STOÐKERFISVANDAMÁL:slitgigt, sýking, æxli,

og öldrun

Halldór Jónsson jr

Lágorku áverkar – sjúkdómar

Liðhlaup (axlarliðs-, olnbogaliðs) – óstöðugleiki - smellir

Axlarbrot (collum chir)

Úlnliðsbrot (Colles)

Hrygg, mjaðmagrindar-, og mjaðmabrot (collum og trokanter)

Tognanir (ökkla-, hnéliðs)

Ökkla- (lat mall; bimall, trimall) og hnéliðsbrot (lat tibia condyl)

Þreytubrot (collum femoris, metatarsal II)Myositis (quadriceps)Bursitis (olecranon)Tendinitis (Achilles)

Slitgigt (mjöðm, hné, öxl, ökkli, hryggur) – “primary” og “secondary”

Helstu bæklunarvandamálin (- hryggur)!

• Slitgigt í stórum liðum

• Sýking í liðum og beinum

• Æxli og meinvörp

• Öldrun• Öldrun

Slitgigt í stórum liðum: mjöðm

Frumslit (primary) eðav/annarra orsaka (secondary)

Cement Ekki cement

Slitgigt í stórum liðum: mjöðm

Liðhlaup Skálarauki Periprosthetic brot

Slitgigt í stórum liðum: hné

HKA vinkillMínus osteot

Plús osteotomía:Ex fix eða bein + plata

Slitgigt í stórum liðum: hnéLISS plata

Hálfliður Heilliður Brot ofan hnéprótesu

Retrograd mergnagli

Slitgigt í stórum liðum: öxl

Resurfacing Mono- Bi-polar

Slitgigt í stórum liðum: ökkli

-subtalar-talocrural

Zinklar SkrúfurNaglar

Sýking í liðum og beinum

DM fótur

-fullorðnir

Sýktur hnéliður Staurliðað hné

MR

Sýking í liðum og beinum

Beinascann MR

Ramus brot

SamfallsbrotEKKI gleyma æxlum!

Æxli og meinvörp

CT

�Gera nákvæma skoðun (meira en bara útlimi)�MR og CT af útlim�Ástunga: frumugreining�Biopsia – vefjagreining: FNCLCC (frönsk), NCI (am), SSG (scand)�CT af lungum

Gókynja beinæxli MRÚtskaf

Æxli og meinvörp

Illkynjabeinæxli:a. Lyfb. Opc. Lyf

1. Van Ness

2. Æðavæddur fibula graftur

3. Tumor prótesa

Aflimanir ...(tibia)

Útlimasparandi ..... :(femur)

Æxli og meinvörp

1) ”Intracapsular excision”: Hluti af æxli fjarlægt gegnum skurð í gervihylkið eins og gert er við opna sýnatöku. Þetta er ókosturinn við opna sýnatöku þar sem þetta veldur staðbundnu útsæði á æxlinu sem berst

Góðkynja og illkynja mjúkvefjaæxli

Sarkoma í húð, mynd 1-2

Sarkoma í vöðva, mynd 3-4

sem þetta veldur staðbundnu útsæði á æxlinu sem berst um vefjahólfið með post-op blóði. Td sýnataka

2) ”Capsular excision”: Allt æxlið fjarlægt með gervihylki og nánast umlykjandi vef. Þessi aðgerð skilur eftir fylgifiska sem einnig geta dreifst með blóði frá staðnum. Td lipoma

3) ”Wide excision”: Allt æxlið fjarlægt með gervihylki og nærliggjandi ”sýnilega frískum" vef. Nægileg fjarlægð frá æxlinu er 1-3cm radius. Þessi aðgerð getur

mögulega skilið eftir fylgifiska. Sjá myndir 1-2

4) ”Radical excision”: Allt æxlið fjarlægt með gervihylki og nærliggjandi vef sem nær amk eitt anatomiskt svæði út fyrir æxlið. Dæmi er compartmental excision og amputation. Sjá myndir 3-4

Æxli og meinvörp

Skurðmeðferð við meinvörpum í beini er aðeins tekin til greina ef ljóst er að sá möguleiki auki lífsgæði sjúklings miðað við núverandi ástand.

Fyrst og fremst er um verkjastillingu að ræða; einnig að viðhalda þeim möguleika að geta verið sjálfbjarga.

Mest aðkallandi aðgerðirnar eru við meinvörp og brot í Th11 -12 þar sem er mikið álag og geta orðið skyndilegar lamanir vegna klemmu á mænu; einnig meinvörp og brot í femur og tibia.

Ca mammae Ca pulm

........ öldrun

PFN

Afleiðingar mjaðmabrota

Caput necrósa e. Collum fx Pseudarthrosa e. Trokanter fx

PFN

Bi-polar

........ öldrun

Laus bolli

Lausir gerviliðir (mjaðmir og hné)

Acetabular styrking

Laus stilkur Framlenging í distal festu

........ öldrun

“Osteoporotic” ökklabrot

“Hefðbundin ORIF” Festibúnaður heldur ekki .....

“First line of defence”

........ öldrun

Ramus brot

Samfallsbrot Vertebroplasty

TAKK!