Embed Size (px)
Citation preview
1
STGM – TACSO
Dernekler Mevzuat Eğitimi
Ders Notları
Kasım 2016 – Şubat 2017 tarihlerinde İzmir, İstanbul ve Ankara’da gerçekleştirilen 6
eğitimde SMMM AHMET MISIR, Yrd. Doç. Dr. Levent Korkut, Nazlı Belge, Dr. Tezcan
Eralp Abay, Yrd. Doç. Dr. Ulaş Karan, Av Yasemin Öz, uzman olarak yer almışlardır.
Dernekler Mevzuatı Eğitim Konuları
o Güncel Durumda Örgütlenme Hakkı
o Dernek Kuruluş İşlemleri, Tüzük
o Üyelik, Adres İşlemleri, Aidat
Yükümlülüğü
o Beyanname Yükümlülüğü
o Tutulması Zorunlu Defterler
o Genel Kurul İşlemleri
o Şube, Platform ve Üst Kuruluş Kurma
o Kamu Yararı Statüsü
o Denetleyici kurumlar: Dernekler dairesi
o Dernekler için Muhasebe Düzenleri
o Aida, Bağış Ve Yardım Toplama
o Vergi ve İşyeri Kaydı Oluşturma
o Dernekler için İstihdam ve Sosyal
Güvenlik Konuları
o İktisadi İşletme Nasıl Kurulur?
2
İçindekiler 1. Güncel Durumda Örgütlenme Hakkı .................................................................................. 3 1.1. Örgütlenme Özgürlüğü: ................................................................................................... 3 1.2. Örgütlenme Özgürlüğü ile İlgili Diğer Haklar ve Konular ............................................. 3 1.3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Madde 11’e göre örgütlenme hakkı: ........................ 3 1.4. OHAL Rejimi ve Örgütlenme Özgürlüğü ....................................................................... 4
2. Dernek Kuruluş İşlemleri ve Tüzük .................................................................................... 5 2.1. Dernek Kurma Hakkı ...................................................................................................... 5 2.2. Dernek Tüzükleri ............................................................................................................. 6 2.3. Derneğin Kuruluş Anı ..................................................................................................... 7 2.4. Dernek Kuruluşunun İncelenmesi ................................................................................... 8
2.5. İlk Genel Kurul ve Zorunlu Organlar .............................................................................. 9
3. Üyelik, Adres işlemleri, Aidat Yükümlülüğü ..................................................................... 9 3.1. Üyelik ve Üyelik Koşulları ............................................................................................. 9
3.2. Aidat ve Ödentiler ......................................................................................................... 11 4. Beyanname Yükümlülüğü ................................................................................................ 11 5. Tutulması zorunlu defterler: ............................................................................................. 12
6. Genel Kurul İşlemleri ....................................................................................................... 12 6.1. Genel Kurul ................................................................................................................... 12 6.1.1. Olağanüstü Genel Kurul: ........................................................................................... 13
6.1.2. Genel Kurul Toplantı Usulü ...................................................................................... 13 6.1.3. Genel Kurul Kararların İptali - Medeni Kanun Madde 83: ....................................... 14
7. Şube, Federasyon, Platform ve Üst kuruluş Kurma ......................................................... 14 7.1. Şube Kurma: .................................................................................................................. 14 7.2. Federasyon Kurma ........................................................................................................ 15
7.3. Konfederasyon Kurma .................................................................................................. 15
7.4. Platform Kurma: ............................................................................................................ 16 8. Kamu Yararı Statüsü ......................................................................................................... 16 9. Denetleyici kurumlar: DERNEKLER DAİRESİ .............................................................. 17 10. Dernekler İçin Muhasebe Düzenleri ............................................................................. 19
11. Aidat, Bağış ve Yardım Toplama .................................................................................. 20 12. Vergi ve İşyeri Kaydı Oluşturma ve Beyanname Yükümlülükleri ............................... 22 13. Dernekler İçin İstihdam ve Sosyal Güvenlik Konuları ................................................. 22 13.1. İşçi, Stajyer, Gönüllü İstihdamı ................................................................................. 22 13.1.1. Gönüllülerin çalıştırılması ..................................................................................... 23
13.1.2. Stajyer: ................................................................................................................... 23 13.2. Yönetim Kurulu Üyelerinin İstihdamı ....................................................................... 23 13.3. Kısa dönemli uzman istihdamı: ................................................................................. 24 13.4. Ücret, harcırah, huzur hakkı ödemeleri ..................................................................... 24
13.5. Sözleşme Türleri ........................................................................................................ 24 14. İktisadi İşletme Nasıl Kurulur? ..................................................................................... 26
3
1. Güncel Durumda Örgütlenme Hakkı
1.1. Örgütlenme Özgürlüğü
Bireylerin kendi menfaatlerini korumak için kendilerini temsil eden bir toplu teşekkül
oluşturarak bir araya gelmesi özgürlüğü olarak tanımlanabilir.
Hakkın medeni, siyasi ve ekonomik yönleri bulunmaktadır.
Öznesi herkestir. İstisnalar dardır.
Bir araya gelişin amacı noktasında herhangi bir sınırlama mevcut değildir.
Herhangi bir amaçla (etnik, dinsel, dilsel, kültürel, toplumsal, siyasal, mesleki, spora
yönelik veya yardım amaçlı) bir örgüt kurulabilir.
Sendika, siyasi parti, dernek vs. her türlü STK’yı kapsamına alır. Her türlü STK hakkın
koruması altındadır.
Ancak hükümete bağlı çalışmayan, tamamen bağımsız olan kamu tüzel kişileri ise
hükümet dışı örgüt kategorisindedir.
Örgütlere kayıt zorunluluğu getirilebilir ancak kayıt talebinin reddi ancak haklı bir
nedenle olabilir.
Bir örgüte üyelik zorunlu tutulamaz.
1.2. Örgütlenme Özgürlüğü ile İlgili Diğer Haklar ve Konular
İfade Özgürlüğü
Toplanma Özgürlüğü
Adalete Erişim
Nefret Söylemi ve Nefret Suçları
1.3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Madde 11’e göre örgütlenme hakkı
1. Herkes, … Menfaatlerini korumak için sendikalar kurmak ve sendikalara üye olmak da
dahil, başkalarıyla birlikte örgütlenme özgürlüğü hakkına sahiptir.
2. Bu hakların kullanımına, ulusal güvenlik veya kamu emniyeti yararı için, düzensizliğin
veya suç işlenmesinin önlenmesi için, sağlığın veya ahlakın korunması veya başkalarının
4
hakları ve özgürlüklerinin korunması için, yasa tarafından öngörülen ve demokratik bir
toplumda gerekli olanlardan başka bir kısıtlama getirilmeyecektir. Bu madde, bu hakların
silahlı kuvvetler, emniyet veya devlet idaresi mensuplarınca kullanılmasına yasaya uygun
olarak kısıtlama getirilmesini engellemeyecektir.
1.4. OHAL Rejimi ve Örgütlenme Özgürlüğü
Örgütlenme Özgürlüğü OHAL’de sınırlandırılabilen bir haktır.
OHAL ilanı sınırsız ve denetim dışı bir sınırlama yetkisi vermez.
Sınırlama ölçülü ve uluslararası hukuka uygun olmalıdır.
OHAL Kanunu’nda yer alan ve örgütlenme özgürlüğü ile ilişkili maddeler aşağıdaki
gibidir:
Madde 11:
a) Sokağa çıkmayı sınırlamak veya yasaklamak,
b) Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmalarını ve toplanmalarını, araçların
seyirlerini yasaklamak,
c) Kişilerin; üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası ve delil
niteliğinde olanlarına el koymak,
d) …
e) Gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını,
çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan olağanüstü hal bölgesi
dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların bölgeye sokulmasını ve dağıtılmasını
yasaklamak veya izne bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan kitap, dergi, gazete,
broşür, afiş ve benzeri matbuayı toplatmak,
f) Söz, yazı, resmi, film, plak, ses ve görüntü bantlarını ve sesle yapılan her türlü yayımı
denetlemek, gerektiğinde kayıtlamak veya yasaklamak,
g) …
h) Her nevi sahne oyunlarını ve gösterilen filmleri denetlemek, gerektiğinde durdurmak
veya yasaklamak,
i) …
j) …
5
k) Kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve
toplulukların bölgeye girişini yasaklamak, bölge dışına çıkarmak veya bölge içerisinde
belirli yerlere girmesini veya yerleşmesini yasaklamak,
l) Bölge dahilinde güvenliklerinin sağlanması gerekli görülen tesis veya teşekküllerin
bulunduğu alanlara giriş ve çıkışı düzenlemek, kayıtlamak veya yasaklamak,
m) Kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak,
ertelemek, izne bağlamak veya toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapılacağı yer ve
zamanı tayin, tespit ve tahsis etmek, izne bağladığı her türlü toplantıyı izletmek,
gözetim altında tutmak veya gerekiyorsa dağıtmak,
n) …
o) Dernek faaliyetlerini; her dernek hakkında ayrı karar almak ve üç ayı geçmemek
kaydıyla durdurmak,
p) ...
2. Dernek Kuruluş İşlemleri ve Tüzük
Medeni Kanun Madde 56 derneği tanımlar.
Dernekler, gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve
ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak
birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır.(1)
Hukuka ve ahlaka aykırı amaçlarla dernek kurulamaz.
Madde 57: Herkes önceden izin almaksızın dernek kurabilir.
Dernek kurucuları fiil ehliyetine sahip olması gerekir.
Örgütlenme özgürlüğü istisnai durumlar dışında kısıtlanamaz.
2.1. Dernek Kurma Hakkı
Herkes önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.
Dernek kurucularının fiil ehliyetine sahip olması gerekir.
Dernekler Kanunu Madde 3 - Ancak, Türk Silâhlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri
mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında
özel kanunlarında getirilen kısıtlamalar saklıdır.
6
2.1.1. Çocuk Derneği Kurma Onbeş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlakî, bedensel ve
zihinsel yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel varlıklarını, aile
yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni
ile çocuk dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler.
Dernek kuruluş bildirimi yapıldıktan sonra dernek kurulmuş kabul edilir ve faaliyetlerine
başlayabilir.
2.2. Dernek Tüzükleri
Kuruluş bildirimi sonrasında tüzük incelemesinde şekil şartlar incelenir. Medeni kanun
genel çerçeveyi dernekler kanunu detayları düzenler.
Medeni Kanun Madde 58: Tüzükte dernek adı, merkezi, amaç, gelir kaynağı, üyelik
koşulları, organları ve örgütü ile geçici yönetim kurulu gösterilmesi zorunludur. Tüzük
kanunun emredici hükümlerine aykırı olamaz. Tüzükte düzenlenmemiş konularda kanun
hükümleri uygulanır. (Genelgeler kanuna aykırı olamaz.)
Bu unsurlar yer almıyorsa şekli eksiklik sayılır. Düzeltilmesi talep edilir.
2.2.1. Dernek tüzüğünde yer alması gerekli bilgiler
Dernekler Kanunu Madde 4
Tüzükte derneğin adı ve merkezi
Derneğin amacı ve amacı gerçekleştirmek için yapılacaklar faaliyetler
Derneğe üye olma ve üyelikten çıkma şart ve şekilleri
Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı
Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri.
Yönetim ve denetim kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek
üye sayısı.
Derneğin şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı,
görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği.
Üyelerin ödeyecekleri giriş ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli.
7
Derneğin borçlanma usulleri.
Derneğin iç denetim şekilleri.
Tüzüğün ne şekilde değiştirileceği.
Derneğin feshi halinde mal varlığının tasfiye şekli.
Not: Kuruluş aşamasında karşılaşılan sorunlar için yazılı soru sormak ve yazılı cevap almak
önerilir.
Şube Açma: Şubesiz derneklerin (tüzüğünde şube açmayla ilgili madde bulunmayan)
şubeliye geçmek için tüzük değiştirmesi gerekir.
Medeni kanun genel bir çerçeve çizerken dernekler kanunu detaylı betimleme şartı
koşmaktadır.
Not: Edinilen taşınır taşınmaz mallar genel merkez üstüne kaydedilir, şube üstüne
kaydedilemez.
2.3. Derneğin Kuruluş Anı
Dernekler Kanunu 59. Maddesi /Dernekler Yönetmeliği - Madde 5 derneğin nasıl
kurulacağını tanımlar. Dernekler, kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri
yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülkî amirine (dernekler müdürlüğü) verdikleri
anda tüzel kişilik kazanırlar.
Kuruluş bildiriminin içeriği ve gerekli belgelerin nelerden ibaret olduğu, yönetmelikte
gösterilir.
Dernekler Yönetmeliği Madde 5 - Dernek kurucuları tarafından imzalanmış kuruluş
bildirimi ve aşağıda belirtilen ekleri, derneğin kurulacağı yerin mülki idare amirliğine verilir.
Kurucular tarafından her sayfası imzalanmış iki adet dernek tüzüğü,
Kurucular tarafından her sayfası imzalanmış iki adet dernek tüzüğü, Dernek kurucuları
arasında tüzel kişiliklerin bulunması halinde; bu tüzel kişilerin unvanı, yerleşim yeri
ve kuruluş belgesi ile tüzel kişiliklerin organları tarafından yetkilendirilen gerçek kişi
de belirtilmek kaydıyla bu konuda alınmış kararın fotokopisi,
Kurucular arasında yabancı dernek veya dernek ve vakıf dışında kar amacı gütmeyen
kuruluşlar bulunması halinde bu tüzel kişilerin derneklere kurucu olabilmesine dair
İçişleri Bakanlığınca izin verildiğini belirten dernek kurucuları tarafından imzalanmış
yazılı beyan,
8
Kurucular arasında yabancı uyruklular varsa, bunların Türkiye'de yerleşme hakkına
sahip olduklarını gösterir belgelerin fotokopileri,
Yazışma ve tebligatı almaya yetkili kişi veya kişilerin adı, soyadı, yerleşim yerlerini
ve imzalarını belirten liste.
Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerdeki dernek
kuruluş işlemlerinde istenen belgeler birer arttırılarak verilir.
Dernekler, kuruluş bildirimi ve eklerini mülki idare amirliğine vermek suretiyle tüzel
kişilik kazanırlar.
Çocuk derneklerine tüzel kişiler kurucu veya üye olamazlar, ayrıca çocuk
derneklerinde kuruluş bildirimine, kurucu çocukların yasal temsilcilerinin izni eklenir.
7 kurucu üye bilgileri ve iki dernek tüzük kopyası ve kuruluş bildirim formu ile
başvuru yapılır.
Kuruluş bildirimi yapıldıktan sonra dernek tüzel kişilik kazanır. Faaliyet
gerçekleştirmeye başlayabilir.
Bildirim formunda adres bölümünde: Yazışmaya ve tebligat yetkili kişinin adresi
bildirilmelidir.
Çocuk derneklerine tüzel kişiler kurucu veya üye olamaz.
2.4. Dernek Kuruluşunun İncelenmesi
Medeni Kanun 60. Madde: Kurulduktan sonra, 60 gün içinde, hukuka uygunluk ve ahlaka
uygunluk incelenir. 60 günden sonra aykırılık iddia edemez. 60 gün sonrasında kütüğe
kaydedilir.
Tüzükle ilgili talep edilen eksikliklerin giderilmesi: Eksiklik kuruculara tebliğ edilir,
eksiklikler 30 gün içinde giderilir ve dernek kuruluşu tamamlanmış olur. Tebliğ edilen
eksiklikler giderilmezse derneğin kapatılması istenebilir. Cumhuriyet başsavcısı faaliyet
durdurma isteyebilir. Dava açılması faaliyet durdurma anlamına gelmez. Aksi bir karar yoksa
dava sürecinde faaliyetler devam eder.
9
2.5. İlk Genel Kurul ve Zorunlu Organlar
İlk genel kurul toplantısı: Tüzük kabul edildikten sonraki 6 ay içinde ilk toplantı yapılır ve
organlar kurulur. Yapılmazsa kapatma işlemi ve ceza uygulanabilir.
Dernekler Kanun Madde 72’ye göre Zorunlu dernek organları yönetim kurulu ve denetim
kuruludur.
Dernekler Kanunu Madde 84: Yönetim kurulu en az 5 asil 5 yedek üyeden oluşur.
Dernekler Kanunu Madde 86: Denetim kurulu en az 3 asil 3 yedek üyeden oluşur.
Danışma kurulu gibi organlar ek olarak kurulabilir ama bu organlar zorunlu kurulların
görevlerini devralamaz.
Disiplin Kurulu: Dernekler disiplin kurulu kurabilir ve kurul üyelikten çıkarma kararı
verebilir ama karar tavsiye niteliğindedir. Asli karar Yönetim Kurulu tarafından verilir. İtiraz
Genel Kurula götürülebilir.
Dernekler Kanunu Madde 73: Genel kurulla ilgili durumları belirler.
2.6. Olağanüstü Genel Kurulun Yapılmasını Gerektiren Durumlar
Yönetim Kurulunda istifa olursa ve üye tam sayısının yarısının altına düşerse Genel Kurula
gidilmek zorunludur. Bu durumda olağanüstü genel kurul yapılır - mevcut Yönetim Kurulu
veya Denetim Kurulu çağrı yapar. Yapılmazsa herhangi bir üyenin üstüne sulh hakimi 3 üyeyi
Genel Kurul yapmakla sorumlu kılar.
Denetim Kurulu genel kurula faaliyet raporu sunar. Rapor olmazsa genel kurul geçersiz
sayılır.
3. Üyelik, Adres işlemleri, Aidat Yükümlülüğü
3.1. Üyelik ve Üyelik Koşulları
3.1.1. Üyelik Koşulları
Dernekler Kanunu Madde 63 ve 64:
Üyeliğe kabulü yönetim kurulunun görevidir.
10
Üyelik başvurusu mutlaka yazılı alınır - 30 gün içinde değerlendirilir - karar verilir.
Dernek üye kabul etmeye zorlanamaz. Bu düzenleme sebep belirtmeksizin bir kişinin
üyeliğinin kabul edilmeyebileceği anlamına gelir.
3.1.2. Üyeliğin Sonlanması
Medeni Kanun madde 65 ve 66:
Kendiliğinden: aranan nitelik sona erdiğinden
Çıkma ile: Yazılı bildirim ile son verebilir (birikmiş aidat borçlarının sorumluluğu
devam eder)
Çıkarma: tüzükte belirtilmiş unsurlar - bu unsurlara itiraz edilemez.
3.1.3. Üyelikten Çıkarılma koşulları
Üyelikten çıkarılma koşulları Dernekler Dairesi Başkanlığı web sayfasında yer alan örnek
tüzükte bulunurken dernekler kanununda ve yönetmeliğinde yer almıyor. Örnek tüzükte yer
alan koşullar aşağıdaki şekildedir: (Örnek alınabilir ve değiştirilebilir.)
1-Dernek tüzüğüne aykırı davranışlarda bulunmak,
2-Verilen görevlerden sürekli kaçınmak,
3-Yazılı ikazlara rağmen üyelik aidatını altı ay içinde ödememek,
4-Dernek organlarınca verilen kararlara uymamak.
5-Üye olma şartlarını kaybetmiş olmak,
Yukarıda sayılan durumlardan birinin tespiti halinde yönetim kurulu kararı ile üyelikten
çıkarılır.
Dernekten çıkan veya çıkarılanlar, üye kayıt defterinden silinir ve dernek malvarlığında hak
iddia edemez.
Çıkarma kararı yazılı olarak tebliğ edilir.
11
3.1.4. Üyelerin Hakları
Medeni Kanun Madde 68 - 69
Dernek üyeleri eşit haklara sahiptirler. Dernek, üyeleri arasında dil, ırk, renk, cinsiyet,
din ve mezhep, aile, zümre ve sınıf farkı gözetemez; eşitliği bozan veya bazı üyelere bu
sebeplerle ayrıcalık tanıyan uygulamalar yapamaz.
Her üyenin, derneğin faaliyetlerine ve yönetimine katılma hakkı vardır.
Dernekten çıkan veya çıkarılan üye, dernek malvarlığında hak iddia edemez.
Medeni Kanun Madde 69- Her üyenin genel kurulda bir oy hakkı vardır; üye, oyunu
şahsen kullanmak zorundadır.
Oy hakkı devredilemez, vekâlet verilemez.
NOT: Kooperatiflerde vekâlet verilebilir
Onursal üyelerin oy hakkı yoktur.
3.2. Aidat ve Ödentiler
Medeni Kanun Madde 70:
Üyelerin ödenti verme borcu tüzükle düzenlenir. Tüzükte düzenleme yoksa üyeler,
dernek amacının gerçekleşmesi ve borçlarının karşılanması için zorunlu ödentilere eşit olarak
katılırlar.
Dernekten çıkan veya çıkarılan üye, üyelikte bulunduğu sürenin ödentisini vermek
zorundadır.
Onursal üyeler ödenti vermek zorunda değildir.
4. Beyanname Yükümlülüğü
Dernekler Kanunu Madde 19:
Dernekler, yılsonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını
düzenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülkî idare amirliğine
vermekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin esas ve usuller yönetmelikte
düzenlenir.
Beyannameden başkanlar sorumludur.
12
Şubeler de beyanname vermekle yükümlüdür - beyannamelerin aynı zamanda genel
merkeze de gönderilmesi gerekir.
Temsilciliğin beyanname sorumluluğu yoktur. Ama faaliyetin Genel Merkez
beyannamesinde belirtilmesi gerekir
5. Tutulması Zorunlu Defterler
Karar defteri
Gelen giden evrak defteri
Bilanço veya işletme defterleri
Üye kayıt defteri
Demirbaş defteri
Demirbaş defterinden çıkacak, hurdaya kaydedilen veya eskiyen demirbaşlar "1" TL
gibi sembolik bir iz değeri kaydedilerek çıkarılabilir.
Gider kaydedilen demirbaşlar - 900 TL'ye (limit yıla göre değişebilir) kadar gider
kaydedilebilir, üstü mutlaka demirbaş defterine kaydedilir.
Alındı defteri - Dernek makbuzları, dernekler masasından veya dernek masasıyla
anlaşmalı matbaalardan alınır.
Türk ticaret kanununa göre yevmiye, envanter ve kebir defterinin tasdiki zorunludur.
Tasdik edilmemiş defter cezaya tabiidir. Tasdik edilmediği durumda üzerindeki işlemlerin
geçersiz sayılması söz konusu olacaktır.
6. Genel Kurul İşlemleri
6.1. Genel Kurul
Medeni Kanun 73.
Genel kurul, derneğin en yetkili karar organı olup; derneğe kayıtlı üyelerden oluşur.
Olağan toplantı: Madde 74- Genel kurul, tüzükte belirtilen zamanda yönetim
kurulunun çağrısı üzerine toplanır.
3 yılda bir yapılmak zorundadır - her yıl ya da 2 yılda bir olabilir.
13
6.1.1. Olağanüstü Genel Kurul
Denetim Kurulu veya Yönetim Kurulu gerekli gördüğü hallerde veya dernek üyelerinin 1/5i
talebiyle yapılabilir.
Gerekli durum varsa yönetim kurulu genel kurul çağrısı yapmak zorundadır, eğer
yönetim kurulu olağanüstü kurula çağırmazsa 1 üyenin talebiyle sulh hâkimine başvurulur. 3
üye sulh hâkimince genel kurulu yapmakla görevlendirilir.
6.1.1.1. Genel Kurul Çağrısı
Çağrı öncesinde, hazirunla oy hakkına sahip herkes listelenir, Genel Kurul hazirun
yoksa iptal edilebilir.
Genel kurul çağrısı gazete ve derneğin web sayfasında tüm üyelerin haberdar olacağı
şekilde yapılır.
Genel Kurul için yeter sayı toplanamazsa, 2. toplantı 7 günden az - 60 günden fazla
olmamak üzere belirtilen günde yapılır.
6.1.2. Genel Kurul Toplantı Usulü
Medeni Kanun Madde 79'a göre
Divan seçilir
Sadece gündem konuşulur
Oy kullanma hakkı olmayan üye - izleyebilir
Genel kurul salt çoğunluk usulüne göre, tüzük değişikliği ve fesh için 2/3 ile toplanır.
Kararlar oy çokluğuyla yapılır. 2. toplantıda çoğunluk aramaz. Organların oluşması için Genel
Kurul yönetim kurulu - denetim kurulu üye sayısının 2 katından az olamaz. (min - 16
minimum/ fiilen 32'ye zorlanıyor)
Medeni Kanun Madde 80- Genel kurul, üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son
kararı verir; dernek organlarını seçer ve derneğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri
görür.
Genel kurul, derneğin diğer organlarını denetler ve onları haklı sebeplerle her zaman
görevden alabilir.
14
Medeni Kanun Madde 82- Hiçbir dernek üyesi, dernek ile kendisi, eşi, üstsoyu ve altsoyu
arasındaki bir hukukî işlem veya uyuşmazlık konusunda alınması gereken kararlarda oy
kullanamaz.
Tüzel kişi adına oy kullanacak kişi hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
6.1.3. Genel Kurul Kararların İptali
Medeni Kanun Madde 83
Toplantıda hazır bulunan ve kanuna veya tüzüğe aykırı olarak alınan genel kurul kararlarına
katılmayan her üye, karar tarihinden başlayarak bir ay içinde; toplantıda hazır bulunmayan her
üye kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve her hâlde karar tarihinden başlayarak üç
ay içinde mahkemeye başvurmak suretiyle kararın iptalini isteyebilir.
Şube Genel Kurulu - merkezinkinden en az iki ay önce yapılır.
Genel kurul sonuç bildirimi 30 gün içinde yapılır.
Tüzük değişikliği varsa 30 gün içinde imzalı olarak tüzük örneği de verilir.
Genel Kurul bildirimi sonrası - eksiklikler incelenir varsa eksikliklerin giderilmesi
talep edilir.
Denetimde eksiklik varsa ve tespit edilirse genel kurul iptal edilebilir.
7. Şube, Federasyon, Platform ve Üst kuruluş Kurma
7.1. Şube Kurma
Medeni Kanun Madde 94 - Dernekler, gerekli görülen yerlerde genel kurul kararıyla
şube açabilirler. Bu amaçla dernek yönetim kurulunca yetki verilen en az üç kişilik kurucular
kurulu, şube açılacak yerin en büyük mülkî amirine şube kuruluş bildirimini ve gerekli
belgeleri verir.
Şube kuruluş bildiriminin içeriği ve gerekli belgeler, yönetmelikte gösterilir.
Dernekler Yönetmeliği Madde 8 - Şube kuruluş bildirimi ve eklerinin mevzuata
uygunluğu, kuruluş bildirimleri için verilen alındı belgelerinin düzenlendiği tarihten itibaren
15
altmış gün içinde mülki idare amiri tarafından bizzat veya dernekler birimlerine yetki
verilmek suretiyle incelenir.
Tüzüğü incelemeden geçmemiş veya inceleme sırasında belirlenen Kanuna
aykırılıkları veya noksanlıkları yapılan tebligat üzerine süresi içinde gidermeyen derneklerin,
şubesi açılamaz.
Şube kuruluş bildirimi ve eklerinin incelenmesinde, sonucun kuruculara
bildirilmesinde derneklere ilişkin hükümler uygulanır. Şube, şube merkezinin bulunduğu
yerin il dernekler müdürlüğünce kütüğe kaydedilir.
Medeni Kanun Madde 95 - Her şubede genel kurul ve yönetim kurulu ile denetim
kurulu veya denetçi bulunması zorunludur.
Bu organların görev ve yetkileri ile şubelere ilişkin diğer hususlar hakkında bu Kanun
hükümleri uygulanır.
7.2. Federasyon Kurma
• Medeni Kanun Madde 96 - Federasyonlar, kuruluş amaçları aynı olan en az beş
derneğin, amaçlarını gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle
kurulur.
• Her federasyonun bir tüzüğü bulunur.
• Federasyon, kuruluş bildirimi, tüzük ve gerekli belgelerin yerleşim yerinin en büyük
mülkî amirine verilmesiyle tüzel kişilik kazanır.
• Dernekler Yönetmeliği Madde 9 - Federasyon kuracak dernek temsilcileri tarafından
imzalanmış Kuruluş Bildirimi ve aşağıda belirtilen ekler, federasyonun kurulacağı
yerin mülki idare amirliğine verilir.
7.3. Konfederasyon Kurma
Medeni Kanun Madde 97:
• Konfederasyonlar, kuruluş amaçları aynı olan en az üç federasyonun, amaçlarını
gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle kurulur.
• Her konfederasyonun bir tüzüğü bulunur.
16
• Konfederasyon, kuruluş bildirimi, tüzük ve gerekli belgelerin yerleşim yerinin en
büyük mülkî amirine verilmesiyle tüzel kişilik kazanır.
7.4. Platform Kurma
• Dernekler Kanunu Madde 25 - Plâtform: Derneklerin kendi aralarında veya vakıf,
sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere
girişim, hareket ve benzeri adlarla oluşturdukları tüzel kişiliği bulunmayan geçici
nitelikteki birliktelikleri ifade eder.
• Dernekler Kanunu Madde 25 - Plâtformlar, kanunların dernekler için yasakladığı
amaç ve faaliyet konuları doğrultusunda kurulamazlar ve faaliyet gösteremezler. Bu
yasağa aykırı hareket edenler hakkında, bu Kanun ve ilgili kanunların cezaî hükümleri
uygulanır.
Not: Bir dernek üye olduğunda - Yönetim Kurulu kararı alıp sorumlu belirleyebilir, nasıl
karar alacağını belirleyebilir. Karar yetkisi verebilir veya yönetim kuruluna sormadan karar
veremez şeklinde sorumluluk belirleyebilir.
8. Kamu Yararı Statüsü
Dernekler Yönetmeliği Madde 48: Kamu yararına çalışır dernek statüsü:
Kamu yararına çalışan dernekler, Maliye Bakanlığının ve varsa ilgili bakanlıkların
görüşü üzerine, Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit edilir.
Dernekler Yönetmeliği Madde 49 - Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmak
için derneğin;
o En az bir yıldan beri faaliyette bulunması,
o Son bir yıl içindeki, 2005 yılı için belirlenen tutar olan 50.000.-YTL’sını geçen
alım ve satım işlemlerinin rekabet koşullarına uygun yapılması,
o Amacı ve gerçekleştirdiği faaliyetlerin, üyelerinin dışında yerel veya ulusal
düzeyde toplumun ihtiyaç ve sorunlarına yönelik çözümler üretecek ve
toplumsal gelişmeye katkı sağlayacak nitelikte olması,
o Yıl içinde elde ettiği gelirin en az yarısının bu amaçla harcanması,
17
o Sahip olduğu mal varlığının ve yıllık gelirinin tüzüğünde belirtilen amacı
gerçekleştirecek düzeyde olması gerekir.
Bu durum, Bakanlık dernekler denetçileri tarafından düzenlenen rapor ile tespit ettirilebilir.
Bu nitelikleri taşımadığı tespit edilen dernekler, kamu yararı kararı için, bu tespitin yapıldığı
tarihten itibaren üç yıl geçmeden önce yeniden başvuramaz.
9. Denetleyici kurumlar: DERNEKLER DAİRESİ
Gerekli görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda
faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun olarak tutup
tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülkî idare amiri tarafından denetletilebilir.
Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez.
İçişleri Bakanlığı ve mülkî idare amirlerinin yapacağı denetimler mesai saatleri
içerisinde yapılır.
Bu denetimler en az yirmi dört saat önce derneklere bildirilir.
Denetim sırasında görevli memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve
kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri,
müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Denetim sırasında, suç teşkil eden fiillerin tespit edilmesi hâlinde, mülkî idare amiri
durumu derhal Cumhuriyet savcılığına ve derneğe bildirir.
9.1. Derneklerin denetlendiği durumlar
- Büyük bütçeli dernekler,
- Hakkında şikâyet bulunan dernekler
- Kamu yararı statüsündeki dernekler en az iki yılda bir denetlenir.
9.2. Denetim Esnasında Kontrol Neler Kontrol Edilir?
(Detaylı kontrol listesi dernekler dairesi web sayfasında bulunmaktadır.)
Genel kurul dosyası talep edilir ve aşağıdaki hususlar kontrol edilir:
18
o Zamanında yapılmış mı?
o Çoğunluk sağlanmış mı?
o Genel Kurul zamanında yapıldı mı?
o Sonuç bildirimi yapıldı mı?
o Denetim raporu sunulmuş mu?
Defter tutma usullerinin doğruluğu
Şube defterlerini merkezle aynı şekilde tutulmuş mu?
Karar defterinde sayfa atlanmış mı, boşluk bırakılmış mı?
Gelir ve giderlerin uygun yapılıp yapılmadığı, destekleyici evrakların varlığı.
Harcamalar ve faaliyetler için yönetim kurulu kararı alınmış mı?
Harcamalar tüzük amacına uygun mu?
Not 1: Dernekler, Dernekler Müdürlüğü yönlendirmesi ve kanun, yönetmelikten farklılık
varsa İç İşleri Bakanlığı’na soru sorulabilir.
Not 2: Kaybolan defterler için zayi belgesi alınır. Zayi belgesi için mahkemeye başvurulur 15
gün içinde.
Not 3: Dernek defterinde daksil kullanılamaz.
Not 4: İç denetimin etkin yapılması önerilir. Tüzükte iç denetimin nasıl yapılacağına ilişkin
madde yoksa yıllık yapılır. Dernekler dairesi web sayfasında örnek bir denetim raporu
bulunmaktadır.
9.3. Dernekler Dairesinden Nasıl Faydalanabilirsiniz? Nöbetçi denetçiye telefon, yazı ve e-mail ile ulaşılabilirsiniz.
19
10. Dernekler İçin Muhasebe Düzenleri
Dernek kanunu amir kanun olmadığı için mali işlerde diğer kanunlara tabiidir.
10.1. İşletme Defteri Tutma Esasları
Dernekler yönetmeliği Madde 31:
Dernekler kuruluş aşamasında işletme hesabı esasına göre defter tutarlar. Ancak, kamu
yararına çalışma statüsü bulunan dernekler ile yıllık brüt gelirleri beş yüz bin TL’yi aşan
dernekler takip eden hesap döneminden başlayarak bilanço esasına göre defter tutarlar.
Şubesi bulunan derneklerin bilânço esasına göre defter tutmaları halinde, birinci
fıkrada belirtilen hadlere bakılmaksızın, bu derneklerin şubeleri de bilânço esasına göre defter
tutarlar. Her halde dernekler ile şubelerinin aynı esasta defter tutmaları zorunludur.
İşletme hesabı esasına göre defter tutan dernekler, yukarıda belirtilen hadde bağlı
kalmaksızın yönetim kurulu kararı ile bilanço esasına göre defter tutabilirler.
Bilanço esasına geçen dernekler, üst üste iki hesap döneminde yukarıda belirtilen
haddin altına düşerlerse, takip eden yıldan itibaren işletme hesabı esasına dönebilirler.
Ticari işletmesi bulunan dernekler, ticari işletmeleri için, ayrıca Vergi Usul Kanunu
hükümlerine göre defter tutarlar.
10.2. Kayıt Usulü
Dernekler Yönetmeliği Madde 33 - Bu Yönetmeliğe göre tutulacak defter ve
kayıtların Türkçe olması zorunludur. Defterler mürekkepli kalemle yazılır.
Defterler bilgisayar ortamında da tutulabilir. Ancak form veya sürekli form şeklinde
tutulacak defterler, kullanılmaya başlanmadan önce her bir sayfasına numara verilerek ve
onaylatılarak kullanılabilir. Onaylı sayfalar kullanıldıktan sonra defter haline getirilerek
muhafaza edilir.
Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre
düzeltilebilir.
20
11. Aidat, Bağış ve Yardım Toplama
Derneklerin gelirleri üye aidatı, bağış ve yardımlardan oluşur.
Bağış tek taraflı irade esasına dayanır, eğer irade oluşturmaya dönük bir çağrı varsa
yardım toplama kapsamına girer. İzne tabidir. Bağış için reklam olmamalıdır. Yardım toplama
kısa süreli, talebe ve amaca yöneliktir.
Banka dekontu bağış makbuzu yerine geçer. Tekrar makbuz kesilmesi gerekmez.
Elden ödeme işlerinde 7000 TL üst sınırdır. 7000 TL’nin üstündeki işlemler banka
üzerinden yapılmak zorundadır.
Yardım toplama ile ilgili usul ve esaslar 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu ve
27/12/1999 tarihli ve 23919 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yardım
Toplama Esas Ve Usulleri Hakkında Yönetmelikle düzenlenmiştir.
Bu kapsamda, kanunun 3. maddesine göre kamu yararına uygun olarak, amaçlarını
gerçekleştirmek, muhtaç kişilere yardım sağlamak ve kamu hizmetlerinden bir veya birkaçını
gerçekleştirmek veya destek olmak üzere gerçek kişiler, dernekler, kurumlar, vakıflar, spor
kulüpleri, gazete ve dergiler yardım toplayabilirler.
Kanunun 6. maddesinde kişiler ve kuruluşların yetkili makamdan izin almadan
yardım toplayamayacakları belirtilmiştir.
Aynı kanunun 7. maddesine göre yardım toplayacak kişi ve kuruluşlar yardım
toplama faaliyetini, bir ilçenin sınırları içinde gerçekleştirecekse ise o ilçenin
kaymakamlığından, bir ilin birden fazla ilçesinde gerçekleştirilecekse o ilin valiliğinden,
birden fazla ilde yürütecekse, yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin
yerleşim yerinin bulunduğu ilin valiliğinden izin almaları gerekmektedir.Bu
doğrultuda, kanunun 8 inci maddesi gereği yardım toplayacaklar isteklerini bir dilekçeyle
izin vermeye yetkili makama bildirirler.
Müracaat dilekçelerinde Yönetmeliğin 6. maddesi gereği;
Hangi amaçla ve ne miktarda yardım toplanacağı,
Yardım toplama faaliyetlerinin sürdürüleceği il ve ilçeler,
Yardım toplama şekillerinden hangilerinin kullanılacağı, (Kanunun 5 inci maddesinde
makbuzla, belirli yerlere kutu koyarak, bankalarda hesap açtırarak, yardım pulu çıkararak,
21
eşya piyangosu düzenleyerek, kültürel gösteriler ve sergiler yoluyla, spor gösterileri, gezi ve
eğlenceler düzenlemek veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tâbi tutmuş
sistemler kullanmak suretiyle yardım toplanabileceği belirtilmiştir.)
Kaç kişi çalıştırılacağı,
Yardım toplamada kullanılacak makbuz miktarına yer verilir.
Tüzel kişiliği haiz kuruluşların müracaatlarında kuruluşun yönetim organlarında
görevli olanların, gerçek kişilerin yardım toplaması halinde ise sorumlu kurul üyelerinin ve
yardım toplama faaliyetlerinde görev alacakların açık kimlikleri ve adres bilgileri belirtilir.
(Kanunun 11 inci maddesinde yardım toplama faaliyetinin gerçek kişiler tarafından
yürütülmesi halinde en az üç kişiden oluşan sorumlu kurul oluşturulması zorunlu olduğu,
tüzel kişilerin sorumlu kurulunun ise yönetim organları olduğu belirtilmiştir.)
Bununla birlikte;
Kamu görevlilerinin çalıştırılmasının düşünülmesi halinde ilgili valilik ve
kaymakamlıklardan alınmış izin belgeleri,
Toplanacak yardım miktarını belirlemeye yarayacak keşif özeti, rapor ve benzeri bilgi
ve belgeler,
Bakanlığımız 2009/73 sayılı Genelgesi ile değiştirilen 2005/38 sayılı Genelgenin 3
üncü maddesinin (c) bendi gereği, faaliyette görevlendirileceklerin T.C. kimlik numaraları,
ikametgah ve adli sicil beyanları ile ikişer adet vesikalık fotoğrafları,
Yardım toplama, öğrenim kurumları yararına veya kurum içinde yapılacak ise
Kanunun 8 inci maddesi gereği kurum sorumlusunun yazılı izni de müracaat dilekçesine
eklenir.
Sorumlu kurullar, Kanunun 17 nci maddesine göre yardım toplama süresinin
bitiminden itibaren on gün içinde toplanan yardımın kesin hesabını çıkarmak ve bir örneğini
veren makama vermekle yükümlüdürler.
22
12. Vergi ve İşyeri Kaydı Oluşturma ve Beyanname Yükümlülükleri
Dernek vergi sorumlusudur - kurumlar vergisine göre mükellef değildir. Ama katma
değere göre mükelleftir.
Hizmet veya mal aldığında KDV mükellefidir, beyannameye tabi değildir.
Gelir vergisinde bir kısmında mükellef, bir kısmında muaftır.
Dernekler de paralarını değerlendirebilir. Gelir elde ettiği durumlarda vergiye katlanır.
Çalışan ve kira için stopaj ödemek zorundadır.
Muafiyet: kişi veya vergi dışı kalmasıdır.
İstisna: İşlemin vergi dışı olmasıdır.
Periyodik gelir getirici faaliyetlerde gelir sıfır olsa bile - kurumlar vergisi beyannamesi ile
beyan etmek gerekir.
Dernekler Vergi Kaydı Açtırır. Muhtasar beyanname bakımından açar, gider pusulası,
stopaj vb durumlar için muhtasar düzenler.
Kamu Yararına dernekler hangi vergilerden muaf
Katma değer ve gelir vergilerinden muaf,
Çevre, belediye vb vergilerden muaf değildir.
Konusuna göre ilgili vergilerden muaftır.
Muhtasar beyanname:10 kişiye kadar 3 aylık - 10 çalışandan fazla ise aylık muhtasar
beyannamesi verir. Vergi sorumlusu sıfatıyla verir. Stopaj, gider pusulası, gider makbuzu vb
verir.
13. Dernekler İçin İstihdam ve Sosyal Güvenlik Konuları
13.1. İşçi, Stajyer, Gönüllü İstihdamı
Dernekler ücretli çalışanların gerekli bildirimlerini yapmak ve ücret ve SGK
ödemelerini yapmak zorundadır.
İlk kez işe alım yapıldığında bildirim 1 ay içinde yapılabilir, daha sonraki alımlarda
çalışmaya başlamadan önce bildirim yapılmalıdır. Geç bildirim cezaya tabiidir.
23
13.1.1. Gönüllülerin çalıştırılması
Gönüllü faaliyet zaman ve faaliyetle sınırlıdır.
Gönüllülerin çalıştığı faaliyetlerde gönüllülerin yol ve yemek masrafları karşılanır.
Gönüllüye harcırah veya belgeye istinaden ödeme yapılır.
Gönüllülere yolluk verileceği durumda yönetim kurulu kararıyla masraflar karşılanır
13.1.2. Stajyer
Dernekler herkesi stajyer statüsünde çalıştıramaz. Stajyerin özel eğitim - mesleki eğitim almış
olması gerekir1. Stajyere ücret ödenir. Stajyere ödenen ücret SGK kapsamında değildir. Bu
ücret asgari ücreti geçemez. Derneğin 10 kişiden az çalışanı varsa stajyerin ücreti asgari
ücretin 1/3, 10 dan fazla ise 2/3ü ödenebilir. Stajyer her tür vergi ve harçtan muaftır.
13.2. Yönetim Kurulu Üyelerinin İstihdamı
Dernekler yönetim kurulu üyelerinden birini derneği yönetme faaliyetlerinden dolayı
işçi statüsünde çalıştırılamaz ve ücret ödeyemez. Aksi durum dernekler kanununa
muhalefet olarak tanımlanır.
Dernekler kanunu 13. maddesinde yönetim kuruluna ücret ödendiği durumları maaş
değil huzur hakkı olarak tanımlar. Huzur hakkının ödenip ödenmeyeceği genel
kurulda belirlenir, yönetim kurulu kendi alacağı ücreti belirleyemez.
Yönetim kurulu üyesine yaptığı bir iş sonucu, uzmanlığı doğrultusunda ücret
ödenebilir. Kamu memurlarına ise ücret ödenemez.
Yönetim Kurulu üyesi proje kapsamında çalışabilir, çalışma doğrultusunda bordro
düzenlenir, SGK girişi yapılır.
Yönetim kurulu üyeleri iktisadi işletmede ücretli görev alamaz. Görevlendirilebilir.
Yönetim kurulu üyeleri kar amacı gütmeyen derneği yönetmekle sorumludur. İktisadi
işletmeden ücret alması çıkar sağlamaya girer
1 12 Aralıkta değişen düzenleme ile okul stajyerin sigortasını ödemeyi kabul ettiği durumda mesleki eğitim
almayan öğrenciler de stajyerlik yapabilir.
24
13.3. Kısa dönemli uzman istihdamı
Dernek ve vakıflar uyguladıkları projelerde zaman zaman dışarıdan kısa süreli konusunda
uzman kişilerden hizmet almaktadırlar. Alınan hizmet, hizmet verenin konumuna göre vergi
ve sigortaya tabidir.
Uzman serbest meslek erbabı ise (vergiye kayıtlı ve işi devamlı yapan) SGK bildirimi
gerekmez. Ama kişinin sigortalılığını kanıtlaması gerekir. Ödeme serbest meslek
makbuzu ile yapılır.
Emekliyse ve çalışmıyorsa çalıştığı gün kadar SGK’sı yapılır.
Uzmanın hiç sigortası yoksa çalıştığı gün kadar SGK ödenir.
Bir ödemenin ücret sayılması için:
Bir işverene bağlı olarak yapılması
Belirli bir işyerine bağlı olarak yapılması
Hizmet karşılığı yapılması gerekir.
13.4. Ücret, harcırah, huzur hakkı ödemeleri
Yönetim kurulu veya demetim kurulu üyelerine huzur hakkı ödemesi yapabilir. Genel
kurulda huzur hakkı ödeme kararı alınır ve miktar belirlenir. Yaptığı işlere bağlı
olarak huzur hakkından da gelir vergisi kesintisi yapılır.
Huzur hakkından SGK kesintisi yapılmaz. Gelir vergisi ve damga vergisi kesintisi
yapılır. YK eğer kamu görevlisi ise huzur hakkı ödenemez.
Ücret ödenmeyen ama çalışanlara yolluk harcırah ödemesi GK veya YK da belirlenir.
İlk kez giriş yapılıyorsa bildirim 1 ay içinde yapılabilir. Çıkışlarda 10 güne kadar çıkış
verilebilir.
13.5. Sözleşme Türleri
Deneme süreli - kısmi - belirli - belirsiz süreli sözleşme türlerinden biri tercih
edilebilir. Sözleşme yapılmadıysa bile SGK bildirimi yapıldığında belirsiz süreli
sözleşme yapıldı sayılır.
25
Deneme süreli ise uzatılmazsa deneme süresi uzatılmazsa fesh olur. 1 gün bile olsa
çalışma SGK girişi yapılmalı.
Kısmi süreli bir iş için - bir proje için vb durumlarda yapılır.
Belirsiz süreli sözleşme işletmenin işleri için yapılır.
Tam zamanlı çalışma: haftalık 45 saat / aylık 225
Kısmi süreli: Tam zamanı olanın 2/3 e kadar çalışmadır - 20 güne kadar. 21 olursa 30
gün bildirimi yapılır. İş sözleşmesi ıslak imzalı veya noter tasdikli olarak 1 kerelik
SGK girişi yapılırken SGK'ya bildirilmeli. Yoksa eksik beyandır. Belirtilmezse tam
zaman sayılır - SGK eksik yatarsa eksik bildirim cezalandırılır.
Belirsiz sözleşmeler de teknik olarak 1 yıldır, ihbar önerilerine uyulmazsa sözleşme
aynı koşullarda yenilenir.
Fazla mesai konusunda işveren ve işçi arasında sözleşme yapılmalıdır. Sözleşme
yapılmaksızın fazla mesai haklı fesih sebebidir. Yılda 270 saatten fazla, fazla mesai
yapılamaz. Yapıldığı durumda haklı fesih sebebi ortaya çıkar.
13.6. Ödeme Belgeleri
13.6.1. Gider Pusulası – Serbest Meslek Makbuzu
Dernekler fatura alınamadığı durumlarda, giderini göstermek için harcama belgesi olarak
gider pusulası kullanabilir. Gider pusulası ile ücret ödenmez. Serbest meslek yapan kişilerden
makbuz karşılığı ücret alınabilir.
Gider pusulasında mal alımı için stopaj kesintisi %5, hizmet alımı için stopaj kesintisi
%10’dur.
1 yıl içinde 1 kişiye gider pusulası ile ödenen meblağ 23.000 TL'yi geçemez. Geçerse
karşı taraf gelir vergisi beyanname vererek vergi ödemek durumundadır. Hizmet alan
bakımından aynı kişiyle 1 den fazla çalışma söz konusuysa KDV ödenmelidir.
Serbest meslek erbabına hizmeti karşılığında kesilen makbuzda stopaj %20’dir.
Uzman çalıştırıldığında stopaj, ödeme yapan tarafından ödenir.
26
Gönüllü harcamaları: Gönüllüye harcırah veya belgeye istinaden ödeme yapılır. Gönüllü iş
yapıldığında yönetim kurulu kararı ile giderlerin nasıl karşılanacağının kararı alınmak
zorundadır. Gönüllü harcamalar böyle giderleştirilebilir.
Gönüllü için: yol - konaklama -yemek dışında ödeme yapılamaz.
Özel bordro: çalışanın olmayanlara yaptığın SGKsız - damga, gelir vergi kesintili bordro.
Riskli durumlarda: Gönüllüler için Meslek hastalığı - sağlık sigortası ödenmesi önerilir.
14. İktisadi İşletme Nasıl Kurulur?
Bağış, yardım, aidat dışında, gelirler yetmediği durumda gelir getirici yan kurum lokal veya
iktisadi işletme açabilirler. İktisadi işletme açılması için tüzükte yer alması gerekir. Yoksa
İktisadi açılmadan önce tüzüğün değişmesi gerekir. Değişiklik sonrasında yönetim kurulunun
iktisadi işletme açmakla ilgili karar almalıdır. Bu kararla nerede açılacak, kim sorumlu olacak,
ne kadar sermaye konacak, ne yapacak tanımlanır.
Bu kararı alan dernekler ilgili ticaret sicil memurluğuna aşağıdaki evraklarla birlikte
Sanayi ve ticaret Odasına tescil için başvurur.
İktisadi işletme kurmak istediklerini belirtir dilekçe,
1. Noterden onaylı derneğin yetkili organı tarafından 2 nüsha karar sureti,
2. Derneğin kuruluşuna izin veren valilik izin yazısının aslı veya noter onaylı sureti,
3. Dernek tüzüğünün noter onaylı son şekli,
4. İşletme temsilcilerinin nüfus cüzdanı sureti, imza beyannameleri, ikametgah belgesi,
5. Ticaret Sicili Tüzüğü’nün 29. maddesine göre düzenlenen taahhütname, Oda Kayıt
Beyannamesi,
6. İşletmenin açılışına dair kararı alan organın görev süresinin dolmadığını teyit eden son
seçim veya atamaya ilişkin yetkili kurul kararı.
Dernek iktisadi işletmesinin özellikleri:
Anonim şirket gibi işlem görür.
Derneğe bağlı ama derneğin dışındadır.
Ticaret odasında tescil ve ilan ettirilir.
Kurulmuş sayılır ama faaliyete geçmez. Gerekli bildirimler sonrasında faal hale gelir.
Vergi usullerine göre tek düzen muhasebe planı kullanır.
27
Kurumlar vergisi mükellefidir.
Kar ettikten sonra %20 kurumlar- %15 Stopaj kesintisi net kar derneğe aktarılır.
İktisadi işletme KDV mükellefidir.
İktisadi işletme için bir mali müşavir ile çalışmak zorunluluğu vardır.
İktisadi işletmenin bir adresi ve vergi levhası olmak zorundadır.
