Stort og stygt

Stort og stygt ferdig_Layout 1 09.09.13 09.57 Side 1

Olaug Nilssen

Stort og stygt

Drama

SamlagetOslo 2013


Dei som er med:

silje, høggravid kvinneole, mannen til Siljemaria, naboensverre, mannen til Mariaarve, den tre år gamle sonen til Maria og Sverrejordmora / helsesøstera / sjukesøstera /legen / dama i lukatrebarnsmoraden ambisiøse farenbarnehagetantavibeke, veninna til Mariapetter, sonen til Vibekemamma til Siljebutikkdama politikar 1politikar 2radioen



1. scene

Silje er høggravid. Ho kjem inn i oppgangen i huset oghøyrer skriking med det same. Strevar seg opp trappa tiloppsatsen under sin eigen, der ligg naboens treåring, Arve,på golvet i parkdress og med lue og vottar. Han hyler.

silje:Nei, men ligg du her, du, lille ven?

Ikkje svar, skrikinga tar slutt.

silje:Er du så sint i dag, du, då?

Ikkje svar.

silje:Trur du ikkje Maria lagar middag til deg no? Skal duikkje reise deg og gå inn til mamma og pappa?

Sverre, pappaen til Arve, kjem springande ned.

sverre:Hallo! Ja, her er det full sirene. Vi hadde ein litenepisode, prøver ut ein ny strategi. Det har jo vore eindel brøling i det siste.

7


silje:Det er jo ein vanskeleg alder. Men eg trur kanskjehan har gjort seg ut, det kan lukte litt slik. Kor gammal er han blitt?

sverre:Han er i alderen «vanskeleg», he-he-he, han er to ogeit halvt år.

silje:Så han bruker bleier enno, altså?

sverre:Ja då. Vi prøvde litt på avvenjing i sommar, utan hell.

silje:Eg har lese om pottetrening i bladet Gravid.

sverre:Jaha?

silje:Om ein startar heilt frå spedbarnsstadiet, skal deikunne lære seg å gå på do sjølv frå svært tidleg alder.

sverre:Dei seier så, ja.

silje:De har ikkje tenkt på …?

8


sverre:Det er jo litt seint for oss, det no, då, he-he-he.

silje:Ja, he-he. Men de skal jo ha ein til no, og …

sverre:Korleis veit du det?

silje:Nei, altså …

sverre:Unnskyld at eg var så brå, men vi har knapt vant oss tiltanken sjølv, eg visste ikkje at ho hadde sagt det til deg.

silje:Nei, det har ho ikkje, eg gjekk berre ut ifrå … Beklagar, altså, det var bardust.

sverre:Nei, vi får vel gå inn. No får du komme, Arve. Blimed pappa, no.

Arve reiser seg med hjelp frå Sverre, går sakte opp trappamens han ser på den gravide nabodama.

Vi følgjer Silje inn. Ho låser opp, lukkar døra og låser.Det heng ultralydbilete på kjøleskåpet, ei vogge står istova, bøker om graviditet, babyar og småbarns -oppdraging ligg framme.

9


silje:Å, her luktar det godt, altså!

ole:Eg lagar fiskesuppe til deg.

silje:Så snill du er. Eg har verdas snillaste mann.

ole:Alt for deg og alt for barnet. Maten er snart klar, eghar dekt på i stova.

silje:Så herleg!

Kler av seg i gangen.

silje:Ho er forresten gravid.

ole:Kven?

silje:Ho ved sida av. Maria.

ole:Så hyggeleg, då. Kor langt på veg?

10


silje:Eg veit ikkje. Ikkje langt. Eg møtte han nede i gangen,han kom ut då eg begynte å prate til guten, som lågog brølte. Det var ikkje meininga at eg skulle spørje,det plumpa berre ut av meg at ho var det, og såbekrefta han det. Sikkert utan å vilje det sjølv.

ole:Uff då, du skulle ikkje …

silje:Nei då, men eg var heilt sikker, og tenkte sikkertberre at det var noko alle visste. Eg ser det jo på folk,det er nesten magisk. Ikkje berre at ho hadde lagt påseg litt, det er liksom ein eigen glød.

ole:Eg har ikkje sett at ho har lagt på seg eingong.

silje:Nei, men du ser jo ingenting.

Dei ler.

silje:Men dei burde jo ikkje få fleire barn.

ole:No får du gje deg, det er ikkje vår sak.

11


silje:Dei lar jo han stakkars småen ligge nede i gangen ogbrøle, trøytt og svolten. Eg veit ikkje om han kansnakke eingong, han svarer i alle fall ikkje når egsnakkar til han.

ole:Han er ein veldig søt gut.

silje:Ja, men eg lurer på kva slags oppdraging han eigent-leg får. Det ser jo ut som han …

ole:No et vi!

silje:Ja, eg veit at du ikkje vil snakke om dette. Men kvaom det er alvorleg?

ole:Alvorleg, korleis då?

silje:Kva om det faktisk er omsorgssvikt?

ole:No et vi!

silje:Ja, ja, no et vi.

12


Ho vaskar hendene, set seg til bords, smør hendene innmed Antibac

silje:Fiskesuppe, ja. Kva har du oppi?

ole:Litt sei og litt laks, purre, lauk og gulrot. Heilmjølkog smør i sausen. Veldig bra for deg som er gravid,med andre ord.

silje:Bra og bra. Vaska du alle grønsakene før du skar deiopp?

ole:Ja då, eg vaska og kutta og bytte skjerefjøl og knivmellom fisk og grønsaker, ingen fare.

silje:Ei på jobben sa at det ikkje var så farleg etter dei første tre månadene, at då kunne ein både drikke ogete mjukostar og kva som helst. Ho hadde sett det påein amerikansk film, det var nokon der som operertemed ei slik grense. Herregud! Eg sa ingenting tilhenne, men eg håpa i mitt stille sinn at ho aldri, aldriblei gravid. Dessutan skjønar eg ikkje at det er så viktig å få drikke, det er snakk om ni månader, det erikkje akkurat eit veldig stort offer.

13


ole:Nei, du har i alle fall greidd å halde deg.

silje:Dei fleste greier å halde seg. Nokon greier ikkje åslutte å røyke eingong. Då meiner eg nesten det ernoko alvorleg gale, altså, om ein ikkje kan slutte årøyke i dei ni månadene ein er gravid. Kva vil einmed den ungen då? Kva forventar ein av livet medbarn?

ole:Men alt det med maten du skal passe deg for, det hareg begynt å ta litt med ei klype salt. Det er fleire påjobben som fortel at dei både åt spekekjøt og tok segeit halvt glas vin, dei har jo fått fine og friske ungar,dei. Og når eg tenkjer på alle dei ungane som harblitt fødde opp gjennom tida, og gudane veit kvamødrene har proppa i seg under svangerskapet – detkan vere dei retningslinjene norske styresmakter opererer med, skaper meir bekymring hos mødreneenn fosteret har godt av.

silje:Ja, ja, eg ser den, altså. Det er fleire som tenkjer detsame. Men eg vil helst vere på den sikre sida, og deter ikkje noko stort offer å vere bevisst på kosthaldetunder svangerskapet. No er vi uansett snart ferdige.Oi, no er han i gang! Kjenn!

Ole kjenner på magen.

14


silje:Viss du legg handa her og stryk oppover, så kjennerdu ryggen. Der kjenner du rumpa.

ole:Eg kjenner ingenting, eg kjenner berre mage!

silje:Prøv igjen, her.

ole:Nei, eg får det ikkje til, altså. Skjønar ikkje korleis dufår til det der, det var det same då Jordmora viste detfram, eg fattar det berre ikkje.

silje:Men du kjenner at han rører seg?

ole:Ja. Eg gjer det. Men eg skjønar ikkje kva delar avkroppen det er eg kjenner.

silje:Det var ei på jobben min som sa ho kunne sjå formav hand og fot når babyen sparka eller slo. Det harikkje eg opplevd. Å, men no orkar eg ikkje meir!

ole:Du har jo nesten ikkje ete!

15


silje:Det er kjempegodt og eg har lyst på, men det seierberre stopp! Eg orkar ikkje meir. Og det er bra, for egorkar ikkje alle dei sure oppstøytane ut over kveldenheller. Eg får heller prøve å ta litt meir om eit partimar. Ja ja, forresten, eg trur eg tar eit rundstykke til. (Tar ein bit.)Nei, eg orkar ikkje det heller. No må eg legge meg ned.(Går og legg seg på sofaen med beina på armlenet.)Sorry, altså.

ole:Herregud, det går bra! Ta det med ro, kvil deg ogførebu deg. Det er ikkje lenge igjen no, og vi veitbegge at vi skal i gang med noko heilt nytt.

silje:Veit du kva som er det raraste?

ole:Kva då?

silje:Vi er så høgtidsame heile tida. Før hadde vi ironisertover oss sjølve, gjort narr av at vi er så oppslukte av atvi skal bli foreldre. Men det gjer vi nesten aldri lenger.

ole:Eg kan gjere narr av deg om du vil.

16


silje:Pass deg!

ole:Ha ha, eg skal seie deg det, at det tør eg faen ikkje.Er det trygt å seie at du er oppfarande for tida?

(Stille.)

silje:Nei.

ole:Kom igjen!

silje:Eg berre tullar! Ja, det er lov å seie det.

ole:Du er jævlig oppfarande. Og humøret ditt svingarsom ein fyllekøyrar.

silje:Akk ja, sann. No forventar eg at du ryddar og taroppvasken.

ole:Du treng ikkje spørje, eg har gjort så godt som alt avrydding dei siste par månadene. Det går heilt fint!

17


(Han ryddar, ho plukkar opp eit pledd frå golvet medstor møde og danderer det over magen og beina.)

silje:Mamma ringde forresten på jobben i dag.

ole:Ja-ha?

silje:Du må nesten førebu deg på storinnrykk når babyenblir fødd.

ole:Nei. Kan du ikkje berre seie til henne at vi vil ha litttid åleine først?

silje:Ho meiner at vi ikkje veit kva vi går til.

ole:Er det nokon som veit kva vi går til, så er det vel vi?Så mykje som vi har lese og …

silje:Ho vil berre vel. Ho meiner alle mødrer treng ekstraomsorg dei første dagane etter fødselen, og at ein faraldri kan erstatte den kvinnefellesskapen … Ja, unn-skyld, altså, men det var det ho sa!

18


ole:Kvinnefellesskapen!

silje:Men det var jo slik før, kvinnene i familie ogomgangskrets stilte opp på ein heilt annan måte fornybakte foreldre, det er ei kjensgjerning at ein blirmeir overlaten til seg sjølv no. Kva om eg ikkje får tilamminga? Då kan ikkje du hjelpe så mykje, du har joheller ikkje erfaring.

ole:Eg synest du skal seie til henne at vi ringer om vi harbruk for henne. Vi to har vore einige om at vi skulledele den første tida med kvarandre og babyen, ikkjemed heile familien. Det må du ikkje trekke deg på!Eg vil ikkje at ho skal ta over frå første stund.

silje:Ho gjer jo ikkje det.

ole:Unnskyld meg, men jo, det gjer ho.

silje:Di mor er verre, ho tørka støv av blomane mine sistho var her.

ole:Det har ingenting med saka å gjere!

19


silje:Nei då, nei då, eg veit det. Men kanskje eg er littmeir engsteleg enn eg trudde. Mamma er jo ein tryggperson for meg.

ole:Det burde jo eg også vere no!

silje:Og det er du! Men …

ole:Høyr her! Eg lovar å ringe henne om du får akuttbehov for at ho kjem, men det ser vi når vi kjem sålangt!

silje:Greitt! Det er greitt!

ole:Det er jo ikkje akkurat slik at ho har lang veg heller.Kva med far din, har han også meldt frå om at hankjem?

silje:Nei, eg høyrde han i bakgrunnen då mamma ringde.Han meiner det same som du.

ole:Ja, der kan du faen meg sjå!

20


silje:Ikkje bann!

ole:Kvinnefellesskap!

silje:Er det også eit banneord no?

ole:Kvinnefellesskap i helvete!

silje:Ha ha. Kan du gje meg den Nylander-boka?

(Ole hentar Mamma for første gang, Silje blar opp påei side ho har haka av og gula ut. Les høgt.)

silje:Ok. Då skal eg lese frå kapitlet «Noe å lære fra andrearter?».«Jane Goodall, som har forsket på ville sjimpanser iAfrika i mer enn 30 år, beskriver det som typisk skjernår en ny unge er født. Moren isolerer seg med denen stund. Så flokker de andre hunnsjimpansene segrundt mor og barn, og kikker interessert, mens devoksne hannene holder seg godt unna. De første somfår ta på babyen, er gjerne eldre søsken. Storesøsterfår etter hvert lov til å passe ungen. En annen spen-nende beskrivelse av menneskeaper i fangenskap,viser at bestemor og tanter av og til får passe selv en

21


ganske liten unge. De få gangene en hann viser interesse for den, er moren urolig og anspent.» (Siljeler høgt.)

ole:Ja, det er kanskje morosamt, men eg blir skikkelegsur av det der.

silje:Ja, vi har blitt veldig høgtidelege.

ole:Men det er alvor!

silje:Ja då, ja då. Men kom og le litt med meg. Mammafår berre lov å komme viss det er strengt behov. Vissikkje må ho vente ei veke.

ole:Og mine foreldre får også lov å komme.

silje:Ja, men ikkje samtidig.

ole:Nei då. Ikkje samtidig.


Documents

Stort og stygt