Embed Size (px)
Citation preview
str. 1
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO
NA WYDZIALE LEKARSKIM I
ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW
1. NAZWA PRZEDMIOTU: Patomorfologia
2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot:
Zakład Patomorfologii Klinicznej Katedry Patomorfologii Klinicznej Uniwersytetu
Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę:
Adres: ul. Przybyszewskiego 49, 60–355 Poznań
Tel. /Fax: 61 869 14 66 / 61 869 15 09
Internet: www.patklin.ump.edu.pl
E-mail: [email protected]
4. Kierownik jednostki:
Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw.
5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS
Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw.
6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do
platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) :
Nazwisko: prof. dr hab. med. Przemysław Majewski
Tel. kontaktowy: 61 869 14 66
Możliwość kontaktu – konsultacje (dni, godz., miejsce): w dni robocze od godziny
800 do 1330 poprzez sekretariat Zakładu Patomorfologii Klinicznej
E-mail: [email protected]
Osoba zastępująca: dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM
Kontakt: w dni robocze od godziny 800 do 1330 poprzez sekretariat Zakładu
Patomorfologii Klinicznej, e-mail: [email protected]
str. 2
7. Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok: III
Semestr: V i VI
8. Liczba godzin ogółem: 170 liczba pkt.ECTS: 14
Jednostki uczestniczące w nauczaniu
Semestr zimowy/letni
liczba godzin
W Ć Ćwiczenia
kategoria
S
Zakład Patomorfologii Klinicznej 34/12 64/20 B 0/40
Razem: 46 84 B 40
9. SYLABUS
Nazwa
przedmiotu/modułu Patomorfologia
Wydział Wydział Lekarski I
Nazwa kierunku studiów Kierunek lekarski
Poziom kształcenia Jednolite studia magisterskie
Forma studiów Stacjonarne, 6-letnie
Język przedmiotu Polski
Rodzaj przedmiotu
obowiązkowy fakultatywny
Rok studiów/semestr
I II III IV V VI
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 11 12
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z
podziałem na formy
prowadzenia zajęć
170, w tym: 46 - wykłady, 40 - seminaria, 84 – ćwiczenia, 0 – fakultety
Założenia i cele
przedmiotu
Założeniem i celem zajęć z patomorfologii dla studentów III roku kierunku
lekarskiego jest przyswojenie wiedzy niezbędnej do wykonywania zawodu
lekarza w zakresie patomorfologii ogólnej i patomorfologii szczegółowej
narządów i układów ze szczególnym uwzględnieniem choroby nowotworowej.
Symbol
efektów
kształcenia
zgodnie ze
standardami
OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Metody weryfikacji
osiągnięcia
zamierzonych efektów
kształcenia:
WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
Grupa treści
podstawo-
wych A. 8.
Wiedza z zakresu patomorfologii ogólnej w zakresie zaburzeń w
krążeniu, zmian wstecznych i rozplemowych oraz zapaleń i
nowotworów. Jak również znajomość podstaw patomorfologii
szczegółowej narządów i układów ze szczególnym
Student zdaje
2 sprawdziany
z histokliniki,
sprawdzian z zajęć
str. 3
uwzględnieniem patomorfologii onkologicznej i zasad diagnostyki
histopatologicznej nowotworów.
sekcyjnych
i sprawdzian
wyjściowy
po zaliczeniu bloku
seminariów
z patomorfologii
narządowej.
UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
Grupa treści
podstawo-
wych A. 8.
Umiejętność ustalania wskazań do wykonania inwazyjnych badań
morfologicznych; rozpoznawania zmian morfologicznych
występujących w procesie patologicznym; interpretacji wyników
badań morfologicznych; pobierania i zabezpieczenia materiału do
badań.
cd.
Stopień za 2 działy
ćwiczeń z
histokliniki
wystawiany jest na
podstawie wyniku
testu, sprawdzianu
ustnego i średniej
oceny za ćwiczenia.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
- - -
PUNKTY ECTS 14
TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:
Tematyka Forma (wykłady,semina-
ria,, ćwiczenia,
zaj.fakultatywne,
itp)
Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie, obrzęk wstrząs. Zakrzepica, zatory, zawały,
rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe.
Patomorfologia procesów adaptacyjnych (zanik, rozrost, przerost, metaplazja).
Zwyrodnienia, martwice i apoptoza – definicje, patomechanizmy, przykłady.
Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje, przykłady. Regeneracja. Choroby
o immunologicznym mechanizmie uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości typu
I, II, III, IV.
Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, nowotwory łagodne i złośliwe,
różnicowanie, dojrzewanie, anaplazja. Szerzenie się chorób nowotworowych. Wpływ
nowotworu na ustrój gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe.
Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca – definicja, patomechanizmy, formy
morfologiczne, powikłania. Choroby serca: niewydolność krążenia prawokomorowa i
lewokomorowa, choroba niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego,
kardiomiopatie.
Choroby płuc: rozedma, zapalenia płuc, gruźlica, pylice - definicje, podziały,
patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady, powikłania. Nowotwory łagodne
i złośliwe płuc.
Choroby układu pokarmowego: zapalenia przełyku, przełyk Barretta’a, zapalenia
Wykłady
str. 4
żołądka, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zespoły złego wchłaniania,
idiopatyczne zapalenia jelit. Nowotwory łagodne i złośliwe i zmiany rzekomo
nowotworowe przewodu pokarmowego.
Choroby wątroby i dróg żółciowych: stłuszczenie wątroby, zapalenia wątroby,
marskość – definicje, podziały, patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady,
powikłania, alkoholowe zapalenie wątroby, kamica żółciowa. Choroby nowotworowe
i nienowotworowe egzokrynnej trzustki.
Choroby nienowotworowe nerek: zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, martwica.
Nowotwory złośliwe, łagodne i stany rzekomo-nowotworowe nerek.
Choroby nowotworowe i nienowotworowe pęcherza moczowego. Choroby męskiego
układu rozrodczego: zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty.
Nowotwory jąder i prącia.
Niedokrwistość – definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Skazy
krwotoczne – definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Choroby rozrostowe
nienowotworowe i nowotworowe układu krwiotwórczego i limfatycznego: przykłady,
patomechanizm, postacie morfologiczne, powikłania.
Choroby nienowotworowe tarczycy, nadnerczy i przysadki (zespoły kliniczno
patomorfologiczne, które im towarzyszą). Choroby nowotworowe gruczołów
wydzielania wewnętrznego. Nowotwory trzonu i szyjki macicy – definicje,
patogeneza, typy histologiczne. Zapalenia jajowodów. Ciąża ektopowa. Choroby
przenoszone drogą płciową.
Nienowotworowe i nowotworowe choroby jajników. Nienowotworowe i
nowotworowe choroby gruczołu piersiowego.
Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Choroby kości: krzywica, osteoporoza,
rozmiękanie kości, nowotwory kości.
Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty nabłonkowe, znamiona barwnikowe,
czerniak.
Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego, tętniaki mózgu, udar
niedokrwienny i krwotoczny mózgu, zatory w ośrodkowym układzie nerwowym,
zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu, nowotwory ośrodkowego układu
nerwowego – pojęcia podstawowe.
Zaburzenia w krążeniu: zakrzepica, wstrząs: przekrwienie czynne i bierne, krwotoki,
zakrzepica, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, zatory (płuca,
ogólnoustrojowe, wodami płodowymi, zatory gazowe, choroba kesonowa, choroba
dekompresyjna, zatory tłuszczowe), zawały.
Zmiany wsteczne i zmiany adaptacyjne: wzrost, dojrzewanie i różnicowanie
komórek, przerost, rozrost, zaniki, metaplazja, dysplazja, zwapnienia, uszkodzenie
komórek, martwice i apoptoza.
Zapalenia: zapalenia ostre i przewlekłe. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie.
Mechanizmy biorące udział w odpowiedzi zapalnej i czynniki je warunkujące.
Nowotworzenie - pojęcia podstawowe. Diagnostyka laboratoryjna chorób
nowotworowych (badania cytologiczne, histologiczne, immunohistochemia, badania
DNA, cytometria przepływowa, mikroskopia elektronowa).
Choroby naczyń: etapy powstawania blaszki miażdżycowej, stwardnienie tętnic
Moenckeberga, udary mózgu, zawał serca. Guzkowe zapalenie tętnic. Naczyniaki
krwionośne i limfatyczne. Ziarniniak naczyniasty. Choroby serca: niewydolność
lewo- i prawo-komorowa serca. Zawał mięśnia serca. Gorączka reumatyczna,
zapalenia wsierdzia, nadciśnienie, kardiomiopatie.
Ćwiczenia z
mikroskopii
wirtualnej
str. 5
Zaburzenia w zakresie krwiotworzenia i przemiany hemoglobiny: hematopoeza,
niedokrwistości, retikulocytoza. Żelazica wątroby. Zaburzenia w zakresie krwinek
białych: białaczki, chłoniaki, histiocytozy, aplazja szpiku. Typy choroby Hodgkina,
chłoniaki przewodu pokarmowego.
Choroby płuc: rozedma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, typy
zapalenia płuc, ostra niewydolność oddychania dorosłych, pylice. Zespół płucno
sercowy. Nowotwory płuc oraz głowy i szyi.
Choroby układu pokarmowego: choroba wrzodowa, zapalenie wyrostka
robaczkowego, rak przełyku i żołądka, polipy nowotworowe i nienowotworowe, rak
okrężnicy. Choroby wątroby i dróg żółciowych: zapalenia wątroby (marskość),
nowotwory wątroby. Choroby trzustki: zapalenia trzustki, martwica Balserowska.
Choroby układu dokrewnego: zespół Waterhouse-Friederichsena, zapalenia tarczycy,
nowotwory tarczycy, nowotwory przysadki, zespół pustego siodła tureckiego.
Choroby nadnerczy.
Choroby nerek: odmiedniczkowe zapalenie nerek, kłębuszkowe zapalenia nerek,
nadciśnienie w chorobach nerek. Nerki w skrobiawicy. Cukrzyca i powikłania.
Nowotwory układu moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego: zapalenia
jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. Nowotwory jąder (germinalne).
Choroby żeńskiego układu rozrodczego: ciąża pozamaciczna, endometrioza,
nowotwory macicy, nowotwory janika, zaśniad groniasty, kosmówczak. Choroby
gruczołu piersiowego: zmiany włóknisto-torbielowate, rak piersi.
Choroby skóry: znamiona, czerniak złośliwy, nowotwory nabłonkowe.
Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, choroby
naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory ośrodkowego układu
nerwowego Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu
nerwowego, choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory
ośrodkowego układu nerwowego.
Wprowadzenie: przepisy prawne i zasady techniki sekcyjnej zwłok.
Omówienie bieżącego lub archiwalnego przypadku sekcyjnego:
a) zagadnienia związane z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu
pacjenta,
b) sekcja zwłok,
c) ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i sformułowanie rozpoznania sekcyjnego.
Ćwiczenia
sekcyjne
Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe tkanek miękkich.
Nowotwory układu oddechowego.
Nowotwory narządu rodnego.
Nowotwory przewodu pokarmowego.
Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego i przysadki.
Nowotwory układu moczowego i prostaty.
Nowotwory wątroby, trzustki i ślinianek.
Patomorfologia zapaleń wątroby.
Nowotwory układu chłonnego.
Nowotwory gruczołów dokrewnych.
Patomorfologia kłębuszkowych chorób nerek.
Patomorfologia serca.
Patomorfologia nowotworów sutka.
Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe skóry
Seminaria
z patologii
narządowej
str. 6
LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA:
I. Podstawowa:
1. Kumar, Cotran, Robbins: „Robbins Patologia.” Wydanie II polskie pod redakcją
Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław, 2014.
II. Uzupełniająca:
1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: „Patologia znaczy słowo o chorobie”. Wydanie
drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009.
2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: „Patomorfologia kliniczna”. Wydanie III, PZWL,
Warszawa, 2007.
3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: „ Sekcja zwłok”. Wydanie IV, PZWL, Warszawa,
1990.
WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:
Zaliczenie zajęć: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu dwóch sprawdzianów po
zakończeniu działu 1 i 2 ćwiczeń z histokliniki, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia
sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii narządowej. Stopień na sprawdzianie z
histokliniki wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny uzyskanej
w czasie ćwiczeń. Szczegółowe zasady zaliczania zajęć na III roku zostały podane w regulaminach
zajęć.
Egzamin teoretyczny:
Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami jednokrotnego
wyboru. Za próg zaliczenia egzaminu przyjęto 60% prawidłowych odpowiedzi. Do pierwszego terminu
egzaminu muszą przystąpić obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po konsultacji z samorządem
studenckim ustala się trzy terminy egzaminu testowego.
Ostateczną ocenę z przedmiotu ustalamy na podstawie oceny z testu egzaminacyjnego stanowiącej 70%
oceny egzaminacyjnej i średniej ocen uzyskanych w czasie zajęć z patomorfologii stanowiącej 30%
oceny egzaminacyjnej.
Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę bardzo dobrą, zalicza
się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z zajęć na III roku.
Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie przedstawił
dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie będzie miał wpisaną ocenę
niedostateczną. Dla studentów z nieobecnością usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy
termin egzaminu testowego.
Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za pośrednictwem
sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej.
str. 7
10.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów
Wykłady - Semestr zimowy/letni
Sala Wykładowa im. Zeylanda w budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej
Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby
prowadzącej zajęcia
Wykład 1.
Wprowadzenie do patomorfologii. Patomorfologia
procesów adaptacyjnych (zanik, rozrost, przerost,
metaplazja). Zwyrodnienia, martwice i apoptoza –
definicje, patomechanizmy, przykłady.
Prof. Przemysław
Majewski
Wykład 2.
Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie,
obrzęk i wstrząs. Zakrzepica, zatory, zawały,
rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe.
Prof. Wiesława
Salwa-Żurawska
Wykład 3.
Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje,
przykłady. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie. Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Wykład 4.
Choroby o immunologicznym mechanizmie
uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości typu I,
II, III, IV. Amyloidoza.
Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Wykład 5.
Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, nowotwory
łagodne i złośliwe, różnicowanie, dojrzewanie,
anaplazja, kataplazja, dysplazja. Szerzenie się chorób
nowotworowych. Wpływ nowotworu na ustrój
gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe.
Prof. Przemysław
Majewski
Wykład 6.
Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca –
definicja, patomechanizmy, formy morfologiczne,
powikłania.
Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Wykład 7.
Choroby serca: niewydolność krążenia
prawokomorowa i lewokomorowa, choroba
niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego,
kardiomiopatie.
Prof. Przemysław
Majewski
str. 8
Wykład 8.
Niedokrwistość – definicje, przykłady,
patomechanizm, powikłania. Skazy krwotoczne –
definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania.
Choroby rozrostowe nienowotworowe i
nowotworowe układu krwiotwórczego i
limfatycznego - przykłady, patomechanizm, postacie
morfologiczne, powikłania.
Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Wykład 9.
Testowy sprawdzian wiadomości z działu I
ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej.
Prof. Przemysław
Majewski/dr hab.
Aldona Woźniak,
prof. UM
Wykład 10.
Choroby płuc nienowotworowe: rozedma, zapalenia
płuc, gruźlica, pylice - definicje, podziały,
patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady,
powikłania.
Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Wykład 11.
Patomorfologia chorób nowotworowych płuca:
nowotwory łagodne, złośliwe, nowotwory
neuroendokrynne i stany rzekomo nowotworowe.
Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Wykład 12.
Patomorfologia chorób górnego odcinka przewodu
pokarmowego: zapalenia przełyku, przełyk
Barretta’a, zapalenia żołądka, choroba wrzodowa
żołądka i dwunastnicy, nowotwory przełyku i
żołądka.
Prof. Przemysław
Majewski
Wykład 13.
Patomorfologia chorób dolnego odcinka przewodu
pokarmowego: zespoły złego wchłaniania,
idiopatyczne zapalenia jelit, nowotwory łagodne,
złośliwe i zmiany rzekomo nowotworowe
Prof. Przemysław
Majewski
str. 9
Wykład 14.
Choroby wątroby i dróg żółciowych: zwyrodnienia,
zapalenia, marskość, kamica żółciowa oraz
nowotwory łagodne i złośliwe. Choroby
nowotworowe i nienowotworowej części
egzokrynnej trzustki.
Prof. Wiesława
Salwa-Żurawska
Wykład 15.
Patomorfologia chorób nienowotworowych nerek:
zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, martwica.
Nowotwory złośliwe, łagodne i stany rzekomo
nowotworowe nerek.
Prof. Wiesława
Salwa-Żurawska
Wykład 16.
Choroby nowotworowe i nienowotworowe pęcherza
moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego:
zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak
prostaty. Nowotwory jąder i prącia.
Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Wykład 17.
Choroby nienowotworowe tarczycy, nadnerczy i
przysadki (zespoły kliniczno-patomorfologiczne,
które im towarzyszą). Patomorfologia chorób
nowotworowych gruczołów wydzielania
wewnętrznego.
Dr med.
Małgorzata
Janicka-Jedyńska
Wykład 18.
Testowy sprawdzian wiadomości z działu II
ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej.
Prof. Przemysław
Majewski/dr hab.
Aldona Woźniak,
prof. UM
Wykład 19.
Nowotwory trzonu i szyjki macicy – definicje,
patogeneza, typy histologiczne. Zapalenia
jajowodów. Ciąża ektopowa. Choroby przenoszone
drogą płciową.
Dr med. Katarzyna
Iwanik
str. 10
Wykład 20.
Nienowotworowe i nowotworowe choroby jajników.
Nienowotworowe i nowotworowe choroby gruczołu
piersiowego.
Dr med. Katarzyna
Iwanik
Wykład 21.
Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Choroby
kości: krzywica, osteoporoza, rozmiękanie kości,
nowotwory kości.
Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Wykład 22. Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty
nabłonkowe, znamiona barwnikowe, czerniak.
Prof. Przemysław
Majewski
Wykład 23.
Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego,
tętniaki mózgu, udar niedokrwienny i krwotoczny
mózgu, zatory w ośrodkowym układzie nerwowym,
zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu,
nowotwory ośrodkowego układu nerwowego –
pojęcia podstawowe.
Dr med. Donata
Jarmołowska-
Jurczyszyn
Ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej - Semestr zimowy/letni
Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA
Ćwiczenie 1
Zaburzenia w krążeniu:
zakrzepica, wstrząs:
przekrwienie czynne i bierne,
krwotoki, zakrzepica, zespół
wykrzepiania
wewnątrznaczyniowego, zatory
(płuca, ogólnoustrojowe,
wodami płodowymi, zatory
gazowe, choroba kesonowa,
choroba dekompresyjna, zatory
tłuszczowe), zawały.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 2
Zmiany wsteczne i zmiany
adaptacyjne: wzrost,
dojrzewanie i różnicowanie
komórek, przerost, rozrost,
zaniki, metaplazja, dysplazja,
zwapnienia, uszkodzenie
komórek, martwice i apoptoza.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
str. 11
Ćwiczenie 3
Zapalenia: zapalenia ostre i
przewlekłe. Regeneracja,
naprawa, bliznowacenie.
Mechanizmy biorące udział w
odpowiedzi zapalnej i czynniki
je warunkujące.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 4
Nowotworzenie - pojęcia
podstawowe. Diagnostyka
laboratoryjna chorób
nowotworowych (badania
cytologiczne, histologiczne,
immunohistochemia, badania
DNA, cytometria przepływowa,
mikroskopia elektronowa).
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 5
Choroby naczyń: etapy
powstawania blaszki
miażdżycowej, stwardnienie
tętnic Moenckeberga, udary
mózgu, zawał serca. Guzkowe
zapalenie tętnic. Naczyniaki
krwionośne i limfatyczne.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 6
Choroby serca: niewydolność
lewo- i prawokomorowa serca.
Zawał mięśnia serca. Gorączka
reumatyczna, zapalenia
wsierdzia, nadciśnienie,
kardiomiopatie.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 7
Zaburzenia w zakresie
krwiotworzenia i przemiany
hemoglobiny: hematopoeza,
niedokrwistości, retikulocytoza.
Żelazica wątroby. Zaburzenia w
zakresie krwinek białych:
chłoniaki, histiocytozy, aplazja
szpiku. Typy choroby Hodgkina,
chłoniaki przewodu
pokarmowego.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
str. 12
Ćwiczenie 8 Sprawdzian z działu I:
ćwiczenia 1 – 7.
Prof. Przemysław
Majewski / dr hab.
Aldona Woźniak
prof. UM
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 9
Choroby płuc: rozedma,
przewlekłe zapalenie oskrzeli,
astma oskrzelowa, typy
zapalenia płuc, ostra
niewydolność oddychania
dorosłych, pylice. Zespół płucno
sercowy. Nowotwory płuc
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 10
Choroby układu pokarmowego:
choroba wrzodowa, zapalenie
wyrostka robaczkowego, rak
przełyku i żołądka, polipy
nowotworowe i
nienowotworowe, rak okrężnicy.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 11
Choroby wątroby i dróg
żółciowych: zapalenia wątroby
(marskość), nowotwory wątroby.
Choroby trzustki: zapalenia
trzustki, martwica Balserowska.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 12
Choroby układu dokrewnego:
zespół Waterhouse-
Friederichsena, zapalenia
tarczycy, nowotwory tarczycy,
nowotwory przysadki, zespół
pustego siodła tureckiego.
Choroby nadnerczy.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 13
Choroby nerek: odmiedniczkowe
i kłębuszkowe zapalenia nerek,
nadciśnienie w chorobach nerek.
Nerki w skrobiawicy. Cukrzyca i
powikłania. Nowotwory nerek.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
str. 13
Ćwiczenie 14
Choroby męskiego układu
rozrodczego: zapalenia jąder,
łagodny przerost prostaty, rak
prostaty. Nowotwory jąder
(germinalne). Choroby skóry:
znamiona, czerniak złośliwy,
nowotwory nabłonkowe.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 15
Choroby żeńskiego układu
rozrodczego: ciąża
pozamaciczna, endometrioza,
nowotwory macicy, nowotwory
jajnika, zaśniad groniasty,
kosmówczak. Choroby gruczołu
piersiowego: zmiany włóknisto-
torbielowate, rak piersi.
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 16
Choroby układu nerwowego:
zakażenia ośrodkowego układu
nerwowego, choroby
naczyniowe ośrodkowego
układu nerwowego. Nowotwory
ośrodkowego układu nerwowego
Prof. Przemysław
Majewski / dr med.
Katarzyna Iwanik
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenie 17 Sprawdzian z działu II:
ćwiczenia 9 – 16
Prof. Przemysław
Majewski / dr hab.
Aldona Woźniak
prof. UM
Sale
ćwiczeniowe
nr: 4, 5, 6, 8.
Ćwiczenia sekcyjne - Semestr letni
Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA
Ćwiczenie 1.
Wprowadzenie: przepisy prawne
i zasady techniki sekcyjnej
zwłok
Dr med. Donata
Jarmołowska-
Jurczyszyn
Sala
sekcyjna.
Ćwiczenie 2, 3 i 4.
Omówienie bieżącego lub
archiwalnego przypadku
sekcyjnego:
a) zagadnienia związane z
chorobą podstawową oraz
Dr med. Donata
Jarmołowska-
Jurczyszyn
Sala
sekcyjna
str. 14
patomechanizmem zgonu
pacjenta,
b) sekcja zwłok,
c) ustalenie przyczyny zgonu
pacjenta i sformułowanie
rozpoznania sekcyjnego.
Ćwiczenie 5.
1.Omówienie bieżącego lub
archiwalnego przypadku
sekcyjnego:
a)zagadnienia związane z
chorobą podstawową oraz
patomechanizmem zgonu
pacjenta,
b)sekcja zwłok,
c)ustalenie przyczyny zgonu
pacjenta i sformułowanie
rozpoznania sekcyjnego.
2.Zaliczenie ćwiczeń
sekcyjnych
Dr med. Donata
Jarmołowska-
Jurczyszyn
Sala
sekcyjna
Seminaria - Semestr letni
Tematyka seminariów Osoba odpowiedzialna SALA
Seminarium 1.
Nowotwory i choroby
nienowotworowe ośrodkowego
układu nerwowego i przysadki
Dr med. Donata
Jarmołowska –
Jurczyszyn
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
Seminarium 2.
Nowotwory i zmiany rzekomo
nowotworowe przewodu
pokarmowego
Dr med. Katarzyna
Iwanik
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
Seminarium 3.
Nowotwory i zmiany rzekomo
nowotworowe układu
oddechowego.
Prof. Wiesława
Biczysko
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
str. 15
Seminarium 4.
Nowotwory i zmiany rzekomo
nowotworowe narządu rodnego i
sutka
Lek. med.
Katarzyna
Bednarek-Rajewska
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
Seminarium 5.
Nowotwory wątroby, trzustki i
gruczołów ślinowych oraz
patomorfologia zapaleń wątroby
Dr hab. Aldona
Woźniak, prof. UM
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
Seminarium 6.
Nowotwory układu moczowego,
prostaty i patomorfologia
kłębuszkowych chorób nerek
Prof. Wiesława
Salwa-Żurawska
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
Seminarium 7. Patomorfologia chorób serca Prof. Przemysław
Majewski
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
Seminarium 8.
Nowotwory i zmiany rzekomo
nowotworowe gruczołów
dokrewnych i skóry
Dr med. Małgorzata
Janicka-Jedyńska
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
Seminarium 9. Nowotwory i zmiany rzekomo
nowotworowe tkanek miękkich
Dr med. Paweł
Kurzawa
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
Seminarium 10.
1. Nowotwory układu chłonnego
2. Zaliczenie zajęć –
sprawdzian testowy
1.Dr med. Janusz
Kaczmarek
2.Dr hab. Aldona
Woźniak,
prof. UM
Sala
ćwiczeniowa
3 i 6.
str. 16
11. Organizacja zajęć:
UWAGA:
Na terenie Zakładu Patomorfologii Klinicznej obowiązuje całkowity zakaz
używania telefonów komórkowych, jak i innego sprzętu mogącego robić
dokumentację zdjęciową zajęć dydaktycznych.
Zajęcia z patomorfologii na III roku odbywają się zgodnie z planem zajęć z Dziekanatu:
1. Wykłady z patomorfologii (23 wykłady x 2 godziny) dla studentów III roku Wydziału
Lekarskiego I w roku akademickiego 2016/2017 odbywają się w Sali Wykładowej im.
Zeylanda w budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej w poniedziałki w godzinach od
1330 do 1500 począwszy od dnia 26 września 2016 roku.
2. Ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej (17 ćwiczeń x 4 godziny) dla studentów III roku
Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2016/2017 odbywają się w salach ćwiczeń
(4, 5, 6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia
27 września (wtorek) 2016 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat odrębnych
dla poszczególnych grup studenckich: grupa 3 i 4 we wtorki od 1330 do 1630 , grupa 1 i 2
we wtorki od 1700 do 2000 , grupa 7 i 8 w czwartki od 1330 do 1630 , grupa 9 i 10 w
czwartki od 1700 do 2000 , grupa 5 i 6 w piątki od 1545 do 1845 .
3. Ćwiczenia sekcyjne zblokowane (1 tydzień - 4 ćwiczenia x 3 godziny i 1 ćwiczenie
piątkowe x 4 godziny) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku
akademickim 2016/2017 odbywają się w Sali Sekcyjnej na parterze budynku Zakładu
Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 06 marca (poniedziałek) 2017 roku, od
poniedziałku do czwartku w godzinach od 0815 do 1030 i w piątek od 0815 do 1115.
4. Seminaria zblokowane (2 tygodnie - 10 seminariów x 4 godziny) dla studentów III roku
Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2016/2017 odbywają się w budynku
Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 20 lutego (poniedziałek) 2017
roku, od poniedziałku do piątku w godzinach od 0815 do 1145 z uwzględnieniem 30
minutowej przerwy.
Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki:
www.patklin.ump.edu.pl oraz na internetowej platformie WISUS.
str. 17
REGULAMIN ZAJĘĆ:
Regulamin ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej dla studentów III roku Wydziału
Lekarskiego I w roku akademickim 2016/2017
Na terenie Zakładu Patomorfologii Klinicznej obowiązuje całkowity zakaz używania
telefonów komórkowych, jak i innego sprzętu mogącego robić dokumentację zdjęciową
zajęć dydaktycznych.
Ćwiczenia trwają 17 tygodni (4 godziny tygodniowo) i odbywają się w salach ćwiczeń (4, 5,
6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 27
września 2016 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat (z wyjątkiem odrabiania
zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). Jeden asystent prowadzi
ćwiczenia z połową grupy studenckiej.
1. Ćwiczenia obejmują następujące działy:
a) patologię ogólną, patologię naczyń i serca oraz patologię układu krwiotwórczego,
b) patologię układu oddechowego, układu pokarmowego i układu dokrewnego oraz
patologię układu moczowego, męskiego układu rozrodczego, żeńskiego układu
rozrodczego, sutka, skóry, układu kostno-stawowego i układu nerwowego.
2. Po ukończeniu pierwszego i drugiego działu odbywa się sprawdzian, na którym
obowiązuje rozpoznanie i omówienie preparatów oraz ocenia się opanowanie
wiadomości z materiału teoretycznego danego działu w formie ustnej i testowej.
Sprawdziany testowe będą odbywać się w terminach wykładu z patomorfologii po
ukończeniu danego działu. Za próg zaliczenia sprawdzianu testowego przyjęto 60%
prawidłowych odpowiedzi. Zdanie dwóch sprawdzianów i zaliczenie wszystkich
ćwiczeń jest warunkiem zaliczenia zajęć.
3. W ramach 4-godzinnych ćwiczeń odbywa się:
a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego studenci referują zagadnienia ujęte w
planie ćwiczeń z uwzględnieniem danych klinicznych i obrazów morfologicznych,
b) pokaz prezentacji multimedialnej,
c) oglądanie i omówienie preparatów histologicznych z zastosowaniem mikroskopii
wirtualnej i mikroskopii świetlnej,
d) omówienie następnego ćwiczenia.
4. Asystent zalicza ćwiczenie po sprawdzeniu wiadomości teoretycznych.
5. Asystent wystawia ocenę ogólną za dwa działy ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej na
podstawie ocen uzyskanych podczas ćwiczeń i sprawdzianu. Stopień na sprawdzianie z
str. 18
mikroskopii wirtualnej wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu
ustnego i średniej oceny uzyskanej w czasie ćwiczeń.
a) Do średniej oceny za dział ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej liczy się ocena
uzyskana w trakcie ćwiczeń (1/3), z sprawdzianu testowego (1/3) i sprawdzianu
ustnego (1/3).
b) Do średniej za III rok studiów liczą się oceny z 2 sprawdzianów z ćwiczeń z
mikroskopii wirtualnej, ocena ze sprawdzianu po zakończeniu ćwiczeń sekcyjnych i
ocena z sprawdzianu po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej.
6. W przypadku uzyskania oceny niedostatecznej za dział ćwiczeń z histokliniki,
studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania oceny niedostatecznej, u
osoby prowadzącej zajęcia, we wspólnie uzgodnionym terminie.
7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do
czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do
zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Zakładu
Patomorfologii Klinicznej.
8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia,
wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do
nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych
nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne
przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana
9. Do sprawdzianów po pierwszym i drugim dziale student musi mieć zaliczone wszystkie
ćwiczenia.
10. Na salach ćwiczeniowych nie wolno palić papierosów i pić napojów oraz prowadzić
głośnych rozmów.
11. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z
wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów).
12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku, nie mogą
przystąpić do egzaminu końcowego.
Regulamin ćwiczeń sekcyjnych dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w
roku akademickim 2016/2017
1. Ćwiczenia trwają 1 tydzień (3 godziny dziennie od poniedziałku do czwartku i 4
godziny w piątek) i odbywają się w sali sekcyjnej na parterze budynku Zakładu
Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 06 marca 2017 roku w terminach
str. 19
wyznaczonych przez Dziekanat.
2. Zajęcia rozpoczynają się o godz. 815 i kończą się od poniedziałku do czwartku o godz.
1030 a w piątek do godz. 1115
3. W ramach 3 godzinnych zajęć odbywa się:
a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego asystent omawia zagadnienia związane
z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu pacjenta
b) sekcja zwłok
c) wspólne ustalenie przyczyny zgonu pacjenta.
4. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na wszystkich zajęciach oraz uzyskanie
pozytywnej oceny z testu. Test jednokrotnego wyboru przeprowadzany jest w ostatnim
dniu zajęć sekcyjnych w dodatkowej 4 godzinie. Za próg zaliczenia sprawdzianu
testowego z ćwiczeń sekcyjnych przyjęto 60% prawidłowych odpowiedzi.
5. Do średniej za III rok studiów liczy się ocena ze sprawdzianu po zakończeniu ćwiczeń
sekcyjnych i oceny z 2 sprawdzianów z ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej oraz ocena z
sprawdzianu po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej.
6. W przypadku oceny niedostatecznej studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego
poprawiania oceny u dr n. med. Donaty Jarmołowskiej Jurczyszyn asystenta
odpowiedzialnego za przebieg ćwiczeń z diagnostyki sekcyjnej, we wspólnie
uzgodnionym terminie.
7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do
czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do
zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Katedry
Patomorfologii.
8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia,
wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do
nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych
nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne
przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana
9. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z
wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów).
10. W czasie drugiej części zajęć (sekcja) studenci zobowiązani są ubierać fartuchy
ochronne, otrzymane przed ćwiczeniami.
11. Na sali sekcyjnej należy zachować powagę stosowną do miejsca, nie wolno prowadzić
str. 20
głośnych rozmów.
12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku nie mogą
przystąpić do egzaminu końcowego.
Regulamin seminariów z patomorfologii narządowej dla studentów III roku Wydziału
Lekarskiego I w roku akademickim 2016/2017
1. Seminaria z patomorfologii narządowej trwają 2 tygodnie (4 godziny dziennie), i
odbywają się w sali ćwiczeniowej 3 i 6 na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii
Klinicznej, począwszy od dnia 20 lutego 2017 roku w terminach wyznaczonych przez
Dziekanat.
2. Seminaria dla dwóch grup równoczasowo rozpoczynają się o godz. 0815 i kończą się o
godz. 1145 z uwzględnieniem 30 minutowej przerwy. Seminarium dla każdej grupy
studenckiej prowadzone jest oddzielnie, w dwóch salach przez dwóch asystentów.
3. Na zakończenie zajęć seminaryjnych obowiązuje zdanie sprawdzianu wyjściowego,
obejmującego materiał omówiony w czasie seminariów. Zdanie wyjściówki i
odrobienie wszystkich seminariów jest warunkiem zaliczenia zajęć. Sprawdzian
końcowy ma miejsce w ostatnim dniu zajęć, jest sprawdzianem testowym, z pytaniami
jednokrotnego wyboru. Za próg zaliczenia sprawdzianu końcowego przyjęto 60%
prawidłowych odpowiedzi.
4. Do sprawdzianu wyjściowego może przystąpić wyłącznie student, który zaliczył
wszystkie seminaria.
5. Nieobecność usprawiedliwia na podstawie przedłożonych dokumentów osoba
odpowiedzialna za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału
Lekarskiego I dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab. Przemysław
Majewski. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych nieobecności zgłasza się
studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne przyjęcie na zajęcia
uzależnia się od decyzji Dziekana.
6. W przypadku nieobecności na zajęciach seminaryjnych, odrobienie zajęć
umożliwia się tylko tym studentom, którzy przedstawią udokumentowane
usprawiedliwienie. Termin odrabiania zaległych zajęć uzgadnia się z osobą
odpowiedzialną za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału
Lekarskiego I, dr hab. med. Aldoną Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab.
Przemysławem Majewskim. Student ten może przystąpić do sprawdzianu
wyjściowego dopiero po uzupełnieniu i zaliczeniu zaległości.
str. 21
7. W wypadku nie zdania sprawdzianu wyjściowego student ma prawo do dwukrotnego
poprawienia oceny, w terminie uzgodnionym z osobą kierującą organizacją zajęć. Nie
zgłoszenie się w tym terminie powoduje nie zaliczenie zajęć.
8. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do
czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do
zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Zakładu
Patomorfologii Klinicznej.
Student może przystąpić do egzaminu końcowego z patomorfologii po uzyskaniu zaliczenia
ze wszystkich zajęć na III roku, na które składają się: 2 sprawdziany z ćwiczeń z mikroskopii
wirtualnej, sprawdzian po zakończeniu ćwiczeń sekcyjnych i sprawdzianu po zakończeniu
bloku seminariów z patologii narządowej.
PROGRAM ZAJĘĆ:
Szczegółowy program zajęć opracowany przez dziekanat WLI podano powyżej. W trakcie
zajęć na student powinien opanować wiedzę o zmianach morfologicznych organizmu
człowieka w chorobie i cierpieniu; zrozumienie strukturalnych i czynnościowych zmian w
komórkach, tkankach i narządach, jako miejscu chorobowego procesu; poznanie technik
morfologicznych, immunologicznych i molekularnych, które pozwalają wyjaśnić, dlaczego i
w jaki sposób objawy, które wystąpiły u chorego składają się na całościowy obraz choroby.
Student powinien opanować umiejętności rozważania przyczyn, mechanizmów i skutków
wybranych (najczęściej spotykanych) chorób, zwłaszcza nowotworowych oraz rozumienia na
tej podstawie zaburzeń czynnościowych; opanować umiejętności ustalenia rokowania;
rozumienia i prawidłowej interpretacji wyników badań diagnostycznych morfologicznych;
znajomości wskazań do wykonywania badań morfologicznych; znajomości możliwości
stosowania technik specjalnych oraz zasad pobierania i zabezpieczania materiału tkankowego.
Opis przedmiotu:
Patologia ogólna i szczegółowa (narządowa); podstawowe reakcje komórek i tkanek na
nieprawidłowe bodźce leżące u podłoża choroby; podstawowe składniki procesu
chorobowego: przyczyny (etiologia), mechanizmy rozwoju choroby (patogeneza), zmiany
struktury (patomorfologia) i konsekwencje czynnościowe (w aspekcie klinicznym);
podstawowe działy zmian w patologii: zaburzenia w krążeniu, zmiany wsteczne, zapalenia i
nowotwory, zjawiska podobne lub wspólnie leżące u podstaw tych działów, uchwytna dla
zmysłów i instrumentów (rozdzielczość).
str. 22
Zaburzenia w krążeniu: zjawiska chorobowe związane z upośledzeniem funkcjonowania
naczyń krwionośnych, chłonnych, serca i płynów, które znajdują się w sercu, naczyniach,
przestrzeniach pozakomórkowych i w komórkach, skutki niedokrwienia i niedotlenienia,
uszkodzenia po reperfuzji, cechy morfologiczne uszkodzeń odwracalnych i nieodwracalnych,
przyczyny i skutki zawału.
Zmiany wsteczne: zaniki, zwyrodnienia, martwice, odniesienie do podstawowych torów
metabolicznych.
Zapalenia: naczyniowe, komórkowe i humoralne składowe procesu, specjalne układu reakcji
zależne od gatunków drobnoustrojów i umiejscowienie choroby; osobnicze właściwości
chorych zależnych i od nich cech dziedzicznych i przebytych chorób.
Nowotwory: podstawy klasyfikacji nowotworów i ich mianownictwo, główne mechanizmy
nowotworzenia, sposoby szerzenia się nowotworów, czynniki ryzyka dla głównych grup
nowotworów, wpływ choroby nowotworowej na ustrój chorego oraz ustroju chorego na
biologię nowotworu; charakterystyka głównych grup nowotworów występujących w układzie
oddechowym, przewodzie pokarmowym, układzie moczowo-płciowym, skórze i ośrodkowym
układzie nerwowym.
Histoklinika i kliniczno-morfologiczne aspekty chorób zwłaszcza nowotworowych: tkanek
miękkich, układu krążenia, układu oddechowego, ośrodkowego układu nerwowego, przewodu
pokarmowego, wątroby, trzustki, ślinianek, narządów płciowych, narządów dokrewnych,
układu moczowego, układu krwiotwórczego, układu chłonnego, skóry oraz patomorfologii
płodu, noworodka i dzieci.
PROGRAM NAUCZANIA
Wymagania wstępne: W Zakładzie Patomorfologii Klinicznej nie prowadzimy wejściówek,
czy też innych form sprawdzenia wiadomości przed przystąpieniem do cyklu ćwiczeń z
mikroskopii wirtualnej, ćwiczeń sekcyjnych i seminariów z patologii narządowej.
Przygotowanie do zajęć: Student na ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej i seminaria z
patologii narządowej przychodzi przygotowany, w oparciu o zalecane podręczniki i wykłady
z patomorfologii oraz wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i histologii zdobytą podczas zajęć
na pierwszych latach studiów. Wstępne przygotowanie studentów umożliwia prowadzenie
zajęć w formie dyskusji studentów z prowadzącym zajęcia. Tematyka ćwiczeń sekcyjnych
zależy od aktualnie omawianej autopsji i dlatego student wszelkie informacje o omawianych
zagadnieniach otrzymuje w trakcie zajęć.
str. 23
Wymagania końcowe: Student zobowiązany jest do opanowania wiedzy w zakresie
podanym w programie zajęć. Stopień opanowania wiedzy sprawdzany jest w czasie dwóch
sprawdzianów cząstkowych odbywających się w trakcie ćwiczeń z mikroskopii wirtualnej,
sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego
seminaria z patologii narządowej.
12.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny
Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,
testowy)
1. Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami
jednokrotnego wyboru. Za próg zaliczenia egzaminu końcowego przyjęto 60%
prawidłowych odpowiedzi. Do pierwszego terminu egzaminu muszą przystąpić
obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po konsultacji z samorządem studenckim ustala
się trzy terminy egzaminu testowego.
2. O ostatecznej ocenie z przedmiotu decyduje wynik testu egzaminacyjnego stanowiący
70% oceny końcowej i średnia z wszystkich ocen uzyskanych w czasie zaliczeń z zajęć
z patomorfologii stanowiąca 30% oceny. Studenci którzy nie zdali egzaminu
końcowego mają do „indeksu” wpisaną ocenę niedostateczną a studenci którzy zdali
egzamin końcowy na ocenę bardzo dobrą mają wpisaną do „indeksu” ocenę bardzo
dobrą niezależnie od średniej z wszystkich ocen uzyskanych w czasie zaliczeń z zajęć z
patomorfologii.
Przykład
Średnia ocen w czasie zajęć z patomorfologii = 3,4 (30% oceny końcowej)
Ocena z testu egzaminacyjnego = 4,5 (70% oceny końcowej)
Łączna ocena za egzamin i zajęcia z patomorfologii = 4,17 (100%)
Ocena końcowa za egzamin = 4,0
Ocena wpisana do indeksu – 4,0 (dobry), ponieważ:
do - 2,99 niedostateczny
3,00 - 3,39 dostateczny
3,40 - 3,79 dość dobry
3,80 - 4,19 dobry
4,20 - 4,59 ponad dobry
4,60 - 5,00 bardzo dobry
str. 24
3. Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę bardzo
dobrą, zalicza się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z zajęć na III
roku.
4. Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie
przedstawił dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na
egzaminie będzie miał wpisaną ocenę niedostateczną. Dla studentów z nieobecnością
usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy termin egzaminu testowego.
Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za
pośrednictwem sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej.
Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia: nie dotyczy III roku
Zaliczenie – kryterium zaliczenia: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu
dwóch sprawdzianów cząstkowych odbywających się w trakcie ćwiczeń z mikroskopii
wirtualnej, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu
zaliczającego seminaria z patologii narządowej. Szczegółowe formy i progi zaliczenia
wszystkich sprawdzianów podano w wyżej zamieszczonych regulaminach zajęć z
patomorfologii dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I.
13.Literatura:
Obowiązkowa:
1. Kumar, Cotran, Robbins: „Robbins Patologia.” Wydanie II polskie pod redakcją
Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław,
2014.
Uzupełniająca:
1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: „Patologia znaczy słowo o chorobie”. Wydanie
drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009.
2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: „Patomorfologia kliniczna”. Wydanie III,
PZWL, Warszawa, 2007.
3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: „ Sekcja zwłok”. Wydanie IV, PZWL,
Warszawa, 1990.
str. 25
14.Studenckie koło naukowe
Opiekun koła: dr n. med. Katarzyna Iwanik
Tematyka: głównymi zagadnieniami badań naukowych są: patomorfologia
onkologiczna przewodu pokarmowego, endokrynologiczna, układu moczowego i
mikroskopia elektronowa.
Miejsce spotkań: Zakład Patomorfologii Klinicznej - studenci pracują w pracowniach
Zakładu Patomorfologii Klinicznej, uczestnicząc czynnie w realizacjach zadań
badawczych Katedry.
15. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora
16. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu (w przypadku
przedmiotów koordynowanych) – nie dotyczy patomorfologii
