80
Trang 1 §Æng Gia ThÕ Ph¶ §Æng Gia ThÕ Ph¶

Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 1 §Æng Gia ThÕ Ph¶

§Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 2: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 2 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Thêng TÝn Phñ, Thîng Phóc HuyÖn

Phîng Dùc Tæng, Xu©n La X·

§Æng Gia ThÕ Ph¶

Đặng Quốc CườngThứ Trung Nho Khoa Lê Triều Hương Cống

- Cẩn thuật-

Page 3: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 3 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Nguyên văn chữ hán Đặng Gia Thế Phả

Thứ Trung Nho Khoa Lê Triều Hương Cống Đặng Quốc Cường

-cẩn thuật-

Page 4: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 4 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 5: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 5 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 6: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 6 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 7: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 7 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 8: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 8 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 9: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 9 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 10: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 10 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 11: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 11 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 12: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 12 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 13: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 13 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 14: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 14 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 15: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 15 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 16: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 16 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 17: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 17 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 18: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 18 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 19: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 19 §Æng Gia ThÕ Ph¶

®Æng gia thÕ ph¶ (Nguyªn v¨n ch÷ h¸n)

Thường Tín Phủ, Thượng Phúc Huyện, Phượng

Dực Tổng, Xuân La Xã.

Thiết niệm thuỷ chi lưu vạn phái bản ư nguyên

mộc tri thiên thiên kha ư căn do thiên tri sinh nhân bản

hồ tổ nhiên dã ngã

Đặng Thị:

Thượng tổ Tố tự Trúc Sơn phát tích lịch triều

khoa hoạn dịch thế trâm anh tự kỷ bính đề vu quốc sử

yên dĩ tự ngã.

Thuỷ tổ biệt phái bốc cư vu tư tiền sinh hạ ngũ

chi tử tôn phồn diễn phú hào khoa mục hữu nhân Đặng

Quốc Cường tại ngô ấp trung chi nhất lệnh tộc giã.

Tiền hữu lịch đại thế thứ chi phái cụ biên vu phả

ký viễn trí trung gian lũ lũ binh hoả dĩ trí thất lạc vô do

tự khả bằng cớ ti gian kì lược nhi bất đắc kỳ tường thị

dĩ lăng kí chư cận nhi năng kí chư viễn trí kim xuân thu

tế tự dụng dĩ thành. Cường Quốc Công vi tôn cẩn thuật

cựu văn thư vi tân.

Page 20: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 20 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Liệt tự:

Thuỷ tổ sinh hạ nam nữ chi phái kị huý phần mộ.

Phụng biên vu tả:

Án ngã thuỷ tổ hệ xuất Trúc Sơn Đặng gia chi

miêu duệ phi thị trần triều thời nhân lê triều thời nhân

dã truyền ngôn công lãi đặng gia chi trọng tử tước

phong quận công. ý dục nhàn du tướng địa tự bốc cư vu

ngã ấp tiêu giao chí thử truỵ mã hoá vu thủ hương xứ

hình tự quy kiên thiên táng, chí kim hiện tồn phần mộ

tại y xứ đồng tộc phụng tự nghệ niên tứ nguyệt thâp

ngũ nhật kỵ đồng tộc hoặc thiết tế vu mộ tiền hoặc tế vu

trưởng gia tỉ bất vong.

Truy viễn chi ý dã quyết hậu công tử tôn Đặng

Quốc Cường năng truy thuật tổ võ thứ trung nho khoa

lê triều hương cống.

Hiện kim tính tự tại bản huyện văn chỉ bia ký

thị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã.

Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý Đặng Thế

Công tứ nguyệt thập ngũ nhật kỵ mộ tại quy kiên đình

Page 21: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 21 §Æng Gia ThÕ Ph¶

- Đệ nhất chi tổ Lãi Thế Công chi tử hiện kim

danh Vị phụng lễ.

- Đệ nhị chi tổ hiện kim Danh Sướng phụng lễ.

- đệ tam chi tổ hiện kim danh chỉ biệt cư Thanh

Hoá tỉnh.

- Đệ tứ chi tổ hiện kim Danh Tự phụng lễ đệ ngũ

chi tổ hiện kim Danh Nông phụng lễ.

Page 22: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 22 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Tạm dịch:

Đặng Gia Thế Phả

Thường Tín Phủ, Thượng Phúc Huyện, Phượng Dực

Tổng, Xuân La Xã.

C©y cã gèc míi nhiÒu cµnh xanh l¸Níc cã nguån míi thµnh biÓn thµnh s«ng

Trêi sinh ra ngêi ph¶i cã tæ t«ng nguån céi.§Æng ThÞ:

Cô Thîng Tæ Tè, Tù Tróc S¬n ph¸t tÝch, dßng dâi thi th, nÕp nhµ Tr©m Anh ThÕ PhiÖt. Cô cã c«ng gióp níc gióp d©n. C«ng danh ®îc ghi vµo Quèc Sö.

Thñy Tæ lËp thªm chi ph¸i míi ë Êp Tr¹ Xu©n ®Õn nay ®· thµnh n¨m chi ph¸i con ch¸u. §êi ®êi cã ngêi lµm hµo trëng. Trong

Page 23: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 23 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Êp nµy chØ cã ¤ng §Æng Quèc Cêng ch¸u cña Cô Tæ thi ®ç h¬ng cèng TriÒu Lª.

Xa kia, c¸c chi ph¸i ®· cã ph¶ ghi chÐp ®Çy ®ñ tõ ®êi tríc cho ®Õn c¸c ®êi gi÷a, tiÕc thay ph¶ gèc mÊt råi v× lò lôt háa tai, binh ®ao liªn tiÕp ph¶ ®· thÊt tho¸t, c¸c ®êi tiÕp theo chØ nhí ®îc s¬ lîc kh«ng hiÓu ®îc têng tËn râ rµng.

Cø ®Õn tiÕt Xu©n Thu, ®ång téc thµnh t©m cóng tÕ tæ tiªn. §Õn ®êi ch¸u lµ ¤ng §Æng Quèc Cêng v©ng theo truyÒn cña ®êi tríc ¤ng biªn chÐp thµnh ph¶ míi viÕt b»ng ch÷ H¸n chñ ®Ò:

§Æng Gia ThÕ Ph¶LiÖt tù:

Thñy Tæ sinh h¹ Nam N÷ chi ph¸i kþ hóy phÇn mé.

Phông biªn vu t¶:

Page 24: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 24 §Æng Gia ThÕ Ph¶

¸n ng· Thñy Tæ dßng dâi Tróc S¬n, kh«ng râ Cô sinh ra thêi TrÇn TriÒu hay TriÒu Lª.

Cô lµ con thø, trong mét gia ®×nh thÕ gia, cã tíc phong QuËn C«ng. Ngµy 15.4 (kh«ng ghi chÐp n¨m), tõ Êp nµy Cô Tæ muèn ®i ch¬i n¬i kh¸c ®Ó t×m thªm ®Êt tèt cho con ch¸u ®êi sau. Khi Cô tíi ®Çu xø, Cô giôc ngùa ®i tiÕp ®Õn con dèc vai Rïa, Cô gÆp c¬n giã d÷, Cô hãa, mèi ®ïn thµnh mé, xa gäi lµ mé thiªn t¸ng.

Xa §ång téc cóng tÕ tæ t¹i mé phÇn, sau ®ång téc cóng tÕ tæ t¹i nhµ thê Trëng Nam. Kh«ng d¸m quªn c«ng lao tiªn tæ.

N¨ng truy thuËt tæ vò: thø trung nho khoa Lª TriÒu H¬ng Cèng §Æng Quèc cêng cÈn thuËt.(Bia ký ë HuyÖn §êng HuyÖn Thîng Phóc Phñ Thêng TÝn cã ghi tªn hä ¤ng §Æng Quèc

Page 25: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 25 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Cêng thi ®ç H¬ng Cèng TriÒu LªTrung H-ng).

§Ö NhÊt §¹i Tæ §Æng Quèc C«ng

hóy ThÕ C«ng mÊt ngµy 15.4 mé thiªn t¸ng Vai Rïa (n¬i hãa sau §×nh Lµng Xu©n La, HuyÖn Phó Xuyªn ngµy

nay)

Page 26: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 26 §Æng Gia ThÕ Ph¶

LƠI giíi thiÖu Việc lập gia phả là một tập tục tư thuở xa xưa

của các tộc họ trong cộng đồng dân tộc Việt Nam.

Có Gia phả các thế thứ đời sau mới biết được

công đức cao dầy của tiên tổ.

Có Gia phả con cháu mới biết được ngôi thứ

trong giòng họ mà giữ gìn được kỷ cương trật tự, thế

thứ, mới xác định được mối quan hệ nội ngoại nhiều đời

để giữ gìn trong sáng mối thiên luân.

Nếu gia phả ghi chep cụ thể, chính xác còn giúp

các nhà khảo cổ học, dân tộc học, có cơ sở để nghiên

cứu sâu về sự phát triển của tưng giòng họ nói riêng và

nền văn hóa dân tộc nói chung.

Truyền thống văn hóa dân tộc suy cho cung là tư

truyền thống của môi gia đình, tộc họ, tưng địa phương

tạo nên. Ví như con sông phải có đầu nguồn, cây có gốc

mới tốt cành xanh lá.

Theo truyền thuyết xưa kia, các chi phái họ Đặng

Thôn Xuân La, Huyện Thượng Phúc, Phủ Thường Tín

Page 27: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 27 §Æng Gia ThÕ Ph¶

nay là Thôn Xuân La, Huyện Phú Xuyên đã có tộc phả

ghi chep đầy đủ tư các đời trước về thế gia và thân thế

sự nghiệp của các Cụ Tổ họ, cho đến các thế thứ chi

phái hậu duệ đời giữa. Những sách phả ấy đã giao cho

các Trưởng chi tộc cất giữ trong tư đường, tiếc thay đều

bị mất cả bởi vì lũ lụt hoả tai, binh đao liên tiếp không

còn sót lại một chữ nào cả. Cho nên các đời tiếp theo chỉ

nghe được Tiền nhân truyền ngôn kể lại rất sơ lược chứ

không biết rõ tường tận cội nguồn.

Đến đời Ông Đặng Quốc Cường là cháu của Cụ

Tổ (Không rõ là đời thứ mấy) học hành thi đô Hương

Cống triều Lê. Ông đã nghe những lời truyền ngôn sơ

lược ấy của Tiền nhân soạn thành tộc phả mới có chủ đề

là :

Đặng Gia Thế Phả

Nội dung Đặng Gia Thế Phả chep:

Cụ Thượng Tổ Tố họ Đặng huý Thế Công là thuỷ

tổ họ Đặng Xã Xuân La, Tổng Phượng Dực, Huyện

Page 28: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 28 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Thượng Phúc, Phủ Thường Tín (nay là Thôn Xuân La,

Huyện Phú Xuyên) quán tại Trúc Sơn.

- Không rõ Cụ sinh ra thời Trần Triều hay Triều

nhà Lê.

- Cụ là con thứ, không rõ là con thứ mấy trong một

đại thế gia.

- Cụ Tổ có tước phong Quận Công.

- Cụ lập thêm chi phái ở Xuân La (nay là Thôn

Xuân La, Huyện Phú Xuyên) cho đến nay đã

thành năm chi tộc con cháu.

- Cụ qua đời ngày 15/04 mộ thiên táng tại đất dốc

vai rua (Mộ chí sau đình Thôn Xuân La, Huyện

Phú Xuyên). Đến nay vẫn còn dấu tích phần mộ.

Trước Cách Mạng tháng 8/1945, lần theo tin tức

trong “Đặng Gia Thế Phả”. Các Cụ trong họ đã cử

người vào tận núi Trúc Sơn mong được chắp nối cội

nguồn Tổ nghiệp. Đường xá xa xôi, đò giang cách trở,

phương tiện đi lại rất khó khăn, cơm nắm muối vưng

làm lương ăn, tư quê nhà các Cụ dậy tư gà gáy đi bộ đến

núi Trúc Sơn đã quá Ngọ.

Page 29: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 29 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Các Cụ kể tiếp rằng: chỉ nhìn thấy bạt ngàn màu

xanh của rưng trúc, măng mọc nhiều tầng xin xít ken

dầy. Trời cao, đất rộng, người thưa, đi hỏi thăm cũng

không được như tâm nguyện, các Cụ đành quay lại thắp

hương, bái vọng tổ tiên rồi lại keo nhau ra về.

Khi đi về tới sông Ninh Giang, đîc uống nước sông

xanh mát, tuy chuyến đi tìm cội nguồn chưa được toại

nguyện, trong lòng mọi người thấy vui mưng khôn tả.

Khi về đến Quê Hương thì làng xóm đã lên đèn.

Thời vận và cơ may đã đến.

Vào thập niên 90 của thế kỷ trước, họ Đặng Thôn

Xuân La, Huyện Phú Xuyên đã được đọc bộ tộc phả lớn

của họ Đặng vung Lương Xá Huyện Chương Mỹ. Thật

là vô cung sung sướng được mắt thấy tai nghe: Cụ

Thượng Tổ Tố Quận Công Đặng Thế Công là con thứ

hai của (Hiền Tổ) Tổ phụ Khâm Quận Công Đặng Thế

Khanh và Tổ Mẫu là Cụ Nguyễn Thị Hồng sinh ra.

Page 30: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 30 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Họ ĐÆng Th«n Xu©n La ®· sao chÐp ®Çy ®ñ nh÷ng t liÖu gèc vïng L¬ng X¸ vÒ gia thÕ, th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña Cô Tæ Tè QuËn C«ng §Æng ThÕ C«ng.

T×m hiÓu nh÷ng sù kiÖn trong §¹i ViÖt Sö Ký Toµn Th và truy cËp Internet trªn website cña gißng hä §Æng ViÖt Nam t¹i ®Þa chØ http://www.hodangvietnam.com/ ®Ó cã thªm c¸c th«ng tin liªn quan, nh»m bæ sung ®Çy ®ñ vµo quyÓn ph¶ : §Æng Gia ThÕ Ph¶ cña Cô §Æng Quèc Cêng ghi chÐp biªn so¹n xa kia cßn thiÕu. Cho ®Õn nay ®· ®îc viÕt ®Çy ®ñ, ®Ó l¹i bé ph¶ hoµn chØnh cho con ch¸u hä §Æng th«n Xu©n La, Phó Xuyªn lu gi÷ ®Õn mu«n ®êi.

Trong khi sao chÐp cã thÓ thiÕu xãt vÒ t liÖu còng nh cha hiÓu hÕt ch÷ nghÜa cña TiÒn nh©n viÕt téc ph¶ xa kia, rÊt mong c¸c ®éc gi¶ cïng bµ con trong chi téc hä lîng thø mµ bæ sung thªm nh÷ng t liÖu vÒ truyÒn

Page 31: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 31 §Æng Gia ThÕ Ph¶

ng«n vµ s¸ch sö, xin tiÕp thu ®Ó khi t¸i b¶n ®îc hoµn chØnh.

Mïa xu©n n¨m Kû Söu, 2009§Æng §×nh HiÕu (80 tuæi)

Thêng tÝn phñ, thîng phóc huyÖnphîng dùc tæng, xu©n la x·

§Æng gia thÕ ph¶Thø trung nho khoa lª triÒu h¬ng cèng

KÝnh so¹n(§· sao chÐp, bæ sung ph¶ hÖ c¸c ®êi

n¨m 2009)

Page 32: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 32 §Æng Gia ThÕ Ph¶

TiÓu sö cô ®Æng thÕ c«ng

Cô sinh Ất Mão 1615, Hoằng Định năm thứ

16. Quª qu¸n t¹i Tróc S¬n huyÖn Ch¬ng §øc, Phñ øng Thiªn (nay lµ HuyÖn Ch¬ng Mü), sau dêi ®Õn X· Xu©n La, Tæng Phîng Dùc, HuyÖn Thîng Phóc, Phñ Thêng TÝn (nay lµ Th«n Xu©n La, HuyÖn Phó Xuyªn). Cô qua ®êi n¨m Canh Tuất 1670 ®êi Vua Cảnh Trị năm

thứ 8, ®îc ban tªn Thôy lµ : Trung ThuÇn, phong : §« §èc §ång Chi. Cô thọ 56 tuổi mộ thiên

táng tại khu ®Êt dèc vai Rua Thôn Xuân La, Huyện

Phú Xuyên.

Cô §Æng ThÕ C«ng lµ ngêi v¨n vâ song toµn, tµi trÝ cã thõa , giái c÷a ngùa, b¾n sóng, giái c¶ ®¸nh thuû ®¸nh bé, hÇu h¹ chóa T©y V¬ng TrÞnh T¹c cha lªn ng«i. Tr¶i gióp c¸c ®êi vua ThÇn T«n Phóc Th¸i, VÜnh Thä ThÇn T«n, ThÇn T«n ThÞnh §øc vµ ®êi Vua Kh¸nh §øc tam niªn. Cô ®· lËp nhiÒu

Page 33: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 33 §Æng Gia ThÕ Ph¶

chiÕn c«ng trong c«ng cuéc ®¸nh giÆc dÑp néi lo¹n ®îc phong chøc tíc:

- Tè QuËn C«ng.- §Ò §èc QuËn C«ng.- H÷u §« §èc.- §« §èc Thiªm Sù.- §« §èc §ång Tri. (Sau khi mÊt Cô ®îc

Vua truy tÆng).- N¨m Giáp Thân 1644, niªn hiÖu Phúc Thái

năm thứ 2, Cụ 29 tuổi. Vua ban chiÕu Cô §Æng ThÕ C«ng gi÷

chøc Tham §èc mäi viÖc trong quËn ë Tø VÖ ThÇn Vò (Tßng NhÞ PhÈm). Còng n¨m Êy Cô theo nhµ Chóa ®i lîc ®Þnh Cao B»ng. Lóc nµy Cô cha ®îc cÊp qu©n binh, chØ ®em nghÜa sÜ thñ h¹ cña m×nh ®i hé vÖ. Khi trë vÒ Cô ®îc sai chÆn hËu. Cô ®· phôc kÝch vµ ®¸nh giÕt ®îc tíng giÆc, tõ ®ã qu©n giÆc rÊt sî uy danh cña Cô. Cô xøng danh lµ tíng cã mu lîc, mçi khi v©ng mÖnh xuÊt

Page 34: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 34 §Æng Gia ThÕ Ph¶

qu©n ®Òu tÝnh to¸n cÈn thËn. Khi l©m trËn gi¸p chiÕn, ®Òu thùc hiÖn kÕ ho¹ch chu tÊt vÑn toµn.

- N¨m Ất Dậu 1645, niªn hiÖu Phúc Thái năm

thứ 3, Cụ 30 tuổi. Th¸ng 5 mïa h¹, V¬ng Th©n Th¸i B¶o

Phï QuËn C«ng TrÞnh §îc vµ Th¸i Phã Hoa Qu©n C«ng TrÞnh SÇm lµm lo¹n ®em qu©n ®¸nh lÉn nhau. Doanh QuËn C«ng §Æng ThÕ Tµi lµ b¸c ruét cña Cô §Æng ThÕ C«ng ®em qu©n tiÕn ®¸nh chóng gi¸p Cèng §¸. Cô ®a sóng lín b¾n vµo doanh tr¹i qu©n ph¶n nghÞch, ®¹n r¬i xuèng nh ma. Cô ®ãn ®¸nh chóng ë chî phêng Phóc L©m. Cô h« qu©n tiÕn ®¸nh th¾ng ®îc nghÞch tÆc.

- N¨m Nhâm Thìn 1652, niªn hiÖu Khánh Đức

năm thứ 4, Cụ 37 tuổi.

Vua sai Cô §Æng ThÕ C«ng ®i ®¸nh dÑp c¸c n¬i vïng ThÊt TuyÒn ë L¹ng S¬n, Cô ®¹i ph¸ ®îc qu©n giÆc.

Page 35: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 35 §Æng Gia ThÕ Ph¶

- N¨m Quý Tỵ 1653, niªn hiÖu Khánh Đức

năm thứ 5. Tõ tháng 2, đổi niên hiệu là Thịnh Đức năm

thứ 1, Cụ 38 tuổi.

Th¸ng giªng mïa xu©n, Vua sai Doanh QuËn C«ng §Æng ThÕ Tµi thèng lÜnh c¸c doanh cïng Cô §Æng ThÕ C«ng tiÕn ®¸nh Cao B»ng, ®uæi ®îc giÆc M¹c. Hä M¹c xin hµng, tõ ®ã vÒ sau kh«ng lo giÆc ë phÝa B¾c n÷a.

- N¨m Bính Thân 1656, niªn hiÖu Thịnh Đức

năm thứ 4, Cụ 41 tuổi.

Th¸ng 11, Vua sai Cô §Æng ThÕ C«ng thuéc quyÒn thèng l·nh Ninh Quèc C«ng ®i chinh ph¹t ®¹o NghÖ An. Cô sai qu©n ®¾p lòy chèng giÆc. Bän giÆc bÞ giÕt rÊt nhiÒu. KÞp ®Õn chiÕn th¾ng trËn §¹i N¹i, Cô ®îc th¨ng lµ §Ò §èc H©n QuËn C«ng. [*]

[*]: Mùa hạ, tháng 5, giặc vào cửa biển Nam Giới đánh úp. Bọn Lê Sĩ Hậu, Nguyễn Hữu Sắc, Bùi Sĩ Lương, Thái Bá Trật đều thua chạy, bỏ cả thuyền ghe, súng đạn, khí giới. Giặc lại vào cửa biển Đan

Page 36: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 36 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Nhai. Bọn Văn Thiêm sức không địch nổi cũng bỏ thuyền chạy. Giặc ập tới vây Đào Quang Nhiêu ở xã Hương Bộc, huyện Thạch Hà, Trịnh Toàn đốc các tướng tiến lên, bày trận ra sức đánh. Thấy thế giặc đương hăng, Toàn lấy cờ bản mệnh trao cho Đốc thị Dương Hồ. Hồ sôi sục lòng trung nghĩa, cưỡi voi lên trước, vẫy các quân thẳng tiến. Toàn đốc thúc quân kỵ xông lên đánh. Thế là bọn Quang Nhiêu mở toang cửa luỹ ra đánh. Giặc thua chạy. Quan quân đánh kẹp vào đất Đại Nại (Đại Nại là tên xã, thuộc huyện Thạch Hà), đuổi giết rất nhiều giặc, thu được voi ngựa, khí giới, súng đạn nhiều không kể xiết. Toàn lại đem thuộc tướng về đóng ở An Trường .

Tháng 5 nhuận, xét công thắng trận ở Đại Nại. Phong Trịnh Toàn làm khâm sai tiết chế thuộc thuỷ bộ chư dinh kiêm hành hạ phủ trị Nghệ An đạo phó đô tướng thái uý Ninh quốc công, mở phủ Dương Uy; Đốc thị Dương Hồ làm Công bộ tả thị lang Thọ Lâm bá, Ngô Sĩ Vinh làm Quang lộc tự khanh, Lý Hải hầu, Phạm Hưng Tạo làm Thái bộc tự khanh Thọ Lĩnh hầu, Vũ Vinh Tiến làm Hộ khoa đô cấp sự trung Lệ Hải tử. Thăng Đào Quang Nhiêu làm thiếu bảo, Lê Thì Hiến làm đô đốc đồng trị, Nguyễn Nghĩa Chẩn, Mẫn Văn LIên làm đô đốc thiêm sự; Đặng Thế Công, Hoàng Nghĩa Giao, Đinh Văn Tả, Lê Văn Tiến, Đào Thế Tiên, Lê Văn Long, Mai Văn Hiếu làm đề đốc. (Trích trong Đại Việt sử ký toàn thư)

- N¨m Đinh Dậu 1657, niªn hiÖu Thịnh Đức năm thứ 5, Cụ 42 tuæi.

Th¸ng 6, Vua sai Cô §Æng ThÕ C«ng ®èc xuÊt c¸c doanh qu©n thuéc h÷u ®¹o ®Ó ®¸nh dÑp bän dßng dâi nhµ NguyÔn. Lóc nµy c¸c c¸nh qu©n t¶ ®¹o vµ chÝnh ®¹o ®· tan vì. Qu©n giÆc thõa th¾ng ®uæi ®Õn bê s«ng. Cô chØ huy c¸nh qu©n phÝa h÷u tiÕn ra, chÆn ngang b¾n vµo qu©n

Page 37: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 37 §Æng Gia ThÕ Ph¶

giÆc, giÆc thua ch¹y. Khi luËn c«ng, Cô ®îc ®øng vµo hµng ®Çu, th¨ng lµm H÷u §« §èc. [*]   

[*]: Tháng 6/1657, Thống lĩnh quan phó đô tướng Thái bảo Phú quận công Trịnh Căn sai bọn Lê Thì Hiến, Hoàng Nghĩa Giao, Đặng Thế Công đều đem các quân chia đường vượt sông. Thì Hiến ra quân theo đường chính, bên tả thì Nghĩa Giao, bên hữu thì Thế Công, đều tiến quân đánh giặc ở đất Nam Hoa (Nam Hoa là tên xã, thuộc huyện Thanh Chương). Thì Hiến và Nghĩa Giao mới đánh một trận đã phá được luỹ giặc. Các quân tranh nhau lập công tiến sâu vào, hàng ngũ lộn xộn, tự động vỡ chạy. Giặc thừa thế đuổi đến bờ sông. Thống lĩnh quan phó đô tướng Thái bảo Phú quận công Trịnh Căn sai lính nội hầu bắn vào, giặc vì thế phải rút lui. Đặng Thế Công ở chi bên hữu bắn ngang vào cự chiến. Bọn Mai Văn Hiếu, Lê Sĩ Hậu cũng sai thuỷ quân lên bờ ứng cứu. Giặc phải thua chạy.

        Mùa thu, tháng 7/1657, xét công thắng trận ở Nam Hoa. Cho thăng chức tước theo thứ bậc. Lấy Đặng Thế Công làm hữu đô đốc.(Trích trong Đại Việt sử ký toàn thư)

  - N¨m Mậu Tuất 1658, niªn hiÖu Thịnh Đức

năm thứ 6, Tư tháng 2 trở đi đổi là Vĩnh Thọ năm thứ 1,

Cụ 43 tuổi.

Page 38: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 38 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Vua sai Cô §Æng ThÕ C«ng cïng c¸c t-íng chia ®êng tiÕn ®¸nh giÆc ®Þa ph¬ng TuÇn LÔ ë H¬ng S¬n. Khi Êy c¸c tíng h¨ng h¸i kÐo nhau ®i ®¸nh nhau víi giÆc ®· th¾ng lín mµ cô Tæ cha kÞp tíi.

 - Th¸ng giªng n¨m Kỷ Hợi 1659, niªn hiÖu

Vĩnh Thọ ThÇn T«ng năm thứ 2, Cô 44 tuæi. Bµn ®Þnh c«ng ®¸nh giÆc t¹i X· TuÇn

LÔ HuyÖn H¬ng S¬n, Vua cho lµ Cô §Æng ThÕ C«ng dïng d»ng ®Õn chËm nªn ®· h¹ chøc Cô xuèng lµ §« §èc Thiªm Sù. [*]

 [*]: Mùa xuân năm 1659, tháng giêng nhuận, xét công thắng trận ở Tuần Lễ. Lấy Đào Quang Nhiêu làm phó tướng, thiếu uý, mở dinh gọi là Tả khuông quân, ban cho ấn dinh; Trịnh Đăng Đệ làm Hồng lô tự khanh, Lễ Phái tử; Lê Thì Hiến làm thiếu bảo; Đinh Văn Tả, Đàm Cảnh Kiên, Đào Thế Tiên, Lê Văn Đăng đều làm đô đốc đồng tri. Ngoài ra đều được thăng chức theo thứ bậc khác nhau. Giáng Đặng Thế Công làm đô đốc thiêm sự, vì cớ rụt rè không biết ứng cứu tiếp chiến. (Trích trong Đại Việt sử ký toàn thư)

Page 39: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 39 §Æng Gia ThÕ Ph¶

C¸c thêi kú viÕt téc ph¶ còng nh chÝnh sö ®¬ng triÒu vµo nh÷ng n¨m

tiÕp theo, kh«ng thÊy ghi c«ng lao tªn tuæi Cô vµo trong sö s¸ch.

Page 40: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 40 §Æng Gia ThÕ Ph¶

§Êt níc t¹m b×nh yªn. Cô c¸o quan, xin nhµ Vua ®i khai canh lËp Êp khai ph¸ hoang ®iÒn.

TruyÒn r»ng: th¸ng giªng mïa xu©n trong mét buæi nhµn du, Cô Tæ xuèng ngùa dõng ch©n bªn lµng Phîng (nay lµ Th«n Ph-îng Vò HuyÖn Phó Xuyªn, thÊy ®Êt nµy c¶nh l¹ ®Ñp t¬i, s¸t lµng Phîng lµ con ®êng thîng ®¹o tõ kinh ®« Th¨ng Long ®i vµo xø Thanh, bªn tr¸i lµ con ®êng b»ng tr¶i réng, ngùa xe qua l¹i. KÒ bªn con ®êng thîng ®¹o lµ s«ng T« LÞch uèn dßng. ThÕ ®Êt Long Ph-îng «m bäc, bªn trong cïng lµ ®Çm níc dµi réng mªnh m«ng, cuèi ®Çm næi lªn ®åi ®Êt lín, c©y cèi tèt t¬i quanh n¨m S©m CÇm tô héi (truyÒn r»ng lµ thÕ ®Êt con rïa con). BiÕt lµ n¬i ®Êt tèt, Cô nghØ ch©n t¹i ®Êy

Page 41: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 41 §Æng Gia ThÕ Ph¶

®Ó lËp tr¹ khai canh, tôc gäi lµ Êp Tr¹ Xu©n. (Gß ®Êt ®ã thuéc khu vùc trêng trung häc phæ th«ng §ång Quan-ngµy nay). C¸c ®êi sau di dêi ®Õn ®Êt míi theo nh÷ng nhµ ®Þa lý lµ ®Êt con rïa mÑ, nay lµ Th«n Xu©n La, HuyÖn Phó Xuyªn.

Nh÷ng ngêi phiªu t¸n ®îc tin cô QuËn C«ng lËp Êp ®Ó chiªu mé d©n ®Õn ®Ó khai ph¸ hoang ®iÒn. Hä kÐo nhau ®Õn rÊt ®«ng xin Cô chë che gióp ®ì.

Tr¶i qua nhiÒu n¨m khai ph¸, c¸c thÕ hÖ ®êi sau cña Cô Tæ cïng d©n phiªu b¹t tø ph¬ng chung tay khai ph¸ hoang ®iÒn. Tõ nh÷ng c¸nh ®ång hoang ho¸ cá mäc nh rõng, dÇn dÇn ®· biÕn thµnh nh÷ng c¸nh ®ång lóa tèt t¬i. Tõ Êp nhá ®· trë thµnh xãm thµnh lµng, ®ång ruéng khai hoang phôc ho¸ ngµy mét nhiÒu h¬n, ®êi sèng d©n Êp ®· ®îc an c l¹c nghiÖp .

Page 42: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 42 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Tõ khi Cô lËp thªm chi ph¸i ë Êp Tr¹ Xu©n, nay lµ th«n Xu©n La, HuyÖn Phó Xuyªn cho tíi nay trë thµnh n¨m chi con ch¸u. §êi ®êi ®Òu cã ngêi lµm hµo trëng, häc hµnh duy chØ cã ¤ng §Æng Quèc Cêng thi ®ç H¬ng Cèng triÒu nhµ Lª Trung Hng.

N¨m Canh Tuất 1670, niªn hiÖu Cảnh Trị năm

thứ 8, Ngµy 15.4, tõ b¶n Êp nµy Cô §Æng ThÕ C«ng muèn ®i ch¬i n¬i kh¸c ®Ó t×m thªm ®Êt tèt cho c¸c con ch¸u mai sau. Khi tíi ®Çu xø, Cô giôc ngùa ®i tiÕp ®Õn con dèc vai rïa, kh«ng may gÆp c¬n giã d÷, khiÕn Cô ng· ngùa, Cô ®· ho¸. Mèi ®ïn thµnh mé, xa gäi lµ thiªn t¸ng.

Sau khi qua ®êi, Cô §Æng ThÕ C«ng ®îc vua HuyÒn T«ng C¶nh TrÞ phong tÆng lµ §« §èc §ång Tri, ban tªn Thôy: Trung ThuÇn, Cô thä 56 tuæi.

Bé ph¶ cÊt gi÷ trong tõ ®êng Cô Kh©m QuËn C«ng §Æng ThÕ Khanh lµ Tæ

Page 43: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 43 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Phô Cô Tæ t¹i Th«n øng Hoµ, X· Lam §iÒn, HuyÖn Ch¬ng Mü cã ®o¹n ghi chÐp: Cô Tæ QuËn C«ng §Æng ThÕ C«ng mÊt t¹i Thêng TÝn Phñ, Thîng Phóc HuyÖn, Phîng Dùc Tæng, Xu©n La X·, thä 56 tuæi. (nay lµ Th«n Xu©n La, HuyÖn Phó Xuyªn).

“QuyÓn ph¶ cña ¤ng §Æng V¨n Ph¸i dÞch n¨m MËu DÇn 1938 Hoµng triÒu B¶o §¹i thø 13 ghi chÐp: Tè QuËn C«ng §Æng ThÕ C«ng mÊt ngµy 28 th¸ng giªng, t¸ng t¹i L¨ng Gç, Xø §ång Néi, Th«n øng Hoµ, X· Lam §iÒn, HuyÖn Ch¬ng Mü.” ???

C«ng viÖc cóng tÕ giç tæ ngµy Cô ho¸ 15/04 lµ ngµy kþ nhËt.

§Õn ngµy kþ, con ch¸u trong hä cóng tÕ Tæ t¹i mé phÇn. §Õn khi c¸c chi ph¸i ®· x©y dùng nhµ thê riªng th× c«ng viÖc cóng tÕ

Page 44: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 44 §Æng Gia ThÕ Ph¶

giç Tæ ®· cóng riªng, lÔ phÈm chi nµo chi nÊy thô léc.

C«ng viÖc cóng giç Tæ vµo 2 ngµy. Ngµy h«m tríc 14/4 Cóng tÕ c¸o c¬m,

ngµy chÝnh kþ 15/4 cóng tam sinh.LÔ phÈm cóng c¸o c¬m gåm cã: 2

m©m o¶n qu¶, mçi m©m 5 phÈm o¶n to, 1 n¶i chuèi, 1 chai rîu, trÇu cau ®Çy ®ñ cóng tÕ t¹i mé phÇn cña Cô Tæ.

LÔ phÈm kÓ trªn giao cho 2 xuÊt ®inh ng«i lÇn g¹o lît d©ng t¹i nhµ thê. Khi cóng tÕ giç Tæ xong, con ch¸u trong hä kiÕn t¹i ®Ó thô léc cã chia phÇn.

Ngµy chÝnh kþ 15/4 lÔ vËt cóng tam sinh, tiÒn s¾m söa lÔ vËt bæ tÊt c¶ ®Çu ®inh. Khi cóng giç tæ xong c¸c ®Çu ®inh con ch¸u còng kiÕn t¹i thô léc, kh«ng chia phÇn.

ViÖc cóng tÕ giç Tæ ®· thµnh lÖ.

Page 45: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 45 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Xa kia, c¸c cô trong hä ®· x©y l¨ng mé Cô Thuû Tæ. KiÕn tróc l¨ng mé theo kiÓu lôc l¨ng, xung quanh l¨ng cã ®Ò bèn c©u th¬:

§Æng Gia Tæ MéThiªn t¸ng Quy kiªnTróc lÜnh di truyÒn

Xu©n S¬n hiÓn tÝchN¨m 2000, ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng

vµ phßng VHTT HuyÖn Phó Xuyªn ®· c«ng nhËn ®©y lµ ng«i mé cæ vµ cÊp giÊy phÐp cho gißng hä §Æng th«n Xu©n La HuyÖn Phó Xuyªn ®îc x©y nhµ tõ ®êng.

Trªn c¬ së v¨n ho¸ tÝn ngìng ®ã, ®Õn n¨m BÝnh TuÊt 2007, ®Ó tá lßng tri ©n ®Õn Tiªn Tæ, con ch¸u trong 3 chi téc hä §Æng Th«n Xu©n La ®· ®ãng gãp c«ng gãp cña ®Ó x©y dùng mé chÝ Cô Tæ trªn ®Êt linh thiªng, to ®Ñp khang trang xøng víi

Page 46: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 46 §Æng Gia ThÕ Ph¶

c«ng ®øc cña Cô Tæ. §Ó l¹i cho mu«n ®êi sau ®Ìn nhang thê cóng. ViÖc cóng giç Tæ ®Õn nay vÉn gi÷ nguyªn nh cùu lÖ.

L¨ng mé Cô Tæ Tè QuËn C«ng §Æng ThÕ C«ng T¹i Th«n Xu©n La, Phîng Dùc, Phó Xuyªn. (¶nh: §Æng Anh

TuÊn – 5/4/09)

Cô Tè QuËn C«ng§Æng ThÕ c«ng cã hai phu nh©n

ChÝnh ThÊt Phu Nh©n:

Page 47: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 47 §Æng Gia ThÕ Ph¶

ChÝnh ThÊt Phu Nh©n lµ QuËn Chóa TrÞnh ThÞ Ngäc Duyªn lµ con thø hai cña T©y V¬ng TrÞnh T¹c. Sinh h¹ ®ù¬c mét con trai vµ mét con g¸i. Con trai lµ: §iÒn QuËn C«ng §Æng ThÕ Thuyªn (hay Xuyªn), §iÒn QuËn C«ng §Æng ThÕ Thuyªn (hay Xuyªn) sinh h¹ ®ùoc 10 con trai lµ:

1. Tù Léc HÇu §Æng TiÕn Tù.2. ChÊn Trô HÇu §Æng TiÕn KiÓm.3. Kh¬ng Thä HÇu §Æng TiÕn NhiÖm.4. §ång Tri Phñ §Æng TiÕn Lu.5. Tham NghÞ §Æng TiÕn Viªn.6. TriÖu C¬ HÇu §Æng TiÕn T¸.7. T¹o SÜ Giao TÝn HÇu §Æng TiÕn Giao.8. T¹o SÜ §Æng TiÕn TruyÒn.9. T¹o SÜ §Æng §×nh §¹t.10. Thuéc Viªn §Æng §×nh To¹i.

Phu Nh©n Thø ThiÕp:

Page 48: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 48 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Phu nh©n sinh h¹ ®Õn nay ®· trë thµnh n¨m chi T«n Téc:

1/Chi c¶: §Æng §×nhTrëng chi §Æng §×nh VÞ Phông LÔ, HiÖn nay, §Æng §×nh Bao kÕ tù.2/Chi Hai: §Æng v¨nTrëng chi §Æng V¨n Síng Phông LÔ, chi nµy v« tù, con ch¸u trong chi kh«ng biÕt lu l¹c ph¬ng nµo.3/ Chi Ba: §Æng V¨nTrëng chi §Æng V¨n ChØ phông lÔ, chi nµy vµo Thanh Ho¸ lËp nghiÖp ®Õn nay kh«ng râ tin tøc.4/ Chi T: §Æng V¨nTrëng chi §Æng V¨n Tù phông lÔ, ®Õn nay §Æng V¨n Ên kÕ tù.5/ Chi N¨m: §Æng V¨n

Page 49: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 49 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Trëng chi §Æng V¨n N«ng phông lÔ, ®Õn nay §Æng V¨n NhuËn kÕ tù.

ghi chÐp ph¶ hÖ c¸c ®êi

Page 50: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 50 §Æng Gia ThÕ Ph¶

t»ng tæ kh¶o (Cô Néi cña Cô §Æng ThÕ C«ng)

Cô tæ bèn ®êi Cô §Æng ThÕ C«ng lµ Th¸i Uý NghÜa Quèc HËu Tr¹ch C«ng Thîng §¼ng §¹i V¬ng: §Æng HuÊn.

Cô sinh qu¸n t¹i X· L¬ng X¸, HuyÖn Ch-¬ng §øc, Phñ øng Thiªn, nay lµ L¬ng X¸, HuyÖn Ch¬ng Mü. Tró Qu¸n H¹ Th«n, X· ThÞnh §øc, Phó Xuyªn, nay lµ Th«n GiÏ H¹, HuyÖn Phó Xuyªn. Cô qua ®êi ngµy 18/06 n¨m Canh DÇn, thä 72 tuæi. TruyÒn ng«n, mé t¸ng t¹i nói Th¹ch Thµnh TØnh Thanh Ho¸, di t¸ng vÒ gß m¶ hËu cung chïa Phóc Am, th«n GiÏ H¹, HuyÖn Phó Xuyªn.

Cô Tæ v¨n vâ song toµn, søc ®Þch mu«n ngêi, n¨m 19 tuæi ®Çu qu©n TriÒu Nhµ M¹c ®îc phong chøc Chëng VÖ Sù Tíc Khæng Lý B¸.

Page 51: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 51 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Th¸ng 4 n¨m T©n Hîi 1551, Trung T«n ThuËn B×nh N¨m thø 3, Cô cïng phu nh©n Lª ThÞ Ngäc Huyªn con g¸i tíng Nam §¹o

ThuÇn QuËn C«ng Lª B¸ §Ô vµo Nam TriÒu Thanh Ho¸ quy thuËn nhµ Lª Trung Hng, ®îc phong tíc: Khæng Lý HÇu, phong chøc: Tiªn phong Tíng qu©n cña §èc Bé Qu©n, thëng hai con chiÕn m·, cÊp 100 qu©n, l¬ng thùc khÝ giíi ®Çy ®ñ, ®îc phÐp lµm t gia bªn phñ Chóa.

H¬n 40 n¨m trong c«ng cuéc ®¸nh giÆc cøu níc, kh«i phôc nhµ Lª Trung Hng ë Nam TriÒu Thanh Ho¸. Cô Tæ lËp nhiÒu chiÕn c«ng to lín, ®îc phong nhiÒu chøc tíc cao quý, ®Ó l¹i nhiÒu ®iÒu vui mõng cho con ch¸u mu«n ®êi. C«ng danh Cô vang väng m·i víi non s«ng ®Êt níc.

Cô Tæ cã con g¸i thø hai lÊy Thµnh Tæ TriÕt V¬ng TrÞnh Tïng, ®îc tiÕn t«n lµ Th¸i

Page 52: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 52 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Quèc, Th¸i Phi sinh ra V¨n Tæ NghÞ V¬ng TrÞnh Tr¸ng.

hiÒn tæ kh¶o (¤ng Néi cña Cô §Æng ThÕ C«ng)

¤ng Néi Cô Tæ §Æng ThÕ C«ng lµ §Æng TiÕn Vinh, sau phong tíc lµ Hµ QuËn C«ng.

Cô sinh n¨m Nh©m TuÊt 1562 niªn hiÖu ChÝnh TrÞ n¨m thø 2. Cô sinh qu¸n t¹i

Page 53: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 53 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Nam TriÒu Thanh Ho¸, qua ®êi n¨m 1625 niªn hiÖu VÜnh Té n¨m thø 7, thä 64 tuæi. Mé t¸ng t¹i nói §¹i An, TÆng T¶ T Kh«ng ban Tªn Thôy lµ Träng Uyªn.

Cô lµ c«ng thÇn thêi Lª Trung Hng.

N¨m Nh©m Th×n 1592 ®êi Vua ThÕ T«n, niªn hiÖu Quang Hng n¨m thø 15, Cô cã c«ng lín b¶o vÖ Êu Chóa trÊn gi÷ Kinh §« Nam TriÒu Thanh Ho¸ ®îc phong:

- Chøc tíc: B¾c qu©n H÷u §« §èc.

- TiÕn phong: KiÖt TiÕt, Tuyªn Lùc D¬ng Vò Uy Dòng c«ng ThÇn Th Phñ Sù Th¸i B¶o.

- Phong: Thîng §¼ng §¹i V¬ng.

C¸c con cô [HiÒn tæ kh¶o]

hµ quËn c«ng ®Æng tiÕn vinh

Page 54: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 54 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Chi Gi¸p Doanh QuËn C«ng §Æng ThÕ Tµi.

Chi Êt Liªm QuËn C«ng §Æng ThÕ Khoa.

Chi BÝnh Kh©m QuËn C«ng §Æng ThÕ Khanh.

Chi §inh §iÖn Léc HÇu §Æng ThÕ T«ng.

Chi MËu Lan Xuyªn HÇu §Æng ThÕ Thiªm.

Chi Kû TuÊn §¼ng HÇu §Æng ThÕ N¨ng.

Chi Canh §Æng TiÕn Dãng (kh«ng cã con).

§Æng ThÞ Phóc con nu«i Chóa TrÞnh.

Page 55: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 55 §Æng Gia ThÕ Ph¶

§Æng ThÞ Xu©n Dung t«n lµ cao quyÒn C«ng Chóa cã ®Òn thê rÊt linh thiªng tôc gäi lµ ®Òn Vua Bµ.

hiÒn kh¶o (Bè cña Cô §Æng ThÕ C«ng)

Tæ Phô Kh©m QuËn C«ng §Æng ThÕ Khanh sinh n¨m Êt Mïi 1595, niªn hiÖu Quang Hng thø 18. Qua ®êi ngµy 01/10 n¨m Gi¸p Th©n, niªn hiÖu Phóc Th¸i 2. Ban tªn Thôy lµ : Phóc TrÝ, mé t¸ng t¹i X· §«ng S¬n, TØnh Thanh Ho¸.

Cô lµ C«ng ThÇn thêi Vua Lª Trung Hng cã nhiÒu c«ng lao hiÓn h¸ch, bµy mu tÝnh kÕ gióp c¸c TriÒu Vua vµ Chóa V¨n Tæ NghÞ V¬ng TrÞnh Tr¸ng, vît qua bao nhiªu nguy hiÓm lËp c«ng to. Cô Tæ Phô ®ùoc phong :

Page 56: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 56 §Æng Gia ThÕ Ph¶

- §« §èc ThiÕu B¶o.- TÆng Th¸i B¶o.- Thôy Phóc TrÝ.Cô [Tæ Phô] Kh©m QuËn C«ng §Æng

ThÕ Khanh Cã Ba Phu Nh©n:- ChÝnh ThÊt Phu Nh©n : NguyÔn

ThÞ Hång hiÖu Tõ Th«ng sinh h¹ 5 trai vµ 1 g¸i.

Tæ MÉu ChÝnh ThÊt Phu Nh©n: NguyÔn ThÞ Hång, hiÖu Tõ Th«ng lµ dßng dâi thi th, nÕp nhµ tr©m anh thÕ phiÖt. Cô hiÒn tõ ®øc ®é, Cô biÕt nhiÒu tôc ng÷ ca dao, lÇu th«ng kinh sö. Hµng ngµy thêng d¹y con ch¸u gi÷ g×n nÒ nÕp gia phong, d¹y con d¹y ch¸u häc nghÜa häc nh©n trong ®¹o ngò thêng. C¸c con ch¸u Cô c«ng to¹i danh thµnh phÇn lín ¬n nhê Tæ MÉu dµy c«ng vun ®¾p. Cô sinh ra Tè QuËn C«ng §Æng ThÕ C«ng.

Page 57: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 57 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Tæ MÉu mÊt ngµy 26/02 kh«ng ghi n¨m.

- Phu Nh©n: QuËn Chóa TrÞnh ThÞ Ngäc Mai sinh h¹ 5 trai vµ 1 g¸i.

- Thø ThiÕp : sinh h¹ 6 trai vµ 2 g¸i.

C¸c con Cô Tæ Phô Kh©m QuËn C«ng §Æng ThÕ Khanh.

16 con trai:

Page 58: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 58 §Æng Gia ThÕ Ph¶

1- BÝnh NhÊt VÜnh Thµnh HÇu §Æng ThÕ LuËn. Xãm B¸i, Thôy H¬ng, Ch¬ng Mü, Hµ T©y.2- BÝnh NhÞ Tè QuËn C«ng §Æng ThÕ C«ng. Thuû Tæ hä §Æng Th«n Xu©n La, HuyÖn Phó Xuyªn.3- §Ønh Léc HÇu §Æng ThÕ L·ng. Chi La C¶, Hµ §«ng.4- §iÖn Léc HÇu §Æng thÕ Hu©n. Lµng Cãt, Thanh Tr×, Hµ §«ng.5- Kh¸nh Léc HÇu §Æng ThÕ Hinh.6- BÝnh Tam §Ünh Phîng HÇu §Æng ThÕ Ph¬ng. Chóc Lý, øng Hoµ, Ch¬ng Mü.7- Th¾ng Léc HÇu §Æng ThÕ Hoµng. Phïng X¸, Th¹ch ThÊt.8- BÝnh Tø BÝnh Léc HÇu §Æng ThÕ Léc. Xãm C¶, Thôy H¬ng.9- BÝnh Ngò §Æng ThÕ Ph¸p. Xu©n Tr-êng, Nam §Þnh.

Page 59: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 59 §Æng Gia ThÕ Ph¶

10- Tµo L©m HÇu §Æng §×nh HiÒn. ®i Thanh Ho¸.11- BÝnh Lôc Thä L©m HÇu §Æng §Ýnh Khanh B×nh Lôc, Nam Hµ.12- §Æng TiÕn Nho.13- §Æng TiÕn ThiÖn.14- §Æng TiÕn Tíc Do Lé, Thanh Oai.15- §Æng TiÕn Mü. Phó L·m, Thanh Oai.16-BÝnh ThÊt §Æng TiÕn KÕ. Ch¬ng X¸. 4 con G¸i:1- §Æng ThÞ Du.2- §Æng ThÞ Ngäc Tuy.3- §Æng ThÞ ChÝnh.4- §Æng ThÞ Yªn.

Page 60: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 60 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Môc lôc Trang

Nguyên văn chữ hán Đặng Gia Thế Phả…….3

B¶n dÞch §Æng Gia ThÕ Ph¶..……………….22

Lêi Giíi ThiÖu………………………......……25

TiÓu sö Cô §Æng ThÕ C«ng…………….....…30

- ChÝnh ThÊt Phu Nh©n………...……………42

- Nh©n Thø ThiÕp……………………………43

Ghi chÐp ph¶ hÖ c¸c ®êi………….....44[T»ng Tæ Kh¶o] (Cô Néi cña Cô §Æng ThÕ C«ng)

Page 61: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 61 §Æng Gia ThÕ Ph¶

NghÜa Quèc HËu Tr¹ch C«ng §Æng HuÊn….45

[HiÒn Tæ Kh¶o](¤ng Néi cña Cô §Æng ThÕ C«ng)

Hµ QuËn C«ng §Æng TiÕn Vinh ...……….….47

- C¸c con Cô [HiÒn Tæ Kh¶o] Hµ QuËn C«ng §Æng TiÕn Vinh………………………..…..48

[HiÒn Kh¶o] (Bè cña Cô §Æng ThÕ C«ng)

Kh©m QuËn C«ng §Æng ThÕ Khanh ….…...49

- C¸c con Cô [HiÒn Kh¶o] Kh©m QuËn C«ng §Æng ThÕ Khanh……………………………51

§Æng Gia ThÕ Ph¶

Page 62: Tè QuËn C«ng §Æng Quèc C«ng, huý ThÕ C«ng lµ cô …€¦ · Web viewthị vi ngã ấp khai khoa tri thuỷ dã ngã. Đệ nhất đại tổ Đặng Quốc Công huý

Trang 62 §Æng Gia ThÕ Ph¶

Biªn tËp néi dung:§Æng §×nh HiÕu.ChÕ b¶n, söa b¶n in:§Æng Anh TuÊn.