System wierzeń religijnych starożytnego System wierzeń religijnych starożytnego Egiptu był dość zawiły, niejednordny i Egiptu był dość zawiły, niejednordny i zmienny w czasie. Kult poszczególnych zmienny w czasie. Kult poszczególnych

bogów związany był z określonym miejscem, bogów związany był z określonym miejscem, tylko niektóre z nich awansowały do rangi tylko niektóre z nich awansowały do rangi bóstw państwowych. Początkowe wierzenia bóstw państwowych. Początkowe wierzenia

Egipcjan (z czasów predynastycznych) miały Egipcjan (z czasów predynastycznych) miały charakter zoomorficzny, następnie w charakter zoomorficzny, następnie w okresie Starego Państwa przybrały okresie Starego Państwa przybrały

charakter antropomorficzny. Z charakter antropomorficzny. Z poszczególnymi bogami wiązały się różne poszczególnymi bogami wiązały się różne mity i tradycje, dotyczące zwłaszcza aktu mity i tradycje, dotyczące zwłaszcza aktu

stworzenia świata. stworzenia świata.

Trzy najbardziej rozpowszechnione wywodziły Trzy najbardziej rozpowszechnione wywodziły się z trzech ośrodków: Heliopolis, Hermopolis i Memfis. się z trzech ośrodków: Heliopolis, Hermopolis i Memfis.

Tradycja najstarsza, heliopolitańska mówiła, że na Tradycja najstarsza, heliopolitańska mówiła, że na początku był chaos, który miał płynną konsystencję. początku był chaos, który miał płynną konsystencję.

Później pojawił się jako wzgórze bóg słońca Atum (Re) i Później pojawił się jako wzgórze bóg słońca Atum (Re) i stworzył Szu - powietrze oraz Tefnut - wilgoć. Z nich stworzył Szu - powietrze oraz Tefnut - wilgoć. Z nich

zrodziła się Nut - niebo i Geb - ziemia, którzy stali się zrodziła się Nut - niebo i Geb - ziemia, którzy stali się rodzicami Ozyrysa, złego Seta, Izydy (która stała się rodzicami Ozyrysa, złego Seta, Izydy (która stała się żoną Ozyrysa) i Neftydy. Wszyscy oni tworzyli tzw. żoną Ozyrysa) i Neftydy. Wszyscy oni tworzyli tzw.

Enneadę (czyli dziewiątkę) Bogów. Tradycja Enneadę (czyli dziewiątkę) Bogów. Tradycja hermopolitańska natomiast opisywała pary bogów: Nun i hermopolitańska natomiast opisywała pary bogów: Nun i

Nunet (woda), Heh i Hehet (przestrzeń), Kek i Keket Nunet (woda), Heh i Hehet (przestrzeń), Kek i Keket (ciemność), Amon i Amonet (niewidzialność). Stworzyli (ciemność), Amon i Amonet (niewidzialność). Stworzyli

oni wzgórze w Hermopolis i umieścili tam jajo, z którego oni wzgórze w Hermopolis i umieścili tam jajo, z którego wykluł się bóg słońca. Tradycja memficka powstała wykluł się bóg słońca. Tradycja memficka powstała

najpóźniej i stworzyła boga Ptaha, który to połączył w najpóźniej i stworzyła boga Ptaha, który to połączył w sobie osiem bóstw pochodzących z Heliopolis i sobie osiem bóstw pochodzących z Heliopolis i

Hermopolis. Takie boskie połączenia były w Egipcie Hermopolis. Takie boskie połączenia były w Egipcie powszechnie stosowaną praktyką. W myśl zasady powszechnie stosowaną praktyką. W myśl zasady nierezygnowania z dawnych tradycji, poszczególni nierezygnowania z dawnych tradycji, poszczególni

bogowie oraz związane z nimi mity były łączone ze sobą bogowie oraz związane z nimi mity były łączone ze sobą w stopniu nieograniczonym, dochodząc często do w stopniu nieograniczonym, dochodząc często do

absurdu.absurdu.

Wykaz najbardziej znanych egipskich bogów:

Bastet - kociogłowa bogini płodności i słonecznego ciepła.Bes - dobry bożek domowy o postaci karła, który swoim wyglądem miał odstraszać złe moce.Amon - początkowo lokalny bóg Teb rozwinął się w potężne bóstwo w Hermopolis. Był on patronem faraonów i spraw świeckich związanych z tym urzędem. Otaczała go aura tajemniczości, "niewidzialny bóg" pilnie strzegł swoich sekretów. W okresie Nowego Państwa połączono go z Re - powstał Amon-Re, który otoczył opieką cały Egipt. Do dziś można oglądać w Karnaku i Luksorze ruiny monumentalnych świątyń zbudowanych ku jego czci.Chnum - przedstawiany jako człowiek z głową barana był bogiem płodności, który stworzył ludzi na kole garncarskim. Opiekował się również źródłami Nilu.Horus - syn Ozyrysa o sokolej głowie. Był bogiem nieba, opiekunem władzy królewskiej, jego zasługą miało być też powstanie ras ludzkich.Izyda - siostra i żona Ozyrysa, matka Horusa. Była uważana za matkę władców Egiptu.             

Ozyrys - brat Seta i ojciec Horusa. Był bogiem natury i zmarłych, panował nad wylewami Nilu. Uważano go za patrona władzy królewskiej, a od czasów V dynastii faraon określany był jako jego wcielenie. Kult Ozyrysa przetrwał aż do czasów hellenistycznych, stał się wówczas popularny w całym basenie Morza Śródziemnego.Ptah - główny bóg tradycji memfickiej, opiekun sztuki i rzemiosła. W jego świątyni hodowano byka Apisa uważanego za żyjącą duszę Ptaha.Re - główny stwórca świata wg tradycji z Heliopolis, bóg słońca, patron dynastii. Od czasów IV dynastii stał się oficjalnym bóstwem narodowym, ojcem wszystkich faraonów. W czasach późniejszych identyfikowano go z innymi bogami, zwłaszcza z Amonem (Amon-Re).Set - zły brat i morderca Ozyrysa, bóg pustyń, wojen, patron królów odrzucających imię horusowe. Jego kult był oficjalnie zakazany.Thot - bóstwo z Hermopolis przedstawiane jako pawian lub ibis. Był bogiem księżyca, magicznych ksiąg, medycyny i rachuby czasu. Jako patron skrybów uważany był przez Egipcjan za wynalazcę hieroglifów. Był też jednym z sędziów Ozyrysa zapisującym czyny zmarłego podczas sądu pośmiertnego.   

Oprócz oficjalnych wierzeń ogólnonarodowych, które związane były z odprawianiem ceremonii świątynnych przez kapłanów (lub samego faraona w czasie świąt), rozwijały się również wierzenia lokalne i prywatne. Zwykli obywatele oddawali cześć różnym bóstwom ochronnym, często w zaciszu domowych sanktuariów. Bardziej światli i wykształceni przedstawiciele wyższych klas również mieli swoje własne wyobrażenia filozoficzno-religijne, nieraz skłaniające się nawet ku monoteizmowi. Nie rezygnowali oni jednak z celebrowania oficjalnych wierzeń państwowych. Było to możliwe dzięki temu, że generalnie w starożytnym Egipcie panowała atmosfera tolerancji religijnej (z małymi wyjątkami, np. w czasie rządów Echnatona).

    Właściwa piramida powstała pod kierownictwem Hemona (Hemiunu) i Anchhafa, wokół naturalnego rdzenia skalnego. Pierwotnie składała się ona z 210 warstw bloków kamiennych a jej wysokość wynosiła 146,6 m. Długość boków wynosi 230 m, kąt nachylenia 51,5o. Wnętrze budowli składa się z pozyskiwanego na miejscu wapienia, warstwa zewnętrzna zaś i górne warstwy bloków kamiennych z wapienia z Tury. W sumie, budowla składała się z 2,5 mln. bloków kamiennych ważących 7 mln. ton. Od wejścia (I) na stronie północnej prowadzi do położonej 30 m pod ziemią komory skalnej (C) chodnik (H), najpierw opadający na długości 105 m w dół, potem przez 9 m przebiegający poziomo. Z komory wychodzi inny korytarz, długi na 16,4 m, jego funkcja jest jednak nieznana. Po 28,2 m opadającego w dół chodnika odchodzi korytarz (G) wiodący w górę, który po 38 m kończy się w Wielkiej Galerii (E), szerokiej na 2,1 m, długiej na 46,7 m i wysokiej na ok. 8,5 m.

Od początku Wielkiej Galerii prowadzi poziomy chodnik (F), który kończy się po 38,2 m w tzw. "komorze królowej" (B) z dwuspadowym dachem, wnęką i tzw. szybami wentylacyjnymi (D). Przy rozwidleniu poziomego chodnika odchodzi w bok szyb głęboki na 58,4 m, który niedaleko przed komorą skalną styka się z opadającym chodnikiem. Z galerii przechodzi się krótkim chodnikiem przez komorę granitową z opuszczonym blokiem skalnym i inny chodnik do właściwej komory grobowej (A), wyłożonej różowym granitem; ponad nią 5 komór odciążających dwuspadowy dach. W komorze grobowej stoi granitowy sarkofag bez jakichkolwiek śladów pochówku.  

Pierwsze wyobrażenie sfinksa pojawiło się w Mezopotamii, gdzie miał on ciało konia, a ręce i głowę

człowieka. Stamtąd przeniknął, pod nazwą centaura, do mitologii greckiej, oraz o zmienionym wyglądzie, do

Egiptu.Sfinks w starożytnym Egipcie to symbol władzy

królewskiej, przedstawiany jako postać leżącego lwa z głową człowieka, często z twarzą faraona. Egipskie

sfinksy były płci męskiej i była to tak ważna tradycja, że królowa Hatszepsut, przedstawiana na tych pomnikach, miała doczepioną sztuczną brodę. Kolejną ważną cechą odróżniającą sfinksy egipskie są skrzydła – a raczej ich

brak. Skrzydła u sfinksów są bowiem atrybutem w mitologii sumeryjskiej i greckiej. Najstarszego, znanego

sfinksa odkryto w Abu Roasz i pochodzi on z czasów władcy Egiptu Dżedefre (IVdynastia).

Jednym ze słynniejszych sfinksów jest pomnik mieszczący się w Gizie (razem z kompleksem piramid wpisany na

listę światowego dziedzictwa UNESCO). Zwrócony jest on na wschód, czyli w kierunku Nilu. U jego łap znajduje się

mała świątynia. Można powiedzieć, że nie jest on prawdziwym sfinksem, gdyż do głowy faraona Chefrena doczepione jest ciało w pozycji 'warującej'. Oficjalnie uważa się, że Sfinksa gizejskiego zbudowano w czasie panowania IV dynastii, czyli w latach 2723-2563 p.n.e.

Grobowce królewskie i prywatne

Egipt stworzył architekturę monumentalną. Na jego ziemi znaleziono pierwsze zabytki o rozmiarach

kolosalnych - grobowce królewskie. Grobowce czy to królów, czy osób prywatnych, odkąd tylko zaczęły

przybierać formy złożone, zawierały dwa zasadnicze elementy: komorę grobową i miejsce kultu. Za czasów Starego i Średniego Państwa były one w budowlach królewskich ściśle ze sobą połączone

tworząc kompleks grobowy w skład którego często wchodziło wiele elementów. Monumentalna

mastaba z  pionowym szybem wiodącym w dół do komory grobowej, piramida z licznymi korytarzami i

komorami znajdującymi się pod masą kamieni, która, zdaniem budowniczych, uniemożliwiała

niepowołanym dostęp do korytarzy i pomieszczeń sakralnych.  Natomiast w okresie Nowego Państwa

nastąpił rozdział, podyktowany zapewne chęcią zachowania w tajemnicy miejsca spoczynku aby

jeszcze skuteczniej uchronić je przed profanacją. Groby królewskie, a później również groby

dostojników państwowych kute były w skalnym podłożu dolin na zachód od Teb, zaś ich świątynie

grobowe wznoszą się o kilkaset metrów dalej, oddzielone masywem górskim. Na licznych

nekropolach Teb zachodnich pochowano łącznie kilkuset wysokich dostojników państwowych,

głównie w okresie Nowego Państwa.