PUBLIKACJA BEZPATNA

Koordynator: Wawrzyniec Pater Tekst: Krzysztof SzwaekKonsultacja merytoryczna: Katarzyna RyckaKorekta: ukasz SmogorowskiProjekt: Wojciech Macig

Wydawca:

Krajowe Biuro Eurodesk PolskaFundacja Rozwoju Systemu Edukacjiul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa tel.: (22) 46-31-450e-mail: eurodesk@eurodesk.pl

Wydanie 5ISBN 978-83-62634-81-1Grudzie 2012

Sfinansowano ze rodkw Komisji Europejskiej oraz Minister-stwa Edukacji Narodowej w ramach programu Modzie w dziaaniu. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko jej autorw i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialnoci za umieszczon w niej zawarto merytoryczn.

2

AUSTRIABELGIACYPRCZECHYDANIAFINLANDIAFRANCJAGRECJAHISZPANIAHOLANDIAIRLANDIAISLANDIANIEMCYNORWEGIAPORTUGALIASOWACJASZWAJCARIASZWECJAWIELKA BRYTANIAWOCHY

22-2324-2526-2728-2930-3132-3334-3536-3738-3940-4142-4344-4546-4748-4950-5152-5354-5556-5758-5960-61

WSTPSYSTEM STUDIWECTSREKRUTACJAJZYKIOPATYPOBYTPRACASTYPENDIALIDERZY

34-56-78-9

10-1112-1314-1516-1718-19

20

SPIS TRESCI

Zdjcia na str. 31, 39, 41, 47, 51, 53 wykonano w ramach obchodw 25-lecia programu Erasmus (fot. Krzysztof Kuczyk)

WARTO PRZEKRACZA GRANICE

Studia w Rzymie, Paryu czy Madrycie? Dlaczego nie? Moesz tam studiowa na takich samych zasadach, jak Wo-si, Francuzi czy Hiszpanie. Wystarczy wiadectwo maturalne, znajomo jzyka i zaatwienie paru formalnoci. Wszystko opisujemy w tej niewielkiej ksieczce. To ju jej pita edycja.

W pierwszej czci Studiowania przeczytasz o systemach studiw, opatach, zasadach rekrutacji i innych naj-waniejszych zagadnieniach zwizanych z nauk w Europie. Piszemy o tym, co wsplne dla krajw europejskich, zwracamy uwag na rnice i kontrasty. Cz druga powicona jest ju studiowaniu w poszczeglnych krajach. Nie szczdzimy szczegw, ciekawostek i wypowiedzi naszych rodakw, ktrzy studiowali za granic. W ktrym kraju najatwiej studiowa po angielsku? Ile trwa sesja egzaminacyjna w Grecji? Co najbardziej chwal sobie za-graniczni studenci w Szwecji? Czy znajc hiszpaski mona studiowa w Barcelonie? Odpowiedzi na te i wiele innych pyta znajdziesz w naszej publikacji.

Opisalimy w niej studia w krajach, ktre modzie z innych pastw wybiera najczciej i te z najatrakcyjniejsz ofert dla studentw z zagranicy. Zainteresowanych bardziej szczegowymi informacjami oraz studiowaniem w mniej popularnych krajach Europy zapraszamy na nasz stron www.eurodesk.pl/eurostudia.

Wawrzyniec Pater Koordynator Eurodesk Polska

WSTEP,

3

Trzy plus dwa albo cztery plus jeden. Tak najprociej opisa mona struktur szkol-nictwa wyszego w Europie. Drog do zdobycia dyplomu magistra podzielono bo-wiem na dwa etapy. Wszystko po to, by jak najwicej modych ludzi zachci do po-dejmowania studiw, a jednoczenie zwikszy ich atrakcyjno na rynku pracy.

Obszar. Organizacja nauki w Europie przesza ostatnio prawdziw rewolucj. Rozpoczo j podpisa-nie w 1999 r. Deklaracji Boloskiej. Przedstawiciele 29 krajw ustalili, e do 2010 r. stworz Europejski Obszar Szkolnictwa Wyszego: wprowadz studia dwustopniowe (potem dooono trzeci), uruchomi system przejrzystych stopni (dyplomw) i uatwi porwnywanie efektw nauki poprzez system ECTS (czytaj s. 6-7). Dziki tym zmianom studiowanie za granic stao si tak atwe, jak nigdy przedtem.System studiw. W pastwach uczestniczcych w Procesie Boloskim studia podzielone s na trzy etapy. Pierwszy z nich to studia licencjackie (ang. undergraduate cycles) trwajce zwykle trzy lub cztery lata i zakoczone uzyskaniem dyplomu licencjata (bachelor). Ich ukoczenie w starej nomenklaturze oznacza, e student ma ju wyksztacenie wysze, ale w nowej rzeczywistoci jest dopiero na poczt-

SYSTEM STUDIW

4

ku drogi. Przed nim bowiem studia II stopnia (graduate cycles, roczne lub dwuletnie), po ktrych otrzymuje si dyplom magistra (master). Najambitniejsi mog uczy si dalej: na studiach III stopnia, czyli dok-toranckich. Trwaj one od roku do czterech lat, w zalenoci od kraju i uczelni. Bogata jest te oferta studiw podyplomowych (np. semestral-nych), na ktre mona startowa ju po uzyskaniu dyplomu licencjata.Z etapu na etap. By rozpocz studia wyszego stopnia, trzeba z sukcesem za-koczy poprzednie. Jeli profil studiw jest zbliony, wszystko odbywa si bez problemw. Jeli jednak studia I stopnia miay profil zawodowy, rozpoczcie na ich podstawie studiw II stopnia w zupenie innej dziedzinie moe si nie uda, szczeglnie w krajach o binarnym systemie edukacji wy-szej (czyli podzielonym na struktury akademickie i zawodowe).Praktyka. Od wymienionych regu istniej wyjtki: w niektrych krajach dostpna jest tzw. cie-ka zintegrowana, czyli 5- lub 6-letnie studia magisterskie lub zawodowe, zwykle oferowane na wydziaach medycznych. W innych z kolei istnieje rozrnienie dyplomw za ukoczenie studiw I stopnia absolwenci studiw 3-letnich otrzymuj dyplom bachelor, a 4-letnich advanced bachelor.Uznawalno dyplomw. wiadectwa maturalne i dyplomy akademickie wydane w Polsce nie s au-tomatycznie honorowane w krajach Procesu Boloskiego. W niektrych pastwach ich wano trzeba potwierdzi w orodkach sieci ENIC/NARIC (www.enic-naric.net).

5

ECTS to Europejski System Transferu i Akumulacji Punktw metoda oceniania post-pw osiganych przez studentw, obowizujca w krajach zaangaowanych w Proces Boloski. Celem systemu jest umoliwienie ci nauki za granic oraz uznanie przez two-j macierzyst uczelni efektw ksztacenia uzyskanych w innej placwce.

ECTS zosta opracowany w drugiej poowie lat 80. w ramach wczesnego programu Erasmus. Od tego czasu przeszed ewolucj dzi jego zadaniem jest przede wszystkim uatwienie ycia studentom, kt-rzy przez jaki czas chc si uczy za granic. Nie tylko promuje mobilno, ale rwnie uatwia planowa-nie, zdobywanie, ocenianie i uznawanie kwalifikacji oraz jednostek edukacyjnych.Zasady s bardzo proste. Kady student dostaje punkty zaliczeniowe za egzaminy pisemne i ustne, aktywno na zajciach, uczestniczenie w konferencjach czy wsplne projekty. Punktowane s rwnie praktyki zawodowe oraz przedmioty nieobowizkowe, wybierane przez studenta. Punkty ECTS odzwier-ciedlaj wic nakad pracy potrzebny do tego, by mody czowiek osign efekty ksztacenia/uczenia si, czyli wiedzia, rozumia i potrafi zrobi to, co zgodnie z programem powinien. Liczb punktw

ECTS

6

za poszczeglne rodzaje aktywnoci ustalaj same uczelnie, szacu-jc niezbdny nakad pracy.Nakad pracy to czas, jakiego przecitny student potrzebuje, aby osi-gn zakadane efekty ksztacenia czyli zda egzamin, zrealizowa pro-jekt lub zdoby praktyczne umiejtnoci. Wedug bada prowadzonych przez uczelnie rocznie potrzeba na to 1500-1800 godzin. Skoro wic do zdobycia w cigu roku jest 60 punktw ECTS (30 w cigu semestru lub 20 w cigu try-mestru), na jeden punkt trzeba pracowa rednio 25-30 godzin. Do skoczenia trzyletnich studiw licencjackich potrzeba 180 punktw, dwuletnich magisterskich kolejnych 120, a doktoranckich co najmniej nastpnych 60, 120 lub 180. Dokumenty ECTS. By okres studiw zrealizowanych za granic zastpi porwnywalny okres studiw w uczelni macierzystej, trzeba zadba o okrelone dokumenty. Najistotniejsze jest trjstronne Porozu-mienie o programie zaj podpisywane przez uczelni wysyajc, goszczc i samego studenta. Insty-tucja przyjmujca zobowizuje si, e przyjedajcy student moe uczszcza na zaplanowane zajcia czy moduy, a instytucja macierzysta gwarantuje, e uzna punkty zdobyte w innej uczelni. Student nie musi negocjowa warunkw uznania punktw z poszczeglnymi wykadowcami. Porozumienie o pro-gramie zaj wraz z Wykazem zalicze maj gwarantowa pene uznanie programu studiw zrealizo-wanego w instytucji przyjmujcej.

7

Tak atwo nie byo jeszcze nigdy. Dostanie si na zagraniczne studia zwykle wie si ze spenieniem dokadnie tych samych warunkw, jakie obowizuj studentw miejscowych. Absolutn podstaw jest zdana matura i znajomo jzyka wykado-wego. Egzaminy wstpne w przypadku wikszoci kierunkw s rzadkoci.

Terminy. Najwaniejsze to odpowiednio wczenie zacz przygotowania. O wyborze kraju i kierunku studiw pomyl przynajmniej rok przed planowanym wyjazdem. Procedury rekrutacyjne trwaj do dugo, aplikacj czsto skada trzeba na 8 miesicy, a nawet rok przed rozpoczciem nauki. Szczego-wych informacji o terminach i wymaganiach szukaj na stronach internetowych wybranych uczelni. Systemy rekrutacyjne. Rekrutacja na studia I stopnia moe odbywa si na trzy sposoby: 1. Centralnie przeprowadzana jest przez takie instytucje, jak: UCAS w Wielkiej Brytanii, ministerstwo edukacji w Grecji czy Central Application Office w Irlandii. Podobne zasady obowizuj w Danii (Den Ko-ordinerede Tilmelding KOT) oraz we Francji (serwis www.admission-postbac.fr). W Niemczech studenci mog skorzysta z serwisu www.uni-assist.de (obejmuje ponad 130 uczelni) lub w przypadku kierun-

REKRUTACJA

8

kw z limitem przyj (np. medycyna) systemu www.hochschulstart.de. W Finlandii wsplny system rekrutacji maj politechniki (www.admis-sions.fi) i cz uniwersytetw (www.universityadmissions.fi).2. Bezporednio na uczelni tak jest m.in. w Hiszpanii i we Woszech. Szkoy wysze samodzielnie ustalaj wymagania wobec kandydatw, a dokumen-ty przyjmuj czsto w rnych terminach. Musisz wic dokadnie sprawdzi, jak wyglda procedura, by przez gupie przeoczenie nie straci szans na studia. Wikszo formularzy znajdziesz w internecie, drog elektroniczn moesz te je wysa.3. Przez wyspecjalizowane agencje. W zamian za odpowiedni opat wyrczaj one kandydatw w zaatwianiu formalnoci. Warto szuka takich agencji, ktre maj podpisane umowy z uczelniami.Jak wygldaj wymagania stawiane przez uczelnie? Zwykle najwaniejsze s twoje oceny na wiadectwie maturalnym z najwaniejszych z punktu widzenia kierunku studiw przedmiotw. wiadectwo musisz potwierdzi i/lub przetumaczy na jzyk kraju, w ktrym bdziesz studiowa. Oprcz matury liczy si te znajomo jzyka obcego, ktr musisz udokumentowa. Bdzie ci wic potrzebne potwierdzenie, np. certyfikat jzykowy, wiadectwo ukoczenia kursu lub wycig z indeksu z ocen z lektoratu. Rozmowy kwalifikacyjne i egzaminy s rzadkoci, szczeglnie w Europie Zachodniej. Obowizuj niemal wycz-nie na kierunkach medycznych (medycyna, stomatologia, weterynaria). Uczelnie artystyczne wymagaj czsto przedstawienia prbek swoich prac, a sportowe przeprowadzaj testy sprawnociowe.

9

By dosta si na zagraniczne studia nie zawsze trzeba zna jzyk kraju, do ktrego si przyjeda. W wikszoci pastw Europy a szczeglnie w krajach Skandynawii i Beneluksu wystarczy angielski, bo oferta studiw w tym jzyku jest coraz bar-dziej rozbudowana. Na poudniu i wschodzie Europy krluj jzyki narodowe.

Uczelnie. W niektrych krajach oferta kierunkw wykadanych w jzyku angielskim jest nawet szersza od oferty w jzyku narodowym. Z roku na rok przybywa te moliwoci studiowania po niemiecku poza Niemcami i Austri oraz po francusku poza Francj i Belgi. Ci, ktrzy chc jednak uczy si w jzykach miejscowych, musz wykaza si czujnoci szczeglnie w Belgii i Hiszpanii. W tym pierwszym kraju dziaaj dwa odrbne systemy edukacji wyszej (flamandzki i waloski), jzykiem wykadowym moe by wic francuski lub niderlandzki. Z kolei w Hiszpanii nie brakuje uczelni, w ktrych podstawowym jzykiem nie jest hiszpaski, a kataloski czy baskijski.Znajomo jzyka wykadowego trzeba potwierdzi. Najpopularniejszy sposb to przed-stawienie certyfikatu. W przypadku jzyka angielskiego najczciej konieczny jest TOEFL (Test of English as a Foreign Language), IELTS (International English Language Testing Service) lub CPE

10

JEZYKI,

11

(Certificate of Proficiency in English). Wane jest jednak nie tylko samo posiadanie dokumen-tu, ale i liczba punktw zdobytych podczas egzaminu. Np. uczelnie w Norwegii akceptuj TOEFL, jeli kandydat uzyska minimum 500 pkt. w tecie papierowym lub 60 w internetowym. W Finlandii jest trudniej trzeba zdoby odpo-wiednio 550 lub 79 punktw. Uwaga! Niektre uczelnie uznaj za wystarczajce zdanie rozszerzonej matury z jzyka angielskiego.Najpopularniejszy certyfikat znajomoci jzyka nie-mieckiego to DSH (Deutsche Sprachprfung fr den Hoch-schulzugang), francuskiego DALF (Diplme Approfondi de Lan-gue Franaise), a hiszpaskiego DELE (Diploma de Espaol como Lengua Extranjera). Jeeli nie masz wymaganego certyfikatu i czujesz, e nie zdysz ju go zdoby masz inne wyjcie. Moesz przystpi do jzykowego egzaminu, organizowanego przez wybran przez ciebie uczel-ni. Patne kursy organizuj niemal wszystkie szanujce si szkoy wysze. W niektrych krajach zajmuj si tym rwnie specjalne orodki (np. we Francji FLE, www.fle.fr) lub dziaaj systemy stypendialne, pozwalajce uczy si za darmo (Rumunia). Jeli i to wyjcie ci nie odpo-wiada, zapytaj o moliwo studiowania na tzw. roku zerowym. Bdziesz mie czas, by si podszkoli. Kursy jzykowe oferuj te rne programy edukacyjne (sprawd np. na stronie www.eurodesk.pl/na-sza-baza) oraz portale internetowe, m.in. www.euro-mobil.org.

Wejcie Polski do Unii Europejskiej nie tylko sprawio, e moemy bez przeszkd po-rusza si po Starym Kontynencie, ale i nie paci za studia w krajach, w ktrych s one darmowe dla miejscowych. Wbrew pozorom takich krajw jest cakiem sporo. W kilku kolejnych czesne obowizuje, ale nie jest szczeglnie wygrowane.

Generalne zasady. Wysoko opat i zakres ich obowizywania jest zrnicowany. Mona jednak wska-za kilka najwaniejszych regu. Po pierwsze: od zagranicznych studentw o ile pochodz z krajw Unii Europejskiej nie wolno pobiera wyszego czesnego ni od miejscowych. Po drugie: darmowe studia oferuj zazwyczaj wycznie publiczne szkoy wysze, uczelnie prywatne ka sobie paci i to sono. Po trzecie: im wyszy stopie studiw, tym wiksze jest prawdopodobiestwo opat (lub te staj si one wysze). Po czwarte: najdrosze s kierunki medyczne, weterynaryjne, biznesowe i inynierskie. Po pite: kierunki wykadane po angielsku s zwykle drosze ni nauczane w jzykach narodowych. Zasada ta obowizuje szczeglnie w pastwach Europy rodkowej (Czechy, Sowacja), gdzie kierunki z wykadowym angielskim to swego rodzaju towar eksportowy i magnes dla studentw z zagranicy.

OPATY

12

Bardzo drogo i bardzo tanio. Czesne nie obowizuje m.in. w Austrii, Szwecji, Danii (studia stacjonarne), Finlandii i wikszo-ci landw w Niemczech oraz na Malcie i Cyprze (studia licencjac-kie). Symboliczne opaty pobierane s na studiach I stopnia we Francji (181 euro!). Droej, ale wci niedrogo jest w Belgii (600-900 euro za rok), a nawet w Szwajcarii (od tysica euro w gr). Wedug raportu Eurydice najwiksze czesne pac studenci w Anglii rocznie musz znale 6-9 tysicy funtw. Kosztowne s rwnie studia w Irlandii, za to zupenie bezpatne w Szkocji. Szczegowe informacje o wysokoci czesnego w poszczeglnych krajach Europy znale mona w raporcie sieci Eurydice (www.eurydice.org).Inne opaty. Brak czesnego to spora zaleta, ale nie mona zapomina o innych koniecznych wydat-kach. W niektrych krajach istnieje obowizek opacania skadek na organizacj studenck (kilkana-cie-kilkadziesit euro rocznie), z ktrego jednak wynikaj konkretne przywileje: m.in. prawo do zniek w transporcie czy restauracjach. Moesz te spotka si z obowizkowymi skadkami na ubezpieczenie zdrowotne.Koszty utrzymania. Studia to take wydatki na ksiki, zeszyty, pomoce naukowe, transport czy inter-net na te cele musisz znale pienidze. Jeli nie uda ci si dosta pracy, sprawd dostpno poyczek studenckich lub stypendiw socjalnych. O szczegy pytaj na swojej uczelni.

13

Unia Europejska to przestrze, w ktrej granice straciy swoje pierwotne znaczenie. Jako obywatel Wsplnoty moesz swobodnie podrowa i zamieszka wszdzie, gdzie chcesz, by podj nauk. Najwiksz przeszkod moe by konieczno udo-wodnienia, e ma si do pienidzy, by si w danym kraju samodzielnie utrzyma.

Wjazd. Do poruszania si po Europie wystarczy dowd osobisty lub paszport. To potwierdzenie twojej tosamoci i obywatelstwa UE, z ktrym wi si wyjtkowe przywileje. O swj dokument musisz dba jego stan musi by dobry, a zdjcie aktualne. Jeli twj pobyt nie przekroczy 90 dni, zazwyczaj nie musisz zaatwia adnych innych formalnoci poza zameldowaniem.Meldunek. Obowizek zgoszenia swojego miejsca pobytu istnieje ju tylko w kilku krajach Euro-py. Trzeba o nim pamita gdy przyjeda si zwiedzi interesujce nas uczelnie, znale stancj czy zaatwi inne formalnoci. W Austrii naley si zameldowa w cigu trzech dni od zajcia lokalu (w ho-telach s specjalne formularze), w Belgii jest na to osiem dni, a w Niemczech siedem lub czternacie (w zalenoci od landu). Brak meldunku moe oznacza kopoty np. grzywn.

POBYT

14

Pozwolenie na pobyt. By mc normalnie studiowa, musisz uzyska prawo do pobytu duszego ni 90 dni. Zasady przyznawania pozwole na zamieszkiwanie w celach edukacyjnych niemal wszdzie s podobne: wystarczy w urzdzie (gminy lub ds. cudzoziemcw) przedstawi wniosek, potwierdzenie przyjcia na studia i wynajcia mieszkania. Konieczne bd rwnie: dokument potwierdzajcy tosamo i Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego. Uwaga! Wikszo krajw wymaga te owiadczenia (lub zawiadczenia), e posiada si odpowiednie rodki finansowe na utrzymanie. W Danii trzeba take udowod-ni znajomo przynajmniej w podstawowym stopniu miejscowego jzyka, a w niektrych innych krajach przedstawi akt urodzenia.Terminy. Pozwolenia na pobyt przekraczajcy 90 dni wydawane s zwykle na rok, a ich przeduenie o kolejne lata jest formalnoci, o ile nie zrezygnujesz w tym czasie ze studiw. W niektrych krajach (np. w Niemczech) po ukoczeniu studiw mona ubiega si o przeduenie prawa pobytu o dodatkowe miesice w celu znalezienia pracy.W krajach nienalecych do Unii Europejskiej (Norwegia, Islandia, Szwajcaria, Liechtenstein) mo-esz si spodziewa dodatkowych formalnoci. Szczegowych informacji szukaj na stronach ambasad.Rankingi. Pozwolenia s wane, ale aden dokument nie sprawi, e w danym miecie poczujesz si jak w domu. Chcesz wiedzie, ktre miejsca s najbardziej przyjazne studentom? Zajrzyj do rankingu QS. Na czoowych miejscach s Pary, Londyn, Zurich, Berlin i Dublin. Autorzy rankingu brali pod uwag m.in. koszty ycia, moliwoci zatrudnienia i liczb zagranicznych studentw.

15

Nauka nauk, ale z czego trzeba y. Kto nie ma bogatego wujka ani gry oszczd-noci w banku, musi w trakcie zagranicznych studiw rozejrze si za prac, by po-kry koszty czesnego i zakwaterowania. Nie ma si jednak co oszukiwa: w dobie kryzysu znalezienie pracy moliwej do pogodzenia z nauk jest do trudne.

Warunki zatrudnienia. Ograniczenia w dostpie do rynku pracy zniosy ju wszystkie kraje Unii (w 2012 r. kontyngenty dla obcokrajowcw utrzymywaa tylko bdca poza UE Szwajcaria). To oznacza, e jako obywatel Wsplnoty moesz podejmowa prac bez pytania o zgod urzdnikw. Musisz jednak pamita, e najpniej po 90 dniach pobytu za granic bdzie trzeba przy ubieganiu si o prawo pobytu zadeklarowa, czy przyjechao si do danego kraju w celach zarobkowych czy edukacyjnych. Prawa i przywileje. W przypadku studentw prawo do pracy w trakcie roku akademickiego zwykle jest ograniczone. Np. w Niemczech czy Wielkiej Brytanii moesz pracowa tylko przez 20 godzin tygodnio-wo, a we Francji 964 godziny w roku. Ograniczenia obowizuj rwnie m.in. we Woszech, Norwegii i Danii. Dlaczego je wprowadzono? Za studentw nie trzeba zazwyczaj paci skadek emerytalnych. Mo-

PRACA

16

dzi ludzie staj si dziki temu tasz konkurencj dla normalnych pracownikw, pastwa nie chc jednak pozwoli na to, by zjawisko to nabrao masowego charakteru. Na jak prac mona liczy? Nie ma si co udzi trze-ba mie wiele szczcia, by prac w trakcie studiw zarobi na czesne i utrzymanie. Po pierwsze: w caej Europie szale-je bezrobocie, ktre w niektrych krajach (Hiszpania) siga wrd modziey 50 proc. Po drugie: studentom proponuje si zwykle zajcia niskopatne, wymagajce niewielkich kwali-fikacji i umoliwiajce godzenie obowizkw zawodowych z nauk. W gr wchodzi wic przede wszyst-kim praca w gastronomii, roznoszenie ulotek, sprztanie czy usugi kurierskie. Gdzie szuka pracy? Pierwsze kroki warto skierowa do organizacji studenckich (np. w Niemczech Student Union) lub uczelnianych biur karier. W wielu krajach Europy s to prnie dziaajce orodki wymiany informacji. Znajdziesz w nich nie tylko internetow baz ofert, ale take uzyskasz porady doty-czce ubezpieczenia czy opodatkowania.Pensje i skadki. Cho skadk emerytaln jako student masz z gowy, musisz pamita o innych opatach wpywajcych na wysoko twojego wynagrodzenia netto. Chodzi przede wszystkim o ubez-pieczenie zdrowotne Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego, ktra wystarcza, gdy studiujesz, po rozpoczciu pracy musi zosta uzupeniona dodatkow polis lub skadk.

17

Szukasz szansy, by cz swojej nauki spdzi poza Polsk? A moe zamierzasz cae studia zacz i ukoczy w innym kraju? I jedno, i drugie moe sta si moliwe dzi-ki stypendiom wsparciu udzielanemu przez wadze poszczeglnych krajw, uczel-nie i niezalene organizacje. Warto pozna ich ofert!

Wyjazdy na stypendia w trakcie studiw. Jeli studiujesz ju na polskiej uczelni, ale marzysz o tym, by przey edukacyjn przygod rwnie w innym kraju, moesz skorzysta z rnego rodzaju programw wymiany, zarwno organizowanej przez Uni Europejsk (Erasmus), jak i w ramach mi-dzynarodowych porozumie. Najwiksz baz informacji o zagranicznych stypendiach zwykle kilku-miesicznych, oferowanych studentom wybranych kierunkw, majcym dobre wyniki w nauce jest Biuro Uznawalnoci Wyksztacenia i Wymiany Midzynarodowej (www.buwiwm.edu.pl). Na stronie tej instytucji znajdziesz m.in. informacje o programie CEEPUS, umoliwiajcym wyjazdy do krajw Europy Wschodniej i Poudniowej. Uwaga! Stypendia nie zawsze dotycz studiw: mog obejmowa np. waka-cyjne kursy jzykowe. Tak ofert ma na przykad Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej.

STYPENDIA

18

Pomoc finansowa. Nieco inaczej wyglda sytuacja osb, ktre maj ochot zrealizowa za granic cay cykl studiw (np. licen-cjackie), ale nie maj pienidzy na opacenie czesnego czy kosztw utrzymania. Tu konieczne jest poznanie systemw wsparcia dla stu-dentw, obowizujcych w poszczeglnych krajach. Systemy te s bardzo zrnicowane, zwykle bardziej rozbudowane w krajach, gdzie studia s patne, a ubosze tam, gdzie na uczelniach mona si uczy za darmo. Generalnie stypendia dziel si na socjalne i naukowe. Na te pierwsze mog liczy osoby w trudnej sytuacji materialnej, na te drugie studenci majcy bardzo dobre wyniki, ktrzy otrzymane wsparcie przeznacz na opacenie czesnego. W wielu krajach dziaaj te systemy kredytw studenckich (loans) dostpnych dla obcokrajowcw. Pie-nidze tak jak w Polsce trzeba odda po ukoczeniu studiw. Przy udzielaniu stypendiw kryterium kraju pochodzenia nie ma znaczenia. Trzeba jednak pamita, e brak rodkw na utrzymanie moe w ogle przekreli moliwo studiowania za granic finansowa samowystarczalno jest bowiem warunkiem otrzymania pozwolenia na pobyt przekraczajcy 90 dni. Bazy informacji. Poszukiwanie informacji o systemach wsparcia dla studentw mona zacz od strony www.europa.eu/youreurope/citizens/education/university/financial/index_pl.htm. Tam zebrano odno-niki do krajowych wyszukiwarek, obejmujcych pomoc ze rde publicznych i prywatnych.

19

Oferta edukacyjna szk wyszych w Europie jest tak bogata, e mona mie wtpli-woci: czy to jest jeszcze zaleta, czy ju wada? Nikt nie jest ju w stanie samodzielnie porwna uczelni, by wiadomie i trafnie wybra t najlepsz. Z pomoc przycho-dz, jak zawsze, rankingi opracowywane przez niezalene instytucje.Najsynniejszy wiatowy ranking szk wyszych opracowuje co roku Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju (www.shanghairanking.com). Od lat zwyciaj w nim uczelnie ameryka-skie. Spord szk europejskich najwyej w roku 2012 byy Cambridge (5.), Oxford (10.), University College London (UCL, 21.), Swiss Federal Institute of Technology (23.) oraz Im-perial College London (24.). W innym wiatowym rankingu QS (www.topuniversities.com) euro-pejskie uczelnie wypadaj znacznie lepiej. Pierwszy jest co prawda Massachusetts Institute of Tech-nology, ale w pierwszej szstce s a cztery szkoy brytyjskie: Cambridge (2.), UCL (4)., Oxford (5.) i Imperial College London (6.). Inne znane zestawienia uczelni wyszych przygotowuj m.in. Najwysza Rada Bada Naukowych w Madrycie (Webometrics) oraz Scimago Lab (Scimago Institutions Rankings).

LIDERZY

20

Wielowiekowa tradycja, dogodne pooenie, wiatowa rozpo-znawalno, wietna infrastruktura i wysoki poziom. Austriackie uczelnie to powana propozycja dla wszystkich, ktrzy lubi cik prac, bo wierz w jej doskonae efekty. A jeli jeszcze to wszystko mona mie za darmo...

Uczelnie. Studia wysze oferuje 16 uniwersytetw o rnym profilu, z czego a sze w Wiedniu. Studenci maj do wyboru rwnie sze uczelni artystycznych, kilkanacie uczelni prywatnych oraz kilkadziesit kolegiw nauczy-cielskich i wyszych szk zawodowych (Fachhochschulen). Tylko te ostatnie w roku akademickim 2011/2012 oferowa-y 359 kierunkw. Wyszukiwark wszystkich programw studiw mona znale na stronach www.studienwahl.at. Semestr zimowy zaczyna si 1 padziernika, a koczy 30 stycznia.Stopnie akademickie. Uczelnie oferuj dwa rodzaje studiw: studia zwyke (ordentliche Studien) oraz kursy uniwersyteckie (Universittslehrgnge). Po trzech lub czterech latach nauki uzyskuje si tytu licencjata (bachelor), kolejny rok lub dwa umoliwiaj zdobycie tytuu magistra (master). Studia doktoranckie trwaj 2-4 lat.Tryb rekrutacji i warunki formalne. Austriackie uczelnie samodzielnie prowadz rekrutacj. Formularze aplika-cyjne dostpne s w internecie, cz uczelni uruchomia te internetowe biura rekrutacji. By dosta si na studia licencjackie wystarczy zdana matura. Dokument musi by przetumaczony na jzyk niemiecki i powiadczony przez polskie MSZ lub austriackie przedstawicielstwo w Polsce: konsulat lub ambasad.

Austria jest jednym z nielicznych krajw w Europie, w ktrych nie istnieje pastwowy system kredytw studenckich. Podobnie jest we Woszech i Republice Czeskiej.

22

AUSTRIA

Znajomo jzyka, certyfikaty. Znajomo niemieckiego jest jednym z podstawo-wych warunkw podjcia studiw. Kandydaci musz przedstawi wiadectwo ze szkoy redniej potwierdzajce nauk tego jzyka przez co najmniej 4 lata. Kto nie ma takiego dokumentu musi zdoby certyfikat. Najpowszechniej honorowany jest certyfikat ZDfB (Zertifikat Deutsch fr den Beruf).Czesne. Nauka dla obywateli UE jest bezpatna, o ile minimalny okres studiw nie zosta przekroczony o wicej ni dwa semestry. Studentw obowizuje jednak opata na rzecz Austriackiego Zwizku Studentw w wysokoci 17,5 euro oraz ubezpieczenie.Stypendia. Kandydaci z Polski mog liczy na wsparcie austriackich programw stypendialnych: im. Ernesta Macha, Franza Werfla i Richarda Plaschka. Austriacki Zwizek Studentw (www.oeh.ac.at) oferuje te zasiki socjalne wysokoci do 1200 euro, ktre mog pomc w poradzeniu sobie z wysokimi kosztami ycia w Austrii. Szczegowe informacje na temat stypendiw dostpne s w wyszukiwarce na stronie www.grants.at.

Na niektrych kierunkach

studiw liczba miejsc jest odgr-

nie ograniczona. Dotyczy to m.in.

medycyny, stoma-tologii, weterynarii

i psychologii.

Uniwersytet Wiedeski to najwiksza i najstarsza uczelnia tego typu w krajach niemieckojzycznych. Powstaa ju w 1365 r. Obecnie ksztaci 87 tys. osb.Na zdjciu: budynek gwny Uniwersytetu Wiedeskiego

23

Bogata oferta kierunkw w przystpnych cenach. Tak reklamuj si szkoy wysze w Belgii i... prawie maj racj. Czesne rzeczywicie nie jest wygrowane, biorc pod uwag poziom ksztacenia. Pro-blemem dla Polakw bd jednak horrendalne koszty utrzymania ceny nale tu do najwyszych w UE.

Uczelnie. Belgia ma dwa odrbne systemy szkolnictwa wyszego: flamandzki (we Flandrii) i waloski (w Walonii). We Flandrii studiowa mona na szeciu uniwersytetach lub 21 stowarzyszonych z nimi szkoach wyszych (Colleges of Higher Education) oraz na uczelniach artystycznych i medycznych. Szczegy na www.stydyinflanders.be. W Walonii szkolnictwo dzieli si na sektor uniwersytecki (sze uniwersytetw zrzeszonych w trzech akademiach) oraz pozauniwersytecki (21 szk wyszych i 17 akademii sztuki). Wicej na www.studyinbelgium.be.Stopnie akademickie. Szkoy wysze we Flandrii oferuj 3-letnie studia zawodowe (professional bachelor programmes), ktrych absolwenci mog nastpnie ukoczy roczne studia specjalistyczne (advanced bachelor programmes). Kto wybiera si na studia magisterskie, powinien ukoczy 3-letnie studia akademickie (academic bachelor programmes). Studia magisterskie (master programmes lub advanced master programmes) trwaj co najmniej 2 lata, doktoranckie min. 3 lata. Na uczelniach w Walonii mona zdoby dyplom licencjata (bachelor) po 3-letnich studiach I stopnia oraz dyplom magistra (master) po kolejnym roku lub dwch latach nauki. Studia na weterynarii trwaj 3 lata, a medyczne 4 lata.

Rok akademicki w Walonii podzielony jest na trzy czci. Pierwsza trwa od wrzenia po koca grudnia, druga od lutego do maja, a na trzeci skadaj si wakacje i powtrkowa sesja egzaminacyjna.

24

BELGIA

Tryb rekrutacji i warunki formalne. Zarwno we Flandrii, jak i w Walonii, by dosta si na studia naley posiada wiadectwo maturalne. S jednak i takie kie-runki, na ktre mona si dosta wycznie po zdaniu egzaminw wstpnych (m.in. inynieria) lub egzaminw po pierwszym roku nauki (medycyna, stomatologia). Zasady potwierdzania dyplomw we Flandrii opisane s na stronie www.naric.be, a w Walonii na www.equivalences.cfwb.be.Znajomo jzyka, certyfikaty. W Walonii jzykiem wykadowym jest francuski, zagraniczni studenci musz zda odpowiedni egzamin lub przedstawi certyfikat, np. CPLF. We Flandrii jest podobnie, tu trzeba si wykaza znajomoci niderlandzkiego.Czesne. Na uniwersytetach w Walonii w roku akademickim 2012/2013 studenci za rok nauki pacili 835 euro. We Flandrii stawki s podobne: czesne za rok nauki na Uniwersytecie w Gent wynosi 596,3 euro (2012 r.).Stypendia. Informacje o grantach i stypendiach mona znale na stronach www.studyinbelgium.be oraz www.studyinflanders.be.

Wynajcie pokoju w akademiku kosztuje ok. 250 euro miesicznie, maego mieszkania ok. 400 euro. W sumie miesiczne wydatki sign ok. 900 euro, o ile bdziesz korzysta z tanich, uczelnianych stowek.

Na synnym uniwersytecie

w belgijskim Leuven wykada m.in.

Erazm z Rotterdamu, patron programu

Erasmus. Na zdjciu: figura Erazma na

ratuszu w Leuven.

25

Przy okazji przewodnictwa w Unii Europejskiej jesieni 2012 r. Cypr postanowi wypromowa ofert swoich szk wyszych. I trzeba przyzna, e wielu zaskoczy. Liczba zagranicznych stu-dentw ksztaccych si na tej rdziemnomorskiej wyspie przekroczya w ostatnich latach 10 tysicy.

Uczelnie. Przyszli studenci maj do wyboru trzy pastwowe uniwersytety (panapistimia): University of Cyprus, Open University of Cyprus i Cyprus University of Technology, cztery uniwersytety prywatne oraz kilkanacie innych, publicz-nych i prywatnych szk wyszych (odpowiednio: dimosies scholes tritovathmias ekpaedefsis oraz idiotikes scholes tritovathmias ekpaedefsis). Studia II stopnia oferuje rwnie rdziemnomorski Instytut Zarzdzania. Szczegowe informacje na stronie www.highereducation.ac.cy.Stopnie akademickie. Cypryjskie uczelnie zapraszaj na 4-letnie studia licencjackie (dyplomy bachelor lub ptychio), roczne lub dwuletnie studia magisterskie (dyplomy master lub magister artium/scientae) oraz studia dok-toranckie (dyplom didaktoriko), trwajce od 3 do 8 lat. Na niektrych uczelniach mona zdoby take dyplomy pisto-poiitiko spoudon (rok nauki), diploma (2 lata) lub anotero diploma (3 lata) o profilu akademickim lub zawodowym.Tryb rekrutacji i warunki formalne. Podstawowym warunkiem jest zdana matura (to odpowiednik wymaganego na Cyprze wiadectwa ukoczenia szkoy redniej apolyterion). Zagraniczni studenci w odrnieniu od miej-

Na Cyprze dokona si niesamowity postp: jeszcze w 1989 r. na wyspie nie byo adnego uniwersytetu, a istniejce szkoy wysze dziaay bez jakichkolwiek uregulowa prawnych.

26

CYPR

scowych nie musz zdawa powszechnych egzaminw wstpnych (Pancyprian examination), na niektrych kierunkach konieczne moe by jednak zaliczenie egza-minw specjalistycznych. Na Uniwersytecie Cypryjskim dokumenty przyjmowane s od 1 do 30 kwietnia, list wymaganych ocen na wiadectwie maturalnym mona znale na stronie www.ucy.ac.cy.Znajomo jzyka, certyfikaty. Kierunki z wykadowym angielskim nale do rzadkoci na Uniwersytecie Cypryjskim prowadzone s w ramach English Studies Department i French Studies and Modern Languages Department. Na innych wydziaach i uczelniach krluj grecki i turecki. Kursy dla obcokrajowcw organizuj niemal wszystkie uczelnie np. miesiczny cykl zaj organizowany przez Uniwer-sytet Cypryjski kosztuje ok. 250 euro (dla studentw tej uczelni jest bezpatny). Czesne. Dla studentw z UE studia na uczelniach pastwowych s darmowe (refundowane przez pastwo). Studenci spoza UE musz przygotowa si na wyda-tek ok. 3500 euro za semestr. Patna jest rwnie nauka na uczelniach prywatnych.Stypendia. Informacji szukaj na stronie ministerstwa edukacji: www.moec.gov.cy.

Skala ocen na Cyprze obejmuje noty od 0 do 10. By zda, trzeba dosta co najmniej 5. Na wiadectwie kocowym oceny od 5 do 6,49 okrelane s jakodobry, 6,5-8,49 bardzo dobry, a 8,5-10 doskonay.

50 minuttrwa zwykle

godzina lekcyjna na Cyprze.

Rok akademickizaczyna si 1 wrzenia

i trwa do 15 lipca.

27

Najstarsz czesk uczelni zaoono ju w 1348 r., ale myli si ten, kto myli, e nasi poudniowi ssiedzi yj przeszoci. Jako ksztacenia na najwikszych uczelniach jest wysoka, a studenci z Polski podkrelaj nieformaln atmosfer, blisko ojczyzny i walory... gastronomiczne.

Uczelnie. Szkolnictwo wysze w Czechach obejmuje sektor uniwersytecki i pozauniwersytecki. Do tego pierwszego nale szkoy wysze (vysoki koly): 26 publicznych uniwersytetw, dwie pastwowe akademie (obrony narodowej i policyjna) oraz 3 uczelnie prywatne. Do drugiego wysze szkoy zawodowe (vy odborn koly): kilkadziesit prywatnych i dwie publiczne. Wicej szczegw na www.studyin.cz.Stopnie akademickie. Na czeskich uczelniach wyszych mona zdoby tytu licencjata (czes. bakalr, 3 lub 4 lata nauki zakoczone egzaminem obejmujcym obron pracy), magistra (po licencjacie: od roku do trzech lat nauki, po maturze: od 4 do 6 lat nauki) lub doktora (zwykle trzy lata nauki i bada). Na uczelniach zawodowych oferta obejmuje tylko studia licencjackie i magisterskie. Wyszukiwarka kierunkw jest na stronie www.naric.cz.Tryb rekrutacji i warunki formalne. By rozpocz studia w Czechach trzeba zda matur (wiadectwo nazywa si tu maturitn zkouka) oraz przej pisemne egzaminy wstpne, organizowane zwykle od czerwca do wrzenia (w szkoach artystycznych ju w styczniu). Niektre szkoy wysze prowadz rekrutacj na podstawie rozmw kwalifikacyjnych.

W Czechach nauka na uczelniach sektora akademickiego trwa od 1 padziernika do koca czerwca. W szkoach nieakademickich jest dusza: zajcia rozpoczynaj si ju 1 wrzenia.

28

CZECHY

Znajomo jzyka, certyfikaty. Jzykiem wykadowym na zdecydowanej wikszoci kierunkw jest czeski. Mona si go nauczy na specjalnych kursach organizowanych przez uczelnie wicej szczegw na stronie www.studyin.cz/learn-czech. Na studiach w jz. angielskim honorowane s certyfikaty TOEFL, IELTS lub Cambridge.Czesne. Za studia nie trzeba paci, pod warunkiem, e wybierzemy kierunek z wykadowym czeskim. Jeli wolimy nauk po angielsku, trzeba si przygotowa na spory wydatek. Na Uniwerytecie Karola w Pradze rok studiw I stopnia na kierunku ekonomia i finanse kosztuje 6 tys. euro, a II stopnia na medycynie 13 tys. euro (2012 r.). Obowizuj rwnie opaty rekrutacyjne, za przekroczenie maksymalnego okresu trwania studiw oraz za dodatkowe przedmioty. Na uczelniach prywatnych rok nauki kosztuje od 2 do 15 tys. dolarw. Koszty utrzymania s porwnywalne z polskimi, w restauracjach mona zje tanio i do syta.Stypendia. By odby cz studiw w Czechach, mona skorzysta z programu CEEPUS II (wicej na www.buwiwm.edu.pl). Warto te zajrze na strony czeskiego MEN: www.msmt.cz.

37665zagranicznych

studentw uczyo si

na czeskich uczelniach w roku

akademickim 2010/11.

W Czechach dziaa najstarsza uczelnia wysza w Europie rodkowo-Wschodniej. To Uniwersytet Karola w Pradze, zaoony w 1348 roku.Na zdjciu: wejcie do auli uniwersytetu

29

Kreatywno, krytyczne mylenie, aktywno, asertywno. Te sowa powtarzane s na duskich uczelniach do znudzenia, bo na nich wanie opiera si miejscowy, innowacyjny model naucza-nia. Ksztacenie zawodowe nie moe oby si bez praktyk, akade-mickie bez samodzielnych bada.

Uczelnie. W Danii dziaa 8 uniwersytetw, 14 wyszych szk artystycznych, 11 koledy uniwersyteckich i 10 zawodowych szk wyszych. W sumie do wyboru jest ponad 500 kierunkw studiw w jz. angielskim oraz 1000 innego rodzaju kursw (np. szk letnich). Wyszukiwark znajdziesz na www.studyindenmark.dk.Stopnie akademickie. Zawodowe szkoy wysze oferuj 2-letnie studia przygotowujce do pracy (academy profes-sion degree), ktre mona uzupeni tzw. top-up degree i uzyska zawodowy dyplom licencjata (professional bachelor degree). Taki sam dyplom mona zdoby po 3-letnich studiach na koledach uniwersyteckich. Uniwersytety oferuj studia licencjackie o profilu akademickim (university bachelor degree) oraz studia II i III stopnia: 2-letnie magisterskie (candidatus/masters degree) i 3-letnie doktoranckie (PhD studies).Tryb rekrutacji i warunki formalne. By myle o studiach w Danii, wystarcza zdana matura. wiadectwo doj-rzaoci wydane przez liceum profilowane, techniczne lub zawodowe umoliwia dostp do tych samych kierunkw, co w Polsce, uczelnie mog jednak zada dodatkowego potwierdzenia wiedzy z matematyki i jz. angielskiego.

Typowy tydzie studenta w Danii skada si z 10 godzin zaj oraz 30 godzin samodzielnych przygotowa, nauki i prac projektowych. Egzaminy odbywaj si w formie ustnej i pisemnej.

30

DANIA

Rekrutacja obywa si poprzez system KOT. Na semestr zimowy trwa do 15 marca, a na semestr letni do 1 wrzenia. Formularze s na stronie www.optagelse.dk.Znajomo jzyka, certyfikaty. Na kierunkach z wykadowym angielskim naj-czciej wymagana jest znajomo tego jzyka na poziomie English B, co odpowiada wymaganiom maturalnym w Polsce (poziom rozszerzony). Jeli jednak uczelnia oczekuje znajomoci jzyka na poziomie English A, konieczne bdzie przedstawienie dodatkowego dokumentu: certyfikatu IELTS (co najmniej 7 punktw), TOEFL (600 punktw w tecie papierowym, 250 w komputerowym lub 100 w internetowym) lub CAE/CPE (Certificate in Advanced English/Certificate of Proficiency in English). By studiowa w jz. duskim musisz zdoby certyfikat Danish as a Foreign Language. Ofert bezpatnych kursw duskiego znajdziesz na http://dedanskesprogcentre.dk.Czesne. Studenci z Unii Europejskiej nie pac za studia. Trzeba si natomiast przygo-towa na due wydatki w sklepach z ywnoci ceny w Danii s najwysze w UE.Stypendia. Programy stypendialne prowadzi rzd duski, niektre uczelnie i midzy-narodowe fundacje. Wicej szczegw na stronie www.studyindenmark.dk.

Szkolnictwo wy-sze w Danii zajo 5. pozycj w wia-

towym rankingu opracowanym

przez sie Universitas21.

Lepiej wypady tylko USA,

Szwecja, Kanada i Finlandia.

Podjcie studiw, a nastpnie pracy w miejscu, w ktrym si urodzilimy, wydaje mi si z decyzj. Pozbawia nas szeregu dowiadcze!Piotr Szewczykowski, w Danii obroni doktorat

31

Edukacja od dziesicioleci jest dla Finw oczkiem w gowie i trzeba przyzna, e efekty ich stara s wyjtkowe. Szkolnictwo wysze w tym kraju naley do najlepiej rozwinitych na wiecie, cho nauka jest darmowa. Najwikszym wyzwaniem dla obcokra-jowcw jest przebrnicie egzaminw wstpnych.

Uczelnie. Edukacj wysz w Finlandii oferuj uniwersytety (Yliopisto/Universitet) oraz politechniki (Ammattikorke-akoulu/Yrkeshgskola). Te pierwsze skupiaj si na badaniach i przekazywaniu wiedzy akademickiej, te drugie na praktycznym zastosowaniu nabywanych umiejtnoci. Szczegy na stronie www.studyinfinland.fi.Stopnie akademickie. Na politechnikach studia I stopnia (licencjackie, ang. bachelors level programmes) trwaj zwykle 3,5-4 lat, na uniwersytetach 3 lata. By dosta si na studia II stopnia na politechnikach (masters level programmes, 1,5-2 lat nauki) wymagany jest nie tylko tytu licencjata, ale rwnie minimum trzyletnie dowiad- czenie w wybranym zawodzie. Na uniwersytetach ten warunek nie obowizuje: po zakoczeniu studiw I stopnia od razu mona zacz nauk na studiach magisterskich. Trwaj one zwykle 2 lata. Kto marzy o doktoracie (PhD), musi na nauk przeznaczy kolejne 3 lub 4 lata. Tryb rekrutacji i warunki formalne. Rekrutacja na studia licencjackie na politechnikach jest scentralizowana dokumenty naley skada poprzez stron www.admissions.fi. Kandydaci na zawodowe studia magisterskie musz

Rok akademicki w Finlandii dzieli si na semestr jesienny i wiosenny. Dokumenty przyjmowane s zwykle w styczniu i lutym (na semestr jesienny) oraz w sierpniu i wrzeniu (na semestr wiosenny).

32

FINLANDIA

si zgasza bezporednio na wybrane uczelnie. W przypadku uniwersytetw jest odwrotnie: przyszli licencjaci musz si kontaktowa z biurem przyj, a magistro-wie mog skorzysta z portalu www.universityadmissions.fi. Uwaga! Umoliwia on aplikowanie tylko na 10 uniwersytetw. Wikszo uczelni organizuje egzaminy wstpne, szczeglnie na studia licencjackie.Znajomo jzyka, certyfikaty. Kto na studiach I stopnia wybierze kierunek z wykadowym angielskim, musi przedstawi ceryfikat zwykle TOEFL lub IELTS. W tym pierwszym zwykle trzeba zdoby 550 punktw w tecie papierowym lub 79 w internetowym. Mona te wybra nauk w jzyku fiskim lub szwedzkim, ale miejscowe uczelnie nie organizuj kursw przygotowawczych.Czesne. Dla obywateli UE studia s darmowe nawet doktoranckie. Stypendia. Rzd i miejscowe uczelnie nie funduj adnych stypendiw wychodz z zaoenia, e darmowe studia to wystarczajca przysuga. Szansy na uzyskanie wsparcia naley wic szuka w midzynarodowych fundacjach oraz programach wsppracy akademickiej. Wicej informacji na stronie www.studyinfinland.fi.

Jzyk fiski ci przeraa? Stu-diuj po angielsku! Uczelnie w Finlan-dii oferuj ponad

500 kierunkw studiw, na kt-

rych wykadowcy mwi w jzyku

Szekspira.

Najlepsz reklam fiskich uczelni s ich absolwenci. Uniwersytet w Helsinkach skoczy m.in. Linus Torvalds, twrca systemu Linux.

33

285 tysicy studentw z rnych krajw wiata nie moe si my-li Francja jest doskonaym miejscem do studiowania. Przybysze z zagranicy stanowi ju 12 proc. ogu suchaczy uczelni wyszych, co daje Francji trzecie miejsce na wiecie. Nad Sekwan coraz wi-cej jest rwnie Polakw.

Uczelnie. Francuski system szkolnictwa wyszego obejmuje uczelnie o zrnicowanej strukturze i charakterze. Studiowa mona na jednej z 3500 szk wyszych publicznych lub prywatnych, m.in. na 83 uniwersytetach. Istniej tu rwnie nowoczesne kampusy szk handlowych lub inynierskich. Do wyboru s rwnie elitarne Grandes coles, w tym szkoy administracji publicznej (ENA) oraz inne szkoy wysze, m.in. biznesowe.Stopnie akademickie. Trzyletnie studia na uniwersytetach pozwalaj na uzyskanie dyplomu licencjata (licence). Po kolejnych dwch latach nauki mona zosta magistrem (master recherche, master professionel, diplme din-gnieur), a na najambitniejszych czekaj zwykle 3-letnie studia doktoranckie (tytu doctorat). Nieco inaczej wyglda sytuacja w przypadku Grandes coles. By si na nie dosta, trzeba najpierw ukoczy dwuletnie studia CPGE (przygo-towawcze) i zda egzamin. Dopiero po nim rozpoczyna si 3-letnia nauka zakoczona zdobyciem diplme dingnieur lub diplme de Grand coles. Szczegy na campusfrance.fr.

Cho studia przygotowujce do nauki w Grandes coles s organi-zowane przez szkoy rednie, odpowiadaj dwm latom nauki na uniwersytecie. Mona po nich przeskoczy na trzeci rok.

34

FRANCJA

Tryb rekrutacji i warunki formalne. By studiowa na uczelni wyszej wystarczy matura (fr. baccalaurat). Uczelnie zawodowe i techniczne organizuj zwykle konkursy wiadectw. Rekrutacja na studia I stopnia dla obywateli UE odbywa si poprzez stron www.admission-postbac.fr.Znajomo jzyka, certyfikaty. Francuskie uczelnie oferuj ponad 600 kierunkw z wykadowym angielskim od kandydatw wymagaj certyfikatw TOEFL lub IELTS. Kto chce studiowa po francusku, musi posiada dyplom DELF (Diplme dtudes en Langue Franaise), DALF (Diplme Approfondi de Langue Franaise) lub TCF/TCF-DAP (Test de Connaissance du Franais/Demande dAdmission Pralable). Kursy oferuj m.in. orodki Alliance Franaise lub instytuty francuskie.Czesne. Za studia trzeba paci, ale stawki na uczelniach publicznych nawet dla Polakw s symboliczne. Rok studiw licencjackich kosztuje 181 euro, magister-skich 250 euro, doktoranckich 380, a inynierskich 596 euro (2012 r.). Opaty w szkoach technicznych wynosz ok. 500 euro, a w prywatnych od 3 do 10 tys. euro.Finanse. Stypendiami przyznawanymi Polakom przez rzd francuski zarzdza agencja Campus France (www.pologne.campusfrance.org). Informacji o stypendiach przyznawanych przez Ambasad Francji szukaj na www.institutfrancais.pl.

Z uznaniem polskiego dyplomu we Francji nie powinno by kopotu stosowna umowa midzy rzdami obu krajw zostaa zawarta ju w 2008 r. Polska matura to odpowiednik francuskiego baccalaurat.

20 proc.francuskiego

budetu przeznaczane

jest na edukacj. To pierwsza pozycja

w wydatkach.

35

Mimo e gospodarka Grecji od lat stoi na skraju bankructwa, studia licencjackie pod Akropolem wci s bezpatne. Trudno wyobrazi sobie lepsze miejsce do studiowania historii antycznej, archeolo-gii czy jzykw klasycznych. Ciekaw ofert maj jednak rwnie uczelnie techniczne.

Uczelnie. Szkolnictwo wysze w Grecji dzieli si na sektor uniwersytecki (panepistimio) i techniczny. W skad tego pierwszego wchodz 22 uniwersytety, politechniki, szkoy artystyczne oraz Helleski Uniwersytet Otwarty. Do drugiego zalicza si 15 wyszych szk technicznych (technologiko ekpaideftiko idryma) oraz uczelnie pedagogiczne (ASPETE). Kandydaci z zagranicy mog te wybra ofert Midzynarodowego Uniwersytetu Grecji, prowadzcego m.in. edukacj na odlego. Wyszukiwark kierunkw mona znale na stronie www.studyingreece.gr. Stopnie akademickie. Studia I stopnia trwaj w Grecji 4 lata i kocz si zdobyciem tytuu licencjata (ptychio). Po kolejnym roku nauki mona si ju cieszy z dyplomu magistra (metaptychiako diploma eidikefsis). Po studiach doktoranckich uzyskuje si didaktoriko diploma. Na kierunkach inynierskich studia I stopnia trwaj pi lat, a na medycynie 6 lat. Wicej szczegw na stronach Eurypedii.Tryb rekrutacji i warunki formalne. Powodzenie w staraniach o miejsce na studiach I stopnia zaley od wynikw na wiadectwie maturalnym. Rekrutacj kandydatw z zagranicy zajmuje si greckie ministerstwo edukacji,

Rok akademicki w Grecji skada si z dwch semestrw. Kady z nich obejmuje 13 tygodni nauki oraz trzytygodniow sesj egzaminacyjn.

36

GRECJA

dokumenty przyjmowane s zwykle tylko przez wybrane 10 dni lipca. Szczegowe informacje na stronie resortu: www.minedu.gov.gr.Znajomo jzyka, certyfikaty. Certyfikaty niezbdne do podjcia studiw w jzyku greckim wydaj uniwersytety w Atenach i Salonikach. Innym wyjciem jest zaliczenie egzaminu w Centrum Jzyka Greckiego w Salonikach co najmniej na 3. poziomie. Na kierunkach z wykadowym angielskim najczciej wymagane s certyfikaty IELTS lub TOEFL, szczegowe informacje na stronach uczelni.Czesne. Studia I stopnia s bezpatne, czesne pac jedynie suchacze Helleskie-go Uniwersytetu Otwartego (700-2100 euro rocznie). Patne s natomiast studia magisterskie, rok nauki kosztuje zwykle ok. 3600 euro, cho za niektre kierunki trzeba zapaci nawet cztery razy wicej. Szczegowe informacje na stronach Eurydice.Stypendia. Studentom w Grecji pomaga m.in. krajowa fundacja stypendialna (www.iky.gr). Najlepsi studenci studiw magisterskich mog liczy na wsparcie w wysokoci 1467 euro rocznie (2011 r.). Stypendia przyznaje rwnie greckie mini-sterstwo edukacji oraz m.in. Fundacja Onassisa.

Polacy, ktrzy studiowali w Grecji zwracaj uwag na inne ni w Polsce nastawienie wykadowcw. Nie ceni oni encyklopedycznej wiedzy, lecz umiejt-no krytycznego i samodzielnego mylenia.

Kto spodziewa si w Grecji nauki

wycznie w antycz-nych budowlach,

bdzie rozczarowany.Na zdjciu: kampus

Uniwersytetu Arystotelesa w Salonikach

37

Na studentw w Hiszpanii czeka 2400 kierunkw studiw licen-cjackich, ponad 2700 magisterskich i blisko 1700 doktoranckich. Do tego przyjazny klimat, przystpne ceny i przyjemne towarzy-stwo. Jest tylko jeden powany problem: nawet po studiach trudno tu o prac.

Uczelnie. Hiszpania oferuje nauk na 79 uniwersytetach (50 publicznych i 29 prywatnych). Dziel si one na cztery grupy: uczelnie uniwersyteckie (escuelas universitarias), kolede uniwersyteckie (colegios universitarios), fakultety (facultades) oraz wysze szkoy techniczne (escuelas tcnicas superiores). Do wyboru s rwnie szkoy artystyczne (conservatorios superiores), plastyczne (escuelas de arte) i sportowe. Ksztacenie zawodowe realizowane jest przez rne rodzaje szk, rwnie te, w ktrych zdobywa si wyksztacenie rednie.Stopnie akademickie. Hiszpaski system ksztacenia dopasowano do wymogw procesu boloskiego dopiero w ostatnich latach. Struktura studiw jest podobna, jak w innych krajach Europy: studia I stopnia trwaj 4 lata i kocz si zdobyciem tytuu licencjata (graduado). Studia II stopnia obejmuj roczne lub dwuletnie kierunki magi-sterskie (dyplom mster), a najbardziej wytrwali mog sprbowa swych si na studiach doktoranckich.Tryb rekrutacji i warunki formalne. By dosta si na studia, obywatelom UE wystarczy wiadectwo maturalne (hiszpaski odpowiednik to bachillerato). W przypadku uczelni arystycznych i sportowych sprawdzane s rwnie

Liczba zagranicznych studentw w Hiszpanii siga w ostatnich latach 76 tysicy. Wikszo z nich przyjeda na Pwysep Iberyjski z Ameryki Poudniowej, jedna trzecia z Unii Europejskiej.

38

HISZPANIA

indywidualne predyspozycje. Starania o przyjcie na studia naley zacz od skon-taktowania si z UNED (Universidad Nacional de Educatin a Distancia) instytucja ta sprawdza, czy posiadane przez kandydatw wyksztacenie jest odpowiednie i wystawia certyfikat credencial de acceso. Dalsz rekrutacj prowadz uczelnie.Znajomo jzyka, certyfikaty. By rozpocz studia, trzeba si wykaza znajo-moci jzyka wykadowego. W przypadku kierunkw nauczanych po hiszpasku, konieczne jest przedstawienie certyfikatu DELE (Diploma de Espaol como Lengua Extranjera). Kursy i szkoy letnie dla obcokrajowcw organizuj wszystkie wiksze uniwersytety. Studiowa mona te po katalosku i baskijsku, rzadziej po angielsku.Czesne. Kady student musi co roku uici wpisowe (uczelnie publiczne: od 500 do 1200 euro, prywatne: od 5 do 12 tys. euro). Paci si rwnie za kady zdobyty punkt ECTS (od 16 do 30 euro). Dwuletnie studia magisterskie kosztuj wic 960-1800 euro. Szczegowe informacje o czesnym znale mona na stronach uczelni.Stypendia. Szansy na uzyskanie wsparcia mona szuka w midzynarodowych fundacjach i na uczelniach. Wicej informacji na stronie www.universidad.es.

Znasz hiszpaski i chcesz studiowa

w Barcelonie? Moesz mie kopot.

60 proc. kierunkw na uniwersytecie

w tym miecie wykadanych jest

po katalosku.

W Hiszpanii miaem szans pozna wspaniaych profesorw i fantastycznych muzykw. Czerpaem od nich jak najwicej, starajc si rozwija swoje umiejtnoci. Andrzej Heimowski, muzyk, studiowa w Granadzie

39

aden inny kraj w kontynentalnej czci Europy nie ma tak rozbu-dowanej oferty kierunkw w jzyku angielskim. Nic dziwnego, e do Holandii cign tysice studentw z caego wiata w ostat-nich latach byo ich prawie 70 tysicy. Ponad poowa pochodzia z pastw UE/EFTA, 1450 z Polski.

Uczelnie. Holenderskie uczelnie wysze mona podzieli na trzy grupy. Pierwsza to uniwersytety badawcze (w caym kraju dziaa ich 18), oferujce edukacj o profilu akademickim. Druga grupa to uniwersytety nauk stosowa-nych (hogescholen), oferujce bardziej praktyczne wyksztacenie w konkretnych dziedzinach tego rodzaju szk jest ponad 40. Do trzeciej grupy naley 6 instytutw przeznaczonych dla studentw zagranicznych.Stopnie akademickie. Studenci uniwersytetw badawczych po trzech latach nauki uzyskuj stopie licencjata (bachelor of arts BA lub bachelor of science BSc), a po kolejnym roku lub dwch stopie magistra (master of arts MA lub master of science MSc). Studia doktoranckie trwaj 4 lata. Na uniwersytetach nauk stosowanych studia licencjackie trwaj 4 lata, a magisterskie rok lub dwa lata. Szczegy na www.studyinholland.nl.Tryb rekrutacji i warunki formalne. Szczegowe warunki rekrutacji ustalaj same uczelnie. By dosta si na studia I stopnia zwykle wystarczy zdana matura, s jednak takie kierunki, w przypadku ktrych wymagania stawiane kandydatom s wysze gwnie chodzi tu o uczelnie artystyczne. Trzeba te pamita, e na najpopular-

Stosowana w Holandii skala ocen moe by nieco zaskakujca: najsabsi otrzymuj jedynki (very poor), a najlepsi 10 (outstanding). W praktyce najczciej studenci dostaj oceny od 4 do 8.

40

HOLANDIA

niejszych kierunkach liczba miejsc jest odgrnie ograniczona. Rekrutacja odbywa si poprzez portal www.studielink.nl lub bezporednio na uczelniach.Znajomo jzyka, certyfikaty. Holenderskie uczelnie postawiy gwnie na nauczanie w jzyku angielskim. Kandydaci musz wic posiada certyfikaty IELTS (wynik co najmniej 6) lub TOEFL (550 punktw w tecie papierowym lub 213 w komputerowym). Kto ma ochot studiowa w jz. niderlandzkim, musi zda egzamin NT2. Ceny kursw przygotowawczych wahaj si do 250 do 2500 euro.Czesne. Studia w Holandii s patne, ale czesne nie jest wygrowane. Dla przykadu w roku akademickim 2012/2013 rok nauki na studiach I stopnia Uniwersytetu w Am-sterdamie kosztowa 1771 euro. Na ksiki trzeba wyda dodatkowe 200-800 euro.Stypendia. Kto ma sta prac w Holandii lub mieszka w niej co najmniej 5 lat moe stara si o refundacj wydatkw na studia (studiefinanciering). Osoby poniej 30. roku ycia studiujce w penym wymiarze mog te uzyska grant finansowy (w roku 2011/2012 wynosi 266 euro mies.) lub stara si o kredyt studencki. Wyszukiwark stypendiw mona znale na stronie www.studyinholland.nl.

W sumie w ojczynie Erazma do wyboru jest ponad 1500 kierunkw. Spokojnie w poszukiwaniu tego jedynego nie stracisz caych wakacji. Moesz skorzysta z wygodnej wy-szukiwarki, dostpnej na stronie www.studyfinder.nl.

Pobyt w Holandii inspirowa mnie

i wci inspiruje. Gra na saksofonie jest tam na fantastycznym

poziomie.Alicja Woyczyk, muzyk,

studiowaa w Deventer

41

A 60 proc. modych Irlandczykw idzie na studia to jeden z najwyszych wskanikw na wiecie. Nic dziwnego, e wa-dze Zielonej Wyspy chwal si tym faktem na prawo i lewo. Skd taki sukces? To efekt wysokich wydatkw na edukacj i dbaoci o cis wspprac uczelni z pracodawcami.

Uczelnie. W Irlandii studiowa mona na 7 uniwersytetach (w 2012 r. na 2272 kierunkach), 13 politechnikach (2103 kierunki) oraz kilkudziesiciu kolegiach nauczycielskich i uczelniach prywatnych. Uczy si mona rwnie w szeciu szkoach wyszych wchodzcych w skad NUI (National University of Ireland).Stopnie akademickie. Obowizuj 10-poziomowe Krajowe Ramy Kwalifikacji, przy czym szkoy wysze przyznaj stopnie na poziomach od 6 do 10 (uniwersytety: 7-10). S to: higher cerificate (poziom 6, dwa lata nauki), ordinary bachelor degree (poziom 7, trzy lata studiw), higher diploma lub honours bachelor degree (poziom 8, odpowiednio rok oraz trzy lub cztery lata), masters degree (poziom 9, rok lub dwa) oraz doctoral degree (poziom 10, minimum trzy lata samodzielnych bada). Kady z tytuw ma kilka odmian, szczegy na stronie www.educationireland.ie.Tryb rekrutacji i warunki formalne. By dosta si na studia wystarczy zda w Polsce matur, uczelnie bior jed-nak pod uwag oceny. Na niektrych kierunkach, np. artystycznych, szkoy wysze stawiaj dodatkowe wymagania. Rekrutacja na studia I stopnia jest scentralizowana, zajmuje si ni Central Applications Office (www.cao.ie). W roku

Wybierasz si na studia do Irlandii? Koniecznie wejd na:www.studentfinance.ie baza wiedzy o opatach i grantachoraz www.qualifax.ie wyszukiwark kierunkw studiw.

42

IRLANDIA

2012 opata rekrutacyjna wynosia 30 lub 40 euro (droga elektroniczna) oraz 40 lub 80 euro (droga tradycyjna). By dosta si na studia II stopnia, naley skontaktowa si bezporednio z wybran uczelni.Znajomo jzyka, certyfikaty. Uczelnie akceptuj nastpujce dyplomy: Irish Leaving Certificate in English (poziom podstawowy z ocen min. D), GCSE English Language (min. ocena C), GCE O-Level English Language (min. ocena C), University of Cambridge (zdany), TOEFL (min. 220 punktw w tecie komputerowym lub 550 w papierowym), IELTS (z ocen ogln 6,5), CAE (Certificate of Advanced English, ocena A), CPE (Certificate of Proficiency in English, ocena C).Czesne. Studia s patne i do drogie, kada uczelnia ma wasny cennik. Np. w roku 2012/2013 studia licencjackie na Trinity College w Dublinie kosztoway 5766-9424 euro, w tym 77 euro opaty za centrum sportowe i 8 euro skadki na Irlandzki Zwizek Studentw. Szans na obnienie opat jest Free Fees Initiative.Stypendia. Programy stypendialne oferuje zarwno rzd irlandzki, jak i same uczelnie. Szczegy znajdziesz na stronie www.educationireland.ie.

Koszty utrzymania w Irlandii s

wysokie, studenci mog jednak liczy

na pomoc, np. w ramach Higher Education Grants

Scheme (HEG Scheme)

Jedn z legend irlandzkiego szkolnictwa wyszego jest Jan ukasiewicz, synny logik, od 1945 r. profesor Irlandzkiej Krlewskiej Akademii Nauki w Dublinie.Jego figura stoi m.in. w Bibliotece UW w Warszawie.

43

Co dwudziesty student na wyspie gejzerw to obcokrajowiec. To spore osignicie, biorc pod uwag odlego, warunki klima-tyczne i wybuchajce od czasu do czasu wulkany. Kto jednak pozna islandzkie uczelnie od podszewki, przekona si, dlaczego: cho w wikszoci s kameralne, oferuj wiatowy poziom ksztacenia.

Uczelnie. Islandzkie szkolnictwo wysze dynamicznie si rozwija. Na wyspie dziaa ju siedem uniwersytetw oraz cztery stowarzyszone z nimi uczelnie, oferujce specjalistyczn wiedz (energetyka, gospodarka morska, ale rwnie akademia piewu). W sumie studiuje na nich 18 tys. osb.Stopnie akademickie. Po trzech latach studiw I stopnia uzyskuje si tytu licencjata (m.in. bachelor of science, bachelor of arts lub bachelor of education). Dwuletnie studia II stopnia kocz si zdobyciem tytuu magistra (m.in. master of arts, master of science, isl. meistaragra), a po studiach doktoranckich otrzymuje si tytu PhD (isl. doktorsgra). Mona te wybra cykl studiw zawodowych, trwajcy 4-6 lat, zakoczony zdobyciem candidatus degree (isl. kandidatsgra). Szczegy na stronie: www.studyiniceland.is.Tryb rekrutacji i warunki formalne. Szczegowe wymogi formalne rni si w zalenoci od uczelni, warto wic odwiedzi ich strony internetowe. Podstawowym warunkiem przyjcia na studia jest wiadectwo maturalne. Rekrutacja dla kandydatw z zagranicy zaczyna si do wczenie np. na Uniwersytecie Islandzkim ze zoeniem

Uniwersytet Islandzki, ktry w 2011 r. witowa setn rocznic po-wstania, to obecnie jedna z 300 najlepszych szk wyszych wiata w rankingu The Times. Dwie trzecie suchaczy stanowi kobiety!

44

ISLANDIA

dokumentw trzeba zdy do 1 lutego (formularze dostpne s w internecie). Jak wszdzie w Europie, by dosta si na studia II stopnia (postgraduate), konieczne jest ukocznie studiw I stopnia.Znajomo jzyka, certyfikaty. Wikszo zaj prowadzona jest w jzyku islandzkim. Obcokrajowcy maj jednak atwy dostp do specjalnych kursw organizowanych przez uniwersytety lub za porednictwem internetu, na stronie www.icelandic.hi.is. List kierunkw z wykadowym angielskim (raczej krtk) znale mona na www.studyiniceland.is.Czesne. Cz uczelni jest patnych, cz bezpatnych. Np. na Uniwersytecie Islandz-kim studentw obowizuje tylko opata rejestracyjna, ktra w 2012 r. wynosia 60 tys. koron (ok. 1525 z). Uniwersytet w Reykiaviku za rok studiw I stopnia da 174 tys. koron (ok. 4400 z), a za studia magisterskie 348-407 tys. koron (8800-10300 z).Stypendia. Programy stypendialne prowadz niektre uczelnie (m.in. Uniwersytet w Reykiaviku i Uniwersytet Islandzki), a take miejscowe ministerstwo edukacji. To ostatnie wspiera przede wszystkim studentw filologii i historii Islandii.

Skala ocen stosowana na Islandii przypomina holendersk. Studenci otrzymuj noty od 1 do 10, przy czym by zda, trzeba zasuy przynajmniej na 5. Rok akademicki trwa od wrzenia do maja.

Najwikszy islandzki kampus dla studen-

tw dziaa w dawnej bazie USA w Kefla-viku. Istnieje tu te

wysza szkoa dla przyszych

pilotw.

45

aden inny kraj w Europie nie oferuje tak bogatego wachlarza kierunkw studiw. Na korzy naszego zachodniego ssiada prze-mawiaj rwnie blisko geograficzna, brak opat za studia w wik-szoci landw oraz swobodny dostp do rynku pracy. W zasadzie nie trzeba te zna jzyka niemieckiego wystarczy angielski.

Uczelnie. W Niemczech sektor szkolnictwa wyszego obejmuje 109 uniwersytetw (Universitten) i szk wyszych (technicznych, pedagogicznych, teologicznych), 55 akademii muzycznych i artystycznych (Kunsthochschulen) oraz 216 wyszych szk zawodowych (Fachhochschulen). Mona te ksztaci si w 29 szkoach administracji publicznej (Verwaltungsfachhochschulen) oraz prowadzonych przez niektre landy szkoach zawodowych (Berufsakademien), dziaajcych w tzw. systemie dualnym, czyli czcych tradycyjn edukacj z praktykami zawodowymi. W sumie do wyboru jest, bagatela, 380 szk wyszych w 175 miastach, a na nich 16 tys. kierunkw, w tym wiele tysicy w jz. angielskim. Wyszukiwark znale mona na stronie www.daad.de.Stopnie akademickie. Po 3-letnich studiach I stopnia uzyskuje si dyplom licencjata (bachelor). Studia II stopnia (zwykle dwuletnie) pozwalaj uzyska tytu magistra (master), a studia doktoranckie (trwajce od dwch do piciu lat) tytu doktora. Na niektrych kierunkach nauka nie koczy si uzyskaniem tytuu naukowego konieczne jest rwnie zdanie pastwowego egzaminu. Dotyczy to m.in. prawa, medycyny, farmacji i kierunkw pedagogicznych.

Niemcy s pastwem federalnym, co w przypadku szkolnictwa wyszego oznacza, e w zalenoci od landu zasady funkcjonowa-nia szk mog si rni. Warto o tym pamita planujc wyjazd.

46

NIEMCY

Tryb rekrutacji i warunki formalne. W przypadku Polakw podstawowym wa-runkiem jest zdana matura. wiadectwa dojrzaoci wydane przez licea profilowane i zawodowe umoliwiaj podjcie studiw tylko na kierunkach o zblionym profilu. Rekrutacja na 130 niemieckich uczelni odbywa si poprzez system uni-assist lub serwis www.hochschulstart.de w przypadku kierunkw z regulowan liczb miejsc.Znajomo jzyka, certyfikaty. Na kierunkach z wykadowym niemieckim wymagane s certyfikaty TestDaF (Test Deutsch als Fremdsprache) lub DSH (Deutsche Sprachprfung fr den Hochschulzugang). Tam, gdzie wykadowym jest angielski, konieczne jest przedstawienie certyfikatu TOEFL, IELTS lub podobnych. O liczb wymaganych punktw trzeba zapyta na wybranej uczelni.Czesne. Ustalanie opat za studia ley w gestii landw. W 2012 r. czesne trzeba byo paci jedynie w Bawarii i Dolnej Saksonii, stawki nie przekraczay jednak 500 euro za semestr. Wszyscy studenci pac natomiast opaty semestralne 50-250 euro.Stypendia. Moliwoci uzyskania wsparcia s uzalenione od uczelni i kierunku studiw: wszystkie informacje znajdziesz w wyszukiwarce na stronie www.daad.de.

Zasady odpatnoci za studia

w Niemczech czsto si zmieniaj.

Aktualn tabel opat mona

znale na stroniewww.studisonline.de

W Niemczech uderzyo mnie to, jak atwy jest tam dostp do pomocy naukowych. Nie traci si energii na organizowanie sobie sprztu.Piotr Saul, muzyk, malarz i street-artowiec, studiowa w Niemczech

47

Dwiecie kierunkw studiw w jzyku angielskim w dodat-ku za darmo. Na tak ofert moe sobie pozwoli niewiele kra-jw na wiecie, Norwegia jest jednym z nich. Koszty utrzyma-nia zmuszaj do podjcia pracy, ale gra jest warta wieczki: poziom nauki jest wysoki, a infrastruktura doskonaa.

Uczelnie. Norwegia zaprasza na studia na 8 publicznych uniwersytetach (universiteter), 9 uniwersytetach zawodo-wych (vitenskapelige hyskoler), z ktrych 3 s prywatne oraz 23 publicznych koledach uniwersyteckich (hyskoler) i 31 prywatnych szkoach wyszych (private hyskoler). Dodatkowo studiowa mona rwnie na uczelniach nadzo-rowanych przez norweskie ministerstwo obrony (5 szk) oraz ministerstwo sprawiedliwoci (1 szkoa). W sumie w Norwegii dziaa 77 wyszych uczelni, szczegy na stronie www.studyinnorway.no.Stopnie akademickie. Po 3-letnich studiach I stopnia uzyskuje si dyplom licencjata (bachelor). Studia II stopnia (zwykle dwuletnie) pozwalaj uzyska tytu magistra (master), a studia doktoranckie (trzyletnie) tytu doktora (doktor). Od tego systemu s jednak wyjtki: niektre uczelnie oferuj roczne lub 1,5-roczne studia magisterskie, mona te zdecydowa si na 5-letnie studia magisterskie (prosto po szkole redniej), 6-letnie studia zawodowe lub te 4-letnie studia licencjackie w szkoach artystycznych, muzycznych i nauczycielskich.

Mobilno midzynarodowa jest prawem kadego studenta uznay norweskie wadze. Zagraniczny wyjazd jest integraln czci studiw, podobnie jak indywidualne plany zaj.

48

NORWEGIA

Tryb rekrutacji i warunki formalne. Do rozpoczcia studiw wystarczy zdana matura. Rekrutacja zagranicznych studentw rozpoczyna si zwykle 1 grudnia, a koczy 15 marca. Szczegowe informacje na uczelniach.Znajomo jzyka, certyfikaty. By studiowa na kierunkach z wykadowym jz. angielskim wystarczy udowodni, e uczyo si tego jzyka przez co najmniej 7 lat w szkoach ponadpodstawowych. Kto tego warunku nie spenia, musi przedstawi certyfikat TOEFL (500 punktw w tecie papierowym, 170 w komputerowym i 60 w internetowym), IELTS (co najmniej 5 punktw), APIEL (3 punkty) lub CAE/CPE. Czesne. Niby nie ma nic za darmo, ale akurat w Norwegii studiowa mona bez-patnie. Obowizuj jedynie opaty semestralne (semester fee) w wysokoci od 300 do 600 koron (ok. 170-340 z), bdce czym w rodzaju skadki na stowarzyszenie studentw. Przynaleno do niego daje sporo korzyci m.in. tasze bilety.Stypendia. Polacy mog stara si o kredyty studenckie z pastwowego funduszu Lanekassen oraz zasiki umoliwiajce pokrycie wydatkw na zakwaterowanie czy transport. Warunki uzyskania wsparcia s jednak do trudne do spenienia. Wicej informacji na stronie www.studyinnorway.no.

W Norwegii uywane s a trzy jzyki narodowe: Bokml, Nynorsk i Sami. Kady samorzd sam decyduje, ktry jzyk na jego terenie bdzie wykorzystywany w szkoach i urzdach.

15 tys.zagranicznych

studentw uczy si na norweskich

uczelniach. Internacjonalizacja

szkolnictwa wyszego

jest jednym z priorytetw

wadz tego kraju.

49

Na najwikszych miejscowych uczelniach przybysze z zagranicy stanowi ponad 10 proc. ogu. To spore osignicie jak na kraj, w ktrym poziom organizacji i finansowania wyszych uczelni nie jest tak wysoki, jak w najbogatszych pastwach UE. Zalety Portu-galii coraz czciej doceniaj take Polacy.

Uczelnie. Publiczne szkolnictwo wysze w Portugalii obejmuje 15 uniwersytetw oraz 20 szk zawodowych, m.in. technicznych, hotelarskich czy pielgniarskich. W sektorze prywatnym do wyboru jest kilkadziesit kolejnych szk szczebla uniwersyteckiego i pozauniwersyteckiego. Dziaaj tu rwnie cztery wysze uczelnie wojskowe oraz jeden uniwersytet katolicki. Peen wykaz uczelni znale mona na stronie www.dges.mctes.pt.Stopnie akademickie. Studia licencjackie (licentiatura) na uniwersytetach trwaj 3 lub 4 lata i umoliwiaj uzyskanie tytuu licenciado. Na politechnikach nauka trwa 3 lata. Studia II stopnia (mestrado) trwajce od 1,5 roku do dwch lat kocz si zdobyciem tytuu magistra (mestre). Tytu doktora (doutor) otrzymuje si po kolejnych 3 latach nauki, zakoczonej obron pracy doktorskiej. W przypadku niektrych kierunkw dostpna jest te cieka zintegrowana, tzn. 5- lub 6-letnie studia magisterskie (od razu po maturze).Tryb rekrutacji i warunki formalne. By rozpocz nauk w Portugalii konieczne jest wiadectwo maturalne oraz zdanie egzaminw wstpnych z odpowiednim rezultatem. Liczba miejsc na poszczeglnych kierunkach jest corocznie

Kady kandydat na studia w Portugalii moe wskaza sze szk, ktrymi jest zainteresowany. Im lepiej zda egzaminy wstpne, tym wiksza szansa, e dostanie si na uczelni pierwsz na licie.

50

PORTUGALIA

ogaszana przez uczelnie w porozumieniu z portugalskim ministerstwem nauki.Znajomo jzyka, certyfikaty. By podj studia na portugalskich uczelniach, trzeba wykaza si znajomoci miejscowego jzyka. Specjalne kursy dla cudzoziem-cw organizuj wszystkie wiksze uczelnie. Np. Uniwersytet w Lizbonie zaprasza na kursy roczne i proczne na poziomach od A1 do C2. Najpowszechniej honorowa-nym certyfikatem jest PLIC (Portuguese Language International Certificate).Czesne. Nauka jest patna, a wysoko opat ustalaj uczelnie. Czesne na studiach licencjackich wynosi od 630 do 1000 euro za rok (dane z 2010 r.). Wideki ustala pastwo: minimalna opata zrwnywana jest co roku z 1,3 pensji minimalnej, a maksymalna waloryzowana o wskanik inflacji.Stypendia. Mona liczy zarwno na stypendia naukowe, jak i socjalne. Te pierwsze sigaj 2,5 tys. euro rocznie, te drugie uzalenione s od dochodw na czonka rodziny i wynosz od 1 do 6 tys. euro. Dziaa rwnie system kredytw studenckich. Wicej informacji w Eurypedii oraz na stronach internetowych szk.

Portugalski system oceniania moe ci zaskoczy: studenci dostaj oceny od 0 do 20, przy czym by zda, trzeba zasuy przynajmniej na 10. Ocena dobra to 14 i 15, ocena doskonaa 20.

W Portugalii nie rozprasza si

studentw program nauczania jest bardziej

sprecyzowany ni w Polsce.

Aleksandra Niepsuj, graficzka, studiowaa w Portugalii

51

To nie jest kraj dla zagranicznych studentw tak mona by pomy-le, przygldajc si sowackim kryteriom rekrutacji na studia. Kto jednak przeskoczy t pierwsz, wysoko zawieszon poprzeczk, moe liczy na ciekawe dowiadczenia. Co wane, nauka jest bez-patna, a koszty utrzymania niedue.

Uczelnie. Sowacja zaprasza na studia w 12 miastach. Do wyboru s uniwersytety (univerzity), szkoy wysze (vysok koly) i akademie artystyczne (akadmie), a take wysze szkoy zawodowe (stredn odborn koly) i konser-watoria (konzervatri). W sumie do wyboru jest 20 uczelni, w tym trzy pastwowe i 12 prywatnych. Oferta z wykadowym angielskim obejmuje kilkanacie kierunkw, szczegy na stronie www.show.studyin.sk.Stopnie akademickie. 3- lub 4-letnie studia I stopnia kocz si uzyskaniem tytuu licencjata (baklar). Z tym dyplomem mona kontynuowa nauk na studiach II stopnia, po ktrych zdobywa si dyplom inyniera (ininier), magistra (magister) lub doktora (doktor, na kierunkach medycznych i weterynaryjnych). Trzeci poziom to studia dok-toranckie. Istnieje te cieka zintegrowana picioletnie studia magisterskie. Absolwenci 2- lub 3-letnich wyszych szk zawodowych i konserwatoriw uzyskuj tytu diploma specialist (DiS lub DiS.art).Tryb rekrutacji i warunki formalne. By rozpocz nauk na wyszej uczelni na Sowacji, zdana matura moe nie wystarczy. Wiele szk organizuje egzaminy wstpne, zwykle pisemne, cho ustne te nie nale do rzadkoci. Nie-

Skala ocen na sowackich uczelniach obejmuje noty o A do FX. Ta pierwsza oznacza doskonay (excellent), ta ostatnia oblany (fail). By ukoczy studia, konieczne jest zdanie pastwowego egzaminu.

52

SOWACJA

stety, dla studentw zagranicznych nie ma taryfy ulgowej: musz zdawa egzaminy, i to w jzyku sowackim. Materiay, na podstawie ktrych przeprowadzane s testy mona bez problemu kupi na uczelniach.Znajomo jzyka, certyfikaty. Jzyka sowackiego trzeba si nauczy inaczej w ogle nie dostaniemy si na studia. Centra nauczania dla obcokrajowcw znajduj si waciwie przy kadej wyszej uczelni. 10-miesiczny kurs organizowany przez Uniwersytet im. J.A. Komeskiego (Comeniusa) w Bratysawie kosztuje 3750 euro (wpisowe: 50 euro). Na kierunkach z wykadowym angielskim uczelnie wymagaj certyfikatw, szczegowe informacje na stronach internetowych szk.Czesne. Nauka jest bezpatna, chyba, e kto przekroczy maksymalny okres studio-wania. Mona si natomiast spodziewa rnego rodzaju opat rekrutacyjnych i za materiay naukowe. Paci si rwnie za drugi kierunek studiw.Stypendia. Prawo do wsparcia finansowego przysuguje gwnie przybyszom z pastw rozwijajcych si, ale niektre programy dotycz rwnie Polakw. Szczegowe informacje znale mona na stronie www.show.studyin.sk.

Rok akademicki na Sowacji zaczyna

si ju 1 wrzenia. Formalnie koczy

si 31 sierpnia, ale zajcia trwaj tylko

do czerwca. Potem jak w Polsce

czas na wakacje.

Studia na Sowacji wspominam rewelacyjnie. Poznaam wietnych profesorw, ciekawych asystentw, mnstwo zdolnych ludzi. Marta Niemywska, projektantka i graficzka, studiowaa w Bratysawie

53

Szwajcaria nie naley do Unii Europejskiej, ale uczestniczy w Procesie Boloskim. To oznacza, e organizacja studiw wyglda podobnie jak w innych krajach Europy. Nauka na uniwersystetach jest patna, ale nie tak droga, jak mona by si byo spodziewa najnisze czesne wynosi tysic euro.

Uczelnie. Szkolnictwo wysze w Szwajcarii obejmuje 10 uniwersytetw prowadzonych przez kantony, dwa federal-ne instytuty technologiczne, 9 uniwersytetw zawodowych (Fachhochschulen) oraz kilkadziesit uczelni pedagogicz-nych i artystycznych. Liczba miejsc na niektrych kierunkach jest odgrnie ograniczana.Stopnie akademickie. Pierwszy etap to studia licencjackie (bachelor studies), trwajce 3 lata. Po nich mona kontynuowa nauk na studiach magisterskich (zwykle 2 lata), ktre kocz si uzyskaniem tytuu magistra w danej dziedzinie (master of theology, law, medicine, dental medicine, veterinary medicine, arts, science, engineering). Najwyszy poziom to studia doktoranckie, trwajce od 3 do 5 lat. Te ostatnie odby mona wycznie na publicznych uniwersytetach i w instytutach federalnych. Wicej informacji na stronie www.swissuniversity.ch.Tryb rekrutacji i warunki formalne. Warunkiem podjcia studiw I stopnia w Szwajcarii jest zdanie matury decydujce mog by znajdujce si na wiadectwie oceny. List szczegowych wymaga stawianych przez poszczeglne uczelnie mona znale na stronie www.crus.ch. W przypadku studiw II stopnia jest podobnie

Rozpoczynajc studia w Szwajcarii, musisz dopeni formalnoci pobytowych. Po przyjedzie masz 14 dni na zoenie w lokalnym urzdzie podania o rejestracj pobytu.

54

SZWAJCARIA

decydujce zdanie maj uczelnie. Egzaminy wstpne organizuje tylko jedna szkoa wysza Uniwersytet w St. Gallen.Znajomo jzyka, certyfikaty. Wszystkie uczelnie wymagaj dobrej znajomoci jzyka wykadowego. Pierwsze, co trzeba zrobi, to zorientowa si, czy na danej uczelni uywa si jzyka francuskiego (m.in. w Genewie, Neuchtel i Lozannie), nie-mieckiego (m.in. Zurich, Lucerna, St. Gallen) czy woskiego (Uniwersytet w Lugano). Z roku na rok przybywa te kierunkw nauczanych w jzyku angielskim. Czesne. Nauka jest patna, ale stosunkowo niedroga koszty prowadzenia uniwer-sytetw pokrywaj w duej mierze kantony i rzd federalny. Czesne dla zagranicz-nych studentw wynosi od 1000 euro za rok (w Genewie) do 8 tys. (Lugano). Trzeba te pamita o wysokich kosztach utrzymania Szwajcaria to jeden z najdroszych krajw wiata. Za obiad w zwykej restauracji trzeba zapaci ok. 150 z.Stypendia. Wsparcia finansowego dla zagranicznych studentw udziela m.in. rzd Szwajcarii szczegowe infomacje znale mona na stronie www.crus.ch. Wicej o innych moliwociach finansowania studiw na stronie www.euraxess.ch.

1 maja 2012 r. Szwajcaria wprowadzia limity dla obywateli 8 pastw UE m.in. Polski. To sposb na ograniczenie napywu osb poszukujcych pracy. Limity nie obowizuj jednak studentw.

Fachhochschulen ksztac mniej teore-

tycznie i bardziej oglnie ni uniwersy-

tety, ale znakomicie przygotowuj

do zawodu. Ewa Szczurek,

adiunkt na ETH Zurich w Szwajcarii

55

Szwecja zaprasza na ponad 600 kierunkw studiw licencjackich i magisterskich wykadanych po angielsku. O poziom nauczania nie trzeba si martwi: w rankingu szanghajskim trzy szwedzkie uni-wersytety znalazy si w pierwszej setce, jedenacie w pierwszej pisetce.

Uczelnie. W Szwecji dziaa 36 uczelni wyszych biznesowych, artystycznych, humanistycznych, technologicznych, medycznych i biologicznych. Niemal wszystkie szkoy maj w nazwie sowo uniwersytet, cho wikszo z nich nie moe przyznawa tytuu doktora. Szczegowe informacje o szwedzkiej ofercie dla studentw m.in. baz kierun-kw z wykadowym angielskim znale mona na stronie www.studyinsweden.se. Stopnie akademickie. Studia I stopnia to dwie moliwoci: dwuletnia nauka, zakoczona egzaminem hgsko-leexamen, lub trzyletnia, po ktrej uzyskuje si tytu licencjata (kandidatexamen). Kto zdecyduje si na to drugie rozwizanie moe kontynuowa nauk na studiach II stopnia po ich ukoczeniu otrzymuje si tytu magistra (magisterexamen po studiach rocznych i masterexamen po dwuletnich). Na studiach III stopnia zdobywa si tytu licentiatexamen (po dwch latach nauki) lub klasyczny tytu doktora (doktorsexamen) po czterech latach stara.Tryb rekrutacji i warunki formalne. By ubiega si o miejsce na studiach trzeba zda matur. Zdobycie indeksu nie jest proste liczba miejsc na poszczeglnych kierunkach jest ograniczona i zwykle duo mniejsza od liczby

W ostatnich latach liczba zagranicznych studentw w Szwecji przekracza 30 tysicy. Chwal oni przede wszystkim pen tolerancji atmosfer, doskona ofert socjaln i baz naukow.

56

SZWECJA

chtnych. Uczelnie stosuj wic rozmaite sita: organizuj konkursy wiadectw, rozmowy kwalifikacyjne lub egzaminy, pod uwag bior rwnie dowiadczenie zawodowe i prbki prac. Szczegowych informacji warto szuka na stronach szk. Rekrutacja jest scentralizowana, dokumenty przesya si poprzez stron www.universityadmissions.se.Znajomo jzyka, certyfikaty. Chtni do studiowania po szwedzku musz si wykaza jego znajomoci wystarczy zda test TISUS. Kto ma ochot uczy si po angielsku, musi przedstawi certyfikat IELTS lub TOEFL. Wymagania szk doty-czce liczby zdobytych punktw przy zdawaniu na certyfikaty s zrnicowane.Czesne. Studia dla obywateli pastw Unii Europejskiej s bezpatne (przybysze z innych krajw musz paci od 80 do 140 tys. koron za rok). Kosztuje nato-miast zoenie wniosku na stronie www.universityadmissions.se (900 koron) oraz przynaleno do organizacji studenckich (50-350 koron za semestr).Stypendia. Poszukujc finansowego wsparcia, najlepiej skorzyta z wyszukiwarki stypendiw na stronie www.studyinsweden.se.

Szwecja nie jest tanim krajem. Wedug szacunkw, by przey tu miesic potrzeba co najmniej 7000 koron (750 euro). Poowa tej kwoty to koszty zakwaterowania.

Uniwersytet w Uppsali jest najstarsz uczelni

w Skandynawii. Studiowali tu m.in. Celsjusz

i Karol Linneusz.Na zdjciu: hol gwny

57

Brytyjskie uczelnie to absolutna wiatowa czowka. Nazwy takie jak Oxford czy Cambridge znaj nawet gimnazjalici, cho w ran-kingach najlepszych uczelni globu szk z Wielkiej Brytanii jest duo, duo wicej. Nic dziwnego, e uczy si tu chc modzi ludzie ze wszystkich zaktkw wiata.

Uczelnie. Wielka Brytania zaprasza na studia na uniwersytetach, szkoach wyszych (colleges) oraz artystycznych i rolniczych. List uczelni znale mona na stronach instytucji zajmujcej si rekrutacj studentw: Universities & Colleges Admissions Service (www.ucas.com). Porwna wybrane szkoy mona te na stronie www.unistats.com. Do wyboru jest, bagatela, 50 tysicy kierunkw!Stopnie akademickie. Studia I stopnia (zwykle trzyletnie, w Szkocji czteroletnie) kocz si zdobyciem tytuu licencjata (bachelor). Po studiach II stopnia (rok lub dwa lata nauki) zostaje si magistrem (master). Komu jeszcze mao, moe wybra si na studia doktoranckie. Po ich skoczeniu uzyskuje si tytu doktora (PhD).Tryb rekrutacji i warunki formalne. Podstaw jest zdana matura. Rekrutacj na zdecydowan wikszo kierun-kw na studiach I stopnia prowadzi wspomniany wyej UCAS. Kandydaci mog wybra maksymalnie pi kierunkw, na ktre chcieliby si dosta. Aplikacja online jest patna, wnioski przyjmowane s zwykle w trzech turach: do 15 padziernika, 15 stycznia i 24 marca. Cz uczelni przyjmuje jednak dokumenty a do 30 czerwca. O szczegy najlepiej zapyta w wybranej placwce.

Studia w Wielkiej Brytanii wymagaj systematycznej, samodzielnej pracy i umiejtnoci krytycznego mylenia. Studenci maj do dyspozycji doskona infrastruktur i najlepsze pomoce naukowe.

58

WIELKA BRYTANIA

Znajomo jzyka, certyfikaty. Bez dobrego angielskiego ani rusz. Stosowne certyfikaty potwierdzajce znajomo mowy Szekspira mona bez problemu zdoby w Polsce: uczelnie honoruj m.in. dokumenty IELTS, TOEFL i certyfikaty Cambridge. Dokadne wymagania m.in. liczba punktw zdobytych w trakcie egzaminw certyfikujcych znale mona na stronach internetowych szk.Czesne. Niestety, nauka w Wielkiej Brytanii to luksus. Od roku szkolnego 2012/2013 uczelnie kasuj po 6, a nawet 9 tysicy funtw za rok (po spenieniu okrelonych warunkw). Jednoczenie jednak brytyjskie wadze d do takiego dopracowania systemu kredytw studenckich, by kandydatw na studia nie zabrako. Poyczka moe wynie nawet 21 tysicy funtw, a spata rat moe by rozoona na 30 lat. Kogo nie sta na uczelnie angielskie, walijskie czy pnocno-irlandzkie moe wybra nauk w Szkocji. Tam jest ona darmowa.Stypendia. System finansowej pomocy dla studentw jest rozbudowany. Dostp-ne s rnego rodzaju granty na zakwaterowanie, wspomniane wyej kredyty oraz stypendia. Wicej na stronie www.direct.gov.uk/studentfinance.

Czesne wysokie, koszty utrzymania

rwnie czy wypra-wa do Wielkiej Bryta-nii nie okae si zbyt

kosztowna? Mona to sprawdzi na stronie

www.student calculator.org.uk/

international

Brytyjskie uczelnie przycigaj nie tylko zagranicznych studentw, ale i naukowcw. Efekty wida goym okiem. Na zdjciu: pojazd solarny zbudowany przez studentw z Cambridge

59

Historia niektrych woskich uniwersytetw jest niemal tak samo duga, jak historia Europy. Na Pwysep Apeniski po nauk jedzi-o si ju setki lat temu. Od tego czasu konkurencja innych krajw znacznie si zwikszya, ale uniwersytety Italii wci kusz pozio-mem, klimatem i kultur.

Uczelnie. Woski system szkolnictwa wyszego dzieli si na dwie czci: sektor uniwersytecki i pozauniwersytecki. W skad tego pierwszego wchodzi 89 uczelni, w tym 58 pastwowych uniwersytetw, 17 uniwersytetw niepa-stwowych, dwie uczelnie dla obcokrajowcw, sze szk wyszych oferujcych studia podyplomowe oraz sze uczelni ksztaccych przez internet. Sektor pozauniwersytecki obejmuje m.in. wysze szkoy artystyczne, jzykowe, techniczne oraz wojskowe i dyplomatyczne. Wicej szczegw na stronie www.study-in-italy.it.Stopnie akademickie. Nauka w szkoach wyszych podzielona jest na studia I, II i III stopnia. Te pierwsze, zwykle 3-letnie, kocz si zdobyciem tytuu licencjata (laurea di 10 livello), te drugie, najczciej 2-letnie, pozwalaj uzyska tytu magistra laurea di 20 livello. Zarwno po studiach I, jak i II stopnia mona wybra si na co najmniej roczne studia specjalistyczne, po ktrych uzyskuje si odpowiednio tytuy master di 10 livello oraz master di 20 livello. Kto ma tytu magistra, moe sprbowa swoich si na studiach doktoranckich, koczcych si otrzymaniem tytuu doktora (dottore di ricerca) albo po kierunkach zawodowych specjalisty (diploma di specializzazione di 20 livello).

Kierunki nauczane na woskich uniwersytetach podzielonona pi zasadniczych grup. To nauki o zdrowiu, humanistyczne (m.in. artystyczne), cise, spoeczne i technologiczne.

60

WOCHY

Tryb rekrutacji i warunki formalne. Warunkiem podjcia studiw I stopnia jest ukoczenie szkoy redniej i zdanie egzaminu maturalnego. Zdecydowana wikszo uczelni nie organizuje dodatkowych egzaminw, mona si ich spodziewa tylko na szczeglnie obleganych kierunkach.Znajomo jzyka, certyfikaty. By podj studia na woskich uczelniach, zwykle konieczne jest zdanie egzaminu z tego jzyka. Wyczeni z tego obowizku s m.in. posiadacze certyfikatw na poziomie C1 i C2 (np. CILS). W nauce jzyka pomc moe m.in. Woski Instytut Kultury w Krakowie, oferujcy specjalne stypendia. Liczba kierunkw nauczanych w jzyku angielskim jest stosunkowo niewielka. Czesne. Nauka jest patna, a wysoko opat ustalaj uczelnie. Opaty na publicznych uczelniach wynosz zwykle od 850 do 1000 euro za rok studiw I stopnia, a wic dla Polakw nie powinny by szczegln barier. Specjalistyczne studia II stopnia s duo drosze, podobnie jak nauka w uczelniach prywatnych.Stypendia. Zagranicznym studentom przysuguj takie same prawa ubiegania si o pomoc finansow, jak Wochom. Formalnociami zajmuj si uczelniane biura DSU (Diritto allo studio universitario). Wicej infomacji na www.iiccracovia.esteri.it.

Medycyna, stomatologia, weterynaria i farmacja we Woszech nauczane s w cyklu zintegrowanym, czcym studia I i II stopnia. Nauka trwa 5-6 lat.

We Woszech stu-diowa m.in. pisarz

Tomasz Pitek, autor m.in. Heroiny

i Paacu Ostrogskich. W Mediolanie

skoczy lingwistyk.

61