Stok ve Depo Yönetimi

7/31/2019 Stok ve Depo Ynetimi

1/43

Serkan GKKAYA

LOJSTK YNETM


2/43

SUNUM ER

STOK YNETM

RETMSATI - STOK DNGS

YALIN RETM ( JIT STOK ANLAYII) VE TEDARKZNCR YNETM

DEPO YNETM

KAYNAKA


3/43

STOK YNETMirketler stoklara mmkn olduunca az sermaye

yatrmak ister, bylece kaynaklarn baka yerlerdekullanabilmeye alr.

Ayn zamanda iletmenin retim ve pazarlama

fonksiyonlarnn da aksamasna yol amayacak kadarstok bulundurmas gereklidir. Bu iki husus arasndadenge kurmaya alr.


4/43

STOK TRLER HAMMADDE STOU

YARI MAMUL STOU

AMBALAJ MALZEMES STOU

RN STOU

MAKNA ,BAKIM ONARIM LETME MALZEMELER


5/43

LETMELERDE STOK TUTARINI

ETKLEYEN FAKTRLERA-HAMMADDE STOUNU ETKLEYEN FAKTRLER

Gelecek dnemde retimi planlanan mamul miktar

Hammadde temininin dnemsel oluu Emniyet StouBulundurulmas Byk almlardan salanacak tasarruf Hammadde fiyatlar hakknda bekleyiler

Satn alma ve stok kontrolnde etkinlik Hammaddenin dayanma sresi Stok tutma maliyeti letmenin depolama kapasitesi


6/43

B-RN STOUNU ETKLEYEN FAKTRLER

Sat hacmi

Talebin deiken&dnemsel oluu

Hammadde almnn dnemsel oluu

Piyasadaki rekabet koullar Sat blgelerinin adedi ve dankl

retimin sipari zerine veya piyasa iin yaplmas

Mamuln fiziki zellikleri ve stok tutmann tad risk

retim eitlilii

Stok tutmann maliyeti ve firmann finansman imkanlar

letmenin depolama imkanlar


7/43

C-YARI MAMUL STOUNU ETKLEYEN FAKTRLER

malat srecinin teknik nitelii ve uzunluu

malat srasnda yaratlan katma deer

retim faaliyetinin devamll

retim miktar


8/43

STOK BULUNDURMAMA MALYET

Yeterli mamul stoku bulunmamas nedeniyle karlsat frsatlarnn karlmas.

Hammadde yetersizlii sebebiyle retimin kesintiyeuramasnn neden olduu zararlar

Mteri siparilerinin zamannda yerinegetirilememesi nedeniyle, tazminat, zarar ve ziyan

demeleri Mterilerin gvenin yitirilmesi


9/43

FAZLA STOK MALYET Eskime ,Demode olma

Sigortalama Bedeli

Stok Personelinin Maliyeti Stoklara balanan parann zaman deeri ve frsat

maliyeti

Kk hrszlklar

Hasar ,Bozulma ve Krlmalar Depo ile ilgili maliyetler


10/43

SPAR MALYET Satn Alma Maliyeti

Tama Maliyeti

Personel ,Sipari leme ve Evrak Younluk Maliyeti Kalite Kontrol Maliyeti

Stoklarn yenilenmesiyle oluan sipari maliyetidardan satn alnan siparilerdeki younlua gredeiim gsterecektir.


11/43

ABC ANALZStoklarmzn hepsi ayn derecede neme sahip

olmayabilir.Bazlar pahaca daha deerli yada satrakamlar yksekken ,dier bazlar sayca ok bile olsagreli nemi daha az olabilir.

Bu sebeple stok kalemlerini nemli (A) ,Orta nemli

(B) ,Dk nemli (C) olmak zere kategoriyeayrabiliriz.

Yllk Deer =Yllk Talep x Birim Maliyet


12/43

80 Yllk Deer = Yllk Talep x Birim Maliyet

Yllk Deer

indeki Yzde

Stok Kalemleri

indeki Yzde

20

20 50 100

A

BC


13/43

EKONOMK SPAR MKTARI Toplam stok giderlerini (TG) minimum yapacak

sipari miktarnn belirlenmesi iin gelitirilmi birmodeldir

TG=TSG+TSGB

1. Sipari giderleri (TSG) dikkate alnarakgelitirilmitir.

2.Stok bulundurma giderleri (TSBG)


14/43

100 300

M

TSG

Sipariteki birim saysartka toplam sipari giderleri azalmaktadr.

S: Bir dnemdeki sipari saysG: Beher sipariin gideriT: Dnem iindeki toplam alm miktarM: Beher sipariteki mal miktar

TOPLAM SPAR GDERLER

TSG=SXG S=T/M TSG=T/MXG


15/43

TOPLAM STOK BULUNDURMA GDER

TSBG=OBXB OB: Her sipariteki ortalama birim saysB: Birim stok bulundurma giderleri

M(OB)

TSBG

Bu giderler, her sipariteki ortalama birim says arttka artacaktr.


16/43

TG =Yllk Maliyet

TG =toplam maliyet

TSBG=Elde Tutma Maliyeti

TSG=Sipari Maliyeti

M=Sipari MiktarESM(M) En yiSipari Miktar

TG= TSG + TSBG nin minimum olacasiparimiktar TSG ve TSBG nin kesitiinoktadadr. Bu durum aadakiekilde grlmektedir.

Modelin amac her iki giderin toplamn en aza indirmektir.

M(ESM)=DL

TG2


17/43

M(ESM)=DL

TG2

T: Gelecek dnemde ihtiya duyulan mal miktarG: Beher sipariin gerektirdii satn alma gideriD: Birim al fiyat ( birim stok deeri)L: Stok deerinin yzdesi olarak stok bulundurma gideri

RNEK :Yllk Talep T=500 Ad ,Sipari Verme Maliyeti G=25 TL ,Birim Al Fiyat D=100 TLStok bulundurmann gerektirecei giderler stok deerinin L= %10u olarak tahmin

edilmektedir

M(ESM)= 2x 500x 25 / 100x 0.10 =50 Ad

S(Sipari Says)= 500 /50 = 10 kez

Ka Gnde bir sipari verilmelidir =360/10 =36 gnde bir.


18/43

SPAR VERME NOKTASI

Buraya kadar sipariin verildii an mallarn derhalteslim edilecei varsaylmtr. Bu varsaym gereeuymaz.

Varsaym geree uydurduumuzda, sipariin stokbitmeden belirli bir sre nce verilmesi zorunluluuortaya km olur.

Sipariin satcnn eline gemesi, sipariin

hazrlanmas ve siparii verenin eline ulancaya kadaryolda geecek sreyi gz nnde tutmaldr.


19/43

RNEK:letmenin ekonomik sipari miktar 10.000 birim, siparitedarik sresi 10 gn, gnlk sat miktar (gnlkkullanm) 250 birim ise sipari verme noktas ylebulunabilir.

Sipari verme noktas = Sipari tedarik sresi x Gnlk sat

miktar (ihtiyac)

Sipari verme noktas = 10 x 250 = 2.500 birimO halde stoklar 2.500 birime dtnde 10.000 birimlik

sipari verilmelidir. O halde bu iletme stoklar dzeyine(2.500/10.000) dtnde, yani stoklar kullanmayabaladktan 30 gn sonra (40 gn x1/4=10 gn, 40-10=30gn) sipari vermelidir. ( 10.000 / 250 = 40 gn : stoklarntkenme sresi)


20/43

STOKMKTARI

10000

2500

ZAMAN

30 gn 10 gn

SVN

Bu durumu aadakiekille gsterebiliriz. ekilde S sipari verme noktasn gstermektedir.


21/43

EMNYET STOKU

Gerek hayatta;

Stok kullanma hznn (gnlk stok ihtiyac) sabitolmamas ve

Tedarik sresinin her siparite farkl olabilmesinedenleriyle emniyet stokuna ihtiyaduyulabilmektedir.Eer stok kullanma hz ve tedarik sresi (sipari teslim

sresi) hakkndaki belirsizlikler yksekse, emniyetstoku miktar da ykselecektir.


22/43

Emniyet stoku

E=500

3000

10500

STOK MKTARI

ZAMAN

30 gn 10 gn

S

Bu durumda iletmesipariini, stoklarda 3000 birim mal kaldnda yapmak zorunda olacaktr.

rneimizde emniyet stoku miktarnn 500birim olduunu kabul edelim.


23/43

STOK DEVR HIZI = Satlan Maln Maliyeti / Ortalama Stoklar

Miktarsal olarakta baklabilir.

Bir irket retimini (faaliyetini) srdrebilmek amacyla gerekli retimgirdilerini (hammadde), retim srecinde ilemleri tamamlanmammamlleri (yar maml), retimini tamamlayp sat iin hazr tuttuurnleri (maml) stok olarak tutar.

Stok devir hz analizinde ama stok olarak tutulan bu varlklarn firmatarafndan ne kadar hzla retim iinde tketildii ve sata hazr halegetirildii grebilmektir. Bu ekilde stoklarn belli bir dnem iinde kakere yenilendii ortaya kar.

Stoklarn finansman, kira, bakm maliyetleri; bozulma ve demode olmariskleri vardr. Stoklar bahsi geen ekillerle bir maliyet unsuru halinegeldii iin, dnem sonunda oluacak gereksiz stoklar nedeniyle ek iletme

sermayesi stoklara balanacandan, irketlerin likidite yaps olumsuzetkilenecektir. Bu durumu stok devir hzndan anlayabiliriz.


24/43

irketlerin stok devir hzlarnn yksek olmas, stoklarn daha optimaldzeyde tutulduunu ve kullanldn gsterir.

Byle bir durumda irketler daha az iletme sermayesi ile daha fazla karelde etme olanana sahiptirler; fakat, irketlerin stok devir hzlarnnyksek olmas, yetersiz stoklarla almasndan ileri geliyor olabilir. Budurumda irketler tam kapasitede alamyorlar ve baz sat frsatlarnkaryorlar demektir. Bu da irketlerin istenen dzeyde kar elde etmesini

engelleyen bir etmendir.

Ayn ekilde, irketlerin stok devir hzlarnn yavalama eiliminde olmas,sat faaliyetlerinde baz sorunlar ile karlayor anlamna da gelebilir.

Stok devir hzlar iin genel kabul gren belli bir oran, endstri ve sektrlerarasndaki teknik farkllklarndan dolay saptanamaz; fakat bulunan orangemi dnemler, ayn sektr/endstrideki dier irketler vesektr/endstri ortalamas ile karlatrlarak anlaml sonulara

ulalabilir.


25/43

retim Sat StokDngs

Malzeme

Planlama &Sipari

Malzeme

,HammaddeStoklama

Malzeme veHammaddelerin

rneDnmesi

rn StoklamaPazarlama ve

Satretim

Planlama


26/43

PLANLAMA retim Planlama :Sat tahmin yntemleri ,retim maliyetleri ve

mevcut stok durumuna gre retimin ynlendirilmesi. Malzeme Planlama :retim Planlama departmann pazarlama ve

sat verilerine gre oluturduu filli ve beklenen sattahminlerine gre ihtiya duyulan hammadde ve malzemenintemin edilmesi.

Malzeme Stoklama :retim ,irket ii bakm onarm malzemesive dier malzeme ihtiyacna gre malzeme ve hammaddlerinbelirli bir plana gre uygun stoklama koullarnda stoklanmas veirket ii kullanma ynlendirilmesi.

rn Stoklama :Sat Tahmin yntemleri nda hazrlananretim planlarna gre retilmi rnlerin uygun stoklamakoullarnda stoklanarak ,mterilere sevkinin salanmas.


27/43

TALEP TAHMN YNTEMLER Artk yeni hibir ey yok. cat edilebilecek her ey icat

edildi.

Charles H. Duell -Amerikan Patent Dairesi Bakan, 1899

"Atlar her zaman kullanlacaktr. Otomobil ise ancak geici

bir moda olabilir.Banka Mdr, Henry Fordun kredi talebi zerine, 1903


28/43

Talep tahmini yaplarak bir iletmenin rnleriyle ilgiligelecekteki olas taleplerin zaman ve miktarkonusunda ngrde bulunulmaldr.Yaplantahminler dorultusunda planlamann yaplmasgerekmektedir.

Talep tahmini saysal ve deneyimsel ngryntemleriyle oluturulabilir.

Tahminler genelde yanltr!

yi bir tahmin, sadece tek bir noktadan ibaretdeildir. Hata lsn de ierir.


29/43

DELPH TALEP TAHMN YNTEM

Delphi teknii, 1950'li yllarda ABD'de RAND

irketinde alan Olaf Helmer ve Norman Dalkeyadndak iki aratrmac tarafndan gelitirilmitir.

Delphi tekniinin amac; gelecee ilikintahminlerde bulunmak, uzman grlerini ortayakarmak ve uzlama salamaktr.

Delphi teknii zellikle politik ya da duygusalortamlarda karar verme durumunda kalndndaveya kararlarn gl gruplar tarafndan etkilenmeolasl olduu durumlarda kullanlabilir.


30/43

Genel olarak Delphi teknii zellie sahiptir:

(l) katlmda gizlilik, (2) grup tepkisinin istatistikselanalizi,(3) kontroll geri besleme.

Delphi tekniinin kullanmnda,genellikleuzmanlara uygulanan ardk anketler yeralr. Her bir uygulamadan sonra uygulama sonularkatlmclara iletilir. Bu ilem uzlama salanncayakadar devam eder. Salanan uzlama, bu srecinrndr.


31/43

Tam Zamannda (JIT) StoklamaYaln retimin gereidir

Yaln retim, deer katmayan faaliyetleri (israf) ortadan kaldrmayve retim srelerini azaltmay hedefleyen retim yaklamdr.(Toyota retim Sistemi)

7 sraf

* Gereinden fazla kaynak tketme* Gereksiz beklemeler* Gereksiz tama/hareket/elleleme (firma ii)* Tama (ulatrma) firma d (rn, uzak tedariki)* Gereksiz ilemler (proses)* Gereinden fazla retim (bitmi rn veya YM stoku)* Hatal / tekrarl ilemler, hurda, yeniden ileme


32/43

YALIN UYGULAMIN SONULARI

Yar mamul stoklarda % 52 azalma

Bitmi rn stokunda % 21 azalma

retim sresi: % 76 azalma

Toplam Maliyet = % 15 azalma

Zamannda teslimat: % 1 % 97


33/43

JIT TEDARK ZNCRAlc ve satclar JIT ortakl iinde olmal Kk miktarlarda daha sk nakliye (Milkrun) Uzun vadeli kontrat Evrak ii minimum Tam olarak istenen miktarda teslimat Tedarikilerin kalite standartlarna uymalarna

yardmc olmak Stoksuz envanter Darboazlarn ortadan kaldrlarak srekli iyiletirme

salanmas


34/43

DEPO YNETM


35/43

DEPO YNETMStoklarn uygun artlarda, uygun maliyetlerle, hzl hareketsalayacak altyaplarla ve nerelerde depolanaca kararlartedarik zincirinde depo ynetiminin grevleridir.

Temel gereklilikler:

depo ynetimi, satn alma, planlama ve stok ynetimifonksiyonlar entegre almaldr, merkezi ve dank

depolama operasyonlar irket kaynaklar dikkate alnarakdengeli bir ekilde gerekletirilmelidir, depo yerleimimalzeme karakteristiklerine uygun olmaldr, depootomasyonu aralarndan hz ve maliyet avantaj salayacakekilde yararlanlmaldr.


36/43

DEPO SEM Depo Seimine Etki Eden Faktrler

Yasal ve dier gerekliliklerletmenin mali yaps

Faaliyet sahas ve Rekabet

retim ve sat miktar

rn eitlilii ve zellii

depo seiminde etkili olacaktr.


37/43

Depo Otomasyonu

Otomasyon sistemleri sayesinde daha hzl ve etkinstoklama ve sevkiyat olanaklar salanm olur ,ancakotomasyon karar irketin mali durumuyla

alakaldr.lk yatrm maliyetleri yksektir .

Barkod sistemi ve rn eitliliine uygun raf

sistemlerinin seimi depolama faaliyetlerininhzlanmasna ,saymlarn doruluunun salanmasnave maliyetlerin dmesine ,kayplarn azalmasna vetakip sisteminin etkinlemesini salar.


38/43

Barkod sistemiyle rn takibi rn prosesinde balar.

retilen ve ambalajlanan her rn ve alt birim rnler barkod numaralaralarak takip edilir.

A-rn ve rne bal alt birim rnler takibiKullanlan hammadde ve malzemeKim ne zaman rettiretim ve Kalite Sorunlar

B-rnn depoya giriirn Adresleme ve Bulmaade rnYeniden lem Gren rn

Saym ilemleriC-rnn Mteriye Sevk edilmesi (Ykleme Emrinin Alnmas ,Yklemeninne zaman ve kimler tarafndan hangi mteri ve nakliye aracna yapld)

Gzlemlenmi ve irket kararlarn ynlendirecek net verilere ulalm olur


39/43

ERP KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA (Enterprise

Resource Planning)

letmelerde mal ve hizmet retimi iin gereken igc,makine, malzeme gibi kaynaklarn verimli bir ekildekullanlmasn salayan btnleik ynetim sistemlerine

verilen genel addr.

Bir iletmenin tm veri ve ilemlerini bir araya getirenyazlm ve donanm btndr.

Kurumsal kaynak planlama (KKP) sistemleri ileoluturulan raporlar neticesinde ilgili blmler verilerikullanarak kaynak planlamaya ilikin kararlar verirler.


40/43

Satn Alma Malzeme Planlama Ve

Malzeme Ambar

MALZEMEYNETMMODL(Material

Management)

rn Ambar

DEPOLAMA

MODL(WarehouseManagement)


41/43

Depo Ynetimi (WM) zm yetenekleri:

*Depo yapsn belirler.*Stok en alt birimi olan adreslerde takip ile malzemenin depoierisinde tam olarak nerede bulunduunu belirler.*Karmak depo yaplarnda ihtiyaca ynelik raf ve depo ynetimisalar.

*Depolama ve depodan karma zel stratejileri mnferitmalzemelerin ve rnlerin zellikleri dikkate alnarak ilenir.*Radyo Frekans destei*Otomatik kontrol sistemleri ile arasndaki veri aktarmnnkontroln salar.

*Kaba i yk ve tahmini, zaman performans, teslimat izleme ve depoilemleri izleme program gibi aralarla planlama ve izleme salanr.*Dier modllerle entegre bir biimde alarak malzemelerin vernlerin retimden sevkiyata kadar olan srelerinde takipedilebilirlik salar.


42/43

WAL-MART RNE Efsanevi bir envanter ynetim sistemi kullanarak fiyatlar dk

seviyede ve raflarn da srekli dolu tutabilenWal-Mart, ABDdekiperakendeciler iinde lider oldu. Wal-Martn srekli yeniden doldurma sistemi ile (continuous

replenishment system), mteri kasada para dedikten hemensonra, yeni mallar gndermesi iin tedarikilere sipari verilir.

Sat Noktas (Point-of-sale)terminalleri kasadan geen her bir malnbar-kodunu kaydeder.

Ve bu esnada Wal-Mart merkez brosundaki ana bilgisayara bu malailikin satn alma emri de gnderilir. Ana bilgisayar tm Wal-Mart maazalarndan gelen siparileri

toplayarak bunlar toplu halde tedarikilere iletir.Bu sistem sayesindeWal-Mart kendi depolarnda byk envanter bulundurmazahmetinden ve bunun maliyetinden kurtulmutur.

Bu sistemin tm iletme maliyetlerini drmesi nedeniyle,Wal-Martsat gelirlerinin sadece %15ini genel giderlere harcamaktadr.

(En yakn rakip %21 genel gidere harcamaktadr.)


43/43

KAYNAKA retim Ynetiminde Yeni Yaklamlar Ve Uygulamalar

Prf.Dr.Blent Sezen

Stoklarn Ynetimi Prof.Dr.Kemalettin ONKAR

Talep Tahmin Yntemleri Dr. Ali ZDEMR

Lojistik Ynetimi Yrd. Do. Dr. Tark Kkdeniz

Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi 20: 215

220

Documents

Stok ve Depo Yönetimi