TACİR YARDIMCILARITACİR YARDIMCILARI(BAĞIMSIZ YARDIMCILAR)(BAĞIMSIZ YARDIMCILAR)

Doç. Dr. Mustafa ÇEKERDoç. Dr. Mustafa ÇEKER

mceker@cu.edu.tr

TÜRLERİTÜRLERİ

Tacir Yardımcıları

Bağlı Yardımcılar Bağımsız Yardımcılar

Ticari Mümessil Acente

Ticari Vekil Tellal

Seyyar Tüccar Memuru Komisyoncu

BAĞIMSIZ YARDIMCILARBAĞIMSIZ YARDIMCILAR

Bağımsız yardımcılar, kendi adına bir ticari Bağımsız yardımcılar, kendi adına bir ticari işletmesi bulunmakla birlikte, faaliyet şekli işletmesi bulunmakla birlikte, faaliyet şekli itibarıyla diğer işletmelerin ürün ve itibarıyla diğer işletmelerin ürün ve hizmetlerinin satışına ve yeni müşteriler hizmetlerinin satışına ve yeni müşteriler bulunmasına aracılık eden tacirlerdir.bulunmasına aracılık eden tacirlerdir.

Bağımsız yardımcılar üç gruba ayrılırlar:Bağımsız yardımcılar üç gruba ayrılırlar:AcenteAcenteTellalTellalKomisyoncu Komisyoncu

ACENTEACENTE Acente, “ticari mümessil, ticari vekil veya satış memuru Acente, “ticari mümessil, ticari vekil veya satış memuru

gibi bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayalı gibi bağımlı bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayalı olarak belirli bir yer veya bölge içinde sürekli şekilde olarak belirli bir yer veya bölge içinde sürekli şekilde ticari bir işletmeyi ilgilendiren sözleşmelere aracılık ticari bir işletmeyi ilgilendiren sözleşmelere aracılık etmeyi veya bunları tacir adına yapmayı meslek edinen etmeyi veya bunları tacir adına yapmayı meslek edinen kişidir” (TTK.m.116).kişidir” (TTK.m.116).

Acentelik ilişkisi, ticari işletme sahibi ile onun adına Acentelik ilişkisi, ticari işletme sahibi ile onun adına faaliyette bulunacak kişi, yani acente arasında yapılan bir faaliyette bulunacak kişi, yani acente arasında yapılan bir sözleşme (acentelik sözleşmesi) ile kurulur.sözleşme (acentelik sözleşmesi) ile kurulur.

Acentelik sözleşmesi, kanunda herhangi bir şekle Acentelik sözleşmesi, kanunda herhangi bir şekle bağlanmamıştır. bağlanmamıştır.

UNSURLARIUNSURLARI

Ticari işletmeyle ilgili işlere aracılık Ticari işletmeyle ilgili işlere aracılık veya bizzat işlem yapmaveya bizzat işlem yapma

BağımsızlıkBağımsızlıkBelirli bir yer veya bölge içinde faaliyetBelirli bir yer veya bölge içinde faaliyetSüreklilikSüreklilikSözleşmeSözleşme

ACENTENİN HAKLARIACENTENİN HAKLARI

Ücret Talep EtmeÜcret Talep EtmeOlağanüstü Masrafları İstemeOlağanüstü Masrafları İstemeHapis HakkıHapis Hakkı

ACENTENİN BORÇLARIACENTENİN BORÇLARI

Müvekkilin İşlerini GörmeMüvekkilin İşlerini GörmeBilgi Verme ve Talimata UymaBilgi Verme ve Talimata UymaÖnleyici Tedbirleri AlmaÖnleyici Tedbirleri AlmaÖdeme BorcuÖdeme BorcuRekabet YasağıRekabet Yasağı

TELLALTELLAL

““Taraflardan hiçbirine sürekli bir şekilde bağlı Taraflardan hiçbirine sürekli bir şekilde bağlı olmaksızın, ücret karşılığında ticari işlerle ilgili olmaksızın, ücret karşılığında ticari işlerle ilgili sözleşmelerin yapılması hususunda aracılıkta sözleşmelerin yapılması hususunda aracılıkta bulunmayı meslek edinmiş olan kişidir”.bulunmayı meslek edinmiş olan kişidir”.

Tellal, taraflara sürekli bir şekilde bağlı olmadan Tellal, taraflara sürekli bir şekilde bağlı olmadan belirli bir ücret karşılığında aracılık faaliyetinde belirli bir ücret karşılığında aracılık faaliyetinde bulunur.bulunur.

Uygulamada en çok görülen türü, emlakçılardır. Uygulamada en çok görülen türü, emlakçılardır.

UNSURLARIUNSURLARI

Sürekli Şekilde Bağlı OlmamaSürekli Şekilde Bağlı OlmamaAracılıkta BulunmaAracılıkta BulunmaAracılık Faaliyetini Meslek EdinmeAracılık Faaliyetini Meslek EdinmeÜcret Karşılığında Faaliyette Bulunma:Ücret Karşılığında Faaliyette Bulunma:

HAK VE BORÇLARIHAK VE BORÇLARI

HaklarıHaklarıÜcret Talep HakkıÜcret Talep HakkıMasrafları İsteme HakkıMasrafları İsteme Hakkı

BorçlarıBorçlarıAracılıkta BulunmaAracılıkta BulunmaBordro VermeBordro VermeNumuneleri SaklamaNumuneleri SaklamaDefter Tutma BorcuDefter Tutma BorcuKabza Yetkisizlik Kabza Yetkisizlik

KOMİSYONCUKOMİSYONCU

Komisyoncu, ücret karşılığında kendi adına ve Komisyoncu, ücret karşılığında kendi adına ve müvekkili hesabına kıymetli evrak ve taşınır mal müvekkili hesabına kıymetli evrak ve taşınır mal alım ve satımıyla uğraşan kişidir (BK.m.416/I). alım ve satımıyla uğraşan kişidir (BK.m.416/I).

Komisyoncu, müşterilerine ait mal veya kıymetli Komisyoncu, müşterilerine ait mal veya kıymetli evrakı onların hesabına satarken, mal sahibinin evrakı onların hesabına satarken, mal sahibinin kimliğini açıklamaz, satış işlemini kendi adına kimliğini açıklamaz, satış işlemini kendi adına ama müşterisi hesabına yapar.ama müşterisi hesabına yapar.

Komisyoncu, bu işlem karşılığında Komisyoncu, bu işlem karşılığında müşterisinden belirli bir oranda ücret alır. müşterisinden belirli bir oranda ücret alır.

TÜRLERİTÜRLERİ

Düzenlendikleri kanunlar itibarıyla Düzenlendikleri kanunlar itibarıyla komisyonculuk üç gruba ayrılır:komisyonculuk üç gruba ayrılır:Alım-Satım Komisyonculuğu (BK.m.416-429)Alım-Satım Komisyonculuğu (BK.m.416-429)Taşıma İşleri Komisyonculuğu (TTK.m.808-Taşıma İşleri Komisyonculuğu (TTK.m.808-

815)815)Gümrük Komisyonculuğu (Gümrük Gümrük Komisyonculuğu (Gümrük

Kan.m.166-173)Kan.m.166-173)

ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASIÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI Ali Kaplan Barajyolu’nda bir dükkan kiralayarak 01.01.2005 Ali Kaplan Barajyolu’nda bir dükkan kiralayarak 01.01.2005

tarihinden itibaren “Kaplan Kitap ve Kırtasiye” levhası altında okul tarihinden itibaren “Kaplan Kitap ve Kırtasiye” levhası altında okul kitapları ve kırtasiye malzemeleri satımıyla uğraşmaya başlamıştır.kitapları ve kırtasiye malzemeleri satımıyla uğraşmaya başlamıştır.

Vergi dairesine müracaat ederek vergi mükellefi olmakla birlikte Vergi dairesine müracaat ederek vergi mükellefi olmakla birlikte ticaret odası ve ticaret siciline kaydolmamıştır.ticaret odası ve ticaret siciline kaydolmamıştır.

Ali, işletmeyi yönetmek üzere Ersin Ballı’yı işletme müdürü olarak Ali, işletmeyi yönetmek üzere Ersin Ballı’yı işletme müdürü olarak işe almış, çevre ilçe ve köylere satış yapmak üzere ücret işe almış, çevre ilçe ve köylere satış yapmak üzere ücret karşılığında Veli Gezer ile anlaşmıştır.karşılığında Veli Gezer ile anlaşmıştır.

İşlerin kötü gitmesi ve ekonomik kriz nedeniyle Ali Kaplan, dükkanı İşlerin kötü gitmesi ve ekonomik kriz nedeniyle Ali Kaplan, dükkanı 10.06.2005 tarihinde Selami Sungur’a devretmiştir.10.06.2005 tarihinde Selami Sungur’a devretmiştir.

Bu arada, Ersin Ballı tarafından düzenlenmiş olan 01.06.2005 tarihli Bu arada, Ersin Ballı tarafından düzenlenmiş olan 01.06.2005 tarihli çekin karşılıksız çıkması üzerine Ali’nin alacaklısı Bekir Aslan, önce çekin karşılıksız çıkması üzerine Ali’nin alacaklısı Bekir Aslan, önce dükkandaki malları haczetmek istemiş, ancak dükkanın Selami’ye dükkandaki malları haczetmek istemiş, ancak dükkanın Selami’ye devredildiğini öğrenince Ali’nin iflası talebiyle mahkemeye devredildiğini öğrenince Ali’nin iflası talebiyle mahkemeye başvurmuştur.başvurmuştur.

SORULARSORULAR

1.1. Ali Kaplan tarafından açılan bu işletme, ticari işletme Ali Kaplan tarafından açılan bu işletme, ticari işletme niteliği taşır mı?niteliği taşır mı?

2.2. ““Kaplan Kitap Kırtasiye” adı ticaret unvanı olabilir mi?Kaplan Kitap Kırtasiye” adı ticaret unvanı olabilir mi?3.3. Ali Kaplan tacir sıfatını kazanmış mıdır? Kazanmışsa Ali Kaplan tacir sıfatını kazanmış mıdır? Kazanmışsa

ne zaman?ne zaman?4.4. Ali Kaplan’ın işletmesine atadığı yardımcılar hangi Ali Kaplan’ın işletmesine atadığı yardımcılar hangi

gruba girmektedir? Ersin Ballı, işletme sahibi Ali adına gruba girmektedir? Ersin Ballı, işletme sahibi Ali adına çek düzenleyebilir mi? Her iki ihtimali de çek düzenleyebilir mi? Her iki ihtimali de değerlendiriniz.değerlendiriniz.

5.5. İşletmenin devredilmesinin alacaklı Bekir’e herhangi bir İşletmenin devredilmesinin alacaklı Bekir’e herhangi bir etkisi var mıdır? Bekir, dükkandaki malları etkisi var mıdır? Bekir, dükkandaki malları haczettirebilir mi?haczettirebilir mi?

6.6. Ali Kaplan’ın iflası istenebilir mi? İstenebilirse bu Ali Kaplan’ın iflası istenebilir mi? İstenebilirse bu sorumluluk ne zamana kadar devem eder? sorumluluk ne zamana kadar devem eder?