studium urbanistyczne dla zadania rewitalizacji obszaru hałdy

STUDIUM URBANISTYCZNEWYBRANYCH OBSZARÓW MIASTA RYDUŁTOWY

WRAZ Z REKOMENDACJAMI PROJEKTOWYMI

SYNTEZA OPRACOWAŃ STUDENCKICH

KATEDRA URBANISTYKI I PLANOWANIA PRZESTRZENNEGOWYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

ZAMAWIAJĄCY:URZĄD MIASTA RYDUŁTOWY

WRZESIEŃ 2014

2

3STUDIUM URBANISTYCZNE WYBRANYCH OBSZARÓW MIASTA RYDUŁTOWY

KATEDRA URBANISTYKI I PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO, WYDZIAŁ ARCHITEKTURY POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

ZAMAWIAJĄCY:URZĄD MIASTA RYDUŁTOWY

AUTORZY OPRACOWANIA:PROF. DR HAB. INŻ. ARCH. KRZYSZTOF GASIDŁODR HAB. INŻ. ARCH. ALINA PANCEWICZDR INŻ. ARCH. AGATA TWARDOCHDR INŻ. ARCH. MICHAŁ STANGELDR INŻ. ARCH. HENRYK ZUBEL

AUTORZY BROSZURY:MATEUSZ KĄDZIELAEMILIA RABSZTYN

PROWADZĄCY ZAJĘCIA:DR HAB. INŻ. ARCH. ALINA PANCEWICZDR HAB. INŻ. ARCH. MICHAŁ STANGELDR INŻ. ARCH. AGATA TWARDOCHDR INŻ. ARCH. HENRYK ZUBEL

Przedmiot: Projektowanie urbanistyczne, studia II st., sem. 2. Studenci: 1. Mateusz Kądziela, 2. Katarzyna Niemiec, 3. Justyna Król, 4. Emilia Rabsztyn, 5. Marta Grze-sik, 6. Klaudia Kowalik, 7.Karolina Łubik , 8. Krzysztof Buchała, 9. Justyna Jaborska, 10. Adrian Kacperski, 11. Michał Kucharski , 12. Mateusz Piwowarski, 13. Tomasz Padło, 14. Angelika Piskorowska, 15. Katarzyna Kiedos, 16. Katarzyna Majcher, 17. Katarzyna Goldmann, 18. Anna Popowicz, 19. Magdalena Rupińska, 20. Wioletta Wiśniowska, 21. Agnieszka Kobyłecka, 22. Kamila Czapla, 23. Monika Masakrczyk, 24. Karolina Miernik, 25. Jacek Fraitag, 26. Aleksandra Piotrowska 27. Katarzyna Polywka- Buława, 28. Dawid Cieślik, 29. Wojciech Cendrzak, 30. Sebastian Hopa, 31. Estera Raczek, 32.Marta Michura, 33.Krzysztof Juroszek,

4

WPROWADZENIE Streszczenie

Podstawa sporządzenia syntezyPodstawą sporządzenia STUDIUM URBANISTYCZNEgo DLA ZADANIA REWITA-LIZACJI OBSZARU HAŁDY SZARLOTA W RYDUŁTOWACH ORAZ DLA OBSZA-RU PRZYLEGAJĄCEGO WRAZ Z REKOMENDACJAMI PROJEKTOWYMI, zwanego w dalszej części „studium urbanistycznym” jest umowa o wykonanie pracy naukowo--badawczej NB-54/RAr-1/2014 nr AD/174/2014, zawarta w dniu 22. 04. 2014 pomiędzy Miastem Rydułtowy, a Katedrą Urbanistyki i Planowania Przestrzennego Wydziału Ar-chitektury Politechniki Sląskiej. W ramach wykonywanej pracy ustalony zostały zakres tematyczny dla przedmiotu stu-denckiego Projektowanie Urbanistyczne: Rewitalizacja i Rewaloryzacja Urbanistyczna, prowadzonego przez prof. dr hab. inż. arch. Krzysztofa Gasidłę. Zajęcia z przedmiotu odbywały się w semestrze letnim roku akademickiego 2013/14, w grupach prowadzo-nych przez dr hab. inż. arch. Alinę Pancewicz, dr hab. inż. arch. Michała Stangla oraz dr inż. arch. Agatę Twardoch.Dodatkowe tematy związane z problematyką miasta Rydułtowy prowadzone były przez dr inż. arch. Henryka Zubla na mocy umowy Partnerskiej zawartej w dniu 27 lutego 2014 roku na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej pomiędzy Miastem Rydułto-wy, Kompanią Węglową S.A., Oddziałem KWK „Rydułtowy-Anna” oraz Politechniką Śląską w Gliwicach, Wydziałem Architektury.

Informacje wstępneMiasto RydułtowyRydułtowy – miasto i gmina powstałe w XIII w., położone w województwie śląskim, powiecie wodzisławskim, w aglomeracji rybnickiej, historycznie na Górnym Śląsku. Ośrodek wydo-bycia węgla kamiennego. Rydułtowy geograficznie leżą w południowo-zachodniej części Wyżyny Śląskiej na Płaskowyżu Rybnickim, który jest zaliczany do Kotliny Oświęcimsko--Raciborskiej. W 1951roku Rydułtowy uzyskały prawa miejskie. 25 lat później, w wyniku reformy administracyjnej, włączone zostały jako jedna z dzielnic do Wodzisławia Śląskiego. W styczniu 1992 roku Rydułtowy odzyskały status samodzielnego miasta. Granice Ry-dułtów wytyczają miasta: Rybnik, Radlin, Pszów, oraz gminy: Kornowac i Gaszowice. Miasto jest położone w strefie nadgranicznej Czech. Powierzchnia miasta wynosi 14,95 km² z czego 62% to użytki rolne , a 5 % użytki leśne.


Ludność miasta : 22 083 (stan na 2012 r.) Gęstość zaludnienia 1465,6 os / km².

Pierwsza wzmianka o powstaniu osadnictwa na te-renach obecnego miasta pojawiła się w roku 1228. Pierwsze pokłady węgla kamiennego odkryto pod koniec wieku XVIII. Wcześniej pojawiły się pierwsze zabudowania niezwiązane bezpośrednio z rolnic-twem. Intensywny rozwój miasta przypada jednak dopiero na lata dziewięćdziesiąte wieku XIX. Opar-ty był o funkcjonującą w tamtym czasie kopalnię “Charlotte” oraz cegielnię. Wraz z zabudową prze-mysłową powstały osiedla domów przy ulicy Mic-kiewicza oraz murowany kościół. A w następnych latach wybudowano szpital, pocztę, szkołę, budynek straży pożarnej, klasztor i przedszkole. Typowa dla miasta zabudowa, wzdłuż ulicy Ofiar Terroru, po-wstała w okresie międzywojennym. W tym samym czasie wybudowano dwa kina, filię fabryki obuwia “Bata”, kilka zakładów produkcyjnych oraz tartak i młyn.

Układ osadniczy miasta tworzy pięć jednostek strukturalnych, które pełnią następujące funkcje:

A – Centrum, A – usługowa,B – Karola, B– usługowo-handlowa,C – Orłowiec, C– usługowo-handlowa,D – Radoszowy, D – mieszkaniowa,E – rejon kopalni, E – przemysłowa.

Administracyjnie miasto stanowi jeden z czterech ośrodków miejskich powiatu wodzisławskiego i pełni funkcje usługowe dla gmin sąsiadujących z miastem od strony północnej. W planie zagospo-darowania przestrzennego województwa śląskie-go dla Rydułtów przewidziano funkcje lokalnego ośrodka miejskiego w centrum Zachodniego Obsza-ru Metropolitarnego, dla którego stolicą jest Rybnik.

MIASTO RYDUŁTOWY (opr. własne na podstawie www.google.com)

HAŁDA „SZARLOTA” I KOPANIA RYDUŁTOWY ANNA (fot. Sebastian Sobczyk)

6

SYNTEZA PRAC KONKURSOWYCH KONKURS NA KONCEPCJĘ REWITALIZACJI OBSZARU HAŁDY SZARLOTA ORAZ DLA OBSZARU

ZAKRES OPRACOWANIA (opr. własne)

PRZYLEGAJĄCEGO Zakres opracowania

Opracowanie konkursowe obejmuje waloryzację, stworzenie programu rewitalizacji oraz wskazanie kierunków rewalory-zacji dla wyznaczonego obszaru, a także propozycje atrak-cyjnych przestrzeni w formie koncepcji urbanistycznych.

Zakres przestrzennyZakres przestrzenny, wskazany na rysunkach obok, obejmu-je tereny kopalni „Rydułtowy Anna” wraz z hałdą „Szarlota”, tereny zabudowy jednorodzinnej przyległej do kopalni, teren dworca kolejowego oraz osiedla „Orłowiec” wraz z terenami przyległymi. Obszary wybrane zostały w wyniku konsultacji z władzami miasta, dobór problematyki podyktowany został pla-nami rozwojowymi oraz potrzebami mieszkańców miasta.W obszarze zawarte są ważne, z punktu widzenia zrównowa-żonego rozwoju miasta, obszary. Zaliczyć do nich trzeba m.in. hałdę „Szarlotę”, kopalnię „Rydułtowy Anna”, dworzec kolejo-wy, osiedle „Orłowiec”, staw „Machnik”.

Zakres merytorycznyPraca podzielona była na pięć podstawowych etapów: (1) omówienie zagadnienia projektowego, wizja in situ, rozmowy z przedstawicielami gminy; (2) analizy urbanistyczne oraz pra-ca koncepcyjna; (3) wybór najlepszej koncepcji, opracowanie projektu, (4) opracowanie detali urbanistycznych (5) ocena pro-jektów, wybór najlepszych prac, opracowanie syntezy.

Zakres czasowyPraca nad projektem odbywała się w semestrze letnim roku akademickiego 2013/2014. Etap (1) i (2) odbywał się w miesią-cach luty, marzec. Natomiast etap (3) i (4) w miesiącach kwie-cień, maj, czerwiec.

Zdjęcie satelitarne obszaru(opr. własne na podstawie www.google.com)


Materiały wyjściowe Studium urbanistyczne oraz koncepcje za-gospodarowania poszczególnych obszarów zostały wykonane na podstawie materiałów dostarczonych przez Urząd Miasta Rydułto-wy, grupę PIK oraz materiałów pozyskanych z serwisów mapowych.

Materiały wyjściowe: (1) podkłady mapowe: mapy zasadnicze, or-tofotomapy; (2) dokumentacja fotograficzna oraz wnioski z wizyt studialnych; (3) obowiązujący miejscowy plan zagospo-darowania przestrzennego miasta Rydul-towy. (http://gmrydultowy.peup.pl/eurzad.seam?cid=48591);(4) studium uwarunkowań i kierunków za-gospodarowania przestrzennego miasta Ry-dułtowy(5) prezentacja przedstawicieli Urzędu Mia-sta Rydułtowy.

Studium warunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego(http://gmrydultowy.peup.pl/eurzad.seam?cid=48591)

Studium warunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego(http://gmrydultowy.peup.pl/eurzad.seam?cid=48591)

8

Opis konkursu

Zadanie projektoweZadanie projektowe polegało na opracowaniu koncepcji urbanistycznej wyznaczonego frag-mentu miasta, wynikającej z przyjętego programu

Celem opracowania było określenie nowych możliwości w zakresie funkcjonowania i zagospodarowania wybranego obszaru miasta Rydułtowy, poprzez:

(1) waloryzację obszaru oraz wskazanie szans i zagrożeń;

(2) określenie programu rewitalizacji dla całego obszaru, w szczególności poprzez określenie strategii przemian oraz działań dla obszarów kryzysowych;

(3) zaprojektowanie atrakcyjnej przestrzeni zgodnie z zaproponowanym programem rewitalizacji i kierunkami waloryzacji w formie opracowania koncepcji urbanistycznej.

Konkurs miał umożliwić społeczności oraz władzom lokalnym poznanie potencjal-nych kierunków przekształceń terenów objętych opracowaniem, a studentom publicz-ną prezentację prac i ich ewaluację przez potencjalnych przyszłych użytkowników.

Uwarunkowania przestrzenne i funkcjonalneOpracowanie obejmuje obszar przyległy do ścisłego centrum miasta Rydułtowy. Obszar opracowania funkcjonalnie podzielić można na 3 główne zagadnienia:

rewitalizacji. Opracowanie powinno obejmować (1) schematy powiązań i uwarunkowań projek-towanego założenia, (2) program rewitalizacji opracowanego obszaru (w tym: program strategii przemian oraz program działań dla obszarów kry-zysowych ze wskazaniem miejsca działania i ich szacunkowych kosztów, a także opis działań prze-strzennych) (3) ideę (założenia kompozycyjne) projektu, (4) rozwiązania urbanistyczno – archi-tektoniczne zaprezentowane w postaci rysunków w skali dostosowanej do wielkości planowanego przedsięwzięcia, (5) wizualizacje całego obszaru lub wybranych rozwiązań architektoniczno urba-nistycznych.

Cel opracowaniaOBSZAR OPRACOWANIA

(opr. własne Agnieszka Kobyłecka,

Kamila Czapla, Monika Masarczyk

OBSZARY PROBLEMOWE1. zbiornik „Machnik”

2. os. mieszkaniowe „Orłowiec” 3. pas zieleni nad tunelem

4. tereny przemysłowe kopalni5. zabudowa mieszakniowa

6. dworzec kolejowy7. kopalnia „Rydułtowy -Anna”

8. hałda „Szarlota”


Obszary te pełnią ważną rolę w strukturze przestrzenno-funkcjonalnej miasta. Szcze-gólnie istotne dla miasta są tereny związane z działalnością kopalni Rydułtowy-Anna, w tym hałda odpadów pokopalnianych Szarlota, zabudowania kopalniane czy infrastruk-tura komunikacyjna, ale także tereny kolejowe wraz z budynkiem dworca PKP, tereny komunikacji publicznej wraz z dworcem autobusowym, tereny osiedli mieszkaniowych (Orłowiec i Mickiewicza) oraz tereny zieleni.

Potencjał obszaru:(1) przestrzenny:- lokalizacja na styku z historyczną osią rozwoju miasta: ul. Ofiar Terroru,- lokalizacja na styku z handlową osią rozwoju miasta: ul. Radoszewską,- lokalizacja obiektów usługowych: ośrodka zdrowia, dworca kolejowego, dworca auto-busowego, inwestycji tj.: RAFA, ROKO, RCK „Feniks”,- lokalizacja hałdy Szarlota jako dominanty przestrzennej, punktu widokowego i identy-fikującego miasto,- potencjał rekreacyjny obszaru zlokalizowanego na tunelem kolejowym,- potencjał rekreacyjny terenu wokół stawu Machnik,

(1) tereny dworca kolejowego oraz zabytkowy tunel wraz z obszarami przyległymi,(2) tereny osiedla „Orłowiec” wraz z usługami i te-renami rekreacyjnymi ,(3) tereny kopalni „Rydułtowy Anna” i hałdy „Szarlota”,

W centralnej części opracowania znajduje się dwo-rzec kolejowy z główną strefą problemową. Od stro-ny północno-zachodniej znajdują się wysokie zabu-dowania mieszkaniowe wielorodzinne. Od strony północno-wschodniej przebiega linia kolejowa która oddziela tereny przemysłowe od zabudowy mieszkaniowej. Część południową terenu stanowią obszary zabudowy jednorodzinnej o niskiej inten-sywności, które mają znikomy wpływ na uwarun-kowania przestrzenne i funkcjonalne omawianego założenia.

Potencjał obszaru, główne problemyOpracowanie obejmuje fragment miasta, w którym zlokalizowano obszary objęte stanem kryzysowym.

OBSZAR OPRACOWANIA (opr. własne

Angelika Piskorowska, Katarzyna Kiedos,

Katarzyna Majcher)

10

- potencjał dla rozwoju komunikacji rowerowej i pieszej,

(2) gospodarczy:- możliwość wykorzystania i nadania nowych funkcji tere-nom pozostałym po zakończeniu eksploatacji kopalni Ry-dułtowy-Anna,- potencjał rekreacyjno-użytkowy terenu hałdy pokopal-nianej Szarlota i jej otoczenia – możliwość kreacji nowych funkcji i przestrzeni publicznych,- zużyta infrastruktura,- dobre powiązania komunikacyjne z miastem i okolicą,

(3) społeczny:- społeczeństwo pozytywnie nastawione do miasta,- aktywność mieszkańców w kształtowaniu przestrzeni,- wiele inicjatyw społecznych.

Główne problemy:(1) przestrzenne:- obecność terenów zdegradowanych, poprzemysłowych i nieużytków antropogenicznych – konieczność znalezienia nowych funkcji dla tych terenów i budynków tam się znaj-dujących,- występowanie terenów nieużytków rolnych,- zaniedbane tereny przykolejowe,- niewykorzystany pas zieleni nad tunelem kolejowym od-dzielający osiedle Orłowiec od zabudowy w pobliżu ulicy Mickiewicza,- zły stan techniczny obiektów przy dworcu kolejowym oraz budynku samego dworca,- zbyt mała ilość terenów zieleni miejskiej, - obecność zieleni nieuporządkowanej i zaniedbanej,- brak terenów rekreacyjnych dla mieszkańców wszystkich grup wiekowych,- niska jakość przestrzeni publicznych i półpublicznych na osiedlach mieszkalnych Orłowiec i Mickiewicza,niewykorzystany potencjał rekreacyjny terenu wokół zbior-

Budynek dworca kolejowego w Rydułtowach ( fot. własna )

Ośrodek rekreacyjny „RAFA Fikołkownia” ( fot. własna )

Rydułtowski Ośrodek Kulturalno Oświatowy „ROKA”


nika wodnego Machnik,- niewykorzystany potencjał hałdy Szarlota, niewystarczające powiązania funkcjonalne, przestrzenno-krajobrazowe i ko-munikacyjne hałdy z terenami miejskimi do niej przyległymi, brak połączeń pieszych między dwoma częściami osiedla Or-łowiec,- brak ścieżek rowerowych,- lokalizacja niezorganizowanych parkingów przy zakładzie kopalni,

(2) gospodarcze:- konsekwencje gospodarcze zamknięcia w przyszłości kopal-ni Rydułtowy-Anna: likwidacja przemysłu wydobywczego, tak istotnego niegdyś dla rozwoju i funkcjonowania miasta oraz jego mieszkańców spowoduje spadek rangi tych terenów do rangi obszarów problemowych; konieczność stworzenia warunków dla rozwoju nowych branż gospodarki; zapewnie-nie nowych miejsc pracy; konieczność przygotowania „pu-stych” miejsc pod inwestycje (wzmocnienie infrastruktury); przygotowanie programu związanego z koniecznością prze-branżowienia osób zatrudnionych obecnie w branży górni-czej,- mała aktywność gospodarcza mieszkańców.

(3) społeczne:- spadek liczebności populacji,- niski odsetek mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym,- stosunkowo wysokie bezrobocie,- duża liczba osób korzystających z pomocy społecznej,- duża liczba młodych emerytów,- monokultura gospodarcza w strukturze zawodowej.

Kopalnia „Rydułtowy Anna” - widok z hałdy ( fot. własna )

Osiedle „Orłowiec”( fot. własna )

Plac zabaw na osiedlu „Orłowiec” ( fot. własna )

12

Widok na miasto z hałdy „Szarlota” ( fot. własna )

Dworzec kolejowy w Rydułtowach( fot. własna )

Osiedle mieszkaniowe „Orłowiec”( fot. własna )


Analizy obszarów opracowania.

W wyniku analiz obszaru opracowania wskazano kilka obszarów problemowych, które wskazano do objęcia programem rewitalizacji. Obszary te zostały szczegółowo scharakteryzowane i pogrupowane w strefy o komplementarnych problemach rewitalizacyjnych. Należą do nich:1. tereny wokół zbiornika wodnego Machnik – niezagospodarowane, zaniedbane o niewykorzystanym potencjale rekre-acyjnym,2. tereny osiedla mieszkaniowego między ulicami Mickiewicza i Ligonia – zły stan infrastruktury społecznej oraz komu-nikacyjnej,3. tereny nad tunelem kolejowym między ulicami Żelazną i Mickiewicza poszerzone o obszar za ulicą Raciborską – nie-wykorzystany potencjał rekreacyjno-wypoczynkowy,4. tereny przemysłowe związane z KWK Rydułtowy-Anna – zły stan techniczny obiektów i infrastruktury, nieuporząd-kowane parkingi, degradacja terenu,5. tereny zieleni oraz tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej miedzy ulicami Obywatelską i Szpaków – obszar zdewastowany o niewykorzystanym potencjale rekreacyjnym i reprezentacyjnym,6. tereny przy dworcu PKP i dworcu autobusowym oraz tereny wokół Ośrodka zdrowia na skrzyżowaniu ulic Urbana i Przerwy-Tetmajera – zły stan techniczny obiektów i infrastruktury, dzikie parkingi oraz niewystarczająca liczba miejsc parkingowych, degradacja przestrzenna,

Propozycja delimitacji obszarów kryzysowych, praca autorstwa Kamili Czapli,

Agnieszki Kobyłeckiej, Moniki Masarczyk, Katarzyny Kiedos, Katarzyny Majcher

i Angeliki Piskorowskiej.

7. tereny KWK Rydułtowy-An-na – tereny do przyszłego zago-spodarowania po zakończeniu wydobycia i zamknięciu kopalni,8. teren hałdy Szarlota oraz te-reny do niej przyległe – tereny do ponownego wykorzystania i zago-spodarowania o potencjale rekre-acyjnym i reprezentacyjnym.

14

Dla wskazanych obszarów kryzysowych określono działania, które mogą zostać podjęte i realizowane dla poszczególnych obszarów. Wśród najczęściej powtarzających się działań można wyróżnić m.in.:

1. dla terenu wokół zbiornika wodnego Machnik:- oczyszczenie zbiornika wodnego,- regulację zieleni, - wytyczenie i budowę ścieżek pieszych i rowerowych,- budowę nowego pawilonu handlowo-usługowego,- budowę placu zabaw,- stworzenie miejsc dla organizacji imprez plenerowych;

2. dla terenu osiedla mieszkaniowego między ulicami Mickiewicza i Ligonia:- remont i modernizację nawierzchni dróg, chodników, zatok parkingowych, garaży wolnostojących,- rewaloryzację przestrzeni rekreacyjnych: budowę placu zabaw, skwerów, siłowni na wolnym powietrzu,- wprowadzenie nowej zieleni i rewaloryzacja istniejącej,- poprawę stanu technicznego wybranych budynków,- budowę parkingu wielopoziomowego w miejsce garaży przy ulicy Ligonia,- w ramach przywrócenia aktywności zawodowej mieszkańców – zorganizowanie kursu zawodowego dla bezrobotnych „Strategia do sukcesu”;

3. tereny nad tunelem kolejowym między ulicami Żelazną i Mickiewicza poszerzone o obszar za ulicą Raciborską:- regulację zieleni, - budowę traktu pieszego,- wytyczenie i budowę ścieżek rowerowych,- stworzenie miejsc dla organizacji imprez sportowych i festynów,- budowę toru saneczkowego;

4. tereny kopalni przy ulicy Mickiewicza – po zamknięciu kopalni:- oczyszczenie i uporządkowanie terenu,- adaptację, modernizację lub likwidację obiektów przemysłowych,- wprowadzenie przemysłu nowych technologii i badań,- promocję miejsca;

5. tereny zieleni oraz tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej miedzy ulicami Obywatelską i Szpaków:- regulację zieleni, - wytyczenie i budowę ścieżek pieszych i rowerowych,- remont i modernizację nawierzchni ulicy Szpaków,- wprowadzenie zieleni izolacyjnej wokół rozdzielni energetycznej,- usunięcie zabudowy garażowej przy skrzyżowaniu ulic Szpaków i Obywatelskiej;


6. tereny wokół stacji PKP i dworca autobusowego oraz wokół Ośrodka zdrowia na skrzyżowaniu ulic Urbana i Prze-rwy-Tetmajera:- wytyczenie parkingów w miejsce „dzikich postojów” wzdłuż ulicy Urbana,- zagospodarowanie ulicy nieużytków,- remont i modernizację dworca PKP oraz terenu go otaczającego,- remont i wymianę nawierzchni chodników wokół stacji PKP,- wprowadzenie elementów małej architektury,- remont dworca PKP,- pooprawę jakości terenu dworca autobusowego,- przebudowę układu komunikacji kołowej na skrzyżowaniu ulic Urbana i Przerwy-Tetmajera,- stworzenie węzła przesiadkowego,- remont Ośrodka zdrowia;

7. tereny kopalni “Rydułtowy-Anna”:- oczyszczenie i uporządkowanie terenu,- wykonanie niezbędnych wyburzeń obiektów, usunięcie zagrożeń katastrofą budowlaną, niwelacja terenu,- adaptację, modernizację lub likwidację budynków i zagospodarowanie terenów kopalni po jej zamknięciu,- zorganizowanie kursu „Strategia do sukcesu” – przekwalifikowanie byłych górników,- udzielenie jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej pod hasłem „szefem dla siebie” ,- ponadlokalna promocja miejsca,- wprowadzenie nowych gałęzi przemysłu m.in. nowych technologii i badań,- utworzenie muzeum górnictwa w części zabytkowych budynków kopalni;

8. teren hałdy Szarlota oraz tereny przyległe:- rekultywację techniczną i biologiczną oraz przestrzenną terenu hałdy i terenów przyległych,- parcelacja przestrzeni wokół hałdy pod zabudowę niskiej intensywności,- wprowadzenie pasa zieleni izolacyjnej wokół hałdy z infrastruktura sportową – park linowy,- rozwój funkcji sportowych na hałdzie: szkółka paralotniarstwa, downhill, stok narciarski i saneczkowy, ziprider,- wprowadzenie terenów sportowo-rekreacyjnych wokół antropogenicznych zbiorników wodnych,- budowę elektrowni słonecznej na hałdzie,- ponadlokalną promocja miejsca.

Warianty rozwiązań wybranych obszarów problemowych (prezentacja prac studenckich i opis wybranych rozwiązań)Podejmowane w obrębie obszaru opracowania działania dotyczyły procesu przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych, których celem było przywrócenie lub wprowadzenie nowych funkcji oraz stworzenie warunków dla rozwoju na obszarach kryzysowych. Działania miały na celu odnowę i rozwój terenów o niewykorzystanym potencja-le. Poniżej zaprezentowano, przedstawione przez studentów biorących udział w konkursie, różne sposoby rozwiązania głównych problemów w wybranych przez nich obszarach kryzysowych.

16

Nagrodzone prace I nagroda: Mateusz Kądziela, Justyna Król, Katarzyna Niemiec, Emilia Rabsztyn,prowadzący: dr inż. arch. Michał Stangel

„Land of Charlotte” czyli kraina hałdy „Szarlota” nawiązuje do najbardziej charakte-rystycznego punktu miasta i historii Rydułtów. Ideą projektu jest stworzenie parku li-niowego, który przebiega przez najbardziej atrakcyjne miejsca w mieście . Zielony krę-gosłup jakim jest parki spina najważniejsze osiedla, miejsca pracy i rekreacji. W parku przewidziano nowe przestrzenie rekreacji, ścieżki piesze i rowerowe. Park jest magistralą

OPIS PRAC PROJEKTOWYCH

Analizy (opr. Mateusz Kądziela,

Justyna Król, Katarzyna Niemiec,

Emilia Rabsztyn)


pomiędzy istniejącymi osiedlami, a nowo powstającymi funkcjami takimi jak rozbudo-wany dworzec kolejowy z galerią handlowa, centra mieszkalno – biznesowe, park tech-nologiczny. Koncepcja zapewnia odpowiednią logistykę oraz podnosi atrakcyjność pro-jektowanych terenów i całego miasta.Hałda będąca dominantą jest wykorzystana w projekcie jako potencjalna atrakcja mia-sta, doskonały punk widokowy. Na zboczach hałdy przewiduje się powstanie stoków narciarskich, wyciągów i kolejek linowych. Latem hałdę można wykorzystywać jako cel licznych wycieczek rowerowych, pieszych oraz spotkań z rodziną i przyjaciółmi , nato-miast zimą jako atrakcję dla licznej rzeszy narciarzy z okolic całego regionu aglomeracji

Koncepcja urbanistyczna

(opr. Mateusz Kądziela, Justyna Król,

Katarzyna Niemiec, Emilia Rabsztyn)

18

górnośląskiej oraz gości z zagranicy. Tereny kopalniane wykorzystywane obecnie jako składowiska i tereny magazynowe , po zamknięciu kopalni przestaną spełniać swoje za-danie i będą wymagały przekształcenia. Obszar znajduje się w ścisłym centrum miasta w bezpośredniej bliskości dworca kolejowego, dlatego zaproponowano tutaj koncepcję nowego centrum miejskiego. W projekcie przewidziano budowę nowych funkcji centro -twórczych tj. centra mieszkalno-biznesowego, parku technologicznego, galerii handlo-wej oraz placów wypoczynkowych. Projekt rewitalizacji przewiduje również poprawę wnętrz osiedlowych poprzez wprowadzenie„Małych Szarlotek”, czyli kopców ziemnych

OPIS PRAC PROJEKTOWCH

Fragm. obszaru dworca(opr. Mateusz Kądziela,


Emilia Rabsztyn)


nawiązujące kształtem do „Szarloty”. Kopce ziemne porośniete są parterami kwiatowymi podnoszącymi jakość wnętrz osiedlowych. „Szarlotki” są również miejscami wypoczyn-ku oraz ogródkami uprawnymi dla mieszkańców.

Fragment obszaru osiedla „Orłowiec”(opr. Mateusz Kądziela,


Emilia Rabsztyn)

20

Nagrodzone praceWyróżnienie: Katarzyna Kiedos, Katarzyna Majcher, Angelika Piskorowska,prowadzący: dr hab. inż. arch. Alina Pancewicz


Analizy(opr. Katarzyna Kiedos,

Katarzyna Majcher, Angelika Piskorowska)

W wyborze obszarów do rewitalizacji i rewaloryzacji autorki kierowały się kryterium wykorzystania tych obszarów do stworzenia powiązań ciągów zieleni publicznej: rekre-acyjno-wypoczynkowej. Wskazały zatem tereny nad tunelem kolejowym między ulicami Żelazną i Mickiewicza, teren wokół zbiornika wodnego Machnik oraz przylegający do niego teren zalesiony. Obszary te, według autorek, mogą w przyszłości zostać powiąza-



(opr. Katarzyna Kiedos,Katarzyna Majcher,

Angelika Piskorowska)

-ne z terenami rekreacyjno-wypoczynkowymi planowanymi w otoczeniu hałdy Szarlota. Użytkownikami rewitalizowanych obszarów mają stać się mieszkańcy okolic oraz pozo-stałych dzielnic miasta. Główne założenia przyjętej koncepcji to: uporządkowanie i roz-szerzenie terenów zalesionych, stworzenie nowej przestrzeni rekreacyjno-wypoczynko-wej dla osób dorosłych i starszych, wykorzystanie potencjału miejsca oraz wykorzystanie czynników charakterystycznych dla stworzenia nowych ikon miasta. Miejscem charak-terystycznym, identyfikującym miasto stałby się m.in. tunel kolejowy wraz z proponowa-nym nad nim parkiem ornitologicznym z ptaszarnią, służący obserwacji ptaków, nauce, promocji. Część parku zostałaby zagospodarowana elementami służącymi aktywizacji

22



(opr. Katarzyna Kiedos,Katarzyna Majcher,

Angelika Piskorowska)

mieszkańców: miejsca piknikowe, ogródki przeznaczone dla uczniów szkół, zewnętrzne czytelnie, miejsca do wypoczynku. Innym istotnym obszarem byłby teren wokół zbior-nika wodnego Machnik z projektowaną kawiarnią, wypożyczalnią sprzętu wodnego czy sceną na wodzie.


Nagrodzone praceWyróżnienie: Krzysztof Buchała, Justyna Jaborska, Adrian Kacperski,prowadzący: dr hab. inż. arch. Alina Pancewicz

Analizy(opr. Krzysztof Buchała,

Justyna Jaborska, Adrian Kacperski)

W pracy tej do szczegółowych działań rewitalizacyjnych i rewaloryzacyjnych wybrano dwa, najciekawsze według autorów, obszary: tereny nad tunelem kolejowym między uli-cami Żelazną i Mickiewicza oraz tereny stacji PKP i dworca autobusowego. W pierwszym opracowanym obszarze zaprojektowano skwer ze ścieżkami łączącymi osiedla mieszka-niowe oraz główny trakt pieszo-rowerowy prowadzący od ulicy Raciborskiej do dworca

24



(opr. Krzysztof Buchała, Justyna Jaborska,

Adrian Kacperski)

kolejowego. Nad wjazdem do tunelu zaproponowano niewielki plac z widokiem na hałdę Szarlota. Skwer podzielono na kwartały służące wywołaniu różnych rodzajów aktyw-ności mieszkańców. Zawierają one m.in.: część piknikową, otwartą siłownię, ogródki warzywne dla mieszkańców, zamknięty wybieg dla psów oraz pawilony wystaw tymcza-sowych. Na drugim wskazanym terenie obejmującym dworzec kolejowy, dworzec auto-busowy i tereny przykopalniane, zaprojektowano zorganizowane miejsca parkingowe dla pracowników kopalni, zrewaloryzowano dworzec kolejowy oraz plac przed dworcem, powiązano go traktem pieszym z ulicą Ofiar Terroru oraz dworcem autobusowym. Na obszarze dworca autobusowego zaproponowano uporządkowanie terenu oraz nowe sta-


Widok i wizualizacja(opr. Krzysztof Buchała,

Justyna Jaborska, Adrian Kacperski)

nowiska postojowe dla autobusów pod wiatami. Oba dworce powiązano ze sobą ciągami pieszymi, łącząc je dodatkowo z odnowionymi obiektami gastronomicznymi i terenem wokół nich.

26

Wybrane Projektyautorzy projektu: Kamila Czapla, Agnieszka Kobyłecka Monika Masarczyk,prowadzący: dr hab. inż. arch. Alina Pancewicz


Analizy(opr. Kamila Czapla, Monika Masarczyk,

Agnieszka Kobyłecka)W pracy wybrano do rozwiązania obszar projektowy obejmujący tereny wokół Ośrodka zdrowia na skrzyżowaniu ulic Urbana i Przerwy-Tetmajera oraz tereny stacji PKP, a także tereny kolejowe nad tunelem między ulicami Żelazną i Mickiewicza oraz wykraczające poza obszar opracowania za ulicą Raciborską nieużytki. Według autorek wybrany ob-szar obecnie cechuje duży stopień degradacji oraz chaosu przestrzennego. Poprawa ja-


Analizy i fragm. zagospodarowania

(opr. Kamila Czapla, Monika Masarczyk,

Agnieszka Kobyłecka)

kości tych terenów przyczyni się do uatrakcyjnienia miasta, jego rozwoju, poprawy życia mieszkańców oraz napływu turystów. Po jego kompleksowym uporządkowaniu moż-na wytworzyć dobrze funkcjonujące przestrzenie o charakterze przestrzeni publicznych, kształtujące różne funkcje: kulturalne, wystawowe, wypoczynkowe, rekreacyjne, space-rowe i inne. Po przeprowadzeniu waloryzacji obszaru objętego opracowaniem obszar podzielony został na cztery części: aktywności, wypoczynku, część spacerową i kulturo-wą. Trzy pierwsze to przestrzenie, w których po uporządkowaniu zieleni i wprowadzeniu traktów pieszych zostanie wytworzona przestrzeń publiczna o charakterze rekreacyjnym. Część czwarta nazwana „miasto+kultura” to obszar, który będzie pełnił funkcję prze-

28


Wizualizacje i fragm. zagospodarowania

(opr. Kamila Czapla, Agnieszka Kobyłecka,

Monika Masarczyk)

strzeni publicznej, ale skoncentrowanej na organizacji różnego rodzaju wydarzeń kultu-ralnych. Główne strefy funkcjonalno-przestrzenne to: obszar zieleni uporządkowanej z funkcjami edukacyjnymi i rekreacyjnymi; obszar z dużą ilością zabytków, wymagający nadania im nowej funkcji wiodącej oraz obszar wymagający uporządkowania, głównie układu komunikacji, parkingów i skwerów. W projekcie wskazano również ważne punk-ty/obiekty/miejsca wyróżniające się w strukturze obszaru, tj.: wjazd do tunelu, przelot tunelu pod ulicą, budynek stacji kolejowej, obiekt Ośrodka zdrowia.W szczegółowych propozycjach zagospodarowania terenów zaproponowano m.in.: - wprowadzenie „morza traw” w zielonej przestrzeni nad tunelem – pomysłu wyko-


Analiza nachylenia terenu (opr. Kamila Czapla, Agnieszka Kobyłecka, Monika Masarczyk)

- wprowadzenie „morza traw” w zielonej przestrzeni nad tunelem – pomysłu wykorzystującego różnorodność gatunkową traw tworzących mozaikę,- wprowadzenie systemu drewnianych kładek wkomponowanych w skarpę przy terenach kolejowych, nie naru-szających zieleni istniejącej,- lokalizację „placu plastyka” przed dworcem PKP – przestrzeni dedykowanej eksponowaniu twórczości malar-skiej, rzeźbiarskiej, graficznej ,fotograficznej itp., jako miejsca dla wystaw artystycznych,- lokalizację „placu światła i wody” jako miejsca eksponowania figur przestrzennych, rzeźb świetlnych i elemen-tów wodnych,- lokalizację „placu słowa” – przestrzeni skoncentrowanej na swobodnych wyrazie twórczym, przeznaczonej dla organizacji happeningów i różnego rodzaju prelekcji.- uporządkowanie parkingów przy dworcu PKP,- czytelne wydzielenie przestrzeni dworca autobusowego – wprowadzenie obiektu pomocniczego i zadaszenia.

30


Koncepcja i wizualizacje

(opr. Marta Grzesik, Klaudia Kowalik,

Karolina Łubik)

Wybrane projektyautorzy projektu: Marta Grzesik, Klaudia Kowalik, Karolina Łubik,prowadzący: dr inż. arch. Michał Stangel,W projekcie uzględniono dwa obszary wymagajace przekształceń. Jednym z nich jest przestrzeń zielona nad tunelem będąca kontunuacją przyszłej strefy rekreacyjnej hał-dy, w którym zaproponowano liczne place zabaw, place sportowe i ścieżki spacerowe. Drugim jest obszar przy dworcu kolejowym, gdzie znalazł się plac wejściowy, parking wielopoziomowy, odnowiona elewacja dworca oraz przycięcie drzew przesłaniających widok na „Szarlotę”.



(opr. Michał Kucharski, Tomasz Padło,

Mateusz Piwowarski)

Wybrane projektyautorzy projektu: Michał Kucharski, Tomasz Padło,Mateusz Piwowarski, prowadzący: dr hab. inż. arch. Alina Pancewicz,W projekcie zwrócono szczególną uwagę na zbiornik „Machnik”, gdzie zaproponowano aktywizację terenu i integrację z pobliskim centrum kultury. Zaprojektowano scenę na wodzie przeznaczoną pod sezonowe imprezy plenerowe, podest dla wędkarzy, smażalnię ryb i strefę rekreacyjną. Obszar nad terenem dworca wykorzystano jako teren izolacyj-ny dla osiedli oraz dodatkowe miejsa parkingowe. Projekt uwzględnia również odnowę dworca oraz stworzenie parkingu wielopoziomowego i placu wejściowego.

32


Analizy(opr. Katarzyna Goldmann,

Anna Popowicz, Magdalena Rupińska,

Wioletta Wiśniowska)

Wybrane projektyautorzy projektu: Katarzyna Goldmann, Anna Popowicz, Magdalena Rupińska, Wioletta Wiśniowskaprowadzący: dr inż. arch. Agata Twardoch,

Projekt uwzględnia zagospodarowanie pasa zieleni nad tunelem poprzez wprowadzenie zieleni urządzonej i funkcji rekreacyjnych. Dla osiedla przy ulicy Mickiewicza wprowa-dzono funkcje usługowe oraz uporządkowano przestrzenie publiczne. Rejon dworca z jego najbliższym otoczeniem wymaga najwięcej pracy. Autorzy projektu w miejscu dwor-


Zagospodarownie terenu i wizualizacje

(opr. Karolina Miernik, Jacek Fraitag,

Aleksandra Piotrowska, Katarzyna Polywka- Buława)

ca tworzą centrum przesiadkowe, a na przyległych terenach przemysłowych proponują budowę funkcji biznesowej i przemysłu High-Tech. Całość założenia uzupełnia kolejka turystyczna prowadząca na sam szczyt „Szarloty”.

34


Wybrane projektya.: Jacek Fraitag, Karolina Miernik, Aleksandra Piotrowska, Katarzyna Polywka- Buławaprowadzący: dr inż. arch. Michał Stangel,

Autorzy projektu poświęcają dużo uwagi terenowi nad tunelem , tworząc w nim park , starają się połączyć oba osiedla . Stosują liczne kładki i platformy, które spełniają funkcje komunikacyjne i rekreacyjne. Platformy wykorzystywane jako place są miejscami spo-tkań młodzieży i dorosłych, mieszczą się w nich place zabaw oraz place sportowe . Pro-jekt rewitalizacji obejmuje również działania zmierzające do poprawy jakości dworca ko-


(opr. Jacek Fraitag,Karolina Miernik,

Aleksandra Piotrowska, Katarzyna Polywka- Buława)


Biorąc pod uwagę rozległość terenu opracowania i mnogość problemów koniecznych do rozwiązania w procesie re-witalizacji proponuje się etapowanie podejmowanych inwestycji i działań. W pierwszym etapie proponowane są dzia-łania, które w zamierzeniu będą owocowały wzrostem inicjatyw społecznych i postępującym rozwojem wskazanych obszarów. W drugim etapie proponowane są działania, w wyniku których może zostać wzmocniony wizerunek miasta oraz jego strefy społecznej. W trzecim etapie proponuje się działania prowadzące do dalszej poprawy wizerunku miasta – są to działania głównie przestrzenne mające na celu wydobycie potencjału i promocję miejsca. Rewitalizacja obszarów w czwartym etapie będzie możliwa dopiero w dalszej przyszłości, tj. po zamknięciu kopalni Rydułtowy-An-na oraz zakończeniu prac związanych z usypaniem drugiego stożka hałdy – będą to działania przestrzenne na dużą skalę, prowadzone równolegle do działań gospodarczych i społecznych.Na podstawie wyników konkursu studenckiego można sformułować główne rekomendacje projektowe dla obszaru objętego opracowaniem:- uwzględnienie w tworzeniu strategii miejskiej oraz kreacji struktury przestrzenno-funkcjonalnej miasta poten-cjału terenów i obiektów, które miasto zyska po zamknięciu kopalni Rydułtowy-Anna, - kreacja obszarów o ciągłej i spójnej strukturze miejskiej, stworzenie powiązań funkcjonalno-przestrzennych między najważniejszymi elementami tworzącymi strukturę przestrzenno-funkcjonalną miasta pozostającymi w ob-szarze opracowania, w tym obiektów i obszarów wokół dworca PKP, dworca autobusowego, Ośrodka zdrowia i hałdy Szarlota oraz powiązanie ich z pozostałymi obszarami miejskimi,- Podkreślenie znaczenia budynku dworca PKP wraz z zagospodarowaniem otoczenia jako istotnej, wielofunkcyj-nej przestrzeni publicznej – placu, uporządkowanie i odpowiednie dobranie elementów zagospodarowania, wyzna-czenie miejsc parkingowych w tym miejsc dla niepełnosprawnych;- usprawnienie funkcjonowania i zagospodarowanie terenu dworca autobusowego,- uporządkowanie parkingów przy kopalni, rozważenie budowy budynku parkingu wielopoziomowego, który po zamknięciu kopalni mógłby obsługiwać nowe funkcje wprowadzone na terenach pokopalnianych,- wytworzenie sieci przestrzeni publicznych połączonych nowymi ciągami pieszymi i rowerowymi, z uwzględnie-niem analizy widokowej kierunkującej widoki na hałdę Szarlota,- wprowadzenie funkcji i takiego sposobu zagospodarowania terenów publicznych, by umożliwić pełną aktywiza-cję mieszkańców miasta (place wypoczynkowe, piknikowe, tereny sportowe, place zabaw, miejsca wystaw czasowych itp.),- powiązanie terenów zieleni miejskiej,- zagospodarowanie terenu wokół zbiornika wodnego Machnik na teren rekreacyjno-wypoczynkowy,- zagospodarowanie terenu na tunelem kolejowym w kierunku rekreacyjno-wypoczynkowym, wyposażonym w różnorodne strefy funkcjonalne, z dominacją niskiej zieleni pozwalającej zachować znaczny obszar widzialności, z zaakcentowaniem specyfiki miejsca (elementy małej architektury, place wypoczynkowe, budowa Ptaszarni itp.),- zaakcentowanie hałdy Szarlota jako punktu identyfikującego miasto, stanowiącego jego wizytówkę przestrzenną.

Rekomendacje projektowe

36

Kopalnia „Rydułtowy-Anna” i jej spektakularna hałda „Szarlota”, mimo iż są jeszcze w fazie aktywnej działalności produkcyjnej, stają się dla przedmiotem studiów, analiz i projektów wskazujących ich szczególne wartości. Dyplomowe prace studentów architektury Politechniki Śląskiej pokazują – na wybranych przykładach projektów adaptacji współczesnych obiektów kopalni w Rydułtowach - jak dostrzec potencjał możliwości i jak je wykorzystać dla dobra lokalnych społeczności . W niniejszym artykule przedstawione są cztery prace dyplomowe magisterskie wykonane w Katedrze Projektowa-nia Architektonicznego pod kierunkiem autora w roku akademickim 2013/2014.Dwie pierwsze prace przedstawiają ideę włączenie terenu kopalni w strukturę miasta Rydułtowy w przyszłości (po zakończeniu jej eksploatacji) wraz z propozycjami wprowadzenia nowych funkcji: nowej strefy ekonomicznej oraz parku rozrywki. Dwie następne prace , koncentrując się na problemie uporządkowania istniejącej strefy mieszka-niowej wokół hałdy Szarlota, proponują nowe typologicznie formy zabudowy w bezpośredniej relacji z unikalnym obiektem krajobrazowym. Zespołowa metoda pracy w fazie analiz i studiów nad obszarem opracowania, stworzyła szansę uzyskania przez studentów kompetencji wynikających z pracy w grupie.

OPRACOWANIE STUDIALNE TEMATY DODATKOWE

„Z Rydułtowską Szarlotą w tle - projekty dyplomowe studentów architektury Politechniki Śląskiej .

wg. opracowania dr inż. arch Henryka Zubla

Hałda Szarlota. żródło: www.mapofpoland.plR

Kopalnia Charlotte XIXw żródło: http://fotopolska.eu/


Charakterystyka obszaru opracowania.

Teren opracowania został wyznaczony poprzez ulice: Bohaterów Warszawy, Narutowicza, Barwną, Obywatelską, Le-ona oraz Tetmajera. Taki podział wyniknął z faktu, że są to naturalne granice wyznaczone istniejącym układem ulic; wewnątrz tego obszaru są jedynie drogi dojazdowe do posesji. Teren obejmuje obszar KWK Rydułtowy Anna z przy-ległą linią kolejową, obszar Ciepłowni Rydułtowy, hałdę „Szarlota”, tereny mieszkaniowe przyległe do większych dróg oraz obszar terenów rolniczych i nieużytków zlokalizowany pomiędzy hałdą i terenami przemysłowymi a zabudową mieszkaniową. Połączeniem z centrum miastem jest ulica Ofiar Terroru. Obecnie obszar kopalni wyizolowany jest ze struktury funkcjonalnej miasta Rydułtowy.

W trakcie pracy zespołowej obszar podzielono na trzy strefy. Strefa opracowania „A” obejmuje teren KWK Rydułto-wy-Anna oraz hałdę „Szarlotę”. Będzie on pełnił w dużej mierze funkcję centrum nowej strefy ekonomicznej. Strefa opracowania „B” obejmuje tereny mieszkaniowe znajdujące się po zewnętrznej stronie terenu opracowania oraz teren przy projektowanym jeziorze. Strefa opracowania „C” obejmuje teren dotychczasowych nieużytków. Na tym terenie planuje się strefę sportowo-rekreacyjną ze względu na bardzo mały procent zalesienia Rydułtów oraz brak oferty sportowej.

Strefa „A” jest miejscem lokalizacji prac projektowych K. Rudnickiej i A. Quaeck , Strefa „B” była przedmiotem opracowania w projektach W. Żwaki i Z. Rej. Strefa „C” przeznaczona jest do opracowania na dalszych etapach pracy.

Obszar opracowania na tle miasta. Oprac.zespołu.

Obsługa komunikcyjna obszaru . Oprac.zespołu

38

Prace projektowe poświęcone są szczegółowemu opracowaniu stref A i B. Strefa A Zajmuje one północno-centralną część obszaru opracowania i charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem pod względem ukształtowania terenu. Obszar opracowania podzielić można na dwie wyróżniające się strefy funkcjonalnie: teren zwałowiska odpadów po-górniczych oraz zabudowania kopalni KWK Rydułtowy Anna. Sposób użytkowania istniejących budynków kopal-nianych pozwala wyróżnić ich następujące typy: – Obiekty administracyjno-biurowe usytuowane wzdłuż ul. Urbana– Obiekty produkcyjne : wieże wyciągowe, budynek płuczki, sortownia węgla– Infrastruktura techniczna: liczne mosty i estakady techniczne, odmulniki. – Obiekty pomocnicze ( socjalne) łaźnia, lampownia oraz budynek „bramy” kopalni, który stanowi główną grani-cę pomiędzy zamkniętą – produkcyjną częścią kopalni a dostępna dla wszystkich częścią administracyjną. Obecnie na kopalni działają dwa szyby wydobywczy Leon II i osobowy Leon IV . Do historii przeszedł zlikwidowany już szyb Leon I . Dominującym elementem ukształtowania terenu jest niewątpliwie hałda Szarlota. Od strony północnej znajduje się jej najniższa część - zalesiony płaskowyż z osadnikami mułowymi o bardzo złym stanie jakości wód. W centralnej części zwałowisko przybiera kształt piramidalnego stożka o wysokości 403 m.n.p.m. Część południowa natomiast to pryzma z charakterystycznymi kaskadowymi schodami zalesiona głównie od strony południowo- zachodniej. Istotny jest także fakt, że przez teren kopalni przepływa rzeka Nacyna obecnie zaliczana do wód poza klasą czystości. Łączy się ona ze stawami oraz osadnikami wód dołowych jednak jej przebieg przez sam teren kopalni jest zakłócony i wy-maga zrewitalizowania.

Strefa „A” jest miejscem lokalizacji prac projektowych K. Rudnickiej i A. Quaeck ,Strefa „B” była przedmiotem opracowania w projektach W. Żwaki i Z. Rej.Strefa „C” przeznaczona jest do opracowania na dalszych etapach pracy.

Strefy w obszarze opracowania. Oprac.zespołu.

Widok ogólny strefy „A”. Oprac. zespołu.


Waloryzacja obiektów kopalni.

Ze względu na wartość historyczną oraz kulturową istniejące obiekty podzielone zostały na IV kategorie: - obiekty I kategorii zabytkowe: w tym wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego budynek wagi drobni-cowej z 1906r oraz inne obiekty z przed II wojny światowej, które są obecnie w złym stanie technicznym i nie podle-gają opiece konserwatorskiej, - obiekty II kategorii – o znaczeniu kulturowym, o mniejszych walorach historycznych , które przez swoją funkcję na stałe wpisały się w krajobraz miasta: płuczka i górnicza brama wejściowa,- obiekty III kategorii obiekty współczesne o niskich walorach architektonicznych,- kategoria IV: obiekty techniczne – istotne ze względu na eksponowanie charakteru miejsca jednak czę-sto w złym stanie technicznym, przez co, o niskim potencjale do wykorzystania na potrzeby nowej funkcji. Na listę gminnej ewidencji zabytków wpisano także stożek nr 1 hałdy „Szarlota”.Zaadaptowanie i przywrócenie pierwotnego charakteru architektonicznego obiektów zabytkowych a także zachowa-nie obiektów II kategorii tj. płuczki i współczesnej bramy wejściowej, dzięki którym miejsce zachowa swój historycz-ny, ważny dla rozpoznawalnej tożsamości miasta charakter.

Waloryzacja istniejących obiektów kopalnianych. Oprac. zespołu.

Strefy nowych funkcji na terenie kopalni. Oprac. zespołu.

40

Cele proponowanych przekształceń w strefach A,B,C:

- zaproponowanie alternatywnych funkcji dla obszaru w zgodzie z jego charakterem i tradycją miejsca,

- wzmocnienie osi miejskiej jaką jest ul. Ofiar Terroru i jej kontynuacja na terenie opracowania - znalezienie powią-zań funkcjonalnych hałdy z terenem kopalni,

- wykorzystanie potencjału hałdy i otoczenia jako terenu sportowo- rekreacyjnego,

- przywrócenie naturalnego biegu Nacyny oraz odtworzenie jej znaczenia jako lokalnego korytarza ekologicznego,

- przedstawienie propozycji nowych typologicznie form mieszkania w strefie istniejącej zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie Szarloty dla wzmocnienia potencjału tej strefy. Idea projektu w strefach A,B. a . Główna osią kompozycyjną dla nowej urbanistyki obszaru jest ul. Urbana – współczesna oś rozwoju kopalni. Wzdłuż niej zaprojektowane zostały nowe kwartały funkcjonalne o wysokości i skali dostosowanej do zachowanych obiektów zabytkowych. Od strony torowiska tłem dla projektowanego centralnego placu oraz buforem oddzielającym od niego strefę parkingowo- komunikacyjną będzie linia zabudowy dostosowana do wysokości budynku płuczki (około 40 m). Bezpośrednio przy placu jest to wielofunkcyjny budynek węzła przesiadkowego(park rozrywki) na-tomiast od strony hałdy budynek współczesnego przemysłu(strefa ekonomiczna). . Wzdłuż Nacyny proponuje się utworzenie zielonych bulwarów i odtworzenie ciągu ekologicznego tej rzeki. Strefa otaczająca Szarlotę wzbo-gacona zostaje o nowe formy zabudowy mieszkaniowej. Na obszarze , jako alternatywny środek komunikacji będący atrakcja turystyczną, zaprojektowana została sieć kolejki linowej z centralnym punktem widokowym na stożku hałdy.

b. Budynek płuczki KWK „Rydułtowy- Anna” to masywny stalowo -żelbetowy obiekt, którego wysokość pond 40 m sprawia , że stał się on jedną z dominant i symboli kopalni. Rozstaw konstrukcji pozwala na swobodny przejazd pociągów towarowych i załadunek węgla. Konstrukcja obiektu oparta jest na module 6x6 m. Pochodzi on z lat 80-tych a swój obecny charakter zawdzięcza rozbudowie w 1987.

W naszych projektach płuczka stała się elementem wyjścia dla znalezienia dwóch nowych funkcji dla projektowanych obiektów na terenie KWK Rydułtowy Anna. Od strony zachodniej dostawiono do niej węzeł przesiadkowy wraz cen-trum rozrywki, od strony wschodniej obiekt strefy przemysłowej nowego typu. Sam obiekt płuczki stał się łącznikiem dla obu tych funkcji oraz zahibernowanym mechanizmem- swojego rodzaju muzeum górnictwa idealnym dla orga-nizacji plenerów fotograficznych.


Projektowany obiekt jest elastyczną modyfikowalna strukturą, która zapewni rozwój firmą o różnych profilach. Mogą to być mniejsze lub średnie zakłady produkcyjne, centra logistyczne bądź magazyny, to inwestor decyduje jaka powierzchnia będzie odpowiednia dla jego działalności. Dzięki podzieleniu projekto-wanej mega struktury na moduły zachowana zostaje czytelność formy, która jednocześnie nie ogranicza mechanizmu organiza-cyjnego firmy.Budynek posiada cztery zróżnicowane poziomy funkcjonalne. Celem projektu stało się zaprogramowanie takiej struktury obiektu, która umożliwi dostęp do transportu zarówno kolejo-wego jak i kołowego także mniejszym czy średnim przedsiębior-stwom wykorzystując przy tym istniejącą infrastrukturę terenu pokopalnianego. Firmy poprzez „zainstalowanie” w obrębie jednego budynku mogą jednocześnie współpracować ze sobą w zakresie zamawiania potrzebnych produktów bądź ich dostar-czania minimalizując przy tym koszty zlecenia.

Koncepcja urbanistyczna zagospodarowania terenu kopalni. Oprac. zespołu.

Budynek technologiczny płuczki – przedmiot inspiracji. Zdj. K. Rudnicka

Projekt 1. SZARLOTA INDUSTRIAL PATCHWORK -nowy model strefy ekonomicznej na terenie KWK „Rydułtowy -Anna”. Karolina Rudnicka, projekt dyplomowy magisterski, promotor:Henryk Zubel, architekt IARP, Polit.Śląska, Gliwice 2014

Lokalizacja stefy ekonomicznej na trenie kopalni „Rydułtowy-Anna”. Oprac. Autorki.

42

Połączenie dwóch systemów przez wprowadzenie ramp rozła-dowczych dostępnych zarówno dla kolei jak i dla Tirów pozwala na utworzenie swoistej sieci między obszarami poprzemysłowy-mi adaptowanymi na centra logistyczno – przemysłowe. Dodat-kowo przez wprowadzenie peronu osobowego zapewniony jest także wygodny dojazd dla pracowników firm. Wizualność obiektu nie jest wynikiem spekulacji estetycznych projektantki, lecz jest konsekwencją i rezultatem przyjętego mechanizmu organizacji wewnętrznej i zewnętrznej tegoż. Pragmatyka, racjonalność, ekonomika użytych środków były ce-lem działań projektowych. Funkcjonalność użytkowa i czytel-ność układu struktury są tu źródłem budowania pozytywnych wrażeń estetycznych. Kontrast pionu hałdy Szarlota i horyzon-talność obiektu są podstawą kompozycji przestrzeni.

Elementy struktury funkcjonal-nej i technicznej obiektu. Oprac.autorki

Elewacja północna obiektu. Oprc. autorki.

Elewacja południowa-fragment. Oprac.autorki.


W obrębie projektowanej struktury lokalizowane mogą być firmy różnej wielkości a opisany system modułowy po-zwala na ich rozwój poprzez zajmowanie kolejnych modułów. W zależności od potrzeb i praw rynkowych struktura może być zajmowana przez wiele mniejszych firm o różnych profilach, bądź zostać zdominowana przez jedną prężnie rozwijająca się firmę, która stopniowo zajmować będzie kolejne moduły.Celem projektu jest pokazanie, że w przypadku współczesnych inkubatorów, przeznaczonych dla małych i średnich przedsiębiorstw, warto inwestować w wielokondygnacyjne założenia oraz maksymalizację przestrzeni wspólnych. Pozwala to na mniejsze zabudowanie działki, przy jednoczesnym uzyskaniu znaczącej powierzchni funkcjonalnej. W tym przypadku by uzyskać zajmowane przez projektowany obiekt 122 103m² potrzeba by było zabudować 71.2 % działki. Przez zastosowanie pionowego rozmieszczenia funkcji oraz ukrycie części sal strefy EXPO zabudowa dział-ki wynosi 23.5%. Dodatkowo budynek dzięki zwartej strukturze i odpowiedniej ekspozycji ma większy potencjał energooszczędny. Zastosowanie współczesnych rozwiązań takich jak magazyny automatyczne i system wysokiego składowania zapobiega „rozlewaniu się” obiektu na działce, która może dzięki temu stać się atrakcyjnym terenem rekreacyjnym.

Szarlota - Strefa ekonomiczna w Rydułtowach. Oprac.autorki

44

Przedmiotem opracowania jest projekt budynku Parku Rozrywki zlokalizowanego na terenie kopalni KWK „Rydułtowy-Anna” w Rydułtowach. Miejsce zostało wybrane ze względu na swój unikalny cha-rakter – w sąsiedztwie najwyższego w Europie zwało-wiska - hałdy „Szarloty.” Kolejną ważną cechą terenu opracowania jest dostępność infrastruktury kolejo-wej, która daje duże możliwości transportowe jak i pasażerskie. Celem projektu jest powiększenie oferty rozrywkowo-turystycznej miasta oraz zapewnienie dodatkowych miejsc pracy.

Diagram dystrybucji funkcji w obiekcie . Oprac. Autorki

Projekt 2. SZARLOTA - PARK ROZRYWKI - model wielofunkcyjnego obiektu rozrywki na terenie KWK „Rydułtowy -Anna” w Rydułtowach . Anna Quaeck, projekt dyplomowy magisterski promotor : Henryk Zubel , architekt IARP, Polit.Śląska , Gliwice 2014

Usytuowanie nowego budynku na tle zdjęcia lotniczego obszaru kopalni . zdj. P.Borek


Budynek Parku Rozrywki dostawiony do zachodniej ściany budynku płuczki, którego brutalistyczna i industrialna architektura warta jest zachowania.. W sąsiedztwie znajduje się hałda Szarlota. Od strony północnej są tereny kolejo-we,a dalej mieszkaniowo-usługowe. Na opisywanym terenie istnieje tylko szczątkowa i niezagospodarowana zieleń.Teren kopalni stanowi zakończenie historycznej osi miejskiej, dlatego ważne jest jej zachowanie i podkreślenie. Obec-nie obszar opracowania jest terenem zamkniętym i niedostępnym dla postronnych mieszkańców. Po wyburzeniu zbędnych budynków pokopalnianych przed budynkiem tworzy się reprezentacyjny plac, który stanowi doskonałe otwarcie na projektowane jezioro po zachodniej stronie „Szarloty”.Projektowany budynek jest obiektem usługowym mającym przyjąć osoby przyjeżdżających do Rydułtów i jak naj-sprawniej rozprowadzić ich po całym terenie (stacja kolejowa, dworzec autobusowy, parkingi dla samochodów, infor-macja turystyczna, kolejka linowa, wypożyczalnia rowerów). W tym budynku znajdują się również funkcje rozryw-kowo-handlowe, takie jak - galeria handlowa, kino, siłownia, sala taneczna, salon gier z kręgielnią, restauracje, klub muzyczny, powierzchnia wystawowa, a kawiarnia zlokalizowana na dachu wśród zieleni .

Elewacja północna. Oprac. autorki.

Każda funkcja tworzy osobną bryłę „nałożoną” na jedną z trzech klatek schodowych. Dodatkową komunikacją umożliwiającą przemieszczanie się pomiędzy „wieża-mi” są schody ruchome i kładki. Dzięki nieregularności brył i i ich ułożenia tworzy się atrakcyjna przestrzeń, która kontrastuje z konstrukcją przemysłową płuczki.Zaprojektowany budynek jest budynkiem usługowym i wg. autorki, choć w części spełniłby wymagania miesz-kańców w zakresie podniesienie oferty rozrywkowej jak i turystycznej miasta.

Elewacja południowa z sąsiedztwem budynku płuczki. Oprac. Autorki.

Układ struktury obiektu. Oprac. Autorki.

46

Różnorodność sposobów komunikacji, które spotykają się projektowanym obiekcie umożliwia mieszkańcom i tury-stom, bezproblemowe i szybkie przemieszczanie się po całym terenie opracowania.Dzięki swojej prostej formie zewnętrznej jak i uniwersalnej funkcji i konstrukcji, budynek może być umieszczany w wielu lokalizacjach, a szczególnie na terenach poprzemysłowych, gdzie dostęp do infrastruktury kolejowej nie jest utrudniony.Obiekt wzbogaca ofertę zagospodarowania terenu kopalni „Rydułtowy - Anna” w przyszłości, kiedypodjęta zostanie decyzja o jej likwidacji.

Widok Parku Rozrywki w kontekście hałdy Oprac.autorki.


Projekt dotyczy strefy BStrefa B to strefa zabudowy mieszkaniowej – tutaj celem jest uporządkowanie chaotycz-nej struktury zabudowy (z dominującą zabudową jednorodzinną) oraz jej dogęszczenie, z uwzględnieniem analizy typologicznej i podziału na sektory wg projektowanej typo-logii; dodatkowo planuje się uzupełnienie istniejącej struktury o zabudowę usługową;Opierając się na wynikach przeprowadzonych badań i analiz, projekt przewiduje połą-czenie wszystkich potencjalnych atrakcji opracowywanego obszaru oraz wykorzystanie jego walorów krajobrazowych, czego wynikiem ma być zrekultywowana hałda z rozciągającym się z niej widokiem na okolicę, zaprojektowane jezioro oraz kompleks mieszkaniowy, składający się z apartamentów na wodzie - „domów z widokiem na hałdę – REVIEW HOUSES”.

Typy form architektonicznych w strefie B .

Oprac.autorek

Projekt 3. i Projekt 4. SZARLOTA - REVIEW HOUSES I i II - domy z widokiem na hałdę Weronika Żwaka, Zuzanna Rej, - projekty dyplomowe magisterskie, Projekt wykonany w dwuosobowym zespole ( z wykorzystaniem wstępnych materiałów studialnych i analitycznych opracowanych w szerszej grupie dyplomantów pod kierunkiem promotora)promotor : Henryk Zubel , architekt IARP, Polit.Śląska , Gliwice 2014

Strefa mieszkaniowa na tle obszaru opracowania. Oprac. Autorek

48

Zaprojektowany kompleks aparta-mentów nawiązuje do istniejącej struktury zabudowy i jest wyni-kiem szerokich analiz urbanistycz-nych oraz architektonicznych wy-konanych przez autorki. Analiza urbanistyczna obejmuje kształt i podział działek, ułożenie istnieją-cej zabudowy - z uwzględnieniem kierunków świata, dostępności dróg i dojazdu; bierze pod uwagę istniejącą sieć komunikacji, wy-znaczającą granice podziału na strefy, a także bliskość wody.

Strategia uzupełniania istniejącej zabudowy. Oprac. Autorek

Docelowy plan zabudowy strefy B. Oprac. Autorek


Analiza architektoniczna uwzględnia wynikowy kształt każdego budynku: zaprojektowano 6 typów domów, z których każdy ma inną formę, ale ich cel jest ten sam: otwarcie na hałdę z niepowtarzalnym widokiem (różnym od stereotypowego wyobrażenia Śląska), potraktowanie krajobrazu industrial-nego jako niezaprzeczalnego atutu. Istniejący kształt budynków jest wyni-kiem szczegółowej analizy widoków – polegającej na badaniu kątów nachy-lenia dachu, wielkości przeszkleń, kadrowania widoków, ułożenia budynku na działce (orientowanie budynku ze względu na walory krajobrazowe).Pozostaje on w związku z analizą doświetlenia – tu wzięto pod uwagę prze-nikanie się wnętrza z zewnętrzem oraz industrialny klimat budynków, któ-ry chciano uzyskać. W związku z tym zaprojektowano stosowne otwory w ścianach i dachach, przeszklenia, a także zasadę strefowania obiektu w za-leżności od ilości dostępnego światła.

Kształtowanie formy -transformacje brył.

Oprac autorek

Typy funkcjonalne – rzuty domów. Oprac. Autorek.

50

Projekt jest próbą stworzenia naturalnej architektury, jak najmniej ingerującej w zastany krajobraz oraz wykorzy-stania istniejących walorów rzeczonego miejsca. Konsekwencję stanowi użycie wyłącznie naturalnych materiałów, nawiązujących do tego regionu: cegły, drewna, betonu, blachy miedzianej, szkła. Cechą wspólną budynków są „zie-lone dachy” – sprawiające, że obiekty w naturalny sposób współgrać będą z widokiem sąsiedniej hałdy i wpiszą się w otoczenie. Projekt stanowi także próbę przełamania braku otwarcia na istniejące walory krajobrazowe, wskazania ichi wykorzystania. Podejmuje ideę stworzenia architektury wynikowej, wyrastającej z zastanego krajobrazu, dobrze wpisującej się w miejsce, podkreślającej jego charakter i – co ważne – nieingerującej w zastaną strukturę.

Zespół mieszkaniowy SZARLOTA REVIEW HOUSES.

Oprac. Autorek


Forma wszystkich domów wykształciła się na podstawie domu podstawowego, który swoją prostotą, odpowiednią strukturą bardzo dobrze wpisuje się w zastany kontekst miejsca i otoczenia. Rzuty i przekroje domów wykonano w skali 1:100. Zaproponowano sześć typów domów:

Typy podstawowe:

FORM HOUSE – dom podstawowyVERSE HOUSE – dom powiększonyLONG HOUSE – dom wydłużonyDomy VERSE i LONG stanowią rozwinięcie i transformację domu podstawowego.Różnią się od siebie kubaturą, przy czym VERSE HOUSE zdecydowanie dominuje wśród pozostałych. LONG HO-USE, czyli wydłużona forma domu podstawowego, otwiera się na hałdę, rozrastając się w kierunku jeziora. Analiza porównawcza domów wykazała, że strefa dzienna w każdym z nich jest wyeksponowana i otwarta w kierunku ogrodu, dając mieszkańcom możliwość podziwiania poprzemysłowego krajobrazu. Każdy z tych domów stał się punktem wyj-ściowym do późniejszych transformacji, z których ostatecznie powstały ich przekształcone odpowiedniki

Ryc.23. Typy form architektonicznych w strefie B .

Oprac.autorek

Typ FORM HOUSE. Oprac. W. Żwaka

Typ VERSE HOUSE . Oprac. W. Żwaka

Typ LONG HOUSE . Oprac. W. Żwaka

52

Typy przekształcone:reFORM HOUSE – dom nadwieszonyreVERSE HOUSE– dom odwróconyLONGer HOUSE – dom zawijanyMimo podobnego układu funkcjonalnego, każdy z apartamentów ma w sobie coś unikatowego. LONGER, o wydłużonym rzucie, jest niepowtarzalny, ze względu na dach, po którym można spa-cerować, jak po widokowym tarasie. reVERSE HOUSE, jest odwróconą o 180 stopni formą domu podstawowego, przy zachowaniu układu funkcjonalno-przestrzennego i wycięciu w jego bryle tarasu widokowego umożliwiającego oglądanie krajobrazu z innej perspektywy. reFORM HOUSE, to dom, który dzięki przesunięciu pierwszego piętra, zwiększa kąt wpadania światła do strefy dziennej i otwiera się całkowicie na „Szarlotę”, nadwieszając się zarazem nad powierzchnią jeziora.

Typ. re FORM HOUSE . Oprac. Z. Rej.

Typ re Verse HOUSE. Oprac. Z. Rej.

Typ LONG er HOUSE. Oprac. Z. Rej.


Uporządkowanie funkcjonalno-przestrzenne i rewitalizacja terenu będącego tematem opracowania, wzbogacenie go o szereg nowych funkcji usługowo-gospodarczych i rekreacyjno-sportowych wraz z projektem kompleksu zabudowy „REVIEW HOUSES” znacząco zwiększa jego atrakcyjność z punktu widzenia obecnych i przyszłych mieszkańców. Przedstawiona idea kształtowania kompleksu zabudowy realizuje podstawowe założenia i cele architektury natural-nej, zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju, wypracowując spójną koncepcję przekształcenia tych obszarów, pozwalającą mierzyć się nie tylko z bieżącymi problemami mieszkańców, ale wpływającą także na poprawę jakości ich życia i stwarzającą perspektywy dalszego rozwoju społeczno-ekonomicznego tych terenów, eksponując zarazem jego unikalne walory krajobrazowe. Projektowany zespół tworzy zwarty kompleks, który jednak mógłby być zwielo-krotniony w przestrzeni.

Zespół mieszkaniowy REVIEW HOUSES w sąsiedztwie wody i Szarloty. Oprac. autorek

54

WNIOSKI:

1. Zaproponowane w projektach alternatywne funkcje dla obszaru opracowania pozostając w zgodzie z tradycją i charakterem miejsca, wzbogacają tożsamość kulturową miasta Rydułtowy i jego potencjał ekonomiczny.2. Teren Kopalni Rydułtowy -Anna - w przyszłości - winien stać się przedłużeniem głównej osi miasta w postaci ul. Ofiar terroru, wykorzystując naturalne powiązania miasta z terenem kopalni i hałdy „Szarlota”.3. Wybrane obiekty kopalniane są atrakcyjnymi obiektami architektonicznymi podającymi się adaptacjom do no-wych funkcji, tworząc elementy zespołu Nowej Strefy Ekonomicznej w mieście oraz nowego Centrum Rozrywki o charakterze ponad lokalnym.Uwaga: Bez względu na dalsze losy kopalni, należy zachować wieże szybów kopalni jako unikalne dzieła sztuki inży-nierskiej i widoczne znaki w krajobrazie kulturowym Rydułtów.3. Hałda Szarlota wraz z otoczeniem stanowi o dużym potencjale tej strefy dla celów sportowo-rekreacyjnych i turystycznych.4. Przywrócenie naturalnego biegu rzeki Nacyny wraz z odtworzeniem jej naturalnego korytarza ekologicznego wzmocni walory strefy z korzyścią dla całego miasta.5. Istniejąca strefa zamieszkania wokół hałdy Szarlota może być – po likwidacji wszelkich form szkodliwego odd-działywania hałdy – uzupełniona o nowe typologicznie formy zabudowy mieszkaniowej będące w kontakcie z rewi-talizowaną przyrodą (woda) i zagospodarowaną atrakcyjnie Szarlotą. 6. Wykonana praca badawcza i projektowa stworzyła autorom możliwość wszechstronnego poznania m.inn. kontek-stów historycznych, społecznych, gospodarczych, przestrzennych miasta Rydułtowy.7. Rezultaty wykonanych prac badawczo-projektowych potwierdziły efektywność metody pracy zespołowej, która wzmocniła równocześnie kompetencje zawodowe i interpersonalne dyplomantów.

LITERATURA:

Gasidło K. , Gorgoń J. , Modelowe przekształcenia terenów poprzemysłowych i zdegradowanych. Katowice 1999.UNDP POL. 97/012Juzwa N., Architektura i urbanistyka współczesnego przemysłu, Wydawnictwo Astra, Gliwice 2010Matusiak K., Innowacje i transfer technologii, słownik pojęć, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2011Matuszczyk-Kotulskia A., Rydułtowy miasto z przyszłością, Unigraf, Rydułtowy 1997Matuszczyk-Kotulskia A., Rydułtowy Zarys Dziejów, Urząd Miasta Rydułtowy, Rydułtowy 1997Rola H. (praca zbiorowa), 200 Lat Kopalni Węgla Kamiennego Rydułtowy 1792-1992, Śin, Katowice 1992Średniawa P., Buldożerem i asfaltem- rewitalizacja po śląsku, A&B, 05/2009Zubel H. Jak to robią inni .IBAEmscher Park oraz Saxony-Anhalt. w: Architektura Przemysłowa i zabytki techniki na Śląsku w dobie restrukturyzacji. Wyd. Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska , Katowice 2000 Zubel H. Wieże szybów kopalnianych w postindustrialnym krajobrazie miast Górnego Śląska . Chronić czy złomo-wać?, , w : J.Witeczek(red) Nowoczesność w Architekturze , t.5.2., Gliwice 2011.


Przeprowadzone prace projektowe nad wyznaczonym obszarem miasta Rydułtowy przyniosły spektrum rozwiązań przestrzenno-funkcjonalnych, których implementacja doprowadzić mogłaby do poprawy jakości i komfortu zamiesz-kania w mieście. Koncepcje powstały na bazie analiz studenckich, nie uwzględniają więc wielu kwestii technicznych: kwestii infras-truktury, struktury własności terenu, ani np. kwestii finansowania wykonania prac. Niektóre z pomysłów nie byłyby możliwe do zrealizowania także z innych przyczyn: np. jako przekraczające potrzeby i możliwości gminy. Całokształt prac, ze swoją różnorodnością zastosowanych środków i skali oddziaływania na przestrzeń, ma potencjalnie bardzo dużą wartość dla przyszłego rozwoju gminy. Zaprezentowane rozwiązania, m.in. dzięki swojej atrakcyjnej wizualnie formie są bardzo dobrą bazą do rozmowy nad kierunkami rozwoju przestrzennego gminy na forum lokalnym. Wartością dodana wykonanych projektów jest także możliwość wariantowego przetestowania różnych rozwiązań zarówno przestrzennych jak i funkcjonalnych. Efekt taki jest bardzo trudny do osiągnięcia w warunkach zamawiania publicznego projektu, ale także w warunkach otwartego konkursu architektonicznego, w którym sprecyzowane muszą być konkretne oczekiwania gminy. Wydaje się, że ot-warta forma prac nad projektami miała szczególne znaczenie w przypadku dalszych losów terenów hałdy, czy terenów nad tunelem, dla których nie ustalono dotychczas ostatecznego przeznaczenia.

PODSUMOWANIE

56

We wszystkich opracowaniach można było wyodrębnić trzy powtarzające się zagadnienia projektowe: (1)modernizacja dworca kolejowego z terenami przyległymi oraz rozwinięcie jego oferty usługowej poprzez dodanie nowych obiektów, (2) rozwój pasa zieleni nad tunelem kolejowym, (3)podniesienie jakości przestrzeni. Należałoby zatem uznać te trzy kierunki za kluczowe przy podejmowaniu prac modernizacyjnych obszarów miasta Rydułtowy, które objęte były pracami studialnymi.

Ciekawym przyszłym kierunkiem rozwoju obszaru jest uwzględnienie potencjału lokalnego. Warto zwrócić uwagę, że w większości prac projektowych możliwe jest wyodrębnienie przestrzeni, która bazuje na wartoś-ciach lokalnych, na atrakcjach historycznych, lokalnej tożsamości czy wyjątkowemu ukształtowaniu terenu z hałdą na czele. Pojawiają się pomysły z stoiskami do dystrybucji lokalnych produktów, podkreślenie wartoś-ci historycznych – zabytkowy tunel czy uczynienie z hałdy po górniczej jednej z głównych wizytówek miasta.

W wyniku współpracy miasta z uczelnią wyższą organizowane są także wystawy podsumowujące oraz spotka-nia pomiędzy przedstawicielami gminy i uczelni, co ma duże znaczenia dla promocji miasta i popularyzacji nauki.


Współpraca w obiektywie...

58




Documents

studium urbanistyczne dla zadania rewitalizacji obszaru hałdy