Sveitsisk jordbrukspolitikk ‐

Matforsyning og fellesgoder likestilt

Hvorfor se til Sveits?

• Fjell og marginale områder

• Utenfor EU: Suveren jordbrukspolitikk 

• Åpne økonomier med høy velstand

Delte utfordringer

• Gjengroing av kulturlandskap 

• Press på jordbruksarealer fra bebyggelse

• Større bruk

• Nedleggelse av bruk

• Rekruttering 

• Inntektsutvikling for bonden 

Jordbruksareal

73 %

17 %

6 %

3 %1 %

SveitsGrovfôr

Korn ogoljevekster

Frukt, bær oggrønnsaker

Potet og bete

Annet68 %

30 %

1 % 1 %Norge

Grovfôr

Korn og oljevekster

Frukt, bær oggrønnsaker

Potet

Sveits: 10,5 millioner dekar Norge: 9,8 millioner dekar

Melkeproduksjon

Jordbruksareal

73 %

17 %

6 %

3 %1 %

SveitsGrovfôr

Korn ogoljevekster

Frukt, bær oggrønnsaker

Potet og bete

Annet68 %

30 %

1 % 1 %Norge

Grovfôr

Korn og oljevekster

Frukt, bær oggrønnsaker

Potet

Sveits: 10,5 millioner dekar Norge: 9,8 millioner dekar

…andre forskjeller 

• Høyere skoggrense • Mildere klima med flere vekstdøgn

• Flere slåtter og bedre fôrkvalitet 

Reformene

• Jordbruket på vei i «feil retning»• Press for liberalisering fra EU og WTO• Ny jordbrukspolitikk med produksjonsuavhengig støtte 

• Forutsigbarhet: gradvis endring over lang tid 

• Nå: håper de er inne i stabiliseringsperiode

Grunnlovsfesta multifunksjonalitetoJordbruksmål grunnlovsfesta oHovedmål:

• Matproduksjon til det sveitsiske folk

• Velstelt kulturlandskap• Desentralisert bosetting• Bevaring av naturressurser

Kryssvilkår

• Vekstskifte 

• Næringsbalanse

• Integrert plantevern (IPV)

• Oppfylle krav til dyrevelferd

• Minst 7% biologisk verdifulle områder 

• Tiltak mot erosjon og avrenning 

Direktetilskudd i syv kategorier  Millioner CHF og (NOK) Prosent Finansieringsrammen i 2017: Grunnleggende forbedringer og sosiale tiltak 160 (1 363) 4,5 Produksjons- og salgsstøtte 447 (3 812) 15,5 Direktetilskudd 2 814 (23 983) 82 Finansieringsrammen totalt 3 415 (29 105) Direktetilskudd: Arealtilskudd for å sikre egen matforsyning 1 094 (9 324) 39 Kulturlandskapstilskudd 511 (4 355) 18 Tilskudd for biologisk mangfold 338 (2 881) 12 Tilskudd for landskapskvalitet 90 (767) 3 Tilskudd for produksjonssystemer 403 (3 435) 14 Tilskudd for ressurseffektivitet 73 (622) 3 Kompensasjonstilskudd 306 (2 608) 11 Direktetilskudd totalt 2 814 (23 983)

PSE (Producer Support Estimate) som andel av BNP: 0,85 prosent for Norge og 1,1 prosent for Sveits  

Direktetilskudd oppsummert 

• Produksjonsuavhengige arealtilskudd 

• Soneinndelt• Bratthet• Premiering for høy andel grovfôr • Ekstensiv drift • Biologisk mangfold 

Norge og Sveits

Sveits tydeligere på fellesgoder

• Ok at fjellbonden er landskapsforvalter 

• Jordbrukspolitikk vs. distriktspolitikk 

• Produsert mengde vs arealtilskudd

• Mer agronomi i politikken 

• Svært målrettede virkemidler i Sveits

Norge og Sveits – til inspirasjon

• Belønning av ønsket ressursbruk

• Premiering av ønsket drift

• Detaljerte støtteordninger