc chin lc pht trin ph hp vi cc tin (iu kin) cho php.

iu , bt buc doanh nghip phi xy dng nhiu phng n chin lc khc nhau la

chn, v trong mi phng n u cha ng nhng u, nhc im nht nh. Phng n ti

u khng c hiu l phng n hon ho m nn hiu l phng n c nhiu u im nht

so vi cc phng n trong iu kin cho php. S la chn phng n ti u c th tin hnh

bng cc phng php sau: Phng php phn tch, phng php thc nghim v phng php

theo kinh nghim.

Xy dng cc k hoch tc nghip.

Bao gm nhiu k hoch, n quyt nh nhiu vn trn nhiu lnh vc khc nhau nh:

sn xut, cht lng, ti chnh, vt t thit b, thu kha, o to nhn vin, tip th, nghin cu

v pht trin, nhm trin khai cc k hoch chin lc.

Lp cc chng trnh hnh ng c th.

Cc chng trnh hnh ng c th c lp ra tt c cc cp trong t chc. Trong qui nh b phn lng o; cc phng, ban, t cng tc, lm nhng nhim v g vi thi

lng bao nhiu cho mi cng vic c th.

Kim tra nh gi kt qu.

Kim tra, nh gi l mt hot ng c trng ca qun tr. Kim tra, nh gi phi tin

hnh thng xuyn v lin tc, nhm bit c nhng kt qu t c ng thi pht hin

nhng sai st, khim khuyt kp thi khc phc iu chnh.

iu chnh, lp li qu trnh hoch nh.

iu chnh l mt hot ng tt yu, bi v sai st v khim khuyt mt khu no trong qu trnh thit lp v t chc thc hin k hoch thng xy ra kh ph bin. C th iu

chnh khu k hoch hoc khu t chc thc hin, nhng d iu chnh khu no cng nhm

to ra trng thi n nh v pht trin ca t chc chc, khng v mc ch thnh tch hoc c

nhn no khc.

Hoch nh l mt tin trnh khp kn, t bc u tin n bc cui v tip tc c nh

vy cho sut qu trnh hnh thnh v pht trin ca mt t chc. S lp li qu trnh hoch nh

c th do hon thnh xong mt k hoch, lp li vng mi, nhng cng c th do k hoch

trc b ph sn hon ton phi lp li ngay t bc u.

2.3- Hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip.

2.3.1- Hoch nh chin lc

Chin lc l nhm cc hnh ng ch yu c chn la v thc thi t mc tiu

ca t chc. Thch thc ch yu i vi cc nh qun tr l phi xy dng cc chin lc m t

nht l c o vi khch hng v khc bit vi chin lc ca cc i th cnh tranh. Chin

lc s c tc ng to ln khi n quyt nh v tr ca t chc trn mt hoc nhiu kha cnh so

vi i th cnh tranh


31/87



Hoch nh chin lc l qu trnh ra nhng quyt nh di hn, xc nh ra con ng

pht trin ca cng ty trong nhng khong thi gian nht nh, nhm lin kt cc n lc ca

cng ty hng ti mc tiu. C nhiu loi chin lc: chin lc tm cng ty, chin lc tm

kinh doanh v chin lc cp chc nng.

Cc chin lc tm cng ty. Bao gm c cc loi sau:

Chin lc hp nht v pha trc (Chin lc hp nht vi khch hng ngi mua). L

chin lc xm nhp vo cc lnh vc kinh doanh chin lc ca khch hng ngi mua.

Chin lc ny thc y s hp tc cht ch gia cng ty v cc khch hng ch yu. Trn

thc t cc cng ty thng s dng cc hnh thc lin doanh, lin kt vi khch hng ca

mnh, nhm ti thiu ho ri ro t pha ngi mua.

Chin lc hp nht v pha sau (chin lc hp nht vi ngi cung cp). L chin lc

xm nhp vo cc lnh vc kinh doanh chin lc ca ngi cung cp. Chin lc ny thc

y s hp tc gia cng ty vi ngi cung cp ch yu. Hin cc cng ty thng s dng cc

hnh thc lin doanh, lin kt vi ngi cung cp, nhm ti thiu ha ri ro t pha ngi cung

cp.Chin lc hp nht theo chiu ngang (Chin lc hp nht vi i th cnh tranh). L

chin lc pht trin theo chiu hng st nhp cc i th ang cnh tranh vi nhau. Chin

lc ny dn n nguy c c quyn, lm thit hi cho ngi tiu dng.

Chin lc a dng ha ng tm (Chin lc a dng ha bng cc sn phm hay dch v

lin kt). Chin lc ny nhm m rng cc sn phm hoc dch v c lin quan chc ch ti

cc sn phm ca cng ty, hoc c qui trnh cng ngh tng t, hoc c cng nhm khch

hng hoc cng chung th trng tiu th sn phm ca cng ty; bng cch lin kt, st nhp,

mua li hoc thnh lp n v mi.Chin lc a dng ha kt khi (Chin lc m rng kinh doanh sang lnh vc khc).

Nhm a dng ha ngnh ngh kinh doanh, tng t nh chin lc a dng ha kinh doanh

tm kinh doanh. thc hin chin lc ny, cc cng ty thng p dng cc bin php hoc

thn tnh cng ty khc, hoc u t vo d n mi.

Cc chin lc tm kinh doanh

Chin lc xm nhp th trng. L chin lc tm kim cc chi pht trin trong cc th

trng m danh nghip ang hot ng vi nhng hng ho v dch v hin c. Hay ni cch

khc doanh nghip tm kim phng cch lm tng th phn nh: gim gi bn, khuyn mi,

thay i qung co, qung b, khuych trng cc ca hng gii thiu v bn sn phm, mthm i l bn hng,

Chin lc m rng th trng. Bao hm vic tm kim th trng mi cho nhng sn

phm hin c nh: tm nhng khu vc th trng mi m lu nay doanh nghip cha bao gi

n ; tm nhng th trng mc tiu mi; tm nhng ngi tiu dng mi,

Chin lc pht trin sn phm. Bao gm pht trin sn xut nhng sn phm mi hon

ton m lu nay doanh nghip cha h sn xut; hay ci tin nhng sn phm hin c bng cc


32/87



ci tin v cht lng, mu m, tnh nng s dng ca sn phm, thay i bao b, qui cch v

kch c ng gi bao b,

Chin lc a dng ha kinh doanh. Gm kinh doanh nhiu hng ha v dch v trn nhiu

lnh vc khc nhau nhm phn tn nhng ri ro do qu tp trung mt hoc mt s mt hng

hoc dch v khi c s tc ng ca mi trng kinh doanh bt li lm cho doanh nghip b

thua l khng th chuyn i kp.

Chin lc cp chc nng. Bao gm chin lc ca cc b phn thc hin cc chc nng

qun tr nh: chin lc b phn sn xut, marketing, qun tr ngun nhn lc, qun tr ti

chnh, b phn k thut v nghin cu,

Nhng chin lc tng loi.

Do gio s M. Peter ca trng i hc Harward (M) xng mt phng php c

th thay th cho ma trn pht trin va nu trn. Ni dung ch yu 3 chin lc tng loi ca

gio s M. Perterc trnh by nh sau:

Chin lc dn u h gi (hay chin lc cnh tranh v gi). Chin lc ny i hi cc

doanh nghip phi tm mi cch h gi thnh sn phm bn vi gi lun thp hn i thcnh tranh. y l chin lc cnh tranh ph bin m chng ta thng bt gp bt k ni

no trong thc t.

Chin lc vt tri (hay cn gi l chin lc cnh tranh v cht lng, mu m, tnh

nng mi). N i hi cc doanh nghip lun ci tin cht lng, mu m v tnh nng mi

ca hng ha mnh phi khc bit vi i th cnh tranh.

Chin lc tp trung (hay chin lc u tin cho loi khch hng hay sn phm). Chin

lc tp trung u tin cho mt hoc mt s khch hng theo tiu thc phn chia theo quc tch,

a l, knh phn phi hay mt phn ring bit ca mt hng.2.3.2- Hoch nh tc nghip

L qu trnh ra cc quyt nh ngn hn, chi tit v ni dung cc cng vic; cc bin

php, phng php tin hnh, nhm c th ho cc chin lc.

Theo J.Storner, h thng hoch nh ca t chc bao gm:

Nhn chung k hoch tc nghip c th phn loi thnh k hoch thng xuyn v k hoch

khng thng xuyn (n dng).

Cc mc tiu

Cc k ho ch chin l c

Cc k hoch hot ng.

Cc k hoch chuyn bit Cc k hoch tiu chun


33/87



K hoch thng xuyn

K hoch thng xuyn c hoch nh gii quyt nhng vn xy ra thn g xuyn,

lp i lp li. K hoch thng xuyn hng vo vic to ra tnh n nh v duy tr s cn i

trong t chc. Thm vo , k hoch thng xuyn m bo thch ng vi cc tnh hung

mang tnh chu k, iu ny rt quan trng trong mi t chc.

Khoch thng xuyn: l k hoch gii quyt mc tiu v nhng vn xy ra thngxuyn trong t chc.

K hoch thng xuyn bao gm nhng chnh sch, nhng th tc v quy tc.

Chnh sch l nhng hng dn chung, t ra nhng nh hng gii quyt nhng nh

hng no m t chc thng gp phi. Chnh sch hng dn nh qun tr ra quyt

nh trong cc tnh hung thng xuyn xy ra. Hu ht cc n v ca t chc s hnh thnh

nhng chnh sch quyt nh c iu kin hnh thnh.

Th tc l hnh thc th hai ca k hoch thng xuyn. Th tc chuyn bit hn v mang

tnh nh hng hnh ng hn chnh sch. Th tc cung cp nhng ti liu thc hin mt

khi cng vic trn vn.

Th tc: a ra nhng hng dn chuyn bit v cch thc tin hnh cc hnh ng.

Quy nh: L mt hnh thc k hoch thng xuyn chnh xc nht ca t chc. Quy nh

khng phi cung cp nhng hng dn cho vic ra quyt nh ca t chc, tri li n cung cp

nhng quy tc chi tit v chuyn bit cho hnh ng.

Quy nh ra nhng quy tc chi tit v chuyn bit cho hnh ng.

K hoch n dng

K hoch n dng c pht trin cho nhng tnh hung ring bit ca t chc, l k

hoch s dng mt ln cho tnh hung ring bit v khng lp li.

K hoch n dng: K hoch gii quyt nhng tnh hung mi khng lp li ca t chc.

C 3 loi k hoch n dng: Chng trnh, d n v ngn sch:

Chng trnh: l mt loi k hoch n dng m t mt tng th nhng hnh ng li n

quan vi nhau nhm hon thnh mc tiu c th. K hoch phc ho nhng bc i quan trng

v nhng hnh ng chuyn bit cn thit thc hin mc tiu c th c chng trnhm t tng i chi tit.

D n: D n hng kt qu vo cc c nhn v nhm lm vic c th. D n t tng hp

v c phm vi hp hn chng trnh, thng nh trc ngy mc tiu c hon thnh.

Ngn sch: l hnh thc cui cng ca k hoch n dng. Ngn sch thng c xem

nh mt phn cu thnh ca hoch nh hiu qu v ngn sch chuyn bit v ngun ti chnh.

Thm vo , ngn sch phc v nh mt h thng kim sot ti chnh thc hin d n.


34/87



Mi quan h gia hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip

Mc d khc nhau nhng hoch nh chin lc v hoch nh tc nghip khng th pht

trin tch ri nhau. Thc ra c hai loi hoch nh u trin khai t mc tiu chung. T chc

s dng hoch nh t trn xung hay t di ln, kt qu s pht trin mt h thng cc k

hoch n l, chng c hnh thnh trong mt th thng nht. Hoch nh tc nghip ca

tng n v c th u phi nhm thc hin tt c nhng g trong hoch nh chin lc ca tchc.

Nhng du hiu gip chng ta phn bit gia Hoch nh chin lc v Hoch nh tcnghip

Cc tiu thc Hoch nh chin lc Hoch nh tc nghip

1- Tnh cht ca quyt nh

2- Mi trng thc hin

3- Cp quyt nh.

4- Kh nng ca ngi raquyt nh

5- Thi gian s dng

6- Ri ro nu xy ra

7- Mc ch ca quyt nh

Chi phi ton din vtrong thi gian di.

Bin i

Thng l qun tr vincp cao

Khi qut vn

Di hn (>1nm).

Ln

nh hng pht trin.

Chi phi cc b v trongthi gian ngn.

Xc nh

Thng l qun tr vincp thp

Phn tch c th, t m

Ngn hn (


35/87



Chng 3 : CHC NNG T CHC3.1- Khi nim, mc tiu v nguyn tc ca cng tc t chc

3.1.1- Khi nim v tm quan trng ca cng tc t chc

Khi nim:

Theo Barnard th t chc l mt h thng nhng hot ng hay n lc ca hai hay nhiu

ngi c kt hp vi nhau mt cch c thc.

Cng tc t chc l vic xc nh nhng chc nng nhim v v quyn hn ca mingi, mi b phn v mi quan h gia h trong qu trnh lao ng vi nhau sao cho cc c

nhn v b phn c th phi hp vi nhau mt cch tt nht thc hin mc tiu chin lc

ca t chc.

Tm quan trng ca cng tc t chc:

Mi quyt nh, mi k hoch, mi qu trnh lnh o v kim tra s khng tr thnh

hin thc hoc khng c hiu qu nu khng bit cch t chc khoa hc vic thc hin n. T

chc khoa hc trong vic xy dng b my s bo m n np, k cng, tnh t chc, tnh k

lut, tnh khoa hc, tc phong cng tc, s on kt nht tr, pht huy c ht nng lc strng ca mi c nhn v mi b phn trong n v.

Ngc li khi b my t chc khng khoa hc, khng mang tnh h thng, khng

nng lc chuyn mn c th lm cho cc hot ng qun tr km hiu qu, n y trch

nhim, tranh cng li, thiu bn lnh, khng quyt on, khng tn dng c c hi v

thi c khi n xut hin v lng tng b ng khi phi i ph vi cc nguy c. Khng bit

cch t chc cc cng vic mt cch khoa hc c th lm hng cng vic, lng ph cc ngun

ti nguyn, nh mt c hi, lm cho t chc b suy yu.

Vi chc nng to khun kh c cu v nhn lc cho qu trnh trin khai cc k hoch,cng tc t chc c ngha c bit quan trng, quyt nh phn ln s thnh bi ca t chc.

Mt t chc lm tt chc nng ny s hot ng c hiu qu trong mi tnh hung phc tp.

Cng tc t chc gm nhng ni dung ch yu l:

- Xy dng v hon thin b my cng c cu qun tr bao gm vic phn chia doanh

nghip thnh cc b phn khc nhau v xc nh nhim v cho tng b phn.

- Lin kt hot ng ca cc c nhn, b phn v lnh vc hot ng thnh mt th

thng nht hnh ng t mc tiu qun tr c ra.

- Thit k qu trnh thc hin cng vic, lm cho c cu qun l c xy dng c thvn hnh c trong thc t thng qua vic xy dng ni quy, quy ch trong hp tc ni b.

- Xy dng mt i ng cn b qun tr gii v chuyn mn, nhit tnh v trch nhim

trong cng tc, on kt gn b v gip nhau cng hon thnh nhim v c giao.

3.1.2- Mc tiu ca cng tc t chc

Khi chng ta thnh lp mt doanh nghip, th mt trong nhng cng vic phi lm l

xc nh c cu t chc, phn chia trch nhim v quyn hn cho cc c nhn v b phn trong

t chc . Khi chng ta mun thit k mt sn phm mi, chng ta cng phi bit cch t


36/87



chc gii quyt cng vic ny. Nh vy, mc tiu ca cng tc t chc trong cc trng

hp trn l gii quyt nhng nhim v c th

Mc tiu ca chc nng t chc l to nn mt mi trng ni b thun li cho mi c

nhn, mi b phn pht huy c nng lc v nhit tnh ca mnh, ng gp tt nht vo vic

hon thnh mc tiu chung ca t chc. Nhng mc tiu c th v mt t chc thng l:

- Xy dng mt b my qun tr gn nh v c hiu lc

- Xy dng n np vn ho ca t chc lnh mnh

- T chc cng vic khoa hc

- Pht hin, un nn v iu chnh kp thi mi hot ng yu km trong t chc

- Pht huy ht sc mnh ca cc ngun ti nguyn vn trong t chc

- Lm cho t chc thch ng vi mi hon cnh thun li cng nh kh khn bn

trong v bn ngoi

3.1.3- Cc nguyn tc t chc qun tr:

- Nguyn tc thng nht mnh lnh: Nguyn tc thng nht mnh lnh cho rng cp

di ch c mt cp trn duy nht. Cp di c bn phn phi bit ai ch huy mnh v mnhphi bo co vi ai, ni mt cch khc l cp di ch c mt cp trn trc tip v duy nht.

Theo nguyn tc ny, s gim thiu s ln xn trong t chc bi n xc nh ai a ra quyt

nh v ai thc hin, nu khng s dn n nhng vn nghim trng v tinh thn v nng

sut lao ng.

- Nguyn tc gn vi mc tiu: B my ca doanh nghip phi ph hp vi mc tiu.

Mc tiu chnh l c s xy dng b my t chc ca doanh nghip.

- Nguyn tc cn i: Cn i gia quyn hnh v trch nhim, cn i v cng vic

gia cc n v vi nhau. S cn i s to s n nh trong doanh nghip v phi c s cni trong m hnh t chc doanh nghip ni chung.

- Nguyn tc hiu qu: B my t chc phi xy dng trn nguyn tc gim chi ph.

- Nguyn tc linh hot: B my qun tr phi linh hot c th i ph kp thi vi s

thay i ca mi trng bn ngoi v nh qun tr phi linh hot trong hot ng c nhng

quyt nh p ng vi s thay i ca t chc.

3.2- Mt s c s trong cng tc t chc

3.2.1- Tm hn qun tr

Tm hn qun tr hay cn gi l tm hn kim sot, n ni ln kh nng qun tr (kim

sot) tt ca mt qun tr vin i vi thuc cp.V d: mt qun tr vin kim sot tt c 10 nhn vin gi l tm hn qun tr 10; kim

sot tt c 15 ngi gi l tm hn qun tr 15, v tm hn qun tr 15 rng hn tm hn

qun tr 10.

Nhng li ch ca tm hn qun tr rng

- Tm hn qun tr rng s lm gim c chi ph cho qun tr.

- Tm hn qun tr rng b my qun tr gn nh, lm cho cng tc lnh o, kim tra

kim sot c d dng hn. Bi v tm hn qun tr rng s gim s lng cn b qun tr, t


37/87



cc mi quan h t, qu trnh lnh o, kim tra kim sot c thun tin d dng,

phc tp hn

Tm hn qun tr rng hay hp khng hon ton ph thuc vo nng lc qun tr ca ngi

qun tr m cn ph thuc tnh ng nht cng vic ca i tng qun tr. Nu tnh ng nht

cng vic ca i tng qun tr cng cao th tm hn qun tr cng rng, ngc li th tm hn

qun tr s hp. Hoa k ngi ta c kt kinh nghim mi qun tr vin c th qun tr (kim

sot) tt c:

+ T 4 n 7 ngi: khi nhim v khc nhau.

+ T 8 n 20 ngi: khi nhim v tng i ng nht.

+ T 21 n 41 ngi: khi nhim v ng nht, v d nh mt lp hc chng hn.

T chng ta c th rt ra bi hc kinh nghim. nng cao tm hn qun tr ngi ta

c th tin hnh bng nhiu cch, nhng trc ht v cn thit l phi nhm gp nhng thnh

vin c nhng nhim v gn hoc ng nht vi nhau chung mt nhm, to thun li cho

ngi lnh o ca nhm kim sot tt cng vic, nng cao tm hn qun tr v hiu qu qun

tr.3.2.2- Quyn hn trong qun tr

Khi nim v bn cht ca quyn hn

Quyn hn l quyn t ch trong qu trnh quyt nh v quyn i hi s tun th

quyt nh. Quyn hn gn lin vi mt v tr (hay chc v) qun tr nht nh trong c cu t

chc. Quyn hn ca mt v tr qun tr s c giao ph cho ngi no nm gi v tr v

nh vy n khng lin quan n nhng phm cht c nhn ca ngi cn b qun tr.

Bn cht ca quyn hn trong cc quyt nh v qun tr l ai, c (hay c) quyn g

i vi ai, u, cng nh vo lc no v n cng c ngha l ai phi phc tng qun l viu hnh ca ai. Quyn hn th hin kh nng trong vic ra quyt nh v iu khin hot

ng ca ngi khc.

Quyn hn l cht kt dch trong c cu t chc, l si dy lin kt cc b phn vi

nhau, l phng tin m nh cc nhm hot ng c t di s ch huy ca mt nh

qun tr v s phi hp gia cc n v c th c nng cp dn. N chnh l cng c nh

qun tr c th thc hin quyn t ch v to ra mt mi trng thun li cho vic thc hin

nhim v ca tng ngi.

Trong t chc quyn hn c chia lm hai loi: quyn hn trc tuyn v quyn hn

tham mu..

- Quyn hn trc tuyn l quyn hn cho php ngi qun tr ra quyt nh v gim

st trc tip i vi cp di. Mi nh qun tr vi quyn hn trc tuyn c quyn ra quyt

nh cho cp di trc tip v nhn bo co t h.

- Quyn hn tham mu: bn cht ca mi quan h tham mu l c vn. Chc nng ca

cc tham mu l iu tra, kho st, nghin cu, phn tch v a ra nhng kin t vn cho

ngi qun tr trc tuyn m h c trch nhim phi quan h. Do tnh cht phc tp ca cc


38/87



hot ng v ca mi trng nn cc nh qun tr khi ra quyt nh lun cn nhng kin thc

ca cc chuyn gia trong cc lnh vc kinh t, chnh tr, x hi, cng ngh.....Mt khc cc nh

qun tr trc tuyn do qu bn rn vi cng vic qun tr h khng th c thi gian tin

hnh thu thp d liu, phn tch v a ra cc phng n quyt nh, c bit l cc nh qun

tr cp cao nht. V vy quan h tham mu lun cn thit i vi cc t chc v c th gip t

chc thnh cng hn rt nhiu. Tuy nhin trong thc hnh quyn hn tham mu c th dn n

mt s vn nh nguy c lm xi mn quyn hn trc tuyn v s thiu trch nhim ca cc

tham mu. mi quan h trc tuyn- tham mu c hiu qu cn c nhn thc ng n v

mi quan h quyn hn ny, cn lm cho trc tuyn lng nghe tham mu ng thi m bo

cho tham mu c thng tin a ra c li khuyn chnh xc, tham mu ton din trn

c s cn nhc xem xt y cc vn gip nh qun tr ra quyt nh khng mt nhiu

cng nghin cu, khng phi hi hp nhiu.

3.2.3- Phn cp qun tr

Nh chng ta bit nguyn nhn c cc cp qun tr trong t chc l bi gii hn ca

tm hn qun tr (tm kim sot) - l s ngi hay b phn m nh qun tr c th kim sothiu qu. Quyn hn trong t chc chng qua l mc c lp dnh cho mi ngi thng qua

vic trao cho h quyn ra cc quyt nh. C s phn cp qun tr th phi tin hnh u quyn

cho cc cp qun tr thp hn trong t chc. Vy nn u quyn mc no? Ni cch khc

quyn hn nn c tp trung hay phn tn trong mt t chc mc no? Trc ht ta cn

lm r cc khi nim tp trung quyn lc, phn quyn v u quyn.

- Tp trung quyn lc l tnh trng m quyn lc c tp trung vo ngi ng u t

chc hay b phn. Vi m hnh tp trung quyn lc th khng c nhiu cp qun tr, do c t

ngi qun tr. Tp trung quyn lc cao th ngi qun tr c th gim st v kim sot chtch cp di, cc quyt nh c a ra v t chc thc hin nhanh chng. Tuy nhin, cp

trn d can thip qu su vo cng vic ca cp di lm gim s quan tm, tnh tch cc v

kh nng sng to ca h. Mt khc do qun tr cao cp qu xa ly trong cc quyt nh tc

nghip nn cht lng ca cc quyt nh mang tnh chin lc s gim st.

- Phn quyn l xu hng phn tn quyn quyt nh cho nhng cp qun tr thp hn

trong h thng th bc. Phn tn quyn lc i hi cc nh qun tr phi quyt nh khi no v

quyn g s c u quyn cho cp di, la chn v hun luyn ngi c u quyn, thit

lp quy ch kim tra thch hp.

- U quyn l qu trnh ngi qun tr cp trn trao quyn ra quyt nh v iu hnh

hot ng cho cp di trong mt phm vi no .

Phn quyn l hin tng tt yu khi t chc t ti quy m v trnh pht trin nht

nh lm cho mt ngi hay mt cp qun tr khng th m ng c mi cng vic qun

tr. Nhng nguy c tim n ca phn quyn l s thiu nht qun trong chnh sch, tnh trng

mt kh nng kim sot ca cp trn i vi cp di, tnh trng ct c ca cc nh qun tr b

phn. Phn quyn mc cao, nhng nh qun tr tr thnh nhng ngi iu hnh c lp


39/87



trong cc b phn, dn n tnh trng trng lp chc nng, gy thit hi v ti chnh cho t

chc.

Qu trnh u quyn cn phi tun th cc nguyn tc c bn sau:

- Ngi c y quyn phi l ngi trc tip lm vic . Trnh nhng trng hp

ngi c u quyn khng bit hoc bit qu t v cng vic m h c giao ph.

- S y quyn khng lm mt i hoc thu nh trch nhim ca ngi y quyn. Tht vy,

khi y nhim cho ngi khc lm vic g cng cn phi theo di kim tra kim sot cht ch,

nu cn thit thu hi quyn hn giao li cho ngi khc c tn nhim hn, nhm gim

thiu nhng tn tht ng tic c th xy ra.

- Gn cht gia quyn hn

Documents

Tai Lieu Hoc Tap Mon Quan Tri Hoc