Şüpheli ticari alacaklar ve karşılık ayrılması

/ 661

ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR ve

ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR İÇİN KARŞILIK AYIRMA

ALACAKLAR

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde Alacaklar:

Alacaklar; 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin V_TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ, HESAP PLANI VE HESAP PLANI AÇIKLAMALARI kısmında yer alan C – HESAP PLANI AÇIKLAMALARI bölümünde, ticari alacaklar hesap grubu içerisinde düzenlenmiştir. Bu hesap grubunda işletmenin ticari faaliyetleri karşılığında karşı taraf için bir borç niteliği taşıyan ve belirli bir dönemde parayla ölçülebilen senetli ve senetsiz ticari alacaklar yer almaktadır.

ALACAKLAR

Vergi Usul Kanunu’nda Alacaklar:

“Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. Vadesi gelmemiş olan senede bağlı alacaklar değerleme gününün kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde, senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto haddi uygulanır.Bankalar ve bankerler ile sigorta şirketleri alacaklarını ya Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddi ile, değerleme günü kıymetine irca ederler.” (VUK: md.281)

KARŞILIKLAR

Tanım:

Hasıl olan veya husulü beklenen fakat miktarı katiyetle kestirilemiyen ve teşebbüs için bir borç mahiyetini arz eden belli bazı zararları karşılamak maksadiyle hesaben ayrılan meblağlara karşılık denir. (VUK:md.288/1)

Değerleme:

Karşılıklar mukayyet değerleriyle pasifleştirilmek suretiyle değerlenir. (VUK:md.288/2)Amortisman kayıtları hakkındaki özel hükümler mahfuzdur. (VUK:md.288/3)

Nitekim, amortisman mevzuu içinde düzenlenen şüpheli alacaklar karşılığı tasarruf değeriyle değerlenir. (VUK:md.323/2)

ŞÜPHELİ ALACAKLAR

Yasal dayanak

Şüpheli alacaklar 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 323. maddesinde düzenlenmiştir.


Kanun metni:

“(2365 sayılı Kanunun 55'inci maddesiyle değişen madde) Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;

1. (2455 sayılı Kanunun 3'üncü maddesiyle değişen bent) Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;

2. Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar;

şüpheli alacak sayılır.

Yukarıda yazılı şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir.

Bu karşılığın hangi alacaklara ait olduğu karşılık hesabında gösterilir. Teminatlı alacaklarda bu karşılık teminattan geri kalan miktara inhisar eder.

Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesabına intikal ettirilir.”


Diğer Düzenlemeler

• VUK Geçici madde 24 (1999 depremine ilişkin özel bir düzenleme),

• 143 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (2365 ve 2455 sayılı Kanunlar ile VUK md.323’de yer alan değişikler),

• 284 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (VUK Geçici md.24’ün uygulamasına ilişkin),

• 334 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Tahsil edilemeyen KDV için şüpheli alacak karşılığı ayrılıp ayrılamayacağına ilişkin),

• Özelgeler.


A- Alacağın Şüpheli Hale Gelmesinin Şartları

Alacak;

• Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmalı,

• Dava veya icra safhasında bulunmalı ya da yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacak olmalı,

Yukarıdaki şartların her ikisini de sağlayan alacaklar şüpheli şüpheli alacak sayılır.

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI

B- Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılmasının Şartları

• Şüpheli Alacak Karşılığı Bilanço Esasında Defter Tutan Mükelleflerce Ayrılabilir,

• Şüpheli Alacak Karşılığı Ticari Ve Zirai Kazancın Elde Edilmesi ve İdame Ettirilmesi İle İlgili Alacaklar İçin Ayrılabilir,

• Şüpheli Alacak Karşılığı Teminatsız Alacaklar İçin Ayrılabilir

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI BİLANÇO ESASINDA DEFTER TUTAN MÜKELLEFLERCE AYRILABİLİR

Kanun metni:

“…


…” (VUK-md.323/2)

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI TİCARİ VE ZİRAİ KAZANCIN ELDE EDİLMESİ VE İDAME ETTİRİLMESİ İLE İLGİLİ ALACAKLAR İÇİN

AYRILABİLİR

Kanun Gerekçesi:

Vergi Usul Kanunu’nda değişiklik yapılmasına ilişkin 2365 sayılı Kanun’un gerekçesi; “… Karşılık ayrılmak suretiyle, zarara intikal ettirilecek alacağın ticari ve zirai faaliyetin elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması, diğer bir ifade ile alacağın daha önce hâsılat hesaplarına intikal ettirilmiş olması…”

Yargı kararları:

Danıştay Dördüncü Dairesinin Esas No: 2004/101; Karar No: 2005/503 sayılı kararı; “Bir alacağın şüpheli hale geldiğini kabul ederek karşılık ayırmak suretiyle zarar yazılabilmesi için, bu alacağın daha önce hasılat olarak kaydedilmesi gerekmektedir.”

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI TEMİNATSIZ ALACAKLAR İÇİN AYRILABİLİR

İdari Görüşler:

“… Tacirler için, kendi kefaleti karşılığında, teminat mektubu istihsalini iştigal mevzuu yapmış bulunan kolektif şirketin bankaya kefaleti teknik bakımdan bir teminattır. Mevzubahis fıkra ise, teminatlı alacaklar için bir tahdit hükmü koymaktadır. Bu fıkradaki teminat mefhumu geniş anlamı ile ifade edilmiş olup hukuk lisanında ayni ve şahsi olarak tasnif edilen teminatın her şeklini şümulü içine almış bulunmaktadır.

• …”



Yargı kararları:

Danıştay Dördüncü Dairesinin Esas No: 2002/4579; Karar No: 2004/355 sayılı kararı;

(Kefilin malvarlığının diğer unsurlar gibi hemen nakte çevrilmesinin ve alacaklının uhdesine geçmesinin söz konusu olmadığı, kambiyo usulüne göre takip gerektirdiği ve risk faktörü taşıdığından bahisle),

“İcra safhasında bulunan kefilli alacaklar, teminatlı alacak kapsamında olmadığından, şüpheli alacak karşılığı ayrılabilecektir.”


Yargı kararları:Danıştay Üçüncü Dairesinin Esas No: 1989/4580; Karar No: 1990/1491 sayılı ve 22/05/1990 tarihli kararı; “…yapılan haczin tüm alacağı karşılayıp karşılamayacağı, hacizlerin ne zaman paraya çevrileceğinin bilinmemesi, dava dosyası ekindeki şüpheli alacaklar nedeniyle menfi tespit davaları sonucunda verilmiş kararlarla alacağın miktar itibariyle düşürülmüş bulunması ve büyük bir bölümünün de tahsil edilememiş olması nedeniyle söz konusu iddiaya itibar etmeye dolayısıyla bu yönde matrah farkı tesis etmeye olanak bulunmadığı, kaldı ki bir borcun İcra ve İflas Kanunu’na göre gerçek anlamda teminata bağlanmış olabilmesi için gayrimenkul üzerine ipotek konulmuş olması ya da alacağın banka teminat mektubu veya Devlet tahviline bağlanması gerektiği, …”

Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun Esas No: 2002/35; Karar No: 2002/186 sayılı, 12/04/2002 tarihli kararı;

“Teminatlı alacaklar şüpheli alacak vasfını kaybettiğinden ihtiyatı haciz, haciz ve gayrimenkul ipoteği alacak için teminat sağladığından karşılık ayrılamayacağı hk. .”


Yargı kararları:Danıştay Üçüncü Dairesinin Esas No: 1194/731; Karar No: 1994/3149 sayılı kararı; “1-Teminatlı alacakların dava safhasında olması bunlara teminatlı alacak olma vasfını kaybettirmez,…3- Teminatlı alacaklar için teminatı veren banka aleyhine alacak davası açılmış olması nedeniyle şüpheli alacak karşılığı ayrılamaz.”

Danıştay Üçüncü Dairesinin Esas No: 1998/3101; Karar No: 2000/10117 sayılı kararında; “Adli icra aşamasında borçlunun mallarına haciz tatbiki suretiyle teminata bağlanan alacak nedeniyle icraya başvurulmuş olması, şüpheli alacak karşılığı ayrılmasını yasal kılmaz.”



C- Şüpheli Alacaklar İçin Karşılık Ayrılma Yöntemi

• Şüpheli Alacak Karşılığı Tasarruf Değerine Göre Ayrılır,

• Şüpheli Alacak Karşılığı Şüpheli Alacak Tutarından Fazla Olamaz,

• Şüpheli Alacak Karşılığı İşletmeler İçin Bir Haktır,

• Şüpheli Alacak Karşılığı Alacağın Şüpheli Hale Geldiği Yıl İçin Ayrılabilir,

• Şüpheli Alacaklar Karşılık Ayrılmadan Önce Zarar Yazılamaz

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI TASARRUF DEĞERİNE GÖRE AYRILIR

Kanun metni:

“…


…” (VUK-md.323/2)

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI ŞÜPHELİ ALACAK TUTARINDAN FAZLA OLAMAZ

Özelge örneği:

Gelir İdaresi Başkanlığının 16/02/2009 tarihli ve B.07.1.GİB..0.02.29/2978-323-243 sayılı özelgesi;

“… alacaklar dönem sonunda değerlenmesi nedeniyle oluşacak kur farkları da asıl alacağın akıbetine tabi olduğundan asıl alacağınız şüpheli hale geldikten sonra bu alacağa bağlı olarak oluşan kur farkları da şüpheli hale gelmiş sayılarak karşılık ayrılabilinir. … .”

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI İŞLETMELER İÇİN BİR HAKTIR

Kanun metni:

“…


…” (VUK-md.323/2)

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI ALACAĞIN ŞÜPHELİ HALE GELDİĞİ YIL İÇİN AYRILMALIDIR

Yargı kararları:

Danıştay Üçüncü Dairesinin 1995/2705 Esas No.lu 1996/1100 numaralı kararı;“Vergi Usul Kanunu’nun 323 üncü maddesinde yazılı şartları taşıyan alacaklar için, bu alacağın şüpheli hale geldiği vergilendirme döneminde karşılık ayrılabilir. Şüpheli hale geldiği dönemde karşılık ayrılmayan alacaklar için sonraki dönemlerde karşılık ayırarak zarar yazılması mümkün olmayacağından, bu şekilde zarara intikal ettirilen tutarlar dönem matrahına ilave ettirilerek cezalı tarhiyat yapılmasında kanuna aykırılıktan söz edilemez.”

Danıştay Dördüncü Dairesinin Esas No: 1992/719, Karar No: 1992/4809 sayılı kararı;“Vergi Usul Kanunu’nun 323’üncü maddesinde, alacağın şüpheli hale geldiği yılda karşılık ayrılmasını zorunlu kılan bir ifadenin yer alamadığı, önemli olanın alacağın maddede öngörülen koşulları taşıyıp taşımadığı hususu olması ve dönemin değişmesiyle alacağın şüpheli olma niteliğini kaybettiğinin kabul edilemeyeceği gerçeği karşısında; 1983 yılında şüpheli hale gelen alacaklar için 1985 yılında ayrılan karşılıklar hukuka uygundur.”

ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI ALACAĞIN ŞÜPHELİ HALE GELDİĞİ YIL İÇİN AYRILMALIDIR

Yargı kararları:

Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun Esas No: 2006/291; Karar No: 2006/334 sayılı, 08/12/2006 tarihli kararı;

“Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla tahsil edilememiş alacaklar için, Vergi Usul Kanununun 323 üncü maddesinde öngörülmüş şartların mevcudiyeti halinde ve ancak şüpheli hale geldikleri yılda karşılık ayrılabilecektir.”

ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIK AYRILMADAN ÖNCE ZARAR YAZILAMAZ

Yargı kararları:

Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun Esas No:1996/220 Karar No:1998/32 sayılı ve 16/01/1998 sayılı kararı;

“Şüpheli alacak karşılığı ayırmak zorunlu olmamakla birlikte, henüz tahsil imkansızlığı doğmayan, sadece şüpheli hale gelmiş alacak için iradesini karşılık hesabı açmamak yolunda kullanan yükümlülerin, bu alacakları zarara atmalarının hukuka aykırı olduğu…”

DEĞERSİZ ALACAKLAR

Yasal dayanak:

Değersiz alacaklar 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 322. maddesinde düzenlenmiştir.


Kanun metni:

“Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmıyan alacaklar, değersiz alacaktır.

Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.”



Alacağın Değersiz Hale Gelmesinin Şartları

1. Kazai bir hüküm bulunmalıdır. (Alacağın borçlusu tarafından ödenmesi imkânının bulunmadığını hükme bağlayan bir mahkeme kararı) veya,

2. Kanaat getirici vesika• Konkordato anlaşması (Konkordato ile alacaklının borçluyu ibra ettiği

miktar değersiz alacak sayılır), • Alacaktan vazgeçildiğini gösteren mahkeme tutanakları,• Borçlunun kesin olarak yurtdışına çıktığının ve el konulmasını

gerektiren malı olmadığını gösteren belgeler


Değerleme• Değersiz alacaklar mukayyet kıymetleriyle değerlenir.

Zarar kaydı• Değersiz alacaklar; ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile

ilgili olmak kaydıyla, ancak değersiz hale geldiği yılda zarar kaydedilebilir.

• İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin de 322’nci madde hükmüne göre değersiz alacaklarını gider yazmaları mümkündür.

MUHASEBE KAYDI

ÖRNEK :

Bir gerçek kişiye ait ticari işletmenin yıl içinde dava konusu yapılmış biri 1.800.-TL diğeri de 200-TL olmak üzere toplam 2.000.-TL senetli alacağı vardır.

Değerleme gününde (dönem sonunda) söz konusu senetlerin tahsilinin tamamen şüpheli hale geldiği yani işletme için tasarruf değerinin olmadığı anlaşılmış ve karşılık ayrılmasına karar verilmiştir.

MUHASEBE KAYDI

D- Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılması

128- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 2.000121 ALACAK SENETLERİ 2.000

654 KARŞILIK GİDERLERİ 2.000129 ŞÜP. TİC. ALAC. KARŞ. 2.0001) … Şirketine ait … vadeli alacak senedimiz2) … Şirketine ait … vadeli alacak senedimiz

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.000654 KARŞILIK GİDERLERİ 2.000

MUHASEBE KAYDI

Karşılık Ayrılan Şüpheli Alacağın Sonradan Tahsil Edilmesi

100- KASA 2.000

129- ŞÜP. TİC. ALAC. KARŞILIĞI 2.000

644- KONUSU KALMAYAN KARŞ. 2.000

128- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 2.000

644- KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 2.000

690- DÖNEM KARI VEYA ZARARI 2.000

(671-ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI)

MUHASEBE KAYDI

Karşılık Ayrılan Şüpheli Alacağın Değersiz Hale Gelmesi

Örnek: (A) Anonim Şirketinin; (T) Limited Şirketine 100.000.-TL ve (W) Anonim Şirketine 40.000.-TL borcu bulunmaktadır.

(T) Limited Şirketi, (A) Anonim Şirketinin borcunu zamanında ödememesi üzerine 15/09/2009 tarihinde icra takibine başvurmuş, 31/12/2009 tarihinde aynı tutarda karşılık ayırmıştır. İcra takibi devam ederken borçlu şirket 10/02/2010 tarihinde İcra Tetkik Merciine başvurarak konkordato teklif etmiştir. Konkordato anlaşması, 20/04/2010 tarihinde kesinleşmiştir. Konkordato anlaşmasında; borçlu (A) Anonim Şirketinin, alacaklı (T) Limited Şirketi ile (W) Anonim Şirketine olan borçlarının %50’sini ödemek suretiyle borçlarından kurtulacağı belirtilmiştir.

MUHASEBE KAYDI

Olay (T) Limited Şirketi açısından değerlendirilecek olursa; (T) Limited Şirketi, 100.000.-TL alacağının tamamı için 31/12/2009 tarihinde karşılık ayırmış ve gider olarak kaydetmiştir. (T) Limited Şirketinin muhasebe kaydı yukarıda açıklanmıştır. (T) Limited Şirketi 20/04/2010 tarihli konkordato anlaşmasına göre (A) Anonim Şirketinden olan 100.000.-TL tutarındaki alacağın %50’si olan 50.000.-TL’den vazgeçmiş, kalan 50.000.-TL’yi ise ileriki tarihlerde tahsil edecektir.

Buna göre;

• Alacağın tamamı için ayrılan 100.000.-TL tutarındaki karşılık iptal edilmeli ve gelir olarak kaydedilmelidir.

• Alacağın vazgeçilen kısmı olan 50.000.-TL “Değersiz Alacak” haline geldiğinden doğrudan gider olarak kaydedilmelidir.

(T) Limited Şirketinin bu işlemlere ilişkin olarak 2010 yılında yapması gereken muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir:

MUHASEBE KAYDI

20/04/2010 tarihli kayıtlar:

120 ALICILAR 100.000128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 100.000

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI 100.000644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 100.000

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 50.000120 ALICILAR 50.000

MUHASEBE KAYDI

31/12/2010 tarihli kayıtlar:

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 100.000690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 100.000

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 50.000689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER 50.000

VE ZARARLAR

MUHASEBE KAYDI

(W) Anonim Şirketinin kayıtları:

(W) Anonim Şirketi, konkordato süreci içerisinde, (A) Anonim Şirketinden olan alacağına ilişkin konkordato tutanağını imzalamış ve 40.000.-TL tutarındaki alacağının %50’si olan 20.000.-TL’ndan vazgeçmiş olduğundan, tahsil edeceği tutar ise 20.000.-TL olacaktır.

• Alacağın vazgeçilen kısmı olan 20.000.-TL “Değersiz Alacak” haline geldiğinden doğrudan gider kaydedilmelidir.

(W) Anonim Şirketinin bu işlemlere ilişkin olarak yapması gereken muhasebe kayıtları ise aşağıdaki gibidir:

MUHASEBE KAYDI

20/04/2010 tarihli kayıt:

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 20.000120 ALICILAR 20.000

31/12/2010 tarihli kayıt:

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 20.000689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER 20.000

VE ZARARLAR

ŞÜPHELİ ALACAKLARDAÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR

1. Verilen Avanslar 2. Tahsil Edilemeyen Katma Değer Vergisi 3. Mevduat ve Repoda Karşılık Ayrılması 4. Yurtdışı Alacaklara Karşılık Ayrılması 5. Vergilendirme Dönemi Kapandıktan Sonra Beyanname Verme Süresinin

Bitiminden Önce Şüpheli Hale Gelen Alacak İçin Hangi Dönemde Karşılık Ayrılacağı,

6. Vadesi Gelen Alacağın Vadesinin Uzatılması Halinde Şüpheli Alacak,7. Kamu Kurumlarından Olan Alacaklar İçin Karşılık Ayrılıp Ayrılamayacağı,8. Temlik Edilen Alacak İçin Karşılık Ayrılıp Ayrılamayacağı 9. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinde Şüpheli Alacak

Karşılığı Ayrılması,10. Şüpheli Alacakların Mükellefiyetin Terk Tarihinden Sonra Tahsili

VERİLEN AVANSLARDA ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI

Yargı kararı:

Danıştay Dördüncü Dairesinin Esas No: 1997/19; Karar No: 1998/1256 sayılı kararı; “1- Fason imalat yaptırılması amacıyla verilen avanslardan ve fason işlenmek üzere verilen emtianın teslim edilmemesinden doğan alacaklar için şüpheli alacak karşılığı ayrılması mümkün değildir.”

Özelge örneği:

Maliye Bakanlığı 06/01/1999 tarih ve 316 sayılı yazısı ile; maden çıkarıp teslim etme taahhüdünde bulunan bir firmaya ödenen avans için, madenin teslim edilememesi ve alacağın geri alınmaması halinde, karşılık ayrılmasının mümkün bulunmadığı yönünde görüş bildirmiştir.

TAHSİL EDİLEMEYEN KATMA DEĞER VERGİSİ

Yargı kararı:


“… mal ve hizmet satışları dolayısıyla tahsili şüpheli hale gelen alacaklar için sözkonusu olan karşılık ayırma esasının tahakkuk eden ancak yükümlü tarafından tahsil edilmeden vergi dairesine ödenen katma değer vergisi bakımından uygulanmaması Vergi Usul Kanunundaki düzenleme şekline ve vergilemede adalete aykırı düşer.”

MEVDUAT VE REPODA KARŞILIK AYRILMASI

Yargı kararı:


“İşletme kasasında bulunan bir miktar paranın faaliyeti durdurulan ve iflas davası açılmış bir bankaya yatırılması halinde; bu paranın ticari alacak niteliğinde olması sebebiyle şüpheli alacak karşılığı ayrılması ve zarar olarak sonuç hesaplarına intikal ettirilmesinde Kanuna aykırılık bulunmamaktadır.”

YURTDIŞI ALACAKLARA KARŞILIK AYRILMASI

Yargı kararı:

Danıştay Dördüncü Dairesi de Esas No: 2004/532; Karar No: 2004/2094 sayılı kararı;

“Yurt dışında mukim bir şirketten olan ticari alacağın tahsili için dava açılması halinde şüpheli alacak karşılığı ayrılıp, gider yazılabilir.”

YURTDIŞI ALACAKLARA KARŞILIK AYRILMASI

Özelge örneği

Gelir İdaresi Başkanlığının 16/02/2009 tarihli ve B.07.1.GİB..0.02.29/2978-323-243 sayılı özelgesi;

“… Alacağın yurt içinden veya yurt dışından olması bir önem taşımadığından yurt dışından olan alacaklar için de bu madde hükümleri geçerlidir.

Yurt dışından olan alacakların şüpheli hale geldiğinin ispatlanabilmesi için, ticari iş yaptığınız firmanın mukim olduğu ülkenin mahkemelerinde dava açmanız veya icra takibinde bulunmanız gerekmektedir. Yurt dışından alacaklar dönem sonunda değerlenmesi nedeniyle oluşacak kur farkları da asıl alacağın akıbetine tabi olduğundan asıl alacağınız şüpheli hale geldikten sonra bu alacağa bağlı olarak oluşan kur farkları da şüpheli hale gelmiş sayılarak karşılık ayrılabilinir. Bu itibarla bedeli tahsil edilemeyen döviz cinsinden yurt dışı alacaklarınız için Vergi Usul Kanununun 323 üncü maddesinde belirtilen şartların yerine getirilmesi halinde bu alacaklarınız için karşılık ayırmanız mümkün olacaktır.”

KAMU KURUMLARINDAN OLAN ALACAKLAR İÇİN KARŞILIK AYRILIP AYRILAMAYACAĞI HAKKINDA

Özelge örneği:

Gelir İdaresi Başkanlığı 30/07/2005 tarihli ve B.07.1.GİB.0.29/2921-229-575-30421 sayılı özelgesi;

(Özel sağlık kurum ve kuruluşlarına yapılan ödemelerle ilgili olarak, sağlık hizmetinin sunulduğu anda hizmetin tamamlandığından ve bu aşamada hizmet iadesinin mümkün bulunmadığından bahisle)

“…sağlık hizmetinden yararlanan kamu kurum ve kuruluşlarının fatura bedelini herhangi bir şekilde düşük ya da reddedilen miktar kadar ödemesi durumunda, ödenmeyen kısmın faturayı düzenleyen tarafından hasılattan çıkarılması, Vergi Usul Kanununun alacaklarda amortisman (şüpheli alacaklar veya değersiz alacaklar) hükümlerine göre mümkün bulunmaktadır.”

KAMU KURUMLARINDAN OLAN ALACAKLAR İÇİN KARŞILIK AYRILIP AYRILAMAYACAĞI HAKKINDA

İdari karar örneği:

Belediyeye şehir içi yolların yapımı taahhüdünde bulunan ve 2 yıl sonra işi tamamlayarak istihkak bedelinin ödenmesini talep eden, ancak alacağını tahsil edemeyen bir müteahhidin, bu alacağı için karşılık ayırıp ayırmayacağı konusunda; kamu kurumlarından olan alacaklar için 323’üncü maddede yazılı şartların gerçekleşmesi halinde karşılık ayrılabileceği ve bu karşılığın yıllara sari inşaat işinin geliriyle ilişkilendirilmeksizin doğrudan kâr-zarar hesabına kaydedileceği hakkında.

TEMLİK EDİLEN ALACAK İÇİN KARŞILIK AYRILIP AYRILAMAYACAĞI

Özelge örneği:

Gelir İdaresi Başkanlığının 16/02/2011 tarih ve 742 sayılı özelgesi;

“… şirketinizce, mallarınızın pazarlamasını yürüten ve aynı gruba bağlı olan şirketin bayilerine fatura karşılığında sattığınız malların bedellerinin ödenmemesi nedeniyle şirketinizin aktifinden çıkarılmak suretiyle ve özel hukuk hükümleri uyarınca yapılan sözleşmeye istinaden, malların pazarlamasını yürüten firmaya olan borcunuza mahsuben temlik edilen tutarlar için …şüpheli ticari alacak karşılığı ayrılması mümkün bulunmamaktadır.”

ŞÜPHELİ ALACAKLARIN MÜKELLEFİYETİN TERK TARİHİNDEN SONRA TAHSİLİ

Kanun metni:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 82. maddesi:

“Vergiye tâbi arızi kazançlar şunlardır :…5. Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil)….”

ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…

Fatih KIZILTEPE

Gelir İdaresi Grup Müdürü V

/ 6654

Documents

Şüpheli ticari alacaklar ve karşılık ayrılması