Đặt kỳ vọng thực tế vào các dự án nhiệt điện khí LNG tại ...ieefa.org/wp-content/uploads/2021/01/Setting-the-Right...Đặt kỳ vọng thực tế vào các

Thu Vũ, Chuyên viên Phân tích Tài chính Năng lượng Tháng 1 năm 2021

1

Đặt kỳ vọng thực tế vào các dự án nhiệt điện khí LNG tại Việt Nam Rào cản chính sách và thị trường sẽ là phép thử cho các nhà đầu tư

Báo Cáo Tóm Tắt ViệtNamđãnhanhchóngtrởthànhmộttrongnhữngthịtrườngnhậpkhẩukhíthiênnhiênhoálỏng(LNG)hứahẹnnhấtởchâuÁ.RấtnhiềunhàđầutưtrongnướcvàquốctếđãbàytỏnguyệnvọngtheođuổicácdựántạiViệtNam.HọđượckhíchlệbởinhữngthayđổitrongtưduyquảnlýcủaChínhphủ,khôngcòncoinhiệtđiệnthanlàtrọngtâmcủahệthốngđiện,vàsựtăngtrưởngthầntốccủanănglượngtáitạotrongcơcấunguồnđiệnViệtNamtrongnhữngnămgầnđây.

Cácnhàđầutưnhiệtđiệnkhíđãtíchcựctruyềnđithôngđiệprằngkhíthiênnhiêncóthểlà“nhiênliệuchuyểndịchsạch”vàrằngcáctổmáynhiệtđiệnkhívớikhảnăngchạyphủđỉnhsẽlànguồncôngsuấtcầnthiếtđểbổtrợchocácnguồnđiệntáitạokhôngổnđịnh.

Đằngsaucácnỗlựctiếpthịnàylàmộtthựctếđơngiản.CácnhàcungứngkhítrênthếgiớihiệnđangđốimặtvớitìnhtrạngdưthừanguồncungtrongtrunghạnvàđiềunàybuộchọphảinhắmđếncácthịtrườngnănglượngđangtăngtrưởngnhưViệtNam.

Hệquảlà,ngànhđiệnViệtNamđãchứngkiếnmộtlànsóngcácnhàđầutưbàytỏquantâm—cùngvớiáplựcngoạigiaođikèm—chưatừngcótronglịchsử.PhầnlớnsựnáonhiệtđếntừcácdựánđượctruyềnthôngtốtvàgắnvớicácnhàđầutưvànhiênliệunhậpkhẩutừHoaKỳ,tuyvậy,cáctậpđoànnănglượnghàngđầucủaNhậtBảnvàHànQuốccũngnhanhchónggianhậpcuộcchơinày.Trongkhiđó,mộtsốdoanhnghiệptưnhânViệtNamcũngtíchcựcđềxuấtdựánvớihivọngcóthểtậndụngkinhnghiệmpháttriểndựánởđịaphươngđểthànhcôngtronglĩnhvựcnhiệtđiệnkhí.Ởthờiđiểmhiệntại,cácdoanhnghiệpnhànướccóvẻsẽđóngvaitròdẫndắtthịtrườngvớimộtsốdựánđãởgiaiđoạnpháttriểntươngđốichắcchắn.

MặcdùthôngtinvềcácdựánnhiệtđiệnkhíLNGởViệtNamđãvàđangtạoraấntượngrằngphầnlớncácdựánnàyđangdễdàngvượtquaquytrìnhcấpphéptạicáccơquannhànướccóthẩmquyền,thựctếhoàntoànphứctạphơnnhiều.ĐểcóthểđánhgiáchínhxáctriểnvọngthịtrườngnhiệtđiệnkhíởViệtNam,cácnhàphântíchcầnhiểuđượccácràocảnchínhsáchđứnggiữacácdựánnàyvàvạchđích.

Mộtsốnhàđầutưđãtựđặtranhữngmụctiêuđầythamvọngvềcácmốcthờigianhoànthànhcácgiaiđoạntriểnkhaidựán,bấtchấptínhphứctạpcủadựánnhiệtđiệnkhíLNGnóichung.Sựthậtđâylànhữngdựángồmnhiềugiaiđoạn,vớinhiềucấuphầnluônbiếnđộng,vànhiềurủiro—rủiroởkhâuthượngnguồn,hạnguồn,rủirođốitác,rủirotrongquátrìnhthicông,vànhiềurủirokhác.Cácdựánnhiệtđiện

Đặt kỳ vọng thực tế vào các dự án nhiệt điện khí LNG tại Việt Nam

2

khí,dovậy,sẽgặpnhiềukhókhănkhitriểnkhaihơncácdựánnhiệtđiệnthanvốnđãphảiđốimặtvớitìnhtrạngchậmtiếnđộvôthờihạn.

Bêncạnhđó,vẫncònrấtnhiềucâutrảlờicònđangbỏngỏvềkhảnăngthuxếptàichínhcủacácdựánnhiệtđiệnkhíLNG.CácnhàđầutưnướcngoàitiếptụcápdụngchiếnlượcgiảmthiểurủirothôngquatàichínhdựántrongkhicácyêucầunàykhôngcònphùhợpvớimộtthịtrườngcónềntảngkinhtếđangcảithiệnnhưViệtNam.Khôngmaychocácnhàđầutư,khungkhổpháplýcậpnhậtchocácmôhìnhdựánxâydựng-vậnhành-chuyểngiao(BOT)haymôhìnhnhàmáyđiệnđộclập(IPP)cóvẻkhôngcòntươngthíchvớicácđiềukhoảnhợpđồngmàcácchủđầutưdựánnhiệtđiệnkhíLNGđangđòihỏitừphíaTậpđoànĐiệnlựcViệtNam(EVN)vàcáccơquanChínhphủđểđảmbảokhảnăngvayvốnchodựán.

NhữngcâuhỏiliênquanđếngiáđiệnkhíLNGvànghĩavụtàichínhcứngnhắcđikèmvớicácnhàmáynhiệtđiệnkhísẽlàchủđềchínhtrongcáccuộcđàmphánhợpđồngmuabánđiện(PPA)trongthờigiantới.ĐốivớicácdựánđãđiđếnbướcđàmphánPPAvớiEVN,phầnkhókhănnhấtcủaquátrìnhpháttriểndựánmớichỉthựcsựbắtđầu.

Dovậy,cácnhàphântíchcầnphảicẩntrọngkhiđánhgiátriểnvọngcủangànhnhiệtđiệnkhíLNGViệtNamtrongtươnglaigần.


3

Mục lục

BáoCáoTómTắt......................................................................................................................................1

TâmĐiểmLNG..........................................................................................................................................4

CácNhàĐầuTư–HọlàAi?.................................................................................................................7

CácDNNNĐóngVaiTròChủĐạo..............................................................................................7

CơHộiLớnChoCácNhàCungCấpThiếtbị...........................................................................8

CácDoanhNghiệpTưNhânMuốnNốiTiếpThànhCôngcủaĐiệnMặtTrời.........9

CácNhàĐầuTư“NgoạiĐạo”TạoCơnSốtThịTrường....................................................9

ThiếtLậpKỳVọngĐúngMực..........................................................................................................10

CácRàoCảnPhápLý...........................................................................................................................15

MôHìnhBOT....................................................................................................................................15

MôHìnhIPP......................................................................................................................................16

BàitoándànhchoEVN.......................................................................................................................17

TínhLinhHoạtTrongVậnHànhVàTàiChínhCủaDựÁn...........................................17

GiáĐiệnKhíLNG............................................................................................................................17

GiớithiệuvềTácgiả............................................................................................................................19


4

Tâm Điểm LNG Trongnăm2020,ViệtNamđãtrởthànhđiểmsángcủathếgiớikhôngchỉbởinhữngthànhquảmàquốcgianàyđạtđượctrongviệckiểmsoátđạidịchCOVID-19màcònvìsựnổilêncủathịtrườngnàyvớivaitròlàmộttrongnhữngthịtrườngnhậpkhẩukhíthiênnhiênhoálỏng(LNG)hứahẹnnhấtkhuvựcchâuÁ.QuymôđồsộcủacácdựánnhàmáyđiệnkhívàhạtầngLNGđangđượcđềxuấtđầutư,cũngnhưsốlượngvàsựđadạngcủacácnhàđầutưđangbàytỏquantâmlàchưacótiềnlệtronglịchsửngànhđiệnViệtNam.

LànsóngquantâmnàyđượccủngcốtừmộtNghịquyếtđượcBộChínhtrịBanChấphànhTrungươngĐảngCộngsảnViệtNam,cơquanhoạchđịnhchínhsáchcấpcaonhấtcủaViệtNam,thôngquavàotháng2năm2020,nhằmđịnhhướnglạichiếnlượcpháttriểnngànhnănglượngViệtNamtrongthậpkỷtới,vớitầmnhìnđếnnăm2045.Nghịquyếtnàygiớihạnsựtăngtrưởngcủanhiệtđiệnthan,thayvàođó,đặtrayêucầuphảichútrọngpháttriểnnhanhchóngnhiệtđiệnkhíLNG,đồngthờiphảiưutiênpháttriểnhạtầngnhậpkhẩuvàphânphốiLNG.Chínhsáchmớiđặtmụctiêuchotớinăm2030,ViệtNamphảinhậpkhẩu8tỷm3LNGmỗinăm,từconsố0hiệnnay.

TheothônglệxâydựngchínhsáchtạiViệtNam,nhữngnộidungnhưvậytrongnghịquyếtđủđểlàmcăncứxâydựngcácquyđịnhphápluậtcụthểtrongđóchophéptăngtỷlệnhiệtđiệnkhíLNGtrongcơcấunguồnđiệnquốcgia.ViệcnàyhiệnđãtrongquátrìnhthựchiệnvớiviệcxâydựngQuyhoạchtổngthểvềnănglượngquốcgiathờikỳ2021-2030,tầmnhìn2050,vănbảnsẽlàmnềntảngchoQuyhoạchpháttriểnđiệnlựcquốcgiagiaiđoạn2021-2030,tầmnhìntớinăm2045(QHĐ8).Dựthảogầnnhấtđangđềxuấtnângcôngsuấtnhiệtđiệnkhíhiệntạilêngấpbốnlầnvàonăm2030,thành28GW,tươngđương21%tổngcôngsuấttoànhệthống.PhầnlớntrongsốnàydựkiếnsẽsửdụngLNGnhậpkhẩu.

Hình 1. Công Suất Nhiệt Điện Khí Của Việt Nam Có Thể Tăng Gấp Bốn Lần

Nguồn: Dự thảo Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia (tháng 12/2020) của Bộ Công Thương.


5

CáclãnhđạocấpcaonhấtcủaViệtNamđãthểhiệncamkếtchuyểnhướngsangpháttriểnnhiệtđiệnkhíLNGtrongbốicảnhthịtrườngkhíđốttoàncầuđanggặpnhiềuxáotrộn.ViệccáccôngtynănglượngphitruyềnthốngcủaHoaKỳtíchcựcmởrộngcôngsuấtkhaitháctừnăm2016vànhucầutiêuthụtoàncầusụtgiảmdođạidịchCOVID-19đãdẫntớitìnhtrạngdưthừanguồncungtrongtrunghạn.Điềunàydẫnđếnviệc,trongnămvừaqua,cácdoanhnghiệpngànhkhíđãvàđangtìmmọicáchđểchàocácdựánnhiệtđiệnkhíLNGgiátrịlớnvớichínhquyềnđịaphươngcáctỉnh.NổitrộihơncảlàcácdựánđikèmvớilợiíchcủacácdoanhnghiệpHoaKỳ,vàcácdựánnàythườngsonghànhvớisựủnghộcủachínhquyềnTổngthốngDonaldTrump.

Ởgócđộrộnghơn,bốicảnhthuậnlợicủathịtrườngđiệntrongnướccũngđãthúcđẩycácnhàđầutưtừHoaKỳchotớiNhậtBảnvàHànQuốcđặthivọngvàongànhnhiệtđiệnkhíLNGcủaViệtNamtrongthờigiantới.Yếutốthúcđẩychínhlàtiềmnăngtăngtrưởngmạnhmẽcủanhucầuđiệntrongtrunghạn.CáctậpđoànlớntrênthếgiớitiếptụclựachọnViệtNamlàđiểmđếntrongchiếnlượcdịchchuyểnchuỗicungứngrakhỏiTrungQuốcvàđiềunàysẽgiúpcáchoạtđộngsảnxuấtcôngnghiệptiếptụctăngmạnhtrongnhữngnămtới.SốliệumớinhấtcủaChínhphủchothấyngànhcôngnghiệpchếbiến,chếtạovàkimngạchxuấtkhẩucủaViệtNamđãnhanhchónghồiphụcvàonửacuốinăm2020saukhisuygiảmdođạidịchtrongQuýII.Đàphụchồinàydựkiếnsẽcònduytrìtrongnăm2021.

Hình 2. Ngành công nghiệp chế biến của Việt Nam đang trên đà hồi phục

Nguồn: Tổng cục Thống kê Việt Nam.

ViệcchuyểnhướngsangpháttriểnnhiệtđiệnkhíLNGdiễnracùnglúcvớiviệcChínhphủđangchothấysựthayđổitrongtưduytruyềnthống,khôngcòncoinhiệtđiệnthanlàtrọngtâm,vàtừngbướckhuyếnkhíchcácnguồnnănglượngtáitạo.Kể


6

từnăm2019,cácdựánnănglượngtáitạođãtạoranhữngthayđổicănbảnvànhanhchóngtrongngànhđiệnViệtNam.Mộtmặt,sựhìnhthànhnhanhchóngcủacácnguồnđiệnmặttrờivàđiệngióđãcủngcốniềmtinvàokhảnăngthíchứngcủahệthốngđiệnvàcácnhàquảnlýViệtNamvớimộtcơcấunguồnđiệnđadạnghơn.

Mặtkhác,sựthayđổitrongcơcấunguồnđiệnđãtạoracơhộigianhậpthịtrườnglýtưởngchocácnhàđầutưnhiệtđiệnkhí.Cácnhàmáynhiệtđiệnthanđãlàmnảysinhmâuthuẫnvớicáccộngđồngđịaphươngdonhữnghệluỵvềmôitrườngvàxãhộimàchúngmanglại.Dođó,chínhquyềnđịaphươngvàcáccánbộhoạchđịnhchínhsáchởcấptrungươngđãbịthuhútbởilậpluậnrằngnhiệtđiệnkhícóthểlànguồnnănglượngsạchhơnsovớinhiệtđiệnthan.Ngoaiviệctruyềnthôngrằngđâylà“nhiêuliệuchuyểndịchsạch”,cácbênủnghộthườngtậptrungnhấnmạnhthôngđiệprằngcáctổmáyđiệnkhícókhảnăngphátđiệnphủđỉnhnhanhchóngvà,dovậy,lànguồnbổtrợcầnthiếtchocácnguồnđiệntáitạokhôngổnđịnhngàycànglớntronghệthống.Khôngkémphầnquantrọng,vớinguồnlựctàichínhhạnhẹpcủaEVN,mộtsốnhàđầutưđãquảngcáovềchiphíthấpcủanhiệtđiệnkhíLNG.MộtsốthậmchíhứahẹnsẽbánđiệnchoEVNvớimứcgiáxuốngđến0,07USD/kWh.

MặcdùviệcchuyểnhướngsangLNGthườngđượccoilàmộtquyếtđịnhchínhsáchvềlựachọnnhiênliệu,bayếutốquantrọngsauđâysẽquyếtđịnhsựphùhợpcủaLNGnóichungvàcủatừngdựáncụthểnóiriêng.

Trướctiên,cầnlưuýrằngViệtNamđãcócácdựánkhaitháckhíđốtngoàikhơiđangtronggiaiđoạnvậnhành,vàcácphươngánnhậpkhẩuLNGchắcchắnsẽchịutácđộngcủagiávàsảnlượngsẵncócủacácdựánkhíngoàikhơiđangvàsắpđưavàokhaithácthươngmạinhưdựánCáVoiXanh,LôB-ÔMônhoặctrongtươnglailàKènBầu.

Thứhai,quyếtđịnhnhậpkhẩuLNGởquymôlớnđòihỏimộtkhoảnđầutưđángkểvàocơsởhạtầngphụcvụLNGvànỗlựcxâydựngcácthịtrườngtiêuthụkhídândụngvàcôngnghiệp.Nhữngquyếtđịnhnàychắcchắnsẽcầnsựthamgiacủanhiềubênliênquan,vàcâuhỏiđặtralàviệcbênnàosẽchịuchiphíxâydựngcơsởhạtầngLNGphụcvụcácbênmuakhôngphảiEVN.

Cuốicùng,cácchủđầutưdựánnhiệtđiệnkhíLNGđềucónhữnglợiíchquốcgiavàchínhtrịkhácnhauvàđiềunàycóthểảnhhưởngđếnviệcđánhgiátínhkhảthicủadựán.Vídụ,mộtsốbêncóthểdễdàngcóđượcsựhậuthuẫncủacáccơquantíndụngxuấtkhẩu.VớiquymôdựánhàngtỷUSD,cácđốitácthươngmạicủaViệtNamsẽphảitínhtoánkỹcàng.KhảnănghuyđộngsựủnghộvềmặtchủtrươngởtầmquốcgiacũngsẽtácđộngtớiviệcđánhgiáđộtincậycủanguồncungLNG.HìnhthànhmộtchuỗicungứngLNGtạikhuvựcBiểnĐôngsẽliênđớitớinhiềubên,vàyếutốanninhchínhtrịcóthểsẽlàmộttrongnhữngyếutốquyếtđịnhcuốicùng.

TriểnvọngcủathịtrườngLNGViệtNamcóthểnóilàtươisáng,nhưngsựháohứccủacácnhàđầutưsẽgặpphảiphépthửcủathịtrườngtrongnămtới.Bốicảnhthịtrườngchắcchắnsẽbiếnđộngmạnhkhicácbêntranhgiànhvịtrívàcácnhàquảnlýdầnhélộcácquytắcnềntảng,dẫnđếnloạibỏbớtnhữngnhàđầutưthiếunănglực.Bêncạnhđó,cácnhàhoạchđịnhchínhsáchnănglượngcũngsẽđượcthamvấnđểđảmbảorằngchiphíđầutưdựánsẽphùhợpvớikhảnăngchitrảcủaEVN.


7

Các Nhà Đầu Tư – Họ là Ai? CácdoanhnghiệpthuộcchuỗigiátrịLNGtrongvàngoàinươcđềubàytỏýđịnhtheođuổicácdựánnhiệtđiệnkhíLNGtạiViệtNam,đặcbiệtlàtrongnăm2020.TheotổnghợpcủaIEEFAdựatrêncácnguồnthôngtinđạichúng,tínhđếntháng12,đãcóítnhất30dựánnhiệtđiệnkhívớitổngcôngsuấtdựkiếnkhoảng93GWđượcđềxuấtnghiêncứu,xâydựng.KhoảngmộtnửatrongsốnàylàcáctổhợpdựántíchhợpvớiđầyđủcáccấuphầntừcảngnhậpkhẩuLNG,bồnchứa,hệthốngtáihóakhí,đườngốngdẫnkhívànhàmáyphátđiện.CácdựáncònlạiđơnthuầnlàcácnhàmáyphátđiệnchạykhíLNG.

Trongsốcácdựándonhàđầutưvàchínhquyềncấptỉnhđềxuất,mớichỉcó17,6GWđượcchínhthứcphêduyệtvàoquyhoạchđiệnhiệntại(QHĐ7điềuchỉnh).Chưacódựánnàođượckhởicôngxâydựng,ngoạitrừmộtnhàmáynhiệtđiệndieselsẵncósẽđượcnângcấpvàchuyểnđổisangsửdụngnhiênliệuLNG.

Cácnhàđầutưđadạngvềquốctịch,kinhnghiệm,vànănglựcchuyênmôntronglĩnhvựcLNGvànhiệtđiệnkhí.Mặcdù“cơnsốt”thịtrườngchủyếuđếntừcácnhàđầutưvànguồnnhiênliệunhậpkhẩutừHoaKỳ,thamvọngcủacáctậpđoànNhậtBảnvàHànQuốccũngnhưvaitròđịnhhìnhthịtrườngcủacácdoanhnghiệpnhànươc(DNNN)cũngkhôngnênbịxemnhẹ.

TheođánhgiátoàndiệncủaIEEFA,cácchuyểnđộngthịtrườngtínhđếnthờiđiểmhiệntạichothấymộtvàixuhướngnổibậtsauđây:

Các DNNN Đóng Vai Trò Chủ Đạo CáccôngtyconcủaTậpđoànDầukhíViệtNamvàTậpđoànĐiệnlựcViệtNamhiệnđãcótêntrongmộtsốítcácdựánđãđạtđếngiaiđoạnpháttriểntươngđốiđángkể.PVGashiệnđangxâydựngkhocảngLNGThịVải,mộttronghaicảngnhậpkhẩuLNGduynhấtcủaViệtNamđangtrongquátrìnhxâydựng,dựkiếnđivàohoạtđộngtừnăm2022.CảngnhậpkhẩunàysẽcungcấpkhíchonhàmáyđiệnNhơnTrạch3và4củaPVPowervớitổngcôngsuấtdựkiến1,5GW.ĐâylàhainhàmáyđiệnđầutiêntrongnươcđượcthiếtkếđểsửdụngLNG,dựkiếnvậnhànhtừnăm2023.PVGascũngđãthànhlậpliêndoanhvớiTậpđoànAEScủaHoaKỳđểpháttriểnkhocảngLNGSơnMỹtrịgiá1,4tỷUSD,dựkiếnkhánhthànhvàonăm2024.Trongsốcácdựántíchhợp,PVPowercũngdẫnđầutổhợpnhàđầutưchodựánLNGQuảngNinhtrịgiá1,9tỷUSDvớiđầyđủcáccấuphầnvềhạtầngnhậpkhẩu,bồnchứa,hệthốngtáihóakhívànhàmáyphátđiệnvớicôngsuất1,5GW,đượcthựchiệncùngcácđốitácNhậtBản.GENCO3củaEVNcũngđangpháttriểnmộtdựántươngtựlàLNGLongSơnvớicôngsuấtphátđiện1,2GW,đượcđềxuấtđưavàovậnhànhnăm2026.

Các Tập Đoàn Năng Lượng của Khu Vực và Thế Giới Tham Gia Liên Danh Chủ Đầu Tư NhậtBảnlàđốitáclâunămcủangànhđiệnViệtNamvàhiệnđangdẫnđầuvềsốlượngcáccôngtynănglượngđangtheođuổicácdựánLNG,vớicáctêntuổinhư


8

TokyoGas,Sojitz,Kyushu,JERAvàJ-Power.TiếptheolàHoaKỳvớinhữngcáitênquenthuộcnhưExxonMobilvàTậpđoànAES,vàHànQuốcvớiKogasvàGSEnergy.Chođếnnay,cácnhàđầutưnàyđãchọncáchtiếpcậnphổbiếnlàhợptácvớinhauhoặcvớicácdoanhnghiệptưnhântrongnướcvàcácDNNN.

TậpđoàndầukhítoàncầuExxonMobil,vàotháng10năm2020,đãkýmộtBiênbảnghinhớ(MOU)vớichínhquyềnThànhphốHảiPhòngvàcôngtyđiệnlựccủaNhậtBảnJERAđể“hợptáctrongmộttổhợpdựánnhiệtđiệnkhíLNGtạiHảiPhòng”.1Dựánđượcchialàmhaigiaiđoạnvớitổngvốnđầutưướctínhlà5,1tỷUSD,sẽbaogồmmộtcảngnhậpkhẩuLNGvớikhonổichứavàtáihóakhí(FSRU),khochứanổi(FSU),đườngốngdẫnkhívàmộtnhàmáyđiệnkhícôngsuất4,5GW.Trongcuộcđiệnđàmhồitháng6vừaquavớiThủtướngNguyễnXuânPhúc,đạidiệnExxonMobilchobiếttậpđoàncũngquantâmđếnmộtdựánnhàmáyđiện3GWtạitỉnhLongAn.2

Trongkhiđó,TokyoGasvàMarubeniđãthamgiamộtliêndoanhdoPVPowerđứngđầuđểpháttriểndựánLNGQuảngNinh,vớibiênbảnghinhớđượckývàotháng10dướisựchứngkiếncủaThủtướngNhậtBảnSugaYoshihidetrongchuyếncôngdunươcngoàiđầutiêncủaôngvàThủtướngViệtNam.3SojitzvàKyushucủaNhậtBảncùngvớiEDFcủaPhápcũnglàđồngtàitrợchodựánnhàmáynhiệtđiệnSơnMỹ1vớicôngsuấtdựkiến2,3GW.4Vàotháng7năm2019,tậpđoànKogascủaHànQuốccũngkýhợptácxâydựngLNGKêGà,mộttổhợpdựántrịgiá2tỷUSDvớicôngsuất1,5GWtạitỉnhBìnhThuận.5Vàotháng11năm2019,GulfEnergycủaTháiLanđãkýbiênbảnghinhớvớitỉnhNinhThuậnđểnghiêncứupháttriểntổhợpphátđiệnLNGCàNácócôngsuất6GW.6

Cơ Hội Lớn Cho Các Nhà Cung Cấp Thiết bị Chođếnnay,GeneralElectricđãcómặttrongítnhấtbốndựánvớitưcáchlànhàđồngtàitrợhoặcnhàcungcấptua-bin.Tậpđoànnàyđãcóbiênbảnghinhớtrịgiá1tỷUSDvớiGENCO3đểcungứngtua-binkhívàcácthiếtbịliênquantrongsuốtvòngđờihoạtđộngcủakhuliênhợpLNGLongSơn,dựánmàcôngtycũngcócổphần.7GEcũnglànhàthầuđượclựachọntrongcácdựánLNGBạcLiêu,LNGLongAnvàLNGChânMây.Tươngtự,MitsubishicũngnằmtrongtổhợpnhàđầutưchodựánLNGLongSơndoGENCO3chủtrì,vàlàđốitáctrongdựánLNGChânMây,mộttổhợpdựántrịgiá6tỷUSD.CácnguồntinbáochícũngchobiếtSiemensvàSamsung

1ExxonMobil.DựánnhiệtđiệnkhíLNGtíchhợptạiViệtNam.Ngày28tháng10năm2020.2Reuters.ExxonMobilquantâmtớicácdựánnhiệtđiệnkhíLNGtạiViệtNam.Ngày11tháng6năm2020.3PetroTimes.PVPowerthamgiapháttriểndựánNhàmáyđiệnkhíLNGQuảngNinh.Ngày19tháng10năm2020.4EDF.BướctiếnmớiđạtđượctrongviệcpháttriểndựánnhàmáyđiệnkhíchutrìnhhỗnhợpSơnMỹ1tạiViệtNam.Ngày29tháng11năm2018.5OffshoreEnergy.Kogas,ECVhợptácpháttriểncảngnhậpkhẩuLNGtạiViệtNam.Ngày24tháng7năm2019.6CổngthôngtinđiệntửNinhThuận.ỦybannhândântỉnhNinhThuậnkýkếtThỏathuậnhợptácvớiTậpđoànpháttriểnnănglượngGulfvềnghiêncứupháttriểndựántổhợpđiệnkhíCàNá.Ngày6tháng11năm2019.7Bloomberg.GEkýThỏathuậnpháttriểnnhàmáyđiệnLNGtạiViệtNam.Ngày21tháng11năm2020.


9

C&T,vớitưcáchlàcácnhàđồngtàitrợ,đangđểmắtđếndựánVũngÁng3vớicôngsuất2,4GW,trướcđâyđượcquyhoạchlànhàmáynhiệtđiệnthan.NhàcungcấpgiảiphápFSRUExceleratecủaHoaKỳchobiếtđãthamgiadựánLNGKêGà.

Các Doanh Nghiệp Tư Nhân Trong Nước Mong Muốn Nối Tiếp Thành Công của Điện Mặt Trời (và Điện Gió) Sựbùngnổcủangànhnănglượngtáitạotronghainămquađãkéotheosựlớnmạnhcủamộtsốdoanhnghiệptrongnước.Mặcdùcóítkinhnghiệmtrongngànhnănglượng,cácdoanhnghiệpnàyđãnhanhchóngxâydựngđượcdanhmụcdựánđiệnmặttrờivàđiệngióđángkể.MộtvàicôngtytrongsốnàycóvẻnhưđanghivọngsẽtậndụngđượckinhnghiệmpháttriểncácdựánđiệngầnđâyvànhânrộngthànhcôngtronglĩnhvựcLNG.TươngtựGulfEnergy,TậpđoànTrungNamcũngđãđượctỉnhNinhThuậntraobiênbảnghinhớvềnghiêncứupháttriểndựánLNGCàNácôngsuất1,5GWvàotháng7năm2020.8Vàotháng12,tậpđoànnàyđãkýmộtbiênbảnghinhớvớitổhợpcácdoanhnghiệpnănglượngcủaHànQuốcbaogồmKogas,HanwhaEnergyvàKOSPOđểhợptácpháttriểncácdựánđiệntạiViệtNamtrongtươnglai.9MộtcáitênnổibậtkháclàTrườngThànhViệtNamcũngđãđềxuấtvớichínhquyềntỉnhTháiBìnhhồitháng2vềkhảnăngpháttriểnmộtnhàmáynhiệtđiệnLNGcôngsuất4,5GW.10

Đángchúý,tậpđoànđangànhT&TGroupđãbàytỏsựquantâmđếnnhiềudựánlớnnhưCáiMépHạ,tổhợpdựánphátđiệnLNGtrịgiá6tỷUSDtạiBàRịa-VũngTàu;nhàmáyđiệnLNGSơnMỹ3&4vớitổngcôngsuất3GWtạiBìnhThuận;vànhiềudựánkhác.TậpđoàntưnhânlớnnhấtViệtNamVinGroupcũngđãnhậnđượcsựchấpthuậncủachínhquyềnthànhphốđểxâydựngtổhợpdựántrịgiá1,9tỷUSDtạiThànhphốHảiPhòng,trungtâmcôngnghiệpphíaBắc,nơiVinGroupcóhoạtđộngsảnxuấtcôngnghiệp.

Các Nhà Đầu Tư “Ngoại Đạo” Tạo Cơn Sốt Thị Trường Quansátkỹcácdiễnbiếntrênthịtrườngthờigianvừaquachothấy,cácđềxuấtdựánLNGđìnhđámnhấtđaphầnthuộcvềcácnhàđầutưcóítkinhnghiệmvànănglựctàichínhkhôngrõràng.CácđơnvịđứngsaucácdựánnhưLNGBạcLiêuvớivốnđầutư4tỷUSDhayLNGChânMâyvớivốnđầutư6tỷUSDđềulànhữngdoanhnghiệpmớiđượcthànhlậptrongvòng2đến3nămtrởlạiđây.Cácdoanhnghiệpnàydomộtvàicánhânsởhữuvàđiềuhành,vàdựatrêncácnguồnthôngtinđạichúng,dườngnhưthiếucáccổđôngtổchứccókinhnghiệmtrongngànhdầukhíhoặcđiệnlực.

Điềuthúvịlàtrongtấtcảcácdựánnày,lờihứavềviệcsẽsửdụngLNGnhậpkhẩutừHoaKỳđãtrởthànhđiểmthuhútChínhphủcủahaiphía.Chínhquyềntổng

8Cafebiz.Bốndựánđầutưvềnănglượngtrịgiáhơn20tỷUSDđãđượckýkết.Ngày22tháng7năm2020.9Hanoitimes.ViệtNam,HànQuốccùngthựchiệntăngcườnghợptácnănglượng.Ngày12tháng12năm2020.10BáoTháiBình.ThườngtrựcTỉnhủylàmviệcvớiCôngtyCổphầnTậpđoànTrườngThànhViệtNam.Ngày25tháng2năm2020.


10

thốngDonaldTrumptrướcđâyđãtíchcựcđẩymạnhxuấtkhẩuLNG,vàsựmấtcânbằngthươngmạingàycànggiatănggiữaViệtNamvàHoaKỳđãgâyáplựcchocácquanchứccấpcaoViệtNamphảithểhiệnnỗlựcthuhẹpkhoảngcáchnày.Tìnhhìnhtrởnênnghiêmtrọnghơnvàotháng12khiBộTàichínhHoaKỳchínhthứctuyênbốViệtNambịcoilàquốcgiathaotúngtiềntệ—mộtđộngtháicóthểmanglạihệquảkhôngtốtchoquanhệthươngmạigiưahainước.

Mộtsốdựáncóđượctốcđộtiếntriểnvượttrộihơnsovớicácdựáncònlại.TổhợpdựánLNGBạcLiêuđượccoilàdựánnhàmáyđiệnđộclập(IPP)100%vốnđầutưnươcngoàiđầutiênđượccấpphépchođếnnay.Trongkhiđó,chủđầutưcủadựánchưađượcphêduyệtlàLNGChânMây,mộtdoanhnghiệpthànhlậptạiViệtNamnăm2019vớivốnđiềulệ2,2triệuUSD,đangtrấnancácquanchứcViệtNamrằngnguồnvốnchodựán6tỷUSDnàyđãđượcthuxếpđầyđủ.DanhsáchcácđốitácbaogồmCơquanPháttriểnTàichínhQuốctếHoaKỳ(USDFC),TổchứcTàichínhQuốctế(IFC),vàNgânhàngXuấtnhậpkhẩuHoaKỳ(USEximbank).11

CólẽmộttrongnhữngnhàđầutưgâychúýnhấtlàMillenniumGroupcủaHoaKỳ.Vàotháng8,côngtyđãgâyxônxaotrênbáochíkhigặpchínhquyềncủahaitỉnhvàđềxuấtmộtkhoảnđầutưbanđầulêntới15tỷUSDvàohaidựánLNG.12CôngtynàycungnhấnmạnhvềsựđảmbảotừphíaChínhphủHoaKỳchocácdựánvàtựgiớithiệulàmộtdoanhnghiệpdầukhíHoaKỳvới35nămkinhnghiệm.Tuyvậy,cácthôngtinnàykhôngthểđượcxácminhdựatrênthôngtinđạichúng.

Thiết Lập Kỳ Vọng Đúng Mực CácdựánnhiệtđiệnkhíLNGởViệtNamhiệnđangởnhiềugiaiđoạnkhácnhau.Đểđánhgiáđượcchínhxáctriểnvọngthịtrường,cácnhàphântíchcầnphảixácđịnhđượccácdựánđangởđâutrongchukỳpháttriểncũngnhưcầnhiểurõcácràocảnpháplýđangngăncáchcácdựánkhỏivạchđích.

Trongmộtthịtrườngcạnhtranh,việccácnhàđầutưdựánLNGtíchcựcxâydựnghìnhảnhvớicôngchúngvàcáccấpchínhquyềncũnglàđiềudễhiểu.Việcnàycóthểbaogồmcácsángkiếnhợptácvớichínhquyềncấptỉnh,thiếtlậpquanhệhợptácvớicácđốitáccótêntuổitrongngành(nhưngcácđốitácnàysẽkhôngnắmvốncổphầntrongdựán),vàđảmbảorằngcácsựkiệnnổibậtliênquanđếndựánvàchủđầutưđượctruyềnthôngrộngrãitrêncácphươngtiệnthôngtinđạichúng.Tuynhiên,cácnhànghiêncứuthịtrườngkhôngnênnhầmlẫnmộtbuổilễkýkếtbiênbảnghinhớgiữanhàđầutưvàuỷbannhândâncấptỉnhlàmộtnghilễcấpphépdựánchínhthức,nhấtlàkhinộidungkýkếtthườngchỉlàcáchoạtđộnghợptácnhưphốihợpnghiêncứuđánhgiátiềmnăngdựán.Tươngtựnhưvậy,biênbảnghinhớvàcácthỏathuậngiaiđoạnđầudựángiữachủđầutưvàcôngtycungứngthiếtbịthườngcóíthiệulựcvàchỉnênđượcxemnhưlàmộthoạtđộngtruyềnthông.

11TheSaigonTimes.DựánđiệnkhíLNGChânMây6tỉđôlasẽvậnhànhvàonăm2024.Ngày8tháng11năm2020.12Hanoitimes.DoanhnghiệpHoaKỳcómongmuốnđầutư15tỷUSDvàodựánđiệnởmiềnTrungViệtNam.Ngày3tháng8năm2020.


11

Đểtạođàchodựáncủamình,mộtsốnhàđầutưđãtuyênbốnhữngmụctiêuđầythamvọngvềcácmốcthờigianhoànthànhcácgiaiđoạntriểnkhaidựán.Vídụ,mộtdựánđangchờđượcphêduyệtvàoquyhoạchđãtuyênbốsẽđộngthổvàoQuý1năm2021.Mộtdựánkhácđãđượccấpphépkhẳngđịnhcóthểbắtđầuvàkếtthúcviệcđàmphánhợpđồngmuabánđiện(PPA)vớiEVNtrongvòngchưađầysáutháng,tứclàvàocuốinăm2020.Điềunàydĩnhiênđãkhôngxảyra.

Đâylànhữngkỳvọngkhôngthựctế,đặcbiệtkhixétđếncấutrúcphứctạpcủacáctổhợpdựánnhiệtđiệnkhíLNGvàcáccôngcụgiảmthiểurủirotàichínhchắcchắnsẽphảiđưavàohợpđồngPPA.Trongkhiđó,cácnhàđầutưsẽphảilàmviệcvớicácquanchứccủaBộCôngThươngvàEVNhiệnđangrấtcẩntrọngtrongviệcđưaraquyếtđịnhchínhsách.Hơnnữa,hiệncònnhiềukhoảngtrốngpháplýmàcácnhàquảnlýcầnphảixâydựngvàđiềunàysẽcảntrợchoviệcphêduyệtdựán.

MộttàiliệugầnđâycủacôngtyluậtquốctếWatsonFarley&WilliamsnêubậtcácrủiromàcácnhàđầutưdựánnhiệtđiệnkhíLNGphảiđốimặtvàcáccôngcụgiảmthiểurủirotươngứng.13Danhmụccácrủirorấtdàinhưngthôngđiệpởđâyrấtngắngọn:Đâylànhữngdựánphứctạp,baogồmnhiềugiaiđoạn,nhiềucấuphầnluônbiếnđộng,vànhiềurủiro—rủiroởkhâuthượngnguồn,hạnguồn,rủirođốitác,rủirotrongquátrìnhthicông,v.v.CácdựánnàychắcchắnsẽkhótriểnkhaihơncácdựánnhiệtđiệnthanvốnđãphảiđốimặtvớitìnhtrạngchậmtiếnđộtriềnmiênởViệtNam.

13WatsonFarley&Williams.PhântíchmộtdựánđiệnLNG:Matrậnquảntrịrủiro.Tháng10năm2020.


12

Hình 3. Rủi ro dự án nhiệt điện khí LNG và các biện pháp giảm thiểu rủi ro Loại rủi ro Biện pháp giảm thiểu rủi ro

Khả năng trả nợ của đối tác

• Cấu trúc doanh nghiệp • Bảo lãnh chính phủ và bao tiêu đầu ra • Quyền tham gia/can thiệp vào dự án của bên cho vay • Các hiệp ước đầu tư song phương

Đối tác trì hoãn hoặc không thực hiện nghĩa vụ

• Cấu trúc doanh nghiệp • Thống nhất ngày thực hiện các hạng mục theo thứ tự cam kết • Cơ chế tạo nguồn thu sớm trong thời gian hoàn thiện các hạng mục • Mua và lưu trữ nhiên liệu/ LNG dự phòng • Quyền chuyển hướng tàu hàng LNG • Chuyển nhượng nghĩa vụ trong trường hợp bất khả kháng và nghĩa vụ khi

chậm trễ • Bảo hiểm • Quyền tham gia/can thiệp vào dự án của bên cho vay • Chuyển nhượng quyền chấm dứt và bồi thường hợp đồng • Điều khoản take-or-pay/take-or-ship • Đồng bộ giai đoạn thử nghiệm vận hành, nghiệm thu và thời gian bảo trì

Rủi ro về giá và tiền tệ • Cấu trúc doanh nghiệp • Kết hợp giữa các cơ chế cung ứng dài hạn và giao ngay và cơ chế định giá • Thanh toán bằng đồng USD, và giá trong thoả thuận mua bán khí (GSA)

hoặc thoả thuận mua bán điện (PPA) được gắn với đồng USD • Đa dạng hóa nguồn LNG/nhiên liệu và bên mua khí/điện • Phái sinh • Đàm phán lại giá

Nhu cầu thị trường • Cấu trúc doanh nghiệp • Quyền chuyển hướng tàu hàng LNG • Mua nhiên liệu/LNG dự phòng • Thời gian hoàn thiện các hạng mục • Linh hoạt về dung tích và khả năng lưu trữ • Đa dạng hóa đầu ra • Bảo lãnh bao tiêu sản phẩm • Điều khoản take-or-pay/take-or-ship

Rủi ro chính trị và thay đổi pháp luật

• Cấu trúc doanh nghiệp • Bảo lãnh chính phủ • Bảo hiểm • Sử dụng công nghệ chứa nổi thay vì kho chứa trên cạn • Các hiệp ước đầu tư song phương

Nguồn: Watson Farley & Williams.

Đểphânbiệtgiữacácdựánđangởgiaiđoạnsơkhởivàcácdựánđãởmứcpháttriểnxahơn,cáchtốtnhấtlàtậptrungvàocácdựánđãđượcbổsungvàoquyhoạchđiệnlựcquốcgia.Tínhđếntháng12,chỉcó9dựánnhiệtđiệnkhíLNGđạtđượcmốcquantrọngnày.ChitiếtcácdựánnàyđượcliệtkêtrongBảng1.DoChínhphủđangtrongquátrìnhhoàntấtviệcxâydựngQHĐ8,khócókhảnăngcóthêmdựánnàođượcphêduyệtvàoquyhoạchtrongnhữngthángtới.


13

Bảng 1. Các Dự Án Nhiệt Điện Khí LNG Trong Quy Hoạch

Nguồn: Tổng hợp của IEEFA dựa trên các nguồn thông tin đại chúng. Ghi chú: Danh sách này chỉ bao gồm các dự án đã được phê duyệt vào quy hoạch điện hiện tại (QHĐ7 điều chỉnh).

Chỉcó5dựántrongsốcácdựántrênđãcóchủđầutưvàcóthểtiếnđếnbướcđàmphánPPAvớiEVN.Ngượclại,cácdựánnhưLNGLongSơn,LNGCàNá,LNGLongAnvàLNGQuảngNinhvẫnchưacôngbốchủđầutưchínhthức.

TrongbốicảnhViệtNamchưabanhànhchínhsáchtổngthểquốcgiavềpháttriểnchuỗicungứngLNG,cácnhàđầutưđãcấutrúcdựántheonhiềucáchkhácnhau,mỗiphươngáncócơchếrủirovàlợiíchkhácnhau.Nhữngkhácbiệtcấutrúcnàyảnhhưởngtớiviệcquảntrịrủirovàthuxếptàichínhchodựán.Tínhđếnnay,cóbamôhìnhđượcsửdụng:

MôhìnhdựánđộclậphiệnđangđượcápdụngchodựánnhàmáynhiệtđiệnSơnMỹ1.DoanhnghiệpđiềuhànhdựándoEDFđứngđầudựđịnhsởhữuvàvậnhànhnhàmáyđiệncôngsuất2,3GW.NhiênliệukhíLNGsẽđượcnhậpkhẩuquakhocảngSơnMỹvàdoanhnghiệpsẽphảitrảphíchodịchvụhạtầngnày.Côngtykhôngcócổphầnsởhữutạicảngnhậpkhẩuvàcơsởtáihóakhí.

MôhìnhsởhữuchéolàmộtcáchgiảmthiểurủirotrongđócácchủđầutưdựánđiệnđồngthờicũngnắmquyềnsởhữutạidoangnghiệpvậnhànhcảngnhậpkhẩuLNGvà/hoặcngượclại.Việcnàynhằmgiảiquyếtrủirokhôngthựchiệnnghĩavụhợpđồngtừphíađốitácbằngcáchgắnliềnquyềnlợicủacácbênliênquan.Tập

Tên Dự Án Tỉnh/ThànhCông Suất

(MW)

Năm Vận

Hành (Dự

Kiến)

Chủ Đầu Tư Chi Tiết Dự Án

Hiệp Phước TP. Hồ Chí Minh 1.200 2022 Công ty TNHH Hải Linh (Việt Nam)Nhà máy nhiệt điện khí. Nhiên liệu LNG sẽ nhập khẩu qua cảng Hải Linh.

Sơn Mỹ 2 (BOT) Bình Thuận 2.250 2023 Tập đoàn AES (Hoa Kỳ)Nhà máy nhiệt điện khí. Nhiên liệu LNG sẽ nhập khẩu qua cảng Sơn Mỹ.

Nhơn Trạch 3 & 4 Đồng Nai 1.500 2023-2024 PV Power (PetroVietnam)Nhà máy nhiệt điện khí. Nhiên liệu LNG sẽ nhập khẩu qua cảng Thị Vải.

Cà Ná (Giai đoạn 1) Ninh Thuận 1.500 2024 (Đang lựa chọn nhà đầu tư)Tổ hợp dự án bao gồm cảng nhập khẩu trên bờ hoặc kho nổi chứa, kho chứa, bình tái hoá khí, ống dẫn khí, và nhà máy điện.

Bạc Liêu Bạc Liêu 3.200 2024-2027 Delta Offshore Energy (Singapore)Tổ hợp dự án với FSRU, ống dẫn khí, và nhà máy điện. Nhà máy điện IPP 100% vốn nước ngoài đầu tiên.

Long Sơn (Giai đoạn 1) Bà Rịa - Vũng Tàu 1.200 2025-2026

Liên danh (chưa chính thức): EVNGENCO3, TTC, PECC2, Tập đoàn Thái Bình Dương (Việt Nam), Mitsubishi (Nhật Bản),General Electric (Hoa Kỳ)

Tổ hợp dự án với cảng nhập khẩu, kho chứa, hệ thống tái hoá khí, ống dẫn khí, và nhà máy điện.

Long An Long An 3.000 2025-2026 (Đang lựa chọn nhà đầu tư) Nhà máy nhiệt điện khí.

Quảng Ninh Quảng Ninh 1.500 2026-2027Liên danh (chưa chính thức): PV Power, Colavi (Việt Nam),Tokyo Gas, Marubeni (Nhật Bản)

Tổ hợp dự án với cảng nhập khẩu, kho chứa, hệ thống tái hoá khí, ống dẫn khí, và nhà máy điện.

Sơn Mỹ 1 (BOT) Bình Thuận 2.250 2027EDF (Pháp), Sojitz, Kyushu (Nhật Bản), Tập đoàn Thái Bình Dương (Việt Nam)

Nhà máy nhiệt điện khí. Nhiên liệu LNG sẽ nhập khẩu qua cảng Sơn Mỹ.

17.600Tổng Công Suất Dự Kiến


14

đoànAEShiệnđangápdụngphươngphápnàykhilànhàđầutưduynhấttạinhàmáynhiệtđiệnSơnMỹ2côngsuất2,3GWvàcũnglàđồngsởhữucảngSơnMỹvớiPVGas.Tươngtự,hainhàmáyđiệnNhơnTrạch3&4vớicôngsuất1,5GWcủaPVPowersẽlấynhiênliệuLNGnhậpkhẩuquacảngThịVảidođơnvịcùngtậpđoànlàPVGassởhữuvàvậnhành(cảhaiđềulàcôngtyconcủaPetroVietnam).CảngHảiLinhvànhàmáyđiệnHiệpPhướcđềuthuộcsởhữucủadoanhnghiệptưnhânlà

CôngtyTNHHHảiLinh.

Hình 4. Các Phương Án Cấu Trúc Dự Án Nhiệt Điện Khí LNG Nguồn: Watson Farley & Williams.

ĐốivớicácmôhìnhtổhợpdựánnhiệtđiệnkhíLNGnhưLNGBạcLiêu,LNGLongSơn,LNGCàNávàLNGQuảngNinh,côngtyđiềuhànhdựánsẽlotoànbộcáckhâubaogồmmuanhiênliệuLNG,xâydựngvàvậnhànhcảngnhậpkhẩu,hệthốngtáihóakhí,hạtầngốngdẫnkhívàcácnhàmáyđiện.CôngtysẽbánđiệnchoEVN.Ngoàira,đểgiảmthiểurủiro,dựánthườngđượcsởhữubởimộttổhợpnhàđầutưgồmcácdoanhnghiệpđếntừcáckhâutrongchuỗigiátrịLNG.


15

Hình 5. Mô Hình Tổ Hợp Dự Án Nhiệt Điện Khí LNG

Nguồn: Watson Farley & Williams.

Các Rào Cản Pháp Lý MộttrongnhữngquyếtđịnhtốiquantrọnghiệnnayđốivớicácchủđầutưdựánnhiệtđiệnkhíLNGlàlựachọnđượckhuônkhổpháplýthíchhợp.VớivốnđầutưlêntớihàngtỷUSD,cácnhàđầutưđanghướngtớichiếnlượcquảntrịrủirotruyềnthốnglàtàichínhdựánđãđượcápdụngthànhcôngtrongmộtsốdựánnhiệtđiệntrướcđây.

Theocácquyđịnhhiệnhành,cácdựáncóthểđitheomôhìnhxâydựng-vậnhành-chuyểngiao(BOT)hoặcmôhìnhnhàmáyđiệnđộclập(IPP).

Mô Hình BOT Môhìnhnàydựatrênmộthợpđồngđãđượcthịtrườngkiểmchứngvàcókhảnăngvayvốnngânhàng,vàđãđượcápdụngthànhcôngtrongmộtsốdựánnhiệtđiệnthanvàkhíởViệtNam.Theomôhìnhnày,ChínhphủchodoanhnghiệpnhiềuđiềukhoảnưuđãinhưđảmbảoEVNsẽbaotiêutoànbộsảnlượngđiệnđầura;cấpbảolãnhchonghĩavụthanhtoántiềnmuađiệncủaEVN;cấpbảolãnhvềchuyểnđổingoạitệ;cũngnhưchophépápdụngphápluậtnướcngoàitronggiảiquyếttranhchấp.Góiưuđãithiếtkếcẩnthậnnàyđãgiúpcácdựántiếpcậnđượcnguồntàichínhtừnươcngoài.Trongthậpkỷqua,ChínhphủViệtNamđãsẵnsàngđưaranhữngưuđãinàyđểđổilấynguồncôngsuấtđiệnnềnquymôlớncầnthiếtđểduytrìnềnkinhtếtăngtrưởngnhanh.


16

Môhìnhnày,mặcdùđãđượckiểmchứngvàápdụng,cóthểsẽkhôngphảilàmôhìnhlýtưởngchocácdựánnhiệtđiệnkhíLNGhiệnnay.Thứnhất,cáchợpđồngBOTcủanhàmáyđiệnthườngcóthờigianđàmphánkéodài,trongmộtsốtrườnghợpgầnđâycóthểlêntớicảthậpkỷ.Thứhai,LuậtĐầutưtheophươngthứcđốitáccông–tư(LuậtPPP)cóhiệulựctừngày1tháng1năm2021đãchuẩnhoáphápluậtđiềuchỉnhcácdựánBOT.NhậnthấysựquantâmngàycàngtăngvàothịtrườngđiệnViệtNam,luậtmớiđặtdấuchấmchomộtsốđiềukhoảnhợpđồngvốnđượccoilàthiếtyếuđốivớicáctổchứctíndụngquốctế.CácđốitácnàyđặcbiệtlongạikhiLuậtPPPbắtbuộcápdụngluậtViệtNamđểgiảithíchhợpđồngvàkhôngcóquyđịnhcụthểvềbảolãnhChínhphủđốivớinghĩavụthựchiệnhợpđồngcủacácdoanhnghiệpnhànướcnhưEVN.ViệckhôngquyđịnhvềbảolãnhChínhphủphảnánhchínhsáchtàikhóathậntrọngđượcChínhphủápdụngtừnăm2017chotấtcảcáclĩnhvựccủanềnkinhtế.Nhữngquyđịnhpháplýchặtchẽnàyđãảnhhưởngtớiniềmtincủathịtrườngvàlàchỉdấurằngbốicảnhđàmphánhợpđồngsẽngàycàngkhókhăntrongthờigiantới.

MộtsốdựánnhiệtđiệnthanBOThiệnđangphảiđốimặtvớivấnđềnàyrồi.Mặcdùđềulànhữngdựánđượclênkếhoạchvàđàmphánnhiềunămliền,khócókhảnăngchúngsẽđượcđặccáchkhỏiLuậtPPP.Dovậy,cácnhàđầutưdựánnhiệtđiệnkhíLNGtạithờiđiểmnàykhôngnênnuôihivọngvềmộtluậtsửađổihoặcvềmộtcơchếđặcthùmâuthuẫnvớimộtbộluậtmớibanhành.

Mô Hình IPP TheothônglệngànhđiệnViệtNam,IPPthườngđượchiểulàcácdựánđiệnhoàntoàntưnhânvàđộclập.ViệcđầutưvàkýhợpđồngđượcquyđịnhbởiLuậtĐầutưvàLuậtDoanhnghiệp.VớitriểnvọngthànhcôngkhôngcaovớimôhìnhBOTvàrủirothờigiantriểnkhaidựánkéodài,cácnhàđầutưtưnhânkhôngcólựachọnnàokhácngoàiđitheomôhìnhIPP.

Tuyvậy,môhìnhnàykhócókhảnăngthuhútđượcvốnđầutưnướcngoàitheocáckênhtruyềnthống.Vídụ,khácvớivănbảntrướcđó,LuậtĐầutưmớicóhiệulựcvàongày1tháng1năm2021khôngquyđịnhrõvềviệccungcấpcáccamkếtbảolãnhcủaChínhphủhaychuyểnđổingoạitệ.CácdựánnhiệtđiệnkhíLNGthuộcdạngIPPcũngsẽphảituântheomộthợpđồngPPAmẫuđượcđiềuchỉnhbởiphápluậtViệtNam.Đángchúý,sẽkhôngcóđiềukhoảntake-or-pay.Thayvàođó,nhàmáyđiệnsẽphảicạnhtranhtrênthịtrườngbánbuôn,vàchỉđượcbaotiêuvớisốlượnghạnchếtừEVN.Chođếnnay,phầnlớncácdựánIPP(khôngbaogồmcácdựánBOT)ởViệtNamđềulàcácdựánđiệnquymônhỏ.

Tớithờiđiểmnày,cácđộngtháicủaChínhphủđốivớimộtsốdựánLNGcụthểkhôngkhácnhiềusovớithựctếnêutrên.Tháng2năm2020,ThủtướngNguyễnXuânPhúcđãnhấnmạnhChínhphủvàcáccơquannhànướcsẽkhôngthamgiavàoviệccấpbảolãnhchodựánLNGBạcLiêu.Gầnđâyhơn,vàotháng12,tỉnhNinhThuậnlầnđầutiênthựchiệnviệcđấuthầurộngrãiđểlựachọnnhàđầutưchodựánLNGCàNávớicôngsuất1,5GW.

Đángchúý,Thôngbáomờiquantâmnêurõcácnhàđầutưsẽphảicamkết(i)khôngyêucầubảolãnhvàhỗtrợChínhphủđốivớicácvấnđềnhưchuyểnđổingoại


17

tệ,baotiêuđầurahoặchợpđồngPPA;và(ii)xửlýcáctranhchấptheoquyđịnhcủaphápluậtViệtNam,tòaánViệtNam.Ngoàira,vănbảnnàynhấnmạnhrằngThủtướngvàChínhphủsẽkhôngcanthiệpvàohoạtđộngcủacácdoanhnghiệp.ĐiềunàycónghĩalànhàđầutưdựánsẽphảiđàmphánvàkýkếthợpđồngPPAvớiEVNdựatrêncácquyđịnhhiệnhành,vàkhôngnêntrôngmongvàocơchếđặcbiệtnào.

Bài toán dành cho EVN Tính Linh Hoạt Trong Vận Hành Và Tài Chính Của Các Dự Án Nhiệt Điện Khí LNG ViệcquảntrịrủirođốivớicácdựánnhiệtđiệnkhíLNGlàkhókhănhơnsovớinhiệtđiệnthan,chủyếudosựkhácbiệtvềloạinhiênliệuđượcsửdụng.Cácđiềukhoảncứngnha¶ ccủathỏathuậnmuabánkhídàihạncùngvớivốnđầutưkhổnglồphảiđổvàoviệcxâydựngcảngnhậpkhẩu,cơsởtáihóakhívàhạtầngvậnchuyểnkhídĩnhiênsẽlàmtăngrủirotàichínhchocácnhàđầutưdựán—rủirohọmuốnphânbổmộtphầnchobênmuađiện.

Điềuđángquantâmlà,trongkhiđềxuấtcủacácnhàđầutưluônnhấnmạnhtínhlinhhoạttrongvậnhànhcủacácnhàmáyđiệnchutrìnhhỗnhợpvớikhảnăngkhởiđộngvàđiềuchỉnhsảnlượngđiệnnhanhchóngđểbổtrợchocácnguồnnănglượngtáitạokhôngổnđịnh,thìcácđiềukhoảnhợpđồngmàhọđangyêucầutừphíaEVNvàChínhphủlạicứngnhắchơnnhiều.Từkhíacạnhtàichínhdựán,cácđiềukhoảntake-or-payvàchuyểnchiphínhiênliệuchobêntiêuthụ(fuelcostpass-through)làhợplývàdođóthườngđượccáctổchứctíndụngtruyềnthốngưachuộng.Tuynhiên,việcEVNvàhệthốngđiệnViệtNamcónênchấpnhậncácrủironàyhaykhônglạilàmộtvấnđềkhác.

TạiDiễnđànKinhdoanhNănglượngASEANdiễnravàotháng11năm2020,mộtnhàđầutưnhiệtđiệnkhíLNGcủaPhilippinesđãnhấnmạnhvềsựcầnthiếtphảisửađổimẫuthỏathuậnmuabánkhíLNGcònquácứngnhắc.Nhàđầutưnàyđặtcâuhỏi:“Điềugìsẽxảyranếunănglượngtáitạosẽthựcsựbùngnổtrongtươnglai?Khiđótôisẽphảilàmgìvớicamkếttake-or-pay[tronghợpđồngmuabánLNG]vàkhôngcókhảnăngxửlý?”.

CácnhàđầutưdựánởViệtNamcóthểkhôngthẳngthắnnhưvậynhưngchắcchắnhọcũngđanggặpphảivấnđềtươngtự.Câuhỏikhôngchỉchothấysựthừanhậnmộtviễncảnhcóthểxảyratrongtươnglaikhinănglượngtáitạovàcácgiảipháplưutrữcóthểkhiếnnhiệtđiệnkhítrởnênlỗithời,màcònlàlờinhắcnhởvềnguycơtàisảnmắckẹt(strandedassetsrisk)màcácbênmuađiệncóthểphảiđốimặtnếuhọvộivàngchấpthuậncáccamkếtnày.

Giá Điện Khí LNG Giáđiệnkhíchắcchắnsẽkhônghềrẻ.Cáccơquanchứcnăngvàmộtsốchủđầutưdựánđãthừanhậnđiềunàymộtcáchtrựctiếphoặcgiántiếp.Trongmộtsốtrườnghợp,cảnhbáonàyđượcthểhiệndướilờikêugọihìnhthànhcơchêgiáđiệnvậnhànhtheothịtrườngvớichiphínhiênliệuchuyểnchobêntiêuthụchitrả,hoặcthôngquaviệcvậnđộngsửdụngđiệntiếtkiệmbằngcáchđềxuấttănggiábánlẻ


18

điện.Trênthếgiới,cácchuyêngiađềuđồngthuậnrằngchiphíbiêncủađiệnmặttrời,điệngióvàcácgiảipháppintíchtrữsẽngàycànggiảmtrongdàihạn,trongkhiđiềunàykhôngthểxảyravớiLNGvànhiệtđiệnkhíLNG.

NhữngvấnđềnàysẽlàchủđềchínhtạicáccuộcđàmphánhợpđồngPPAtrongnhiềutháng,thậmchínhiềunămtới.Đốivớicácnhàphântích,cầnnhấnmạnhrằngmộtcamkếtchínhsáchởcấpcaovềviệcthiếtlậpvàpháttriểnmộtthịtrườngnhiệtđiệnkhíLNGởViệtNamkhôngđồngnghĩavớiviệccácnhàquảnlýsẽgấprútbanhànhcácđiềukhoảnưuđãi,nhấtlàkhicácưuđãinàyquáthiênvềlợiíchcủacácchủđầutư.ĐốivớinhữngdựánđãđếnđượcgiaiđoạnđàmphánvớiEVN,phầnkhókhănnhấtcủaquátrìnhpháttriểndựánmớichỉthựcsựbắtđầu.


19

Giới thiệu về IEEFA ViệnKinhtếNănglượngvàPhântíchTàichính(IEEFA)chuyênnghiêncứucácvấnđềliênquanđếncácthịtrường,xuhướngvàchínhsáchnănglượng.SứmệnhcủaIEEFAlàthúcđẩyquátrìnhchuyểndịchsangmộtnềnkinhtếnănglượngđadạng,bềnvữngvàđemlạilợinhuận.www.ieefa.org

Giới thiệu về Tác giả Thu Vũ ChuyênviênPhântíchTàichínhNănglượngThuVũlàchuyêngiaphântíchchínhsáchcôngvàrủirodoanhnghiệp,trongđótậptrungnghiêncứucácthayđổichínhsáchtronglĩnhvựcnănglượngtáitạovàtiếtkiệmđiệntạiViệtNam.BàtừnglàmviệcchobáoFinancialTimes(Anh)vàcáccôngtytưvấndoanhnghiệptạichâuÁ[email protected]

Documents

Đặt kỳ vọng thực tế vào các dự án nhiệt điện khí LNG tại ...ieefa.org/wp-content/uploads/2021/01/Setting-the-Right...Đặt kỳ vọng thực tế vào các