SİYASET SOSYOLOJİSİ

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Neden Araştırma Yöntemleri? Günümüzde insanlığın yasadığı çoğu problemin temelinde

sosyal ve toplumsal sorunlar yatmaktadır.

Neden sosyal bilim araştırmaları?

-Bilimsel yöntemi anlamak,

-Geçerli ve güvenilir olan bilgiyi ayırt edebilmek,

-Bilimsel yayınları anlayabilmek,

-Merak ve hala cevaplanmayan sorulara cevap bulmak

Siyaset sosyolojisinin öncelikli amacı, siyasi olayları ve olguları anlamak ve açıklamaktır. Mümkün olan durumlarda genel yasalar/kurallar üretebilmektir.

Bilimler

Doğa bilimleri Sosyal bilimler

Fizik, kimya, Sosyoloji, ekonomi

astronomi, jeoloji, siyaset bilimi, psikoloji,

biyoloji vb. isletme vb

Bilmenin Alternatif Yolları

Bilmenin ve problem çözmenin birçok yolu vardır.

Gelenekler

-Medya

Otorite figürleri

-Sağduyu

-Kişisel deneyim

Aşırı genelleme,

Secici gözlem,

Bilmenin bir başka yolu olan bilimsel yöntemdir.

SOSYAL BİLİMLERDE PARADİGMA Olaylara ve dünyaya bakış acımızdır, gözlüğümüzdür. Çevremizi

algılama biçimimiz olan paradigma, etrafımızdaki gözlemlerimizi organize eden temel modellerimizdir.

Thomas Kuhn: Normal bilim ile devrimci bilim ayrımına giderek bilimsel devrimin nasıl başladığını açıklar. Normal bilim krize girer ve paradigmalar arası mücadele baslar.

Gerçek Yasamda Paradigmaların Gücü: 11 Eylül 2001 Saldırısını Kim Yaptı?

Sizce araştırmaya katılan katılımcıların farklı görüşleri arkasında yatan paradigma ne olabilir?

Sosyal Bilim Anlayışları * Sosyal bilimler, çok paradigmalı ya da anlayışlı bilimlerdir.

* Sosyal bilimlerde araştırma yapan akademisyenler farklı paradigma ya da bilim anlayışlarına dayanarak araştırmaları yürütürler.

Önemli sosyal bilim anlayışları:

Pozitivist anlayış,

Yorumsamacı anlayış,

Eleştirel anlayış,

Post pozitivist anlayış,

Feminist anlayış,

Realizm,

Pragmatizm,

Post-modern anlayış.

Pozitivist Sosyal Bilim Anlayışı (PSB)

Daha çok sayısal verilere dayalı bir yöntemdir. İstatistikler,

anketler vb.

Öncüleri : Auguste Comte, Emile Durheim vb.

Yöntem çoğunlukla yapılandırılmış ölçüm yöntemleri.

Açıklayıcıdır, olaylar ve kavramlar arasındaki ilişkileri,

nedenselliği açıklamaya çalışır

Kişilerin ayakkabı numaraları büyüdükçe aldıkları maaş artmaktadır.

Olay yerine ne kadar çok itfaiye aracı giderse o kadar çok hasara yol

açılmaktadır.

Ayakkabı ile uyumak baş ağrısı yapar.

Bir bölgede doktorların sayısının artışı ölüm oranlarını da

artırmaktadır.

Çok çay içmek akciğer kanserine yol açar.

Korelasyon (negatif veya pozitif) bulundu diye otomatikman nedenselliğe

gitmemek gerekir.

Yorumsamacı Sosyal Bilim Anlayısı

(YSB) Öncüleri: Alman sosyolog MaxWeber (1864-1920) ve Alman

filozof Wilhem Dilthey (1833-1911).

Kesin kurallar ve yasalar koymak zordur.

İnsanların sosyal dünyaya atfettikleri anlamlar.

Duygular ve öznellikler.

Daha çok nitel araştırmalarda karşımıza çıkar. Metin analizleri, söylem analizleri, mülakatlar, gözlemler etnografik çalışmalar vb.

Amaç toplumsal gelişmeyi veya gerçekliği anlamaktır, açıklamak değil

Elestirel Sosyal Bilim Anlayısı (ESB)

•Onculeri: Karl Marx (1818-1883), Theodor Adorno (1903-

1969), Pierre Bourdieu (1930-2002) ve Frankfurt okulunun

temsilcisi Jurgen Habermas (1929-?).

Eşitsizlik, sosyal sınıfların sömürülmesi, diyalektik

anlayış, nicel ve nitel yöntemler.

Mevcut şartlar nasıl değiştirilir. Eyleme yönelik

araştırma

PSB,YSB ve ESB KarsılaştırmaPozitivist sosyal bilim Yorumsamacı

sosyal bilim

Eleştirel sosyal bilim

Ontoloji Gerçeklik; dışarıdadır,

nesneldir, sosyal

aktörden bağımsızdır.

Gerçeklik; aktörden

bağımsız değildir,

özneldir ve sosyal

olarak kurgulanmıştır.

Gerçeklik, belirli insan ve

sosyal kesimlerin

diğerlerine baskın

gelmesidir.

Epistemoloji Sadece gözlemlenebilir

olgular, güvenilir bilgiler

verir.

Olgulara öznel

anlamlar yükler.

Araştırma sosyal

değişimi gerçekleştirmek

için bir araçtır.

Veri

toplama

teknikleri

-Yüksek oranda

yapılandırılmış araçlarla

geniş örneklem kullanır.

- Ölçme ve

sayısallaştırma

önemlidir.

- Esnek veri toplama

araçları ile küçük

örneklem kullanır.

- Derinleştirme

araştırmayı hedef

alır.

-Sosyal değişim için her

turlu tekniği kullanır.

-Denekleri kendileri

seçerek onlarla işbirliği

yapar.

Araştırmacının

rolü

Araştırmacı tarafsız

olmaya çalışır.

Araştırmacı,

katılımcıdır.

Araştırmacı, eylemcidir.

VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ

En Yaygın Veri Toplama Yöntemleri

İçerik Analizi (Yazılı eserler,

beyannameler, vb. incelenmesi)

Gözlem Yöntemi (Katılımcılık)

Anketler

Anket, insanlardan;

•fikirleri,

•duyguları,

•planları,

•inançları,

•sosyal, eğitimsel ve ekonomik durumları hakkında

bir bilgi toplama yöntemidir.

Anketler, az detaylı veri sağlamalarına rağmen, kısa

zamanda büyük miktarlarda veri toplanmak için

uygundurlar.

Anketler ikiye ayrılır

•Yapılandırılmamış: Bir kompozisyon halinde

yazdırma veya serbestçe listeletme) veya açık uçlu

sorularla

•Yapılandırılmış (Structured): Cevapları

şıklar haline getirilmiş sorularla. Yapılandırılmışanketler ya Likert tipi bir ölçek ile ya da çoktan

seçmeli cevap seçenekleri ile veri toplar.

Kapalı Uçlu ve Açık Uçlu Sorulara Örnek:

• Duygusal Durumunuz araç kullanımınızı nasıl

etkilemektedir

A) Hiç etkilememektedir B)Etkilemektedir C) Fikrim

Yok D) Etkilemektedir

E) Çok Etkilemektedir

• En son trafik cezası yediğinizde/ kaza yaptığınızda

psikolojik, duygusal durumu anlatır mısınız?

• Cevaplar: Kız arkadaşımla tartışmıştım, eşimle

kavga etmiştim, patrona kızmıştım vs.

Doğrudan Yapılan Anketler

Geleneksel Metotlar Elektronik Metotlar

1.Posta

2. Grup

3. Kişiye özel

1. E-Posta

2. Web Sitesi veya

Internet

www.surveymonkey.com

3. Telefon

Anket Sorularının Özellikleri

Açıkça yazılma: İfadeler net olmalı ve kolay anlaşılabilmelidir. Teknik terim, kısaltma ve jargonları kullanmaktan kaçının.

Kısa olma: Anketin maddelerini yanıtlayan kişinin dikkati dağılmaması ve ankete konsantre olabilmesi için konu dışı kelimeleri ve fikirleri ortadan kaldırın.

Belirli olma: Her soruda bir fikir üzerinde odaklanın. Her madde bir tek davranış, tavır, fikir, olay ya da konu ile ilgili olmalıdır. Bunun için “ve”, “ya da” gibi bağlaçları kullanmayın

Açık olma: İnsanları ne sorulduğunu tahmin etmeye zorlamayın. İfadenizin herkes tarafından aynı şekilde anlaşıldığından emin olun. Eğer gerekliyse ek açıklamalar yapın.

Cevap Formatları

Likert tipi cevaplamada “Tamamen

katılıyorum”dan “hiç katılmıyorum”a veya

“önemli”den “önemsiz”e veya “çok

acıyor”dan “hiç acımıyor”a cevap

derecelemeleri kullanılır

A KESİNLİKLE KATILMIYORUM

B KATILMIYORUM

C KARARSIZIM

D KATILIYORUM

E KESİNLİKLE KATILIYORUM

A HİÇ TATMİN OLMADIM

B TATMİN OLMADIM

C KARARSIZIM

D TATMİN OLDUM

E ÇOK TATMİN OLDUM

A ÇOK KÖTÜ

B KÖTÜ

C ORTA

D İYİ

E ÇOK İYİ

Cevap Formatları 2-Maddeleri sıralamak

Başka bir cevap formatı, bir seçenek listesindeki maddeleri farklı kriterlere (örnek: önem derecesi) göre sıralamalarını istemektir. Örneğin: Lütfen aşağıdaki 5 iyileştirme amacını önem sırasına göre (“1” en önemliyi, “5” en önemsizi temsil edecek şekilde) sıralayınız.___ ÇABUK BAŞARI ELDE ETMEK___ ÜRETİMİN MİKTARINI ARTTIRMAK___ FİYATLARI DÜŞÜRMEK___ BİRİKEN İŞ SAYISINI AZALTMAK___ HATA MİKTARINI DÜŞÜRMEK

Yorumlar ve açık uçlu sorular Bazen ankete katılanların ek yorumlarına ihtiyaç duyulabilir. Burada cevaplayıcılara, kendileri için önemli olanları ve istediklerini kendi cümleleriyle yazabilmeleri için boş bir alan bırakılır.

- Kendimizi nasıl geliştirebileceğimiz konusunda önerileriniz var mı?- Eklemek istediğiniz başka bir husus var mı?Bu bilgiler hiç dokunulmamış konuları ortaya çıkarmak için çok yararlıdır. Ancak bu sorulara verilen cevapları yorumlamak çok zordur.

İndeks Oluşturma

Örnek: İşle İlgili Depresyon

“_Havamda değilim

_Hiç nedensiz yoruluyorum

_Kendimi rahatsız hissediyorum

_Normalden daha çabuk sinirleniyorum”

Skorlar toplanır

4: Sık 3: Bazen 2. Nadiren 1: Asla

Hepsini işaretleyen biri 2’sini işaretleyenden daha depresifdenebilir

Anket Yanıtlarının Hazırlanması1. Cevapların birbiriyle örtüşmemesi (Kaç saat TV izliyorsunuz?

Evli bekar boşanmış)

2. Olası tüm seçeneklerin dahil edilmesi (Diğer)

3. Karma yanıtlar (olumlu olumsuz karışık)

4. Kararsızım ve bilmiyorum seçenekleri

5. Daima ve hiç kullanmayın (çoğu zaman, yaklaşık olarak,

nadiren)

6. Filtre sorular (ilgilisini yönlendirir)

Yanıtlarda Önyargı

Mesela; Çalışan memnuniyetsizliği anketi yapılırken,

devamlı olumlu yanıt seçenekleri kullanılıyorsa sorunlar tespit

edilemeyebilir.

devamlı olumsuz yanıt seçenekleri kullanılıyorsa var olandan daha

fazla sorun olduğu düşünülebilir.

Yanıtlarda önyargı

Olumlu yanıt seçenekleri

Olumsuz yanıt seçenekleri

ÖRNEKLEME

Örnekleme Uygulamamızı yapacağımız kitle.

Hayatımızın her safhasında yapmakta olduğumuz

bir şey.

Meslektaşlar, gümrükçüler, doktorlar, taksi şoförleri,

kahvehane milleti

Örneklem neden önemlidir? Neden ihtiyaç duyarız?

Kamu Oyu Araştırma Şirketleri ve Örnekleme

PARTİ Araştırma Şirketi Tahmin (Kasım 2012) Sonuç

Gezici Sonar MetroPOLL ORC Konda A&G

AKP 41,3 40,5 42,5 44 41,7 47,5 49,4

CHP 27 27,3 26,3 27,8 24,8 25,3 25,4

MHP 15,6 15,2 16,3 13,4 16,4 13,5 11,9

HDP 12,5 13,1 13 11 12,3 12,2 10,7

Kamu Oyu Araştırma Şirketleri ve Örnekleme

Kamu Oyu Araştırma Şirketleri ve

Örnekleme

Kamuoyu araştırma şirketleri Türkiye’de yaklaşık 55

milyon, ABD’de 100 milyon seçmenin oy verme

davranışını doğruya yakın tahmin edebilmektedirler.

Sanılanının aksine araştırma şirketleri bu tahminlerini

yaklaşık 2000-2500 kişilik bir örneklem ile

başarmaktadırlar.

Peki bunu nasıl yapıyorlar?

Gerçeğe yakın tahminler, doğru örnekleme sureci ve

tekniği kullanılarak yapılabilmektedir.

ÖRNEKLEM NEDİR

Üzerinde araştırma yapılan evrenden, o evreni temsil

edecek ve o evren hakkında güvenilir çıkarımlarda

bulunulmasını sağlayacak belli bir bölümünün seçilmesi

işlemidir.

Örneklemenin en temel amacı,

Evreni temsil etmeli

Örneklem üzerinden evren için genelleme

yapılabilmelidir.

Temel Terimler Öğe(birim, ünite) Bilimsel çalışmada bilginin toplandığı

ünitedir.

Örn: Yabancı öğrencilerin uyumu konusunda kimler?

Evren: Çalışma için verilerin toplanacağı öğe/birimlerin yer aldığı, örnek grubun temsil etmeye çalıştığı büyük gruptur.

Örn: Enstitüde akademik ve idari işleyişle ilgili personelin algılarına yönelik bir çalışmada???

ÖRNEKLEME SÜRECİNİN AŞAMALARI

Örneklemin Temsil Yeteneği Örneklem seçilirken, örneklemin temsil

yeteneği taşımasına ve yeterli büyüklükte

olmasına dikkat etmek gerekir.

Örneklem doğru seçilerek yapılan

araştırmalar zaman ve maliyet yönünden

ekonomik olduğu gibi, çoğu zaman da bütün

evrenin incelenmesiyle elde edilen sonuçlar

kadar geçerli, sağlıklı ve güvenilir olabilir.

Örnekleme Çeşitleri

Olasılık faktörü olup olmamasına göre ikiye ayrılır.

Olasılık Örnekleme

Deneğin çalışma evreninden seçilebilme olasılığının

bilindiği, her öğenin eşit şansının bulunduğu ve bu

olasılık oranının sıfır olmadığı örnekleme metotlarını

içerir.

Olasılıklı Olmayan Örnekleme

Deneklerin seçilme olasılıkları eşit değildir.

Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri

Basit Rastgele Örnekleme

Sadece şans unsuruna göre seçilme imkanı

sağlar (KURA YÖNTEMİ). Önyargı ve

peşin hükümlerden uzaktır. (küçük

gruplarda işe yarar ancak büyük gruplarda?

Ve karakteristikler önemli ise?).

Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri Sistemli Rastgele Örnekleme

• Tüm listeden belli bir sistematik doğrultusunda ancakyine şans unsuruna göre seçilme esasına dayalı örnekseçimi.

1- Liste harf sırası gibi bir yöntem OK fakat akademikunvan veya yaş gibi bir sıralamaYANLIŞ.

2- Öncelikle “örnekleme aralığı” belirlenir (Evren /örneklem sayısı, yani “n” rakamına karar verilir).

İlk öğe (n rakamına kadar olan kısımdan) rastgeleörnekleme yöntemiyle seçilir, sonra n’inci kişilerayrılarak örneklem oluşturulur.

Sistematik Örnekleme

Bir başlangıç noktası

belirlenir ve her ör:

3’ncü eleman seçilir.

Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri

Katmanlı Rastgele Örnekleme

Rastgele yönteme birkaç seçenek eklenmiştir.

Çalışma evrenini daha etkili kılmaya çalışır. Evren

hakkında herşeyi öğreniriz.

Örneğin evreni temsil etme kabiliyetini arttırmak için

yapılır.

Rastgele seçimden önce evren belli bir amaçla filtre

edilir (yaşa, cinsiyete, öğrenim durumu vb.)

Katmanlı Rastgele Örnekleme

Örn: Üniversitede görevli memurların yabancı

öğrenciler konusundaki görüşleri..

Genç ve yaşlı

Bayan ve erkek

Akademisyen ve idari

Vb.

Katmanlı Rastgele Örnekleme

Orantılı Katmanlı Örnekleme

Evrendeki orana göre örneğin oluşturulmasıdır.

Örnek Evren

%30 Bayan

%70 Bay%30 Bayan

%70 Bay

Küme ÖrneklemesiDaha az (katmanlıya nazaran) ön bilgi gerektirir (evren

hakkında), daha az masraflıdır.

Küme: Doğal olarak ortaya çıkan evrendeki öğelerin( birimlerin) karışık olarak bir araya gelmiş halleridir. Her öğe sadece bir kümede yer alır. Okullar, Mahalleler vb. Sonra rastgele yöntemlerle seçim yapılır.

Ankara evreninde 6. sınıflardan seçilecek bir örnek için okullar bir küme 6. sınıflar ikinci bir kümeyi oluşturur. Bundan sonra katmanlı veya sadece rastgele yöntemle denekler seçilerek örnek oluşturulur.

Tam ve güncel liste bulunmadığı (bütün ulusal listelerde eksiklikler vardır) ya da tüm coğrafi bölgelere yayılmış bir evrende.

Olasılık Olmayan Örnekleme Yöntemi

1. Deneklerin seçilme olasılıkları eşit

değildir.

2. Daha çok keşfedici (Nitel) çalışma türü

için kullanılır.

3. Çalışma evrenini temsil konusunda

sınırlıdır.

Elverişlilik örneklemesiÖğeler elverişli oldukları için seçilirler (basın sıklıkla

kullanır, temsil ve genelleme amaçları esas değildir). Ama bazen mecbur kalırsınız bu yönteme örn: duraktan otobüse binen yolcular

Öğeler kolay ulaşılabilir.Fazla kaynak gerektirmez (zaman, para vb)Evreni temsil etmede son derece sınırlıdırÖnyargı ve hata payı yüksektirÖrn: Kızılay’da önünüze çıkanlara son siyasi

gelişmelerle ilgili sorular soruyorsunuz.

Olasılık Olmayan Örnekleme YöntemiKota Örnekleme

Katmanlı Rastgele Örnekleme ile karıştırılır ancak burada “Rastgele örneklem seçme” yoktur

Belli bir kotanın belirlenerek bu kotaların doldurana kadar örnek denek bulunup bu deneklere çalışmanın uygulanması.

Elverişlilikten farkı: %55 erkek %45 kadın’dan oluşan bir evren için yapılacak anketin %55 erkek %45 kadın oluncaya kadar belli bir listeden seçilmemiş, herhangi bir olasılık olmaksızın seçilen örnek. (biraz daha bilimsel çünkü evrenin genel karakteristikleri yansıtılır, AMA hepsi değil)

Alışveriş merkezinde yapılan anketler…cinsiyet ve yaşa göre sınırlama koyduğunda kota örneklem metodu kullanarak önüne gelenlerle araştırmayı rastgele seçim metoduna dayanmaksızın yapabilir.

Kolaydır çünkü

1) Örnek listesi gerektirmez

2) Anketlerde olduğu gibi yanıt oranını tutturmak için aynı kişilerle sürekli irtibat kurmak zorunda değilsiniz (yanıt oranı düşüklüğü sorun değildir).

Amaçlı veya yargıya dayanan Örneklem

Amaclı (purposive) ya da yargısal (judgemental)

ornekleme; araştırmacının kendi kişisel gözlemlerinden

hareket ederek araştırma sorunsalına uygun geldiğini

düşündüğü belirli özellikleri taşıyan denekleri örnekleme

dahil etmesidir.

Belli bir amaç doğrultusunda rastgele olmayan her deneğin

seçilme olasılığını kapsamayan örnekleme yöntemidir.

Ör: 18-25 yaşında, Kürt kökenli, bayan olup daha önce

aile içi şiddete maruz kalıp mor çatı sığınma evinde kalıyor

olmak.

Kartopu Örnekleme Yöntemi Kartopu Örneklem:Ulaşılması ve çalışılması zor evrenler için

kullanılır.

Aranılan karakteristiklerin bulunduğu bir denek bulunur (kapıcı)

bu denekten başka bir deneği önermesi istenir. (güven tesisi,

teşvik unsurları).

Genelleme tüm olasılıklı olmayan yöntemler gibi çok sınırlıdır.

Hatta kartopu yöntemi genelleme yapmak için en zor yöntemdir

denebilir.

Örn: Yasadışı göçmenlerin Türkiye’nin gümrük politikası

hakkındaki görüşlerini almak istiyorsunuz.

Kartopu Örnekleme Yöntemi

Kartopunun aşamaları

1- hedefin tanımlanması aşaması

2- kartopu örneklemenin başlatılması

3- referans zincirlerinin başlatılması

4- verilerin kalitesinin kontrol edilmesi

aşaması

ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN BELİRLENMESİ

*BÜYÜK ÖRNEKLEM HACMİALINIRSA

KAYNAK İSRAFI OLUR

*KÜÇÜK ÖRNEKLEM HACMİALINIRSA

BEKLENEN YARAR SAĞLANAMAZ

Örneklem Tabloları

ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN BELİRLENMESİNDE DİĞER

TEKNİKLER (http://www.surveysystem.com/sscalc.htm)

www.raosoft.com/samplesize.html

www.custominsight.com/articles/random-sample-calculator.asp