Sposób na rwę kulszową

Wystarczy jeden nagły ruch: dźwignięcie, pochylenie się, potknięcie czy zerwanie z łóżka i nagle czujesz w plecach ostry ból. Jeśli jest tak silny, że nie możesz się ruszyć, pewnie złapała cię rwa kulszowa.  Podpowiadamy, jak sobie poradzić z atakiem.

Rwa kulszowa dopada w najmniej oczekiwanych sytuacjach. W odcinku lędźwiowym kręgosłupa pojawia się ostry, kłujący ból (określany też jako rwący lub piekący), który przesuwa się wzdłuż pośladków i biodra. Dalej z tyłu uda, przez łydkę zmierza do stopy.  Potęguje się przy najmniejszym ruchu. Ale najbardziej daje się we znaki w nocy.

Skąd te kłopoty

Nerw kulszowy powstaje z połączenia kilku korzeni, które wychodzą z kręgosłupa i łączą się w jeden duży nerw biegnący wzdłuż nogi, dlatego dolegliwości odczuwamy również w nodze, choć są powodowane zmianami w kręgosłupie. Przyczyną bólu jest bowiem ucisk korzenia nerwu kulszowego w miejscu, gdzie opuszcza on kanał kręgosłupa.  Przyczyny ucisku na nerw kulszowy mogą być różne. Najczęściej są to zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa i wypadnięcie krążka międzykręgowego (dysku). Innym powodem  może być obrzęk korzonka nerwowego  wywołany stałym uciskaniem przez zdeformowany krąg, a także zmiany zwyrodnieniowe stawów międzykręgowych. Do rwy może też dojść na skutek skrzywienia kręgosłupa lub nieprawidłowej budowy miednicy. Przytrafia się także kobietom w zaawansowanej ciąży, bo dochodzi u nich do przesunięcia się środka ciężkości i niewłaściwego obciążenia kręgosłupa.Rwie kulszowej towarzyszy skurcz mięśni przykręgosłupowych, który dodatkowo potęguje ból. W ten sposób usiłują one unieruchomić kręgosłup, by uchronić go przed uszkodzeniem.  A to prowadzi do niefizjologicznego ułożenia kręgosłupa. Charakterystyczne dla rwy jest to, że leżąc na wznak, masz trudności z uniesieniem do góry nogi wyprostowanej w kolanie.

Gdy złapie cię ból

Najlepszym sposobem na zmniejszenie bólu jest znalezienie pozycji, która odciąży uciskany korzonek. Wbrew powszechnej opinii nie zawsze jest to pozycja leżąca. Wiele osób woli stać, oszczędzając bolącą nogę, albo siedzieć w najwygodniejszej dla siebie pozycji.

Jeśli jesteś w stanie, połóż się na wznak na stabilnym, twardym materacu z nogami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych pod kątem prostym (trzeba podłożyć pod nogi np. poduszki). Pozycja krzesełkowa rozluźni mięśnie i odciąży uciskany korzonek.

Ratuj się niesteroidowymi lekami o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Ulgę może przynieść posmarowanie bolącego miejsca maścią o działaniu

przeciwbólowym oraz przeciwzapalnym i wymasowanie go. Taki rozgrzewający masaż rozluźni napięte mięśnie.

Niektórym osobom ulgę przynosi chłodzenie bolącego miejsca. Pod wpływem niskiej temperatury wydzielają się endorfiny, które mają działanie znieczulające. Tam, gdzie najbardziej cię boli, możesz przyłożyć zimny okład albo woreczek z lodem. Ale zabiegiem łagodzącym dolegliwości może też być nagrzewanie bolącej okolicy.

Jeśli w ciągu 24 godzin ból się nie zmniejszy, trzeba iść do lekarza. Podobne objawy może dawać kolka nerkowa - trzeba ustalić źródło bólu i podjąć właściwe leczenie.

Ból ostrzega, że w organizmie dzieje się coś niedobrego. Dlatego każdy atak ostrego bólu w plecach powinien skłonić nas do skontrolowania stanu kręgosłupa.

U lekarza

Lekarz wypyta o rodzaj dolegliwości, czy wystąpiły po raz pierwszy, jak często i w jakich okolicznościach się powtarzają, czy nie było urazu kręgosłupa. Sprawdzi, gdzie i kiedy najbardziej boli. W razie jakichkolwiek wątpliwości zaleci prześwietlenie lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa. By rentgen był miarodajny, lepiej wykonać go, gdy ustąpią ostre dolegliwości. Na podstawie zdjęcia zrobionego natychmiast można jedynie wykluczyć złamania lub podejrzewać dyskopatię. Nie sposób określić innych zmian chorobowych, bo kręgosłup znajduje się w niefizjologicznej postawie. Ponadto, by zdjęcie było dokładne, trzeba mieć pusty przewód pokarmowy.Gdy ból promieniuje do obu nóg albo jeżeli chory nie ma czucia poniżej poziomu ucisku na nerw, trzeba wykonać rezonans magnetyczny, żeby ustalić, co właściwie powoduje takie dolegliwości.

To może być niebezpieczne! Jeżeli poza silnym bólem masz zaburzenia czucia, osłabienie nogi czy zatrzymanie moczu (czasem może wystąpić nietrzymanie moczu), konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza. Objawy te mogą świadczyć o zmianach prowadzących do trwałego uszkodzenia nerwu. Aby to wykluczyć, trzeba natychmiast wykonać badanie rezonansu magnetycznego.

By rozluźnić mięśnie

W pierwszym okresie choroby, gdy ostry ból uniemożliwia poruszanie się, najważniejszy jest spokój i leżenie na w miarę twardym łóżku, w wygodnej dla siebie pozycji.Lekarz dobiera leki w zależności od nasilenia bólu. Zwykle zaczyna od dużych dawek niesteroidowych środków o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym (doustnych albo w zastrzykach) oraz leków rozluźniających mięśnie. W razie kłopotów ze snem zaleca też preparaty o działaniu uspokajającym i nasennym. Spokój psychiczny i sen sprzyjają rozluźnieniu mięśni, a to zmniejsza dolegliwości bólowe. W niektórych przypadkach może przepisać witaminy z grupy B w zastrzykach. Gdy bóle nie ustępują, podaje się lek z grupy opioidów.Kuracja trwa zwykle 7-10 dni, ale może się ciągnąć nawet kilka tygodni. Wówczas zmienia

się leki na coraz silniejsze. W przypadku bólów przewlekłych czasem włącza się preparaty przeciwdepresyjne, które dodatkowo łagodzą dolegliwości bólowe.

Ważna fizykoterapia

Ustąpienie dolegliwości bólowych nie oznacza zakończenia leczenia. Teraz niezbędne są zabiegi rehabilitacyjne i fizykoterapia. Ćwiczenia pod okiem rehabilitanta oraz leczniczy masaż kręgosłupa. Dobre efekty daje nagrzewanie, działanie prądem, polem magnetycznym lub biostymulującym światłem lasera albo jonoforeza.Uzupełnieniem terapii jest leczenie sanatoryjne. Odpoczynek, korzystanie z kąpieli siarkowych czy okładów z borowiny, wszystko to zapobiega nawrotom choroby. Jeżeli nie ma poprawy po terapii zachowawczej albo bóle często nawracają, konieczna jest operacja polegająca na usunięciu zwyrodniałego krążka międzykręgowego.

Rwa kulszowa

Rwa kulszowa, ischialgia (łac. ischias) – zespół objawów związanych z uciskiem na nerwy rdzeniowe L4, L5 lub S1 tworzące nerw kulszowy (największy nerw obwodowy człowieka), lub na przebiegu samego nerwu kulszowego.

Przyczyny

Najczęstszą przyczyną schorzenia jest dyskopatia tej okolicy kręgosłupa, ale może być ono również spowodowane każdą inną przyczyną drażniącą nerwy na ich przebiegu, najczęściej są to lokalne stany zapalne, czasem choroby zakaźne, cukrzyca, zmiany nowotworowe.

Objawy

Nagły ból okolicy lędźwiowej, promieniujący do pośladka, tylnej powierzchni uda lub do łydki albo stopy. Zwykle towarzyszy mu uczucie osłabienia siły mięśniowej i drętwienia powyższych okolic ciała. Czasem bóle są tak silne, że chory zmuszony jest do przyjęcia pozycji leżącej. Mogą występować parestezje i drętwienia, zaburzenia czucia w różnych miejscach kończyn dolnych.

Wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych powoduje bólowe ograniczenie ruchomości tego odcinka oraz pojawienie się odruchowego skrzywienia kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Może wystąpić niedowład mięśni prostujących stopę i paluch (korzeń L5), opadanie stopy, pacjent chodząc zaczepia stopą o podłoże. Brak odruchu skokowego świadczy o ucisku krążka międzykręgowego na korzeń S1. Zaburzenia funkcji zwieraczy pęcherza moczowego i/lub odbytu, zaburzenia czynności mikcji i defekacji.

Charakterystycznym objawem rwy kulszowej jest narastający ból podczas podnoszenia kończyny dolnej w czasie leżenia na plecach (objaw Lasègue'a) oraz przy pochylaniu. Może być jednostronny lub obustronny.

Narastanie deficytów neurologicznych (niedowładów lub porażeń), nasilenie dolegliwości bólów, brak poprawy w ciągu 6 tygodniu jest wskazaniem do konsultacji neurochirurgicznej w celu rozważenia leczenia operacyjnego rwy kulszowej.

Zespół mięśnia gruszkowatego

U 15% populacji nerw kulszowy przebiega poprzez mięsień gruszkowaty, zamiast przebiegać pod nim. Kiedy mięsień się kurczy, może uciskać lub drażnić nerw kulszowy. Potocznie, objaw ten nazywany jest "portfelem kulszowym", ponieważ portfel, zazwyczaj noszony w tylnej kieszeni spodni, może ucisnąć mięśnie pośladkowe oraz nerw kulszowy podczas siadania. Syndrom mięśnia gruszkowatego może być główną przyczyną rwy kulszowej, jeśli korzeń nerwu nie jest uszkodzony[1][2].

Leczenie

odpoczynek niesteroidowe leki przeciwzapalne leki przeciwbólowe – paracetamol, tramadol leczenie rehabilitacyjne – terapia manualna – neuromobilizacje, metoda McKenziego,

KAltenborn-Evjenth leczenie operacyjne – neurochirurgiczne, ortopedyczne

Przypisy

1. ↑ JS. Kirschner, PM. Foye, JL. Cole. Piriformis syndrome, diagnosis and treatment.. „Muscle Nerve”. 40 (1), ss. 10-8, Jul 2009. doi:10.1002/mus.21318. PMID 19466717.

2. ↑ AM. Lewis, R. Layzer, JW. Engstrom, NM. Barbaro i inni. Magnetic resonance neurography in extraspinal sciatica.. „Arch Neurol”. 63 (10), ss. 1469-72, Oct 2006. doi:10.1001/archneur.63.10.1469. PMID 17030664.

Metoda McKenziego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Mechanical Diagnosis and Therapy (MDT) – metoda fizjoterapeutyczna stworzona przez fizjoterapeutę Robina McKenziego, przeznaczona do badania, leczenia i profilaktyki bólów kręgosłupa. W ostatnich latach zastosowanie metody zostało rozszerzone o stawy obwodowe.

W latach sześćdziesiątych nowozelandzki terapeuta R. McKenzie, opracował program badania i leczenia pacjentów, głównie z dolegliwościami lędźwiowego i szyjnego odcinka kręgosłupa. Podzielił zaburzenia kręgosłupa na trzy główne grupy, uwzględniając przyczynę i stopień zmian zwyrodnieniowych w obszarze kręgosłupa i głównych stawów. Trzy zespoły zaburzeń, tzw. zespoły:

Zespół strukturalny – dotyczy zaburzeń postawy ciała, a więc struktur tkankowo-stawowych, które nie są w żaden sposób uszkodzone, a tylko nadwyrężone statycznym przeciążeniem (np. długotrwałym, niedbałym siedzeniem; dotyczy najczęściej osób wykonujących prace biurowe, umysłowe).

Zespół dysfunkcyjny – w sytuacji gdy statyczne przeciążenie obejmuje tkanki i struktury uszkodzone w jakiś sposób, n. poprze zrosty, przykurcze, zbliznowacenia, itp.

Zespół strukturalny – w głównej mierze właśnie na nim koncentruje się metoda; ma on związek ze strukturami znajdującymi się wewnątrz segmentu kręgowego (krążek międzykręgowy, pierścień włóknisty) oraz zewnątrz segmentu (stawy międzywyrostkowe, zrosty okołokorzeniowe), w zależności od mechanizmu uszkodzenia oraz wzorca bólowego, terapia opiera się na dobraniu odpowiedniego ruchu leczniczego.

Autor metody opracował program postępowania leczniczego, w którym oprócz technik, wykonywanych przez terapeutę, ważny jest sam ruch pacjenta, ćwiczenia i autoterapia do domu. W ćwiczeniach dominują pozycje niskie, głownie leżenie. Ruchy czynne powtarzane są wielokrotnie w różnych płaszczyznach, ale w ściśle określonym kierunku, nie powodującym bólu. Dużą wagę przykłada się do zaleceń, które chronią kręgosłup przed kolejnymi urazami i przeciążeniami. McKenzie stawia bardzo duży nacisk na profilaktykę. Metoda chwalona wśród terapeutów ze względu na szczegółowy wywiad i badanie kliniczne.

Źródła

ABC Fizjoterapii: Metoda McKenziego

Linki zewnętrzne

The McKenzie Institute International Instytut McKenziego Polska

Metoda McKenzie - Badanie, Leczenie, Profilaktyka.

Metoda McKenzie jest to oparta na dowodach naukowych (evidence-based), metoda  biomechanicznego badania i leczenia (Mechanical Diagnosis and Therapy® - MDT) zaburzeń mechaniki kręgosłupa, oraz zespołów bólowych, oraz schorzeń stawów obwodowych i kończyn, spowodowanych zaburzeniem mechaniki. Metoda McKenziego jest metodą fizjoterapeutyczną. Jednym z częstszych wskazań do stosowania metody McKenziego jest dyskopatia (zarówno w stanie ostrym jak i przewlekłym) - zespół derangement w/g McKenziego. Metoda sprawdza się także w innych zaburzeniach mechaniki - zespół dysfunkcyjny i posturalny w/g McKenziego. Metoda zawiera część diagnostyczną i terapeutyczną. Po ustąpieniu objawów - koncentruje się na profilaktyce. Wartość diagnostyczna metody McKenziego została w pełni potwierdzona, licznymi badaniami naukowymi (*). Ze względu na wysoką skuteczność i powtarzalność wyników części diagnostycznej metody McKenziego, jej stosowanie jako pierwszej, wydaje się być celowe dla określenia przyczyn dolegliwości. Metoda Mckenziego sprawdza się w sytuacjach, w których inne metody fizjoterapeutyczne nie mają zbyt wiele do zaoferowania - np.: skolioza reflektoryczna, kręcz karku (mogą wystąpić w przebiegu dyskopatii). Istotą metody jest to, że pozwala ona wielu Pacjentom, samodzielnie, po odpowiednim wyedukowaniu, radzić sobie z bólem. Celem nadrzędnym jest zabezpieczenie Pacjenta przed nawrotem dolegliwości.

    W terapii według metody McKenziego, wykorzystuje się czynniki mechaniczne generowane siłami samego Pacjenta, jak i szeroką gamę technik manualnych. Zasadą jest, stosowanie najpierw indywidualnie dobranych ćwiczeń, a dopiero jeśli to konieczne, dodatkowo Terapii Manualnej - po wykluczeniu wszelkich przeciwwskazań do jej zastosowania.

Ćwiczenia wykonuj pod kontrolą lub po konsultacji z Fizjoterapeutą (!).

źródło: Journal of Bodywork and Movement Therapies

Trochę historii

    Twórcą metody jest Fizjoterapeuta Robin McKenzie pochodzący z Aucland w Nowej Zelandii, który rozpoczął swoją działalność na początku lat pięćdziesiątych w Wellington, zajmując się głównie leczeniem schorzeń kręgosłupa. W pierwszych latach swojej praktyki zapoznał się ze znanymi koncepcjami leczenia manualnego: Cyriaxa, Stoddarda, Maitlanda, Meigne'a oraz Kaltenborna - mając osobisty kontakt z tymi klinikami. W początkowych latach swej praktyki McKenzie zauważył, że u Pacjentów skarżących się na bóle kręgosłupa, u których występowały pewne charakterystyczne objawy, natychmiastową ulgę, przynosiło wykonanie znamiennej dla zespołu serii ruchów, a niekiedy tylko zastosowanie określonej pozycji statycznej. Od początku lat siedemdziesiątych zaczął publikować wyniki swoich doświadczeń i spostrzeżeń. W 1981 roku wydał książkę "The Lumbar Spine. Mechanical diadnosis and therapy", a w 1982 roku, w USA, książkę "The McKenzie Technique". Również w 1982 roku powstaje Międzynarodowy Instytut McKenziego, a w 1991 roku The McKenzie Institute Benelux. W 1996 roku powstaje polska filia Międzynarodowego Instytutu McKenziego (The McKenzie Institute Poland), założona przez dr Tomasza Stengerta, dyplomanta Międzynarodowego Instytutu McKenziego w Wellington, instruktora metody McKenziego (course D - Instructor).

Kiedy i jak stosuje się metodę McKenziego. 

   Terapia według metody McKenziego bazuje na stosowaniu środków mechanicznych: ćwiczenia, odpowiednio dobrana pozycja statyczna, Terapia Manualna, które wpływają na poprawę mechaniki kręgosłupa lub stawów i tkanek okołostawowych kończyn. 

    Większość zespołów bólowych kręgosłupa ma tło mechaniczne (spowodowane jest zaburzeniami mechaniki kręgosłupa np.: dyskopatia) i nie kwalifikuje się do leczenia operacyjnego. Wskazaniem do leczenia operacyjnego są m.in.: przerwanie ciągłości pierścienia włóknistego wraz z objawami neurologicznymi, narastające niedowłady, zaburzenie czynności zwieraczy,

objawy wiotkości kończyn dolnych wraz ze znieczuleniem okolicy krocza i wewnętrznej strony ud (zespół ucisku ogona końskiego), postępujący kręgozmyk (spondylolisteza), bardzo często nawracające, wielokrotne, epizody bólowe (powracające np. co 2 tygodnie), dolegliwości utrzymujące się dłużej niż 3 miesiące pod warunkiem prowadzenia w tym czasie specjalistycznego usprawniania (!). Długotrwałe utrzymywanie się dolegliwości, bez zastosowania w tym czasie specjalistycznych metod usprawniania takich jest metoda McKenziego w połączeniu z technikami z zakresu Terapii Manualnej, nie powinno być wystarczającym wskazaniem do wykonania operacji.

Uporczywe stosowanie leków (przedłużające się po za fazę ostrą), oraz podstawowych zabiegów fizykalnych (sollux, laser, interdyn...), bez jednoczesnego stosowania specjalistycznych metod usprawniania, których działanie oparte jest  na bodźcach mechanicznych, uznaje się obecnie za postępowanie niewłaściwe(*). Niewłaściwe postępowanie może przyczynić się do progresji dyskopatii. Obecnie w Niemczech uważa się, że około 30% progresji dyskopatii spowodowane jest niewłaściwie przeprowadzoną terapią namulaną. W Polsce do takiej progresji przyczynia się także leczenie oparte wyłącznie o farmakoterapię (doświadczenia własne autora).

Ból kręgosłupa może być spowodowany przez nagłe dynamiczne, bądź długotrwałe statyczne przeciążenie. Po wykluczeniu przeciwwskazań (podczas badania według protokołu McKenziego), większość dolegliwości bólowych kręgosłupa, kwalifikuje się do leczenia według założeń metody McKenziego - z wykorzystaniem bodźców mechanicznych.

  w wielu dolegliwościach bólowych, w obrębie stawów obwodowych i kończyn (schorzenia mięśniowo - szkieletowe), także o charakterze przewlekłym, odpowiednio aplikowany bodziec mechaniczny - odpowiednio dobrane i wykonane ćwiczenie - usprawnia lub umożliwia prawidłowy przebieg procesów gojenia, przyczyniając się do szybszego ustępowania dolegliwości. Zasady metody McKenziego, dotyczące lokalizacji generatora bólu oraz doboru właściwego bodźca mechanicznego, wykorzystywane do badania i leczenia bólów kręgosłupa spowodowanych zaburzeniami mechaniki, stosuje się, z bardzo dobrym efektem, w leczeniu zespołów bólowych stawów i tkanek okołostawowych w obrębie kończyn.

    Celem leczenia w metodzie Mckenziego jest nie tylko ograniczenie lub zlikwidowanie objawów bólowych, ale przywrócenie możliwie pełnej funkcji strukturom generującym ból, oraz zabezpieczenie przed nawrotami dolegliwości. U Pacjentów leczonych zgodnie z zasadami metody McKenziego, odsetek Pacjentów z nawrotem dolegliwości, jest zdecydowanie mniejszy, niż u Pacjentów, u których stosowano inne metody leczenia oparte na dozowaniu bodźców mechanicznych.

    Precyzyjną selekcję Pacjentów do usprawniania metodą McKenziego zapewnia jej część diagnostyczna. Tylko Ci z Pacjentów, u których stwierdza się charakterystyczną zmienność objawów (np.: centralizacja), kwalifikowani są do dalszego leczenia zgodnie z algorytmem McKenziego. U niewielkiej grupy Pacjentów, charakter zmian w narządzie ruchu, nakazuje zastosowanie innych metod leczenia (w tym leczenia operacyjnego). Część diagnostyczna Metody Mckenziego, pozwala z dużą trafnością, na wyodrębnienie tych Pacjentów.

 

Na czym polega działanie Fizjoterapeuty.

   Przed podjęciem leczenia, Fizjoterapeuta przeprowadza u Pacjenta dokładny wywiad, dotyczący: ewentualnych czynników sprawczych, czynników mogących przyczyniać się do pogorszenia, przebiegu choroby, dotychczasowego leczenia, a także, ocenę postawy, ocenę objawów neurologicznych, a następnie badanie funkcjonalne, które polega na wykonaniu testu powtarzanymi ruchami. W badaniu funkcjonalnym ocenie podlega zmienność objawów. Uzyskane w ten sposób informacje pozwalają, według zaproponowanego przez McKenziego algorytmu, na ustalenie zasadności stosowania metody mechanicznej w leczeniu aktualnych dolegliwości, przyczyny dolegliwości, rodzaju i stopnia zaawansowania zaburzeń mechaniki, oraz dobranie właściwego dla danego Pacjenta sposobu postępowania. Wykonywanie przez Pacjenta zaleconych ruchów w różnych pozycjach, z jednoczesnym relacjonowaniem Fizjoterapeucie zmian natężenia i lokalizacji bólu, pozwala na dobranie odpowiedniego ćwiczenia, w ściśle określonej płaszczyźnie.

Metoda Mckenziego znakomicie współgra (choćby ze względu na walory diagnostyczne) z innymi metodami fizjoterapeutycznymi: Ackermann, FOI, Kinesio Taping, PNF.

Autor jest Certyfikowanym Terapeutą Metody McKenzie (Cert.MDT).