Stratigraphic position and diversity occurrences of basic ...jssr.ui.ac.ir/article_23585_b5376dd8e890c3868d59696186bc0dc8.pdf · Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches

Copyright©2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it,

but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi:10.22108/jssr.2019.114148.1075

http://ui.ac.ir/en

Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan

34th Year, Vol. 73, No. 4, Winter 2019 pp. 1-20

Received: 26.11.2018 Accepted: 06.01.2019

Stratigraphic position and diversity occurrences of basic alkaline igneous rocks in the

Permian sedimentary strata, Central Alborz Zone

Hadigheh Khatoon Kazemi

MSc. Student in Petrology, Department of Petrology and Economic Geology, Faculty of Earth Sciences, Shahrood

University of Technology, Shahrood, Iran

Habibollah Ghasemi*

Professor in Petrology, Department of Petrology and Economic Geology, Faculty of Earth Sciences, Shahrood

University of Technology, Shahrood, Iran Azizollah Taheri

Professor in Paleontology and Stratigraphy, Department of Applied Geology, Faculty of Earth Sciences, Shahrood

University of Technology, Shahrood, Iran *

Corresponding author, e-mail:. [email protected]

Abstract

A completely lithologic sequence of Permian strata including Doroud (mainly of sandstone and shale), Ruteh (mainly of limestone

with interbed marl) and Nesen (mainly of limestone and shale) formations is exist in Central Alborz zone from Siyah-Bishe and Harijan in Chalous Road to Yoush, Baladeh, Zarin-Kamar and Varazan in south of Amol in Mazandaran Provence. Based on the

field geology and petrography, these igneous rocks with basic alkaline nature are found as dike, sill and small diabasic, micro-

gabbroic and lamprophyric intrusions in the Doroud Formation and as basaltic lava flows and related pyroclastics in the upper part of Ruteh Formation. In fact, low-depth microgabbroic and lamprophyric intrusions in the Doroud Formation were residual and

solidified melt in feeding vents of the basaltic volcanism in the upper part of Ruteh Formation. Doroud Formation was deposited in

a Fluvial- Deltaic environment in Early Permian, Ruteh and Nesen formations were deposited in carbonate platform (lagoon, barrier and open marine) in Middle–Late Permian respectively. Lack of continues reefal facies and turbiditic sediments indicate that the

Routeh and Nesen carbonate formations deposited in a carbonate ramp platform. At this time, the central Alborz was as a passive

margin in the south side of the Paleo-Tethys and its alkaline basic magmatic activity is interpretable with the Late Paleozoic extensional tectonics in the north side of the Gondwana and simultaneously with initial stages of Neo-Ttethys development in

Zagros.

Keywords : Stratigraphy,- Volcanic rocks,- Central Alborz, Baladeh, Permian

Introduction According to Berberian and King (1981), Paleozoic magmatic activity has not been extended in Iran, but the study of these rocks is a very important key to better understanding the geological events of this period in Iran and adjacent countries. For example, the opening time of the Paleo-tethys and Neo-tethys oceans need to understand their geologic events (such as magmatism and metamorphism) in the Paleozoic era. One of the most widespread events is the magmatic activity of the Ordovician–Silurian in the Eastern Alborz (Sultan Meydan Complex), which can be certified on the occurrence of extensional tectonics in the early stages of opening of the Paleo-Tethys ocean (Ghasemi and Khanalizadeh 2012; Ghasemi and Kazemi 2013; Derakhshi and Ghasemi 2013,

2014; Derakhshi et al. 2014, 2015; 2017). Then, other magmatic phases have been occurred in the Devonian (Ghasemi and

Dayhimi 2015; Dayhimi 2012; Derakhshi and Ghasemi 2013, 2014), Carboniferous (Naderi et al. 2018a,b) and especially in Permian (Berberian and King 1981; Vahdati Daneshmand 1991,1999; Saidi

and Ghasemi 1991; Gaetani et al. 2009; Delavari et al. 2017; Rostami

et al. 2018). The discussions and views on the place of Iran during

Permian and the closure time of the Paleo-Tethys ocean and opening of the Neo-Tethys ocean reveal the importance of the Permian magmatism. After Permian, with developing of the Neo-Tethys ocean, some parts of Iran (such as Central Iran and Alborz), as the Cimerian territories, were separated from the north of Gondwana and moved to the northern Eurasia super-continent (Gaetani et al. 2009). With the closure of the Paleo-Tethys ocean at the Early Jurassic (Boulin 1988) or the Late Triassic (Stöcklin 1974; Alavi et al. 1997; Stampfli and Borel

2002; Horton et al. 2008; Wilmsen et al. 2009; Zanchi et al. 2009), which is characterized by the Eocimerian discontinuity in Alborz, the connection of the cimerian microcontinent to southern Eurasia have been occurred. Thus, over the Middle to the Late Permian, the cimerian territories embedded between the two oceanic zones, the newly emerging Neo-Tethys in the south (Zagros) and the destroying Paleo-Tethys

http://ui.ac.ir/en

Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan, 34th Year, Vol. 73, No. 4, Winter 2019 2

in the north becoming closer to Eurasia (Stampfli et al. 2002; Nikishin et al. 2002; Gaetani et al. 2009; Berra and Angiolini. 2014;

Domeier and Torsvik 2014). The Permian–Triassic extentional phase is one of the most important rifting phases in Iran, indicating the opening of the Neo-Ttethys oceanic basin whose signs are found as basaltic magmatism in Alborz and other parts of Iran (such as Central Iran and Sanandaj–Sirjan) (Berberian and King 1981; Ghaesmi and Jamshidi 2012; 2013; Ghasemi et al. 2018).

The studied area is located in northeastern Baladeh (Central Alborz) from Siyah-Bishe and Harijan on Chalous road to Yoush, Baldeh, Zarrin Kamar and Varazan in south of Amol in Mazandaran province. It contains sedimentary units of Permian (Doroud, Ruteh and Nessen formations), along with igneous basic alkaline rocks (volcanic and intrusive). Main spreading of volcanic rocks in the Baladeh area has been reported between the Ruteh and Nessen formations (Vahdati Daneshmand 1991,1999; Saidi and Ghasemi 1991; Delavari

et al. 2017; Rostami et al. 2018), but based on the findings of this research and in according to Gaetani et al. (2009), these magmatic rocks are located not between the Ruteh and Nesen Formations, but in the form of intrusive bodies in the Doroud and the lower part of the Ruteh formations, and in the form of extrusive and pyroclastic rocks in the upper part of the Ruteh Formation. The intrusive bodies that were originally solidified magma in the feeding vents of volcanic rocks widely cropped out in the form of dikes, sills and small diabasic, microgabbroic and lamprophyric intrusions in the Doroud Formation and in the lower part of the Ruteh Formation in Siyah-Bishe and Harijan on the Chalous road and are not mentioned in any previous studies. In addition, lamprophyric dikes are also reported in the region for the first time in this study. Material and Methods The systematic study of the Paleozoic igneous events of the Alborz region (Ghasemi and Khanalizadeh 2012; Ghasemi and Kazemi 2013; Derakhshi and Ghasemi 2013; 2014; Derakhshi et al.

2014, 2015; 2017; Dayhimi 2012; Naderi et al. 2018a; b) and northeastern Iran around Mashhad (Li et al. 2018; Mobasheri et

al. in press) and their use to study the evolution of the Paleo-Tethys ocean needs to studying and precision field surveying, petrography, mineral chemistry, as well as precise chemical analysis of major, minor, trace and rare earth elements of whole rocks, and even isotopic analysis and age dating from the Permian igneous specimens of Central Alborz. But, due to the variety of topics, the large amount of the data and processing and interpretation, this paper only refers to the precise stratigraphic position, diversity occurrences of igneous rocks, geological relations and their geomodynamic significance in the analysis of the evolutionary trend of the Alborz Basin during the Permian period. Studies and field sampling were carried out in all Permian outcrops of the region, using previous research data and tracking these rocks in high-resolution satellite images of the area, as well as performing via precise cross-sectional surveys in the available outcrops in a systematic and selective manner. Preparation of thin sections and their petrographic studies have been carried out in the laboratories of the Faculty of Earth Sciences, Shahrood University of Technology. Discussion of Results and Conclusions A completely lithologic sequence of Permian strata including Doroud (mainly of sandstone and shale), Ruteh (mainly of

limestone with interbed marl) and Nesen (mainly of limestone and shale) formations is exist in Central Alborz zone from Siyah-Bishe and Harijan in Chalous Road to Yoush, Baladeh, Zarin-Kamar and Varazan in south of Amol in Mazandaran Provence. Based on the field geology and petrography, these igneous rocks with basic alkaline nature are found as dike, sill and small diabasic, micro-gabbroic and lamprophyric intrusions in the Doroud Formation and as basaltic lava flows and related pyroclastics in the upper part of Ruteh Formation. The intrusive rocks show ophitic, subophitic, poikilitic, poikilophitic, microlitic porphyry, intergranular and microgranular textures composed of olivine, clinopyroxene, plagioclase and amphiboles as the main minerals. The extrusive rocks show amygdaloidal, hyalomicrolitic porphyry, microlitic porphyry, hyaloporphyry, intersertal and trachytic textures composed of olivine, clinopyroxene and plagioclase as the main minerals. The amigdals filled by secondary minerals such as calcite, chlorite and quartz. Compositional zoning and sieve texture in clinopyroxene and plagioclase and skeletal texture and corrosion of crystal margins in olivine and clinopyroxene are widely seen. In fact, low-depth microgabbroic and lamprophyric intrusions in the Doroud and the lower part of the Ruteh formations were residual and solidified melt in feeding vents of the basaltic volcanism in the upper part of Ruteh Formation. According to Delavari et al. (2017) and Rostami et al. (2018) Permian magmatic rocks of the Baladeh area have sodic alkaline nature and are derived from crystallization of a basaltic melt originated from partial melting of an Oceanic Island Basalt (OIB) source in a within plate tectonic setting (a deep garnet bearing mantle source of HIMU type). This tectonic setting can be the result of the extensional tectonics prevailing of the Middle–Late Permian, which is accompanied by pressure reduction on the mantle, rising the deep mantle plume, melting it at high depths, and formation of the basaltic magma. This extensional regime coincided with the early stages of crust uplifting and formation of the rift basins as a prelude to the formation and evolution of the Neo-Tethys Ocean in the southern part of the Paleo-Tethys.

The geodynamic rearrangement of the Tethys realm during the Late Paleozoic–Early Mesozoic, has been accompanied by magmatic activity along the northern margin of Gondwana from the east of the Himalaya to Tibet, Oman, Iran and Turkey (Zhu et al. 2010). From the petrographic data and the chemical analysis of igneous rocks, along with the evidence of stratigraphy, facies and sedimentary environments can be used to determine the tectonomagmatic setting and the paleogeography of the Alborz land during Permian. Accordingly, Doroud Formation was deposited in a Fluvial-Deltaic environment in Early Permian, Ruteh and Nesen formations were deposited in a carbonate platform (lagoon, barrier and open marine) in Middle–Late Permian respectively. Lack of continues reefal facies and turbiditic sediments indicate that the Routeh and Nesen carbonate formations deposited in a carbonate ramp platform. At this time, the central Alborz was as a passive margin in the south side of the Paleo-Tethys and its alkaline basic magmatic activity is interpretable with the Late Paleozoic extensional tectonics in the north side of the Gondwana and simultaneously with initial stages of Neo-Tethys development in Zagros.

‌شناسي‌نگاري‌و‌رسوب‌هاي‌چينه‌پژوهش

‌7337زمستان‌،‌چهارم،‌شماره‌73سال‌سي‌و‌چهارم،‌شماره‌پياپي‌

‌71/71/7337:‌تاريخ‌پذيرش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌5/3/7337:‌تاريخ‌وصول

‌‌21-‌7صص

واحدهای در آلکالن بازیک آذرین های سنگ رخدادهای تنوع و ای چینه سنگ موقعیت

مرکزی البرز پهنۀ پرمین، ای چینه سنگ

‌

دانشگاه‌صنعتي‌دانشجوي‌کارشناسي‌ارشد،‌گروه‌پترولوژي‌و‌زمين‌شناسي‌اقتصادي،‌حدیقه خاتون کاظمی،

شاهرود،‌ايران

دانشگاه‌صنعتي‌شاهرود،‌ايران‌،گروه‌زمين‌شناسي‌،استاد حبیب اله قاسمی،

شناسي‌کاربردي،‌دانشگاه‌صنعتي‌شاهرود،‌ايران‌گروه‌زمين‌،استاد طاهری،... عزیزا

‌ چکیده

آهه ‌بها‌‌‌‌عمهدتاً‌از‌سهنگ‌‌)،‌روتهه‌‌(سهنگ‌و‌شهيل‌‌‌از‌ماسهه‌‌عمدتاً)اي‌پرمين‌شامل‌سازندهاي‌دورود‌‌چينه‌توالي‌نسبتاً‌کاملي‌از‌واحدهاي‌سنگ

کمهر‌و‌‌‌بيشه‌و‌هريجان‌در‌جادۀ‌چالوس‌تا‌يوش،‌بلده،‌زرين‌در‌البرز‌مرکزي‌از‌سياه(‌‌آه ‌و‌شيل‌عمدتاً‌از‌سنگ)و‌نسن‌(‌هايي‌از‌مارن‌اليه‌بين

ههاي‌آرريهن‌بها‌‌‌‌‌نگاري،‌اين‌سنگ‌هاي‌سنگ‌و‌مطالعه‌هاي‌صحرايي‌بر‌اساس‌برداشت.‌ورازان‌در‌جنوب‌آمل،‌در‌استان‌مازندران‌رخنمون‌دارد

ههاي‌‌‌شکل‌روانهه‌‌هاي‌کوچ ‌ميکروگابرويي‌و‌المپروفيري‌داخل‌سازند‌تخريبي‌دورود‌و‌به‌شکل‌داي ،‌سيل‌و‌توده‌ماهيت‌بازي ‌و‌آلکالن‌به

عمه ‌ميکروگهابرويي‌و‌المپروفيهري‌درون‌‌‌‌‌که ‌ههاي‌‌‌توده.‌هاي‌وابسته‌داخل‌بخش‌بااليي‌سازند‌روته‌رخنمون‌دارند‌بازالتي‌همراه‌با‌آررآواري

کنندۀ‌فعاليت‌آتشفشاني‌بازالتي‌در‌بخش‌بااليي‌سازند‌کربناته ‌روتهه‌‌‌‌شده‌در‌مجاري‌تغذيه‌سازند‌دورود،‌درحقيقت‌ماگماي‌باقيمانده‌و‌منجمد

ههاي‌سهدي‌و‌‌‌‌الگون،‌پشهته‌)فرم‌کربناته‌‌دلتايي‌در‌پرمين‌زيرين‌و‌سازندهاي‌روته‌و‌نسن‌در‌پلت‌-اي‌سازند‌دورود‌در‌محيط‌رودخانه.‌هستند

نشسهت‌تهوالي‌عمهدتاً‌‌‌‌‌دهندۀ‌ته‌هاي‌ريفي‌گسترده‌و‌رسوبات‌توربيداتي‌نشان‌نبود‌رخساره.‌اند‌در‌پرمين‌مياني‌و‌بااليي‌تشکيل‌شده(‌درياي‌باز

فعهال‌در‌‌‌شهکل‌حاشهي ‌ريهر‌‌‌‌البرز‌مرکزي‌به‌در‌اين‌زمان،.‌بااليي‌است‌-اي‌از‌نوع‌رمپ‌در‌پرمين‌مياني‌فرم‌کربناته‌کربنات ‌روته‌و‌نسن‌در‌پلت

ساخت‌کششي‌اواخر‌پالئوزوئي ‌در‌حاشهي ‌شهمالي‌گنهدوانا‌و‌‌‌‌‌جنوب‌پالئوتتيس‌جاي‌داشته‌است‌و‌فعاليت‌ماگمايي‌بازي ‌آلکالن‌آن‌با‌زمين

‌.تفسير‌است‌زمان‌با‌مراحل‌آرازين‌گسترش‌نئوتتيس‌در‌زاگرس‌قابل‌ه

‌‌پرمين‌بلده،‌مرکزي،‌البرز‌آتشفشاني،‌هاي‌سنگ‌نگاري،‌چينه:‌کلیدی های واژه

‌

13727735997:‌نويسنده‌مسئول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ‌Email: [email protected]

Copyright©2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons

Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it

with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi:10.22108/jssr.2019.114148.1075

http://jssr.ui.ac.ir/article_23585.html

7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش‌4

مقدمه

فعاليههت‌ماگمههايي‌‌Berberian and King (1981)بههه‌بههاور‌

پالئوزوئيه ‌در‌ايههران‌گسههترش‌چنهداني‌نههداردا‌بههاوجوداين،‌‌‌

ها‌کليهد‌بسهيار‌مهمهي‌بهراي‌شهناخت‌بهتهر‌‌‌‌‌‌‌‌بررسي‌اين‌سنگ

زمهين‌و‌‌‌شناختي‌اين‌دوران‌در‌گسهترۀ‌ايهران‌‌‌رويدادهاي‌زمين

هاي‌تتهيس‌‌‌فراتر‌از‌آنستا‌براي‌نمونه،‌زمان‌پيدايش‌اقيانوس

شناختي‌وابسته‌به‌‌کهن‌و‌جديد‌نيازمند‌درک‌رويدادهاي‌زمين

در‌بازۀ‌زماني‌پالئوزوئيه ‌‌(‌مانند‌ماگماتيس ‌و‌دگرگوني)آنها‌

ترين‌ايهن‌رويهدادها،‌فعاليهت‌ماگمهايي‌‌‌‌‌‌يکي‌از‌گسترده.‌است

(‌ميهدان‌‌مجموع ‌سهلطان‌)سيلورين‌در‌البرز‌شرقي‌‌-اردويسين

ههاي‌‌‌اخت‌کششي‌در‌مرحلهس‌است‌که‌گواهي‌بر‌رخداد‌زمين

Ghasemi and)آرازين‌پيهدايش‌اقيهانوس‌تتهيس‌کههن‌اسهت‌‌‌‌‌‌

Khanalizadeh 2012; Ghasemi and Kazemi 2013; Derakhshi

and Ghasemi 2013, 2014; Derakhshi et al. 2014, 2015; 2017)ا‌

Dayhimi)از‌آن‌نيز‌فازهاي‌ماگمهايي‌ديگهري‌در‌دونهين‌‌‌‌‌پس

2012; Derakhshi and Ghasemi 2013, 2014; Ghasemi and

Dayhimi 2015)کربونيفر‌‌،(Naderi et al. 2018 a,b)ويژه‌در‌‌و‌به‌

Berberian and King 1981; Vahdati Daneshmand)پههرمين‌

1991,1999 ; Saidi and Ghasemi 1991; Gaetani et al. 2009;

Delavari et al. 2017; Rostami et al. 2018)اند‌رخ‌داده‌.‌

ههاي‌موجهود‌دربهارۀ‌جايگهاه‌ايهران‌در‌‌‌‌‌‌‌ها‌و‌ديدگاه‌بحث

شدن‌اقيانوس‌تتيس‌کههن‌و‌پيهدايش‌‌‌‌زمان‌پرمين‌و‌زمان‌بسته

اقيانوس‌تتيس‌جديهد‌اهميهت‌بررسهي‌ماگماتيسه ‌پهرمين‌را‌‌‌‌‌‌

از‌زمان‌پرمين‌به‌بعد‌و‌با‌پيهدايش‌اقيهانوس‌‌‌.‌کنند‌آشکارتر‌مي

(‌زي‌و‌البهرز‌مانند‌ايران‌مرک)هايي‌از‌ايران‌‌تتيس‌جديد،‌بخش

سهوي‌‌‌هاي‌سيمرين‌از‌شمال‌گندوانا‌جدا‌و‌به‌عنوان‌سرزمين‌به

.‌(Gaetani et al. 2009)اند‌‌جا‌شده‌جابه(‌اوراسيا)ابرقارۀ‌شمالي‌

يها‌‌‌(Boulin 1988)شدن‌تتيس‌کهن‌در‌آراز‌ژوراسهي ‌‌‌با‌بسته

Stocklin. 1974; Alavi et al. 1997; Stampfli and)ترياس‌پاياني‌

Borel. 2002; Horton et al. 2008; Wilmsen et al. 2009; Zanchi

et al. 2009)که‌با‌ناپيوسهتگي‌ائوسهيمرين‌در‌البهرز‌مشهخص‌‌‌‌‌‌

هاي‌سيمرين‌به‌جنوب‌اوراسهيا‌روي‌‌‌قاره‌خرده شود،‌اتصال‌مي

رو،‌در‌بهازۀ‌زمهاني‌پهرمين‌ميهاني‌تها‌پايهاني،‌‌‌‌‌‌‌‌اين‌داده‌استا‌از

ي،‌تتيس‌جديد‌تازه‌هاي‌سيمرين‌ميان‌دو‌پهن ‌اقيانوس‌سرزمين

شدن‌‌و‌تتيس‌کهن‌رو‌به‌نيست(‌زاگرس)آمده‌در‌جنوب‌‌پديد

Stampfli et)انهد‌‌‌شدن‌به‌اوراسيا‌بوده‌حال‌نزدي ‌در‌شمال،‌در

al. 2002; Nikishin et al. 2002; Gaetani et al. 2009; Berra and

Angiolini 2014; Domeier and Torsvik 2014)‌.فهاز‌کششههي‌‌

تههرين‌فازهههاي‌کههافتي‌در‌ايههران‌و‌‌‌از‌مههه ‌تريههاس‌-پههرمين

شدن‌حوض ‌اقيانوسي‌تتهيس‌جديهد‌اسهت‌کهه‌‌‌‌‌‌دهندۀ‌باز‌نشان

شکل‌ماگماتيس ‌بازالتي‌در‌البرز‌و‌ديگر‌نقها ‌‌‌هاي‌آن‌به‌نشانه

شهوند‌‌‌ديده‌مهي‌(‌سيرجان‌-مانند‌ايران‌مرکزي‌و‌سنندج)ايران‌(Berberian and King 1981; Ghaesmi and Jamshidi. 2012,

2013; Ghasemi et al. 2018).‌‌

شهرقي‌‌‌بررسي‌در‌پهژوهش‌حاضهر‌در‌شهمال‌‌‌‌منطق ‌مورد

بيشه‌و‌هريجان‌در‌جادۀ‌چالوس‌تا‌‌از‌سياه(‌البرز‌مرکزي)بلده‌

کمههر‌و‌ورازان‌در‌جنههوب‌آمههل،‌اسههتان‌‌‌يههوش،‌بلههده،‌زريههن

مازندران‌قرار‌گرفته‌و‌دربرگيرندۀ‌واحهدهاي‌رسهوبي‌پهرمين‌‌‌‌

ههاي‌آرريهن‌‌‌‌به‌همراه‌سنگ(‌نسنسازندهاي‌دورود،‌روته‌و‌)

‌(.‌2و‌‌7ههاي‌‌شکل)است‌(‌آتشفشاني‌و‌نفوري)بازي ‌آلکالن‌

‌بهين‌‌منطقه ‌بلهده،‌‌‌در‌آتشفشهاني‌‌ههاي‌‌سهنگ‌‌عمهدۀ‌‌گسترش

Vahdati)گههزارش‌شههده‌اسههت‌‌‌نسههن‌و‌روتههه‌سههازندهاي

Daneshmand. 1991, 1999; Saidi and Ghasemi 1991; Delavari

et al. 2017; Rostami et al. 2018)ههاي‌‌‌ا‌هرچند‌بر‌اساس‌يافتهه‌

‌Gaetani et al. (2009)ههاي‌‌‌پژوهش‌حاضر‌و‌در‌تأييهد‌گفتهه‌‌

هاي‌ماگمايي‌نه‌بين‌سازندهاي‌روته‌و‌نسهن،‌بلکهه‌‌‌‌اين‌سنگ

هاي‌نفوري‌داخل‌سازند‌دورود‌و‌بخهش‌زيهرين‌‌‌‌شکل‌توده‌به

شهکل‌خروجهي‌و‌آررآواري‌داخهل‌بخهش‌‌‌‌‌‌سازند‌روتهه‌و‌بهه‌‌

ههاي‌نفهوري‌کهه‌‌‌‌‌تهوده‌.‌ون‌دارنهد‌بااليي‌سهازند‌روتهه‌رخنمه‌‌‌

کننههدۀ‌‌شههده‌در‌مجههاري‌تغذيههه‌درحقيقههت‌ماگمههاي‌منجمههد

ههاي‌‌‌شکل‌داي ،‌سيل‌و‌تهوده‌‌هاي‌آتشفشاني‌هستند،‌به‌سنگ

کوچهه ‌ديابههازي،‌ميکروگههابرويي‌و‌المپروفيههري‌در‌سههازند‌‌

بيشه‌‌طور‌گسترده‌در‌سياه‌دورود‌و‌بخش‌زيرين‌سازند‌روته‌به

کهدام‌از‌‌‌نمون‌دارند‌و‌در‌ههي ‌و‌هريجان‌در‌جادۀ‌چالوس‌رخ

عهووه،‌‌‌هاي‌پيشين‌به‌وجود‌آنها‌اشاره‌نشده‌اسهتا‌بهه‌‌‌مطالعه

هاي‌المپروفيهري‌در‌‌‌بار‌در‌پژوهش‌حاضر‌داي ‌براي‌نخستين

ههاي‌پهژوهش‌حاضهر‌در‌کنهار‌‌‌‌‌‌يافتهه‌.‌منطقه‌گهزارش‌شهدند‌‌

‌5 مرکزي‌البرز‌پهن ‌پرمين،‌اي‌چينه‌سنگ‌واحدهاي‌در‌آلکالن‌بازي ‌آررين‌هاي‌سنگ‌رخدادهاي‌تنوع‌و‌اي‌چينه‌سنگ‌موقعيت

هاي‌پيشين‌کليدي‌براي‌درک‌بهتر‌وضهعيت‌‌‌هاي‌پژوهش‌يافته

ههايي‌‌‌گفتني‌است‌اگرچهه‌مطالعهه‌‌.‌ه‌استشد‌البرز‌در‌زمان‌ياد

دربارۀ‌پترولوژي‌و‌ژئوشيمي‌اين‌ماگماتيس ‌در‌گسهترۀ‌البهرز‌‌‌

.Delavari et al. 2017; Rostami et al)انهد‌‌‌مرکزي‌انجهام‌شهده‌‌

شده‌اين‌ماگماتيسه ‌فقهط‌بهه‌‌‌‌‌هاي‌انجام‌،‌اوالً‌در‌مطالعه(2018

آن‌بهر‌‌‌اي‌چينه‌ها‌محدود‌شده‌است،‌ثانياً‌موقعيت‌سنگ‌بازالت

شناسي‌منطقه‌‌هاي‌زمين‌اساس‌اطوعات‌موجود‌در‌شرح‌نقشه(Vahdati Daneshmand 1991,1999; Saidi and Ghasemi 1991)‌استوار‌شده‌است‌که‌آن‌را‌واحدي‌بازالتي‌در‌مرز‌سهازندهاي‌‌

اند‌و‌ثالثاً‌بهه‌حوهور‌گسهتردۀ‌ماگماتيسه ‌‌‌‌‌‌روته‌و‌نسن‌دانسته

شهده‌در‌‌‌گمهاي‌منجمهد‌‌عنهوان‌ما‌‌نفوري‌در‌سهازند‌دورود‌بهه‌‌

ويژه‌به‌‌کنندۀ‌ماگماتيس ‌بازالتي‌سازند‌روته‌و‌به‌مجاري‌تغذيه

هاي‌المپروفيري‌موجود‌در‌سهازند‌دورود‌اشهاره‌نشهده‌‌‌‌‌داي

ويژه‌‌ديناميکي‌ماگماتيس ‌پرمين‌به‌استا‌درنتيجه،‌اهميت‌زمين

در‌پرتو‌ماگماتيس ‌پالئوزوئي ‌بااليي‌حوض ‌تتهيس‌کههن‌در‌‌‌

‌.وشن‌نشده‌استخوبي‌ر‌البرز‌به

‌

‌ مطالعه در ناحیۀ بلده، البرز مرکزی های ارتباطی مناطق مورد موقعیت جغرافیایی و راه -1شکل

‌

پیشینۀ پژوهش

در‌شهرح‌نقشه ‌‌‌‌Vahdati Daneshmand (1991)بهار‌‌‌نخستين

Saidi and Ghasemiآمهل،‌سهپس‌‌‌‌251111/7شناسهي‌‌‌زمهين‌

بلههده‌و‌‌711111/7شناسههي‌‌در‌شههرح‌نقشهه ‌زمههين‌‌(1991)

در‌شههرح‌نقشهه ‌‌Vahdati Daneshmand (1999)ازآن،‌‌پههس

ههاي‌آتشفشهاني‌‌‌‌آمل‌به‌وجود‌سهنگ‌‌711111/7شناسي‌‌زمين

ههاي‌‌‌ههاي‌بهازالتي‌و‌سهنگ‌‌‌‌ديابازي‌در‌سازند‌دورود‌و‌روانهه‌

را‌آررآواري‌بين‌سازندهاي‌روته‌و‌نسن‌اشاره‌کردنهد‌و‌آنهها‌‌‌

نيز‌به‌حوهور‌‌‌Gaetani et al. (2009).‌شکل‌نقشه‌درآوردند‌به

اي‌آنها‌را‌نه‌‌چينه‌ها‌اشاره‌کردند،‌ولي‌موقعيت‌سنگ‌اين‌سنگ

بين‌سازندهاي‌دورود‌و‌روته،‌بلکه‌داخل‌بخش‌بااليي‌سهازند‌‌

شهده‌روي‌ايهن‌‌‌‌هاي‌پترولوژي‌انجام‌تنها‌مطالعه.‌روته‌دانستند

‌Rostami et al. (2018)و‌‌Delavari et al. (2017)ها‌را‌‌سنگ

شناسههي‌‌هههاي‌زمههين‌اي‌نقشههه‌چينههه‌انجههام‌و‌اطوعههات‌سههنگ

Vahdati Daneshmand (1991, 1999)و‌‌Saidi and

Ghasemi (1991)را‌مبناي‌کار‌خود‌قرار‌دادند‌و‌شخصهاً‌بهه‌‌‌‌


‌.اي‌اين‌ماگماتيس ‌نپرداختند‌چينه‌مطالع ‌موقعيت‌دقي ‌سنگ‌

روش کار

ههاي‌آرريهن‌پالئوزوئيه ‌پهنه ‌البهرز‌‌‌‌‌‌‌مند‌رخهداد‌‌مطالع ‌نظام(Ghasemi and Khanalizadeh 2012; Ghasemi and Kazemi

2013; Derakhshi and Ghasemi 2013, 2014; Derakhshi et al.

2014, 2015; 2017; Dayhimi 2012; Naderi et al. 2018a,b)و‌‌

Li et al. 2018; Mobasheri)شرق‌ايران‌در‌اطراف‌مشهد‌‌شمال

et al. In Press)گيري‌از‌آنها‌براي‌بررسي‌سير‌تحهول‌و‌‌‌و‌بهره‌

تکامل‌اقيانوس‌تتيس‌کهن‌ضرورت‌مطالعه‌و‌برداشهت‌دقيه ‌‌‌

کههاني‌و‌همینههين‌انجههام‌‌‌نگههاري،‌شههيمي‌‌صههحرايي،‌سههنگ‌

کل‌ازنظر‌عناصر‌اصلي،‌‌هاي‌شيميايي‌دقي ‌سنگ‌وتحليل‌تجزيه

ههاي‌ايزوتهوپي‌و‌‌‌‌وتحليهل‌‌نادر‌و‌نادر‌خهاکي‌و‌حتهي‌تجزيهه‌‌‌

هاي‌سهنگي‌آرريهن‌پهرمين‌البهرز‌مرکهزي‌را‌‌‌‌‌‌‌سنجي‌نمونه‌سن

هها،‌گسهتردگي‌‌‌‌علت‌تنوع‌موضوع‌ايجاد‌کرده‌استا‌هرچند‌به

ها‌و‌پردازش‌و‌تفسير‌آنها‌و‌محدوديت‌در‌حج ‌نوشهتار‌‌‌داده

مقالههه،‌در‌مطالعهه ‌حاضههر‌تنههها‌بههه‌بيههان‌موقعيههت‌دقيهه ‌‌‌‌‌‌

ههاي‌آرريهن،‌روابهط‌‌‌‌‌اي،‌انهواع‌رخهدادهاي‌سهنگ‌‌‌‌چينهه‌‌سنگ

دينهاميکي‌آنهها‌در‌تحليهل‌رونهد‌‌‌‌‌‌شناختي‌و‌اهميت‌زمين‌زمين

تکاملي‌حوض ‌البهرز‌در‌زمهان‌پهرمين‌پرداختهه‌شهد‌و‌ديگهر‌‌‌‌‌‌‌

هاي‌پترولوژيکي‌و‌ژئوشيميايي‌به‌نوشتاري‌ديگر‌موکهول‌‌‌داده

هاي‌‌هاي‌صحرايي‌در‌تمام‌رخنمون‌ها‌و‌برداشت‌مطالعه.‌شدند

هاي‌پيشين‌‌ده‌از‌اطوعات‌پژوهشسنگي‌پرمين‌منطقه‌با‌استفا

اي‌با‌وضوح‌زيهاد‌از‌‌‌ها‌در‌تصاوير‌ماهواره‌و‌رديابي‌اين‌سنگ

هههاي‌عرضههي‌دقيهه ‌در‌‌‌منطقههه‌و‌همینههين‌انجههام‌پيمههايش‌

.‌مند‌و‌انتخابي‌انجام‌شدند‌طور‌نظام‌هاي‌دردسترس‌به‌رخنمون

نگاري‌آنهها‌در‌کارگهاه‌و‌‌‌‌هاي‌سنگ‌تهيه‌مقاطع‌نازک‌و‌مطالعه

انشکدۀ‌علوم‌زمين‌دانشگاه‌صنعتي‌شاهرود‌انجهام‌‌آزمايشگاه‌د

‌.شدند

بحث

شناسی منطقه شناسی و چینه زمین -الف

پژوهش‌در‌البرز‌مرکزي‌بها‌مختصهات‌جغرافيهايي‌‌‌‌‌منطق ‌مورد

10˚5056تا‌‌˚5113طول‌شهرقي‌و‌‌‌˚3622تها‌‌‌˚36‌‌‌ عهر

ههاي‌‌‌در‌ايهن‌منطقهه،‌رخنمهون‌‌‌‌(.‌2شهکل‌)شمالي‌قهرار‌دارد‌‌

سهازند‌‌)اي‌پرکامبرين‌پسين‌‌چينه‌اي‌از‌واحدهاي‌سنگ‌گسترده

سهازندهاي‌دورود،‌‌)،‌پهرمين‌‌(سهازند‌مبهارک‌‌)،‌کربونيفر‌(کهر

سههازند‌)،‌ژوراسههي ‌(سههازند‌اليکهها)،‌تريههاس‌(روتههه‌و‌نسههن

‌(2شهکل‌‌)زد‌دارنهد‌‌‌بهرون‌(‌سهازند‌کهرج‌‌)و‌ائوسن‌(‌شمش

(Vahdati Daneshmand 1991, 1999; Saidi and Ghasemi 1991‌.

هاي‌آررين‌پهرمين‌در‌نقشهه‌بهه‌رنهگ‌سهياه‌نشهان‌داده‌‌‌‌‌‌‌‌سنگ

.اند‌شده

‌

‌ از شده است؛ برگرفته شده داده نشان آن روی پرمین آذرین های سنگ گسترۀ که( مرکزی البرز) بلده شرقی شمال شناسی زمین سادۀ نقشۀ -2شکل

(Saidi and Ghasemi 1991)بلده 122222/1 و (Vahdati Daneshmand 1991)آمل 202222/1 شناسی زمین های نقشه


‌511بهيش‌از‌‌)واحدهاي‌سنگي‌پرمين‌منطقه‌با‌توالي‌سهتبري‌‌

هاي‌عمدتاً‌تخريبي‌سازند‌دورود‌به‌سهن‌پهرمين‌‌‌‌از‌سنگ(‌متر

‌-‌4و‌‌3هاي‌شکل)شوند‌‌آراز‌مي(‌ساکمارين‌-آسلين)آرازين‌

اين‌سازند‌از‌پهايين‌بهه‌بهاال‌شهامل‌کهوارتز‌‌‌‌‌‌‌(.د‌پ،‌ب،‌الف،

تهها‌سههنگ‌قرمههز‌متوسههط‌‌خاکسههتري،‌ماسههه‌-آرنايههت‌سههفيد

‌-سهنگ‌قرمهز‌‌‌آنهدزيتي،‌ماسهه‌‌‌-هاي‌بهازالتي‌‌اليه،‌سنگ‌ضخي

آهه ‌‌‌سهنگ‌ريگهي،‌سهنگ‌‌‌‌ههاي‌ماسهه‌‌‌اليهه‌‌خاکستري‌با‌بهين‌

ريفهي‌حهاوي‌مرجهان‌و‌‌‌‌‌-اليه ‌آنکوئيهدي‌‌‌خاکستري‌ضهخي ‌

‌-آهه ‌کهرم‌‌‌خاکستري‌و‌سهنگ‌‌-سنگ‌قرمز‌فوزولينيدا،‌ماسه

Vahdati Daneshmand)دار‌اسههت‌‌خاکسههتري‌فههوزولين‌-زرد

1991,1999; Saidi and Ghasemi 1991)‌.ههههاي‌‌بررسهههي

ههاي‌‌‌دهنهد‌سهنگ‌‌‌شهناختي‌پهژوهش‌حاضهر‌نشهان‌مهي‌‌‌‌‌‌سنگ

شناسهي‌‌‌ههاي‌زمهين‌‌‌در‌شهرح‌نقشهه‌‌‌‌آندزيتي‌يادشهده‌‌-بازالتي

منطقه‌در‌اين‌سازند،‌نه‌از‌نوع‌خروجي‌بلکه‌از‌نوع‌نفهوري‌و‌‌

هههاي‌کوچهه ‌ميکروگههابرويي‌و‌‌شههامل‌دايهه ،‌سههيل‌و‌تههوده

.Gaetani et al.(ح‌ج،‌ت،‌-‌4شههکل)المپروفيههري‌هسههتند‌

انهد‌و‌‌‌عنوان‌گروه‌دورود‌ياد‌کهرده‌‌از‌سازند‌دورود‌با‌‌ (2009)

انهد‌و‌بخهش‌زيهرين‌را‌واحهدي‌‌‌‌‌‌آن‌را‌شامل‌سه‌بخش‌دانسته

،‌بخش‌مياني‌را‌واحدهاي‌(Toyeh)تخريبي‌به‌نام‌سازند‌تويه‌

و‌رزنههوي‌‌(Emarat)اي‌بههه‌نههام‌سههازندهاي‌امههارت‌‌‌کربناتههه

(Ghosnavi)و‌بخش‌بااليي‌را‌واحدي‌تخريبي‌به‌نهام‌سهازند‌‌‌‌

انهدا‌البتهه‌ايهن‌سهازندها‌هنهوز‌‌‌‌‌‌‌ناميهده‌‌(Shah Zeid)زيهد‌‌‌شاه

شناسهي‌ايهران‌مطهرح‌و‌‌‌‌‌ريررسمي‌هسهتند‌و‌در‌کميته ‌چينهه‌‌‌

بهودن‌جههاني‌‌‌‌گهروه‌دورود‌در‌خهول‌پهايين‌‌‌.‌اند‌پذيرفته‌نشده

علت‌شروع‌يخبندان‌جهاني‌در‌سهاکمارين‌‌‌سطح‌آب‌درياها‌به

در‌زمان‌يادشده،‌البرز‌از‌آب‌خارج‌بوده‌.‌نشست‌شده‌است‌ته

شده‌استا‌بنهابراين،‌‌‌گذاري‌دريايي‌در‌آن‌انجام‌نمي‌و‌رسوب

دينهاميکي‌‌‌تشکيل‌اين‌گروه‌عمهدتاً‌تخريبهي‌بها‌کنتهرل‌زمهين‌‌‌‌‌

سهازند‌دورود‌در‌منطقهه‌‌‌.‌(Gaetani et al. 2009)سازگار‌اسهت‌‌

شهود‌کهه‌‌‌‌مهي‌‌اي‌شهروع‌‌معموالً‌با‌کنگلومراي‌چندزادي‌قاعده

هاي‌زيهرين‌‌‌شيب‌و‌با‌سطحي‌فرسايشي‌روي‌اليه‌طور‌ناه ‌به

ايهن‌بخهش‌کنگلهومرايي‌بها‌‌‌‌‌.‌قرار‌گرفته‌است(‌سازند‌مبارک)

سهنگ‌قرمهز‌پوشهيده‌شهده‌‌‌‌‌‌هاي‌شيل،‌سيلتسهتون‌و‌ماسهه‌‌‌اليه

ههاي‌کربناته ‌‌‌‌در‌اين‌منطقه،‌سازند‌دورود‌بدون‌بخهش‌.‌است

نشسهت‌شهده‌‌‌‌ي‌تهدلتاي‌-اي‌دريايي‌است‌و‌در‌محيط‌رودخانه

‌‌(.د‌-‌4شکل)است‌

شيب‌بها‌سهازند‌کربناته ‌‌‌‌‌طور‌ه ‌سازند‌تخريبي‌دورود‌به

سازند‌روته‌‌(.ث‌ب،‌الف،‌-‌4شکل)است‌‌‌روته‌پوشيده‌شده

توصهيف‌شهد،‌در‌‌‌‌Assereto (1963)بهار‌توسهط‌‌‌‌که‌نخسهتين‌

بخش‌زيرين‌شامل‌پکستون‌بيوکوستي‌مارني‌خاکستري‌تيهرۀ‌‌

.‌يابهد‌‌اليهه‌ادامهه‌مهي‌‌‌‌آه ‌ضهخي ‌‌اليه‌است‌که‌با‌واحد‌نازک

هاي‌پژوهش‌حاضر،‌ي ‌دايه ‌ميکروگهابرويي‌‌‌‌براساس‌يافته

هههاي‌بههازالتي‌و‌‌‌و‌حجهه ‌زيههادي‌از‌گههدازه‌‌(ب‌-‌4شههکل)

اليهه‌‌‌ههاي‌ضهخي ‌‌‌هاي‌زيرآبي‌وابسته‌بين‌اين‌آهه ‌‌آررآواري

شکل‌واحهد‌‌‌در‌ارلب‌مناط ‌البرز،‌سازند‌روته‌به.‌وجود‌دارند

متري‌بين‌سازند‌تخريبي‌قرمزرنهگ‌دورود‌‌‌251تا‌‌751آهکي‌

رنهگ‌سهازند‌‌‌‌ههاي‌تيهره‌‌‌اليه‌و‌شيل‌هاي‌نازک‌در‌پايين‌و‌آه

‌Zohdi(.چ‌ث،‌الهف،‌‌-‌4شهکل‌)ر‌باال‌مشخص‌است‌نسن‌د

نيز‌با‌مطالع ‌سازند‌روته‌در‌منطق ‌زنجان،‌اين‌سهازند‌‌‌(2018)

رخسهارۀ‌رسهوبي‌و‌فراوانهي‌‌‌‌‌9اي‌با‌‌را‌به‌سيست ‌رمپ‌کربناته

جلب ‌و‌فرامينيفر‌بنتي ‌متعل ‌دانسته‌کهه‌در‌حاشهي ‌جنهوبي‌‌‌‌

.Gaetani et alبه‌بهاور‌‌.‌ريرفعال‌تتيس‌کهن‌نهشته‌شده‌است

‌-سههازند‌روتههه‌عمههدتاً‌شههامل‌يهه ‌تههوالي‌پکسههتون‌‌(2009)

اي‌با‌سن‌پرمين‌ميهاني‌‌‌عنوان‌رمپ‌کربناته‌وکستون‌است‌که‌به

‌.شود‌تفسير‌مي

در‌بخههش‌بههااليي‌سههازند‌روتههه،‌يهه ‌واحههد‌بههازالتي‌‌‌‌

برِش،‌آگلومرا‌)ِهاي‌هيدروکوستي ‌‌اليه‌به‌همراه‌سنگ‌ضخي

ن‌سهازند‌متعله ‌اسهت‌‌‌‌قرار‌دارد‌که‌بهه‌همهي‌‌(‌و‌توف‌زيرآبي

ههاي‌‌‌هاي‌صحرايي‌و‌بررسي‌برداشت‌(.ر‌ث،‌الف،‌-‌4شکل)

دهنهد‌بهرخوف‌نظهر‌‌‌‌‌شناختي‌پژوهش‌حاضر‌نشهان‌مهي‌‌‌فسيلVahdati Daneshmand (1991, 1999); Saidi and Ghasemi

(1991); Delavari et al. (2017)و‌‌Rostami et al. (2018)‌،

ازالتي‌بهين‌سهازندهاي‌‌‌اي‌اين‌واحد‌به‌‌چينه‌جايگاه‌دقي ‌سنگ

روته‌و‌نسن‌نيست،‌بلکه‌در‌بخش‌بااليي‌سهازند‌روتهه‌اسهت‌‌‌‌


نيهز‌مطابقهت‌‌‌‌Gaetani et al. (2009)ههاي‌پيشهين‌‌‌‌که‌با‌يافتهه‌

شود‌و‌يه ‌‌‌در‌البرز‌شرقي،‌گاهي‌سازند‌روته‌ديده‌نمي.‌دارد

شهود‌کهه‌ممکهن‌‌‌‌‌واحد‌کنگلومرايي‌زير‌سازند‌نسن‌ديده‌مهي‌

روته‌باشد‌و‌با‌شواهد‌کارسهتي‌و‌‌است‌پيامد‌باالزدگي‌سازند‌

.‌(Gaetani et al. 2009)شهود‌‌‌هاي‌التريتي‌نيز‌شهناخته‌مهي‌‌‌آه

طهور‌مسهتقي ‌روي‌‌‌‌هاي‌بازالتي‌به‌مطالعه،‌گدازه‌در‌منطق ‌مورد

انهد‌‌‌الي ‌بخش‌بااليي‌سازند‌روته‌فوران‌کرده‌هاي‌ضخي ‌آه

هها‌را‌‌‌ههايي‌از‌بازالهت‌‌‌طهوري‌کهه‌قطعهه‌‌‌‌ا‌بهه‌(ر‌خ،‌-‌4شکل)

Besse.‌ها‌مشاهده‌کهرد‌‌آه ‌شکل‌مخلو ‌با‌سنگ‌توان‌به‌مي

et al. (1998)هاي‌مغناطيس‌ديرين‌روي‌ايهن‌‌‌با‌انجام‌بررسي‌

ترياس‌ايهران‌‌‌-واحد‌بازالتي،‌وضعيت‌جغرافياي‌ديرين‌پرمين

ورزه‌بررسهي‌کردنهدا‌بهر‌‌‌‌‌-سنگ،‌در‌جادۀ‌بلده‌را‌در‌کوه‌سياه

بت‌بهه‌اوراسهيا‌در‌‌‌جايي‌رو‌به‌شمال‌ايران‌نس‌اين‌اساس،‌جابه

ترياس‌مياني‌پايان‌يافته‌است‌که‌گواهي‌بهر‌زمهان‌برخهورد‌و‌‌‌‌

‌.شود‌اتصال‌ايران‌به‌اوراسيا‌دانسته‌مي

‌

‌ (شناسی بدون مقیاس زمین)های پرمین برش بلده شناسی سنگ توالی چینه -3شکل


شهيب‌روي‌‌‌طهور‌هه ‌‌‌با‌پيشروي‌دريا،‌سازند‌کربنات ‌نسهن‌بهه‌‌

‌-4شهکل‌)‌گرفته‌اسهت‌هاي‌سازند‌روته‌قرار‌‌ها‌و‌بازالت‌آه

در‌نزديکهي‌روسهتاي‌‌‌‌Glaus (1964)سازند‌نسن‌را‌‌(.چ‌الف،

اين‌سازند‌دو‌بخهش‌‌.‌نسن،‌در‌همين‌منطقه‌معرفي‌کرده‌است

متهر‌‌‌71بخش‌زيرين‌که‌ضخامت‌آن‌بهه‌‌:‌کاموً‌مشخص‌دارد

ههاي‌‌‌اليهه‌‌رسد،‌از‌شيل‌خاکستري‌تيره‌همهراه‌بها‌ميهان‌‌‌‌ه ‌مي

الي ‌نودوالر‌تشکيل‌شده‌‌اليه‌تا‌نازک‌آه ‌مارني‌متوسط‌سنگ

اي‌بها‌‌‌اليه‌و‌توده‌آه ‌ضخي ‌است‌و‌بخش‌بااليي‌شامل‌سنگ

ههاي‌پکسهتون‌‌‌‌اليهه‌‌رخسارۀ‌مدستون‌يها‌وکسهتون‌و‌ميهان‌‌‌‌ريز

سمت‌بخهش‌‌‌بيوکوستي،‌براکيوپود،‌جلب ‌و‌فرامينيفراستا‌به

زمهان‌‌‌طهور‌هه ‌‌‌يابند‌و‌به‌هاي‌شيلي‌کاهش‌مي‌اليه‌بااليي،‌ميان

سازند‌.‌(Gaetani et al. 2009)شود‌‌آه ‌ميکرايتي‌زياد‌مي‌سنگ

هاي‌مختلفي‌دارد‌که‌ناپايداري‌حوض ‌رسوبي‌و‌‌رهنسن‌رخسا

ههاي‌‌‌بر‌اساس‌شرح‌نقشه.‌دهد‌تغييرات‌ژرفاي‌آن‌را‌نشان‌مي

شناسههي‌منطقههه،‌سههازند‌نسههن‌از‌پههايين‌بههه‌بههاال‌شههامل‌‌زمههين

بنهدي‌مهنظ ،‌‌‌‌کنگلومراي‌چندزادي‌خهوب‌جورشهده‌بها‌اليهه‌‌‌‌

‌-سهنگ‌خاکسهتري‌‌‌اسپيليت‌سياه‌تا‌خاکستري،‌ماسهه‌‌-بازالت

درشت‌سرشار‌از‌کوارتز‌و‌شيل‌سهياه‌آهکهي‌حهاوي‌‌‌‌‌هقرمز‌دان

براکيوپود‌فهراوان‌و‌در‌انتهها،‌آهه ‌خاکسهتري‌تيهره‌و‌سهياه‌‌‌‌‌‌‌

Vahdati Daneshmand 1991,1999; Saidi and)دارست‌‌فوزولين

Ghasemi 1991)ههاي‌پهژوهش‌حاضهر،‌‌‌‌‌ا‌البته‌بر‌اسهاس‌يافتهه‌‌

بررسهي‌‌.‌اسپيليتي‌بهه‌سهازند‌روتهه‌تعله ‌دارد‌‌‌‌‌-بخش‌بازالتي

هاي‌‌آه ‌شيلي‌و‌شيل‌اليه،‌مارن،‌سنگ‌هاي‌آهکي‌نازک‌سنگ

هههاي‌آواري‌و‌‌سههازند‌نسههن‌بههه‌شناسههايي‌دو‌گههروه‌رخسههاره

هاي‌آواري‌مربو ‌بهه‌‌‌رخساره.‌منجر‌شده‌استدر‌آن‌کربناتي‌

و‌‌(Basinal Facies)‌اي‌حوضه‌ۀمحيط‌دريايي،‌در‌حد‌رخسار

.‌تندهسه‌هاي‌اسکلتي‌دريهاي‌بهاز‌‌‌‌در‌برخي‌موارد‌داراي‌خرده

بهه‌‌در‌پهژوهش‌حاضهر‌‌‌هاي‌آهکي‌سازند‌نسهن‌‌‌بررسي‌سنگ

رخساره‌از‌سه‌گهروه‌محهيط‌دريهاي‌بهاز،‌محهيط‌‌‌‌‌‌‌7شناسايي‌

رخساره‌هاي‌.‌شدکشندي‌منجر‌‌ سدي‌و‌محيط‌الگوني‌تا‌پهن

‌هههاي‌رمههپ‌روي‌و‌دريههايي‌محههيط‌در‌نسههن‌سههازندکربنههاتي‌

‌آواري‌‌و‌انهد‌‌شهده‌‌نهشته‌کربناتي ‌از‌دور‌نهواحي‌‌در‌رخسهارۀ

.‌(Lasemi 2001)‌نشهين‌شهده‌اسهت‌‌‌‌هته‌‌(Distal Ramp)‌رمهپ‌

طور‌عمده‌در‌البرز‌شهمالي‌گسهترش‌‌‌‌هاي‌سازند‌نسن‌به‌سنگ

ها‌با‌مرزهاي‌ناپيوسته‌روي‌سازند‌روته‌و‌زير‌‌اين‌سنگ.‌دارند

‌.اند‌سازند‌اليکا‌قرار‌گرفته

‌

‌

‌


‌

‌شررقی بلرده کیلومتری شمال 12توالی سازندهای دورود، روته، نسن، الیکا و شمشک در . نمای صحرایی واحدهای سنگی منطقۀ بلده؛ الف –4شکل

آهرک . 2)و باالیی ( الیه شیل و آهک نازک. 1)زیرین نمایی از توالی سازند تخریبی دورود، دو بخش. ، ب(شرق سمت شمال دید به)در البرز مرکزی نمرایی نزدیرک از واحرد . ، پ(سمت شمال دید به)جادۀ بلده به رویان 12سازند روته و حضور یک دایک میکروگابرویی در آن، کیلومتر( الیه ضخیم

نمرایی نزدیرک از یرک دایرک . ، ت(سمت شمال دید به)جادۀ بلده به رویان 12ای سازند دورود در کیلومتر سنگی قرمز محیط رودخانه شیل و ماسهتروالی سرازندهای دورود و روتره و حضرور . ، ث(سمت شرمال دید به)جادۀ بلده به رویان 12ابرویی در بخش زیرین سازند روته، کیلومتر میکروگ

گابرویی داخل سازند دورود حضور یک سیل میکرو. ، ج(سمت شرق دید به)های بازالتی در بخش باالیی سازند روته در شرق روستای هریجان روانهجادۀ بلرده بره رویران 12نمایی دور از توالی سازندهای روته، نسن، الیکا و شمشک در کیلومتر . ، چ(سمت شمال دید به)ستای هریجان در غرب رو

نمرای نزدیرک از . ، خ(سمت شمال دید به)حضور یک دایک میکروگابرویی داخل سازند دورود در غرب روستای هریجان . ، ح(سمت شمال دید به)سنگی و شیلی سرازند دورود های ماسه شوندۀ الیه نمایی از حالت عدسی و نازک. های سازند روته، د های بازالتی روی آهک م گدازهریزی مستقی برون

نمرایی از واحرد برازالتی درون . ، ذ(سمت شمال دید به)جادۀ بلده به رویان 12ای برای تشکیل آنهاست، کیلومتر دهندۀ محیط کانال رودخانه که نشان (. سمت شمال دید به)جادۀ بلده به رویان 12الیی سازند روته، کیلومتربخش با


مطالعههه‌بههر‌اسههاس‌مطالعهه ‌مقههاطع‌نههازک‌‌‌در‌نههواحي‌مههورد‌،Fusulinidميکروسههکوپي،‌فرامينيفراهههاي‌بنتيهه ‌ازجملههه‌‌‌‌

Bradyina sp.،‌Palaeotextularia sp.‌،Cryptoseptida sp.‌،Climacammina sp.‌،Globivalvulina sp.‌،Colaniella sp.‌،

Deckerella sp.،‌Pachyphloia sp.‌،Lunucammina sp.و‌‌Staffellidaeکه‌بهر‌اسهاس‌شهواهد‌‌‌‌(‌5شکل‌)شناسايي‌شدند‌‌

پراکندگي‌آنها،‌سن‌توالي‌سازند‌روته‌به‌پرمين‌ميهاني‌نسهبت‌‌‌‌.‌شود‌داده‌مي

‌

‌

‌. A .Fusulinid، B .Climacammina sp.، C بلده؛ برش در روته سازند توالی در موجود زی کف فرامینیفراهای از تصاویری -0 شکل

Globivalvulina sp.، D و E .Palaeotextularia sp.، F .Bradyina sp.، G .Cryptoseptida sp.، I .Pachyphloia sp.، J .

Lunucammina sp.، K .Staffellidae، H .Deckerella sp.، L .Colaniella sp.

‌

محیط رسوبی سازند روتههاي‌صهحرايي‌‌‌برداري‌و‌برداشت‌ها،‌نمونه‌از‌انتخاب‌برش‌پس

هاي‌مختلهف‌سهازند‌روتهه،‌مقهاطع‌‌‌‌‌‌هاي‌سنگي‌بخش‌از‌نمونه

نازک‌ميکروسکوپي‌آنهها‌تهيهه‌و‌بها‌ميکروسهکوپ‌پوريهزان‌‌‌‌‌‌


گههذاري‌مقههاطع‌نههازک‌بههر‌اسههاس‌روش‌‌نههام.‌مطالعههه‌شههدند

Dunham (1962)هههاي‌‌بههه‌ويژگههي‌‌توجههه‌بهها.‌انجههام‌شههد‌‌هاي‌بافتي‌اجهزاي‌فسهيلي‌و‌ريرفسهيلي،‌‌‌‌‌شناسي،‌ويژگي‌سنگ

هاي‌متعل ‌به‌آنهها‌‌‌ها‌و‌زيرمحيط‌ها،‌ريزرخساره‌توالي‌رخساره

‌.و‌درنهايت،‌محيط‌رسوبي‌سازند‌روته‌تعيين‌شد

نههازک‌ميکروسههکوپي‌سههازند‌روتههه‌در‌‌مطالعهه ‌مقههاطع‌بهه‌شناسهايي‌سهه‌کمربنهد‌‌‌‌‌(‌1شهکل‌‌)مطالعهه‌‌‌هاي‌مورد‌برش

.‌هاي‌سدي‌و‌دريهاي‌بهاز‌منجهر‌شهد‌‌‌‌‌اي،‌الگون،‌پشته‌رخساره

آ‌پکستون،‌اسهتراکدا‌‌‌کوداسه‌هاي‌بيوکوست‌داسي‌رخساره‌ريز

پکسهتون‌‌‌آ‌پکسهتون‌و‌اسهتراکدا‌اکينيهد‌پلوئيهد‌‌‌‌‌‌کوداسه‌داسي

وجود‌گل‌آهکي‌در‌زمين ‌اين‌.‌گون‌هستندمعرف‌زيرمحيط‌الاسهکلتي‌نظيهر‌پلوئيهدها،‌‌‌‌‌ها‌و‌فراواني‌اجزاي‌ريهر‌‌رخساره‌ريز

معهرف‌محهيط‌آرام‌و‌بها‌‌‌‌(‌1شکل‌)آ‌و‌استراکدا‌‌کوداسه‌داسي

انههرژي‌الگههون‌‌‌هههاي‌کهه ‌‌تههأثير‌کمتههر‌امههواج‌در‌بخههش‌‌‌در‌ايههن‌.‌(Longman 1981; Tucker and Wright 1990)اسههت

ها‌تنوع‌ک ‌و‌فراوانهي‌زيهادي‌دارنهد‌و‌‌‌‌‌ستزيرمحيط،‌بايوکو

حوور‌.‌(Bachman and Hirsch 2006)همراه‌با‌پلوئيدها‌هستند‌

رخسارۀ‌‌شده‌در‌زير‌زمان‌فوناي‌درياي‌باز‌و‌درياي‌محدود‌ه

شهده‌‌‌محهدود‌‌‌اکينيد‌استراکدا‌پلوئيد‌پکستون‌معرف‌الگون‌نيمه

‌.استنههدۀ‌کن‌رخسههارۀ‌پلوئيههد‌بيوکوسههت‌گرينسههتون‌بيههان‌ريههز

جورشههدگي‌و‌.‌هههاي‌سههدي‌اسههت‌اي‌پشههته‌کمربنههد‌رخسههارهشهدن‌ايهن‌‌‌‌‌هها‌و‌بافهت‌سهنگ،‌نهشهته‌‌‌‌‌گردشدگي‌خوب‌دانهه‌

رخساره‌را‌در‌محيط‌سدي‌و‌بهاالي‌سهطح‌اسهاس‌امهواج‌‌‌‌‌‌ريز

Wilsonشهدۀ‌‌‌ههاي‌توصهيف‌‌‌بر‌اساس‌رخساره.‌دهد‌نشان‌مي

فرم‌‌رخساره‌در‌حاشي ‌پلت‌،‌اين‌ريزFlugel (2010)و‌‌(1975)

ه‌قرار‌گرفته‌و‌جداکننهدۀ‌دريهاي‌بهاز‌از‌محهيط‌الگهون‌‌‌‌‌‌کربنات

‌Babaei Khou et al. (1992)مشابه‌اين‌ريزرخسهاره‌را‌‌.‌است

‌.‌اند‌از‌سازند‌روته‌گزارش‌کرده‌Bastami et al. (1995)و‌

رخسارۀ‌بيوکوست‌بريوزوئر‌اکينيد‌پکسهتون،‌ريزرخسهارۀ‌‌‌‌ريز

سهفر‌‌‌يبيوکوست‌اسپيکول‌اکينيد‌پکستون‌و‌بيوکوسهت‌کلسه‌‌اي‌دريهاي‌بهاز‌‌‌‌دهنهدۀ‌کمربنهد‌رخسهاره‌‌‌‌اکينيد‌پکستون‌نشهان‌

تنوع‌فوناي‌درياي‌باز‌و‌استنوهالين‌ازجملهه‌‌(.‌1شکل‌)هستند‌

اکينيههد‌و‌بريزوئههر‌مجموعههه‌عههواملي‌هسههتند‌کههه‌موجههب‌‌‌‌

شهوند‌‌‌ها‌به‌محيط‌دريهاي‌بهاز‌مهي‌‌‌‌رخساره‌دادن‌اين‌ريز‌نسبت(Wilson 1975; Flugel 2010).

بنهدي‌آنهها‌و‌‌‌‌ها‌و‌دسته‌گوني‌ميکروفاسيسبه‌گونا‌توجه‌با

و‌‌Flugel (2010)و‌‌Wilson (1975)شده‌توسط‌‌هاي‌ارائه‌مدل

و‌‌Babaei Khou et al. (1992)هههاي‌‌همینههين‌پههژوهش‌Bastami et al. (1995)محهيط‌رسهوبي‌سهازند‌روتهه‌رمپهي‌‌‌‌‌‌‌،

ههاي‌ريفهي‌‌‌‌نبهود‌رخسهاره‌‌.‌کربناته‌با‌شيب‌موي ‌بوده‌اسهت‌

نشست‌ايهن‌‌‌دهندۀ‌ته‌وبات‌توربيدايتي‌نشانگسترده‌و‌نبود‌رس

اي‌از‌نهوع‌رمهپ‌شهامل‌‌‌‌‌‌فهرم‌کربناتهه‌‌‌توالي‌کربناته‌روي‌پلهت‌

ههاي‌رمهپ‌‌‌‌رخسهاره‌.‌زيرمحيط‌رمپ‌مياني‌تها‌داخلهي‌اسهت‌‌‌هاي‌فونا‌به‌رمپ‌داخلي‌محدودشده‌و‌‌داخلي‌بر‌اساس‌تجمع

تجمع‌اسکلتي‌موجهودات‌و‌پلوئيهدها‌بهه‌‌‌‌.‌شوند‌باز‌تقسي ‌مي

شهدۀ‌مربهو ‌بهه‌بهار‌يها‌سهد‌منجهر‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاي‌شسته‌تشکيل‌نهشتهرمپ‌مياني‌با‌تجمع‌فوناي‌استنوهالين‌نظيهر‌اکينيهد‌و‌‌‌.‌شود‌مي

هههاي‌کربناتههه‌رالبههاً‌در‌‌رمههپ.‌شههود‌بريههوزوئر‌مشههخص‌مههي

هاي‌ريرفعال‌گسترش‌‌هاي‌فورلند‌دريا،‌در‌طول‌حاشيه‌حوضه

بها‌تکامهل‌اقيهانوس‌‌‌‌.‌(Burchette and wright 1992)يابند‌‌مي

تتيس‌در‌پالئوزوئي ‌بااليي،‌حاشي ‌کافتي‌شمال‌ايران‌بهه‌‌پالئو

اي‌ريرفعال‌تبديل‌شده‌و‌اين‌وضعيت‌تا‌ترياس‌ميهاني‌‌‌حاشيهپيشروي‌درياي‌پرمين‌پاياني‌.‌(Rahimi 2002)ادامه‌داشته‌است‌

سمت‌جنهوب‌‌‌در‌البرز‌مرکزي‌به(‌تشکيل‌سازند‌کربنات ‌نسن)زمهان‌‌‌اي‌ه ‌افکنه‌در‌همين‌زمان،‌رسوبات‌مخرو .‌بوده‌است

هاي‌‌هاي‌رسوبات‌مردابي‌و‌خاک‌اليه‌که‌با‌بين(‌سازند‌قشوق)

انهدا‌‌‌شهده‌‌اند،‌در‌البرز‌شهرقي‌تشهکيل‌مهي‌‌‌‌التريتي‌همراه‌بودهو‌‌‌نتهاي‌پرمين،‌ارلب‌مناط ‌البرز‌از‌آب‌خارج‌شهده‌سمت‌ا‌به

رخسارۀ‌دريايي‌بهه‌نهواحي‌کهوچکي‌در‌حاشهي ‌خهزر‌البهرز‌‌‌‌‌‌‌

ترياس‌تا‌حهد‌‌‌-نتيجه،‌مرز‌پرمو‌مرکزي‌محدود‌شده‌استا‌در

شهرضا‌در‌ايهران‌مرکهزي‌‌‌‌-زيادي‌مشابه‌اين‌مرز‌در‌نوار‌آباده

ههاي‌‌‌هاي‌مسهطح‌و‌اسهتروماتوليت‌‌‌و‌حاوي‌اُاُليت،‌ميکروبايال

.Gaetani et al)سازند‌‌گنبدي‌است‌که‌قاعدۀ‌سازند‌اليکا‌را‌مي

2009).‌

‌


‌

‌

پلوئیرد .ت آ پکسرتون، کالداسره داسی بیوکالست .پ پکستون، اکینید سفر کلسی بیوکالست .ب پکستون، اکینید بریوزوئر بیوکالست .الف -6شکل

بیوکالسرت ( ح پکستون، اکینید پلوئید استراکد .چ پکستون، آ کالسه داسی استراکد .ج پکستون، آ کالداسه داسی بیوکالست .ث گرینستون، بیوکالست

‌پکستون اکینید اسپیکول


نگاری واحدهای آذرین سنگ -بهاي‌آررين‌موجود‌در‌واحهدهاي‌سهنگي‌پهرمين‌شهامل‌‌‌‌‌‌سنگ

عمهه ‌موجههود‌در‌سههازند‌دورود‌و‌‌‌هههاي‌نفههوري‌کهه ‌‌سههنگ

هاي‌‌سنگ.‌هاي‌آتشفشاني‌موجود‌در‌سازند‌روته‌هستند‌سنگ

شههکل‌دايهه ،‌سههيل‌و‌‌نفههوري‌موجههود‌در‌سههازند‌دورود‌بههههههاي‌کوچهه ‌ديابههازي،‌ميکروگههابرويي‌و‌المپروفيههري‌‌تههوده

هههاي‌افيتيهه ،‌‌‌ميکروگابروههها‌بافههت‌ديابازههها‌و‌.‌هسههتند

کيل‌افيتيه ،‌اينترگرانهوالر‌و‌‌‌‌کيليتي ،‌پوئي‌افيتي ،‌پوئي‌سابهههاي‌اصههلي‌پوژيههوکوز‌و‌‌ميکروگرانههوالر‌متشههکل‌از‌کههاني

حوههور‌‌(.خ‌ب،‌الههف،‌-7شههکل)کلينوپيروکسههن‌هسههتند‌‌بلورهاي‌پوژيوکوز‌داخل‌کلينوپيروکسن‌کهه‌تها‌بيهرون‌از‌آن‌‌‌‌

کردن‌فواي‌بين‌بلورهاي‌پوژيوکوز‌توسط‌ادامه‌دارند‌و‌يا‌پر

کنندۀ‌تبلور‌اندکي‌زودترِ‌پوژيوکوز‌نسبت‌‌کلينوپيروکسن‌بيان

هاي‌‌داي .‌زمان‌آنهاست‌به‌کلينوپيروکسن‌و‌يا‌تبلور‌تقريباً‌ه

المپروفيههري‌نيههز‌بافههت‌ميکروليتههي‌پههورفيري‌متشههکل‌از‌‌‌‌‌‌-7شهکل‌)پوژيوکوز،‌کلينوپيروکسن‌و‌آمفيبول‌فراوان‌هستند‌

‌(.پهاي‌بازالتي‌موجود‌در‌سازند‌روته‌در‌نمون ‌دسهتي‌‌‌روانه

خاکستري‌تيره‌و‌سياه‌هستند‌و‌شدت‌دگرساني‌در‌آنها‌نسهبتاً‌‌

هاي‌‌ها‌ريزدانه‌و‌ناپيدابلور‌و‌داراي‌بافت‌اين‌سنگ.‌زياد‌استبادامکي،‌هيالوميکروليتي ‌پهورفيري،‌ميکروليتيه ‌پهورفيري،‌‌‌‌

هههاي‌‌تشههکل‌از‌کههانيهيههالوپورفيري،‌اينترسههرتال‌و‌تراکيتههي‌م

اصلي‌پوژيوکوز،‌کلينوپيروکسهن‌و‌گهاهي‌اليهوين‌هسهتند‌و‌‌‌‌‌

ههاي‌ثانويه ‌کلريهت،‌‌‌‌‌آنها‌توسط‌کاني(‌هاي‌بادام )هاي‌‌حفرهبنهدي‌ترکيبهي‌و‌بافهت‌‌‌‌‌منطقهه‌.‌انهد‌‌کلسيت‌و‌کوارتز‌پر‌شهده‌

رربههالي‌در‌کلينوپيروکسههن‌و‌پوژيههوکوز‌و‌بافههت‌اسههکلتي‌و‌

هها‌‌‌هها‌و‌کلينوپيروکسهن‌‌‌اليوينرفتگي‌حاشي ‌بلورها‌در‌‌تحليل‌(.ح‌چ،‌ج،‌ث،‌ت،‌-‌7شکل)شود‌‌ديده‌مي

شهکل‌‌‌بهه‌)هاي‌بازالتي‌منطقه،‌پوژيهوکوز‌‌‌در‌بيشتر‌نمونه

تهرين‌کهاني‌اسهتا‌بافهت‌‌‌‌‌‌فهراوان‌(‌‌فنوکريست‌و‌يا‌ميکروليت.‌شهود‌‌ههاي‌بهازالتي‌ديهده‌مهي‌‌‌‌‌ميکروليتي‌در‌بسياري‌از‌نمونهه‌

شهکل‌‌‌بهه‌(‌يروکسن‌و‌اليوينکلينوپ)دار‌‌هاي‌آهن‌و‌منيزي ‌کاني

فنوکريست‌يا‌ميکروفنوکريست‌چندان‌فراوان‌نيستند‌و‌تنها‌در‌در‌.‌هاي‌المپروفيري،‌مقدار‌آمفيبهول‌بسهيار‌زيهاد‌اسهت‌‌‌‌‌داي

هها‌و‌‌‌علهت‌بهروز‌دگرسهاني،‌پيروکسهن‌‌‌‌‌هها‌بهه‌‌‌برخي‌از‌نمونه

اند‌و‌تنها‌قالبي‌از‌آنها‌برجاي‌مانهده‌‌‌ها‌کاموً‌از‌بين‌رفته‌اليوينههاي‌گونهاگون‌‌‌‌ها،‌کاني‌در‌اثر‌بروز‌دگرساني‌در‌بازالت.‌است

ماننههد‌کههوارتز،‌کلسههيت،‌کلريههت،‌ايدنگسههيت،‌مگنتيههت‌و‌‌‌)

برخي‌از‌.‌اند‌ريزدانه‌درون‌زمين ‌سنگ‌به‌وجود‌آمده(‌هماتيت

ههاي‌‌‌ها‌بافت‌ميکروليتي‌پورفيري‌متشکل‌از‌ميکروليهت‌‌نمونهن‌و‌يهها‌پوژيههوکوز‌و‌پورفيرهههاي‌پوژيههوکوز،‌کلينوپيروکسهه

دار،‌رربالي،‌‌شکل‌ها،‌نيمه‌بيشتر‌پورفير.‌دهند‌اليوين‌را‌نشان‌مي

شده‌و‌يا‌حتي‌اسهکلتي‌‌‌هاي‌گرد‌و‌خورده‌رفته‌با‌حاشيه‌تحليل

نبودن‌آنهها‌بها‌مهذاب‌سهيليکات ‌‌‌‌‌‌تعادل‌دهندۀ‌در‌هستند‌که‌نشان

دار‌در‌‌پورفيرهاي‌آهن‌و‌منيهزي ‌.‌رفتن‌آنهاست‌ميزبان‌و‌تحليل‌.اند‌‌کلريتي‌و‌کلسيتي‌شدهارلب‌موارد‌کاموً

هاي‌رالب‌در‌ايهن‌‌‌بافت‌هيالوميکروليتي‌پورفيري‌از‌بافت

بلورها‌داخهل‌‌‌پژوهشگران‌مختلف‌حوور‌درشت.‌هاست‌سنگريز‌و‌تشکيل‌بافت‌پورفيري‌را‌فراينهدي‌چنهدزادي‌‌‌‌زمين ‌دانه

احتماالً‌سازوکار‌اصلي‌ايجاد‌اين‌بافهت‌شهامل‌‌‌.‌اند‌تفسير‌کرده

تشهکيل‌‌)ردشهدن‌مهذاب‌در‌اعمهاق‌زيهاد‌‌‌‌‌سه‌مرحل ‌اصلي‌س

و‌در‌(‌تشکيل‌ميکروليهت‌)،‌متوسط‌(بلورها‌پورفيرها‌يا‌درشت

هاي‌ماگمايي‌‌ابتدا‌در‌آشيانه.‌است(‌تشکيل‌شيشه)سطح‌زمين‌

موجود‌در‌اعمهاق‌زمهين،‌تعهداد‌کمهي‌هسهته‌در‌زيهر‌دمهاي‌‌‌‌‌‌‌‌هها‌‌‌سپس،‌رشد‌ايهن‌هسهته‌‌.‌شوند‌ليکيدوس‌مذاب‌تشکيل‌مي

صعود‌.‌کند‌را‌توليد‌مي(‌پورفيرها)بزرگ‌‌بلورهاي‌نسبتاً‌درشتعمهه ‌و‌توقههف‌‌هههاي‌ماگمههايي‌کهه ‌ماگمهها‌بههه‌داخههل‌آشههيانه

ههاي‌جديهد‌‌‌‌ها‌باعث‌رشد‌اليه‌مدت‌مذاب‌در‌اين‌آشيانه‌کوتاه

شهدن‌آنهها‌و‌همینهين‌‌‌‌‌تهر‌‌بلورهاي‌قبلهي،‌بهزرگ‌‌‌روي‌درشتدرنهايهت،‌خهروج‌‌‌.‌شهود‌‌هها‌مهي‌‌‌بندي‌و‌رشد‌ميکروليت‌هسته

ين‌و‌کاهش‌سريع‌دماي‌آن‌به‌انجماد‌گدازه‌ماگما‌به‌سطح‌زم

ريههز‌اطههراف‌‌اي‌يهها‌بسههيار‌دانههه‌‌اي‌شيشههه‌و‌تشههکيل‌زمينههه

ها‌و‌ايجاد‌بافهت‌هيالوميکروليتيه ‌‌‌‌ها‌و‌ميکروليت‌فنوکريست

‌.(Best 2003; Ghasemi et al. 2013)شود‌‌پورفيري‌منجر‌مي

ههاي‌موجهود‌در‌برخهي‌از‌‌‌‌‌بافت‌تراکيتي‌از‌ديگهر‌بافهت‌‌يههافتگي‌‌ايههن‌بافههت‌در‌اثهر‌جهههت‌.‌زالتي‌اسهت‌هههاي‌بهها‌روانهه‌

ترجيحي‌بلورهاي‌فلدسپار‌در‌جههت‌جريهان‌گهدازه‌حاصهل‌‌‌‌‌در‌ماگماهههاي‌بهها‌گرانههروي‌کهه ،‌پوژيوکوزهههاي‌‌.‌شههود‌مههي


اند،‌به‌‌شکل‌که‌هنگام‌انجماد‌ماگما‌درحال‌حرکت‌بوده‌سوزني

را‌بهه‌‌(‌تراکيتهي‌)گيرنهد‌و‌بافهت‌جريهاني‌‌‌‌‌موازات‌ه ‌قرار‌مي‌.‌دآورن‌وجود‌مي

ههاي‌آتشفشهاني‌منطقهه،‌‌‌‌‌هاي‌مه ‌سهنگ‌‌از‌ديگر‌ويژگي

هههاي‌‌بنههدي‌ترکيبههي،‌بافههت‌رربههالي‌و‌حالههت‌‌وجههود‌منطقهههبلورهههاي‌اليههوين،‌پوژيههوکوز‌و‌‌‌‌تعههادل‌در‌درشههت‌‌عههدم

بلورهها‌شهکل‌‌‌‌در‌برخي‌مهوارد،‌درشهت‌‌.‌کلينوپيروکسن‌است

.‌ها‌دارنهد‌‌هايي‌از‌ساير‌کاني‌اسکلتي،‌حالت‌خوردگي‌و‌ادخال

ههاي‌مهذاب‌در‌بلهور‌‌‌‌‌افتهادن‌ادخهال‌‌‌دام‌حاصل‌به‌بافت‌رربالي

تشههکيل‌ايههن‌بافههت‌و‌ايجههاد‌خههوردگي‌در‌بلورههها‌‌‌.‌اسههت

زادي‌متفاوتي‌ازجمله‌بروز‌تغييهرات‌ترکيبهي،‌‌‌‌تفسيرهاي‌سنگدر‌.‌گرمايي‌و‌فشاري‌در‌آشيان ‌ماگمايي‌درحال‌تبلهور‌دارنهد‌‌

آشيان ‌ماگمايي‌پويا،‌فراينهد‌تبلهور‌مهذاب‌معمهوالً‌بها‌تغذيه ‌‌‌‌‌‌‌

اي‌آن،‌اختو ‌ماگمايي،‌هو ‌‌شدن‌دوره‌ارۀ‌آشيانه‌و‌خاليدوب

ههاي‌‌‌و‌آاليش‌ماگما‌با‌مواد‌خارجي‌سهنگ‌ديهواره‌و‌حرکهت‌‌‌

همینهين‌آشهيان ‌ماگمهايي‌‌‌‌.‌همرفتي‌در‌مخهزن‌همهراه‌اسهت‌‌‌بندي‌حرارتي‌و‌احتماالً‌ترکيبي‌عمودي‌دارد‌کهه‌‌‌معموالً‌منطقه

ادلي‌تعه‌‌همگي‌سبب‌تغيير‌ترکيب‌ماگماي‌درحهال‌تبلهور،‌بهي‌‌‌

بلههور‌بهها‌مههذاب‌اطههراف‌و‌ايجههاد‌بافههت‌رربههالي،‌خههوردگي،‌‌

Tsuchiyama 1985; Nixon)شهوند‌‌‌بازجذب‌و‌هو ‌بلهور‌مهي‌‌

and Pearce 1987; Best 2003; Stewart and pearce 2004;

Ghasemi et al. 2013)‌.‌

‌

دینامیکی حوضه تحلیل زمین -پيهه ‌بههازآرايي‌ژئودينههاميکي‌قلمههرو‌تتههيس‌در‌خههول‌پالئوزوئ

مزوزوئي ‌پيشين‌با‌فعاليت‌ماگمايي‌در‌طهول‌حاشهي ‌‌‌‌-پسين

شمالي‌گندوانا‌از‌شرق‌هيماليا‌تا‌تبت،‌عمهان،‌ايهران‌و‌ترکيهه‌‌‌‌نگاري‌و‌‌هاي‌سنگ‌از‌داده.‌(Zhu et al. 2010)همراه‌بوده‌است‌

نگهاري،‌‌‌هاي‌آررين‌همراه‌با‌شهواهد‌چينهه‌‌‌شيميايي‌سنگ‌زمين

سهوبي‌بهراي‌تعيهين‌‌‌‌ههاي‌ر‌‌اي‌و‌محيط‌رسوبي‌سنگ‌رخساره

جايگاه‌تکتونوماگمايي‌و‌يافتن‌محل‌جغرافياي‌ديرين‌سرزمين‌

‌.‌شود‌البرز‌در‌پرمين‌استفاده‌ميدونهين‌‌‌-اقيانوس‌تتيس‌کههن‌کهه‌در‌اردوويسهين‌پسهين‌‌‌‌

(Ghasemi and Kazemi 2013; Ghaseme et al. 2015; Ghasemi and Dayhimi 2015; Derakhshi and Ghasemi 2013, 2014;

Derakhshi et al. 2014, 2015, 2017; Dayhimi 2012)در‌پاسهخ‌‌‌

به‌جدايي‌ابرسهرزمين‌ههان،‌تهاري ،‌چهين‌و‌هنهد‌و‌چهين‌از‌‌‌‌‌‌‌گندوانا‌تشکيل‌شده،‌نهواحي‌وسهيعي‌را‌در‌اطهراف‌اسهتوا‌تها‌‌‌‌‌‌

فرورانش‌بعدي‌اقيانوس‌تتهيس‌‌.‌ترياس‌مياني‌اشغال‌کرده‌بود

ايي‌از‌هه‌‌هاي‌سيمرين‌شهامل‌بخهش‌‌‌ورقه‌کهن‌به‌جدايي‌خرده

آناتولي،‌ايران،‌افغانستان،‌تبهت‌و‌مهاالوي‌امهروزي‌و‌تشهکيل‌‌‌‌‌

اگرچهه‌چههارچوب‌مفههومي‌‌‌‌.‌اقيانوس‌تتيس‌جديد‌منجر‌شدرسهد،‌اعتبهار‌آن‌بايهد‌‌‌‌‌مسئل ‌يادشده‌روشن‌و‌ساده‌به‌نظر‌مي

شهدن‌‌‌ا‌براي‌نمونه،‌اگرچه‌بسته(Zhu et al. 2010)آزموده‌شود‌

د‌عمومهاً‌در‌خهول‌‌‌اقيانوس‌تتيس‌کهن‌و‌بازشدن‌تتيس‌جديه‌‌،(Stampfli and Borel 2002)پالئوزوئيهه ‌پسههين‌رخ‌داده‌‌‌

بندي‌عملي‌و‌واقعي‌اين‌دو‌رويداد‌مه ‌همواره‌موضهوع‌‌‌زمان

ههاي‌‌‌مطالعهه‌.‌هاي‌شديد‌ميان‌پژوهشهگران‌بهوده‌اسهت‌‌‌‌بحث

شده‌روي‌سرزمين‌عمان،‌زمان‌بازشدن‌اقيهانوس‌تتهيس‌‌‌‌انجام

،‌پرمين‌مياني‌(Robertson and Searle 1990)جديد‌را‌در‌ترياس‌(Stampfli et al. 1991; Stampfli and Borel 2002)و‌پههرمين‌‌

.‌انهد‌‌بيان‌کرده‌(Saidi et al. 1997; Angiolini et al. 2003)پيشين‌Garzanti and Sciunnach (1997)و‌‌Garzanti et al. (1999)‌

زمهان‌در‌‌‌طهور‌هه ‌‌‌بر‌اين‌باورند‌که‌اقيانوس‌تتيس‌جديهد‌بهه‌‌

احي‌وسيعي‌از‌هند‌تا‌نپال‌و‌تبت‌و‌در‌خول‌پرمين‌پيشهين‌‌نوکهه‌‌‌Stampfli and Borel (2002)کهه‌‌‌باز‌شده‌استا‌درحهالي‌

انههد،‌بههه‌‌عمههدتاً‌روي‌نههواحي‌تتههيس‌رربههي‌پههژوهش‌کههرده‌بهودن‌بازشهدن‌تتهيس‌جديهد‌در‌شهرق‌اسهتراليا‌طهي‌‌‌‌‌‌‌‌‌دوزمانه

هاي‌هند‌و‌عربي‌طي‌‌پرمين‌پيشين‌و‌در‌ورقه‌-کربونيفر‌پسين

‌.‌پرمين‌پسين‌باور‌دارند‌-رمين‌ميانيپ

‌


‌

‌‌و‌پوژيهوکوز‌‌از‌متشهکل‌‌افتهي‌‌سهاب‌‌بافهت‌‌بها‌‌گهابرو‌‌.ا‌الهف‌(مرکهزي‌‌البرز)‌بلده‌شرقي‌شمال‌در‌پرمين‌آررين‌واحدهاي‌نگاري‌سنگ‌هاي‌ويژگي‌–7شکل‌

‌ميکروليتهي‌‌بافهت‌‌بها‌‌المپروفيهر‌‌.پ‌،‌XPLکلينوپيروکسهن‌در‌نهور‌‌‌و‌پوژيهوکوز‌‌از‌متشهکل‌‌اينترگرانوالر‌بافت‌با‌گابرو‌.،‌ب‌XPLکلينوپيروکسن‌در‌نور

‌نهور‌‌در‌شهده‌‌دگرسهان‌‌کلينوپيروکسهن‌‌پورفيرههاي‌‌از‌متشهکل‌‌پورفيري‌فلسيتي‌بافت‌با‌بازالت‌.ت‌،‌XPLآمفيبول‌در‌نور‌و‌پوژيوکوز‌از‌متشکل‌پورفيري

XPL،نهور‌‌در‌اپه ‌‌کهاني‌‌و‌کلريت‌پوژيوکوز،‌هاي‌ميکروليت‌از‌متشکل‌هيالوميکروليتي‌بافت‌با‌بازالت‌.ث‌‌PPL،هيهالوميکروليتي‌‌بافهت‌‌بها‌‌بازالهت‌‌.ج‌‌

‌چ‌XPLنور‌در‌کاني‌همين‌از‌هايي‌ميکروليت‌و‌پوژيوکوز‌پورفير‌از‌متشکل‌پورفيري ‌و‌پوژيوکوز‌هاي‌پورفير‌با‌پورفيري‌هيالوميکروليتي‌بافت‌با‌بازالت‌.،

.‌،‌خ‌XPLنهور‌‌در‌پوژيوکوز‌و‌اسکلتي‌کلينوپيروکسن‌از‌متشکل‌پورفيري‌ميکروليتي‌بافت‌با‌بازالت‌.ح‌،‌XPLنور‌در‌خوردگي‌خليج‌داراي‌کلينوپيروکسن

‌‌XPLنور‌در‌اپ ‌و‌کلريت‌پيروکسن،‌پوژيوکوز،‌هاي‌کاني‌از‌متشکل‌اينترگرانوالر‌بافت‌با‌گابرو

‌

ساختي‌و‌اقليمهي،‌‌‌علت‌تغييرات‌شديد‌زمين‌دورۀ‌پرمين‌به

.‌زمان‌بسيار‌پرتکهاپويي‌بهراي‌سهرزمين‌گنهدوانا‌بهوده‌اسهت‌‌‌‌‌‌

بندان‌فانروزوئي ‌در‌بخش‌جنهوبي‌گنهدوانا‌در‌‌‌‌ترين‌يخ‌وسيع

بنهدان‌بها‌‌‌‌ايهن‌يهخ‌‌.‌آراز‌پرمين‌رخ‌داده‌است‌-خول‌کربونيفر

قراضهي‌در‌‌ترين‌رخهداد‌ان‌‌اي‌از‌گرمايش‌جهاني‌و‌بزرگ‌دوره

تاريخ‌زمين‌طي‌انتهاي‌پرمين‌همراه‌بوده‌و‌اتفاقاً‌با‌ماگماتيس ‌

اگرچهه‌‌.‌(Castillo et al. 2016)شديدي‌نيز‌همراهي‌شده‌است‌

در‌اين‌زمان،‌ايران‌به‌دور‌از‌محل‌بروز‌اين‌رخدادها‌بهوده،‌از‌‌

‌.‌آثار‌جهاني‌آن‌متأثر‌شده‌است

‌Rostami et al. (2018)و‌Delavari et al. (2017) بهه‌بهاور‌‌‌

‌ديههدگاه‌هههاي‌ماگمههايي‌بازيهه ‌پههرمين‌منطقهه ‌بلههده‌از‌سههنگ

‌مهذاب‌‌تبلهور‌‌از‌و‌دارند‌سدي ‌آلکالن‌سرشت‌شيميايي‌زمين

‌سهاختي‌‌زمهين‌‌جايگهاه‌‌در‌OIBخاستگاه‌‌از‌‌گرفته‌ريشه‌بازالتي

‌و‌ژرف‌اي‌گوشهته‌‌خاسهتگاه‌)انهد‌‌‌شهده‌‌حاصهل‌‌اي‌ورقه‌درون

ممکهن‌‌‌سهاختي‌‌زمهين‌‌جايگهاه‌‌اين‌.(HIMUدار‌از‌نوع‌‌گارنت

پسهين‌‌‌-کششي‌حاک ‌در‌پرمين‌مياني‌‌ساخت‌زمين‌پيامد‌است


اي‌‌گوشهته‌‌سهتون‌‌باالآمهدن‌‌باشد‌که‌با‌کاهش‌فشار‌بر‌گوشته،

ژرف،‌روب‌بخشههي‌آن‌در‌اعمههاق‌زيههاد‌و‌تشههکيل‌ماگمههاي‌‌

‌آرهازين‌‌مراحهل‌‌اين‌رژي ‌کششي‌با‌.بازالتي‌همراه‌بوده‌است

عنههوان‌‌فتي‌بههههههاي‌کهها‌بههاالزدگي‌پوسههته‌و‌تشههکيل‌حوضههه‌

در‌بخهش‌‌‌درآمد‌تشکيل‌و‌تکامل‌اقيانوس‌تتهيس‌جديهد‌‌‌پيش

در‌ديگر‌نواحي‌حوض ‌‌.جنوبي‌تتيس‌کهن‌مصادف‌بوده‌است

به‌ماگماتيس ‌بهازالتي‌آلکهالن‌‌‌‌Upton et al. (2004)تتيس‌نيز‌

در‌اسهکاتلند‌‌(‌ميليون‌سهال‌پهيش‌‌‌251به‌سن‌احتمالي‌)پرمين‌

ي‌کششهي‌کهافتي‌و‌‌‌هها‌‌اشاره‌کرده‌و‌آن‌را‌به‌وجهود‌حوضهه‌‌

اي‌آستنوسههفري‌و‌روب‌بخشههي‌آن‌‌باالآمههدن‌سههتون‌گوشههته

ههاي‌عناصهر‌‌‌‌ويژگهي‌‌Maury et al. (2003).‌نسبت‌داده‌است

هاي‌زيردريهايي‌پهرمين‌ميهاني‌حاشهي ‌‌‌‌‌‌اصلي‌و‌کمياب‌بازالت

تتههيس‌جديههد‌در‌عمههان‌را‌شههاخص‌ماگماتيسهه ‌مههرتبط‌بهها‌‌‌

شده‌‌نازک‌اي‌شده‌در‌حاشي ‌قاره‌اي‌جايگزين‌هاي‌گوشته‌ستون

رسهد‌بيشهترين‌‌‌‌دانندا‌مدلي‌که‌به‌نظر‌مي‌زايي‌مي‌در‌اثر‌کافت

Li et.‌همخواني‌را‌با‌ماگماتيس ‌پرمين‌منطق ‌بلده‌داشته‌باشد

al. (2018)ايتي‌پرمين‌در‌مشهد‌که‌‌هاي‌کماتي‌با‌مطالع ‌سنگ‌

درز‌تتهيس‌کههن‌‌‌‌هاي‌مشههد‌در‌زمهين‌‌‌عنوان‌افيوليت‌تاکنون‌به

ماي‌سازندۀ‌آنهها‌را‌روب‌بخشهي‌سهتون‌‌‌‌شدند،‌ماگ‌قلمداد‌مي

اقيانوسي‌تتيس‌کههن‌‌‌اي‌درحال‌صعود‌به‌زير‌پشت ‌ميان‌گوشته

دهنهدۀ‌گسهترش‌‌‌‌هم ‌مهوارد‌يادشهده‌نشهان‌‌‌.‌اند‌در‌نظر‌گرفته

هاي‌ماگمايي‌پرمين‌در‌بازسهازي‌‌‌وسيع‌و‌اهميت‌فراوان‌سنگ

.هاي‌تتيس‌کهن‌و‌جديد‌هستند‌حوضه

‌

‌‌نتیجه

شهرقي‌بلهده‌‌‌‌ماگماتيس ‌آلکالن‌بازي ‌پرمين‌ميهاني‌در‌شهمال‌‌

در‌استان‌مازندران،‌در‌سهازند‌دورود‌و‌بخهش‌‌‌(‌البرز‌مرکزي)

ها‌‌ها،‌سيل‌شکل‌نفوري‌و‌با‌حوور‌داي ‌زيرين‌سازند‌روته‌به

هاي‌کوچ ‌ديابازي،‌ميکروگهابرويي‌و‌المپروفيهري‌و‌‌‌‌و‌توده

ي‌بهازالتي‌و‌‌هها‌‌شهکل‌روانهه‌‌‌در‌بخش‌بااليي‌سازند‌روتهه‌بهه‌‌

ههاي‌‌‌بهرخوف‌گهزارش‌‌.‌شهود‌‌هاي‌وابسته‌ديده‌مهي‌‌آررآواري

عنوان‌ماگمهاي‌باقيمانهده‌و‌‌‌‌هاي‌آررين‌نفوري‌به‌پيشين،‌سنگ

کنندۀ‌فعاليهت‌آتشفشهاني‌بخهش‌‌‌‌‌شده‌در‌مجاري‌تغذيه‌منجمد

بااليي‌سهازند‌روتهه‌گسهترش‌چشهمگيري‌در‌منطقهه‌دارنهدا‌‌‌‌‌‌‌

لتي‌بههين‌اي‌واحههد‌بههازا‌چينههه‌همینههين‌جايگههاه‌دقيهه ‌سههنگ

سازندهاي‌روته‌و‌نسن‌نيست،‌بلکه‌داخل‌بخش‌بااليي‌سازند‌

نشسهت‌سهازندهاي‌‌‌‌عم ‌ته‌محيط‌رمپ‌کربنات ‌ک .‌روته‌است

روته‌و‌نسن‌با‌پسروي‌سراسري‌درياي‌پرمين‌پاياني‌و‌تشکيل‌

درآمهد‌‌‌عنهوان‌پهيش‌‌‌حوض ‌کششي‌کافتي‌پالئوزوئي ‌بااليي‌به

ه‌تتهيس‌‌تشکيل‌حوض ‌تتيس‌جديد‌در‌بخهش‌جنهوبي‌حوضه‌‌‌

‌.کهن‌در‌البرز‌کاموً‌سازگار‌است

‌

سپاسگزاری

نگارندگان‌مقاله‌از‌حوزۀ‌معاونت‌پژوهشهي‌دانشهگاه‌صهنعتي‌‌‌‌

کهردن‌امکانهات‌مهالي‌و‌معنهوي‌انجهام‌‌‌‌‌‌‌شاهرود‌بهراي‌فهراه ‌‌

همینههين،‌از‌داوران‌.‌کننههد‌پههژوهش‌حاضههر‌سپاسههگزاري‌مههي

هها‌و‌‌‌فرهيخته‌که‌پيشنهادهاي‌ارزشمند‌آنان‌سبب‌رفع‌کاسهتي‌

‌.شود‌تقاي‌سطح‌علمي‌مقاله‌شد‌سپاسگزاري‌ميار

‌References Alavi M. Vaziri H. Seyed-Emami K. and Lasemi Y.

1997. The Triassic and associated rocks of the

Nakhlak and Aghdarband areas in central and

northeastern Iran as remnants of the southern

Turanian active continental margin. Geological

Society of America Bulletin 109(12): 1563-

1575.

Angiolini L. Balini M. Garzanti E. Nicora A. and

Tintori A. 2003. Gondwanan deglaciation and

opening of Neotethys: The Al Khlata and

Saiwan Formations of Interior Oman.

Palaeogeography, Palaeoclimatology,

Palaeoecology 196: 99–123. doi:

10.1016/S0031-0182(03)00315-8.

Assereto R. 1963. The Paleozoic formations in central

Elborz (Iran): Preliminary note Rivista Italiana

di Paleontologie Stratigrafia 69: 503-543.

Babaei Khou G. Adabi M.H. Jahani D. and Vaziri

M.H. 2013. Sedimentary Environment and

Sequence Stratigraphy of Ruteh Formation in

Sistan Section, Central Alborz. Journal of

Stratigraphy and Sedimentology Researches 29,

50(1): 43-58. In Persian with English abstract.

Bachmann M. and Hirsch F. 2006. Lower Cretaceous

carbonate platform of the eastern Levant


(Galilee and the Golan Heights), stratigraphy

and second-order sea-level change: Cretaceous

Research, 27:487-512.

Bastami L. Mousavi M.R. and Hosseini Barzi M. 2012.

Micofacies, Sedimentary Environment and sea

level‌changes in Ruteh Formation, Sangsar and

Mekaroud Sections, Central Alborz. Journal of

Stratigraphy and Sedimentology Researches 29,

50(1): 43-58. In Persian with English abstract.

Berberian M. and King G.C.P. 1981. Towards a

paleogeography and tectonic evolution of Iran.

Canadian Journal of Earth Sciences 18(2): 210-

265. Berra F. and Angiolini L. 2014. The Evolution of the

Tethys Region throughout the Phanerozoic: A

Brief Tectonic Reconstruction. In: Marlow L.,

Kendall C. and Yose L. (Eds.), Petroleum

systems of the Tethyan region, 106 1-27.

Memoir- American Association of Petroleum

Geologists. Besse J. Torcq F. Gallet Y. Ricou L.E. Krystyn L. and

Saidi A. 1998. Late Permian to Late Triassic

palaeomagnetic data from Iran: constraints on

the migration of the Iranian block through the

Tethyan Ocean and initial destruction of

Pangaea. Geophysical Journal International

135(1): 77-92. Best G. 2003. Igneous and metamorphic petrology.

Blackwell Science, 729p. Boulin J. 1988. Hercynian and Eocimmerian events in

Afghanistan and adjoining regions.

Tectonophysics 148(3–4): 253-278. Burchette T. P. and Wright V.P. 1992. Carbonateramp

depositional systems. Sedimentary Geology 79:

3-57.

Castillo P. Fanning C.M. Hervé F. and Lacassie J.P.

2016. Characterisation and tracing of Permian

magmatism in the south-western segment of the

Gondwananmargin; U–Pb age, Lu–Hf and O

isotopic compositions of detrital zircons from

metasedimentary complexes of northern

Antarctic Peninsula and western Patagonia.

Gondwana Research 36: 1-13.

http://dx.doi.org/10.1016/j.gr.2015.07.014

Dayhimi M. 2012. Petrology and geochemistry of

Devonian basic magmatism in Padha and

Khoshyelagh Formations, North of Shahrood,

MSc. Thesis, Shahrood University of

Technology, 150p.

Delavari M. Rostami F. and Dolati A. 2017. The

Central Alborz Permian basaltic magmatism: an

evidence of southern passive continental margin

of Paleo-Tethys. Petrology 8(29): 53-74.

Dunham R.J. 1962. Classification of carbonate rocks

according to deposiyional texture. In: Ham

W.E. (Ed), Classification of carbonate rocks:

Sympo. American Asoociation of Petroleum

Geologists Memoir: 108-121. Derakhshi M. and Ghasemi H. 2013. Soltan Maidan

Complex (SMC) in the eastern Alborz structural

zone, northern Iran: Magmatic evidence for

Paleotethys development. Arabian Journal of

Geoscience 6(11). Doi 10.1007/s12517-013-

1180-2.

Derakhshi M. and Ghasemi H. 2014. Ordovician-

Devonian magmatism in the north of Shahrood:

implication for long lived rifting of Paleotethys

in Eastern Alborz. Iranian Journal of Petrology

5(18): 105-122. Scientific Quarterly Journal of

University of Isfahan, Iran. In Persian with

English abstract. Derakhshi M. Ghasemi H. and Sahami T. 2014.

Geology and petrology of Soltan Maydan

Basaltic Complex in North-Northeast of

Shahrud, Eastern Alborz, North of Iran.

Scientific Quarterly Journal, Geosciences


Geological Survey of Iran. In Persian with

English abstract. Derakhshi M. Ghasemi H. and Koksal F.T. 2015.

Mineral chemistry and thermobarometery of

Soltan Maidan basalts. Iranian Journal of

Crystallography and Mineralogy 23(2): 257-

268. In Persian with English abstract.

Derakhshi M. Ghasemi H. and Miao L. 2017.

Geochemistry and petrogenesis of Soltan

Maidan basalts (E Alborz, Iran): Implications

for asthenosphere-lithosphere interaction and

rifting along the N margin of Gondwana.

Journal of Chemie der Erde.

doi.org/10.1016/j.chemer.2017.01.002.

Domeier M. and Torsvik T. H. 2014. Plate tectonics in

the late Paleozoic. Geoscience Frontiers 5(3):

303-350.

Flugel E. 2010. Microfacies of Carbonate Rocks:

Analysis, Interpretation and Application:

Springer-Verlag, Berlin, 996 p. Gaetani M. Angiolini L. Ueno K. Nicora A.

Stephenson M. H. Sciunnach D. Rettori R. Price

G. D. and Sabouri J. 2009. Pennsylvanian–Early

Triassic stratigraphy in the Alborz Mountains

(Iran). Geological Society, London, Special

Publications 312(1): 79-128.

Garzanti E. and Sciunnach D. 1997. Early

Carboniferous onset of Gondwanian glaciation

and Neo-Tethyan rifting in Southern Tibet.

Earth and Planetary Science Letters 148: 359–

365. doi: 10.1016/S0012-821X(97)00028-9.

Garzanti E. Le Fort P. and Sciunnach D. 1999. First

report of Lower Permian basalts in South Tibet:

Tholeiitic magmatism during break-up and

incipient opening of Neotethys. Journal of

http://dx.doi.org/10.1016/j.gr.2015.07.014


Asian Earth Sciences 17: 533–546.

doi:10.1016/S1367-9120(99)00008-5.

Ghasemi H. and Jamshidi Kh. 2012. Geochemistry,

petrology and proposed tectonomagmatic model

for generation of alkaline basic rocks in the base

of the Shemshak Formation, the eastern Alborz

zone. Iranian Journal of Crystallography and

Mineralogy 19(4): 699-714. In Persian with

English abstract.

Ghasemi H. and Khanalizadeh A. 2012. Toye-Darvar

A-type Granitoid, Southwest of Damghan:

Constraints on the Paleotethyan Extensional

Basin of lower Paleozoic’s in Alborz. Iranian

Journal of Crystallography and Mineralogy

20(1): 3-24. In Persian with English abstract. Ghasemi H. and Jamshidi Kh. 2013. Investigation of

source region properties of alkaline basic rocks

in the base of Shemshak Formation in the

eastern Alborz zone. Quarterly Iranian Journal

of Geology 7(27): 17-29. In Persian with

English abstract. Ghasemi H. and Kazemi Z. 2013. Tectonic setting and

source characteristics of the Abarsej formation

igneous rocks (Upper Ordovician), eastern

Alborz, north of Shahrood. Iranian Journal of

Crystallography and Mineralogy 21(2): 319-


Ghasemi H. Allahyari S. Taheri A. and Sadeghian M.

2013. Stratigraphic Position and Textural

Analysis of Volcanic Rocks of the Abbasabad

Volcano-Sedimentary Belt, NE Shahrood.

Journal of Stratigraphy and Sedimentology

Researches 29, 50(3): 25-42. In Persian with

English abstract.

Ghasemi H. and Dayhimi M. 2015. Devonian Alkaline

Basic Magmatism in Eastern Alborz, North of

Shahrood: Evidence for Paleotethys Rifting.

Quarterly Iranian Journal of Geology 8(32): 19-


Ghasemi H. Kazemi Z. and Salehian Sh. 2015.

Comparision of the mafic igneous rocks from

Ghelli formation (Upper Ordovician) and

Gorgan schists in the eastern Alborz Zone.



Geological Survey of Iran. In Persian with

English abstract.

Ghasemi H. Rostami Hosouri M. and Sadeghian M.

2018. Basic Magmatism in the Extentional

Back-arc Basin of the Lower-Middle Jurassic on

the Northern Edge of Central Iran-South of

Eastern Alborz Zones, Shahrood-Damghan.

Geosciences, 27 (107): 123-136. Scientific

Quarterly Journal of Geological Survey of Iran.

In Persian with English abstract. Glaus M. 1964. Trias und Oberperm im zentralen

Elburs (Persien). Eclogae Geologicae Helvetiae

57: 497–508. Horton B.K. Hassanzadeh J. Stockli D.F. Axen G.J.

Gillis R.J. Guest B. Amini A. Fakhari M.D.

Zamanzadeh S.M. and Grove M. 2008. Detrital

zircon provenance of Neoproterozoic to

Cenozoic deposits in Iran: Implications for

chronostratigraphy and collisional tectonics.

Tectonophysics 451(1–4): 97-122.

Lasemi Y. 2001. Facies Analysis, Depositional

Environmentd and Sequence Stratigraphy of the

Upper Pre-Cambrian and Paleozoic Rocks of

Iran. Publication of Geolojical Survey of Iran,

Tehran, 180 p.

Longman M.W. 1981. A process approach to

recognizing facies of reef complexes. In:

Toomey D.F. (Eds.), European Fossil Reef

Models, SEPM (Society for Sedimentary

Geology), Special publications, Tulsa 30: 9-40.

Maury R.C. Bechennec F. Cotton J. Caroff M. Cordey

F. and Marcoux J. 2003. Middle Permian

plume-related magmatism of the Hawasina

Nappes and the Arabian Platform: Implications

on the evolution of the Neotethyan margin in

Oman. TECTONICS 22(6) 1073.

doi:10.1029/2002TC001483 Mobasheri M. Ghasemi H. Rahimi B. and Rostami-

Hossuri M. In Press. Skeletal, Spinifex and

Harrisitic Textures in Upper Paleozoic

Komatiitic Sills and Lavas from Mashhad-

Virani Complex, NE Iran. Journal of Economic

Geology. In Persian with English abstract.

Naderi A. Ghasemi H. Santos J.F. Rocha F. Griffin

W.L. Shafaiimoghadam H. and Lambrini P.

2018a. Petrogenesis and tectonic setting of the

Tuyeh-Darvar Granitoid (Northern Iran):

Constraints from zircon U-Pb geochronology

and Sr-Nd isotope geochemistry. Lithos.

doi:10.1016/j.lithos.2018.08.034

Naderi A. Ghasemi H. and Lambrini P. 2018b.

Amphibole mineral chemistry and

geothermobarometry of the emplacement depth

of Touyeh- Darvar pluton, Southwest of

Damghan, Semnan. Kharazmi Journal of Earth

Sciences, 4(1): 43-56. In Persian with English

abstract.

Nikishin A.M. Ziegler P.A. Abbott D. Brunet M.F. and

Cloetingh S. 2002. Permo–Triassic intraplate

magmatism and rifting in Eurasia: implications

for mantle plumes and mantle dynamics.

Tectonophysics 351(1–2): 3-39. Nixon G.T. and Pearce T.H. 1987. Lase-interferometry

study of oscillatory zoning in plagioclase: The

record of magma mixing and phenocryst

recycling in calc alkaline of magma chamber

Iztaceihaut volcano, Mexico. American

https://gnf.khu.ac.ir/article-1-2625-en.pdf




https://gnf.khu.ac.ir/browse.php?mag_id=7&slc_lang=en&sid=1


Mineralogist 72: 1144-1162.

Rahimi B. 2002. Structural Studies of Alborz

Mountains in North of Damghan. PhD. Thesis,

Faculty of Earthsciences, Shahid Beheshti

University, Tehran, Iran. 208 p.

Robertson A.H.F. and Searle M. 1990. The northern

Oman Tethyan Continental margin:

Stratigraphy, Structure, Concepts and

Controversies. In: Robertson A.H., Searle M.P.,

and Ries A.C. (Eds.), The Geology and

Tectonics of the Oman Region. Geological

Society of London, Special Publication 49: 3–

25.

Rostami F. Delavari M. Amini S. and Dolati A. 2018.

Mineral chemistry of the Permian basalts from

north of Baladeh, Central Alborz:

Geothermometry and tectonomagmatic setting.

Scientific Quarterly Journal, Geosciences 27

(106): 3-14. (in Persian).

Saidi A. Brunnet M.F. and Ricou L.E. 1997.

Continental accretion of the Iran Block to

Eurasia as seen from Late Paleozoic to early

Cretaceous subsidence curves. Geodinamica

Acta 10: 189–208.

Saidi A. and Ghasemi M.R. 1991. Geological map of

Baladeh. scale 1/100000. Geological Survey of

Iran. Stampfli G. Marcoux J. and Baud A. 1991. Tethyan

margins in space and time. Palaeogeography,

Palaeoclimatology, Palaeoecology 87: 373–409.

doi:10.1016/0031-0182(91)90142-E.

Stampfli G.M. and Borel G.D. 2002. A plate tectonic

model for the Paleozoic and Mesozoic

constrained by dynamic plate boundaries and

restored synthetic oceanic isochrons. Earth and

Planetary Science Letters 196 (1-2): 17–33. doi:

10.1016/S0012-821X(01)00588-X.

Stewart M.L. and Pearce T.H. 2004. Sieve-textured

plagioclase in dacitic magma: Interference

imaging results. American Mineralogist 89:

348-351. Stöcklin J. 1974. Possible ancient continental margins

in Iran: The geology of continental margins.

Springer: 873-887. Tsuchiyama A. 1985. Dissolution kinetics of

plagioclase in melt of the system diopside –

albite – anorthite and origion of dusty

plagioclase in Andesite: Contrib. Min. Petrol.

89: 1-16.

Tucker M.E. and Wright V.P. 1990. Carbonate

sedimentology. London, Blackwell Scientific

Publications, 482p.

Upton B.G.J. Stephenson D. Smedley P.M. Wallis

S.M. and Fitton J.G. 2004. Carboniferous and

Permian magmatism in Scotland. Geological

Society, London, Special Publications 223: 195-

218. Vahdati Daneshmand F. 1991. Geological map of

Amol. scale 1/250000. Geological Survey of

Iran.

Vahdati Daneshmand F. 1999. Geological map of

Amol. scale 1/100000. Geological Survey of

Iran. Vaziri-Moghaddam H. Taheri A. and Kimiagari M.

2009. Foraminifera index genera and

palaeoecology. Jihad Daneshgahi Isfahan

Publication, 366p.

Wilmsen M. Fürsich F.T. Seyed-Emami K. Majidifard

M.R. and Taheri J. 2009. The Cimmerian

Orogeny in northern Iran: tectono-stratigraphic

evidence from the foreland. Terra Nova 21(3):

211-218. Wilson J. L. 1975. Carbonate facies in geological

history. Springer, New York, 471p.

Li X. Miao L. Zhang F. Ghasemi H. Zhu S. and Yang

S. 2018. Mashhad komatiitic rocks in NE Iran:

Origin and implications for the evolution of the

Paleo-Tethyan Ocean. Geological Journal: 1-21.

https://doi.org/10.1002/gj.3329. Zanchi A. Zanchetta S. Berra F. Mattei M. Garzanti E.

Molyneux S. Nawab A. and Sabouri J. 2009.

The Eo-Cimmerian (Late? Triassic) orogeny in

north Iran. Geological Society, London, Special

Publications 312(1): 31-55.

Zhu D.C. Mo X.X. Zhao Z.D. Niu Y. Wang L.Q. Chu

Q.H. Pan G.T. Xu J.F. and Zhou C.Y. 2010.

Presence of Permian extension- and arc-type

magmatism in southern Tibet: Paleogeographic

implications. Geological Society of American

Bulletin 122(7/8): 979–993. doi:

10.1130/B30062.1.

Zohdi A. 2018. Sedimentary environment and

sequence stratigraphy of the Routeh Formation

in the west of Zanjan (Agh-Bolagh section).


27(108): 133-144. Scientific Quarterly Journal

of Geological Survey of Iran. In Persian with

English abstract.

Documents

Stratigraphic position and diversity occurrences of basic ...jssr.ui.ac.ir/article_23585_b5376dd8e890c3868d59696186bc0dc8.pdf · Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches