Embed Size (px)
Citation preview
İstanbul Üniversitesi Hastaneleri (İstanbul Tıp Fakültesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Diş Hekimliği Fakültesi,
İÜ Kardiyoloji EnsDtüsü, İÜ Onkoloji EnsDtüsü)
Hizmet Kalitesi Standartları Çalışma Planı Tasarısı Taslağı
Prof.Dr. Sezai Vatansever İÜ Döner Sermaye İşletme Müdürü
Kalite nedir?
• Hasta (Müşteri) tatminidir (Ürün ve hizmeBn ne kadar iyi olduğu konusundaki son kararın geBrdiği mutluluktur).
• VerimlilikBr (İşlerini yapabilmek için gerekli eğiBmden geçen, ihByaç duyduğu araç-‐gereç ve talimatlarla desteklenen personelle elde edilir).
• Önlemdir (Sorunlar ortaya çıkmadan önce çözümleri oluşturmak, ürün ve hizmetlerin yapısına tasarım yoluyla üstünlük ve kusursuzluk katmakOr).
Kalite nedir? (devam)
• EsneklikBr (Talepleri karşılamak için değişmeyi göze almak ve bu konuda istekli olmakOr).
• Etkili olmakOr (İşleri çabuk ve doğru olarak yapmakOr).
• Bir programa uymakOr (İşleri zamanında yapmakOr). • İnsana yapılan yaOrımdır (Uzun dönemde, bir işi ilk seferinde doğru olarak yapmak, hatayı sonradan düzeltmekten daha ucuzdur).
Kalite nedir? (devam)
• Bitmeyen bir süreçBr (Süregelen bir gelişmeyi kapsar ve son bulduğu bir nokta yoktur).
• GelecekBr (Daha iyiyi bulmak için sürekli ve düzenli bir yolculuk yapmakOr).
• Amaca, kullanıma ve koşullara uygunluktur. Kısacası kalite, kusursuzluk arayışına sistemli bir yaklaşımdır.
Toplam kalite yöneBmi • Amacı, hizmeVen yararlananların memnun edilmesi olan bir yöneBm felsefesidir. Stratejik ve bütünü kapsayan bir yöneBm sistemi olan Toplam Kalite YöneBmi (TKY), tükeBci tatminini amaçlar ve bir örgüVe üst yöneBmden en alt kademedeki çalışanlara kadar tüm çalışanların iş süreçlerine kaOlımını ve tüm işlerin iyileşBrilmesini temel alır. Belli araç, yöntem ve tekniklerin (iş akışı şemaları, etken-‐etki diyagramı, deneBm listesi, kontrol diyagramı, iş programı vb.) kullanılmasını gerekBrir. Bunun için;
BU DÜŞÜNCE BİÇİMİNİN GEREK ÜST YÖNETİM VE ÇALIŞANLAR, GEREK TÜKETİCİLER VEYA HİZMET BEKLEYEN GRUPLAR TARAFINDAN BENİMSENMESİ TEMEL KOŞUL,
YÖNETİMİN TÜM SÜREÇLERİNDE EĞİTİM FAALİYETLERİNİ SÜREKLİ KILMAK BİR ZORUNLULUKTUR.
SÜREKLİ GELİŞME VE İYİLEŞMEDİR
• JCI akreditasyon hazırlığı – Binaların yıkım ve yapımı
– Uygun fiziki yapılanma: • Hasta odaları, ameliyathane, yoğun bakım vd yerlerin uygun yapılanması: Akıllı hastane
– Bilgi işlem sorunlarının giderilmesi
– Arşiv sisteminin reorganizasyonu (herhangi bir hastanın bilgilerine erişim, güvenlik vd)
– Cihaz bakım ve kalibrasyonlarının akredite firmalara düzenli yapOrılması • Biomedikal mühendislik birimi ISO 17025 akreditasyon
hazırlığı yapıyor
• Kalite yöneBminin organizasyonu • Rektörlük
– ADEK – Hastaneler Genel Direktörlüğü – Dekanlık/Başhekimlik – Birim Kalite Koordinatörü ve Sorumluları
– Kalite alt komiteleri – Kalite ofisi ; Konsey ve alt komitelerin çalışma esaslarının (iç yönerge ) belirlenmesi
• Tüm çalışanlara hitap eden genel bir toplanO ile “kalite” çalışmalarının başladığının bildirilmesi ve genel bir kalite sunusu yapılması
• Hastane misyon ve vizyonunu içeren, tüm çalışanlara dağıOlacak el kitabının hazırlanıp dağıOlması
• Durum belirleme: Kurum yapısı, hizmet akışı, halkla ilişkiler, insan kaynakları ve eğiBm durumu, SWOT ANALİZİ
• Toplam kalite yöneBmi için sürekli eğiBm çalışmaları • Form, çizelge, prosedür, talimat, iş akış şemaların hazırlanması
• Arşivin düzenlenmesi
• Bilgi işlem desteği
• Kalite hizmet standartlarının ve endikatörlerinin belirlenmesi
• Hemşirelik hizmetlerinde ISO akrediBasyonu – Cerrahpaşa Tıp Fakültesi + – İstanbul Tıp Fakültesi: Devam ediyor
• Laboratuvarların 1SO 15189 akreditasyonu
Hizmet Kalite Standartları • Poliklinik hizmetleri • Ayaktan fizik tedavi hizmetleri
• Klinik hizmetleri
• Laboratuvar hizmetleri (Biokimya, Mikrobiyoloji, Patoloji...)
• Görüntüleme hizmetleri (Radyoloji, Nükleer Tıp)
• Ameliyathane hizmetleri
• Yoğun bakım birimleri
• Diyaliz hizmetleri
Hizmet Kalite Standartları
• Ağız ve diş sağlığı hizmetleri
• Kan bankacılığı ve transfüzyon hizmetleri
• Acil birim hizmetleri • Ambulans hizmetleri • Eczane hizmetleri • Enfeksiyon kontrolü hizmetleri
• Hasta ve çalışan güvenliği hizmetleri • Kurumsal hizmet yönetimi • Hastane bilgi sistemi • Arşiv • Tesis yönetimi ve güvenlik • Depolar/ Mutfak/ Morg/ Çamaşırhane
Bölüm No Başlık Standart Puan Verilen Puan
Evet Hayır Değerlendirme Dışı
HİZMET KALİTE STANDARTLARI
1 Poliklinikler, Klinik, Eczane 0 0 0
2 Laboratuvar Hizmetleri 0 0 0
3 Ameliyathane ve Yoğun Bakımlar 0 0 0
4 Özellikli Tedavi Birimleri 0 0 0
5 Acil Servis ve Ambulanslar 0 0 0
6 Yönetim ve Bilgi Sistemleri 0 0 0
7 Hastane Destek Üniteleri 0 0 0
TOPLAM PUAN
HASTA HAKLARI VE HASTA ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ
8 Hasta Hakları 0 0 0
9 Hasta ve Çalışan Güvenliği 0 0 0
10 Enfeksiyonların Kontrolü ve Önlenmesi 0 0 0
11 Tesis Yönetimi ve Güvenlik 0 0 0
TOPLAM PUAN
Sıra no TIP FAKÜLTESİ HASTANELERİ İÇİN HİZMET KALİTESİ STANDARTLARI Pu
an
Evet
Hayır
Değerlend
irm
e dışı
POLİKLİNİK HİZMETLERİ
1 Hasta kayıt birimi hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır.
1.1 Hasta kayıt birimi, kolaylıkla görülebilecek ve ulaşılabilecek bir yerde bulunmalıdır.
1.2 Hasta kayıt biriminin, her yönden kolayca fark edilebilen ve okunabilen bir tabelası olmalıdır.
1.3 Hasta kayıt birimi, hasta ile doğrudan ileBşimi sağlayacak biçimde üstü ve etrar açık (camekân veya benzeri bir bariyerin olmadığı) masa ve sandalyelerden oluşan ve hasta ile karşılıklı oturulabilir bir tasarımda olmalıdır.
1.4 Hasta kayıt biriminde hastanede verilen hizmetlerin tanıOmı ile ilgili kitapçık ve broşürler bulundurulmalıdır.
1.5 Yaşlılar ve engelli vatandaşların öncelikli oturabilmelerine yönelik düzenleme yapılmalıdır.
1.6 Hasta kayıt biriminde görevlendirilecek personel sayısı polikliniğe başvuran günlük ortalama hasta sayısı dikkate alınarak düzenlenmelidir.
1.7 Hasta kayıt birimi görevlisine, uyum eğiBmi, hasta memnuniyeB, ileBşim becerileri ve kişilerarası ilişkiler gibi konularda hizmet içi eğiBm verilmelidir.
1.8 Yaşlılar ve engelli vatandaşların işlemlerinin öncelikli olarak yapılmasına ilişkin düzenleme yapılmalıdır.
2 Danışma birimi hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır.
2.1 Danışma, poliklinik alanında, kolaylıkla görülebilecek ve ulaşılabilecek bir yerde bulunmalı ve gerekli donanıma sahip olmalıdır.
2.2 Danışma biriminde görevlendirilecek personel sayısı polikliniğe başvuran günlük ortalama hasta sayısı dikkate alınarak düzenlenmelidir.
2.3 Danışma birimi görevlisine, uyum eğiBmi, hasta memnuniyeB, ileBşim becerileri ve kişilerarası ilişkiler gibi konularda hizmet içi eğiBm verilmelidir.
2.4 Güncel kurum bilgi rehberi (kurum krokisi, sunulan hizmetler, birim ve çalışan erişim bilgileri) danışma biriminde bulundurulmalıdır.
2.5 Danışma görevlileri diğer personelden ayırt edilebilecek kıyafet giymeli ve yaka karO takmalıdır.
3 Hastane, hasta karşılama ve yönlendirme hizmetlerini yeterli bir şekilde sunmalıdır.
3.1 Hastane ana binası ve tüm birimlerde yönlendirme levhaları (okunabilir, görülebilir büyüklükte ve duvar renginden ayırt edilebilir renklerde) bulunmalıdır.
3.2 Yönlendirmeler işlevsel olmalıdır.
3.3 Karşılama ve yönlendirme hizmetleri için görevlendirilecek personel sayısı polikliniğe başvuran günlük ortalama hasta sayısı dikkate alınarak düzenlenmelidir.
3.4 Karşılama ve yönlendirme hizmetlerinde yer alan her görevliye uyum eğiBmi, hasta memnuniyeB, ileBşim becerileri ve kişilerarası ilişkiler konularında hizmet içi eğiBm verilmelidir.
3.5 Karşılama ve yönlendirme hizmetlerinde yer alan her görevli diğer personelden ayırt edilebilen kıyafet giymeli ve yaka karO takmalıdır.
3.6 Poliklinik girişleri, kat girişleri ve asansör çıkışları karşısında okunabilir boyuVa ve ayırt edilebilir renklerde hastane krokileri bulundurulmalıdır.
3.7 Hastane sunduğu hizmetler, çalışma saatleri ve nasıl hizmet alınabileceği konusunda etkili bir bilgilendirme yapmalıdır (web sitesi, broşür, tanıOm filmleri, panolar, basın yayın yoluyla bilgilendirme gibi).
3.8 Engelliler için düzenlemeler yapılmış olmalıdır (asansörler, hastane içi dışı rampalar, engelli tuvaletleri, otopark, vb.).
3.9 Engellilere tanınan öncelikleri belirten tabelalar kolaylıkla görülebilecek yerlerde bulundurulmalıdır.
3.10 Hastaların hizmet aldığı bölümler (laboratuvar, görüntüleme, kat sekreterliği, örnek verme, sonuç verme yerleri, vb) camekân veya benzeri bariyerin olmadığı bir tasarımda olmalıdır.
4 Poliklinik hizmetleri belirlenen sürede verilmelidir.
4.1 Hasta kayıt biriminde hastanın gün içinde muayene olacağı zaman dilimi belirlenmelidir. Belirlenen zaman dilimi saatlik olarak düzenlenmelidir.
4.2 Yaşlılar ve engelli vatandaşlar için muayene önceliği sağlanmalıdır.
4.3 Kan alma birimlerinde hasta bekleme süreleri sürelerde olmalıdır.
5 Polikliniklerde hasta mahremiyeDne yeterince önem verilmelidir.
5.1 Poliklinik odasında muayene alanı paravanla tam olarak ayrılmış ya da hasta muayene sedyesi etrar ayaklı perde ile tam olarak kapanabilen tasarımda olmalıdır.
5.2 Poliklinik odasında hasta varken, odada görevli personel dışında kimse (hasta yakını hariç) bulunmamalıdır.
6. Hasta kabul/kayıt masası veya birimlerinde hizmet veren branş doktor/doktorlarının listesi ve doktorların çalışma takvimi bulunmalıdır.
7 Doktor odaları (muayene odaları) gereken şartları karşılamalıdır.
7.1 Poliklinik oda kapılarına doktorun adı soyadı, varsa uzmanlık alanı ve unvanını belirten tabela asılmalıdır.
7.2 Doktorun hastalarını kabul ve muayene edebileceği uygun niteliklere sahip olmalıdır.
7.3 Her doktor odasında el hijyenini sağlamaya yönelik malzeme bulundurulmalıdır.
7.4 Her poliklinikte muayene olacak hastaların sıra numarasının görülebilmesi için her bir polikliniğin dışına uygun elektronik sistem konulmalı ve çalışır durumda olmalıdır.
7.5 Her kadın hastalıkları ve doğum poliklinik odası için bir ultrasonografi cihazı tahsis edilmelidir.
7.6 Doktor hastaların laboratuvar sonuçlarını poliklinikten görebilmelidir.
7.7 Hastaların yazılı olarak laboratuvar sonuçlarına ulaşabilmelerine yönelik düzenleme yapılmalıdır.
7.8 Poliklinik odaları doktor ile hastanın karşılıklı olarak oturabileceği bir düzenlemeye sahip olmalıdır.
8 Poliklinik binasındaki tuvaletlerin temizliği yeterli olmalıdır.
8.1 Tuvaletlerin sürekli temiz kalması sağlanmalıdır.
8.2 Tuvaletlerde sıvı sabun, tuvalet kâğıdı, poşetli çöp kutusu vb. olmalıdır.
9 Hastane, bebek bakımı ve emzirme odası ile ilgili düzenlemelere sahip olmalıdır.
9.1 Polikliniklerde bebek bakım ve emzirme odası olmalıdır.
9.2 Emzirme odasında masa ve oturma grubu olmalıdır.
9.3 Emzirme odasında emzirmeyi özendirici ve konuyla ilgili bilgilendirici afiş ve broşür olmalıdır.
9.4 Emzirme odasında alt değişBrme yeri mevcut olmalıdır.
9.5 Kadın doğum servisinde ve emzirme odasında doğru ve yanlış emzirme resimleri olmalıdır.
9.6 “Anne Sütü ve Emzirme” eğiBmleri ilgili doktor ve hemşirelerin yıllık hizmet içi eğiBm planlarında yer almalıdır.
9.7 Emzirme Odasında Lavabo olmalıdır.
LABORATUVAR HİZMETLERİ
KLİNİK BİYOKİMYA LABORATUVARLARI
10 Laboratuvarlarda preanaliDk evre kontrol alenda tutulmalıdır.
10.1 Laboratuvarda çalışılan tüm testleri içeren bir test rehberi hazırlanmalıdır.
10.2 Test rehberinde tanımlanan örnek kabul ve red kriterleri uygulanmalıdır.
10.3 Örneklerin uygun şekilde alınması ve güvenli taşınmasına ilişkin talimat ya da prosedürler bulunmalıdır.
10.4 Örneklerin alındığı tarih ve saat kayıt alOna alınmalıdır.
10.5 Örneklerin laboratuvara kabul edildiği tarih ve saat kayıt alOna alınmalıdır.
11 Laboratuvarlarda analiDk evre kontrol alenda tutulmalıdır.
11.1 Laboratuvar cihazlarının yöneBmine ilişkin prosedür bulunmalıdır.
11.2 Çalışılan tüm testlerin internal kalite kontrolü yapılmalıdır.
11.3 Testlerin eksternal kalite kontrolleri yapılmalıdır (eksternal kalite kontrolü yapılabilen testler için).
11.4 Eksternal kalite kontrol sonuç raporları değerlendirilerek uygunsuz sonuç var ise düzelBci önleyici çalışmalar yapılmalıdır.
12 Laboratuvarlarda postanaliDk evre kontrol alenda tutulmalıdır.
12.1 Panik değer bildirim talimaO bulunmalıdır.
12.2 Tahlil/tetkik sonuçları belirlenen sürelerde verilmelidir (acil testler tanımlanmalı ve sonuç verme süreleri hakkında hastaları bilgilendirecek düzenlemeler yapılmalıdır).
13 Laboratuvar yöneDmi ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
13.1 Laboratuvarla ilgili süreçleri (preanaliBk, analiBk, postanaliBk) kapsayan bir prosedür hazırlanmış olmalıdır.
13.2 PreanaliBk, analiBk ve postanaliBk süreçlerle ilgili belirlenen hatalar kaydedilmeli ve aylık istaBsBksel çalışma yapılmalıdır.
13.3 Laboratuvarda tekrar edilen testler kaydedilmeli ve aylık olarak tekrar edilen test oranları hesaplanmalıdır.
13.4 Laboratuvarlarda kullanılan kitlerin ve sarf malzemelerinin miktar ve miat kontrolleri yapılmalıdır.
13.5 Buzdolaplarının kalibre edilmiş termometreler aracılığı ile sıcaklık takipleri yapılmalıdır.
13.6 Hastanede hasta başı test cihazlarının (POCT) kalite kontrol işlemleri yapılarak sonuçları değerlendirilmelidir.
13.7 Başka bir laboratuvardan hizmet alımı yapılıyor ise, hastane laboratuvar sorumlusunun da içinde bulunduğu bir ekip tararndan, belirli aralıklarla hizmet alımı yapılan laboratuvar denetlenmeli ve deneBmler kayıt alOna alınmalıdır.
13.8 Başka bir laboratuvardan hizmet alımı yapılıyor ise, hastaların bu konuda bilgilendirilmesi, numunelerin alınması ve transferi, tetkik sonuçlarının hastaya ne şekilde ulaşOrılacağı gibi konularla ilgili yazılı bir düzenleme olmalıdır.
14 Laboratuvar güvenliği ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
14.1 Laboratuvar güvenlik prosedürü bulunmalıdır.
14.2 Laboratuvar personelinin ve ziyaretçilerin laboratuvara giriş ve çıkışlarına ilişkin kurallar belirlenmeli ve uygulanmalıdır.
14.3 Laboratuvarda uygun Obbi aOk kapları ve poşetleri bulunmalıdır.
14.4 Temizlik, dezenfeksiyon, sterilizasyon talimatları bulunmalı ve uygulanmalıdır.
KLİNİK MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARLARI
15 Laboratuvarlarda preanaliDk evre kontrol alenda tutulmalıdır.
15.1 Laboratuvarda çalışılan tüm testleri içeren bir test rehberi hazırlanmalıdır.
15.2 Test rehberinde tanımlanan örnek kabul ve red kriterleri uygulanmalıdır.
15.3 Örneklerin uygun şekilde alınması ve güvenli taşınmasına ilişkin talimatlar bulunmalıdır.
15.4 Örneklerin alındığı tarih ve saat kayıt alOna alınmalıdır.
15.5 Örneklerin laboratuvara kabul edildiği tarih ve saat kayıt alOna alınmalıdır
16 Laboratuvarlarda analiDk evre kontrol alenda tutulmalıdır.
16.1 Laboratuvar cihazlarının yöneBmine ilişkin prosedür bulunmalıdır.
16.2 Cihazlarda çalışılan testlerin internal (iç) kalite kontrolü yapılmalıdır.
16.3 Boya ve reakBfler poziBf ve negaBf kontrol suşları ile kontrol (iç kalite kontrolü) edilmelidirler.
16.4 SaOn alınan veya üreBlen her yeni parB (lot) besiyeri için gerekli kalite kontrol çalışmalarına ait kayıtlar tutulmalıdır
16.5 Testlerin dış (eksternal) kalite kontrolleri yapılmalıdır (dış kalite kontrolü yapılabilen testler için).
16.6 Dış kalite kontrol sonuçları değerlendirilerek yanlış ya da farklı sonuç var ise düzelBci önleyici çalışmalar yapılmalıdır.
16.7 AnBbiyoBk duyarlılık testleri için kalite kontrol çalışmaları yapılmalıdır.
16.8 Kültür için yollanan her balgam örneği için ekim öncesi hücre dağılımını saptamak üzere mikroskopik inceleme yapılmalıdır
16.9 Laboratuvara kabul edilen her yara, BOS, balgam, mayi, üretral akınO vb. için ruBn boyalı mikroskobik inceleme yapılmalıdır.
17 Laboratuvarlarda postanaliDk evre kontrol alenda tutulmalıdır.
17.1 Mikrobiyoloji laboratuvarında anBbiyoBk duyarlılık sonuçları bildirilirken kısıtlı bildirim prensiplerine uyulmalıdır.
17.2 Panik/kriBk değer bildirim talimaO bulunmalıdır.
17.3 Tahlil/tetkik sonuçları belirlenen sürelerde verilmelidir (acil testler tanımlanmalı ve sonuç verme süreleri hakkında hastaları bilgilendirecek düzenlemeler yapılmalıdır).
18 Laboratuvar yöneDmi ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
18.1 Laboratuvarla ilgili süreçleri (preanaliBk, analiBk, postanaliBk) kapsayan bir prosedür hazırlanmış olmalıdır.
18.2 PreanaliBk, analiBk ve postanaliBk süreçlerle ilgili belirlenen hatalar kaydedilmeli ve aylık istaBsBksel çalışma yapılmalıdır.
18.3 Hastanede bildirimi zorunlu hastalıkların tespiB durumunda bildirim süreci ‘Bulaşıcı Hastalıkların İhbarı Ve Bildirim Sistemi Yönergesi’ne göre yürütülmelidir.
18.4 Laboratuvar teknisyenlerinin çalışOkları bölümler belirlenmeli ve iş dağılım çizelgesi olmalıdır.
18.5 Personele renk körlüğü muayenesi yapılmalı ve belgeleri bulunmalıdır.
18.6 Kalibre edilmiş termometreler aracılığı ile buzdolapları, derin dondurucular etüv ve su banyolarının sıcaklık takipleri yapılmalıdır.
18.7 Laboratuvarlarda kullanılan kitlerin ve sarf malzemelerinin miktar ve miat kontrolleri yapılmalıdır.
18.8 AnBbiyoBk diskleri uygun koşullarda saklanmalıdır.
18.9 Başka bir laboratuvardan hizmet alımı yapılıyor ise, hastane laboratuvar sorumlusunun da içinde bulunduğu bir ekip tararndan, belirli aralıklarla hizmet alımı yapılan laboratuvar denetlenmeli ve deneBmler kayıt alOna alınmalıdır.
18.10 Başka bir laboratuvardan hizmet alımı yapılıyor ise, hastaların bu konuda bilgilendirilmesi, numunelerin alınması ve transferi, tetkik sonuçlarının hastaya ne şekilde ulaşOrılacağı gibi konularla ilgili yazılı bir düzenleme olmalıdır.
19 Laboratuvar güvenliği ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
19.1 Laboratuvar güvenlik prosedürü bulunmalıdır.
19.2 Laboratuvar personelinin ve ziyaretçilerin laboratuvara giriş ve çıkışlarına ilişkin kurallar belirlenmeli ve uygulanmalıdır.
19.3 Her laboratuvar kendi risk değerlendirmesini yapmalı ve biyogüvenlik seviyesini belirlemelidir.
19.4 Biyogüvenlik kabinlerinin ruBn bakım, kalite kontrol testleri, performans testleri ve yıllık serBfikasyon işlemleri yapOrılmalı ve bunlarla ilgili kayıtlar tutulmalıdır.
19.5 Temizlik, dezenfeksiyon, sterilizasyon talimatları bulunmalı ve uygulanmalıdır.
19.6 Laboratuvarda uygun Obbi aOk kapları ve poşetleri bulunmalıdır.
19.7 Mikrobiyolojik kontamine aOklar (kültür plakları) otoklavlanıp dekontamine edildikten sonra Obbi aOk olarak aOlmalı ve kayıtları tutulmalıdır.
19.8 Otoklavlar güvenlik kurallarına uygun şekilde kullanılmalıdır.
19.9 Otoklavlar için, sterilizasyonun etkinliği biyolojik ve kimyasal indikatörler kullanılarak kontrol edilmelidir.
19.10 Tüberküloz çalışma alanı, diğer alanlardan ayrı olmalı, bu odaya giriş sınırlı olmalıdır. Kapıda uyarı olmalıdır.
KLİNİK PATOLOJİ LABORATUVARLARI
20 Laboratuvarda preanaliDk evre kontrol alenda olmalıdır.
20.1 Materyalin laboratuvara kabulünden mikroskopik incelemeye kadar geçen süreçlere ilişkin bir prosedür bulunmalıdır.
20.2 Gelen her örnek geldiği ve kayda girdiği andan iBbaren kodlanmalı ve bu kodlama rapor edilene kadar her aşamada devam etmelidir.
20.3 Her tür örnek için, makroskopik olarak nasıl değerlendirileceğini, nereden ne kadar örnekleme yapılacağını gösteren yazılı rehberler olmalıdır.
21 Laboratuvarda analiDk evre kontrol alenda olmalıdır.
21.1 Mikroskopik incelemeden rapor yazımına kadar geçen süreçlere ilişkin bir işleyiş prosedürü bulunmalıdır.
21.2 Kesit kalitesinin değerlendirildiğine ilişkin kayıtlar bulunmalıdır.
21.3 Histokimya ve immünohistokimyasal boyama yöntemleri yazılı olarak tanımlanmalıdır.
21.4 Tüm histokimyasal, immünohistokimyasal ve immünflorasans çalışmalarda kontrol kullanılmalıdır.
21.5 Sitolojik yöntemler tanımlanmış olmalı ve güvenlik tedbirleri alınmış olmalıdır.
22 Laboratuvarda postanaliDk evre kontrol alenda olmalıdır.
22.1 Patoloji raporu yazıldıktan sonra ilgili hekimin, rapora ulaşması ve örneğin saklanması ve gerekli arşivleme süreçlerine ilişkin işleyiş prosedürü bulunmalıdır.
22.2 Patoloji raporları patoloji uzmanı hekimler tararndan yazılmalı ve imzalanmalıdır.
22.3 Tüm raporlar yeterli makroskopik tanımlama ve blok tanımlaması içermelidir.
22.4 Her tür kanser tanılı hastanın patoloji raporunda, prognoz ve tedaviye yönelik klinik olarak anlamlı tüm parametreler bulunmalıdır.
22.5 Tanıya ulaşmada yardımcı yöntemler kullanıldıysa, bunların sonucu ve yorumu rapora eklenmelidir.
22.6 Tüm raporlara hasta adı veya protokol numarası ile ulaşılabilmelidir.
22.7 Floresan Insitu Hibridizasyon (FISH) veya Floresan olmayan insitu hibridizasyon (ISH) raporları gerekli parametreleri içermelidir.
22.8 Hastaya ait kalan tüm dokular ve sıvılar, hastanın patoloji raporu imzalandıktan sonra uygun ortamda saklanmalıdır.
22.9 Patoloji raporlarının verilme süresi ölçülmeli ve kayıt alOna alınmalıdır.
22.10 İntraoperaBf konsültasyon (frozen secBon) sonuç verme süresi ölçülmelidir.
22.11 İntraoperaBf konsültasyondan (frozen secBon) kalan dokular ve kesitler saklanmalı, daha sonra kalıcı kesit değerlendirmeleri ile birlikte tüm sonuçlar patoloji raporuna yazılmalıdır.
22.12 Raporlar, bloklar, lamlar ve elektronik kayıtlar yeterli süre saklanmalıdır.
23 Laboratuvar yöneDmi ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
23.1 PreanaliBk, analiBk ve postanaliBk süreçlerle ilgili belirlenen hatalar kaydedilmeli ve aylık istaBsBksel çalışma yapılmalıdır.
23.2 Patoloji laboratuvarıyla ilgili süreçleri kapsayan bir prosedür hazırlanmış olmalıdır.
23.3 Bölüm içi ve bölüm dışı konsültasyonlara ait bir protokol uygulanmalıdır.
23.4 Sitolojik ve patolojik tanıların, karşılaşOrılmalı olarak değerlendirildiğine dair kayıtlar bulunmalıdır.
23.5 Doku takibi solüsyonlarının, belirlenmiş aralıklarla değişBrildiğine dair kayıt tutulmalıdır.
23.6 Cihaz yöneBm dosyası bulunmalıdır.
23.7 Su banyolarının sularının değişimi ve temizlik kontrolleri yapılmalıdır.
GÖRÜNTÜLEME HİZMETLERİ
25 Tetkik sonuçları (CT, MR ve ultrason vb.) için süreç tanımlanmalıdır.
25.1 CT raporları Bakanlıkça/Koordinatörlükçe belirlenen sürelerde verilmelidir.
25.2 MR raporları Bakanlıkça belirlenen sürelerde verilmelidir
25.3 Ultrasonografi raporları Bakanlıkça belirlenen sürelerde verilmelidir.
25.4 CT görüntüleme randevuları Bakanlıkça belirlenen süreleri geçmeyecek şekilde verilmelidir.
25.5 MR görüntüleme randevuları Bakanlıkça belirlenen süreleri geçmeyecek şekilde verilmelidir
25.6 EKO randevuları Bakanlıkça belirlenen süreleri geçmeyecek şekilde verilmelidir.
25.7 Ultrasonografi randevuları Bakanlıkça belirlenen süreleri geçmeyecek şekilde verilmelidir
25.8 EEG randevuları Bakanlıkça belirlenen süreleri geçmeyecek şekilde verilmelidir
25.9 EMG randevuları Bakanlıkça belirlenen süreleri geçmeyecek şekilde verilmelidir
26 Radyoloji ünitesi hizmet sunumu için gerekli şartları taşımalıdır.
26.1 Her bir görüntüleme odası için hasta mahremiyeBni sağlamaya yönelik soyunma odası veya perde/paravanla ayrılmış soyunma alanı olmalıdır
26.2 Riskli girişimsel işlemler için hasta onamı alınmalıdır.
26.3 Radyoloji uzmanı tararndan yapılan tetkikler ile ilgili panik/kriBk sonuçlar belirlenmeli ve ilgili hekimin en kısa zamanda bilgilendirilmesine yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.
26.4 Radyasyon Güvenliği Prosedürü hazırlanmış olmalı ve bu prosedüre uygun şekilde çalışılıyor olmalıdır.
26.5 Tüm görüntüleme cihazlarının bakım ve kalibrasyonları bir plan dâhilinde yapılmalıdır.
26.6 Radyoloji ünitesinde çalışan personelin dozimetre takipleri öngörülen sürelerde yapılmalıdır
26.7 Radyoloji ünitesinde çalışan sağlık personeli, çekim esnasında gerekli koruyucu önlemleri almalıdır.
26.8 Çekim esnasında hastanın yanında bulunan hasta yakını ve ebeveynlerin de kurşun yelek kullanmalarına ilişkin bir düzenleme yapılmalıdır.
26.9 Radyoloji ünitesinde bulunan kurşun yelekler uygun nitelikte olmalıdır.
26.10 Radyoloji ünitesinin TAEK lisansı olmalıdır.
26.11 Radyasyon deneBmli alanlarda görev yapanların hematolojik tetkikleri yılda en az bir kez yapılmalıdır.
26.12 DeneBmli alanların girişlerinde ve bu alanlarda radyasyon uyarı levhaları bulunmalıdır.
26.13 Tekrar edilen çekim sayıları tespit edilerek, düzelBci ve önleyici çalışmalar yapılmalıdır.
26.14 Başka bir görüntüleme merkezinden hizmet alımı yapılıyor ise, hastane görüntüleme merkezi sorumlusunun/sorumlularının da içinde bulunduğu bir ekip tararndan, belirli aralıklarla hizmet alımı yapılan merkez, ilgili tetkikler için denetlenmeli ve deneBmler kayıt alOna alınmalıdır.
26.15 Başka bir görüntüleme merkezinden hizmet alımı yapılıyor ise, hastaların bu konuda bilgilendirilmesi, tetkik sonuçlarının hastaya ne şekilde ulaşOrılacağı gibi konularla ilgili yazılı bir düzenleme olmalıdır.
27 Kateter laboratuvarı (koroner anjiografi ünitesi) hizmet sunumu için gerekli şartları taşımalıdır.
27.1 Girişimsel işlem öncesi kimlik doğrulama yapılmalıdır.
27.2 Girişimsel işlem uygulanacak olan hastanın onayı alınmalı ve onam formu olmalıdır.
27.3 Radyasyon Güvenliği Prosedürü hazırlanmış olmalı ve bu prosedüre uygun şekilde çalışılıyor olmalıdır.
27.4 Kateter laboratuvarında çalışan personelin dozimetre takipleri öngörülen sürelerde yapılmalıdır.
27.5 Kateter laboratuvarında çalışan personel kurşun yelek kullanmalıdır.
27.6 Kateter laboratuvarında bulunan kurşun yelekler uygun nitelikte olmalıdır.
27.7 Kateter laboratuvarının TAEK lisansı olmalıdır.
27.8 Radyasyon deneBmli alanlarda görev yapanların hematolojik tetkikleri yılda en az bir kez yapılmalıdır.
27.9 DeneBmli alanların girişlerinde ve bu alanlarda radyasyon uyarı levhaları bulunmalıdır.
27.10 Kateter laboratuvarının temizliği ve dezenfeksiyonu ile ilgili talimat hazırlanmış olmalıdır.
27.11 Laboratuvarda kullanılan malzemelerin kullanım sonrası bakım ve sterilizasyona hazırlanması ve sterilizasyonu ile ilgili talimat hazırlanmalıdır.
27.12 Kateter laboratuvarında, steril, yarı steril ve steril olmayan alanlar belirlenmelidir.
27.13 Cihazların bakım ve kalibrasyonu düzenli olarak yapOrılmalı ve kayıtları saklanmalıdır.
AMELİYATHANE HİZMETLERİ
28 Ameliyathane hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır. 12
28.1 Ameliyathane ile ilgili süreçlerin işleyişine ilişkin prosedür bulunmalıdır. 10
28.2 Ameliyathanelerde hasta ve personel girişi ayrı olmalıdır. 10
28.3 Steril, yarı steril ve steril olmayan alanlar belirlenmelidir. 10
28.4 Ameliyathane salonu ve yan hacimlerinin bulunduğu steril alanlarda, pencere ve kapılar dış ortama açılmamalı ve bu alanlarda tuvalet bulunmamalıdır.
8
28.5 Ameliyathanelerde kirli ve temiz malzeme trafiğinin ayrılması sağlanmalı, kirli malzemeler üstü kapalı bir şekilde transfer edilmelidir.
8
28.6 Ameliyathanede Obbi aOklar ve çöpler ayrı şekilde toplanmalı ve taşınmalıdır. 8
28.7 Ameliyathanenin duvar, tavan ve zeminleri uygun anBbakteriyel malzemeler kullanılarak, kolay temizlenebilecek ve dezenfekte olabilecek şekilde yapılmalıdır.
8
28.8 Ameliyathanelerde sterilizasyon şartlarını sağlayacak şekilde hepafiltre veya benzeri mikroorganizmaları süzebilen ve tutabilen havalandırma sistemi bulunmalıdır.
8
28.9 Ameliyathanedeki tüm cihazların bağlandığı prizler, elektrik kesinBsinde jeneratör devreye girinceye kadar enerji ihByacını karşılamak üzere UPS'lerle (eksternal veya internal) beslenmelidir.
8
28.10 UPS’lerin düzenli olarak bakım ve kontrolü yapılmalıdır.
29 Ameliyathanede hasta bilgilerinin transferi uygun şekilde yapılmalıdır.
29.1 Hasta dosyasında, yapılacak olan cerrahi işlem ile ilgili bilgilendirilmiş rıza formu olmalıdır.
30 Güvenli cerrahi uygulamaları için önlemler alınmalıdır.
30.1 Anestezi öncesi, ameliyat edilecek doğru bölge ve taraf işaretlenmeli ve bu işlem hastaya da doğrulaOlmalıdır.
30.2 Ameliyat odasında sesli olarak doğru hasta, doğru taraf, doğru işlem doğrulaması yapılmalıdır.
30.3 Cerrahi güvenlik kontrol listesine göre doğrulama yapılmalıdır.
31 Ameliyathanede ilaç ve sarf malzemelerinin takibi uygun şekilde yapılmalıdır.
31.1 Ameliyathanede bulunan tüm ilaç ve anestezik ajanların miktarları ve kriBk stok seviyeleri otomasyon sistemi üzerinden takip edilebilmelidir.
31.2 Ameliyathanede bulunan tüm ilaç ve anestezik ajanların son kullanma tarihi kontrolü yapılmalıdır.
31.3 Ameliyathanede kullanılan tüm sarf malzemelerinin kriBk stok seviyeleri belirlenerek miat takipleri yapılmalıdır.
32 Hasta yakınlarının ameliyathanedeki hastalarıyla ilgili kolay bilgi alabilmelerine yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.
32.1 Hasta yakınları için ameliyathanedeki hastalarıyla ilgili bilgi alabilecekleri bekleme alanları bulunmalıdır.
KLİNİKLER
33 Hasta odaları hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır.
33.1 Her yatağın başında Obbi gaz sistemine bağlı hasta başı paneli bulunmalıdır.
33.2 Tüm hasta odalarında lavabo bulunmalıdır.
33.3 Hasta odalarında banyo ve tuvalet bulunmalıdır.
33.4 Klinik/servislerde hastaların kullandığı tüm banyo ve tuvaletlerde çağrı sistemi bulunmalıdır.
33.5 Birden fazla hastanın bulunduğu odalarda hasta mahremiyeBni sağlayacak düzenlemeler (perde, paravan, vb.) bulunmalıdır.
33.6 Tüm hasta odalarında yatak başı bağlanOlı çalışır durumda çağrı sistemi bulunmalıdır.
34 Klinik/Servislerin temizlik işlemlerine dair düzenlemeler yapılmalıdır.
34.1 Klinikte yer alan tüm tuvalet ve banyoların temizlikleri düzenli olarak kontrol edilmeli ve temizliklerinin yapıldığına dair kontrol çizelgeleri olmalıdır.
34.2 Lavabo, tuvalet ve banyolarda sıvı sabun, kâğıt havlu, tuvalet kâğıdı ve poşetli çöp kutusu gibi materyal bulundurulmalıdır
34.3 Boş yataklar her an kullanıma hazır şekilde bulundurulmalıdır.
35 Kliniklerde Kardio Pulmoner Resüsitasyon uygulaması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
36 Acil ilaç arabalarında bulunması gereken ilaçların ve miktarlarının bir listesi olmalı, düzenli olarak kontrolleri yapılmalıdır.
36.1 Servislerde/ Ünitelerde adı, ambalajı birbirine benzeyen ve pediatrik dozdaki ilaçlar ayrı raflarda depolanmalıdır.
37 Hasta güvenliği ile ilgili program uygulanmalıdır.
37.1 Her hasta odasında ‘El Hijyeninde 5 Endikasyon’ kuralı asılı olmalıdır.
37.2 Hastaların düşme risklerinin azalOlmasına yönelik prosedür belirlenmelidir.
37.3 Hasta kısıtlaması ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
37.4 İzolasyon önlemleriyle ilgili bir talimat bulunmalıdır.
38 Güvenli ilaç uygulamalarının sağlanmasına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.
38.1 İlaçların güvenli uygulamasına yönelik bir prosedür bulunmalıdır.
38.2 İlaçlar, hastalara isimlerinin yazılı olduğu ilaç kadehleri vb. araçlarla verilmelidir.
38.3 İlaç isimleri hiçbir hastane sürecinde kısalOlarak yazılmamalıdır.
38.4 Hastanın daha önce kullandığı ilaçlar da dâhil olmak üzere tüm ilaçları sadece ilgili hemşire tararndan verilmelidir.
38.5 Acil kullanılabilecek pediatrik ilaçların kilograma göre çocuk dozları listelenmeli, bu listeler acil servisler ve çocuk hasta bakımı yapılabilen tüm klinik/servislerde kolay ulaşılabilecek bir yerde bulundurulmalıdır.
38.6 Tedavi planı; ilaç adı, dozu, zamanı ve uygulama şeklini içerecek şekilde, okunaklı olarak her bir hasta tabelasına hastanın kendi doktoru tararndan yazılmalıdır.
38.7 Sözel orderlerin doğrulanmasına yönelik prosedür belirlenmelidir.
39 Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlar için güvenlik düzenlemeleri yapılmalıdır.
39.1 Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlar kilit alOnda tutulmalıdır.
39.2 Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçların devir teslim kayıtları doğrulanarak yapılmalıdır.
40 Refakatçi ve hasta yakınları için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
40.1 Refakatçilerin hasta odalarında isBrahat edebilmeleri için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
40.2 Hasta ziyaretlerine ilişkin düzenleme yapılmalıdır.
41 Hasta ve yakınlarının eğiDmine dair bir sistem oluşturulmalıdır.
41.1 Hastalara, tedavi sürecinde ve taburcu olduktan sonra kullanacakları ilaçlar, beslenmeleri, egzersizleri gibi dikkat etmeleri gereken konular hakkında eğiBm verilmelidir.
41.2 Hasta eğiBmlerini organize etmek için bir ekip oluşturulmalıdır.
41.3 Hasta ve hasta yakını eğiBmleri içinde el hijyeni eğiBmi de bulunmalıdır.
41.4 Servis/kliniğe yatan sigara kullanan hastalara sigarayı bırakma tavsiye eğiBmi (broşür, afiş, yüz yüze eğiBm vb.) uygulanmalıdır.
42 Hastane yataklarının kullanımı (hasta yaeşları) ile ilgili bir prosedür olmalıdır.
YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİ
43 Yoğun bakım süreçlerine ilişkin işleyiş prosedürü hazırlanmalıdır.
44 Yoğun bakım üniteleri için hasta kabul kriterleri tanımlanmış olmalıdır.
45 Yoğun bakım üniteleri hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır.
45.1 Yoğun bakım üniteleri, hasta, ziyaretçi ve hastane personelinin genel kullanım alanları ile doğrudan bağlanOlı olmamalıdır.
45.2 Yoğun bakım ünitelerinde sterilizasyon şartlarını sağlayacak şekilde hepafiltre veya benzeri mikroorganizmaları süzebilen ve tutabilen havalandırma sistemi bulunmalıdır.
45.3 Yoğun bakım ünitelerinin duvar, tavan ve zeminleri uygun anBbakteriyel malzemeler kullanılarak, kolay temizlenebilecek ve dezenfekte olabilecek şekilde yapılmalıdır.
45.4 Yatak sayısı 10’dan fazla olan yoğun bakımlar her biri 6–10 yataktan oluşan birden fazla üniteye ayrılmış olmalıdır.
45.5 Yoğun bakım gerekBren çocuk hastaların bakımı ve tedavisi tercihen çocuk yoğun bakım ünitelerinde veya genel yoğun bakım ünitelerinin erişkinlerden uygun şekilde ayrılmış bölümlerinde yapılmalıdır.
45.6 Sürgü ve idrar kaplarının temizlendiği ve saklandığı bölümler, hasta alanı dışında ve yoğun bakım ünitesine yakın bir alanda olmalıdır.
45.7 Yoğun bakım ünitelerinin hasta alanları içerisinde tuvalet bulunmamalıdır .
45.8 Kardiyovasküler cerrahi yoğun bakım ünitesi, ameliyathane steril alanında olmamak kaydıyla, ameliyathane ile irBbatlı olmalıdır.
45.9 Yoğun bakım üniteleri, hastaların görevli sağlık personeli tararndan sürekli gözeBm ve izlenmesine uygun olarak düzenlenmelidir.
45.10 Yatak başı Obbi gaz sistemine bağlı hasta başı paneli çalışır durumda olmalıdır.
45.11 Yoğun bakım ünitelerinde hasta mahremiyeBni sağlamak üzere gerekli düzenlemeler bulunmalıdır.
45.12 Yoğun bakım ünitesindeki teşhis, tedavi, müdahale, ölçme ve izleme cihazları (venBlatörler, monitörler, defibrilatörler vb.) için kalibrasyon işlemleri yapılmalıdır.
45.13 Acil müdahale seB kolay ulaşılabilecek konumda olmalı ve içindeki ekipman çalışır durumda bulunmalıdır.
45.14 Hasta yakınları için uygun şartları taşıyan bekleme alanları bulunmalıdır.
45.15 Hasta yakınlarının bilgilendirilmesine yönelik bir talimat hazırlanmalı ve hasta yakınlarının görebileceği yerlere asılarak bilgilendirme yapılmalıdır.
46 Hasta güvenliği ile ilgili program uygulanmalıdır.
46.1 İzolasyon önlemleriyle ilgili bir talimat bulunmalıdır.
46.2 Tedavi planı; ilaç adı, dozu, zamanı ve uygulama şeklini içerecek şekilde, okunaklı olarak her bir hasta tabelasına hastanın kendi doktoru tararndan yazılmalıdır.
46.3 Sözel orderlerin doğrulanmasına yönelik prosedür belirlenmelidir.
46.4 Üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinde izolasyon odaları (%...) bulunmalıdır.
46.5 Hastaların düşme risklerinin azalOlmasına yönelik prosedür belirlenmelidir.
46.6 Hasta kısıtlaması ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
47 Yoğun Bakım ünitelerinde personel isDhdamı uygun şekilde yapılmış olmalıdır.
47.1 Yoğun Bakım Ünitesi Sorumlu hemşirelerinin yoğun bakım eğiBm serBfikası olmalıdır.
47.2 Yoğun bakım ünitesinde yeterli hemşire isBhdamı sağlanmalıdır.
49 Organ bağışıyla ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
49.1 Organ bağış birimi oluşturulmalıdır.
49.2 Hastanede organ bağışını teşvik edecek etkinlik, afiş, broşür, vb çalışmalar yapılmalıdır.
49.3 Hasta ve yakınlarına organ bağışı konusunda eğiBmler verilmelidir.
50 Beyin ölümleri bölge koordinasyon merkezine bildirilmelidir.
DOĞUMHANE (DOĞUM HİZMETLERİ)
51 Doğum servisi hizmetleri uygun şekilde verilmelidir.
51.1 Doğum servisinde; Sancı, Doğum, Gözlem ve Doğum Sonu Bakım odaları bulunmalıdır.
51.2 Doğumhane kaOnda, acil müdahale gerekBği durumlarda kullanılmak üzere, 1 adet anestezi cihazı ve monitör bulundurulmalıdır.
51.3 Gebe gözlem bölümünde en az 1 adet o�almoskop bulundurulmalıdır
51.4 Doğum hizmetleri bölümünde 1 adet tam teçhizatlı acil müdahale arabası bulunmalıdır.
51.5 Bütün sancı, doğum, gözlem ve doğum sonrası bakım odalarında yatak başı Obbi gaz sistemi (hasta başı paneli) bulunmalıdır.
51.6 Doğumhane girişinde 1 adet doktor giyinme-‐soyunma odası ve yıkanma odası bulunmalıdır.
51.7 Doğumhane bölümünde operaBf doğumlarda gerekebilecek her türlü teçhizaOn (forseps, vakum vb.) bulundurulmalıdır.
51.8 Doğumhane bölümünde her doğum odasında 1 adet bebeğe ilk bakımının ve gerekli müdahalelerin yapılabileceği bebek ısıOcısı (warmer), bebek aspiratörü, laringoskop ve uygun boyuVa ambular bulundurulmalıdır.
51.9 Doğum bölümünde yeni doğanın dış merkezlere sevk edilmesi gerekliliğine yönelik 1 adet transport kuvözü bulundurulmalıdır.
51.10 Doğum servisi 24 saat kullanılacak ve hizmet verecek şekilde düzenlenmelidir.
51.11 Birimde Doğum Eylemi YöneBm Rehberi mevcut olmalıdır.
51.12 Doğum eylemi PARTOGRAF ile izleniyor olmalıdır.
51.13 Yeni doğan bebek, Bebek ve Çocuk İzlem Protokolü doğrultusunda değerlendirilmeli ve sonraki izlemleri de bu protokol doğrultusunda yapılmalıdır.
51.14 Doğum Sonu Bakım YöneBm Rehberi içerisinde yer alan Hastane Takip Protokolüne göre annenin takibi yapılmalıdır.
51.15 Doğum servisi personeli NRP ( Neonatal Resusitasyon Programı) EğiBmi almış olmalıdır.
AYAKTAN FİZİK TEDAVİ HİZMETLERİ
52 Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır.
52.1 Fizik tedavi cihazlarının kalibrasyon işlemleri düzenli olarak yapılıyor olmalıdır.
52.2 Kalibrasyon ölçüm değerleri uygun olmayan cihazın kullanımı, uygun ölçüm sonuçları elde edilinceye kadar engellenmelidir.
52.3 Genel elektriksel güvenlik standart ve prensipleri ve kullanılan cihazlara özgü elektriksel güvenlik kuralları ve uygulama standartları hakkında talimatlar hazırlanmalıdır.
52.4 Fizik tedavi uygulama alanlarında hasta mahremiyeB için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
52.5 Fizik tedavi alanlarında, erkek ve kadın hastalar için ayrı olacak şekilde soyunma odaları bulunmalı ve hastaların değerli eşyalarının muhafaza edilmesine yönelik bir düzenleme bulunmalıdır.
52.6 Hastaların tedavi sırasında gerekBğinde uygulayıcıyı çağırabilecekleri bir uyarı sistemi bulunmalıdır.
52.7 Ayaktan fizik tedavi hastaları için tedavi sonrası dinlenebilecekleri ayrı bir dinlenme odası bulunmalıdır.
52.8 Birden fazla hasta üzerinde ya da birden fazla kez kullanılan elektrot, sıcak ve soğuk paketler, akupunktur iğneleri, uygulama başlıkları vb. ekipmanlar eğer “kullan-‐at” özellikte değilse dezenfeksiyonları uygun şekilde yapılmalıdır.
52.9 Fizik tedavi alan her hastadan sonra havlu ve çarşaf değişBrilmelidir.
52.10 Hasta, tedavi öncesinde; tedavi süreci, sonuçları ve olası riskler konusunda bilgilendirilmeli ve bilgilendirilmiş rıza formu kayıt alOna alınmalıdır.
52.11 Personel, dikkat edilmesi gereken ve fizik tedavi uygulaması konusunda özellik arz eden klinik durumlar (gebelik, metal implant varlığı vb.) hakkında eğiBlmelidir.
52.12 Ayaktan fizik tedavi almasına karar verilen hastaların tedavileri en geç 7 gün içinde başlaOlmalıdır.
52.13 Hastaların fizik tedaviye başlama ve biBş saatleri kayıt alOnda olmalıdır.
52.14 Hasta, bireysel olarak öğrenene kadar, egzersiz uygulamalarını gözeBm alOnda yapmalıdır.
52.15 Deneyim gerekBren uygulamalar (akupunktur, masaj, manipülasyon, özel egzersiz teknikleri vb.) yalnızca konu üzerinde uzmanlaşmış, serBfikalı ya da diplomalı personel tararndan yapılmalıdır.
52.16 Hasta ayaktan tedavi döneminde uygun aralıklarla Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzman hekimi tararndan kontrol edilmelidir.
52.17 Hastalara uygulanan tedavi programı, ilgili mevzuat doğrultusunda kayıt alOna alınmalıdır.
DİYALİZ HİZMETLERİ
53 Diyaliz ünitesi hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır.
53.1 Diyaliz hastaları için nakil hizmeB verilmelidir.
53.2 Diyaliz makinelerinin dezenfeksiyon işlemleri her diyaliz seansı sonrasında yapılmalıdır.
53.3 Diyaliz makinelerinin teknik bakımları düzenli olarak yapılmalı ve kayıt alOna alınmalıdır.
53.4 Personel her hasta ile temas öncesi gerekli koruyucu önlemleri almalıdır.
53.5 Kadın ve erkek hastalar için ayrı olmak üzere hasta giyinme ve soyunma bölümü ile dolapları bulunmalıdır.
53.6 Kadın ve erkek hastalar için ayrı olmak üzere özürlülerin de yararlanabileceği şekilde düzenlenmiş hasta tuvaleB ve lavabo bulunmalıdır.
53.7 TuvaleVe sıvı sabun, tuvalet kâğıdı, kâğıt havlu ve poşetli çöp kutusu bulunmalıdır.
53.8 Taşınabilir monitörlü elektrokardiyografi cihazı, defibrilatör, ambu ve airway de içeren tam donanımlı acil müdahale seB bulundurulmalıdır.
53.9 Diyaliz tedavisi gören hastaların ayda en az bir defa Obbî muayeneleri Hemodiyaliz Sorumlu Uzman Tabibi tararndan yapılmalı ve kayıt alOna alınmalıdır.
53.10 Diyaliz tedavisi gören hastalara tedavinin gerekBrdiği hususlarda eğiBmler verilmelidir.
53.11 Her ayın başında diyaliz hastalarının kt/v veya URR değerleri hesaplanmalıdır.
53.12 Hastalar sorumlu tabip tararndan tedavi seansı sırasında Obbi yönden izlenmeli, her diyaliz seansında hastanın dosyasına günlük gözlem notu kaydedilmelidir.
53.13 Periyodik su analizlerine ait sonuçlar diyaliz merkezinde bulundurulmalıdır.
53.14 Diyaliz merkezlerinde çalışan personel bulaşıcı hastalıklar ile ilgili gerekli taramalar yapılmalı ve gerekli koruyucu tedbirler alınmalıdır.
53.15 HBs Ag (+) hastaları ayrı oda ve ayrı makinelerde, HCV Ab (+) hastalar ise ayrı makinelerde hemodiyalize alınmalıdır.
53.16 Diyaliz ünitesinde yeterli sayıda el anBsepBk solüsyonu, sabun, kağıt havlu, eldiven, maske ve koruyucu önlük/elbise bulunmalıdır.
53.17 Ünitede görev yapan sağlık çalışanlarına bir plan dâhilinde; acil bakım, diyaliz hizmetleri ve ünitede kullanılan tüm cihaz ve ekipmanların kullanımıyla ilgili periyodik eğiBmler verilmeli ve kayıt alOna alınmalıdır.
53.18 İlaç hazırlama işlemi, hasta alanlarının dışında temiz bir alanda yapılmalıdır.
KAN BANKACILIĞI VE TRANSFÜZYON TIBBI HİZMETLERİ
54 Güvenli Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyonu uygulamaları için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
54.1 Kan transfüzyonu uygulanacak hastadan kan örneği alınırken hastanın kimlik bilgileri dosyasından, kol bandından ve kendisinden teyit edilmeli ve örneknin üzerine örnek alındığı anda eBket yapışOrılmalıdır.
54.2 Kan bankasından gelen kan ve kan ürünleri cross-‐match formu ve kimlik bilgileri iki sağlık personeli tararndan kontrol edilmelidir.
54.3 Kan bağış merkezi / transfüzyon merkezi işleyişi ile ilgili prosedür hazırlanmalıdır.
54.4 Kan bağış merkezi / transfüzyon merkezinde yapılan tarama testleri için uygun metotlar kullanılmalıdır.
54.5 Kan ve komponent saklama dolapları ve ortamlarının (kan saklama dolabı, derin dondurucu, inkübatör veya soğuk odalar) ısı takibi yapılmalıdır.
54.6 Kan ve komponentlerinin hastane içinde transferi ve ürün iadesi uygun koşullarda gerçekleşmelidir.
54.7 Donör seçim kriterlerini içeren bir talimat hazırlanmalıdır.
54.8 Kan bağış merkezi/ Transfüzyon merkezi personeli kan bankacılığı ve transfüzyon Obbı konusunda eğiBm almış olmalıdır.
ACİL SERVİS HİZMETLERİ
56 Acil servis hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır.
56.1 Hastane dışında acil servise ulaşımı kolaylaşOrıcı tabela ve yönlendirici işaretler bulunmalıdır.
56.2 Acil servis giriş tabelası, hastane dışından kolaylıkla görülebilir şekilde olmalıdır.
56.3 Acil servis girişi diğer girişlerden bağımsız olmalı ve ambulans ve diğer araçların kolay ulaşımını sağlayacak bir düzenleme yapılmalıdır.
56.4 Acil servis girişinin üstü kapalı olmalıdır.
56.5 Acil serviste danışma birimi nitelik ve konum olarak hizmet vermeye uygun olmalıdır.
55.6 Acil servis girişi, engelli vatandaşlar için erişimi kolaylaşOrıcı uygun şartları taşımalıdır.
56.7 Acil servis girişinde hasta transferini kolaylaşOrıcı önlemler alınmalıdır.
56.8 Acil serviste, çalışır durumda sedyeler ve tekerlekli sandalyeler bulunmalıdır.
56.9 Acil servislerde boyunluk/boyunluklar bulundurulmalıdır.
56.10 Ayrı bir resüsitasyon odası bulunmalıdır.
56.11 KriBk hastaların acil serviste kaldığı süre boyunca izleminin yapılabileceği monitorize bir alan bulunmalıdır.
56.12 Acil müdahale ekipmanının bulunduğu etajer/el arabası hazırlanmalıdır.
56.13 Muayene, müdahale ve müşahede odalarında hasta mahremiyeBne yönelik düzenleme bulunmalıdır (perde, paravanla ayırma gibi).
56.14 Odalardaki her yatak başında oksijen ve vakum paneli olmalıdır.
56.15 Müşahede yataklarında hastanın rahatlıkla ulaşabileceği çalışır durumda çağrı zili/düğmesi bulunmalıdır.
56.16 Acil Servis içinde, acilde nöbet tutan personelin yararlanabileceği bir dinlenme odası olmalıdır.
56.17. Acil hekiminin hasta ve hasta yakınları ile yüz yüze görüşebileceği masa ve sandalyelerden oluşan bir alan bulunmalıdır.
56.18 Hasta tedavi, müdahale ve bakım süreçlerinde kullanılmak üzere personel için yeterli sayıda maske, gözlük, eldiven, boks gömlegi, vb. ekipman bulundurulmalıdır.
56.19 24 saat boyunca güvenlik personeli bulundurulmalıdır
57 Acil servis süreçlerinin işleyişine ilişkin gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
57.1 Acil servis süreçlerinin işleyişine ilişkin prosedür hazırlanmalıdır.
57.2 Yazılı olarak tanımlanmış ve etkili olarak uygulanan bir triaj sistemi bulunmalıdır.
57.3 Sosyal güvencesi olmayan hastaların muayene, tedavi ve bakımına yönelik talimat bulunmalıdır.
57.4 Acilde çalışan personelin ünvan ve ileBşim (ünvan, telefon, adres, vb) bilgileri kayıtlı olmalıdır.
57.5 Acil serviste icapçı ve diğer uzman doktorların ileBşim bilgilerini içeren dosya bulunmalıdır.
57.6 Acil servisten başka bir merkeze sevk edilen hastalar için acil serviste gerçekleşBrilen Obbi müdahaleler hakkında bilgi veren hasta nakil notları verilmelidir.
56.7 Acil servisten bir başka merkeze sevk edilen hastalara ait kayıtlar tutulmalıdır.
57.8 Zehirlenme vakalarının yöneBm süreci (danışmanlık, tedavi vb.) tanımlanmış olmalıdır.
57.9 Müşahede odalarında hasta kalış sürelerine ilişkin kayıtlar tutularak gerekli düzelBci ve önleyici faaliyetler yapılmalıdır.
57.10 Acil servise müracaaO sonucunda yaOş kararı verilen hastaların acil serviste bekleme süreleri kayıt alOna alınmalıdır.
57.11 Acil servise konsültan doktor çağırma ve konsültan doktorun acil servise geliş saatleri kayıt alOna alınmalıdır.
58 Laboratuvar sonuçlarının belirlenen sürelerde acil servise ulaşerılmasına yönelik düzenlemeler yapılmış olmalıdır.
58.1 Acil çalışılan tüm laboratuvar ve radyoloji tetkiklerinin bir listesi yapılarak sonuçlanma süreleri belirBlmeli ve personelin ve hastaların göreceği alanlara asılmalıdır.
58.2 Laboratuvar tetkik sonuçları otomasyonla belirlenmiş sürede teslim edilmelidir.
59 Hasta güvenliği ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmış olmalıdır.
59.1 Hastaların düşme risklerinin azalOlmasına yönelik prosedür belirlenmelidir.
59.2 Hasta kısıtlaması ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
59.3 Müşahede alOna alınan hastalar için Ordera; ilaç adı, dozu, zamanı, uygulama şeklini içerecek biçimde okunaklı olarak doktor tararndan tarih, saat belirBlerek ve kaşe kullanılarak yazılmalıdır.
59.4 Müşahede alOna alınan hastalar için Orderı alan, uygulayan sağlık personeli kendi ad-‐soyadı, orderı aldığı tarih ve saaBni yazarak imzalamalıdır.
59.5 Sözel orderlerin doğrulanmasına yönelik prosedür belirlenmiş ve uygulanıyor olmalıdır.
60 Acil serviste kullanılan ilaçlar ve sarf malzemelerinin takibi uygun şekilde yapılmalıdır.
60.1 Bulunması gereken temel ilaçlar listesi oluşturulmalı kriBk stok seviyeleri ve miat takipleri otomasyon sistemi üzerinden yapılmalıdır.
60.2 Acil serviste kullanılan tüm sarf malzemelerinin kriBk stok seviyeleri belirlenerek miat takipleri yapılmalıdır.
61 Acil serviste temizlik hizmetleri kontrol alenda olmalıdır.
61.1 Tuvaletler temiz tutulmalı ve tuvaletlerde sıvı sabun, tuvalet kâğıdı, poşetli çöp kutusu olmalıdır.
62 Acil serviste çalışan sağlık hizmetleri sınım personeline CPR (Kardio Pulmoner Resusitasyon) eğiDmi verilmeli ve bu eğiDm yılda en az bir kez tekrarlanmalıdır.
AMBULANS VE AMBULANS HİZMETLERİ
63 Ambulans hizmetleri gerekli şartları karşılamalıdır.
63.1 Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinde belirlenen ilaç listesindeki ilaçlar araçta bulundurulmalı ve günlük kontrolleri yapılmalıdır.
63.2 İlaç listesi ve ilaç temini ile ilgili talimat hazırlanmalıdır.
63.3 İlaçların kriBk stok seviyesi belirlenmeli ve kayıt alOna alınmalıdır.
63.4 Sarf malzemesi ve ilaçların son kullanım tarihlerinin takibi yapılmalı ve ambulansın ihByaç bildirdiği ilaç ve sarf malzemesi anında karşılanmalıdır.
63.5 Bütün Obbi ekipman çalışır durumda olmalıdır
63.6 Tıbbi ekipmanların kalibrasyonu düzenli olarak yapılmalıdır.
63.7 Her nöbet devrinde araç kontrolü yapılmalı ve kayıt alOna alınmalıdır.
63.8 Ambulansın ve Obbi malzemelerin günlük temizlik, dezenfeksiyon ve sterilizasyon talimatları tanımlanmalı ve uygulanmalıdır.
63.9 Tıbbi aOk kapları ve poşetleri bulunmalıdır
63.10 Ambulanstaki canlandırma teçhizaO ve malzemelerinin listesi olmalıdır.
63.11 Ambulanstaki canlandırma teçhizaO ve malzemeleri yeBşkinlere, çocuklara ve bebeklere yapılacak müdahaleler için uygun olmalıdır.
63.12 Ambulanstaki canlandırma teçhizaO ve malzemelerin günlük kontrolleri yapılmalıdır.
63.13 Personele tehlikeli aOk ve malzemelerin depolanması, taşınması ve uzaklaşOrılması için alınması gereken önlemler konusunda eğiBm verilmelidir.
63.14 Ambulansta çalışır durumda yangın söndürme tüpü bulunmalı ve 3 ayda bir düzenli olarak kontrol edilmelidir.
63.15 Ambulansta kullanılan ana sedyede korkuluk bulunmalı ve korkuluk çalışır durumda olmalıdır.
63.16 Sedye, kızakları ve emniyet kemerinin kullanılabilir durumda olmasına yönelik günlük kontroller yapılmalı ve kayıt alOna alınmalıdır.
63.17 Hasta sedyeyle ambulansa alındıktan sonra sedye kızaklarının sabitlenmesine yönelik bir talimat olmalıdır.
63.18 Kan veya vücut sıvısının damlama/sıçrama riskinin olduğu tüm hasta bakım ve müdahale durumlarında kişisel koruyucu ekipman (koruyucu elbise, eldiven, dezenfektan ve yüz maskesi) bulunmalıdır.
63.19 Ambulans personeline hastaya Obbi müdahale ile ilgili olarak; temel eğiBm, ileri kardiyak(yaşam), pediatrik ve travma yaşam desteği konusunda yılda en az bir defa eğiBm aldırılmalıdır.
63.20 Ambulans hizmetleri için hizmet alımı yapılıyor ise, bu hizmet hastane tararndan periyodik olarak denetlenmelidir.
ECZANE HİZMETLERİ
64 İlaçlar bulundukları birimde, uygun koşullarda muhafaza edilmelidir.
64.1 İlaçların saklandığı alanlar uygun fiziki koşullara sahip olmalıdır.
64.2 İlaçların muhafaza edildiği oda veya bölümlerde ısı ve nem kontrolü yapılmalıdır.
64.3 Buzdolabında kalibrasyonlu termometre ile ısı takibi yapılmalıdır.
65 Eczane deposunda stok takipleri uygun şekilde yapılmalıdır.
65.1 İlaçların kriBk stok seviyeleri otomasyon sistemi üzerinden takip edilmelidir.
65.2 İlaç ve sarf malzeme grupları için periyodik miat kontrolleri yapılmalıdır.
66 Eczaneden servislere gönderilecek veya servislerden eczaneye iade edilecek ilaçların hazırlanma ve nakil usullerine ilişkin düzenlemeler yapılmış olmalıdır.
66.1 Eczaneden servislere gönderilecek ilaçların hazırlanma ve nakil usullerine dair yazılı talimat bulunmalıdır.
66.2 Birimlere gönderilen ilaçların son kullanma tarihleri belirBlmelidir (ambalajı üzerinde miadı bulunanlar hariç).
66.3 Taburcu edilen hastalardan kalan ilaçların eczaneye iadesi ve bu ilaçların değerlendirilmesi ile ilgili bir talimat bulunmalıdır.
67 İlaç güvenliği ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
67.1 Hastane yöneBmi; adı, ambalajı, birbirine benzeyen ilaçlar, farklı dozdaki aynı ilaçlar ve farklı uygulama formu bulunan ilaçların kullanımı ve yöneBmi konusunda bir poliBka belirlemelidir.
67.2 Yüksek riskli ilaçların (konsantre elektrolit çözelBleri, intravenöz anBkoagülanlar, insülin, anBneoplasBk ajanlar, opioidler, narkoBkler vb.) üzerine kırmızı uyarı eBkeB yapışOrılmalıdır.
68 NarkoDk ilaçlar için gerekli güvenlik önlemleri alınmalıdır.
68.1 Yeşil ve kırmızı reçeteli ilaçlar kilit alOnda tutulmalıdır.
ENFEKSİYONLARIN KONTROLÜ VE ÖNLENMESİ
69 Hastanenin tüm bölümlerini kapsayan enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesine yönelik bir düzenleme olmalıdır.
69.1 Hastanenin tüm bölümlerini kapsayan bir enfeksiyon kontrol ve önleme programı olmalıdır.
69.2 Enfeksiyon kontrol ve önleme programının sorumluları bulunmalıdır.
69.3 Uygun bir bilgisayar programı ile hastane enfeksiyonlarının ruBn sürveyansı ve analizi yapılmalıdır.
69.4 Bölümlere göre hastane enfeksiyon hızları, 3 ayda bir ilgili bölümlere ileBlmek üzere raporlanmalıdır.
69.5 Hastanede, tüm erişkin ve yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde diğer sağlık hizmeB ile ilişkili enfeksiyonların (servis sürveyansı) yanında invaziv araç ilişkili enfeksiyonların sürveyansı yapılıyor olmalıdır.
69.6 En az 3 ameliyat Bpine özel cerrahi alan enfeksiyonu (CAE) sürveyansı yapılıyor olmalıdır.
69.7 Hastanede enfeksiyon kontrol komitesinde görevli enfeksiyon kontrol hemşiresi Sağlık Bakanlığı tararndan verilen Enfeksiyon Kontrolü ile ilgili eğiBmlere kaOlmış ve gerekli serBfikayı almış olmalıdır.
69.8 İzolasyon önlemleriyle ilgili bir talimat bulunmalıdır.
69.9 Hava yolu ile bulaş ihBmali (tüberküloz, suçiçeği, kızamık, SARS, yaygın zoster enfeksiyonu vb.) olan hastalara hizmet verilen birimlerde ilgili hastaların izlemi için negaBf basınçlı odalar olmalıdır.
69.10 İhByaç duyulan hallerde ve yerlerde çalışan personel için kişisel koruyucu ekipman ve malzeme (sabun, dezenfektan, vb.) bulunmalıdır.
70 Hastanede, anDbiyoDk kullanımı ile ilgili poliDkaları belirlemek ve uygulamak üzere gerekli çalışmalar yapılıyor olmalıdır.
70.1 Enfeksiyon Kontrol Komitesi’nin içinde bir anBbiyoBk kontrol ekibi oluşturulmalıdır.
70.2 AnBbiyoBk Kontrol Ekibi tararndan "AnBbiyoBk Kullanım Kontrolü ve AnBbiyoBk Profilaksisi Prosedürü" hazırlanmalıdır.
70.3 AnBbiyoBk Kontrol Ekibi (AKE) tararndan anBbiyoBk kullanım poliBkalarının klinik praBkteki sonuçları izlenmeli ve Enfeksiyon Kontrol Komitesi toplanOlarında sunulmalıdır.
71 Enfeksiyon Kontrol Komitesi hastane temizliği ile ilgili poliDkaların belirlenmesinde akDf rol alıyor olmalıdır.
71.1 Hastane için hazırlanan temizlik, sterilizasyon ve dezenfeksiyon talimatları enfeksiyon kontrol komitesince onaylanmalıdır.
71.2 Hastanedeki özel alanların (ameliyathane, yoğun bakım, laboratuvar, kuvöz içi, hasta odası vb.) temizlik talimatları hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.
72 Sterilizasyon ünitesi hizmet sunumu için gerekli şartları karşılamalıdır.
72.1 Sterilizasyon ünitesi işleyişi ile ilgili prosedür hazırlanmalıdır.
72.2 Sterilizasyon ünitesinde her aşamada yapılanlar sürekli ve düzenli olarak kayıt alOna alınmalıdır.
72.3 Sterilizasyon ünitesinde kirli alanlar ile diğer alanlar ve paketleme, depolama alanları ayrı olmalıdır.
72.4 EBlen oksit (ETO) sterilizatörü kullanılıyorsa; çalışan ve çevre güvenliğine yönelik tedbirler alınmalıdır.
72.5 Sterilizasyon ünitesinin ortam sıcaklığı ve nem oranı takibi yapılmalı ve değerlerin uygun olması sağlanmalıdır.
72.6 Sterilizasyon işlemi sırasında indikatörlerin kontrolü tam olarak yapılmalıdır.
72.7 Dezenfeksiyon, anBsepsi, sterilizasyon ile ilgili araç ve gereçlerin, enfeksiyon kontrolü ile ilgili diğer demirbaş ve sarf malzemelerin alımlarında; ilgili komisyonlar EKK’nin yazılı olarak görüşlerini almalıdır.
HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ
73 Hasta güvenliği için düzenlemeler yapılmalıdır.
73.1 Hasta güvenliği planı/programından sorumlu bir ekip bulunmalıdır.
73.2 Hasta ve çalışan güvenliği ile ilgili programlarda; odaklanılacak temel süreçlerin takibi ile ilgili her bir konu için en az 2 klinik indikatör belirlenmeli ve bu indikatörlerle ilgili hedefler tespit edilmelidir.
73.3 Doğru hastaya, doğru işlemlerin yapılmasını sağlamaya yönelik kimlik tanımlayıcıları kullanılmalıdır.
73.4 Hastaların düşme risklerinin azalOlmasına yönelik prosedür belirlenmelidir.
73.5 Hasta kısıtlaması ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
73.6 Hastanede mavi kod uygulaması yapılmalıdır.
73.7 Hastanede pembe kod uygulaması yapılmalıdır.
73.8 Sözel orderlerin doğrulanmasına yönelik prosedür belirlenmelidir.
74 Çalışan güvenliği için düzenlemeler yapılmalıdır.
74.1 Çalışan güvenliği plan/programından sorumlu bir ekip oluşturulmalıdır.
74.2 Kesici ve delici alet yaralanmalarını önlemeye yönelik düzenleme yapılmalı ve meydana gelen yaralanmalar takip edilmelidir.
74.3 Riskli bölümlerde çalışan personelin sağlık taramaları düzenli olarak yapılmalıdır.
74.4 Yüksek riskli bölümlerde çalışan personelin güvenliklerini sağlamaya yönelik tedbirler alınmalıdır.
74.5 Kan veya vücut sıvısının damlama/sıçrama riskinin olduğu tüm hasta bakım ve müdahale bölgelerinde kişisel koruyucu ekipman (nem bariyerli elbise, eldiven, yüz maskesi) bulundurulmalıdır.
74.6 Hastanede beyaz kod uygulaması yapılmalıdır.
75 El hijyeni programı uygulanmalıdır.
75.1 El hijyeni için program hazırlanmalıdır.
75.2 Sağlık hizmeB verilen alanlarda el anBsepBk solüsyonu bulunmalıdır.
75.3 Birimlerden hastane deposuna yapılan el anBsepBk solüsyonu iç istemleri düzenli periyotlarla takip edilmelidir.
75.4 Personelin görebileceği alanlarda el hijyeni uygulamasını anlatan bilgilendirici materyal (resimli tabela, grafik, yazı, talimat vb.) bulunmalıdır.
KURUMSAL HİZMET YÖNETİMİ
76 Sağlık Kurum yada Kuruluşu taramndan gerekli görülen dokümanların kontrolü yazılı bir prosedür ile sağlanmalıdır.
77 Hastane, hasta ve yakınlarının görüş, öneri ve şikâyetlerini değerlendirme sistemine sahip olmalıdır.
77.1 Hasta hakları birimi görülebilecek ve kolaylıkla ulaşabilecek bir yerde bulunmalıdır.
77.2 Hasta ve hasta yakınlarının şikâyetlerini ve önerilerini kolaylıkla ulaşOrabilmesini sağlayacak şikâyet kutuları veya benzeri uygulamalar bulunmalıdır.
77.3 Hasta ve hasta yakınlarının öneri ve şikâyetleri değerlendirilip iyileşBrme faaliyeB yapılmalıdır.
78 Hastane idaresi hizmet sunum süreçlerinin iyileşDrilmesine yönelik değerlendirme toplaneları yapmalıdır.
78.1 Hastane idaresi hizmet sunum süreçlerinin iyileşBrilmesine yönelik her dönem tüm birimlerle değerlendirme toplanOları yapmalı ve toplanO tutanaklarını ve yapılan iyileşBrme çalışmalarını kayıt alOna almalıdır.
78.2 Hastane idaresi acil servis sorumluları ile aylık değerlendirme toplanOları yapmalı ve toplanO tutanaklarını ve yapılan iyileşBrme çalışmalarını kayıt alOna almalıdır.
79 Personelin tanıem (yaka) kartları olmalıdır.
79.1 Hastane yöneBmi tararndan düzenlenmiş standart bir dizayna sahip personel tanıOm karO bulunmalıdır.
79.2 Personel, tanıOm kartlarını üzerlerinde açıkça görülebilecek şekilde takmalıdır.
80 Hasta memnuniyet anketleri usulüne uygun gerçekleşDrilmelidir.
81 Hastanenin web sayfasında doktorlara ait bilgilendirme (uzmanlık dalı ve ilgilendiği alanlar) yapılmalıdır.
82 Kurumda oluşturulmuş komite, kurul vb. birimler etkili çalışmalıdır. (Enfeksiyon Kontrol Komitesi, Hasta Güvenliği Komitesi vb.)
82.1 Kurulların veya birimlerin oluşturulduğunu gösteren onaylar bulunmalıdır.
82.2 Hastane yöneBmi tararndan bu birim veya kurulların çalışma usul ve esasları yazılı olarak belirlenmelidir.
82.3 Hastane kurul, komite veya birimlerin çalışmalarını gösteren toplanO tutanakları bulunmalıdır.
83 Hastane, çalışanların görüş ve önerilerini değerlendirme sistemine sahip olmalıdır.
83.1 Personelin görüş ve önerilerini hastane yöneBmine ileBlebilmesi için bir sistem (dilek kutuları, mail adresi vb) bulunmalıdır.
83.2 Görüş ve önerilerin periyodik olarak değerlendirildiği raporlar olmalıdır.
83.3 Raporlar doğrultusunda yapılması planlanan çalışmalara dair kayıtlar bulunmalıdır.
83.4 Çalışan memnuniyeB anketleri usulüne uygun olarak gerçekleşBrilmelidir.
84 Personelin mesleki ve kişisel gelişimine katkı sağlayacak hizmet içi eğiDmler verilmelidir.
84.1 Personelin eğiBm durumu (lise, ön lisans, lisans, yüksek lisans vb.), serBfikaları, hizmet içi eğiBm belgeleri, yabancı dil bilgisi ve diğer niteliklerinin yer aldığı dosyaların bulunduğu personel bilgi sistemi bulunmalıdır.
84.2 Personel eğiBmleri planlanmalı ve düzenlenen eğiBmler kayıt alOna alınmalıdır.
84.3 Hizmet içi eğiBm programında enfeksiyon kontrolü ve önlenmesi ile ilgili bir eğiBm yer almalıdır.
84.4 Uyum eğiBmi konularını içeren oryantasyon rehberi hazırlanmalıdır.
84.5 Göreve yeni başlayan her bir meslek grubu için uyum eğiBmleri verilmelidir.
84.6 Kurum ve birim bazında hedefler belirlenerek çalışanlar bilgilendirilmelidir.
84.7 Personelin görebileceği bir yerde ilan ve bilgilendirme panosu/panoları bulundurulmalıdır.
HASTANE BİLGİ SİSTEMİ
85 Hastane bilgi sistemi hasta kayıt, merkezi yaeş, poliklinik, vezne, eczane, depo, laboratuvar, faturalandırma işlemlerini entegre bir biçimde gerçekleşDrmelidir.
86 Bilgi işlem destek hizmetleri kesinDsiz (24 saat) vermelidir.
86.1 Hastane bilgi sistemi bakım ve destek hizmetleri kesinBsiz olarak sağlanmalıdır. Bunun için 24 saat boyunca ulaşılabilecek teknik destek personeline ait telefon numaraları mesai saatleri dışında nöbetçi ekip tararndan bilinmelidir.
87 Hastane bilgi yöneDm sistemine erişimde, yetkilendirme yapılması sonucu, verilere sadece ulaşması gereken kişilerin ulaşması sağlanarak hastalar ile ilgili mahrem bilgiler yetkisiz erişimlere karşı güvence alena alınmalıdır.
87.1 Hastaya verilen hizmetlerin ve yapılan işlemlerin kayıtlarına önceden belirlenmiş yetki düzeyleri tararndan ulaşılabilmesine imkân veren yazılıma sahip olmalıdır.
87.2
Hastane otomasyon sisteminde sadece yöneBci yetkileri ile ulaşılabilen, sisteme giriş yapan kullanıcılar, gerçekleşBrdikleri işlemler, sistem ayarlarında gerçekleşBrilen değişiklikler, sistem mesajları ve hataları ile ilgili kayıtları tutan, salt okunur özellikte ayrı bir veritabanı ya da tablo mevcut olmalıdır.
88 Hastane bilgi sistemindeki verilerin yedeklenmesi her gün düzenli olarak server haricinde bir ortama yapılmalıdır.
89 Hastane bilgi formları aylık olarak düzenli doldurulmalıdır.
90 Otomasyon sorunları ile ilgili aylık istaDsDksel çalışma yapılmalıdır.
91 Hastalar için Bilgi Güvenliği PoliDkaları tanımlanmalıdır.
HASTA KAYITLARI VE DOSYASI
92 Kurum hasta dosyalarının usulüne uygun doldurulduğunu kontrol eden bir düzenlemeye sahip olmalıdır.
92.1
Yatan hasta dosyalarının, içerik (hastanın muayene sürecinden çıkış aşamasına kadar yapılan tüm işlemler) bakımından eksiksiz olmasını sağlamak üzere kontrol talimaO bulunmalıdır.
92.2 Hastanın hastalığına ve tedavisine yönelik bilgilendirme ve onay formu doldurulmalıdır.
92.3 Hasta taburculuk özeB iki nüsha olarak hazırlanmalı, bir nüshası hastanın dosyasına konulmalı, diğer nüshası hastaya verilmelidir.
93
Hastaların kendi laboratuvar tetkik ve tahlil sonuçlarına internet üzerinden güvenli ve mahremiyet kurallarına uygun bir biçimde ulaşabilmesi için gerekli düzenleme yapılmalıdır.
ARŞİV
94 Arşiv bölümü hizmet sunumu için mevzuata uygun şartları taşımalıdır.
94.1 Arşiv Bölümü ‘Özel Hastaneler Yönetmeliği’ ilgili hükümleri karşılamalıdır????
94.2 Dosyaların ne şekilde kabul edileceği ve dosyada olması gereken muhteviyat yazılı olarak belirlenmelidir
94.3 Yazılı olarak tanımlanmış dosya saklama, imha usul ve esasları bulunmalıdır.
94.4 Dosyalama işlemlerinde standart dosya planı uygulanmalıdır.
94.5 Yangın, su baskını vb. olaylarda alınacak önlemlere ilişkin talimat bulunmalıdır.
94.6 Yatarak tedavi olan her hasta için sabit bir dosya numarasını taşıyan arşiv sistemi olmalıdır.
94.7 Poliklinik hastalarında uygulanan girişimsel işlemlere yönelik bilgilendirilmiş rıza formlarının arşivlenmesi ile ilgili uygun bir düzenleme olmalıdır.
TESİS YÖNETİMİ VE GÜVENLİK
95 Hastane bina turları yapılıyor olmalıdır.
95.1 Bina turlarını yapacak sorumlular belirlenmiş olmalıdır. 95.2 Bina turlarının nasıl yapılacağına dair düzenleme bulunmalıdır.
95.3 Bina turları kapsamı içinde hastanede tesis bakım ve güvenlik planları ile ilgili işleyiş süreçlerin işleyişi de ele alınmalıdır.
95.4 Bina turları sonucunda tespit edilen sorunların (bakım, onarım, işleyiş ile ilgili aksaklıklar vb.) giderilmesi amacıyla bir faaliyet planı yapılmalıdır.
96 Hastane yerleşkesinde gerekli çevre düzenlemesi yapılmış olmalıdır. 96.1 Hastane yerleşkesinde oturma alanları bulunmalıdır. 96.2 Araç trafiği (park, geliş-‐gidiş vb.) için gerekli düzenleme yapılmalıdır. 96.3 Çevre temizlik talimaO bulunmalıdır. 97 Hastanenin tesis güvenlik planı bulunmalı ve bu plan uygulanıyor olmalıdır. 97.1 Acil durum ve afet yöneBmi ile ilgili gerekli düzenlemeler ve eylem planları yapılmalıdır. 97.2 İlgili sorumlu/sorumlular afet yöneBmi eğiBmi almış olmalıdır. 97.3. Güvenlik İzleme Merkezleri bulunmalıdır. 97.4 Yangın yönetmeliği doğrultusunda otomaBk yangın algılama sistemleri yapılmalıdır.
97.5 Tüm sirenler (uyarı sistemleri) sesli uyarının yanı sıra flaşörlü de olmalıdır (duyma engelli kişiler için)
97.6 Yangın çıkış levhaları hastane içinde uygun yerlere ve görülebilecek şekilde yerleşBrilmelidir. 97.7 Yangın çıkış levhaları gece veya elektrik kesildiğinde de görülebilecek özellikte ışıklı olmalıdır. 97.8 Yangın çıkış kapılarına erişim kolay olmalı ve çıkış kapılarında herhangi bir engel bulunmamalıdır. 97.9 Yangın söndürücülere erişim kolay olmalı ve düzenli olarak kontrolleri yapılmalıdır.
97.10 Yangın ve tahliye tatbikatları periyodik olarak yapılmalı (en az yılda bir kez) ve görüntü kayıtları bulunmalıdır.
97.11 Acil durumlarda hastanenin her birimine duyurulabilecek ve hastane içerisindeki herkesi uyarabilecek bir alarm (siren, anons vb.) sistemi bulunmalıdır.
98 Hastanede tesis bakım işlemleri ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
98.1 Tesis bakım planları oluşturulmuş ve uygulanıyor olmalıdır
98.2 Asansörlerin bakımları, bakım planı çerçevesinde düzenli olarak yapılmalıdır.
98.3 Hastanenin havalandırma sisteminin deneBmi ve bakımı düzenli olarak yapılmalı ve kayıt alOna alınmalıdır.
98.4 Hastane bina / binalarının depreme dayanıklılık tesB yapılmış olmalı ve sonuçları Rektörlüğe İl Sağlık Müdürlüğüne bildirilmiş olmalıdır.
98.5 Kazan dairelerinin basınç testleri periyodik olarak yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır.
98.6 Kazanları işleten personel bu konuda eğiBmli ve serBfikalı olmalıdır
99 Hastane elektrik sistemlerinin deneBmi ve bakımı düzenli olarak yapılmalıdır.
99.1 Hastane trafolarının periyodik bakımları yapılmalı ve kayıt alOna alınmalıdır.
99.2 Elektrik dağıOm panolarının aylık bakımları yapılmalı ve kayıt alOna alınmalıdır.
99.3 Tüm elektrik panoları kilitli olmalıdır.
99.4 Elektrik dağıOm panolarının anahtarları ortak olmalıdır.
99.5 Elektrik şebekesi dışında hastanenin elektrik ihByacını karşılayacak jeneratör bulunmalıdır.
99.6 KriBk önemi olan tüm alanların (ameliyathane, yoğun bakım, acil, kateter laboratuvarı, laboratuvarlar, kuvöz bulunan alanlar) elektrik hat girişinde kaçak akım kondansatörü (izolasyon trafosu) bulunmalıdır.
99.7 Elektrik sistemleri ile ilgili gerekli güvenlik önlemleri alınmış olmalıdır.
99.8 Elektrik çarpmış bir kişiye nasıl yardım edilebileceği ve suni teneffüsün nasıl yapılabileceği sorumlu personel tararndan bilinmelidir.
99.9 Kısa devre halinde kabloların yanmaya başlaması durumunda sorumlu personel derhal hangi şalterden gelen elektriği nasıl keseceğini bilmeli ve bu konuda uyarı levhaları asılmalıdır.
99.10 Açıktan çıplak kablo çekilmemeli, çekilmiş olanlar izole edilmelidir.
99.11 Hastane genelinde UPS e bağlı olan elektrik prizleri diğer prizlerden ayrılabilecek bir işarete, renge sahip olmalıdır.
99.12 Hastane medikal gaz sistemlerinin deneBmi ve bakımı düzenli olarak yapılmalıdır.
99.13 Medikal gaz sistemlerinde, mahal, kat ve oda bazında gaz kesici vanalar olmalıdır.
99.14 Medikal gaz depoları hasta/çalışan giriş çıkış alanlarından uzak olmalıdır.
99.15 Medikal gaz depoları girişi kontrollü olmalıdır.
99.16 Dolu ve boş tüplerin depolanacağı alanlar belirlenmelidir.
99.17 SıkışOrılmış gaz konteynırları sabitlenmiş olmalı ve periyodik kontrolleri yapılmalıdır.
99.18 Tıbbi gazların alarm panelleri bulunmalı ve çalışır durumda olmalıdır.
100 Tıbbi cihazların (teşhis, tedavi, müdahale, ölçme ve izleme cihazları) kalibrasyon işlemleri ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
100.1 Tıbbi cihazların kalibrasyon işlemleri düzenli olarak yapılıyor olmalıdır.
100.2 Tıbbi cihazlar için hata tolerans sınırları belirlenmelidir.
100.3 Kalibrasyon ölçüm değerleri uygun olmayan cihazın kullanımı, uygun ölçüm sonuçları elde edilinceye kadar engellenmelidir
101 Aek yöneDmi için gerekli düzenleme bulunmalıdır.
101.1 AOkların yöneBmi ile ilgili yazılı bir düzenleme olmalı ve bu düzenleme ilgili tüm birimlerde bulunmalıdır.
101.2 Evsel nitelikli aOkların konulduğu bölmede kanalizasyona bağlı ızgaralı bir drenaj sistemi ve bölmenin kolaylıkla temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluğu bulunmalıdır.
101.3 Tıbbi aOk deposu bulunmalıdır.
101.4 Tıbbi aOk deposunun temizliği periyodik olarak yapılmalıdır.
101.5 Tıbbi ve diğer aOkların kaynağında ayrışOrılarak (mavi, siyah, kırmızı çöp torbaları, iğne aOk kutuları vb) toplanması, taşınması ve depolanması sağlanmalıdır.
101.6 Tıbbi aOk taşıyıcıların sağlık kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır (aşı).
101.7 AOk su sisteminin deneBm ve bakımı düzenli olarak yapılmalı ve bu bakımlar kayıt alOna alınmalıdır.
102 Tehlikeli maddelerle ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. 102.1 Tehlikeli madde ve aOkların envanteri bulunmalıdır. 102.2 Tehlikeli maddelerin kullanımı ve kontrolüne yönelik talimat olmalıdır.
103 Hastanenin güvenli ve kesinDsiz su ihDyacını karşılamak üzere gerekli düzenlemeler bulunmalıdır.
103.1 Hastanenin su deposu olmalıdır. 103.2 Su depolarının bakımı düzenli olarak yapılmalı ve kayıtları mevcut olmalıdır. 103.3 Su örnek kontrolleri düzenli olarak yapılmalı ve kayıtları mevcut olmalıdır. 103.4 Su arıtma cihazları
104 Dışarıdan alınan hizmetler uygun şekilde denetlenmeli ve deneDm kayıtları bulunmalıdır.
104.1 Belirli periyotlarla dışarıdan alınan hizmeBn (temizlik, yemek, çamaşır, laboratuvar, görüntüleme, otomasyon vb.) yerinde deneBmleri yapılmalı ve kayıt alOna alınmalıdır.
104.2 Hastanenin genel temizliğinden sorumlu bir temizlik komitesi belirlenmelidir.
104.3 Hastanede temizlik amacı ile kullanılan tüm paspaslar kuru bir şekilde ve ilgili birimde temizlik malzemeleri için ayrılmış bir alanda saklanmalıdır.
104.4 Kazan dairesi, klima santrali gibi destek üniteler üzerinde bulunan vanaların nereyi beslediği ve hangi yöne açılıp kapandığı belirBlmelidir.
104.5 Destek alanlarında, geçiş alanlarında çıkınO ve yükselBler bulunmamalıdır, varsa işaretlenmelidir.
104.6 Tehlikeli maddelerin (parlayıcı, patlayıcı, toksik vb.)depolanması için çelik dolaplar bulundurulmalıdır.
104.7 Depolarda Malzemenin özelliğine göre nem ve sıcaktan korumasını sağlayacak havalandırma sistemi oluşturulmalıdır.
DEPOLAR
105 Ana ve ara depolarla ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
105.1 Depolarda bulunan malzeme ve cihazlara ait envanter bulunmalıdır.
105.2 Depolarda malzemeler için yerleşim planı bulunmalıdır.
105.3 Depolara gelen ilaç ve malzemelerde "ilk giren ilk çıkar" prensibine uygun olan yerleşim planı olmalıdır.
105.4 Depoda bulunan malzemelerin kriBk stok seviyeleri otomasyon sistemi üzerinden takip edilmelidir.
105.5 Stok uyarı seviyesi alOna düşen malzemelerin takibi ve zamanında temini için bir düzenleme bulunmalıdır.
105.6 İlaç ve malzemeler, kullanım talimatlarında belirBlen şartlarda (ısı, nem, ışık, vb.) muhafaza edilmelidir.
105.7 Depoda bulunan malzemeler uygun şekilde isBflenmelidir.
105.8 Tehlikeli maddelerin uygun depolanması ve transferine yönelik talimat olmalıdır.
105.9 Depo alanında Tehlikeli Madde Bilgi Çizelgesi bulunmalıdır.
105.10 Kimyasal maddeler uygun şekilde depolanmış olmalıdır.
105.11
Afet anında kullanılabilecek ekipman ve malzeme hazır bulundurulmalıdır. LİSTESİ HAZIRLANMALI
MUTFAK
106 Muqakla ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
106.1 Mu�akta yemek hazırlama ve yıkama yerleri ayrı olmalı, yiyecek depolarının ısı, ışık ve nem kontrolleri yapılmalıdır.
106.2 Mu�akta çalışan personel maske, eldiven ve bone gibi koruyucu ekipmanlar uygun şekilde kullanmalıdır.
106.3 Mu�ak taban ve duvarları, hijyenik şartlarda yıkamaya ve dezenfeksiyona elverişli olmalıdır.
106.4
Yemek hizmetleri hizmet alımı yoluyla temin ediliyorsa, hastane beslenme ve diyet uzmanının da içinde bulunduğu bir ekip tararndan, belirli aralıklarla hizmet alımı yapılan kurum denetlenmeli ve deneBmler kayıt alOna alınmalıdır.
ÇAMAŞIRHANE
107 Çamaşırhane ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
107.1 Çamaşırhanenin taban ve duvarları yıkamaya elverişli olmalıdır.
107.2 Çamaşırları yıkama talimaO bulunmalıdır.
107.3 Kirli çamaşırların toplanması ve çamaşırhaneye transferine ilişkin talimat bulunmalıdır.
107.4 Kirli çamaşırlar kapalı konteynırlarla çamaşırhaneye taşınmalıdır.
107.5
Çamaşırhane hizmetleri hizmet alımı yoluyla temin ediliyorsa, Enfeksiyon Kontrol Komitesi'nden bir üyenin de içinde bulunduğu bir ekip tararndan, belirli aralıklarla hizmet alımı yapılan merkez denetlenmeli ve deneBmler kayıt alOna alınmalıdır.
MORG
108 Morg ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
108.1 Soğuk hava düzeni bulunan çelik, paket Bpi ölü muhafaza dolabı bulunmalıdır.
108.2 Sıcak su imkânı sağlanmalıdır.
108.3 Ex olmuş kişinin muhafaza edildiği ve/veya yıkandığı yerler her kullanımdan sonra dezenfekte edilmelidir.
108.4 Morg çıkışı hastanenin ana ve acil girişinden ayrı olmalıdır.
AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI HİZMETLERİ
55 Ağız ve diş sağlığı üniteleri hizmet sunumu için gerekli koşulları sağlamalıdır.
55.1 Birden fazla üniBn bulunduğu odalarda ünitler uygun boyutlardaki paravanla ayrılmalıdır.
55.2 Tedavi tepsisinde kullanılan anBsepBk solüsyonlar ile anestezik solüsyonların hastaya zerkinde karışmasını önlemeye yönelik bir uygulama bulunmalıdır.
55.3 Hastanın kabulünde hekim tararndan hastanın mevcut ağız ve diş sağlığı durumu belirlenerek kayıt alOna alınmalıdır.
55.4 Hastaya yapılan müdahale, lokal operasyon, tedavi raporları ve bilgileri varsa ameliyat raporları hekim tararndan aynı gün içerisinde kayıt alOna alınmalıdır.
55.5 Hasta için kullanılan malzemelerin dezenfeksiyon, sterilizasyon talimatları tanımlanmalı ve uygulanmalıdır.
55.6 Diş hekimince uygulanan tedavi sırasında kullanılan steril setler ile ilgili indikatörler kayıt alOna alınmalıdır.
55.7 Pediatri kliniği bulunan hastanelerde ağız diş sağlığı konusunda, klinikte yatan çocuklara yönelik eğiBci ve özendirici çalışmalar yapılmalıdır.
DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM
