Sporządzanie kosztorysów. Kwalifikacja B.30.1. Podręcznik ... · W przypadku gdy inwestycja (lub roboty) nie stanowi zamówienia publicznego, zamiast założeń wyjściowych przygotowuje

REFO

RMA

2012

Sporządzaniekosztorysów

Kwalifi kacja B.30.1Podręcznik do nauki zawodów

Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia w zawodach na podstawie opinii rzeczoznawców: dr. Grzegorza Ptaszka, dr. inż. Piotra Kordzikowskiego, mgr inż. Beaty Figarskiej-Wysockiej.

Typ szkoły: technikum (technik budownictwa, technik dróg i mostów kolejowych), technikum, szkoła policealna (technik drogownictwa).Zawód: technik budownictwa, technik drogownictwa, technik dróg i mostów kolejowych.Kwalifikacja: B.30. Sporządzanie kosztorysów oraz przygotowywanie dokumentacji przetargowej.Część kwalifikacji: 1. Sporządzanie kosztorysów.

Rok dopuszczenia: 2014.

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.Warszawa 2014

Wydanie I (rzut I)

ISBN 978-83-02-14646-6

Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Małgorzata Skura (redaktor koordynator), Katarzyna Rogowska (redaktor merytoryczny)Konsultacje: Maria Bisaga Redakcja językowa: Grażyna Maluchnik Redakcja techniczna: Elżbieta WalczakProjekt okładki: Dominik KrajewskiSkład i łamanie: LEDOR

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96Tel.: 22 576 25 00Infolinia: 801 220 555www.wsip.plDruk i oprawa: DROGOWIEC-PL Sp. z o.o., Kielce

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo.Więcej na www.legalnakultura.pl

Polska Izba Książki

1. Kosztorysy budowlane

1.1. Rodzaje kosztorysów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61.2. Metody sporządzania kosztorysów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.3. Podstawy sporządzania kosztorysów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Zapamiętaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Sprawdź swoją wiedzę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2. Normy w budownictwie

2.1. Rodzaje norm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222.2. Normy nakładów pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242.3. Normy zużycia materiałów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342.4. Normy pracy sprzętu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372.5. Katalogi norm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Zapamiętaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Sprawdź swoją wiedzę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

3. Przedmiary robót budowlanych

3.1. Podstawy sporządzania przedmiarów i obmiarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503.2. Przedmiarowanie robót ziemnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533.3. Przedmiarowanie konstrukcji murowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673.4. Przedmiarowanie konstrukcji betonowych, żelbetowych i metalowych . . . . . . . . . . . . . . . . 723.5. Przedmiarowanie pozostałych robót stanu surowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 753.6. Przedmiarowanie rusztowań i deskowań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 803.7. Przedmiarowanie robót wykończeniowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843.8. Przedmiarowanie robót instalacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 883.9. Przedmiarowanie robót drogowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 913.10. Sporządzanie przedmiarów robót . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Zapamiętaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Sprawdź swoją wiedzę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

4. Obmiary robót budowlanych

4.1. Sporządzanie obmiaru wykonanych robót . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1024.2. Typowanie robót remontowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1044.3. Obmiar robót remontowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109Zapamiętaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115Sprawdź swoją wiedzę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

5. Sporządzanie kosztorysów

5.1. Dane wyjściowe do kosztorysowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1185.2. Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1205.3. Kalkulacja indywidualna norm nakładów rzeczowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1225.4. Publikacje cenowe do sporządzania kosztorysów robót budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

3SPIS TREŚCI

5.5. Sporządzanie kosztorysów inwestorskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1325.6. Sporządzanie kosztorysów ofertowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1405.7. Sporządzanie kosztorysów zamiennych i powykonawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1435.8. Kosztorysy robót remontowo-budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Zapamiętaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150Sprawdź swoją wiedzę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

6. Sporządzanie kosztorysów budowlanych z wykorzystaniem programów komputerowych

6.1. Ogólne informacje o programach komputerowych do kosztorysowania . . . . . . . . . . . . . . . 1546.2. Sporządzanie kosztorysów przy użyciu programu Norma Pro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156Zapamiętaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Sprawdź swoją wiedzę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

Załączniki

Załącznik 1. Wykaz katalogów nakładów rzeczowych do kosztorysowania robót budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168

Załącznik 2. Przykład założeń wyjściowych do kosztorysowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

Załącznik 3. Przykładowy kosztorys robót remontowych (ofertowy) wykonany w programie Norma Pro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

Załącznik 4. Przykładowy kosztorys inwestorski sporządzony przy użyciu programu Norma Pro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

Załącznik 5. Przykład kosztorysu robót drogowych (ofertowy) wraz z założeniami wyjściowymi do kosztorysowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

Źródła ilustracji i fotografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

4 SPIS TREŚCI

5 Sporządzanie kosztorysów

▪ Dane wyjściowe do kosztorysowania ▪ Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych ▪ Kalkulacja indywidualna norm nakładów rzeczowych ▪ Publikacje cenowe do sporządzania kosztorysów robót budowlanych ▪ Sporządzanie kosztorysów inwestorskich ▪ Sporządzanie kosztorysów ofertowych ▪ Sporządzanie kosztorysów zamiennych i powykonawczych ▪ Kosztorysy robót remontowo-budowlanych

Dane wyjściowe do kosztorysowania5.1

Co już zostało powiedziane w rozdziale pierwszym, podczas sporządzenia kosztorysu korzystamy z różnych, ogólnodostępnych materiałów (katalogów, cenników itp.) oraz dokumentów dotyczących wyłącznie określonej inwestycji. Chodzi tu przede wszystkim o dokumentację projektową, ale również o założenia wyjściowe i dane wyjściowe do kosztorysowania.

Założenia wyjściowe do kosztorysowania to ustalone przez zamawiającego dane tech-niczne, technologiczne i organizacyjne, które nie zostały określone w dokumentacji projektowej oraz specyfikacjach technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, a mające wpływ na wysokość ceny kosztorysowej. Na koszt robót budowlanych wpływa wiele czynników związanych z lokalizacją obiektu. Ważne są takie czynniki, jak kształt i wielkość placu budowy, warunki naturalne (np. liczba i gęstość drzew oraz krzewów, poziom wody gruntowej czy kategoria gruntu), a także ewentualne wyburzenia lub roz-biórki. Istotna jest też odległość do miejsca wywozu gruzu i ziemi z wykopów, odległość transportu materiałów, sposoby zaopatrzenia budowy w energię elektryczną i wodę. W za-łożeniach znajdziemy również wymagania inwestora dotyczące metod kalkulacji koszto-rysowej, formuły kosztorysowej oraz sposobu ustalania jednostkowych nakładów rzeczo-wych i cen jednostkowych.

W założeniach do kosztorysowania inwestor wskazuje zwykle również wytyczne odno-szące się do struktury opracowywanych przedmiarów i kosztorysów inwestorskich, doty-czących podziału na poszczególne obiekty wchodzące w skład inwestycji wyodrębnienia działów, rozdziałów i elementów robót. Podział ten utworzy strukturę kosztorysu, która pozwoli inwestorowi uzyskać informacje o kosztach poszczególnych elementów inwesty-cji. Zapewni to przejrzystość wykorzystywania środków przeznaczonych na inwestycję – na każdym jej etapie oraz po zakończeniu robót.

Założenia wyjściowe do kosztorysowania są potrzebne do sporządzenia kosztorysu inwestorskiego, a ich przygotowanie jest obowiązkowe w przypadku zamówień publicz-nych1. Dokument ten służy ujednoliceniu warunków sporządzania oferty dla przystępują-cych do przetargu wykonawców.

1 Wynika to z przepisów Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 18 maja 2004 roku w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowania kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (DzU nr 130, poz. 1389).

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ co zawierają założenia wyjściowe do kosztorysowania ■ w jakim celu sporządza się dane wyjściowe ■ kiedy przygotowuje się protokół danych wyjściowych ■ jak wygląda wzór protokołu danych wyjściowych do kosztorysowania

5. SPORZĄDZANIE KOSZTORYSÓW

118 5. SPORZĄDZANIE KOSZTORYSÓW

W przypadku gdy inwestycja (lub roboty) nie stanowi zamówienia publicznego, zamiast założeń wyjściowych przygotowuje się protokół danych wyjściowych do kosztorysowania. W zasadzie zawiera on takie same informacje jak założenia wyjściowe, ale powstaje w inny sposób. Założenia wyjściowe zawierają co prawda informacje niezbędne do sporządzenia kosztorysu inwestorskiego, ale też jednostronnie narzucone przez inwestora wymagania. Natomiast dane wyjściowe powstają w wyniku uzgodnienia stron, tzn. inwestora i wy-konawcy. Wzór struktury protokołu danych wyjściowych do kosztorysowania znajduje się w załączniku nr 2.

PYTANIA I POLECENIA

1. Omów, co znajduje się w założeniach wyjściowych do kosztorysowania.2. Wyjaśnij, jaka jest różnica między założeniami wyjściowymi a protokołem danych wyj-

ściowych do kosztorysowania.

1195.1 . DANE WYJŚCIOWE DO KOSZTORYSOWANIA

Specyf ikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych5.2

Opracowanie specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych jest obo-wiązkowym i niezbędnym dokumentem w zamówieniach publicznych. W inwestycjach niepublicznych nie jest obowiązkowy, ale jednak coraz częściej stosowany. Zgodnie z roz-porządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 roku1 specyfikacje technicz-ne wykonania i odbioru robót budowlanych stanowią opracowania zawierające w szczególności zbiory wymagań, które są niezbędne do określenia standardu i jakości wykonania robót, w za-kresie sposobu wykonania robót budowlanych, właściwości wyrobów budowlanych oraz oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót. W zależności od stopnia skomplikowania robót budowlanych opracowania te składają się ze specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót podstawowych, rodzajów robót lub grup robót. Specyfikacje te opracowu-je się z uwzględnieniem podziału szczegółowego według Wspólnego Słownika Zamówień (CPV)2, określając w nich co najmniej:1. Przygotowanie terenu pod budowę (kod CPV 451000000-8).2. Roboty budowlane w zakresie wznoszenia kompletnych obiektów budowlanych lub ich

części oraz w zakresie inżynierii lądowej i wodnej (kod 452000000-9).3. Roboty w zakresie instalacji budowlanych (kod 453000000-0).4. Wykończeniowe roboty budowlane (kod 454000000-1).

Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych powinny zawierać co najmniej:

część ogólną, w tym: nazwę zamówienia, przedmiot i zakres robót budowlanych, wy-szczególnienie i opis robót tymczasowych i towarzyszących, informacje o terenie bu-dowy (zawierające wszystkie niezbędne dane istotne dla organizacji robót, ochrony środowiska, warunków bezpiecznej pracy, zaplecza na potrzeby wykonawcy, ogrodze-nia i zabezpieczenia chodników i jezdni), nazwy i kody grup, klas i kategorii robót oraz określenia podstawowe, zawierające definicje pojęć i określeń wcześniej niezde-finiowanych:

1 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (DzU z 2004 r. nr 202, poz. 2072).

2 Wspólny Słownik Zamówień (z ang. CPV) został wprowadzony przez Komisję Europejską w celu ułatwienia oferentom wyszukiwanie i jednoznaczne odczytywanie ogłoszeń o zamówieniach, w tym o robotach budowlanych w krajach Unii Europejskiej.

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ kiedy należy obowiązkowo przygotować specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych

■ co powinny zawierać specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych ■ czym się różni ogólna specyfikacja techniczna od szczegółowej


wymagania dotyczące wyrobów budowlanych oraz wymagania związane z przechowy-waniem, transportem, warunkami dostawy, składowaniem i kontrolą jakości;wymagania dotyczące sprzętu i maszyn niezbędnych lub zalecanych do wykonania robót;wymagania dotyczące środków transportu;wymagania dotyczące sposobu wykonania robót i wykończenia poszczególnych elemen-tów i dokładności ich wykonania oraz wymagania specjalne (jeżeli są konieczne);opis działań związanych z kontrolą, badaniami oraz odbiorem wyrobów i robót budow-lanych;wymagania dotyczące przedmiaru i obmiaru robót;opis sposobu odbioru robót budowlanych;opis sposobu rozliczenia robót tymczasowych i towarzyszących (np. prace geodezyjne, inwentaryzacja powykonawcza itp.);dokumenty odniesienia – czyli dokumenty będące podstawą do wykonania robót, w tym wszystkie elementy dokumentacji projektowej, normy, aprobaty techniczne oraz inne dokumenty i ustalenia techniczne.Chociaż w cytowanym rozporządzeniu ministra infrastruktury z 2004 roku nie ma

o tym mowy, w praktyce rozróżnia się dwa rodzaje specyfikacji technicznych: ogólne i szczegółowe.

Ogólna specyf ikacja techniczna stanowi wzorcowy zbiór przepisów i wymagań mają-cych zastosowanie przy realizacji robót budowlanych. Jest również podstawą do przygoto-wania szczegółowych specyfikacji technicznych określonej inwestycji.

Szczegółowa specyf ikacja techniczna to zbiór wymagań dotyczących konkretnego ro-dzaju robót w określonym zadaniu inwestycyjnym i wchodzi w skład dokumentów przygo-towywanych przez realizującego zamówienie publiczne. Jest również jednym z dokumen-tów stanowiących podstawę do sporządzenia kosztorysu ofertowego.

Przykład specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych znajduje się w podręczniku Przygotowywanie dokumentacji przetargowej [6].

PYTANIA I POLECENIA

1. Kiedy należy obowiązkowo sporządzać specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych jest obowiązkowe?

2. Czy uważasz, że część ogólna specyfikacji technicznych zawiera informacje, które są przydatne przy sporządzaniu kosztorysu? Odpowiedź uzasadnij.

1215.2. SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU.. .

Kalkulacja indywidualna norm nakładów rzeczowych5.3

Podstawą do sporządzania kosztorysów są jednostkowe normy nakładów rzeczowych, znajdujące się w katalogach nakładów rzeczowych. Różnorodność robót budowlanych i remontowo-budowlanych oraz wprowadzanie nowych technologii powoduje jednak, że mimo ich częstego uzupełniania i tworzenia nowych nie zawsze znajdziemy tam potrzeb-ne normy. Dlatego w takich przypadkach konieczne jest ustalenie normy za pomocą me-tod kalkulacji indywidualnej. Metody te są stosowane w przypadkach, gdy:

przedmiot kosztorysowania – obiekt lub jego element konstrukcji, roboty albo maszyna i urządzenie – nie występuje w dostępnych katalogach nakładów rzeczowych;przedmiot kosztorysowania różni się całkowicie lub częściowo od ujętych w katalogach;parametry techniczne przedmiotu kosztorysowania nie mieszczą się w granicach poda-nych w katalogach;z dokumentacji projektowej lub z warunków lokalnych budowy wynika, że konieczne będzie zastosowanie odmiennej organizacji lub innego sprzętu niż przewidywane są w normie katalogowej.Indywidualną kalkulację jednostkowych nakładów rzeczowych możemy przeprowa-

dzić, stosując jedną z metod:analogii; ekstrapolacji lub interpolacji;szczegółowej analizy niezbędnych nakładów przy wykorzystaniu Katalogów Norm Pracy (KNP), Katalogów Jednostkowych Norm Zużycia Materiałów Budowlanych (KJNZMB) oraz Katalogów Pracy Sprzętu (KPS);opracowania norm zakładowych przy wykorzystaniu zasad normowania pracy, zużycia materiałów i pracy sprzętu.Zastosowanie trzeciej metody jest pracochłonne, czwartej zaś – pracochłonne i kosz-

towne, gdyż wymaga wielokrotnych obserwacji i badań. Dlatego we wszystkich przypad-kach, gdy jest to możliwe, stosuje jedną z dwu pierwszych metod.

Metoda ustalania jednostkowych nakładów rzeczowych przez analogię polega na dobo-rze nakładów dla podobnych robót z wybranej tablicy odpowiedniego katalogu nakładów

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ kiedy stosujemy indywidualną kalkulację norm nakładów rzeczowych ■ na czym polega kalkulacja indywidualna z zastosowaniem analogii i kiedy może być zastosowana ■ kiedy możemy zastosować metodę interpolacji i ekstrapolacji w indywidualnej kalkulacji nakładów rzeczowych

■ na czym polega metoda interpolacji ■ na czym polega metoda ekstrapolacji ■ jak stosować metodę interpolacji i ekstrapolacji ■ jakie są inne metody indywidualnej kalkulacji nakładów rzeczowych


rzeczowych. Zastosowanie tej metody jest możliwe tylko wtedy, gdy robota, którą mamy skosztorysować, jest zbliżona do roboty opisanej w katalogu pod względem:

rodzaju i charakteru (czynności podobne do wyszczególnionych w opisie nad wybraną tablicą),zastosowanych materiałów i sprzętu do jej wykonania,jednostki przedmiaru (obmiaru) tych robót,organizacji stanowiska roboczego.Jeżeli powyższe warunki są spełnione i stwierdzimy podobieństwo robót, możemy

przyjmować jednostkowe nakłady rzeczowe z tablicy katalogu bez żadnych zmian. Ko-nieczne jest jedynie wpisanie w kolumnie kosztorysu „Podstawy nakładów rzeczowych” oprócz numerów katalogów i tablicy, słowa „analogia”.

Metodę analogii stosujemy często wtedy, gdy na rynku budowlanym pojawiają się nowe materiały, przy zachowaniu dotychczasowych technologii wykonania robót. Przykładem może być wprowadzenie do malowania farb akrylowych, które nie były przewidziane w KNR nr 2-02. W takich przypadkach jednostkowe nakłady robocizny i pracy sprzętu pozostawia-my takie, jak przy malowaniu farbami emulsyjnymi, zaś normę zużycia farby określamy na podstawie danych uzyskanych od producenta lub opracowujemy normę zakładową.

PRZYKŁAD

W projekcie przewidziane jest wykonanie działowych ścian szkieletowych KNAUFA na ruszcie metalowym. W katalogach KNR i KNNR nie określono nakładów dla tego ro-dzaju robót. Należy ustalić jednostkowe nakłady rzeczowe na wykonanie takiej ściany. Zastosujemy metodę analogii, wykorzystując jednostkowe nakłady robocizny i pracy sprzętu znajdujące się w tablicy 1702 KNNR nr 2 Konstrukcje budowlane budownictwa ogólnego – ścianki działowe z płyt gipsowo-kartonowych na ruszcie metalowym. Nato-miast jednostkowe nakłady zużycia materiałów (płyta gipsowo-kartonowa, metalowe profile ścienne typu U-50 i C-50, wkręty, kołki rozporowe, taśma akustyczna, masa szpachlowa i wełna mineralna) ustalamy na podstawie norm zakładowych firmy KNAUF określonych w zależności od rodzaju płyty i ilości warstw.

W katalogach, które stosujemy w kosztorysowaniu metodą szczegółową, jednostkowe nakłady rzeczowe podane są w tablicach w odniesieniu do robót o określonej wielkości pa-rametru wiodącego, którym może być masa elementu, grubość, pojemność, moc, średnica itp. Jeżeli poszukujemy nakładów dla roboty, której parametr wiodący nie różni się więcej niż o 10%, to możemy stosować nakłady znajdujące się w tablicy. Natomiast gdy ta różnica jest większa, powinniśmy zastosować metodę interpolacji lub ekstrapolacji.

Metodę interpolacji stosujemy wówczas, gdy dla poszukiwanej roboty wielkość parame-tru wiodącego mieści się między dwiema wielkościami znajdującymi się w dwóch sąsied-nich kolumnach tablicy. Wykorzystujemy wtedy ogólne założenie, że nakłady zmieniają się w tablicy w sposób liniowy.

Metodę ekstrapolacji możemy zastosować wtedy, gdy parametr wiodący roboty wy-kracza poza obszar objęty parametrem minimalnym podanym w tablicy w kolumnie 01 i parametrem maksymalnym charakteryzującym robotę, dla której nakłady podane są w ostatniej kolumnie tej tablicy. Ekstrapolacja polega więc na określeniu wartości nakła-dów na zewnątrz przedziału parametru wiodącego. Metodę ekstrapolacji możemy sto-sować z pewnym ograniczeniem, gdyż obszar ekstrapolacji nie może przekraczać 25% wielkości parametru minimalnego oraz 50% wielkości parametru maksymalnego cha-rakteryzującego robotę w danej tablicy katalogu.

1235.3. KALKULACJA INDYWIDUALNA NORM NAKŁADÓW RZECZOWYCH

Zastosowanie metody interpolacji i ekstrapolacji przedstawiono w postaci graficznej na rysunku 5.1.

Rys. 5.1. Graficzne przedstawienie zasady interpolacji i ekstrapolacji

Obliczenie jednostkowych nakładów rzeczowych przy zastosowaniu metody interpola-cji przebiega dwuetapowo. Najpierw ustalamy procentową zmianę parametru wiodącego (np. masy lub pojemności) w stosunku do różnicy parametrów z kolumny poprzedzającej i kolumny następującej według wzoru:

WP PP Ppxpx=

−−

⋅12 1

100%,

gdzie:Wpx – zmiana parametru wiodącego w %,Ppx – parametr wiodący roboty, dla której poszukujemy nakładów jednostkowych,P1 – parametr wiodący z kolumny poprzedzającej w tablicy katalogu,P2 – parametr wiodący z kolumny następującej w tablicy katalogu.

W drugim etapie obliczamy poszukiwane nakłady jednostkowe dla poszukiwanej roboty o parametrze wiodącym Ppx. W celu obliczenia nakładów robocizny nx korzystamy ze wzoru:

n nW

n nx rp

r r= + −( )1 2 1100,

gdzie:nx – poszukiwane jednostkowe nakłady robocizny,Wp – obliczona w pierwszym etapie zmiana parametru wiodącego w procentach,nr1 – jednostkowe nakłady robocizny dla wiodącego parametru z kolumny poprzedzającej

w odpowiedniej tablicy katalogu,nr2 – jednostkowe nakłady robocizny dla wiodącego parametru z kolumny następującej

w odpowiedniej tablicy katalogu.


Ustaleń jednostkowych nakładów rzeczowych zużycia materiałów (każdego oddzielnie) oraz pracy sprzętu dokonuje się w taki sam sposób. Sposób stosowania metody interpola-cji wyjaśnimy na przykładzie:

PRZYKŁAD

Przedmiotem kalkulacji kosztorysowej jest montaż zbiornika cylindrycznego na płyny o pojemności 1400 m3. W KNR nr 2-05 Konstrukcje metalowe, w tablicy 0301 podano nakłady rzeczowe na montaż takich zbiorników, ale o pojemności 1000 lub 2000 m3. W celu ustalenia jednostkowych nakładów rzeczowych na montaż zbior-nika o pojemności 1400 m3 zastosujemy metodę interpolacji.

Postępujemy według podanej kolejności. Obliczamy najpierw procentową zmianę parametru wiodącego, którym jest pojemność zbiornika:

WP PP Ppp=

−−

⋅ =−−

⋅ =1

2 1

100 1400 10002000 1000

100 40% % %.

Ustalamy teraz jednostkowe nakłady robocizny. W kolumnie poprzedzającej znajdu-jemy tę wielkość dla zbiornika o pojemności 1000 m3, wynoszącą nr1 = 52,33 r-g/1t, zaś w kolumnie następującej dla zbiornika o pojemności 2000 m3 odpowiednio nr2 = 49,95 r-g/1t. Obliczamy ze wzoru:

n nW

n nr rp

r r= + −( ) = + ⋅ −( ) = −1 2 110052 33 40

10049 95 52 33 52 33 0 95, , , , , == 51 38,

r-g/1t.

Ustalenie jednostkowych norm zużycia materiałów jest w tym przypadku łatwiej-sze, ponieważ niektóre z nich nie są zależne od pojemności zbiornika. I tak:

deski iglaste przyjmujemy bez zmian, czyli 0,005 m3/1t,krawędziaki iglaste, bez zmian – 0,003 m3/1t,dwuteowniki – stosujemy metodę interpolacji według wzoru dla robocizny:

nm = 5,2 kg + 0,40 ⋅ (3,4 kg – 5,2 kg) = 5,2 kg – 0,7 kg = 4,5 kg/1t.

Podobnie obliczamy jednostkowe nakłady rzeczowe pozostałych materiałów: farb, elektrod itd. Również jednostkowe nakłady pracy sprzętu przyjmujemy bez zmian, jeżeli nie są zależne od pojemności zbiornika (np. żurawia samochodowego czy ciągników) lub obliczamy w analogiczny sposób jak nakłady robocizny. Na przykład pracy przyczepy samochodowej, spawarki czy rusztowania. Na przykład poszuki-wane jednostkowe nakłady pracy rusztowania przyściennego rurowego ustalamy następująco:

ns = 4,6 m-g + 0,40 (4,9 – 4,6) m-g = 4,7 m-g/1t.

Uwaga: Niezależnie od tego, czy nakłady w kolumnie poprzedzającej są większe, czy mniejsze od nakładów w kolumnie następującej, kolejność ich zapisywania we wzorze jest zawsze taka sama.

Obliczanie jednostkowych nakładów rzeczowych metodą ekstrapolacji wykonujemy również dwuetapowo. W pierwszym etapie sprawdzamy, czy parametr wiodący poszuki-wanej roboty nie przekracza dopuszczalnych dla tej metody: 25% poniżej minimalnego parametru z odpowiedniej tablicy w katalogu i 50% powyżej maksymalnego parametru.


Jeżeli mieści się w tych granicach, to obliczamy procentową zmianę parametru wiodącego w stosunku do różnicy parametrów z dwóch ostatnich (lub dwóch pierwszych) kolumn w tablicy katalogu, przyjętej jako podstawy ekstrapolacji, według wzoru:

WP PP Pppx=

−−

⋅22 1

100%,

gdzie:Wp – wskaźnik zmiany parametru wiodącego roboty w procentach,Ppx – wartość parametru wiodącego charakteryzującego daną robotę,P1 – wartość parametru wiodącego z przedostatniej (lub drugiej) wybranej kolumny tablicy,P2 – wartość parametru wiodącego z ostatniej (lub pierwszej) kolumny tablicy.

W drugim etapie obliczamy poszukiwane jednostkowe nakłady rzeczowe dla roboty określonej parametrem wiodącym Ppx:

n nW

n npp= + −( )2 2 1100

,

gdzie:np – poszukiwane jednostkowe nakłady robocizny, materiału lub pracy sprzętu,n1 – jednostkowe nakłady robocizny, materiału lub pracy sprzętu z przedostatniej (lub

drugiej) wybranej kolumny tablicy katalogu,n2 – jednostkowe nakłady robocizny, materiału lub pracy sprzętu dla ostatniej (lub pierw-

szej) z tej samej kolumny katalogu.

PRZYKŁAD

Należy ustalić jednostkowe nakłady rzeczowe dla koparki przedsiębiernej o nietypo-wej pojemności łyżki 0,5 m3, wykonującej wykopy na odkład w gruncie kategorii III.

W tablicy 0215 KNR 2-01 Roboty ziemne określono nakłady dla koparek o pojemno-ści łyżki 0,25 i 0,40 m3. Sprawdzamy, czy parametr wiodący koparki, którym jest pojemność łyżki 0,50 m3, mieści się w granicach przewidzianych do zastosowania metody ekstrapolacji:

0 50 0 400 50

100 20 50, ,,

% % %−⋅ = < ,

co oznacza, że możemy zastosować metodę ekstrapolacji.W pierwszym etapie ustalamy wielkość zmiany parametru wiodącego w stosunku do różnicy parametrów z dwóch ostatnich kolumn tablicy 0215:

WP PP Pppx=

−−

⋅ =−−

⋅ = ⋅ =2

2 1

100 0 50 0 400 40 0 25

100 0 100 15

100% , ,, ,

% ,,

% 667% .

Ustalamy jednostkowe nakłady robocizny dla koparki o pojemności 0,50 m3:

n nW

n nr rp

r r= + −( ) = + −( ) =2 2 110010 75 67

10010 75 12 84 9 35, , , ,

r-g/100 m3 gruntu


126

Ponieważ w tych robotach nie są używane materiały budowlane, obliczamy tylko jednostkowe nakłady pracy sprzętu. Ustalamy, że jest to koparka gąsienicowa o po-jemności łyżki 0,50 m3:

n nW

n ns sp

s s= + −( ) = + −( ) =2 2 11003 52 67

1003 52 4 95 2 56, , , ,

m-g/100 m3 gruntu.

W niektórych przypadkach przy stosowaniu metody ekstrapolacji musimy posłużyć się nie tylko normami pracy znajdującymi się w KNR, ale również skorzystać z norm robo-cizny podanych w Katalogu Norm Pracy. Dotyczy to sytuacji, gdy część czynności przewi-dzianych w tablicy KNR jest niezależna od parametru wiodącego, a część od niego zależy. Wyjaśni to przykład.

PRZYKŁAD

Należy ustalić jednostkową normę czasu potrzebną do wykonania posadzki la-strykowej dwuwarstwowej jednobarwnej o grubości 42 mm. Nietypowa grubość posadzki wynika z konieczności jej wyrównania z poziomem sąsiednich pomiesz-czeń. Roboty będą wykonywane w ramach remontu budynku.

Wyszukujemy w KNR nr 2-02 tablicę 1107, w której zostały podane nakłady na wy-konanie posadzki grubości 20 mm i grubości 35 mm. Parametrem wiodącym jest grubość posadzki. Sprawdzamy, czy możemy zastosować metodę ekstrapolacji:

42 3535

100 20−⋅ =% % < dopuszczalnych 50%.

Przyjmujemy za podstawę do ustalenia nakładów tablicę 1107 z KNR 2-02 i jej kolumnę 05, dotyczącą wykonania posadzek lastrykowych jednobarwnych o gru-bości 35 mm. Jednostkowe nakłady robocizny na wykonanie 1 m2 wynoszą 3,0343 r-g. Z podanych nakładów wyodrębniamy te czynności, których wykonanie nie zależy od grubości posadzki. Są to:

dwukrotne szlifowanie posadzki,zapuszczanie olejem, zapastowanie i wyfroterowanie posadzki.

W Katalogu Norm Pracy w tablicy 1110 w kolumnie 2 (poz. 6) znajdujemy nor-mę czasu na dwukrotne szlifowanie posadzki lastryko: 0,798 ⋅ 1,05 = 0,838 r-g/m2 (uwaga: normę zwiększamy o 5% – współczynnik 1,05 – na czynności pomocnicze). W tej samej tablicy i kolumnie, ale pozycja 07, znajdujemy normę na zapuszczenie olejem, zapastowanie i wyfroterowanie posadzki: 0,069 ⋅ 1,05 = 0,072 r-g/m2.Z jednostkowej normy robocizny, znajdującej się w KNR nr 2-02 (tablica 1107, ko-lumny 03 i 05), odejmujemy normy czynności, które nie zależą od grubości posadz-ki, czyli obliczone wyżej:

dla posadzki o grubości 20 mm:

2,8884 – (0,838 + 0,072) = 1,9784 r-g/m2

dla posadzki o grubości 35 mm:

3,0343 – (0,838 + 0,072) = 2,1243 r-g/m2.


Metodą ekstrapolacji obliczamy jednostkowe normy robocizny na czynności, które są zależne od grubości posadzki. Ustalamy wielkość zmiany parametru wiodącego (w procentach):

WP PP Pppx=

−−

⋅ =−−

⋅ =2

2 1

100 42 3535 20

100 46 7% % , %.

Obliczamy jednostkową normę robocizny:

n nW

n nrx rp

r r= + −( ) = + −( ) =2 2 11002 1243 0 467 2 1243 1 9784 2 1924, , , , , r-g/m2.

Opracowywanie zakładowych norm pracy, zużycia materiałów i pracy sprzętu wymaga stosowania metod omówionych w rozdziale drugim. Są to prace czasochłonne, wymagają bowiem wielokrotnych obserwacji i analiz. Dlatego metody te stosuje się rzadko, zwykle wtedy gdy wprowadzana jest zupełnie nowa technologia robót. Łatwiejsze i szybsze jest opracowywanie norm zakładowych z wykorzystaniem publikowanych katalogów norm pracy, norm zużycia materiałów i pracy sprzętu. Wymaga to sporządzenia indywidualnej kalkulacji z wykorzystaniem szczegółowej analizy czynności, które wchodzą w zakres kal-kulowanych robót, oraz zastosowanych materiałów i sprzętu.

PYTANIA I POLECENIA

1. Wymień metody indywidualnej kalkulacji nakładów rzeczowych.2. Wyjaśnij, na czym polega metoda analogii w ustalaniu nakładów rzeczowych i kiedy

możemy ją zastosować. 3. Wyjaśnij, co to jest parametr wiodący w jednostkowych nakładach rzeczowych. Podaj

przykłady.4. Przy indywidualnej kalkulacji nakładów rzeczowych wybór metody interpolacji lub eks-

trapolacji zależy od parametru wiodącego. Wyjaśnij tę zależność.5. Omów ograniczenia w stosowaniu metody interpolacji i ekstrapolacji.


5.4Publikacje cenowe do sporządzania kosztorysów robót budowlanych

Po sporządzeniu przedmiaru bądź obmiaru i ustaleniu nakładów rzeczowych robocizny (R), materiałów (M) i pracy sprzętu (S) dla określonych robót konieczne jest ustalenie ich wartości (ceny). W zależności od rodzaju kosztorysu ceny składników poszcze-gólnych pozycji ustalane są na podstawie ogólnie dostępnych publikacji cenowych, cenników materiałów, cenników wypożyczalni sprzętu, również kalkulacji własnych (wykonawcy).

Kosztorysy inwestorskie wyceniamy, korzystając z publikacji cenowych wyspecjalizowa-nych ośrodków, np.:

informator SEKOCENBUD – wydawany przez Ośrodek Wdrożeń Ekonomiczno-Orga-nizacyjnych Budownictwa „Promocja”,informator INTERCENBUD – wydawany przez firmę Athenasoft,informatory Orgbud-Serwis,wydawnictwa Bistyp-Consulting.Ośrodki te publikują informacje o cenach regularnie co miesiąc lub co kwartał, w posta-

ci papierowej, jak również elektronicznej, do wykorzystania z komputerowymi programa-mi do kosztorysowania (będzie o nich mowa w następnym rozdziale). Publikacje te zawie-rają ceny zarówno do sporządzania kosztorysów metodą uproszczoną, jak i szczegółową. Znajdują się tam zamieszczone między innymi:

maksymalne, minimalne i średnie stawki robocizny (R) oraz ceny materiałów (M) i pra-cy sprzętu (S) do kosztorysów inwestorskich,ceny materiałów dostawców i producentów,ceny materiałów wraz z kosztami zakupu,stawki narzutów kosztorysowych (kosztów pośrednich i zysku),regionalne stawki robocizny,obserwowane trendy w zmianach średnich cen robocizny, materiałów i pracy sprzętu.Publikacje cenowe robocizny mogą zawierać stawki maksymalne, minimalne i śred-

nie lub tylko stawki uśrednione (częściej) z podziałem na województwa. Taki podział jest dość ważny, ponieważ stawki robocizny różnią się czasem między województwami nawet o ponad 40%. Znajdziemy tam także wyszczególnione rodzaje robót, np. ogólno-budowlane inwestycyjne, ogólnobudowlane remontowe, instalacyjne sanitarne, instala-cyjne elektryczne itd.

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ gdzie można uzyskać jednostkowe stawki robocizny do celów kosztorysowych ■ gdzie są publikowane ceny materiałów i wynajmu sprzętu ■ czym się różnią jednostkowe ceny pracy sprzętu od cen jego wynajmu ■ jaki rodzaj cen służy ustalaniu kosztów inwestycji w kosztorysie inwestorskim

1295.4 . PUBLIKACJE CENOWE DO SPORZĄDZANIA KOSZTORYSÓW.. .

Przykładowa tabela stawek robocizny pokazana jest na rys. 5.2.

Lp. Region Rodzaj stawki

Stawka w zł za roboczogodzinę

min. max. średnia

1 dolnośląski netto brutto

8.20 16.00

9.20 18.10

8.80 17.45

2 kujawsko-pomorski netto brutto

7.60 14.70

8.70 17.20

8.1516.00

3 lubelski netto brutto

5.80 11.90

9.60 19.90

7.37 15.09

4 lubuski netto brutto

6.80 13.80

9.00 17.80

8.11 15.97

5 łódzki netto brutto

7.80 15.50

9.70 18.60

8.70 16.98

6 małopolski netto brutto

7.10 15.00

10.30 17.90

8.43 16.41

7 mazowiecki netto brutto

6.70 13.30

8.60 17.80

8.10 15.99

8 opolski netto brutto

7.30 15.60

9.90 19.00

8.60 17.08

9 podkarpacki netto brutto

5.80 11.60

7.20 14.10

6.43 12.70

10 podlaski netto brutto

6.0012.80

7.50 14.40

6.75 13.30

11 pomorski nettobrutto

8.00 16.10

10.0019.20

8.98 17.70

12 świętokrzyski netto brutto

6.00 12.20

8.80 17.30

7.28 14.83

13 śląski netto brutto

7.80 13.90

10.30 19.20

9.27 17.50

14 warmińsko-mazurski netto brutto

6.00 12.30

8.80 18.10

7.40 15.48

15 wielkopolski netto brutto

7.50 17.00

11.50 21.00

8.65 18.38

16 zachodniopomorski netto brutto

7.50 14.50

9.40 18.50

8.41 16.56

17 Warszawa nettobrutto

8,5015.80

13.0024.00

11.2521.40

Rys. 5.2. Przykładowa tabela stawek robocizny z podziałem na województwa

W informatorach cenowych publikowane są również wskaźniki narzutów kosztów po-średnich i zysku z podziałem na rodzaje robót. Ceny pracy oraz najmu sprzętu i maszyn budowlanych pogrupowane są według ich rodzaju oraz tego, czy wymagają obsługi i czy są wynajmowane wraz z nią lub bez niej. Na przykład koparki wymagają wynajęcia ich


wraz z operatorem, czyli obsługą, natomiast rusztowania warszawskie są montowane i de-montowane przez pracowników budowy. W pierwszym przypadku ceny pracy są wyższe niż ceny najmu, ponieważ zawierają koszty obsługi i paliwa, zaś w drugim jest tylko cena najmu, natomiast ewentualne koszty zużytego paliwa lub energii (np. betoniarki) wchodzą w koszty pośrednie budowy.

Najbardziej rozbudowane są katalogi cenowe materiałów budowlanych i instalacyjnych ze względu na ich wielość i różnorodność, np. w katalogu materiałów do robót ogólnobu-dowlanych znajduje się kilka tysięcy pozycji. Ponieważ ceny materiałów w poszczególnych województwach nie różnią się w znaczący sposób, w katalogach podaje się je zwykle jako uśrednione.

Oprócz katalogów cen poszczególnych składników cen kosztorysowych – robocizny, materiałów i pracy sprzętu – publikuje się ceny zagregowane (czyli połączone) bez tego po-działu. Służą one do sporządzania kosztorysów inwestorskich metodą uproszczoną i od-noszą się bezpośrednio do jednostek przedmiarowych. Na potrzeby inwestora taki sposób ustalenia przyszłego kosztu inwestycji jest na ogół wystarczający.

PYTANIA I POLECENIA

1. Podaj przykłady publikacji cenowych do celów kosztorysowych.2. W publikacjach cenowych stawki robocizny są podzielone na województwa. Wyjaśnij

dlaczego.3. Wyjaśnij, czym się różnią ceny wynajmu sprzętu od ceny pracy sprzętu.

1315.4 . PUBLIKACJE CENOWE DO SPORZĄDZANIA KOSZTORYSÓW.. .

Sporządzanie kosztorysów inwestorskich5.5

Każdy kosztorys – nie tylko inwestorski – powinien zawierać następujące części: 1. Stronę tytułową.2. Ogólną charakterystykę obiektu lub robót przewidzianych do wykonania (lub już

wykonanych).3. Tabelę elementów scalonych.4. Kalkulację wartości kosztorysowej robót sporządzonej metodą uproszczoną lub

szczegółową.5. Przedmiar robót.6. Załączniki: protokół typowania robót, założenia wyjściowe do kosztorysowania, in-

dywidualne kalkulacje nakładów rzeczowych i cen – jeżeli były wprowadzone do kosztorysu.

Ze względów formalnych strona tytułowa jest jedną z ważniejszych części kosztorysu. Powinny się na niej znaleźć:

określenie rodzaju kosztorysu,nazwa obiektu i rodzaj robót ujętych w kosztorysie; w przypadku kosztorysu inwestor-skiego w zamówieniach publicznych – nazwy (z kodami) według Wspólnego Słownika Zamówień,adres kosztorysowanego obiektu,firma i adres inwestora,wartość kosztorysowa robót, w przypadku kosztorysu inwestorskiego z podatkiem VAT (w ofertowym, zamiennym i powykonawczym – bez podatku, podatek naliczany jest dopiero na fakturze),nazwa i adres firmy sporządzającej kosztorys oraz nazwisko autora, jego podpis i data sporządzenia.

Ponadto w kosztorysie ofertowym i powykonawczym umieszczamy nazwę firmy i adres wykonawcy robót. W kosztorysie ofertowym na stronie tytułowej dodajemy nazwiska peł-nomocników oferenta i ich podpisy.

Wzór strony tytułowej kosztorysu inwestorskiego znajduje się na rysunku 5.3.

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ co powinien zawierać każdy kosztorys ■ co zawiera strona tytułowa kosztorysu ■ według jakiego wzoru sporządza się ogólną charakterystykę obiektu i robót budowlanych ■ jaką metodą powinien być sporządzony kosztorys inwestorski w zamówieniach publicznych, a jaką w inwestycjach niepublicznych

■ jakie załączniki powinien zawierać kosztorys



STRONA TYTUŁOWA KOSZTORYSU

Zamawiający (inwestor) .................................................................................................................... (nazwa)

............................................................................................................................................................

Adres ..................................................................................................................................................(kod – miejscowość, ulica, nr)

KOSZTORYS INWESTORSKI Nr…………………………… ……………........……

(rodzaj kosztorysu)

Na wykonanie ...................................................................................................................................(obiekt, element, rodzaj robót)

Lokalizacja obiektu ...........................................................................................................................(kod – miejscowość)

Kwota zł .............................................................................................................................................

słownie zł ..........................................................................................................................................

Poziom cen .......................................................................................................................................

Kosztorys został opracowany przez: ................................................................................................(nazwa firmy)

Adres .................................................................................................................................................(kod – miejscowość)

Sporządził Sprawdził

………………………………… …………………………………(imię, nazwisko) (imię, nazwisko)

………………………………… …………………………………(data i podpis) (data i podpis)

Rys. 5.3. Wzór strony tytułowej kosztorysu inwestorskiego

Ogólna charakterystyka obiektu i robót budowlanych powinna zawierać podstawowe parametry określające wielkość obiektu, takie jak: powierzchnia całkowita, powierzchnia użytkowa, kubatura, liczba kondygnacji lub długość obiektu liniowego i inne, a także krótki opis techniczny obiektu i charakterystykę jego elementów. Podaje się tu również informacje mające istotny wpływ na kalkulację ceny, np. warunki gruntowe, rodzaj ogrzewania budynku, rodzaj osprzętu elektrycznego i inne. Aby taka charakterystyka była przejrzysta, warto wszystkie te informacje przedstawić w punktach według wzoru na rysunku 5.4 (patrz s. 134).

1335.5. SPORZĄDZANIE KOSZTORYSÓW INWESTORSKICH

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU I ROBÓT BUDOWLANYCH

1. Ogólna charakterystyka obiektu Technologia budowy: .....................................................................................................................

Dane techniczno-użytkowe: ...........................................................................................................

− powierzchnia zabudowy .............................................................................................................

− powierzchnia użytkowa netto .....................................................................................................

− kubatura brutto ..........................................................................................................................

− liczba kondygnacji i podpiwniczenie .........................................................................................

− ogrzewanie .................................................................................................................................

2. Charakterystyka robót 2.1. Konstrukcja i wykończenie budynku

Fundamenty: .................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Ściany: ...........................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Strop: .............................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Schody: ..........................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Dach i pokrycie: ............................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Ścianki działowe: ..........................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Tynki i oblicowanie wewnętrzne: ..................................................................................................

........................................................................................................................................................

Posadzki: .......................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Elewacja: .......................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Roboty różne: ................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

2.2. Instalacje

Elektryczna: ...................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Alarmowa i sygnalizacyjna: ..........................................................................................................

........................................................................................................................................................

Instalacja RTV: ..............................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Rys. 5.4. Wzór ogólnej charakterystyki obiektu i robót budowlanych kosztorysu


Instalacja odgromowa: .................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Wodociągowa zimnej i ciepłej wody: ...........................................................................................

........................................................................................................................................................

Kanalizacyjna: ...............................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Centralnego ogrzewania: ..............................................................................................................

........................................................................................................................................................

Wentylacja mechaniczna: .............................................................................................................

3. Program użytkowy:

Piwnice: .........................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Parter: ............................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Piętra: ............................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

Poddasze użytkowe: .....................................................................................................................

Data: ……………………………. Sporządził

………………………….

Rys. 5.4. Cd.

Kolejnym elementem kosztorysu jest tabela elementów scalonych, czyli zestawienie wartości poszczególnych elementów robót. Zaleca się, aby była sporządzana z uwzględ-nieniem podziału na roboty, zgodnie z aktualną klasyfikacją robót budowlanych. Kla-syfikacja ta jest przydatna do celów statystycznych, porównawczych i analitycznych.

Czwartą część opracowania stanowi kosztorys właściwy, czyli kalkulacja wartości (ceny) kosztorysowej. Formularz do sporządzania kalkulacji kosztorysowej będzie inny, gdy zastosujemy metodę szczegółową, a inny w przypadku uproszczonej. W metodzie szczegółowej podstawą kalkulacji są: ilość robót (z przedmiaru lub obmiaru), jednost-kowe nakłady rzeczowe, stawki robocizny, materiałów i pracy sprzętu oraz narzuty kosztów pośrednich i zysku. Narzuty kosztów pośrednich są najczęściej podawane jako wskaźnik procentowy od sumy robocizny i pracy sprzętu (niekiedy kwotowo), nato-miast zysk jako procent od wartości robocizny, pracy sprzętu i kosztów pośrednich (czasami od całej wartości kosztorysowej). Z kolei w metodzie uproszczonej podstawę kalkulacji stanowi tylko ilość robót i cena jednostkowa, w której uwzględnia się wszyst-kie składniki z metody szczegółowej. Na rysunkach przedstawiony jest przykładowy fragment kosztorysu wykonanego metodą szczegółową (rys. 5.5 – patrz s. 136 i 137) i metodą uproszczoną (rys. 5.6 – patrz s. 138).


Lp.

Pods

taw

a ka

lkul

acji

Opi

s ro

bót

Jedn

. ko

szt

bezp

. R

j, M

j, Sj

War

tość

w z

łoty

ch

RM

S

0102

0304

0506

07

Aso

rtym

ent –

Ści

any

beto

now

e

8KN

R 2

-02

0206

-01

Ścia

ny b

eton

owe

pros

te o

gru

bośc

i 20

cm, w

ysok

ości

do

3 m

z

beto

nu z

wyk

łego

B-1

5 14

5,66

m2

999

1112

603

1330

4923

7060

426

0061

926

0062

2

3981

134

312

Rob.

Robo

tnic

y:

Mat

.D

rut s

tal.

okrą

gły

mię

kki ø

1,0

-1,8

mm

Gw

oźdz

ie b

udow

lane

okr

ągłe

goł

eB

eton

zw

ykły

B-1

5D

eski

igla

ste

obrz

ynan

e gr

. 19-

25m

m, k

l. II

IM

at. p

omoc

nicz

e

Sp.

Sam

ochó

d sa

mow

yład

owcz

y do

5t (

1)W

ycią

g je

dnom

aszt

. ele

ktr.

0,51

r-g

kg kg m3

m3

m3

%1,

5Ra

zem

m-g

m-g

Raze

m

3,66

* 8

,53

= 31

,22

Rj =

0,23

* 3

,22

= 0,

740,

60 *

4,0

4 =

2,42

0,20

3 *

196,

57 =

39,

900,

008

* 55

7,70

= 4

,46

0,00

4 *

648,

86 =

2,6

0

0

,75

50,8

7

Mj =

0,03

* 5

2,26

– 1

,57

0,53

* 6

,54

= 3,

47

5

,04

Sj =

31,2

2

50,8

7

5,04

4547

,51 – –

–

7409

,72 –

– –

734,

13


Lp.

Pods

taw

a ka

lkul

acji

Opi

s ro

bót

Jedn

. ko

szt

bezp

. R

j, M

j, Sj

War

tość

w z

łoty

ch

RM

S

8aKN

R 2

-02

0206

-05

Ścia

ny b

eton

owe

o gr

uboś

ci 2

5 cm

z b

eton

u zw

ykłe

go B

-15,

do

date

k za

każ

dy 1

cm

róż

nicy

gru

bośc

i ści

any

728,

30 m

2

999

2370

604

3431

2

Rob.

Robo

tnic

y:

Mat

.B

eton

zw

ykły

B-1

5M

at. p

omoc

nicz

e

Sp.

Wyc

iąg

jedn

omas

zt. e

lekt

r. 0,

51

r-g

m3

%1,

5Ra

zem

m-g

0,06

* 8

,53

= 0,

51

Rj =

0,01

* 1

96,5

7 =

1,97

0,0

32,

00

Mj =

0,02

* 6

,54

= 0,

13

Sj =

0,51

2,00 0,13

371,

43 – –

–

1456

,60 –

– –

94,6

8

Raz

em k

oszt

bez

pośr

edni

Kosz

ty p

ośre

dnie

69

,80%

Zysk

16

,10%

4918

,94

3433

,42

1344

,73

8866

,32 – –

828,

81

578,

51

226,

58

Raz

em96

97,0

988

66,3

216

33,9

0

Raz

em a

sort

ymen

t rob

ót20

197,

31

Rys

. 5.5

. Fra

gmen

t kos

ztor

ysu

spor

ządz

oneg

o m

etod

ą sz

czeg

ółow

ą

Uw

aga:

war

tośc

i w k

olum

nach

05,

06

i 07

pow

staj

ą po

pom

noże

niu

wie

lkoś

ci p

rzed

mia

row

ych

(pod

kreś

lone

w k

olum

nie

03) p

rzez

cen

y z

kolu

mny

04.


Podstawaustalenia ceny jednostkowej

Opis robót Jednostka miary

Ilość jednostek

Cenajednostko-

wa [zł]

Wartość(05 × 06) [złotych]

02 03 04 05 06 07

zał. nr 2KNNR-21201-0351

Podkłady na podłożu gruntowym z ubitego piasku

m3 4,32 137,26 592,96

zał. nr 2KNNR-21201-6152

Podkłady betonowe na podłożu gruntowym z betonu zwykłego B-10 z kruszywa naturalnego

m3 3,63 279,39 1014,19

zał. nr 2KNNR-20102-0213

Deskowanie systemowe ACROW-U--FORM konstrukcji monolitycznych stóp fundamentowych – pow. kompletu 50 m2, transport żurawiem samochodowym 5–6 t

m2 48,00 23,76 1140,48

zał. nr 2 KNNR-20104-0200

Zbrojenie konstrukcji monolitycznych prętami stalowymi okrągłymi, gładkimi o średnicy powyżej 14 do 20 mm

t 0,36 1933,85 696,19

zał. nr 2KNNR-20108-0351

Betonowanie betonem B-30 konstrukcji zbrojonych stóp fundamentowych w deskowaniu systemowym drobnowymiarowym, z transportem betonu w pojemniku żurawiem samochodowym 5–6 t

m3 12,00 323,92 3887,04

Razem 7330,86

Rys. 5.6. Fragment kosztorysu sporządzonego metodą uproszczoną

Ostatnią częścią kosztorysu jest przedmiar (w przypadku kosztorysów inwestorskich i ofertowych) lub obmiar robót (w przypadku powykonawczych i remontowych), który sta-nowi podstawę do sporządzenia kosztorysu, musi być zatem przygotowany wcześniej niż sam kosztorys. O sposobach ich wykonywania była mowa w rozdziale trzecim.

Do kosztorysu mogą być dołączone załączniki, np. założenia wyjściowe do kosztoryso-wania, analizy i kalkulacje indywidualne nakładów rzeczowych i cen jednostkowych itp., a w przypadku kosztorysu robót remontowych – protokół typowania robót.

Sposób sporządzania kosztorysu inwestorskiego zależy od inwestora. Przepisy dotyczą-ce zamówień publicznych przewidują, że kosztorys inwestorski powinien być sporządzany metodą uproszczoną. Oprócz tego sporządzany jest przedmiar robót jako podstawa do przygotowania ofert przez wykonawców. Szczegóły dotyczące kosztorysów inwestorskich w zamówieniach publicznych omówione zostały w podręczniku Przygotowywanie doku-mentacji przetargowej [6].

W przypadku inwestycji niepublicznych o sposobie sporządzenia kosztorysu decyduje inwestor. Na wstępnym etapie wyboru wariantu inwestycji i jej lokalizacji ustalanie prze-widywanych kosztów odbywa się za pomocą bardzo uproszczonych kosztorysów. Są to zwykle kosztorysy o dużej agregacji (czyli grupowania danych – w tym przypadku łączenia szczegółowych pozycji w jedną), w których każda pozycja dotyczy całego rodzaju (segmen-tu) robót albo elementów lub nawet całych obiektów.


Kosztorys wybranego już wariantu inwestycji niepublicznych sporządzany jest zgodnie z wymaganiami inwestora. W gospodarce rynkowej nie ma potrzeby tworzenia przepisów regulujących te zagadnienia. Jednak kosztorys jest niezbędny w przypadku gdy inwestor ubiega się o kredyt bankowy, wskazany – przy rozliczeniach z urzędem skarbowym, przy-datny – do ustalenia ceny inwestycji w umowie z wykonawcą.

PYTANIA I POLECENIA

1. Omów podstawowe części kosztorysu.2. Zakładamy, że w budynku szkoły, w której się uczysz, będzie przeprowadzany remont.

Zanim zostanie sporządzony właściwy kosztorys, twoim zadaniem jest przygotowanie jego strony tytułowej. Skorzystaj ze wzoru znajdującego się na rysunku 5.3.

3. Omów różnice w sposobie sporządzania kosztorysu metodą szczegółową i uproszczoną na przykładzie fragmentów kosztorysów znajdujących się na rysunkach 5.5 i 5.6.


Sporządzanie kosztorysów ofertowych5.6

Kosztorys ofertowy jest sporządzany przez przyszłego wykonawcę robót w celu ustale-nia ceny, za jaką te roboty jest skłonny wykonać. W przypadku zamówień niepublicznych i mniejszych robót, kosztorys ofertowy może być zastąpiony kwotą ryczałtową uzgodnioną między zleceniodawcą a wykonawcą. Nie sporządza się na przykład kosztorysu ofertowego na malowanie mieszkania, ustala się jedynie cenę ryczałtową za całość robót.

W przypadku zamówień publicznych, gdy wyłonienie wykonawcy ma się odbywać w trybie przetargowym, podstawowym dokumentem sporządzanym przez przystępujące-go do przetargu jest właśnie kosztorys ofertowy, zawierający cenę, za jaką wykonawca chce się podjąć wykonania robót. Natomiast gdy roboty są zlecane w trybie negocjacji, wtedy kosztorys ofertowy przygotowuje się po ich zakończeniu na podstawie protokołu danych wyjściowych do kosztorysowania.

Rys. 5.7. Budynek publiczny – siedziba Sądu Najwyższego

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ w jakim celu sporządzany jest kosztorys ofertowy ■ co jest podstawą do sporządzenia kosztorysu ofertowego (przypomnienie) ■ w jaki sposób ustala się kalkulacyjną stawkę robocizny do kosztorysu ofertowego



Kosztorys ofertowy jest więc dokumentem, który uściśla zakres robót i stanowi podsta-wę do ustalenia ceny, za jaką wykonawca jest skłonny roboty wykonać.

O tym, co jest podstawą do sporządzenia kosztorysu ofertowego, była już mowa w roz-dziale pierwszym. Warto jednak przypomnieć, że najważniejsze są: dokumentacja pro-jektowa, przedmiar robót i założenia wyjściowe do kosztorysowania. W przypadku robót remontowych niewymagających projektu budowlanego – protokół typowania robót. Szcze-góły sporządzania kosztorysu ofertowego znajduje się w podręczniku Przygotowywanie do-kumentacji przetargowej [6].

W zależności od wymagań inwestora kosztorys ofertowy sporządzamy metodą uprosz-czoną lub szczegółową według ogólnych zasad koszt orysowania, o których była mowa w poprzednim rozdziale.

Istotny element w kosztorysie ofertowym stanowi przyjęta przez wykonawcę stawka robocizny. To jej wysokość w największym stopniu (oprócz narzutów) wpływa na cenę kosztorysową, która z kolei decyduje o możliwości wygrania przetargu, szczególnie w od-niesieniu do zamówień publicznych. Ale stawka robocizny nie może też być zbyt niska, poniżej kosztów ponoszonych z tego tytułu przez wykonawcę. W kosztorysie ofertowym można co prawda posłużyć się stawkami publikowanymi w wydawnictwach cenowych, ale nie wiadomo, czy te stawki pokryją koszty robocizny w danym przedsiębiorstwie. Dlatego wykonawca, przed złożeniem oferty, powinien przeprowadzić własną kalkulację kosztory-sowej stawki robocizny. W jaki sposób można to zrobić, pokazano na prostym przykładzie.

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca budowlany zamierza przystąpić do przetargu na wykonanie we-wnętrznych robót tynkarskich. Do sporządzenia kosztorysu ofertowego konieczne jest ustalenie kalkulacyjnej stawki robocizny. Z przewidywanej organizacji robót i planowanego czasu wynika, że do wykonania tych robót potrzebne będzie zatrud-nienie trzech tynkarzy, dwóch pomocników i jednego operatora mieszarki zapraw. Robotnicy ci mają następujące stawki wynagrodzenia za godzinę pracy (z podat-kiem dochodowym):

tynkarze – 19 zł,pomocnicy – 15 zł,operator mieszarki – 18 zł.

Przewidywane płace uzupełniające (urlopy, zwolnienia płatne) stanowią w przed-siębiorstwie 16% płacy brutto robotników. Natomiast koszty ubezpieczenia spo-łecznego, zdrowotnego i inne ponoszone przez przedsiębiorcę stanowią dodatko-we 38% płacy podstawowej brutto i płacy uzupełniającej.

Obliczenia:Najpierw ustalamy średnią ważoną płacy robotników:

Sw = (3 ⋅ 19,00 + 2 ⋅ 15,00 + 1 ⋅ 18,00) : (3 + 2 + 1) = 17,50 zł/r-g

Następnie doliczamy płace uzupełniające:

Pu = 17,50 ⋅ 1,16 = 20,30 zł/r-g

Doliczamy koszty ubezpieczeń:

R = 20,30 ⋅ 1,38 = 28,01 zł/r-g

Ustalono kalkulacyjną stawkę robocizny w wysokości 28,00 złotych za roboczo- godzinę.

1415.6. SPORZĄDZANIE KOSZTORYSÓW OFERTOWYCH

W przypadku gdy przedsiębiorstwo przystępuje do przetargu na znacznie większe roboty niż w powyższym przykładzie i wymagającego zatrudnienia znacznie większej i zróżnicowanej grupy robotników, można się posłużyć dokumentami płacowymi znaj-dującymi się w księgowości. Wtedy kalkulacyjną stawką robocizny może być średnia płaca z ostatniego okresu (np. półrocza lub roku) powiększona o dodatki uwzględnione w przykładzie.

PYTANIA I POLECENIA

1. Kto i w jakim celu sporządza kosztorys ofertowy?2. Wyjaśnij, co jest powodem przeprowadzania kalkulacji kosztorysowej stawki robocizny

przez przedsiębiorcę budowlanego.3. Przedsiębiorca budowlany zamierza przystąpić do przetargu na wykonanie robót mu-

rarskich. Po analizie zakresu i terminu robót ustalił, że potrzebne będzie zatrudnienie trzech murarzy, którym płaci za godzinę pracy 20 zł (brutto – z podatkiem), dwóch po-mocników, którzy otrzymują 15 zł/r-g, jednego operatora mieszarki zaprawy za 16 zł/r-g i jednego cieślę, który otrzymuje 21 zł za roboczogodzinę. Płace uzupełniające w tym przedsiębiorstwie stanowią 15% płacy brutto robotników, zaś koszty ubezpieczenia po-noszone przez nie to 49% płacy podstawowej i uzupełniającej. Do sporządzenia koszto-rysu ofertowego konieczne jest ustalenie kalkulacyjnej stawki robocizny. Ustal ją, wzo-rując się na przykładzie z tego rozdziału.


Sporządzanie kosztorysów zamiennych i powykonawczych

5.7

Kosztorys zamienny sporządza wykonawca w trakcie wykonywania robót, gdy na zlecenie inwestora nastąpiły zmiany:

zakresu rzeczowego (ilości) określonej roboty przewidzianej kosztorysem ofertowym,w zakresie nowych materiałów, wprowadzonych przez inwestora a nieprzewidzianych w kosztorysie ofertowym,w dokumentacji (dokonane przez inwestora),cen czynników produkcji (głównie materiałów) niezależnych od wykonawcy i akcepto-wanych przez inwestora.Kosztorys zamienny sporządzamy najczęściej metodą szczegółową, ponieważ dzięki

temu można najłatwiej uchwycić zmiany cen. Jeżeli kosztorys ofertowy był sporządzony metodą uproszczoną, a zmiany dotyczą tylko ilości robót wcześniej już w nim ujętych, to kosztorys zamienny możemy również sporządzić metodą uproszczoną.

Podstawą do przygotowania kosztorysu zamiennego jest protokół konieczności zmia-ny zakresu robót podpisany przez inwestora lub jego przedstawiciela, kosztorys ofertowy w zakresie jednostkowych nakładów rzeczowych i cen oraz książka obmiarów i dziennik budowy. W kosztorysie zamiennym mogą znajdować się takie same pozycje jak w kosz-torysie ofertowym (gdy zwiększa się tylko zakres robót już tam ujętych), albo zamienne zamieniające pozycje z kosztorysu ofertowego na nowe (gdy następuje zmiana zakresu robót, materiałów lub cen czynników produkcji).

Ponieważ kosztorys zamienny wprowadza zmiany w końcowej cenie wykonywanych robót, dlatego zwykle sporządza się aneks do wcześniej podpisanej umowy między inwe-storem i wykonawcą.

Podobnie postępujemy, gdy inwestor uznaje, że jest konieczne wykonanie robót do-datkowych. Jeśli zakres tych robót jest znaczny, to inwestor dostarcza kosztorys lub przy-najmniej przedmiar, gdy mniejszy – sporządza go wykonawca na podstawie protokołu konieczności podpisanego przez inwestora. Sytuacje takie zdarzają się najczęściej w przy-padku robót remontowych, w których ich zakres nie zawsze daje się przewidzieć z góry.

Kosztorys powykonawczy sporządza wykonawca po zakończeniu robót, na podstawie wpisów w książce obmiarów i dzienniku budowy, potwierdzonych przez upoważnionego przedstawiciela inwestora (zwykle inspektora nadzoru inwestorskiego). Jednostkowe na-kłady rzeczowe i ceny czynników produkcji – robocizny, materiałów i pracy sprzętu – oraz

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ kto sporządza kosztorys zamienny i powykonawczy ■ kiedy jest sporządzany kosztorys zamienny ■ co stanowi podstawę do opracowania kosztorysu zamiennego ■ na jakiej podstawie jest sporządzany kosztorys powykonawczy ■ kiedy jest konieczne sporządzenie kosztorysu powykonawczego

1435.7. SPORZĄDZANIE KOSZTORYSÓW ZAMIENNYCH I POWYKONAWCZYCH

Rys. 5.8. Budowa drugiej linii metra w Warszawie. Tutaj często dochodzi do konieczności sporzą-dzania kosztorysów zamiennych i dodatkowych z powodu nieprzewidzianych, ale koniecznych zmian wprowadzanych w trakcie budowy

koszty pośrednie i zysk otrzymujemy z kosztorysów ofertowego i zamiennego, jeżeli taki był sporządzany. Kosztorys powykonawczy musi być zgodny z protokołem danych wyjścio-wych do kosztorysowania.

Przy wyborze wykonawcy w drodze przetargu w zamówieniach publicznych, koszto-rys powykonawczy sporządzany jest tylko wtedy, gdy wynika to z umowy z inwestorem, a także przy niewielkich robotach w zamówieniach publicznych, gdy wybór wykonawcy odbywa się w wyniku negocjacji lub z wolnej ręki. Przyjęcie bowiem przez inwestora ceny z kosztorysu ofertowego oznacza, że wykonawca za taką właśnie cenę powinien roboty wykonać. Jeżeli w ich trakcie nie nastąpiły żadne zmiany w zakresie robót ani w cenach (o czym była mowa przy omawianiu kosztorysu zamiennego), to ta cena staje się końcową kwotą należną wykonawcy. Jednak i wtedy wykonawca zwykle sporządza kosztorys powy-konawczy, który jest podstawą do wystawienia inwestorowi faktury za wykonane roboty, chyba że umowa przewidywała wynagrodzenie ryczałtowe.

Kosztorys powykonawczy natomiast zawsze jest potrzebny przy ustalaniu końcowej wartości w robotach remontowo-budowlanych, dla których na ogół nie przygotowuje się kosztorysu ofertowego, a jednie protokół danych wyjściowych, uzgodniony między inwe-storem a wykonawcą. Będzie o tym mowa w następnym rozdziale.

PYTANIA I POLECENIA

1. Kosztorys zamienny sporządzamy, gdy inwestor chce wprowadzić zmiany w zakresie robót, zastosowanych materiałów itp. Może na przykład zażyczyć sobie zmiany rodzaju posadzki w pomieszczeniu reprezentacyjnym budynku (np. w holu filii banku) z pla-nowanych wcześniej płytek terakotowych na płyty marmurowe. Podaj inne przykłady konieczności sporządzenia kosztorysu zamiennego.

2. Kosztorys powykonawczy sporządzany jest po zakończeniu robót. Skąd uzyskujemy informacje do jego sporządzenia?


Kosztorysy robót remontowo- -budowlanych5.8

Roboty remontowo-budowlane możemy podzielić na takie, których wykonanie wymaga pozwolenia na budowę, oraz takie, które nie wymagają ani pozwolenia, ani nawet zgłosze-nia. Wszystkie roboty zmieniające elementy konstrukcji budynku (nawet wybicie otworu na drzwi w ścianie konstrukcyjnej), zewnętrzny wygląd budynku (elewacje), funkcje po-mieszczeń i inne, które zostały określone przepisami prawa budowlanego, wymagają po-zwoleń. Konieczna jest również dla nich dokumentacja projektowa, w skład której może wchodzić przedmiar robót. W pozostałych przypadkach przed zleceniem robót remonto-wo-budowlanych sporządza się protokół typowania robót remontowych (była o nim mowa w rozdziale czwartym, wraz z przykładami). W protokole tym, sporządzanym komisyjnie, ustala się nie tylko planowany zakres robót i przybliżony ich przedmiar, ale również okre-śla się podstawy ustalania jednostkowych nakładów rzeczowych i podstaw cenowych. Jest on integralną częścią umowy inwestora z wykonawcą. Pozostałe elementy cenowe (ceny robocizny, narzuty, odległość transportu itp.) ustalane są po wyłonieniu wykonawcy ro-bót, w protokole danych wyjściowych do kosztorysowania. W zamówieniach publicznych wykonawcę robót remontowych, podobnie jak inwestycyjnych, wyłania się w przetargach, a przy mniejszych robotach – w wyniku negocjacji albo z wolnej ręki. We wszystkich przy-padkach wykonawcy zainteresowani robotami składają oferty, ale nie w postaci kosztorysu ofertowego, ponieważ nie otrzymują przedmiaru robót. Po zapoznaniu się z protokołem typowania robót oraz ewentualną dokumentacją projektową (jeżeli była wymagana przepi-sami i sporządzona) składają oferty jako zestaw danych mających wpływ na końcową cenę. Wśród tych danych znajduje się:

proponowana kosztorysowa stawka robocizny,sposób ustalania cen materiałów (ceny z określonych publikacji cenowych lub ceny za-kupów materiałów w hurtowniach, ewentualnie oba warianty, w zależności od rodzaju materiałów),podstawa ustalania ceny pracy sprzętu (z publikacji cenowych lub koszty rzeczywiście ponoszone i udokumentowane fakturami z wypożyczalni),procentowa wysokość narzutów kosztów bezpośrednich i podstawy ich naliczania (zwy-kle od wartości robocizny i pracy sprzętu),

W TYM ROZDZIALE DOWIESZ SIĘ: ■ jakie dokumenty są podstawą do sporządzenia kosztorysu robót remontowo-budowlanych ■ jakich ustaleń dokonuje wykonawca robót remontowych z inwestorem przed podpisaniem umowy na ich wykonanie

■ jaką metodą sporządzamy kosztorys robót remontowych ■ jakie katalogi nakładów rzeczowych stosujemy przy opracowywaniu kosztorysu robót remontowych

■ jak jest sporządzony przykładowy kosztorys robót remontowych

1455.8. KOSZTORYSY ROBÓT REMONTOWO-BUDOWL ANYCH

procentowa wysokość zysku i podstawy jego naliczania (przeważnie od wartości roboci-zny, pracy sprzętu i kosztów pośrednich).W przypadku gdy do wyceny kosztorysu powykonawczego mają być stosowane ceny

z publikacji cenowych, konieczne jest ustalenie, który z wariantów cenowych tam poda-nych będzie stosowany: wartości minimalne, maksymalne czy średnie, oraz czy będą to ceny regionalne czy ogólnopolskie. Bez ustalenia tego w protokole danych wyjściowych do kosztorysowania, mogą powstać rozbieżności interpretacyjne między wykonawcą a inwestorem.

Kosztorysy robót remontowych sporządzamy metodą szczegółową. Metoda uproszczo-na w zasadzie nie może być zastosowana, ponieważ w trakcie negocjacji przed podpisa-niem umowy trudno ustalić ceny robót, których wykonanie okaże się niezbędne dopiero w trakcie prowadzonego remontu. Natomiast zastosowanie metody szczegółowej pozwala na wprowadzenie wszystkich ustalonych podstaw normatywnych i cenowych.

Podstawę do sporządzenia kosztorysu powykonawczego robót remontowych stanowi, oprócz protokołu typowania robót oraz protokołu danych wyjściowych do kosztorysowania (rys. 5.9), książka obmiarów i dziennik budowy. Szczególnie ważne są zapisy w książce ob-miarów. Z nich bowiem wynika faktyczna liczba wykonanych robót. Zapisy te prowadzone przez kierownika budowy (lub osobę przez niego upoważnioną) muszą być potwierdzo-ne przez inwestora lub jego przedstawiciela (zwykle inspektora nadzoru inwestorskiego). Natomiast w dzienniku budowy, oprócz zapisów dotyczących przebiegu robót, mogą się znaleźć polecenia inwestora lub jego przedstawiciela dotyczące wykonania prac nieujętych wcześniej w protokole typowania robót. Ze względu na stosunkowo dużą nieprzewidy-walność zakresu robót remontowych, takie zapisy w dzienniku budowy zdarzają się dość często.

Do dokumentów istotnych przy sporządzeniu kosztorysu powykonawczego należą także protokoły odbiorów częściowych i końcowych wykonanych robót. W przypadku gdy były wykonywane roboty nieprzewidziane protokołem typowania robót (na podsta-wie zapisów w dzienniku budowy lub protokołu konieczności), do kosztorysu powyko-nawczego powinna być dołączona notatka (lub protokół) uzgodnienia ich podstaw ce-nowych.

Podstawowymi katalogami, którymi posługujemy się w sporządzaniu kosztorysów ro-bót remontowych, są Katalogi Nakładów Rzeczowych (KNR), których numeracja zaczyna się od cyfry cztery, np. nr 4-01 Roboty remontowo-budowlane, nr 4-04 Roboty rozbiórkowe i wyburzeniowe budynków i budowli, oraz instalacyjne: nr 4-02 Roboty remontowe instalacji sanitarnych i nr 4-03 Roboty remontowe instalacji elektrycznych. Natomiast w kosztorysowa-niu robót remontowych w zamówieniach publicznych stosujemy głównie katalogi Koszto-rysowych Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR) nr 3 i 3W Roboty remontowe ogólnobudowla-ne oraz instalacyjne KNNR nr 8, 9 i 9W. Gdy jednak ze względu na wielkość robót lub ich charakter nie znajdziemy nakładów w tych katalogach, wówczas korzystamy z katalogów używanych do robót inwestycyjnych. Przykładem może być malowanie tynków ścian wcze-śniej przecieranych. Nakłady na przecieranie tynków znajdziemy w katalogu robót remon-towych, malowanie zaś – ponieważ tynki przecierane są traktowane jak nowe – w KNR nr 2-01, czyli robót inwestycyjnych.

Powykonawczy kosztorys robót remontowych sporządzamy w taki sam sposób, jak robót inwestycyjnych, czyli w takim samym układzie kolumn. Przykładowy fragment kosztorysu robót remontowych sporządzonego metodą szczegółową znajdziemy na ry-sunku 5.10 (patrz: s. 148–149).


PROTOKÓŁ DANYCH WYJŚCIOWYCH DO KOSZTORYSU POWYKONAWCZEGO

1. Kosztorys powykonawczy należy opracować metodą szczegółową według formuły II.

2. W kalkulacji robót należy uwzględnić podstawy normatywne i cenowe, które po negocjacjach zostały ustalone następująco:2.1. Podstawy ustalania jednostkowych nakładów rzeczowych dla poszczególnych

pozycji kosztorysu przyjąć z „Protokółu typowania robót remontowych”, sta-nowiącego załącznik do umowy. Dla robót nie ujętych- protokółem typowa-nia robót a koniecznych do wykonania w trakcie realizacji remontu, podstawy ustalenia nakładów (np, z odpowiednich katalogów nakładów rzeczowych lub normy zakładowe) draż ‚zakres robót należy protokolarnie uzgodnić pomiędzy zamawiającym a wykonawcą przed rozpoczęciem takich robót.

2.2. Stawkę robocizny kosztorysowej (netto) przyjąć w wysokości 8,36 zł/godz.2.3. Ceny materiałów budowlanych wraz z kosztami zakupu (ceny loco plac bu-

dowy) przyjąć, jako średnie krajowe z Informacji kwartalnych o cenach ma-teriałów budowlanych, sanitarnych i elektrycznych według poziomu cen z IV kwartału 2001 r., wydawanych w systemie SEKOCENBUD r.

2.4. Ceny pracy sprzętu budowlanego, które obejmują również koszty jednorazo-we, wskaźniki narzutów kosztów pośrednich oraz wskaźniki narzutów zysku przyjąć jako średnie krajowe z kwartalnika pt. „Informacje o stawkach roboci-zny kosztorysowej oraz o cenach najmu sprzętu budowlanego” systemu SEKO- CENBUD publikowanych przez OWEOB „Promocja” według poziomu cen z IV kwartału 2001 r.

2.5. Podstawą naliczania kosztów pośrednich jest wartość robocizny i pracy sprzę-tu, a zysku – wartość robocizny, pracy sprzętu i kosztów pośrednich.

2.6. Dodatki za utrudnienia przyjąć w wysokości 8% liczone od kosztorysowej wartości robocizny w danej pozycji. Dodatki uwzględnić tylko do robót wyko-nywanych w pomieszczeniach mieszkalnych.

3. Ustalenia dodatkowe mające wpływ na kalkulację kosztorysową:3.1. odległość odwiezienia nadmiaru gruntu – 1 km,3.2. koszty związane ze składowaniem i utylizacją gruzu na miejskim wysypisku

ponosi zamawiający,3.3. koszt zużycia energii elektrycznej i wody dla celów wykonania robót, pobiera-

nych od zamawiającego obciąża wykonawcę robót. Wielkość zużycia mediów powinna wynikać z zapisów w dzienniku budowy.

Stefan Góra..............................................

(imię i nazwisko wykonawcy)

styczeń 2012 r. (–) Stefan Góra..............................................

(imię i nazwisko wykonawcy)

Adam Nowakowski..............................................(imię i nazwisko zamawiającego)

styczeń 2012 r. (–) Adam Nowakowski..............................................(imię i nazwisko zamawiającego)

Rys. 5.9. Protokół danych wyjściowych do kosztorysu powykonawczego robót remontowych


Lp.

Pods

taw

a ka

lkul

acji

Opi

s i i

lość

rob

ótO

blic

zeni

e je

dnos

tkow

ych

kosz

tów

bez

pośr

edni

ch

Jedn

. kos

zt

bezp

o-

śred

ni

Ri,

Mj,

Sj

War

tość

w z

łoty

ch

RM

S

0102

0304

0506

07

5KN

R 4

-01

0330

-07

999

Wyk

ucie

wnę

k w

ści

anac

h na

zap

raw

ie c

em.-w

ap.,

głęb

okoś

ć w

nęk

do 1

ceg

ły 0

,90

m2

Rob.

Robo

tnic

y:

r-g

7,97

* 8

,36

* 1,

08 =

71,

96R

j =71

,96

64,7

6

R

azem

kos

zt b

ezpo

śred

ni

Kosz

ty p

ośre

dnie

69

,6%

Zy

sk

15,9

%

398,

10

277,

08

107,

35

125,

779,

28

6,46

2,

50

O

gółe

m78

2,53

125,

7718

,24

C

ena

kosz

tory

sow

a w

zł

926,

54

6KN

R 4

-01

0206

-04

999

1330

499

1601

802

1602

511

1790

305

Rodz

aj r

obót

– R

obot

y be

tono

we

Zab

eton

owan

ie o

twor

ów d

o 0,

2 m

2 pr

zy g

łębo

kośc

i po

nad

10 c

m w

ści

anac

h 4,

00 s

zt.

Rob.

Robo

tnic

y:

r-g

3,30

0 *

8,36

= 2

7,59

Rj =

Mat

.G

woź

dzie

bud

owla

ne o

krąg

łe g

ołe:

kg

0,

040

* 4,

04 =

0,1

6 Pi

asek

m

3 0

,019

* 2

8,30

= 0

,54

Żwir

do

beto

nów

m

3 0,

032

* 67

,12

= 2,

15C

emen

t por

t. C

EM 1

32,5

t

0,01

1*31

0,97

= 3

,42

27,5

911

0,36


626

0061

939

5000

0 39

3000

0

3511

143

211

Des

ki ig

last

e ob

rzyn

ane

gr. 1

9 m

m, k

l. II

I m

3 0,

004

* 55

7,70

= 2

,23

Dre

wno

na

stem

ple

m3

0,00

5 *

314,

19 =

1,5

7 W

oda

m3

0,01

0 *

13,4

0 =

0,13

M

at. p

omoc

nicz

e

2,0

%

0,20

Raz

em

10,4

0 M

j =

Sp.

Żur

aw o

kien

ny p

rzen

ośny

0,1

5 t

m-g

0,

210

* 2,

95 =

0,6

2 B

eton

iark

a w

olno

sp. e

lekt

r. m

-g

0,06

0 *

3,16

= 0

,19

R

azem

0,

81

Sj =

0,81

3,24

7KN

R 4

-01

0211

-03

999

Skuc

ie n

ieró

wno

ści b

eton

u pr

zy g

łębo

kośc

i sku

cia

do 5

cm

na

ści

anac

h 3,

80 m

2

Rob.

Robo

tnic

y:

r-g

4,80

* 8

,36

= 40

,13

Rj =

40,1

315

2,49

8N

orm

a za

kład

owa

nr 3

2/20

00

Uzu

pełn

ieni

e be

tone

m b

raku

jący

ch e

lem

entó

w s

chod

ów.

1.

Ręcz

ne r

ozku

cie

uszk

odzo

nego

bet

onu.

2. O

czys

zcze

nie

beto

nu i

naw

ilżen

ie w

odą.

3.

Prz

ygot

owan

ie, u

staw

ieni

e i r

ozeb

rani

e de

skow

ań o

raz

kons

truk

cji

podt

rzym

ując

ej.

4. U

łoże

nie

mie

szan

ki b

eton

owej

w d

esko

wan

iu w

raz

z za

gęsz

czen

iem

i w

yrów

nani

em p

owie

rzch

ni.

5 Pi

elęg

nacj

a be

tonu

.

Rys

. 5.1

0. P

rzyk

łado

wy

frag

men

t kos

ztor

ysu

robó

t rem

onto

wyc

h


PYTANIA I POLECENIA

1. Jakie rodzaje robót remontowych wymagają sporządzenia dokumentacji projektowej?2. Wyjaśnij, jakie dokumenty stanowią podstawę do sporządzenia kosztorysu powykonaw-

czego robót remontowych.3. Podaj przykłady katalogów nakładów rzeczowych służących do kosztorysowania robót

remontowych.4. Wyjaśnij, co należy zrobić, gdy w katalogach nakładów rzeczowych robót remontowych

nie uwzględniono nakładów na przewidziane w kosztorysie roboty.

ZAPAMIĘTAJZałożenia wyjściowe do kosztorysowania są jednym z podstawowych dokumentów stano-wiących podstawę do sporządzania kosztorysu.Specyf ikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych to opracowanie zawiera-jące wymagania, które są niezbędne do określenia standardu i jakości wykonania robót, w zakresie sposobu wykonania robót budowlanych, właściwości wyrobów budowlanych oraz oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót.Specyf ikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych jest obowiązkowym doku-mentem w zamówieniach publicznych.Indywidualną kalkulację jednostkowych nakładów rzeczowych możemy przeprowadzić metodą analogii, interpolacji lub ekstrapolacji oraz przez opracowanie normy zakładowej przy wykorzystaniu zasad omówionych w rozdziale drugim.Ceny jednostkowe do sporządzenia kosztorysu odszukujemy w opublikowanych informa-torów cenowych oraz cennikach hurtowni materiałów budowlanych i wypożyczalni sprzę-tu budowlanego.Kosztorysy inwestorskie sporządza się głównie metodą uproszczoną.Kosztorysy powykonawcze sporządza wykonawca robót na podstawie zapisów w książce obmiarów.

SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ

Zadanie 1W zadaniach 2. i 3. w rozdziale trzecim po utworzeniu trzyosobowego zespołu mieliście przygotować inwentaryzację i spisać protokół typowania robót remontowych w wybra-nych salach szkoły. Kolejnym etapem jest sporządzenie protokołu danych wyjściowych do kosztorysowania. Korzystając z protokołu na rys. 5.8, opracujcie taki dokument dla robót ujętych w protokole typowania robót. Możecie przyjąć, że jeden z was reprezentuje wyko-nawcę robót, a dwaj pozostali inwestora.

Zadanie 2Na końcu rozdziału 3.2 podany jest przykład przedmiaru robót ziemnych. Sporządźcie w dwuosobowych zespołach na podstawie tego przedmiaru kosztorys ofertowy na wyko-nanie tych robót. Aby ustalić nakłady, skorzystajcie z KNR nr 2-01, a o potrzebne ceny jed-nostkowe poproście nauczyciela.


Zadanie 3Po przygotowaniu dokumentów niezbędnych do sporządzenia kosztorysu robót remonto-wych (omówionych w zadaniu 1.) pozostał do sporządzenia kosztorys powykonawczy. Ko-rzystając z KNR nr 4-01 i nr 2-01, opracujcie go w zespole trzyosobowym według wzoru na rysunku 5.9. O jednostkowe ceny czynników produkcji poproście nauczyciela.

LITERATURA

[1] M. Fabijański, B. Kacprzyk, O. Sielewicz, Metody kosztorysowania robót budowlanych, Wacetob Sp. z o.o. Ośrodek Kosztorysowania Robót Budowlanych, Polski Związek In-żynierów i Techników Budownictwa, Komitet Ekonomiki Budownictwa, Warszawa 2008.

[2] B. Kacprzyk, Kosztorysowanie obiektów i robót budowlanych, Wydawnictwo Polcen, Warszawa 2010.

[3] Katalogi Nakładów Rzeczowych nr 4-01 i nr 2-01.[4] Katalog Norm Nakładów Rzeczowych nr 3 i 3W.[5] Z. Kowalczyk, J. Zabielski, Kosztorysowanie i normowanie w budownictwie, WSiP,

Warszawa 2005.[6] T. Maj, Przygotowywanie dokumentacji przetargowej, WSiP, Warszawa 2014.


Źródła ilustracji i fotograf ii Okładka: (architekci) Kzenon/Shutterstock.comTekst główny: s. 7 (nowoczesny budynek w centrum Warszawy) Jan Kucharzyk/EastNews; s. 8 (autostrada); poloch/REPORTER/EastNews; s. 32 (osiedle Mariensztat w Warszawie) Matloch/REPORTER/EastNews; s. 40 (koparka podsiębierna) Supertrooper/Shutterstock.com; s. 82 (przykład zastosowania deskowania systemowego PERI) Radomil/Wikipedia [licencja 3.0]; s. 103 (nowoczesny wieżowiec w centrum Warszawy) Zofia Bazak/EastNews; s. 140 (siedziba Sądu Najwyższego) Stanisław Kowalczuk/EastNews; s. 144 (budowa drugiej linii metra w Warszawie) AGENCJA SE/EastNews.

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne oświadczają, że podjęły starania mające na celu dotarcie do właścicieli i dysponentów praw autorskich wszystkich zamieszczonych utworów. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, przytaczając w celach dydaktycznych utwory lub fragmenty, postępują zgodnie z art. 29 ustawy o prawie autorskim. Jednocześnie Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne oświadczają, że są jedynym podmiotem właściwym do kontaktu autorów tych utworów lub innych podmiotów uprawnionych w wypadkach, w których twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

256 ŹRÓDŁA ILUSTR ACJI I FOTOGR AFII

Documents

Sporządzanie kosztorysów. Kwalifikacja B.30.1. Podręcznik ... · W przypadku gdy inwestycja (lub roboty) nie stanowi zamówienia publicznego, zamiast założeń wyjściowych przygotowuje