-
8/15/2019 sygkroysh ερμη γης
1/3
ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗ
Πλανήτες σε τροχιά σύγκρουσης;Προσφατοι υπολογισμοι δειχνουν οτι
οι τεσσερις στερεοι
πλανητες Ερμης, Αφροδιτη, Γη και Αρηςδεν θα συνεχισουν να
κινουνται στις σημερινες τροχιες τους για παντα,ενω
υπαρχει μια πιθανοτητα της ταξεως του 10% να συγκρουστουν
μεταξυ τους στο απωτερο μελλον
∆ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 12/07/2009 06:48
Καλλιτεχνικη απεικονιση της συγκρουσης δυο πλανητων.
Προσομοιωσεις της κινησης των
πλανητων του ηλιακου συστηματος δειχνουν οτι στο απωτερο μελλον
υπαρχει πιθανοτητα
συγκρουσεων μεταξυ των τεσσαρων «γηινων» πλανητων, Ερμη,
Αφροδιτης, Γης και Αρη. Η
Γενικη Θεωρια της Σχετικοτητας περιοριζει αυτη την
πιθανοτητα2
email εκτυπωση
Στο σχολείο και ως πριν από λίγα χρόνια ακόμη και στο
πανεπιστήμιο, μαθαίναμε ότι οι
πλανήτες περιφέρονται γύρω από τον λιο σε ελλειπτικές τροχιές,
όπως προ!λέπουν οι
νόμοι του "έπλερ# $ι νόμοι αυτοί είχαν %ιατυπωθεί τον
&'ο αι(να από τον θεωρητικό
αστρονόμο "έπλερ με !άση τις παρατηρήσεις του μεγάλου
παρατηρησιακού αστρονόμου
)ύχο *πράχε# Στη συνέχεια ο +εύτωνας έ%ειε ότι οι νόμοι του
"έπλερ μπορούν να
απο%ειχθούν με !άση τον νόμο της παγκόσμιας !αρύτητας, με την
προσέγγιση ότι στους
υπολογισμούς μας λαμ!άνουμε υπό-η μόνο τον λιο και έναν πλανήτη
κάθε φορά,αγνο(ντας τους υπόλοιπους# .πί %ύο εκατονταετίες οι
αστρονόμοι προσπαθούσαν
http://www.tovima.gr/http://www.tovima.gr/http://www.tovima.gr/http://www.tovima.gr/http://www.tovima.gr/http://www.tovima.gr/
-
8/15/2019 sygkroysh ερμη γης
2/3
μάταια να λύσουν το περίφημο πρό!λημα των τρι(ν σωμάτων, στο
οποίο ανα/ητούνται
οι λύσεις της κίνησης %ύο πλανητ(ν γύρω από τον λιο, έως ότου
στα τέλη του &0ου
αι(να ο μεγάλος γάλλος μαθηματικός Πουανκαρέ απέ%ειε ότι το
πρό!λημα αυτό %εν
είναι %υνατό να λυθεί1 2πό την εποχή εκείνη έχει μείνει ανοικτό
το ερ(τημα της
ευστάθειας του ηλιακού συστήματος3 άραγε οι πλανήτες θα
συνεχίσουν στο μέλλον να
κινούνται σε τροχιές παραπλήσιες με τις ελλεί-εις που προ!λέπουν
οι νόμοι του "έπλερ
ή είναι %υνατόν κάποια στιγμή να αλλάει τόσο ρι/ικά η τροχιά
τους (στε να
συγκρουσθούν ή να απομακρυνθούν στο άπειρο, εφεύγοντας από τη
!αρυτική έλη του
λιου; $ γάλλος αστρονόμος 4ασκάρ πρόσφατα έ%ωσε οριστική
απάντηση σε αυτό το
ερ(τημα# )ο ηλιακό σύστημα είναι ασταθές και με τις %ύο έννοιες
που μπορεί να %(σει
κανείς στη λέη αυτή1 $χι μόνο οι τροχιές των πλανητ(ν είναι
χαοτικές, έτσι (στε να μην
μπορούμε να προ!λέ-ουμε με !ε!αιότητα τη μελλοντική τους εέλιη,
αλλά υπάρχει και
η πιθανότητα της σύγκρουσης μεταύ τους, αν και όχι στο άμεσο
μέλλον# )ο εν%ιαφέρον
είναι ότι την πιθανότητα σύγκρουσης μει(νει σημαντικά η 5ενική
6εωρία της
Σχετικότητας1
Χαοτικό το ηλιακό μας σύστημα
.να από τα σημαντικότερα συμπεράσματα της σύγχρονης
πλανητολογίας είναι η χαοτική
φύση της κίνησης των πλανητ(ν# 7πολογισμοί που έκαναν πολλοί
αστρονόμοι την
τελευταία εικοσαετία έ%ειαν ότι οποιο%ήποτε λάθος και αν κάνουμε
στην αρχική θέση
και στην αρχική ταχύτητα των πλανητ(ν, αυτό %εκαπλασιά/εται κάθε
&8 εκατομμύρια
χρόνια# .τσι όχι μόνο %εν μπορούμε να λύσουμε τις εισ(σεις
κίνησης των πλανητ(ν,
όπως προκύπτει από το θε(ρημα του Πουανκαρέ, αλλά ούτε καν
μπορούμε να
παρακολουθήσουμε τις κινήσεις τους σε ηλεκτρονικό υπολογιστή για
μεγάλα χρονικά
%ιαστήματα1 )ο αποτέλεσμα είναι εντελ(ς αντίθετο από αυτό στο
οποίο ο%ηγούμαστε
από την εμπιστοσύνη μας στις σύγχρονες μεθό%ους της επιστήμης3
%εν θα μάθουμε ποτέόχι μόνο π(ς %ημιουργήθηκε το ηλιακό σύστημα,
αλλά και ούτε πού θα καταλήει1 $
λόγος είναι ότι γνωρί/ουμε τις θέσεις των πλανητ(ν με
ακρί!εια μερικ(ν μέτρων, οπότε
εκινούμε τους υπολογισμούς μας με ένα σφάλμα τουλάχιστον ενός
μέτρου# Σε &8
εκατομμύρια χρόνια το σφάλμα θα είναι &8 μέτρα, σε 98
εκατομμύρια χρόνια &88 μέτρα
και, συνεχί/οντας με αυτόν τον τρόπο, !ρίσκουμε ότι σε
&&8 εκατομμύρια χρόνια το
σφάλμα θα έχει φθάσει στα &88 εκατομμύρια χιλιόμετρα, όση
%ηλα%ή περίπου η
%ιάμετρος της τροχιάς της 5ης# .πομένως είναι σαφές ότι όχι μόνο
%εν μπορούμε να
υπολογίσουμε πού !ρίσκονταν οι πλανήτες όταν %ημιουργήθηκε η /ωή
στη 5η αλλά ούτε
και πού θα !ρίσκονται όταν θα :πεθάνει ο λιος1
Το μέλλον αβέβαιο
$ :+?@ABCD έρχονται να συμπληρ(σουν τη χαοτική εικόνα του
ηλιακού συστήματος με έναν ι%ιότυπο τρόπο# $ 4ασκάρ υπολόγισε
τις τροχιές των
πλανητ(ν σε έναν από τους ταχύτερους σημερινούς υπερυπολογιστές
λαμ!άνοντας
υπό-η και τη 5ενική 6εωρία της Σχετικότητας# )α αποτελέσματά του
%είχνουν ότι όχι
μόνο %εν μπορούμε να γνωρί/ουμε πού θα !ρίσκεται η 5η ύστερα από
μερικά
%ισεκατομμύρια χρόνια, αλλά ούτε καν αν θα υπάρχει1 $ λόγος
είναι ότι οι τέσσερις
στερεοί πλανήτες, .ρμής, 2φρο%ίτη, 5η και 2ρης, που είναι πολύ
μικρότεροι από τους
τέσσερις αέριους γίγαντες Eία, "ρόνο, $υρανό και Ποσει%(να,
είναι :ευαίσθητοι στις
-
8/15/2019 sygkroysh ερμη γης
3/3
!αρυτικές %ιαταραχές που %έχονται από τους τελευταίους# *άλιστα,
αντίθετα από ό,τι
ίσως θα περίμενε κανείς, ο περισσότερο ευάλωτος από όλους τους
πλανήτες είναι ο
.ρμής, και μάλιστα στην επιρροή του Eία, επει%ή ο
προσανατολισμός των τροχι(ν των
%ύο αυτ(ν πλανητ(ν αλλά/ει με παρόμοιο τρόπο#
)ο τελικό αποτέλεσμα είναι ότι η ασήμαντα μικρή !αρυτική έλη του
Eία στον .ρμή
αθροί/εται με τον καιρό, έτσι (στε σε εκατοντά%ες εκατομμύρια
χρόνια η τροχιά του
τελευταίου μπορεί να πλησιάσει την 2φρο%ίτη και να την εκτρέ-ει
από τη σημερινή της
κίνηση, με τελική συνέπεια τη σύγκρουση της 5ης είτε με τον .ρμή
είτε με την 2φρο%ίτη
είτε με τον 2ρη# )ο αν θα συμ!εί όμως κάτι τέτοιο εαρτάται με
πολύ ευαίσθητο τρόπο
από την αρχική θέση και ταχύτητα που χρησιμοποιούμε στους
υπολογισμούς μας για τον
.ρμή1
Και ένα χιλιοστό κάνει τη διαφορά
Σήμερα γνωρί/ουμε τη θέση του .ρμή με πιθανό λάθος μόλις μερικ(ν
μέτρων, απίστευτη
ακρί!εια θα έλεγε κανείς για έναν πλανήτη %ιαμέτρου F#888
χιλιομέτρων που κινείται σετροχιά %ιαμέτρου &&G#888#888
χιλιομέτρων1 "αι όμως, οι αριθμητικοί υπολογισμοί του
4ασκάρ έ%ειαν ότι αλλαγή της αρχικής θέσης του .ρμή κατά
μόλις ένα χιλιοστόμετρο
μπορεί να ο%ηγήσει σε ρι/ικά %ιαφορετική εέλιη του ηλιακού
συστήματος1 .τσι %εν έχει
πια νόημα να μιλάμε για το ποιο θα είναι το μέλλον της 5ης και
των υπόλοιπων στερε(ν
πλανητ(ν, αλλά μόνο για το ποια πιθανότητα υπάρχει να
παραμείνουν στις σημερινές
τροχιές# $ι υπολογισμοί του 4ασκάρ %είχνουν ότι υπάρχει λοιπόν
μια πιθανότητα της
τάεως του &8H να συγκρουστούν μεταύ τους στο απ(τερο μέλλον
οι τέσσερις στερεοί
πλανήτες# πιθανότητα αυτή περιορί/εται στο &H αν λά!ει
κανείς υπό-η του και τη
5ενική 6εωρία της Σχετικότητας, αλλά πάντως %εν μη%ενί/εται#
.τσι %ίνεται μια οριστική
απάντηση στο παλαιό πρό!λημα της ευστάθειας του ηλιακού
συστήματος3 οι πλανήτες%εν θα συνεχίσουν να κινούνται στις
σημερινές τροχιές τους για πάντα#
I?BIJKLMNOPQRMSR#?A@P#KB
Ο κ. Χάρης Βάρβογλης είναι καθηγητής του Τμήματος Φυσικής
του
Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
mailto:[email protected]:[email protected]
