Upload
vonhi
View
215
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Szczypta (al)chemii i nauk pokrewnych
... dla humanistów
Wojciech Grochala
Uniwersytet Warszawski Centrum Nowych Technologii
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Od (al)chemii zatem pocznijmy
Alchemik i polityk
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Michał Sędziwój 1566–1636
„Novum Lumen Chymicum” 1604
Odkrywca tlenu (z KNO3) Książka do 1778 r. 53 wydania (!) Korzystali z niej Newton i Lavoisier; Newton – rozszczepienie światła = alchemia korpuskuł
Sendivogius Polonus
(Al)chemii c.d.
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
“Polskie pierwiastki”
Jędrzej Śniadecki 1768–1838
Katalog Hint: http://hint.org.pl/itd=n44
(Al)chemii c.d.
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Ropa, ropa!
Ignacy Łukasiewicz 1822–1882
1853 – lampa naftowa + oświetl. miast
1856 – pierwsza rafineria ropy + farmacja!
“wszystkie drogi w Zachodniej Małopolsce brukowane guldenami Łukasiewicza! ”
(Al)chemii c.d.
Czy każdy liść jest zielony?
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Michaił Siemionowicz
Cwiet 1872–1919
1816 – 1901
Pierwsze prace: używał roztworu chlorofilu w eterze naftowym, który przesączał przez ubitą kredę
W 1908 roku został profesorem botaniki i mikrobiologii na Politechnice Warszawskiej.
Boska Maria
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
"Maria Curie i córki. Listy " wyd. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2011.
Pasja i cena
1898 (Po&Ra) 1903&1911 NN (Ph+Ch)
Maria Skłodowska 1867–1934
& Pierre Curie 1859–1906
Boska Maria, c.d.
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
V Kongres Solvayowski (1927)
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Promieniotwórczość
Fizyka czy chemia jądrowa?
235U → 231Th + 4α 1913 prawo przesunięć
Kazimierz Fajans 1887–1975
& Frederick Soddy
1877–1956
230Ac → 230Th + β
NE* → NE + γ
Chemii c.d.
Znów chemia i polityka..!
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Ignacy Mościcki 1867–1946
Mościce k/Ciechanowa
Tarnów-(Mościce)
& Szwajcaria
1912–1922 profesor Politechniki Lwowskiej, autor nowatorskiej metody syntezy kwasu azotowego (HNO3) z powietrza (N2, O2, H2O)
1926–1939 Prezydent RP
Zakłady Azotowe w Tarnowie
przychody grupy kapitałowej (2012) 7,2 mld zł
Kier. techn. w f-mie Société de l’Acide Nitrique (przedsiębiorstwo założone przez prof. Kowalskiego z kapitałem w większości znajdującym się w rękach polskich)
Chemii c.d.
Dziwne koleje losu
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Jan Czochralski 1885–1953
Si + 0.0001 As SiAs0.0001
(1916)
(2015)
Chemii c.d.
Inż. chemik & esperanto
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Antoni Grabowski
1857–1921
• W 1887 przestudiował wydaną w tym samym roku broszurę Dr Esperanto. Język międzynarodowy. Przedmowa i kompletny podręcznik autorstwa Ludwika Zamenhofa…
• Od 1908 prezes Polskiego Związku Esperantystów. • Współtwórca Akademio de Esperanto, w której
przez wiele lat kierował Sekcją Gramatyki. • Opracował Słownik Języka Esperanto (1910).
• Przełożył na esperanto "Pana Tadeusza" Adama
Mickiewicza, "Halkę", wiele pieśni i arii, "Mazepę" Juliusza Słowackiego i dwie antologie poezji, m.in. "El parnaso de popoloj" ("Z Parnasu narodów"), zawierająca przekłady z 30 języków.
Moda na drzewa (rodowe)
…
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Rodzinka Curie
Maria Pierre
Irène Ève
Frédéric Joliot-Curie
Hélène Langevin-Joliot
(1927–…)
Pierre Joliot
(1932–…)
My też mamy drzewa!
…
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Włodzimierz Kołos (1928–1996)
prawnuczęta Einsteina
Albert Einstein 1879–1955
Leopold Infeld (1898–1968)
Princeton University (1936–1938)
Kołos Medal (1998…)
PhD 1953 Chicago 1957
Od 2013 Wydział ma status Historycznego Miejsca Europejskiego Towarzystwa Fizycznego
(…)
H2
Spektroskopia
…
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
"W skorodowanym zwierciadle pamięci" 2005
Zbigniew R. Grabowski (1927–…)
http://ahm.1944.pl/Zbigniew_Grabowski
TICT
Aleksander Jabłoński (1898–1980)
Nature (1933)
……………………….
“A. JABOSKI”
A co u starszych braci?
Poczet Fizyków Polskich
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Wg. Andrzeja Kajetana Wróblewskiego, na miarę NN:
Marian Smoluchowski (1872–1917)
Marian Danysz (1909–1983)
Jerzy Pniewski (1913–1989)
Karol Olszewski (1846–1915)
Henryk Niewodniczański (1900–1968)
uczeń E. Rutherforda (1934…) & W. Gerlacha
fiz. statystyczna fiz. jądrowa, hiperjądra lambda hyperon (Λ0)
O2(c), N2(c)
CO2(s) CH3OH(s)
(…)
fiz. jądrowa
& Tomasz Dietl…
A biologia i medycyna?
Mezalianse i grupy krwi
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Dziedziczność grup krwi (A, B, AB, 0) sero-antropologia, rasy żyjące i wymarłe konflikt serologiczny (przed odkryciem Rh!)
Grupa 0 jako najbardziej archaiczna? Teoria Plejad
"teza walki na śmierć i życie za mało uwzględnia zjawisko symbiozy, nie słyszy harmonii jako zasadniczej melodii natury" "walka o byt nie jest jedynym hasłem życia, istnieje może prawo, które byśmy nazwać mogli prawem najmniejszego cierpienia"
Ludwik Hirszfeld 1884–1954
Deutsch English Français Italiano Norsk bokmål Polski
Medycyny c.d.
Mózg i hormony
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
epinefryna (adrenalina)
również w roślinach
Napoleon Cybulski 1854–1919
• współodkrywca adrenaliny (ekstrakt z nadnerczy) • jeden z twórców endokrynologii • współodkrywca prądów czynnościowych mózgu
(1890) • pionier elektroencefalografii • pomiary szybkości przepływu krwi w tętnicach • badania nad hipnotyzmem • założyciel pierwszego w Krakowie gimnazjum
żeńskiego
Medycyny c.d.
Kraków i Wilno
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Ludwik Karol Teichmann-Stawiarski
1854–1919
Wg.: Tomasza Guzika, Alicji Józkowicz, Agnieszki Dobrzyń
anatomia; hemina, oksygenaza
hemowa
Józef Dietl (1804–1878)
krzywica (wit. D) pionier wych. fiz.
nihilizm terapeutyczny,
balneologia, izolatki
Jędrzej Śniadecki (1768–1838)
Geologia
Spiritus movens
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Ignacy Domeyko (1802–1889)
Wg.: Grzegorza Kapronia
Chile, saletra, itd.
Mniej znani w świecie: Eugeniusz Mikołaj Romer (1871–1954); Jan Samsonowicz (1888–1959); Stanisław Józef Thugutt (1862–1956); Andrzej Bolewski, (1906–2002 ) mineralog i petrograf
Paweł Edmund Strzelecki
(1797–1873)
Australia (G. Kościuszki), Sir,
wiele odzn. bryt.
Jan Czerski (1845–1892)
badacze Syberii
Aleksander Piotr Czekanowski (1833–1876)
Astronomia
…
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Nicolaus Copernicus
(1473–1543)
“Dē revolutionibus orbium
coelestium”
(…)
Jan Śniadecki (brat J.)
(1756–1830)
Astronom i filozof planetoidy, rach.
prawdopod.
Jan Heweliusz (1611–1687)
Topografia Księżyca, 10
nowych konstelacji
Bohdan Paczyński
(1940–2007)
Astronom i astrofizyk
(Princeton)
Aleks. Wolszczan (1946–…)
Układy planetarne poza Ukł.Sł.
(…)
SB
A Królowa Nauk?
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Lwów, Wilno i Warszawa!
Stefan Banach 1892–1945
twórca analizy funkcjonalnej
obiekt samo-podobny (tzn. taki, którego części są podobne do całości) albo "nieskończenie subtelny" (ukazujący subtelne detale nawet w wielokrotnym powiększeniu)
Benoît Mandelbrot 1924–2010
Wacław Franciszek Sierpiński
1882–1969
A ilu “straciliśmy”…?
W różności siła!
Wojciech Grochala
Wykład XIII – (Al)chemia i sprawa polska
Eugen Goldstein 1850–1930
Niem. GLIWICE
prom. anodowe (kanałowe) potem: m=1840 me 1886
Albert Abracham Michelson 1852–1931 STRZELNO
Proton (nienazwany)
Roald Hoffmann (Safran) 1937–…
ZŁOCZÓW
Harold Kroto (Krotoschiner do ‘55)
1939–… Rodz. BOJANÓW
ITP, ITD!