Nr 12 (115) grudzien´ 2001

WYDAWCA: AKADEMIA MEDYCZNA

Rada Programowa :

prof. dr hab. Janusz Piekarczyk – przewodniczacyprof. dr hab. Andrzej Członkowski,

prof. dr hab. Wiesław Glinski, prof. dr hab. Mirosław Łuczak, prof. dr hab. Leszek Paczek, prof. dr hab. Józef Sawicki,

prof. dr hab. Jerzy Stelmachów, prof. dr hab. Mieczysław Szostek,

prof. dr hab. Hubert Wanyura

Redaguje zespół:Bogdan Ciszek (redaktor naczelny), Mariusz Forys, Mirosława Kurpeta,

Magdalena Zielonka (redaktor prowadzacy numeru),Jacek Zbikowski

Adres redakcji: Biblioteka Główna Akademii Medycznej,ul. W. Oczki 1, 02-007 Warszawa,

tel./fax: 628-22-37, e-mail:mkurpeta@bibl.amwaw.edu.plzapraszamy na nasze strony internetowe:http://www.bibl.amwaw.edu.pl/ZZyciaAM

Skład tekstu, druk i oprawa: Zakład Poligraficzny „U Mianowskiego”, 01-833 Warszawa, ul. Daniłowskiego 3

tel./fax 864 36 44, e-mail: drukarnia@druk.waw.pl

SPIS TRESCI

LXVII Promocja na I WL – M. Forys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Przemówienie Dziekana I WL – prof. W. Glinski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Przemówienie Rektora AM – prof. J. Piekarczyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Laudacja – prof. M. Krawczyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Prof. H. Bismuth – CV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

H. Bismuth – Przeszczepianie watroby (wykład) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Kursy zintegrowane SMM – prof. L. Konarska, mgr B.Butkowska . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Program Socrates – Erasmus – mgr Lidia Przepióra-Dziewulska . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Letni Kurs Informatyki w Getyndze – lek. M. Grabowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Krajowa Konferencja Komisji Bioetycznych – prof. A. Górski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Nagrody jubileuszowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

X lat działalnosci Chóru AM – B. Herman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Sukces studentów-sportowców – T. Glinkowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Targi Edukacyjne w Göteborgu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

O historie i utrzymanie tradycji zakładów i klinik – dr T. Kocon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Lekarze patroni ulic W-wy – dr T. Kocon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Komunikaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Zdjecia: Dział Fotomedyczny AM. Fot. okładka I: prof. H. Bismuth, dziekan I WL prof. W. Glin´ski

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 1

LXVII PROMOCJA w I WYDZIALE LEKARSKIM

Profesor Henri Bismuth doktorem Honoris Causa AM w Warszawie

Mgr Mariusz Forys ´

67. promocja lekarzy i lekarzy stomatologów była trady-cyjnym, długo oczekiwanym epilogiem studiów, a zarazemupragnionym prologiem kariery zawodowej dla 279 tegoro-cznych absolwentów I Wydziału Lekarskiego naszej Uczel-ni. Promowani adepci sztuki medycznej byli równiez˙ swiad-kami nadania najwyz˙szego tytułu honorowego Akademii –doktoratu Honoris Causa, wielkiemu luminarzowi współ-czesnej chirurgii prof. dr Henri Bismuthowi z Francji. Wzo-rem minionych lat, uroczystos´c miała miejsce w gmachuFilharmonii Narodowej, a rozpoczał ja koncert muzyki pol-skiej w wykonaniu orkiestry symfonicznej Zespołu Pan´-stwowych Szkół Muzycznych im. Fryderyka Chopina wWarszawie. Młodzi muzycy wykonali utwory: T. Bairda, K.Szymanowskiego, R. Twardowskiego oraz Patrona szkoły.

Czesc artystyczna znakomicie przygotowała bohaterów wie-czoru oraz ich bliskich do emocji zwiazanych z otrzyma-niem dyplomu, poprzedzonych wypowiedzeniem słów przy-siegi Hipokratesa.

Oficjalna czesc uroczystos´ci rozpoczał Dziekan Wydzia-łu prof. dr hab. Wiesław Glinski, który takze goraco powitałobecnych, w tym – gos´ci specjalnych: Attaché NaukowegoAmbasady Francji Jean Favero oraz prezesów Naczelnej iOkregowej Izby Lekarskiej: dr med. Konstantego Radzi-wiłła i dr med. Andrzeja Włodarczyka. Gratulujac absol-wentom uzyskania dyplomów, Dziekan mówił o przywile-jach i obowiazkach wynikajacych z faktu z bycia lekarzem.O tym, iz znalezienie satysfakcji w tym zawodzie wynika zrównowagi pomie˛dzy korzystaniem z tych pierwszych orazrzetelnym spełnianiu tych drugich. Połoz˙ył nacisk na nie-zbywalna koniecznos´c ciagłego rozwoju profesjonalnego,utrzymywaniu wysokich standardów etycznych, co jestszczególnie waz˙ne obecnie, w czasach zawrotnego tempapostepu nauk medycznych.

Nastepnie głos zabrał JM Rektor AM prof. dr hab. JanuszPiekarczyk, który nawiazał do odległej i bliz˙szej historiiUczelni, w tym – trudnych zmagan´: ze skutkami z´le przygo-towanej i wprowadzonej reformy, o przywrócenie integral-nosci akademii medycznych i szpitali klinicznych, w ostat-nich latach i miesiacach. Powrót szpitali do Akademii, awczesniej powstanie nowego wydziału, nowych kierunkówkształcenia, w tym kształcenia licencjackiego i podyplomo-wego – to jedne z biez˙acych kierunków przeobraz˙en i roz-woju Uczelni.

Wobec niełatwych poczatków i wyzwan, przed jakimistaja młodzi adepci medycyny, Rektor prosił absolwentów ozachowanie optymizmu i nastawienia konstruktywnego wo-bec napotykanych problemów i watpliwosci, nie odsuwajacich czy bagatelizujac, lecz aktywnie stawiajac im czoła.

Laudacji prof. Henri Bismutha dokonał Prodziekan I WLprof. dr hab. Marek Krawczyk, przyblizajac obecnym syl-wetke jednego z najwie˛kszych dzisiaj s´wiatowych autoryte-tów w dziedzinie chirurgii i transplantacji watroby.

Postepowanie o nadanie francuskiemu uczonemu najwy-Prof. H. Bismuth

Z Zycia Akademii Medycznej

2 Grudzien 2001

zszego tytułu honorowego naszej Uczelni, zostało wszcze˛tejeszcze na wniosek ówczesnego kierownika Kliniki Chirur-gii Ogólnej i Chorób Watroby prof. Andrzeja Karwowskie-go.

Uroczystego wre˛czenia dyplomu doktora honoris causa,bezpos´rednio po odczytaniu jego roty, dokonali JM Rektor iDziekan IWL. Naste˛pnie prof. H. Bismuth, w wykładzie pt.„Liver transplantation: past, present and future”, zaprosiłwszystkich na krótka wyprawe w głab historii przeszczepówwatroby, nakres´lił ocene stanu obecnego, by na zakon´czenie,podzielic sie swoja wizja co do przyszłos´ci i głównych uwa-runkowan dalszego rozwoju transplantacji tego organu.

Zakonczenie wykładu przez wielkiego lekarza, autorapionierskich osia˛gniec w naukach medycznych, dało pocza-tek rozpocze˛ciu własciwej czesci promocji młodych lekarzyi lekarzy stomatologów I Wydziału AM.

Po uroczystym wypowiedzeniu przez nich słów przysie˛giHipokratesa, na podium sali Filharmonii jako pierwsi poja-wili sie, powitani gromkimi brawami – absolwenci, którzyuzyskali najwyz˙sza srednia ocen. Dokonano równiez˙ wre-czenia Złotych Odznak Studenckiego Towarzystwa Nauko-wego.

Gratulacje wszystkim nowo promowanym lekarzom zło-zyli: JM Rektor i Dziekan Wydziału.

W imieniu absolwentów głos zabrała lek. Anita Łucka ,która złozyła podziekowanie całej kadrze dydaktycznej

Uczelni, za przekazana wiedze, troske i wsparcie, a takz˙e zacenne wzorce dla dalszego rozwoju i samodzielnej pracy.Tradycyjnie, uroczystos´c rozpoczynał i zakon´czył ChórAkademii pod kierownictwem mgr Beaty Herman.

Absolwenci Wydziału Lekarskiego, którzy otrzymali dy-plomy z wyróznienie:

1. Zuzanna Rymarczyk2. Ewa Wojtalewicz3. Anna Zdzymira4. Barbara Grzyb5. Ewa Bres-Niewada6. Anna Chojnacka7. Aleksandra Orzechowska8. Jacek Kunicki9. Ewa Kowalik10. Anita Łucka11. Aneta S´wietlik12. Grzegorz Szewczyk13. Wojciech Kukwa14. Michał Sieniawski15. Agnieszka Dramin´ska16. Anna Sroka17. Edyta Brelak18. Adam Kiciak19. Beata Borowska ( Oddział Stomatologii )

PRZEMÓWIENIE DZIEKANA I WL PROF. W.GLINSKIEGO

Magnificencjo,Drodzy Koledzy Lekarze,

Koniec waszych studiów zbiega sie˛ w czasie z upływem, wtym roku akademickim kadencji zespołu dziekan´skiego, a mo-jej drugiej na stanowisku Dziekana I Wydziału Lekarskiego.

Odbyliscie wiec całe studia pod nasza bezpos´rednia opie-ka i mamy poczucie dobrze spełnionej misji i szczególnegozadowolenia, bo na 280 absolwentów 19-stu uzyskało dy-plomy z wyróznieniem. Dziekuje za to całej wysokiej Ra-dzie Wydziału, wszystkim nauczycielom akademickim.

Wraz z dyplomem lekarza, który potwierdza zdobyte przezWas w czasie 6-letnich studiów umieje˛tnosci nabywacie przy-wileje, ale i bierzecie na siebie rozliczne obowiazki na całezycie. Najwiekszym przywilejem jest moz˙liwosc leczenia i to,ze chorzy ludzie w wasze re˛ce składaja swe losy i nadzieje nawyzdrowienie. Z˙aden inny zawód nie daje takiego zaszczytu,aby ludzie dzielili sie˛ z wami swoimi najgorszymi kłopotami idopuszczali was do tajemnicy swej choroby.

Innym przywilejem jest wysoka pozycja społeczna leka-

rzy, za która, niestety, nie idzie pozycja finansowa. Wiazesie ona z wykonywaniem wolnego zawodu, moz˙liwosciapraktyki prywatnej oraz utrzymania aktywnos´ci zawodowejprzez całe z˙ycie, równiez˙ na emeryturze.

Nastepnym przywilejem jest nasze humanistyczne wy-kształcenie, dzie˛ki czemu lekarze nie tylko wykorzystuja˛swa wiedze przyrodnicza i biologiczna, ale staja sie przydat-ni społeczen´stwu jako społecznicy, animatorzy z˙ycia swychlokalnych społecznos´ci, a równiez˙ jako politycy.

Obowiazkiem lekarza natomiast jest koniecznos´c nie-ustannego kształcenia, zdobywania nowych umieje˛tnoscipraktycznych i specjalizacji, stałego s´ledzenia poste˛pu me-dycyny rozwijajacej sie w sposób lawinowy. Obowiazkiemlekarza jest równiez˙ gotowosc do niesienia pomocy, cze˛stodyspozycyjnos´c w godzinach, kiedy przedstawiciele innychzawodów odpoczywaja, pełnienie dyz˙urów, co sprawia, z˙edzien pracy lekarza jest znacznie dłuz˙szy.

Obowiazkiem lekarza jest w kon´cu utrzymywanie wyso-kiego standardu moralnego i etycznego, z˙yczliwosc i wyro-zumiałosc dla ludzi.

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 3

Po ukonczeniu studiów przyszła pora na konfrontacje˛teorii medycyny z praktyka, idealistycznego podejs´cia z rze-czywistoscia – czesto przygne˛biajaca ze wzgledu na warunkipracy i czasem ze wzgle˛du na rozczarowania ograniczeniemwiedzy medycznej, tym z˙e nie wszystkim chorym moz˙napomóc i wszystkich wyleczyc´. Czesto trzeba zmagac´ sie zfrustracjami, gdy stykami sie˛ ze sprawami nieodwracalnymi.

Zycze Wam moi Absolwenci, z˙ebyscie korzystali z tychprzywilejów, które zdobywacie z dyplomem i aby obowiaz-ki sprawiały Wam przyjemnos´c samorealizacji.

Zwykle w przemówieniach, przynajmniej w ostatnich la-tach, umieszczalis´my uwagi krytyczne pod adresem KasChorych, Ministerstwa Zdrowia, polityków, co jak Pan´stwodomyslacie sie nie odnosiło z˙adnego skutku, bo to, z˙e chce-my dobrze pracowac´, spełniac´ swa role zawodowa, byc ety-cznym nikogo nie przestraszy i nie wymusi innych działan´,korzystnych dla naszego s´rodowiska. Po prostu nasze intere-sy, lekarzy i urze˛dników sa sprzeczne. Niestety, wielu leka-rzy obejmujac stanowiska urze˛dnicze działa przeciw społe-cznosci lekarskiej – słynny punkt widzenia i siedzenia.

Dlatego chciałbym zwrócic´ sie do Was o solidaryzm za-wodowy, o działalnos´c w samorza˛dzie lekarskim, tak aby onaszych sprawach nie decydowano bez nas.

Drodzy Koledzy!Jest to dzien´, w którym nalez˙y mówic o przyjemnych spra-

wach, dzien´ Waszego s´wieta i Waszego z˙yciowego sukcesu.Piekne w naszej dyscyplinie nauczania jest to, z˙e tak szybko

i spektakularnie sie˛ rozwija. Poste˛py biologii molekularnej,transplantologii otwieraja nowe moz˙liwosci diagnostyczne ilecznicze, pozwalaja na poznanie przyczyn i mechanizmu po-wstawania wielu chorób, s´ledzenie tego poste˛pu i uczestnicze-nie w nim jest prawdziwa przygoda intelektualna.

Za chwile bedziecie mogli przekonac´ sie do jak wysokiejpozycji w naszym zawodzie moz˙na dojsc, gosciem naszejUczelni jest prof. Henri Bismuth – jeden z twórców trans-plantologii. Bedziemy mogli wysłuchac´ Jego wykładu dy-plomowego. Wykłady dyplomowe sa juz tradycja naszegoWydziału, rozpocze˛lismy je 15 lat temu, zawsze staralis´mysie dobierac´ tematy luzno zwiazane z medycyna, aby dac´

absolwentom odetchnac od problematyki naukowej. Liste˛wykładów, tytuły moz˙ecie przestudiowac´ w tradycyjnie wy-dawanej publikacji okolicznos´ciowej, w której znajdziecierówniez swoje nazwiska oraz nazwiska waszych nauczycie-li, aby po latach móc sobie o nich przypomniec´. Dzisiejszywykład o perspektywach transplantologii watroby bedzierównie ciekawy i us´wiadomi, ile jest w naukach medycz-nych do zrobienia. W przyszłos´ci to jest zadaniem dla Wa-szego pokolenia, wchodzacego w z˙ycie zawodowe.

Na koniec, chciałbym Wam podzie˛kowac za te wspólniespedzone 6 lat w murach naszej Uczelni; pogratulowac´ Wamwytrwałosci i motywacji, które doprowadziły do uroczysto-sci, uznajacej Wasze wysokie kwalifikacje dyplomem leka-rza lub lekarza stomatologa.

Prosze was o to, aby kaz˙dy Wasz sukces zawodowy, nauko-wy stawał sie˛ równiez udziałem naszej Alma Mater, o czym nasinformujcie, a my be˛dziemy je s´ledzic z rados´cia nauczycieli,którzy pragna, aby ich uczniowie byli lepsi od nich.

Badzcie kreatywni w swojej pracy naukowej i lekarskiej.Niech chec pomocy choremu wyzwala wasze umieje˛tno-

sci do sprawnego, skutecznego działania.Stawiajcie etyke˛ lekarska na pierwszym miejscu i staraj-

cie sie, aby pacjent Was lubił i ufał Wam.Badzcie tak miłymi lekarzami, jak bylis´cie studentami.

Zycze Wam powodzenia.

Tegoroczni absolwenci

Dziekan I WL prof. W. Glin´ski prezentuje dyplom hc prof.H. Bismutha

Z Zycia Akademii Medycznej

4 Grudzien 2001

Panie Profesorze Henri Bismuth,Panie Dziekanie, Wysoka Rado,Wielce Szanowni Pan´stwo !W dniu dzisiejszym dane nam jest przez˙ywac doniosła

uroczystos´c I Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznejw Warszawie i Oddziału Stomatologii, poniewaz˙ dokonamyaktu promocji lekarzy i lekarzy stomatologów – absolwen-tów tego Wydziału. Jest to wielkie s´wieto Uczelni, gdyz˙Akademia Medyczna w Warszawie nadaje tez˙ najwyzszagodnosc – godnos´c Doktora Honoris Causa uczonemu s´wia-towej sławy : Profesorowi HENRI BISMUTHOWI z Uni-wersytetu Paryskiego.

Szanowni Pan´stwo, dla wiekszosci z Panstwa ta uroczy-stosc jest ostatnim formalnym spotkaniem z Wydziałem,Uczelnia i jej władzami. W dniu dzisiejszym przekazujemyPanstwa pod opieke˛ samorzadowi lekarskiemu z nadzieja, zeoddajemy Was w godne re˛ce, gdzie be˛dziecie traktowani zzyczliwoscia!

W tym waznym dla nas wszystkich momencie, wartochyba jeszcze raz przypomniec´, jaka uczelnie ukonczyli-scie. Akademia Medyczna w Warszawie to uczelnia, któraprzeciez˙ niezle radzi sobie w konkurencji z innymi uczel-niami akademickimi, uniwersyteckimi. Jak wiemy, w ran-kingach ogólnopolskich -od kilku lat – pozostaje w s´cisłejczołówce, zajmuja˛c jednoczes´nie pierwsza lokate wsróduczelni medycznych. Składaja sie na to róz˙ne przyczyny :potencjał naukowo-badawczy, profesjonalna kadra dyda-ktyczna, ale i dotychczasowe osia˛gniecia, osiagniecia na-szych poprzedników, a wie˛c równiez szeroko poje˛ta tra-dycja uczelni.

Tradycja ta sie˛ga przeciez˙ ponad 200 lat, poniewaz˙ w1798 roku powstała w Warszawie pierwsza szkoła chirurgi-czna, a w 1809r. juz˙ pierwsza akademicka uczelnia podnazwa Akademia Lekarska lub Wydział Akademicko-Le-karski. Uczelnia ta była współtworzona przez wielkiego Po-laka, społecznika i humaniste˛ Stanisława Staszica, który tez˙piastował godnos´c – prezydenta Uczelni. Ten wielki czło-wiek, jak wiemy, połoz˙ył olbrzymie zasługi w rozwoju edu-kacji i szkolnictwa wyz˙szego w Polsce. W 1816 roku współ-tworzył Uniwersytet Warszawski, potem pierwsza wyzszaszkołe techniczna, z której powstała Politechnika, a naste˛-pnie rolnicza, z której wyrosła SGGW.

W nawiazaniu do jego zasług powstała inicjatywa budo-wy pomnika Stanisława Staszica, który ma stanac na skwe-rze przed gmachem głównym Politechniki Warszawskiej.Pomnik ten be˛dzie nawiazywał do zasług Staszica w rozwo-ju szkolnictwa wyz˙szego w Warszawie i w Polsce, w tym dopowstania przed 200 laty naszej Uczelni. Mówiac o tradycjinie sposób przemilczec´ uroczystos´ci, która odbyła sie˛ w tejsali z udziałem władz pan´stwowych przed kilku tygodniami.

Poswiecona była ona jubileuszowi 100-lecia naszego naj-starszego szpitala klinicznego – Szpitala Dzieciatka Jezus.Szpital ten powstał w 1901r. i stał sie˛ wówczas najwie˛kszymi najnowoczes´niejszym szpitalem w Polsce. Zawsze nieroze-rwalnie zwiazany z Wydziałem Lekarskim UniwersytetuWarszawskiego, a od 1950r. z Akademia Medyczna w War-szawie, az˙ do wybuchu dosyc´ niefortunnej reformy ochronyzdrowia, kiedy to ówczesny minister sztucznie oderwał szpi-tale od uczelni medycznych stwarzajac olbrzymie zagroz˙e-nie upadku zarówno szpitali, jak i uczelni. Tylko zdecydo-wanie i determinacja władz wszystkich uczelni medycznychw Polsce nie dopus´ciła do tej katastrofy. Reforma jednakodbiła sie zdecydowanie negatywnie na kondycji uczelnimedycznych zaburzajac ich podstawowe funkcje: naukowe,dydaktyczne i diagnostyczno-lecznicze.

Reforma była niezbe˛dna, ale przeprowadzona bez pra-cowników ochrony zdrowia, siłami wyłacznie reformatorównie mogła sie˛ udac. Ekonomizacja procesu leczenia dopro-wadzona została do granicy absurdu. Mało pocieszajacymisa fakty znane z innych krajów, gdzie popełniono podobnebłedy, mozna było przeciez˙ wyciagnac z nich wnioski...Nasuwa sie˛ pytanie, jak długo Polacy musza byc madrzydopiero po szkodzie ?...

Liczymy na obecne kierownictwo Ministerstwa Zdrowiamajac na uwadze plany przywrócenia polityki zdrowotnejpanstwa ! Zywimy takze nadzieje˛ na wsparcie rozwoju wy-zszego szkolnictwa medycznego, przed którym od 2 lat sta-neły wyjatkowo trudne zadania zwiazane z przeje˛ciemkształcenia na poziomie licencjackim kilkunastu nowych za-wodów medycznych.

Rozwój ten jest warunkiem stawianym nam przez Unie˛Europejska i mam nadzieje˛, ze jego realizacja zostanie przyje˛ta.

Akademia Medyczna w Warszawie restrukturyzuje sie˛ iwychodzi naprzeciw tym zadaniom, które przewidzielis´my izostały one uwzgle˛dnione w planach rozwoju uczelni; powtó-rze – rozwoju uczelni a nie redukcyjnej restrukturyzacji, którabyła nam proponowana. Niestety pomysł ten czasami wraca.

Szanowni Pan´stwo, ale Wy dzisiaj rozpoczynacie prace˛ wramach jednego z najpie˛kniejszych zawodów s´wiata, zawo-du lekarza, lekarza stomatologa. Stoi przed Pan´stwem wiel-kie wyzwanie i z˙yciowa szansa, jaka jest niesienie pomocycierpiacym, zwracajacym sie do Was.

Wspomniałem o tradycji naszej uczelni, o tradycji na-uczania medycyny w Warszawie i w Polsce, która nawiazujedo uniwersalnych wartos´ci i praw przyjetych juz w staroz˙yt-nosci, a przekazanych nam przez Hipokratesa. Esencje˛ tychzasad wypowiecie za chwile˛ w słowach przysie˛gi lekarskiej,która bedzie Was obowiazywała przez całe z˙ycie i nikt inigdy nie bedzie mógł zwolnic´ z niej zadnego lekarza, niko-go z Was.

Przemówienie Rektora AMprof. J. Piekarczyka

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 5

A teraz pozwólcie Pan´stwo, ze przywołam kilka wypo-wiedzi i po prostu faktów z z˙ycia naszych wybitnych na-uczycieli, profesorów medycyny, niekwestionowanych au-torytetów moralnych i zawodowych. Ale zanim sie˛ posłuzeich cytatami chciałbym powiedziec´, ze jednym z rutyno-wych „tematów zaste˛pczych”, które skupiały uwage˛ społe-czenstwa na słuz˙bie zdrowia, na lekarzach, był zawsze prob-lem korupcji, rzekomo nagminnego łapownictwa... Miał onodwracac´ uwage ludzi od polityki i od niepowodzen´ gospo-darczych, kiedy zachodziła taka potrzeba.

Pamietajcie Pan´stwo o tym, jez˙eli bedzie (a be˛dzie napewno) sie˛ ten temat pojawiał. Byc´ moze wielokrotnie przezokres Pan´stwa długiego z˙ycia zawodowego. A teraz propo-nuje, abyscie zechcieli Pan´stwo posłuchac´ krótkiego frag-mentu wypowiedzi wielkiego Profesora, naszego byłego re-ktora prof. Jana Nielubowicza. Cytuje˛: „ Byłem jednym ztych lekarzy, który nie chciał brac´ pieniedzy od pacjentówani przed, ani potem, ani za operacje˛, ani za konsultacje˛. Alekazdy chciał dziekowac. Na poczatku starałem sie˛ namawiac´ludzi, aby dawali na sierocin´ce, na biedne dzieci. Ale oni niechcieli dawac´ dzieciom, tylko mnie. Potem nie wiedziałemco robic z tymi prezentami, kwiatami. Próbowałem z tymwalczyc i odsyłac prezenty. Szybko skapitulowałem. Pomy-slałem, ze to niedorzeczne. Chory przynosi cos´, a ja musze˛isc na poczte˛, stac w kolejce, wysyłac´. Powiedziałem, nie.To niech on juz˙ zostawia skoro musi, ja nie mam siły aniczasu, aby odsyłac´. Poza tym, ktos´ słusznie zauwaz˙ył, zejesli pacjenci przynosza lekarzowi kwiaty, jakies´ prezenty,to znaczy, z˙e on nie bierze pienie˛dzy!

Wtedy jeszcze nie rozumiałem, z˙e człowiek czuje we-wnetrzna potrzebe˛ odwdzieczenia sie˛, podziekowania. Cza-sami jest to butelka alkoholu, kwiaty, a czasami us´cisk dłoni.Miałem wiele takich zdarzen´, ale pamie˛tam jednego z moichchorych z rakiem przełyku. Po operacji jego z˙ona przynosimi pieniadze. Nie chciałem przyjac. Przyszła naste˛pny raz iprosiła „Niech Pan przyjmie, bo maz jest przekonany, z˙e Pango nie bedzie dobrze leczył”. Poradziłem, z˙eby zabrała pie-niadze, a me˛zowi powiedziała, z˙e wziałem. To jest jeden zprymitywnych sposobów mys´lenia: jak nie zapłace˛, niczegonie dostane˛. Czasami jednak ludzie przychodza do mnie powielu, po 20 latach.”

Posłuchajcie Pan´stwo jeszcze refleksji dos´wiadczonego,warszawskiego lekarza kardiochirurga – prof. Wacława Sit-kowskiego na temat innych problemów współczesnej medy-cyny i lekarzy... „ Obserwujemy wielki poste˛p medycyny,uzyskuje sie˛ coraz lepsze wyniki leczenia , ale nawet najle-piej leczony, wyleczony pacjent cze˛sto nie jest zadowolony,jesli nie miał wokół siebie ciepłych uczuc´, lekarza przyjacie-la, który dzielił z nim troski i nadzieje”. Na pytanie „Czychirurg moze intensywnie przez˙ywac emocje zwiazane zzyciem i smiercia swoich pacjentów? Profesor odpowiedział:„Oczywiscie – moz˙e, nie na sali operacyjnej, nie przy pa-cjencie, nie w pokoju lekarskim. Ale w domu nas to pre˛dzej,czy pózniej dopada”.

Pozwólcie Pan´stwo, ze posłuz˙e sie cytatem z wypowiedzi

obecnego w tej sali prof. Tadeusza Tołłoczko – znakomitegolekarza, profesora i rektora naszej Uczelni. Cytuje˛: „ Srodo-wisko lekarskie jednoznacznie pote˛pia wszelkie przypadkizaniedbania i zaniechania w procesie leczenia z istotnymjednak zastrzez˙eniem, z˙e błedu w organizacji ochrony zdro-wia nie bedzie sie nazywac´ i traktowac jako lekarskie zanie-dbanie czy zaniechanie. Sa to róznice oczywiste, choc´ dlaniewtajemniczonych, jak sie˛ okazuje, zupełnie niedoste˛pne.A poza tym łatwiej i wygodniej czasem przedstawic´ sprawejako przewinienie lekarza, niz˙ ujawnic bład organizacyjny,czy błedna decyzje polityczna.

Lekarze osa˛dzaja sie znacznie cze˛sciej i znacznie suro-wiej, niz osadza ich opinia publiczna czy prawnicy. Te,według własnej oceny, niedoskonałos´ci staja sie czasamiprzyczyna dozywotniej, moralnej, psychologicznej orazintelektualnej udre˛ki lekarza. Watpliwosci i rozterki doty-czace słusznos´ci podjetej lekarskiej decyzji towarzysza leka-rzowi nieraz przez wszystkie dni jego zawodowej kariery”.

Szanowni Pan´stwo, przedstawiłem te głe˛bokie wypowiedziniewatpliwych autorytetów, wielkich lekarzy, abys´cie w swychrozterkach u progu waszej drogi zawodowej pamie˛tali, ze nietylko Wy – kazdy lekarz ma i miał be˛dzie trudne chwile. Prosze˛jednak, abys´cie podchodzili do nich konstruktywnie, optymi-stycznie, w sumie od tego zalez˙y Wasz los, los Waszych cho-rych i postep w medycynie. Watpliwosci miec mozna, nawetnalezy, ale nigdy nie moz˙na dopus´cic, aby one obezwładniałynas, a nawet zmniejszały nasza aktywnosc.

Mówie o tak powaz˙nych i tak waz˙nych sprawach, a tugrudzien, koniec roku, s´wieta... Pozwólcie, z˙e zakon´cze mo-ja wypowiedz fragmentem wiersza zwiazanego ze S´wietamiBozego Narodzenia.

„Usmiechamy sie do Swietego Mikołaja, któregochciano zastapic Dziadkiem Mrozem, ale sie˛ nie udało.

Usmiechamy sie do pierwszej gwiazdki na niebie, cho-ciaz tyle gwiazd i mozna sie pomylic, która pierwsza aktóra ostatnia.

Usmiechamy sie do choinki...Usmiechamy sie do trzech medrców po kolei, do kaz-

dego inaczej. Do tego, który przynosi złoto – najczulej, dotego, który przyniósł kadzidło – srednio na jeza, do tego,który przyniósł mirre˛ – półgebkiem, bo mirra przypomi-na gorzkie lekarstwo.

Usmiechamy sie do Jezusa, który nie miał nawet M-1 ibył bez dachu nad głowa˛. Ciekawe, ze wszyscy w stajencebetlejemskiej sa bez centralnego ogrzewania i bez fira-nek w oknie, a sa˛ pogodni.

Wzruszajace jest to, z˙e Swieta Bozego Narodzenia nawetw najgorszych latach wojennych, okupacyjnych wnosiły za-wsze spokój i rados´c, budziły nadzieje˛...”.

Szanowni Pan´stwo!Niech przyniosa i teraz, wszystkim nam, pokój rados´c i

nadzieje. Niech przyniosa równiez w Ameryce, w Afganista-nie i w Betlejem.

Wszystkiego najlepszego na S´wieta, na Nowy Rok i nacałe zycie zawodowe.

Z Zycia Akademii Medycznej

6 Grudzien 2001

LAUDACJA

Prof. dr hab. med. Marek Krawczyk

Monsieur le Professeur BismuthMonsieur Jean Favero,Magnificencjo,Panie Dziekanie,Wysoki Senacie,Szanowni Pan´stwo,Drodzy Koledzy,

Let me begin today’s laudation in English.The Senate of Medical University of Warsaw is delighted

to confirm that on 26th of November, 2001, the title of

DOCTOR HONORIS CAUSA OF MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW

is to be bestowed upon Professor Henri Bismuth inrecognition of the outstanding accomplishments of the di-stinguished Professor Bismuth in the field of liver surgeryand transplantation as well as his significant contributions tothe life and achievements of the medical community, in thefield of hepato-biliary surgery and liver transplantation inPoland.

Now I turn to Polish.

Postepowanie o nadanie zaszczytnego tytułu Doktora Ho-noris Causa Profesorowi Henri Bismuthowi zostało wszcze˛-te przez Dziekana I Wydziału Lekarskiego Akademii Medy-cznej w Warszawie na wniosek ówczesnego KierownikaKliniki Chirurgii Ogólnej i Chorób Watroby Profesora An-drzeja Karwowskiego.

Henri Bismuth, M.D., F.A.C.S.Profesor Uniwersytetu Paryz ˙ XI Południe

Kierownik Kliniki Chirurgii Watroby i DrógZółciowych

oraz Transplantacji Watroby Szpitala Paul Broussew Villejuif we Francji

Doktor Honoris Causa Akademii Medycznej w Warszawie

Profesor M. Krawczyk wygłasza Laudacje˛

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 7

Niezwykle pozytywne recenzje dorobku i osia˛gniec na-ukowych przedstawili Radzie I Wydziału Lekarskiego Aka-demii Medycznej w Warszawie:

1. Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Tołłoczko – KierownikKatedry i Kliniki Chirurgii Naczyn´ i Transplantologii Aka-demii Medycznej w Warszawie.

2. Prof. dr hab. n. med. Wojciech Gacyk – KierownikKatedry i Kliniki Chirurgii Akademii Medycznej w Gdan´-sku.

3. Prof. dr P. John Roberts – Profesor Chirurgii Uniwer-sytetu w San Francisco, Kalifornia – Kierownik ProgramuTransplantacji Watroby w Uniwersytecie w San Francisco.

W dniu dzisiejszym mnie, naste˛pcy zmarłego ProfesoraAndrzeja Karwowskiego, podczas uroczystej promocji przy-padł honor przedstawienia zasług i sylwetki naukowej nowe-go Doktora Honoris Causa naszej Alma Mater.

Zyciorys

Profesor Henri Bismuth urodził sie˛ w 1934 roku w Tuni-sie w Tunezji. Po ukon´czeniu studiów lekarskich odbył staz˙w szpitalach paryskich.

W 1961 roku rozpoczał kariere akademicka, poczatkowow Zakładzie Anatomii Prawidłowej, a póz´niej w KliniceChirurgii i Zakładzie Chirurgii Dos´wiadczalnej. Stopien´ do-ktora medycyny uzyskał w 1963 roku, w 1970 został profe-sorem, w 1980 profesorem nadzwyczajnym, a w 1984 profe-sorem zwyczajnym. Od 1970 roku jest kierownikiem KlinikiChirurgii Watroby i Dróg Zółciowych oraz TransplantacjiWatroby Szpitala Paul Brousse, Villejuif pod Paryz˙em. Wlatach 1978 -1995 był przewodniczacym Rady Naukowejtego Szpitala. Z tym szpitalem jest zwiazana wiekszosc do-konan i osiagniec naukowych Prof. Henri Bismutha.

Od 1978 roku jest profesorem Uniwersytetu Paryz˙ XIPołudnie, gdzie wykonał wie˛kszosc swoich prac dos´wiad-czalnych w Zakładzie Chirurgii Dos´wiadczalnej w SzpitaluKremlin Bicetre, którego jest kierownikiem. Równiez˙ w ra-mach pracy akademickiej był w latach 1978 – 1983 kierow-nikiem Grupy Badan´ Naukowych Chirurgii Watroby.

Dorobek naukowy

Działalnosc naukowa Profesora H. Bismutha jest niezwy-kle obszerna i obfita. Przez wiele kolejnych lat skupiała sie˛na kluczowych zagadnieniach chirurgii dróg z˙ółciowych,watroby i transplantacji tego narza˛du. Był i jest prof. HenriBismuth niezwykle konsekwentny w podejmowaniu kolejnopo sobie trudnych i nierozwiazanych do tego czasu tematów,a prace jego stały sie˛ etapami rozwoju chirurgii watroby idróg zółciowych na s´wiecie. W latach pie˛cdziesiatych iszescdziesiatych profesor H. Bismuth zajmował sie˛ główniepatologia i chirurgia dróg zółciowych, trzustki i układu wrot-

nego. Przygotował wiele prac dos´wiadczalnych, szczególniezajmujacych sie unaczynieniem watroby oraz operacyjnychmetod wytwarzania odpływu krwi z łoz˙yska wrotnego. Ba-dania dos´wiadczalne profesora H. Bismutha wniosły wielenowego w zrozumienie zmian fizjologicznych, jakie zacho-dza w watrobie po wytworzeniu zespolen´ odbarczajacychukład wrotny. Ogłoszone przez profesora H. Bismutha stu-dia nad anatomia naczyniowa watroby dały podstawy roz-wojowi chirurgii resekcyjnej watroby. Prace te stały sie˛ waz-na kontrybucja do powstania i rozwoju anatomii chirurgicz-nej watroby. Niezwykle istotnym osia˛gnieciem było wpro-wadzenie do chirurgii operacji anatomicznego, segmentar-nego wyciecia watroby. Prace dotyczace segmentarnych wy-ciec watroby, wówczas nowatorskie, sa nadal klasyczna le-ktura kazdego chirurga watroby. W całej współczesnej lite-raturze chirurgicznej ta operacja jest zwiazana z jego imie-niem. Prof. Henri Bismuth był jednym z pierwszych naswiecie, który wprowadził s´ródoperacyjne badanie anatomi-czne watroby za pomoca ultrasonografii. Dzie˛ki niemu stałosie ono czescia armamentarium chirurgii watroby. Naste˛-pnym, niezwykle waz˙nym wkładem profesora H. Bismuthado chirurgii sa jego badania i osia˛gniecia w leczeniu nowo-tworów dróg z˙ółciowych. Był on jednym z pierwszych chi-rurgów na s´wiecie, którzy wprowadzili operacje resekcyjnew leczeniu chorych na raka wne˛ki watroby, umiejscowione-go w miejscu spływu przewodów z˙ółciowych. Opracowałwłasny podział tych nowotworów, który został powszechniezaakceptowany i jest obecnie stosowany przez wszystkichchirurgów na całym s´wiecie i okres´lany jego nazwiskiem.Najwieksze jednak zasługi ma profesor H. Bismuth w roz-woju transplantacji watroby, której był w Europie pionieremi czołowym wykonawca. Pierwsze doniesienia dotyczyły wlatach siedemdziesiatych wszczepienia „watroby pomocni-czej” u chorych z ostra niewydolnos´cia watroby. Juz˙ odkonca lat siedemdziesiatych pojawiaja sie coraz liczniejszedoniesienia z jego os´rodka o coraz wie˛kszej liczbie trans-plantacji watroby wykonywanych z powodzeniem w Szpita-lu Paul Brousse. Osia˛gniecia kliniczne i badania kliniczno-doswiadczalne w zakresie techniki i patofizjologii transplan-tacji watroby sa niewatpliwie wiodacym osiagnieciem pro-fesora H. Bismutha. Jest jednym z najbardziej dos´wiadczo-nych na s´wiecie transplantologów watroby nie tylko z powo-du liczby i wyników wykonanych przeszczepien´, ale przedewszystkim przez torowanie drogi do bezpiecznego wykony-wania tego zabiegu. Do sukcesu przyczyniło sie˛ stałe dosko-nalenie metod badania i techniki tego procederu wykazane wsetkach ogłoszonych prac. W kaz˙dej z nich jego wkład wnauke swiatowa jest wiecej niz znaczacy.

Doskonała znajomos´c anatomii watroby szybko pozwoli-ła zrozumiec´ prof. Henri Bismuthowi, z˙e watroba, mimo z˙ejest pojedynczym organem, moz˙e po pobraniu od dawcyzmarłego ratowac´ zycie dwóch chorych z niewydolnos´ciawatroby. Dlatego tez˙ od poczatku stał sie prof. Henri Bis-muth wielkim zwolennikiem split liver transplantation. Po-dział watroby pozwala wykorzystac´ prawy płat do prze-

Z Zycia Akademii Medycznej

8 Grudzien 2001

szczepu u osoby dorosłej, a lewe segmenty dla dziecka. Dodzisiaj pozostaje prof. Henri Bismuth wielkim ore˛downi-kiem tej mysli i stale powtarza, z˙e watroba nie jest pojedyn-czym narzadem.

Stosunkowo niedawno obiegła s´wiat inna informacja,której autorstwo powstało w Paul Brousse Hospital, a twórca˛tego szczególnego zabiegu był prof. Henri Bismuth. Jednawatroba pobrana od dawcy zmarłego mogła uratowac´ zycieczworgu chorych – tzw. domino liver transplantation.

Oprócz tych trzech głównych osia˛gniec (resekcja, rakiwneki watroby i transplantacja) pozostałe prace dotycza˛wielu zagadnien´ chirurgii ogólnej. Uwzgle˛dniaja leczenie irozpoznawanie wszystkich rodzajów nowotworów watrobyoraz zmian ogniskowych watroby, przewlekłych chorób wa-troby szczególnie marskos´ci, obrazen pourazowych watrobyłacznie z uszkodzeniami naczyn´ okołowatrobowych, którestanowia jeden z najtrudniejszych problemów traumatologii.

Podsumowujac nalezy stwierdzic, ze Profesor H. Bismuthjest wybitnym chirurgiem francuskim, jednym z niewielu naswiecie najlepszych znawców i twórców nowoczesnej chi-rurgii i transplantologii watroby, o niekwestionowanym au-torytecie. Jest kierownikiem os´rodka naukowego wiodacegow chirurgii i przeszczepianiu watroby, leczeniu nowotwo-rów dróg zółciowych oraz w badaniach naukowych zwiaza-nych z tymi zagadnieniami.

Prof. Henri Bismuth swoje mys´li zawarł w 574 oryginal-nych pracach i 158 rozdziałach w ksiazkach.

Członkostwo w Towarzystwach Naukowych

Dowodem mie˛dzynarodowego uznania dla osia˛gniec ipozycji w swiecie naukowym jest fakt, z˙e profesor H. Bis-muth jest członkiem 5 renomowanych towarzystw nauko-wych francuskich i 29 prestiz˙owych towarzystw naukowychmiedzynarodowych, z których 17 przyznało mu członko-stwo honorowe.

Jest równiez˙ członkiem 29 komitetów redakcyjnych cza-sopism o zasie˛gu miedzynarodowym, ws´ród których znajdu-ja sie wszystkie najwaz˙niejsze z dziedzin, którymi sie˛ zaj-muje i w których przedstawiał swe dos´wiadczenie, opinie ipoglady naukowe.

Profesor Henri Bismuth otrzymał godnos´c Doctora Hono-ris Causa trzech waz˙nych uniwersytetów europejskich: wTurynie we Włoszech oraz Porto i Coimbrze w Portugalii.

Zwiazki z Polska

Zwiazki profesora H. Bismutha z Polska sa wazne i owoc-ne. Pod jego kierownictwem w Szpitalu Paul Brousse wParyzu doskonaliła sie˛ w chirurgii watroby i transplantacjitego narza˛du grupa lekarzy z Kliniki Chirurgii Ogólnej iChorób Watroby, Katedry Anestezjologii i Zakładu Anato-mii Patologicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Pro-

fesor H. Bismuth podjał sie kompleksowego przygotowaniawieloosobowego zespołu do przeszczepiania watroby wwarszawskim os´rodku skupionym wokół Kliniki ChirurgiiOgólnej i Chorób Watroby. W tym okresie problem prze-szczepienia watroby u osób dorosłych był w Polsce w impa-sie. Kilka osrodków bezskutecznie podejmowało próby wy-konywania tej procedury. Przygotowanemu przez profesoraH. Bismutha zespołowi naszych lekarzy udało sie˛ uzyskac´przełom. W naszym Wydziale powstał wiodacy w Krajuosrodek nie tylko chirurgii watroby, ale takz˙e przeszczepia-nia tego narza˛du. W ten sposób profesor H. Bismuth przy-czynił sie do uzyskania sukcesu naszego Wydziału i całejnaszej Uczelni, wyróz˙niajacego nas spos´ród innych i przy-noszacego chwałe˛ i korzysci. Wkład profesora we wdroz˙e-nie transplantacji watroby w Polsce jest i pozostanie nieoce-niony, a nie powinien byc´ niedoceniony. Profesor H. Bis-muth przyjechał do Polski na zaproszenie Polskiej AkademiiNauk, wygłaszał referaty i wizytował Klinike˛ ChirurgiiOgólnej i Chorób Watroby w Szpitalu przy ul. Banacha.

Wnioski recenzentów

Wszyscy recenzenci popieraja wniosek o nadanie profe-sorowi H. Bismuthowi godnos´ci Doktora Honoris Causanaszej Uczelni. Na godnos´c zasługuje jako wielki chirurg iuczony o s´wiatowej sławie i ogromnych osia˛gnieciach orazczłowiek zasłuz˙ony dla naszej Uczelni. Zaliczenie go wpoczet Doktorów Honoris Causa be˛dzie niewatpliwie zwia-zane z dalszym podnoszeniem prestiz˙u naszej Alma Mater.

Prof. Tadeusz Tołłoczko napisał: „Wyraz˙am głebokie prze-konanie, z˙e przyznanie Panu Profesorowi Henri Bismuthowinajwyzszej godnos´ci naszej Uczelni, jaka jest tytuł DoktoraHonoris Causa ma szczególne uzasadnienie ze wzgle˛du na jegonaukowy dorobek i zasługi zarówno dla chirurgii s´wiatowej,jak i polskiej. Jego obecnos´c w gronie Doktorów Honoris Cau-sa naszej Uczelni przyniesie nam zaszczyt”.

Prof. Wojciech Gacyk: „Prof. Henri Bismuth jest s´wiato-wym autorytetem w chirurgii i transplantacjach watroby.Jego prace wnosiły i wnosza nowoczesna wiedze, zapładnia-ja nowymi myslami, a jednoczes´nie daja wspaniałe rozwia-zania naukowe. Zasługi dla polskiej transplantologii, aszczególnie dla Akademii Medycznej w Warszawie w pełniupowazniaja do poparcia wniosku o przyznanie Prof. H.Bismuthowi zaszczytu Doktora Honoris Causa.”

Prof. John P. Roberts „Prof. Henri Bismuth nalez˙y oboktakich chirurgów, jak Dr Thomas Starzl i Sir Roy Calne donajznakomitszych postaci chirurgii watroby i przeszczepia-nia watroby w swiecie. Doceniajac Jego zasługi dla s´wiato-wej chirurgii i transplantologii oraz dla rozwoju przeszcze-piania watroby w Polsce mam pełne podstawy do najwy-zszej rekomendacji kandydatury Prof. Henri Bismutha dogodnosci Doktora Honoris Causa.”

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 9

CURRICULUM VITAENAME Henri Bismuth, M.D.,

ADDRESS Department of SurgeryHospital PAUL BROUSSE14, Av. P.V. Couturier94800 VILLEJUIF, FRANCE

HOME 22, bld Kellermann75013 PARIS, France

BIRTHDATE January 5, 1934

PLACE OF BIRTHDATE Tunis, Tunisia

CITIZENSHIP France

MARITAL STATUS Married to Pascale Walbaum, M.D.

CHILDREN Anne, Camille, David-Henri, Lea

EDUCATION AND TRAININGa) Hospital careerExterne (Paris Hospitals)1954Intern (Paris Hospitals)1956Senior Resident (Paris Hospitals)1963Surgeon (Paris Hospitals)1970Chief of Service (Paris Hospitals)1977

b) University careerAnatomy aid1961Anatomy demonstration1962M.D.1963Senior Resident1963Assistant Professor1970Professor (2nd grade)1980Professor (1st grade)1984Professor (Exceptionnel grade)1999

MAIN FIELDS OF RESEARCH AND STUDY

Surgery of liver, biliary tract, pancreas and portal hyper-tension

Experimental research, portal hypertension, hepatic re-section, hepatic transplantation

TEACHING ACTIVITIES

Professor of Surgery at the Faculty of Medicine KremlinBicetre, Paris South University.

Two courses are organized annually in the Department:Clinical course on Hepato-Biliary SurgeryExperimental course on liver and portal surgery in the rat

ADMINISTRATIVE ACTIVITIES

Head of Department of Surgery at Hospital Paul Brousse,Villejuif

Director of the Department of Experimental Surgery ofthe Faculty (Paris XI)

President of the Medical Board of Hospital Paul Broussefrom 1978 to 1995.

Member of the Board of Directors of Association ClaudeBernard.

UNIVERSITY HONORARIES

Doctor Honoris Causa of the University of Torino, Italy.Doctor Honoris Causa of the University of Porto, Portugal.Doctor Honoris Causa of the University of Coimbra, Po-

rtugal.Honorary Member of the Royal College of Surgeons of

Ireland.Honorary Member of the Royal College of Surgeons of

Edinburgh.Honorary Member of the American College of Surgeons.Honorary Member of the American Surgical Association.

RESEARCH TITLES

Director of the Department of Experimental Surgery,University Paris South, Hôpital Kremlin Bicetre (Since1978)

Z Zycia Akademii Medycznej

10 Grudzien 2001

Director of Unit 17 of INSERM, Hepatic Surgery Re-search Group (1978-1983)

Director of the Hepatobiliary Surgery and Liver Trans-plant Unit (Laboratory Faculty B1)

AWARDS

1987 Surgikos Lecture, Liverpool1987 Abraham Colles Lecture, Dublin1988 Lichfield Lecture John Radcliff Hospital, Oxford1991 First Annual Alva P. Shepard Lecture, Dallas1991 Visiting Professor Lecture, Ann Arbor1991 The Fifteenth Annual Leon Ginzbourg Lecture,

New York1991 Edward P. Richardson Lecturer, Boston1991 Hunter H. Sweaney Lecturer, Durham1993 Sir Peter Freyer Memorial Lecture, Galway1994 The Jones Lecture, Cleveland1994 The 62nd E. Starr Judd-Lecture, Minneapolis1994 1994 Alex Simpson-Smith Memorial Lecture, Lon-

don1995 1995 Bengt Ihre Award, Stockholm1996 1996 Walters Professor of Surgery, Rochester1996 Pr H. Bismuth Transplant Fellows Symposium,

Scottdale1996 Dumont Visiting Professorship, Los Angeles1997 St Vincents Hospital Thomas Nealon Guest Lectu-

rer, New York1997 Nu Sigma Nu Lecture, New Orleans1998 Annual Thomas E. Starzl Transplant Lectureship,

Pittsburgh1999 Gimbernat Prize, Barcelona2000 Award of the International Liver Transplantation

Society

MEDICAL SOCIETIES

a) FranceAcademie de ChirurgieFrench Association of Surgery (President of the French

Congress of Surgery in 1997)French Gastroenterological SocietyFrench Association of Hepato-Biliary Surgery and Liver

Transplantation (President from 1987 to 1997)French Association for the Study of the Liver

b) AbroadDoctor Honoris Causa, University of Torino, ItalyDoctor Honoris Causa, University of Porto, PortugalDoctor Honoris Causa, University of Coimbra, PortugalHonorary Member of the American Surgical AssociationMember of the European Surgical Association (President

1993-1996)Member of the International Surgical GroupHonorary Fellow of the American College of Surgeons

Honorary Fellow of the Royal College of Surgeons ofIreland

Honorary Fellow of the Royal College of Surgeons ofEdinburgh

Honorary Member of the German Surgical SocietyHonorary Member of the Association of Surgeons of Gre-

at Britain and IrelandHonorary Member of the British Society of Gastroente-

rologyHonorary Member of the Asian Surgical AssociationHonorary Member of the Royal Society of Surgery of

BelgiumHonorary Member of the Society for Surgery of Alimen-

tary TractHonorary Member of the Eastern Surgical SocietyHonorary Fellow of the American Institute of Ultrasound

in MedecineHonorary Member of the Sociedade Portuguesa de CirurgiaHonorary Member of the Academia Argentina de CirugiaHonorary Member of the Sociedad Cubana de CirugiaHonorary Member of the Union Medica Franco PeruanaHonorary Member of the Sociedad de Cirugia del UruguayMember of the International Association for the Study of

the LiverAssociate Fellow of the Italian Surgical SocietyFellow of the International Society of Surgery(Member of Executive Council 1974-1978)Fellow of the Collegium Internationale Chirurgia Digestivae(Member of the International Scientific Committee 1984)Member of the International Hepato-Biliary Pancreatic

Association(President of the Congress 1982, President of the Associa-

tion 1984).Member of the Advisory Board for the Ortho Biotech

Transplant Institute (New Jersey)Member of the European Society for Organ TransplantationMember of the European Liver Transplant AssociationMember of the American Association for the Study of

Liver DiseasesMember of the European Digestive Surgery

EDITORIAL BOARDS

Annals of Surgery (Chief Editor for the publication of theEuropean Surgical Association)

American Journal of SurgeryClinical TransplantationHepato-GastroenterologySurgery Today, The Japanese Journal of SurgeryTransplant InternationalEncyclopedie Medico-ChirurgicaleEditions de InterligneGastroenterologie Clinique et BiologiqueMedecine et Chirurgie DigestivesAnnales de Chirurgie

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 11

Il Giornale di ChirurgiaRevista Colombiana de CirugiaInternational Hepatology CommunicationsTrasplantes (Official publication of the Argentinian So-

ciety of Transplantation)Medicina ModernaLiver Transplantation and SurgeryAbstractUnivers SanteCurrent Opinion in Organ TransplantationRéseaux HEPATITESThe Journal of Gastrointestinal SurgeryEuropean Journal of Surgical OncologyLangenbecks Archives of SurgeryGraftJournal de ChirurgieAnnales Chirurgiae et GynaecologiaeUltrasonology for Surgeons and image guided proceduresAnnals of Cancer Research and Therapy

Original publications: 574

Chapters in collective works : 158

The most important ones are:

1. Bismuth H., Azoulay D., Samuel D., Reynes M., Gri-mon G., Majno P., Castaing D.: Auxiliary partial orthotopicliver transplantation for fulminant hepatitis. The Paul Bro-usse experience. Ann. Surg., 1996, 224, 712 – 726

2. Adam R.,Bismuth H., Castaing D., Waechter F., Navar-ro F., Abascal A., Majno P., Engerran I. Repeat hepatectomyfor colorectal liver metastases. Ann. Surg., 1997, 225, 51-62

3. Majno P.E., Adam R., Bismuth H., Castaing D., AricheA., Krissat J., Perrin H., Azoulay D. : Influence of preopera-tive transarterial lipiodol chemoembolization on resectionand transplantation for hepatocellular carcinoma in patientswith cirrhosis. Ann. Surg., 1997, 226, 688 – 703

4. Castaing D., Azoulay D., Fecteau A.H., Bismuth H. :Implantable hepatic arterial infusion device: placement wit-hout laparotomy via an inercostal artery. J Am Coll Surg.,1998, 187, 565 – 568.

5. Bismuth H., Krissat J. : Choledochal cystic malignan-cies. Ann. Oncol., 1999, 10 (suppl 4), 94-98

6. Azoulay D., Samuel D., Castaing D., Adam R., Ada-mus D., Said G., Bismuth H. Domino liver transplants formetabolic disorders: experience with familial amyloidolicpolyneuropathy. J. Am. Coll. Surg., 1999, 189, 584 – 593.

PRZESZCZEPIANIE WATROBYPrzeszłos c, terazniejszos c i przyszłos´c

Prof. Henri Bismuth

W artykułach dotyczacych prze-szczepiania watroby bardzo cze˛stowyrazany jest pogla˛d, iz modalnos´ctego typu leczenia zmienia sie˛ nie-przerwanie od 40 lat, czyli od chwilijego narodzin. Rzeczywis´cie, takaopinia jest w pełni uzasadniona, bo-wiem transplantacja watroby rozwijasie nieustannie i kaz˙de historycznespojrzenie jest niczym innym niz˙ re-trospekcja opisujaca najnowszeosiagniecia.

Prof. H. Bismuth konsultuje chora z ostra niewydolnos´ciawatroby. Obok: doc. P. Nyckowski, prof. B. Michałowicz,tyłem stoi prof. M. Krawczyk

Z Zycia Akademii Medycznej

12 Grudzien 2001

Przeszczepianie watroby – przeszłos ´cTrzy etapy warte przypomnienia

Etap pierwszyPrzeszczepienia watroby ze zwłok, najwaz˙niejsze daty:1963: pierwsze przeszczepienie watroby u człowieka

(Thomas Starzl, USA)1964: pierwsze przeszczepienie watroby we Francji1978: pierwsze przeszczepienie u chorego na marskos´c

wspomagajacej watroby dziecka jako narza˛du dodatkowegoułozonego heterotopowo (heterotopic auxillary transplanta-tion)

1980: wykorzystanie jako przeszczepu heterotopowegozmniejszonej watroby dawcy dorosłego (wskazanie – fulmi-nant hepatitis)

1981: pierwsze ortotopowe przeszczepienie zmniejszonejwatroby od dawcy dorosłego (reduced graft) dla pediatry-cznego biorcy (operacja wykonana po raz pierwszy w s´wie-cie w szpitalu Paul Brousse.

1984: wprowadzenie cyklosporyny. Udoskonalenie tech-

niki chirurgicznej powoduje dynamiczny wzrost liczby prze-szczepien´. W 1977 r. wykonano w Europie 22 transplantacjewatroby, a w 1997 roku juz˙ 3696.

Etap drugi

W 1988 r. w Niemczech i we Francji dwie niezalez˙negrupy chirurgów dokonały rozdzielenia pobranej do prze-szczepienia watroby dla dwóch biorców (split liver trans-plantation). Było to podyktowane brakiem wystarczajacejliczby dawców.

Etap trzeci

Przeszczepienie od z˙ywego dawcy (living related livertransplantation) (1989).

Brazylia, Australia i USA były pionierami tej nowej me-tody, która od tego czasu została przeje˛ta przez inne pan´-stwa, w tym Francje˛.

Przeszczepienia watroby – teraz ´niejszos cZ punktu widzenia immunologii watroba jest najlepiej

tolerowanym z przeszczepianych narza˛dów. Po kilku latachod transplantacji dawki leków immunosupresyjnych sa zna-cznie zmniejszone, zwłaszcza leków steroidowych. Ostreodrzucania czy posocznica stały sie˛ rzadkim zjawiskiem.Zgodnie z europejskim rejestrem przez˙ycie wsród pacjentówz przeszczepiona watroba wynosi: 5 lat 75%, 8 lat – 68% (na22 089 chorych).

Jednoczes´nie jakosc zycia pacjentów po transplantacjachjest zwykle bardzo dobra, zwłaszcza w porównaniu z chory-mi po przeszczepieniach innych narza˛dów. Niezalez˙nie odtych wyników, liczba doste˛pnych organów od zmarłychdawców we Francji osia˛gneła stały poziom pomie˛dzy 650 a750 w ciagu roku, a pomimo to lista wskazan´ do transplanta-cji ciagle rosnie. Szacuje sie˛, iz we Francji jest ok. szes´csettysiecy pacjentów zaraz˙onych wirusem zapalenia watrobytypu C, z których u stu pie˛cdziesieciu tysiecy rozwinie sie wprzyszłosci marskos´c watroby. Chorzy ci w dłuz˙szej perspe-ktywie moga byc kandydatami do przeszczepienia narza˛du.U 50% z tych chorych rozwinie sie˛ rak watrobowokomórko-wy, który powinien byc´ wykryty w mozliwie najwczes´niej-szym stadium, a chorych tych nalez˙y leczyc przeszczepie-niem narzadu. Z tego wynika, z˙e na liscie oczekujacych dotransplantacji w cia˛gu naste˛pnych 20 lat moz˙emy spodzie-wac sie ok. 75 tys. nowych chorych. Wiadomo, z˙e istniejajeszcze inne wskazania do przeszczepienia watroby. I towszystko w obliczu braku dawców organów. Głównym pro-blemem dzisiejszej transplantologii jest brak narzadów do prze-szczepienia i co sie˛ z tym wiaze zbyt mała liczba zabiegów w

stosunku do potrzeb. Stanowi to o złym rokowaniu dla cho-rych z niewydolnos´cia watroby. Podstawowym rozwiaza-niem jest dazenie do przeszczepienia narza˛dów jak najwie-kszej liczbie chorych. Istnieje kilka moz˙liwych rozwiazantego problemu, a my pokrótce przedyskutujemy cztery znich.

1. Zwiekszenie liczby dawców

We Francji rocznie pozyskuje sie˛ 15-16 narza˛dów namilion mieszkan´ców. W stosunku do Hiszpanii, w którejwypracowano model organizacyjny pozwalajacy na pobiera-nie około 34 narza˛dów /rok/ milion mieszkan´ców Francjajest daleko w tyle. Nalez˙y wiec stworzyc taki model moty-wacyjny i organizacyjny oraz poziom infrastruktury, w któ-rym pobieranie organów be˛dzie priorytetem.

2. Pozyskiwania narzadów od osób starszych

W porównaniu do serca czy nerek, watroba jest narza-dem, w którym cechy „starzenia sie˛” sa relatywnie mniejsze.Udaje sie przeszczepiac´ watroby od 70-letnich i starszychdawców. Dlatego tak waz˙na jest motywacja osób zgłaszaja-cych i pobierajacych narzad do przeszczepienia.

3. Podział narzadu

Nie jest to łatwe zadanie. Konieczne jest pokonanie wieluproblemów organizacyjnych, jak równiez˙ niezbedny jest ze-

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 13

spół dos´wiadczonych chirurgów. Dzisiaj jest to jednak naj-szybsza droga do zwie˛kszenia liczby przeszczepien´. Watro-ba jest „dzielona” w połowie, a naczynia sa podzielone w tensposób, z˙eby krazenie było wystarczajace dla obydwu cze˛scinarzadu. Anatomia watroby jest taka, z˙e lewy płat jest znacz-nie mniejszy od prawego. Przecie˛tny ciezar watroby to ok.1500g, z czego na lewy płat przypada pomie˛dzy 400 a 500g.Jest to wystarczajaca masa dla pacjenta z mała waga. Dziekitej technice we Francji dzieci juz˙ nie umieraja na liscieoczekujacych na przeszczep. Najlepszym sposobem na opty-malne wykorzystanie tej techniki jest podzielenie watrobyod dorosłego dawcy pomie˛dzy dziecko, które otrzymujemniejszy lewy płat i dorosłego, który otrzyma wie˛kszy pra-wy płat. Rzadko jednak zdarza sie˛, aby byli tacy chorzy naliscie oczekujacych jednego zespołu transplantacyjnego.Dlatego nalez˙y dazyc do zacies´niana współpracy pomie˛dzychirurgami leczacymi dorosłych i chirurgami dziecie˛cymizajmujacymi sie tym zagadnieniem. Problem staje sie˛ trud-niejszy w przypadku, gdy narza˛d ma byc podzielony pomie˛-dzy 2 dorosłych pacjentów. Z powodu wielkos´ci watrobydawcy, jest to moz˙liwe jedynie w 30% przypadków. Nawetjesli waga watroby spełnia wymagania 2 biorców, koniecznejest odpowiednie przygotowania techniczne do wykonaniadwóch równorze˛dnych przeszczepów, niezalez˙nie od porydnia i nocy. Staje sie˛ to duzym problemem natury logistycz-nej. Według opinii zespołu ze szpitala Paul Brousse przeka-zanej do francuskiej instytucji centralnej koordynujacej alo-kacje narzadów, jedna pobrana watroba nie powinna słuz˙ycjednemu biorcy, lecz z załoz˙enia powinna byc´ przekazanadwóm zespołom chirurgów dla dwóch biorców. Przyczyni-łoby sie to takze do lepszego wykorzystania zespołów ope-rujacych. Oczywis´cie takie podejs´cie wymaga obecnos´cidwóch ekip pobierajacych i wszczepiajacych narzad, przy-gotowania wie˛kszej liczby potencjalnych biorców do zabie-gu oraz bardzo dobrej koordynacji. Nalez˙y podkres´lic, zebyłby to znaczny zysk dla chorych znajdujacych sie na li-stach oczekujacych. Kazdego roku z listy chorych oczekuja-cych na transplantacje˛ umiera ok. 80 chorych. Liczba ta niedotyczy chorych, którzy nigdy nie sa wpisywani na liste˛,poniewaz˙ umra wczesniej, nie doczekawszy sie˛ na prze-szczep.

4. Zwiekszenie liczby przeszczepów typu domino

Zasada domina odnosi sie˛ do chorych ze szczególnymrodzajem chorób metabolicznych watroby. Wyróznia sie 2grupy chorób metabolicznych watroby:

a) tych z niedoborami enzymów watrobowych, u którychw koncowym efekcie rozwija sie˛ marskos´c metaboliczna. Wtych przypadkach błe˛dy metaboliczne doprowadzaja do ni-szczenia własnej watroby.

b) tych, u których defekt metaboliczny nie „działa” na wa-trobe tylko na inne tkanki, np. powodujac choroby neurologicz-ne. Przykładem takiej choroby jest rodzinna neuropatia amyloi-dowa. Choroba ta rozwija sie˛ bardzo powoli, a pierwsze obja-wy sa widoczne po 20 – 50 latach. Aby zapobiec dalszemupostepowi choroby, konieczny jest przeszczep watroby. Do-swiadczenie szpitala Paul Brousse dotycza okresu 8 lat i narazie nie moz˙na ocenic´ jednoznacznie skutecznos´ci takiegodziałania u pacjentów chorych na te˛ chorobe.

Pomysł opiera sie˛ na wykorzystaniu watroby od takiegopacjenta, jako dawcy narza˛du dla osób, które z powodurozpoznania (np. chorzy z nowotworami watroby) z załoz˙e-nia zostaliby wykluczeni z wpisania na liste˛ oczekujacych naprzeszczep. Dla takiego chorego jedyna opcja jest albo zgonw ciagu roku bez transplantacji, albo z˙ycie z moz˙liwosciarozwiniecia neuropatii amyloidowej 25 lat póz´niej. Prze-szczepy typu domino moga byc proponowane pacjentom popoinformowaniu ich o ryzyku i uzyskaniu ich zgody. Wszpitalu Paul Brousse zostało dotychczas wykonanych 28takich operacji. Łaczac te rózne techniki (podział watroby –split – i przeszczepy typu domino) sa mozliwe do uzyskanianastepujace rozwiazania:

– watroba od zmarłego dawcy jest dzielona na dwa grafty.Nastepnie jedna cze˛sc jest wszczepiana do biorcy typu do-mino,

– druga połowa jest wszczepiana pacjentowi z listy ocze-kujacych,

– watroba od pacjenta domino jest dzielona dla dwóchbiorców.

Takie rozwiazanie daje optymalne wykorzystanie narzadów.

Przyszłos c przeszczepów watrobyWskazania do przeszczepu wa˛troby

Wskazania do przeszczepiania watroby ciagle sie zmie-niaja. Ostatnio został rozstrzygnie˛ty problem transplantacjiwatroby chorych z hepatitis C, jak równiez˙ ustalono wskaza-nia do przeszczepów w przypadkach wczesnych rozpoznan´raka watrobowokomórkowego. Od jakiegos´ czasu pojawiłsie problem chorych zaraz˙onych wirusem HIV wraz z jedno-czesnym zakaz˙eniem wirusami typu B czy C. Przeszczep

watroby u chorego na marskos´c i jednoczes´nie z AIDS zostałpo raz pierwszy wykonany w USA przed dziesie˛ciu laty,jednak nie zakon´czył sie sukcesem. Nabyty zespół brakuodpornos´ci nie chroni przed odrzucaniem, a immunosupre-sja zwieksza moz˙liwosc zakazenia. Wprowadzona niedawnopotrójna terapia zmieniła znaczaco sytuacje˛ takich pacjen-tów, u których zakaz˙enie HIV jest kontrolowane, i sa wska-zania do przeszczepu z zaawansowana marskos´cia. Obecnienikt nie jest w stanie powiedziec´, jak długo be˛dziemy w

Z Zycia Akademii Medycznej

14 Grudzien 2001

stanie kontrolowac´ u takich pacjentów infekcje˛ HIV. Niemoga jednak byc´ pozostawieni bez pomocy w zagroz˙eniuutraty zycia z powodu marskos´ci. W szpitalu Paul Brousse, utakich chorych zacze˛to wykonywac transplantacje˛ watroby.Dotychczas przeszczepiono watroby u czterech takich cho-rych. Jest to rewolucja w stosunku do obowiazujacych wska-zan i przeciwwskazan´. Podobne zmiany poste˛powania sa˛zauwaz˙alne w innych chorobach. Zwłaszcza dotyczy to cia-głej ewolucji protokołów chemioterapii ze złos´liwymi guza-mi watroby. Dzisiaj trudno przewidziec´ implikacje takichzmian dla przeszczepów watroby. Niektóre przeciwwskaza-nia do przeszczepów stały sie˛ relatywne i musza zostac´ponownie przeanalizowane. Nalez˙y podkres´lic to w sytuacjinowych moz˙liwosci pozyskiwania narza˛dów, takich jakdawcy spokrewnieni czy dawcy typu domino. Pierwsza kon-ferencja na temat consensusu dotyczacego transplantacji wa-troby została zorganizowana 18 lat temu w Waszyngtonie,druga w Paryz˙u w szpitalu Paul Brousse w 1993. Powinni-smy pomyslec o naste˛pnej, gdzies´ w Europie na rok 2003.

Zywi spokrewnieni dawcy

Dar jaki daje z˙ywy dawca jest wspaniałym gestem, alemusi byc zarezerwowany wyłacznie dla pacjenta spokrew-nionego. Prawo bardzo dokładnie okres´la takie przypadki,aby nie dochodziło do oddawania organów z pobudek finan-sowych. Mielismy przypadek młodej kobiety lat 18, którawymagała pilnego przeszczepu watroby. Jej narzeczonyzgłosił sie jako dawca. Aby spełnic´ wszystkie prawne wy-magania, szybko pobrali sie˛, tak ze przeszczep mógł dojs´cdo skutku. Ten przypadek nie jest wyjatkowy. Taki „dar” niejest jednak moz˙liwy w kazdym przypadku. Przeprowadzasie dokładna selekcje dawców biorac pod uwage˛ zgodnos´cgrupy krwi, jak i objetosc oraz jakos´c watroby dawcy. Po-brana obje˛tosc musi byc odpowiednia dla biorcy, jak rów-niez ta pozostawiona powinna byc´ wystarczajaca dla dawcy.A co powinnismy zasugerowac´ pacjentowi, który nie marodziny? Pozostaje równiez˙ problem z ryzykiem s´mierci,jakie bierze na siebie dawca, które wynosi ok. 1/1000.Wezmy na przykład Japonie˛, gdzie przeszczepy wykonywa-ne sa tylko od zywych spokrewnionych dawców i w którejpoziom chirurgii watroby jest na najwyz˙szym swiatowympoziomie. Japonia, która ma 2 razy wie˛ksza populacje lud-nosci od Francji wykonuje ok. 1000 operacji rocznie, wwiekszosci u dzieci. Dla porównania we Francji w roku 2000wykonano 33 przeszczepy od z˙ywych spokrewnionych daw-ców, w tym 10 w szpitalu w Paul Brousse. Nie wliczamy wto przeszczepów typu domino (zywy spokrewniony dawcaoddaje tylko cze˛sc zdrowej watroby, a od dawcy typu domi-no pobiera sie˛ patologiczna watrobe, która jest wszczepiananie spokrewnionemu biorcy w specyficznych warunkach).Przeszczepy od z˙ywego spokrewnionego dawcy powinnybyc promowane, ale nie rozwiaze to problemu z niedoborem

organów. Narza˛dy od zywych spokrewnionych dawcówotwieraja nowe moz˙liwosci i poszerzaja wskazania do prze-szczepów nie pomniejszajac liczby narzadów od dawcówzmarłych.

Przeszczepy ksenograficzne

Dotychczas pozostaje wiele nierozwiazanych problemówzwiazanych z przeszczepami obcogatunkowymi, z którychnajwazniejsze to immunologiczne, a kolejne to zakaz˙enia.Ryzyko zakaz˙enia człowieka przez małpi wirus jest bardzopowaznie brane pod uwage˛. W porównaniu, ryzyko zwiaza-ne z zakaz˙eniem wirusem s´winskim jest uwaz˙ane za znacz-nie mniejsze, gdyz˙ swinia jest blisko spokrewniona z czło-wiekiem i funkcjonuje w jego łan´cuchu pokarmowym odwieków. Swinia jest „podobna” do człowieka, przypominaczłowieka w kryteriach fizjologii i metabolizmu. Jednakz˙eprzeszczepiona s´winska watroba bedzie pod wzgle˛dem me-tabolicznym zachowywac´ sie jak swinski narzad, co moz˙espowodowac´ w organizmie człowieka nieznane problemymetaboliczne. Zakres i skala ryzyka jest trudna do oszaco-wania, dlatego tez˙ koncepcja przeszczepów ksenograficz-nych jest bardzo fascynujaca, ale pozostaje nadal bardzoodległa.

Transplantacja i klonowanie

Jest to dziedzina, w której nauka i technika rozwija sie˛bardzo szybka, byc´ moze alarmujaco za szybko, szczególniejesli nie przykłada sie˛ specjalnie wagi do wartos´ci moral-nych. Jakie jest Pan´stwa zdanie o rekonstrukcji organów?Anglicy mówia o „inzynierii tkanek”, a dokładnie o tworze-niu nowych organów z komórek. We Francji ten obszarbadan nie jest rozwinie˛ty i pozostaje w sferze nierealnychmarzen. W Stanach Zjednoczonych, które dysponuje pote˛z-na technologia, pewne laboratorium było w stanie stworzyc´uszy z chrzastka i skóra poprzez umieszczenie rozmnaz˙aja-cych sie komórek w ples´ni. Ktos moze wyobrazic´ sobiezbieranie komórek watroby od pacjenta, rozmnaz˙ajac je wplesni z mozliwoscia autotransplantacji. Czy taka be˛dzieprzyszłosc transplantologii, czy to tylko science fiction.Miejmy nadzieje, ze jest to przyszłos´c.

Podsumowanie

Transplantacja watroby wkroczyła w nowa ere, z nowymiwyzwaniami dla chirurgów i lekarzy. Obecnie transplantacjawatroby wymaga wie˛cej wysiłku i jest bardziej skompliko-wana. Rozszerzaja sie wskazania, które otwieraja nowe mo-zliwosci leczenia. Jednakz˙e ten sukces ma swoja cene, któramusimy ponies´c, aby w zamian uratowac´ tak wielu pacjen-tów, jak to jest moz˙liwe, a dla których transplantacja jestjedyna nadzieja, zeby zyc.

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 15

Kursy zintegrowane Studium Medycyny Molekularnej

Konferencja i warsztaty nt:Molecular haematology in clinical practice„From mutated molecules to the patient”

Prof. dr hab. Liliana Konarska, mgr Barbara Butkowska

W dniach 24-28 listopada odbył sie˛, drugi juz, kurs zinte-growany Studium Medycyny Molekularnej złoz˙ony z mie-dzynarodowej konferencji i warsztatów. Polsko-francusko-niemieckie spotkanie pos´wiecono zastosowaniom metodbiologii molekularnej w hematologii: Molecular haemato-logy in clinical practice „From mutated molecules to thepatient".

Studium Medycyny Molekularnej (SMM) z siedziba przyAkademii Medycznej w Warszawie działa od 1998 roku.Wspiera młodych, aktywnych naukowców, zainteresowa-nych rozwojem medycyny molekularnej i wykorzystaniemjej zdobyczy w praktyce klinicznej oraz integracja osrodkówbadawczo-klinicznych działajacych w dziedzinie medycynymolekularnej. Obecnie Sygnatariuszami Porozumienia o Po-wołaniu SMM sa: Akademia Medyczna w Warszawie, Aka-demia Medyczna w Poznaniu, Akademia Medyczna wGdansku, Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie,Fundacja Onkologii Dos´wiadczalnej i Klinicznej, InstytutBiologii Doswiadczalnej im. Marcelego Nenckiego PANoraz Miedzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Ko-mórkowej MCBN/UNESCO/PAN. Ponadto SMM realizujeumowe o współpracy naukowo-dydaktycznej z VI Uniwer-sytetem Paryskim im. Piotra i Marii Curie. Obecnie prowa-dzony jest juz˙ pełny, czteroletni cykl nauki. Słuchacze pro-wadza badania z zakresu medycyny molekularnej i przygo-towuja prace na stopien´ doktorski w os´rodkach na tereniecałego kraju. Misja Studium Medycyny Molekularnej jestm.in. integracja mie˛dzynarodowa. Ponad 70 % słuchaczy IIIi IV roku odbyło juz, lub odbywa, staz˙e w osrodkach nauko-wych UE i USA. Dwie osoby sa w trakcie przygotowywaniadoktoratu polsko-francuskiego Co-Tutelle.

Innowacyjna metoda kształcenia stosowana w SMM sakursy zintegrowane. Celem ich jest zapoznanie uczestnikówz najnowsza wiedza z danej dziedziny medycyny i przedsta-wienie mozliwosci zastosowania tej wiedzy w praktyce kli-nicznej.

Po raz pierwszy, kurs zintegrowany Studium MedycynyMolekularnej odbył sie˛ w dniach 29.11-1.12.2000, w War-szawie w formie Mie˛dzynarodowego Sympozjum Medycy-ny Molekularnej i warsztatów nt.: "Molekularne podłozenadcisnienia tetniczego". Organizatorem i opiekunem na-

ukowym kursu był prof. dr hab. Zbigniew Gaciong, kierow-nik Katedry i Kliniki Chorób Wewne˛trznych i Nadcis´nieniaTetniczego z Akademii Medycznej w Warszawie. Wykła-dowcami byli: dr Michael Bader (Max-Delbrück-Center forMolecular Medicine, prof. Xavier Jeneumaitre (INSERMParis), doc. Darek Górecki (Institute of Biomedical & Bio-molecular Sciences, Portsmouth), prof. Zbigniew Gaciong(AM w Warszawie), prof. Jolanta Chodakowska (AM wWarszawie), doc. Andrzej Ciechanowicz (PAM w Szczeci-nie).

Konferencje i warsztaty nt: Molecular haematology inclinical practice„From mutated molecules to the patient”zorganizowano we współpracy z Collegium Medicum Uni-wersytetu Jagiellon´skiego. Współorganizatorami konferen-cji byli: Fundacja Profilaktyki i Leczenia Chorób Krwi im.prof. J. Aleksandrowicza i Klinika Hematologii CollegiumMedicum Uniwersytetu Jagiellon´skiego. Opiekunem nauko-wym i głównym organizatorem był prof. dr hab. AleksanderSkotnicki. Organizacje˛ konferencji wspierał prof. dr hab.Wiesław W. Je˛drzejczak, kierownik Katedry i Kliniki He-matologii, Onkologii i Chorób Wewne˛trznych AkademiiMedycznej w Warszawie. Patronat honorowy nad spotka-niem objał JM Rektor Uniwersytetu Jagiellon´skiego prof. drhab. Jacek Zembala.

Wydarzenie zgromadziło znakomitych naukowców i kli-nicystów, specjalistów zajmujacych sie hematologia w uje-ciu molekularnym. W konferencji wzie˛ło udział około 170uczestników. Oprócz słuchaczy wszystkich lat Studium Me-dycyny Molekularnej w spotkaniu uczestniczyli takz˙e przed-stawiciele innych os´rodków z całego kraju. Sesje odbywałysie w Collegium Nowodworskiego Collegium MedicumUniwersytetu Jagiellon´skiego. Wykładowcami byli naukow-cy i klinicysci z Francji, Niemiec i Polski: Prof. MarinaCavazzana-Calvo (INSERM, Paris), Prof. Dominique Char-ron (Hôpital Saint-Louis, Paris), Prof. Laure Coloumbel (IN-SERM, Paris), MD, Ph.D. Michael Deininger (University ofLeipzig), Prof. Aldona Dembinska-Kiec (Collegium Medi-cum UJ, Kraków), M.D., Ph.D. Andreas Hochhaus (Univer-sitat Heidelberg, Mannheim), dr Beata Jakubas-Piatkowska(Collegium Medicum UJ, Kraków), Prof. Wiesław WiktorJedrzejczak (Akademia Medyczna w Warszawie), dr Woj-

Z Zycia Akademii Medycznej

16 Grudzien 2001

ciech Jurczak (Collegium Medicum UJ, Kraków), Prof. Eli-sabeth MacIntyre (Necker Hôpital, Paris), Prof. Bruno Pe-ault (INSERM, Paris), Prof. Zbigniew Pojda (Centrum On-kologii), Prof. Mariusz Ratajczak (Instytut Pediatrii UJ, Kra-ków), Dr Frederique Rieux Laucat (INSERM, Paris), dr To-masz Sacha (Collegium Medicum UJ, Kraków), Prof. Alek-sander Skotnicki (Collegium Medicum UJ, Kraków), dr Antoi-ne Toubert (Laboratoire National d’Histocompatibilite, Paris).

W czesci konferencyjnej je˛zykiem wykładowym był an-gielski. Wykłady zostały zgrupowane w czterech seriachtematycznych:

1. Biology of haematopoietic and other stem cells andtheir use in the clinical practice.

Prowadzacy: Prof. W. W. Je˛drzejczak – WarszawaProf. M. Ratajczak – Kraków

2. Fusion molecules: molecular markers for minimal resi-dual disease and targets for therapy.

Prowadzacy: Prof. A. Hellmann – Gdan´skDr. T. Sacha – Kraków

3. Lymphoproliferative disorders: classification, molecu-lar pathways and diagnostic markers.

Prowadzacy: Prof. E. MacIntyre – Paris, FranceProf. K. Warzocha – Łódz´

4. Basic guidelines for bone marrow transplantationProwadzacy: Prof. D. Charron – Paris, France,Dr Barbara Lisowska Grospierre – Paris, France,Prof. A. B. Skotnicki – Kraków

Zaprezentowano wyniki nowej metody leczenia chorychna przewlekła białaczke szpikowa przy zastosowaniu inhibi-tora białkowej kinazy tyrozynowej.

Dyskusje prowadzone w czasie obrad stanowiły rozsze-rzenie wymiany informacji mie˛dzy osrodkami. Tres´ci pre-zentowane przez wykładowców zostały opublikowane wmateriałach pokonferencyjnych.

Druga czesc spotkania stanowiły prowadzone na tereniekliniki warsztaty. Tematami wiodacymi było:

– zastosowanie metod biologii molekularnej w diagno-styce hematologicznej i prognozowaniu,

– hematopoeza,

– cwiczenia w Laboratorium Hematologii Molekularnej,Hodowli Komórkowych, Cytofluorymetrii Przepływo-wej i Cytogenetyki,

– morfologiczna i cytochemiczna ocena komórek,

– ocena klonogennos´ci komórek szpiku w warunkachhodowli in vitro,

– przedstawienie przypadków klinicznych z omówie-niem podłoz˙a molekularnego choroby, badan´ diagno-stycznych i leczenia.

Działalnosc dydaktyczna SMM ma charakter interaktyw-ny. W celu wypracowania optymalnych metod, poziomu izakresu kształcenia, wszystkie nasze szkolenia poddawanesa ocenie słuchaczy, wyraz˙anej w anonimowych ankietach.W opinii słuchaczy Studium Medycyny Molekularnej spot-kanie w Krakowie umoz˙liwiło im lepsze zapoznanie sie˛ zniektórymi zagadnieniami hematologii molekularnej odstrony teorii i praktyki klinicznej oraz poznanie znaczacychosobowos´ci naukowych. Nawiazano ciekawe kontakty za-wodowe. Warsztaty uznano za bardzo cenne, szczególnie, z˙ewszystkie zagadnienia omawiane były przez osoby, którezajmuja sie ta problematyka w praktyce.

Konferencji towarzyszyły spotkania kulturalne. Stanowi-ły one doskonała okazje do lepszego poznania sie˛ i nawiaza-nia blizszych kontaktów pomie˛dzy słuchaczami Studium,pracujacymi na co dzien´ w wielu osrodkach na terenie Pol-ski. Sprzyjały takz˙e lepszej integracji s´rodowiska naukowe-go działajacego na rzecz rozwoju medycyny molekularnej.Pan prof. dr hab. Aleksander Skotnicki zorganizował kon-cert Chopinowski w wykonaniu jednego z najwybitniej-szych współczesnych pianistów polskich Janusza Olejnicza-ka. Koncert odbył sie˛ w niezwykłej scenerii Muzeum Naro-dowego w Sukiennicach przed obrazem Jana Matejki „HołdPruski”. Naste˛pnie gos´cie spedzili wspólny wieczór z tan´ca-mi w legendarnej scenerii Wierzynka. Mamy nadzieje˛, zenawiazane kontakty w przyszłos´ci zaowocuja realizacjawspólnych programów badawczych i terapeutycznych po-miedzy krajowymi, jak i zagranicznymi os´rodkami rozwija-jacymi nowoczesne moz˙liwosci diagnostyki i efektywnegoleczenia w oparciu o metody biologii molekularnej.

Spotkanie było moz˙liwe dzieki wsparciu finansowemu:Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Francuskiej,Polskiej Sieci Biologii Molekularnej i Komórkowej UNE-SCO/PAN oraz firm sponsorujacych.

Zorganizowana konferencja stanowi potwierdzenie, z˙eSMM, z siedziba w Akademii Medycznej w Warszawie, jestjednostka o charakterze sieciowym i ogólnopolskim, któraintegruje os´rodki zwiazane z dynamicznie rozwijajaca siemedycyna molekularna. Jednoczes´nie, niewatpliwie, wspie-ra nawiazywanie konkretnej współpracy z wiodacymi osrod-kami swiatowymi.

Mamy nadzieje˛, ze w najblizszej przyszłos´ci do SMMprzystapia kolejne instytucje i stanie sie˛ ono miejscem, gdziewzajemne współdziałanie be˛dzie wspierało rozwój metod,które znajda praktyczne zastosowanie w diagnostyce i tera-pii na poziomie molekularnym w nowoczesnej medycynie.

Szczegółowe informacje na temat Studium MedycynyMolekularnej moz˙na znalez´c na stronach internetowych:

http://www.smm.edu.pl. oraz u sekretarza SMM smm@nencki.gov.pltel.: 659 85 71 wew. 204.

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 17

PROGRAM SOCRATES-ERASMUS

Mgr Lidia Przepióra-Dziewulska

Komisja Europejska promuje współprace˛ pomiedzyuczelniami, uznajac jej znaczenie dla podnoszenia poziomukształcenia – a dominujacym elementem tej współpracy sa˛wyjazdy studentów na studia zagraniczne i wizyty monito-ringowe nauczycieli akademickich.

Realizacja Programu Erasmus dowiodła, z˙e studia zagra-nica moga byc szczególnie cennym dos´wiadczeniem, ponie-waz sa one nie tylko najlepsza droga do poznania innychkrajów, jezyków, kultur i pogladów, ale maja równiez corazwiekszy wpływ na przebieg kariery naukowej i zawodowej.

Niezbednym elementem do uznawania okresu studiów od-bywanych za granica i dyplomów uczelni zagranicznych – jestsystem ECTS (tzw. Europejski System Transferu Punktów).

Podstawa ECTSu sa trzy elementy: informacja, porozu-mienie oraz stosowanie punktów ECTSu.

Te trzy podstawowe elementy odpowiadaja w praktycetrzem kluczowym dokumentom; sa to: pakiet informacyjny(Informator ECTS), formularz zgłoszeniowy/porozumienieo programie zaje˛c (Learning Agreement) i wykaz zaliczen´(Transcript of Records).

Pełne uznawanie studiów jest warunkiem sine qua nonwyjazdów studentów w ramach Programu Socrates-Eras-mus. Oznacza to, z˙e okres studiów odbyty za granica (w tymegzaminy, zaliczenia i kolokwia) zaste˛puje porównywalnyokres studiów w uczelni macierzystej (w tym egzaminy,zaliczenia i kolokwia).

W ramach ECTSu na cały rok akademicki przypada 60punktów, a na semestr zazwyczaj 30 punktów.

Punkty ECTS stanowia wartosc liczbowa przyporzadkowa-na poszczególnym przedmiotom i okres´laja wkład pracy, jakimusi włozyc student, aby uzyskac´ zaliczenie z danego przed-miotu, a zatem obejmuja – wykłady, cwiczenia praktyczne,seminaria, konsultacje, prace˛ indywidualna – w bibliotece lubw domu – oraz egzaminy, zaliczenia i kolokwia.

W Akademii Medycznej do tej pory opracowano dwaInformatory ECTS – dla English Division i dla I WydziałuLekarskiego.

Obecnie przygotowywany jest Informator dla OddziałuStomatologicznego.

Kolejnym etapem be˛dzie opracowanie Informatora dla IIWydziału Lekarskiego i dla Wydziału Nauki o Zdrowiu.

Studenci uczestniczacy w Programie ECTSu otrzymuja˛punkty za zaliczenie programu studiów w uczelni partnerskiej.

W wyniku Umowy bilateralnej pomie˛dzy partnerskimiuczelniami i w sytuacji, gdy student wykonał wczes´niej uz-godniony program studiów – naste˛puje transfer punktów,dzieki czemu student moz˙e wznowic program studiów wuczelni macierzystej bez z˙adnej straty czasu, czy punktów.

Studenci uczestniczacy w Programie Erasmus otrzymuja˛wsparcie finansowe w postaci stypendium z funduszy UniiEuropejskiej.

Stypendium nie zakłada pokrycia pełnych kosztów zwia-zanych z pobytem za granica, przeznaczone jest natomiastna pokrycie zwie˛kszonych kosztów utrzymania za granica,kosztów podróz˙y, przygotowania je˛zykowego.

Pobyt studenta w uczelni przyjmujacej w celu zrealizo-wania cze˛sci studiów nie moz˙e byc dłuzszy niz jeden rok.Kazdy student jest uprawniony do jednokrotnego udziału wProgramie Socrates-Erasmus.

Podstawowe kryteria selekcji kandydatów na wyjazdystudenckie:

• srednia z ocen z ostatniego roku studiów, jak i z całegotoku studiów,

• działalnosc w kołach naukowych, osia˛gniecia na kon-gresach naukowych, publikacje,

• poswiadczona s´wiadectwem znajomos´c jezyka wyma-ganego przez uczelnie˛ przyjmujaca,

• pomoc i zaangaz˙owanie studenta w opieke˛ nad przy-jezdzajacymi studentami.

Akademia Medyczna uczestniczy w Programie Socrates-Erasmus od trzech lat. W roku biez˙acym podpisalis´my umo-wy bilateralne z 15 uczelniami zagranicznymi na rok akade-micki 2002/2003, które przewiduja 27 miejsc dla wyjazdówstudenckich i 9 miejsc dla wyjazdów nauczycieli akademic-kich.

W biezacym roku akademickim 25 studentów przebywana stypendium zagranicznym, natomiast na studia w EnglishDivision II Wydziału Lekarskiego w ramach wymiany stu-denckiej Programu Socrates-Erasmus zostało przyje˛tych 5studentów.

OFERTA STYPENDIALNA NA ROK 2002/2003 przed-stawia sie˛ nastepujaco:

Wyjazdy studenckie:I i II Wydział Lekarski• Niemcy (Berlin, Dusseldorf, Giessen, Kolonia) – 12

miejsc• Austria (Wieden´) – 2 miejsca• Belgia (Bruksela)– 1 miejsce• Finlandia (Kuopio)– 2 miejsca• Włochy (Perugia, Siena, Mediolan)– 5 miejsc• Hiszpania (Alcala,Lleida, Granada) – 5 miejscOddział Stomatologiczny• Niemcy (Saarlandes) – 1 miejsceWydział Farmaceutyczny• Niemcy (Bonn) – 2 miejsca

Z Zycia Akademii Medycznej

18 Grudzien 2001

Reasumujac dotychczasowe dos´wiadczenia Biura Współ-pracy z Zagranica ds. Nauczania i studentów, którzy przeby-wali na stypendium za granica w ramach Programu Socra-tes-Erasmus, nalez˙y stwierdzic, ze zainteresowanie takimiwyjazdami jest duz˙e.

Zgodnie z przeprowadzona ankieta, studenci dobrze oce-niaja odbyte studia, uwaz˙aja, ze sa korzystne i moga okazac´sie pomocne w ich przyszłej karierze zawodowej, a nawet sa˛skłonni rozwaz˙yc mozliwosc podjecia pracy w kraju człon-kowskim Unii Europejskiej.

Nasi studenci otrzymuja równiez propozycje kontynuo-wania studiów zagranicznych na uczelniach partnerskich lubodbycia staz˙u podyplomowego.

Niejednokrotnie otrzymujemy listy gratulacyjne odwspółpracujacych z nami zagranicznych koordynatorówuczelnianych, informujace o dobrym przygotowaniu studen-tów Akademii Medycznej, którzy za granica staja sie amba-sadorami szkolnictwa wyz˙szego naszego Kraju. Jest namniezmiernie miło otrzymywac´ listy takiej tres´ci:

„They were both excellent students and very good repre-sentatives and diplomats for your country. We were verypleased to have them with us!

With best regardsProf. Robert Snipes ”

Głównym problemem studentów, przebywajacych za gra-nica sa finanse, gdyz˙, jak juz wspomnielis´my, stypendiumnie jest przeznaczone na pokrycie pełnych kosztów utrzyma-nia za granica. Dlatego tez˙ niezbedne sa własne oszcze˛dno-sci i jak zwykle nieocenione wsparcie rodziny.

Wyjazdy monitoringowe nauczycieli akademickich:• Niemcy (Kolonia, Bonn, Berlin) – 3 miejsca• Finlandia (Kuopio) – 1 miejsce• Włochy (Perugia, Mediolan) – 2 miejsca• Hiszpania (Alcala, Granada, Lleida) – 3 miejsca

Wyjazdy kadry dydaktycznej w ramach programu Socra-tes-Erasmus trwaja jeden tydzien´. Nauczyciele akademiccypodczas pobytu w uczelni partnerskiej przeprowadzaja wy-kłady i seminaria w formie zaje˛c zintegrowanych z progra-mem danej uczelni (przedmioty obowiazkowe) lub w ra-mach przedmiotów dodatkowych i wybieralnych. Wygła-szaja równiez referaty, przygotowuja prezentacje kompute-rowe, zestawy przezroczy i slajdy do wykładów.

Bezposrednim efektem pobytów kadry akademickiej wuczelniach partnerskich jest pogłe˛bienie juz istniejacychkontaktów naukowych i nawiazanie nowych.

W wyniku wykładów przeprowadzonych w Bonn – zaini-cjowano wyprawe˛ naukowo-botaniczna, która odbyła sie˛ naterenie Parków Narodowych Polski Północnej.

Zainteresowano zagranicznych studentów programamidydaktycznymi i naukowymi Akademii Medycznej, co wrezultacie zwie˛kszy ilosc przyjezdzajacych do nas studen-tów i stworzy warunki do kontynuowania wymiany studenc-kiej w przyszłos´ci.

Bezspornym efektem zarówno wyjazdów studentów, jak inauczycieli akademickich jest promocja Akademii Medycz-nej, a takz˙e ugruntowanie i zwie˛kszenie prestiz˙u naszejUczelni na arenie mie˛dzynarodowej.

Nasi studenci na Letnim Kursie InformatykiMedycznej w Getyndze, Niemcy

Lek. Marcin Grabowski – Zakład Informatyki Medycznej AM

W dniach 8-15 lipca 2001r. grupa 14 studentów naszejAkademii uczestniczyła w kursie informatyki medycznej(The Summer Course on Medical Informatics,http://www.mi.med.uni-goettingen.de/) zorganizowanymprzez Zakład Informatyki Medycznej Uniwersytetu w Ge-tyndze. Udział w kursie zaproponowano studentom, którzywczesniej brali udział w dodatkowych zaje˛ciach z informa-tyki medycznej w ramach zaje˛c fakultatywnych. Pos´ród 14uczestników kursu, 13 było studentami wydziału lekarskie-go, tylko jeden był studentem stomatologii. Ze studentamijako opiekunowie pojechało dwóch pracowników ZakładuInformatyki Medycznej, opiekunów Studenckiego Koła Na-ukowego, lek. Marcin Grabowski i lek. stom. Adam Okon´.Na miejscu dołaczyło trzech studentów Akademii Medycz-nej w Krakowie.

Pomysł zorganizowania kursu informatyki dla studentówmedycyny powstał 4 lata temu, kiedy rozpocze˛ła sie współ-praca naszego Zakładu z jego odpowiednikiem na Uniwer-sytecie w Getyndze, prowadzonym przez Prof. Otto Rien-hoffa. Pobyt studentów został sfinansowany ze s´rodkówDAAD (Deutscher Akademischer Austausch Dienst ).

Program kursu obejmował praktycznie wszystkie zagad-nienia dzisiejszej informatyki medycznej. Zostały poruszoneaspekty projektowania systemów szpitalnych, komunikacjiw informatycznych sieciach medycznych, zarza˛dzania do-kumentacja medyczna, bezpieczen´stwa w sieciach szpital-nych, medycznych baz danych, wykorzystania kart identyfi-kacyjnych dla personelu. Oprócz tego studenci mieli doste˛pdo multimedialnych programów edukacyjnych BibliotekiAkademickiej.

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 19

Nie zabrakło tez˙ prezentacji z granicy rzeczywistos´ci iscience-fiction, podczas których studenci mieli moz˙liwosctestowania systemu diagnostyki zaburzen´ pamieci z wyko-rzystaniem okularów multimedialnych i wirtualnej rzeczy-wistosci, czy zaplanowania operacji neurochirurgicznej zwykorzystaniem neuronawigacji i neuroprojekcji. Prawdzi-wym przebojem była moz˙liwosc osłuchania fantomu o imie-niu Harvey, który prezentował ponad dwadzies´cia mozli-wych objawów osłuchowych ze strony serca. Dz´wiek byłdostepny nie tylko dla studenta osłuchujacego wirtualnegopacjenta stetoskopem w danym momencie, ale tez˙ dla wszy-stkich zgromadzonych w sali, którzy zostali wyposaz˙eni wspecjalne słuchawki.

Pomimo przewodniego tematu kursu, jakim była informa-tyka medyczna, nasi studenci dosłownie zmusili organizato-rów (nieprzygotowanych na to) do oprowadzenia ich poolbrzymim szpitalu klinicznym Uniwersytetu w Getyndze.

Korzystajac z uprzejmos´ci tamtejszych lekarzy, studencimieli mozliwosc obejrzenia s´wietnie wyposaz˙onej izbyprzyjec i oddziału obserwacyjnego, oddziału intensywnejterapii, oddziału dializ, neurochirurgii, radiologii oraz nowo-czesnego laboratorium szpitalnego z pełnym obiegiem ele-ktronicznych danych. Ale podczas tej przechadzki nie obyłosie bez wzmianek w odniesieniu do wykorzystania kompute-rów w pracy, co w tamtejszym szpitalu jest na porza˛dkudziennym.

Oprócz profesjonalnie przygotowanej cze˛sci merytorycz-nej kursu, organizatorzy zadbali o to, aby uczestnicy mielimozliwosc poznania pie˛knego miasta akademickiego, jakimjest Getynga oraz nawiazania kontaktów z bracia studencka˛z Getyngi. Nasza grupa została na przykład zaproszona naognisko zorganizowane przez studentów medycyny z Ge-tyngi, grill w Ogrodzie Botanicznym z udziałem pracowni-ków Zakładu Informatyki oraz wzie˛ła udział w piatkowymparty w domu studenckim. Getynge˛ obejrzelismy dzieki pol-skiemu pracownikowi szpitala klinicznego, który nas opro-wadził i opowiedział o mies´cie.

Poniewaz˙ jezykiem kursu był je˛zyk angielski, polscy stu-denci, zmuszeni do komunikacji z wykładowcami, mieli nie-powtarzalna mozliwosc poprawienia swojego angielskiego.

Studenci, którzy spotkali sie˛ juz po powrocie jednomys´l-nie stwierdzili, ze kurs był za krótki. Pocieszeniem pozostajewstepna propozycja pracowników Zakładu Informatyki Me-dycznej Uniwersytetu w Getyndze przyjazdu do Warszawy zcyklem wykładów, który mógłby objac liczniejsza grupestudentów naszej Uczelni.

I Krajowa Konferencja Komisji Bioetycznych,24.11.2001, Warszawa

Prof. dr hab. Andrzej Górski

Dokonał sie znaczacy krok na drodze ujednoliceniastandardów badan´ klinicznych w Polsce, wynikły z pier-wszego spotkania regionalnych komisji bioetycznych z Ko-misja Bioetyczna przy Ministrze Zdrowia.

Jak wiadomo, inicjatywa powołania Rady ds. Etyki przyPrezydencie RP (Premierze?) została – przynajmniej na ra-zie – odrzucona (w USA Prezydent Bush powołał niedawnopodobne ciało, z drugiej strony jednak od ponad roku brakobsady dyrektora Narodowego Instytutu Zdrowia – funkcje˛p.o. dyrektora pełni nadal dr R.Kirschstein, z która miałemokazje spotkac´ sie w listopadzie 1997 jako Rektor AM).Wahania co do obsady personalnej NIH sa zwiazane przedewszystkim z brakiem jednolitej koncepcji, co do oceny ba-dan nad tkankami embrionalnymi, a takie wyzwanie przy-szły dyrektor jednej z najwaz˙niejszych instytucji medycz-

nych swiata bedzie musiał podjac. Jakkolwiek KomisjaBioetyczna MZ ma jako swe zadanie podstawowe rozpatry-wanie odwołan´ od decyzji komisji regionalnych, wpływaja˛do nas równiez˙ rozmaite zapytania i wnioski o interpretacje.W konferencji (współorganizowanej przez nasza komisje,Naczelna Izbe Lekarska i Komisje Bioetyczna OkregowejIzby Lekarskiej (dr M.Czarkowski) wzie˛ło udział ponad 120osób, zatem frekwencja była równa spodziewanej.

Główne referaty wygłosili:Prof. dr hab. T. Jasudowicz – Eksperymenty medyczne w

swietle standardów mie˛dzynarodowych;Dr J. Piatkiewicz – Polskie przepisy dotyczace komisji

bioetycznych;Ks. prof. dr hab. W. Bołoz – Aksjologiczne kryteria decy-

zji komisji bioetycznej;

Z Zycia Akademii Medycznej

20 Grudzien 2001

Dr med. M. Walter – Zasady dobrej praktyki badan´ klini-cznych – globalizacja czy autonomia procedur?

Mgr K. Owczarska – Finansowe aspekty działalnos´ci ko-misji bioetycznej;

Dr med. M. Czarkowski – Regulamin komisji bioetycznej.(Wszystkie osoby, z wyjatkiem dr Waltera, sa członkami

komisji przy MZ).Niezaleznie od przedstawienia głównych problemów i

zasad regulujacych działalnos´c komisji bioetycznych konfe-rencja była pierwsza okazja do wymiany dos´wiadczen i po-równania trybu pracy poszczególnych komisji na tle prakty-ki stosowanej w Unii Europejskiej (w tym konteks´cie bardzopomocna była obecnos´c prof. A. Rzepin´skiego z UW i Hel-sinskiej Fundacji Praw Człowieka, który od lat bierze udziałw pracach zespołu opracowujacego zalecenia bioetyczne wRadzie Europy).

Niewatpliwie w tej dziedzinie bardzo wiele mamy dozrobienia, a zwłaszcza do nadrobienia opóz´nien w stosunkudo Unii i niektórych krajów post-socjalistycznych (Słowa-cja, Słowenia, Czechy – ta trójka niewatpliwie odnotowałanajbardziej znaczacy postep).

Materiały konferencji ukaz˙a sie wkrótce drukiem i be˛dadostepne m.in. w Bibliotece AM, nie be˛de zatem omawiałdalej szczegółowo przebiegu konferencji, pozwole˛ sobie

jednak na kilka dodatkowych uwag.Jest oczywiste, z˙e konieczne sa zmiany w programach

dydaktycznych uwzgle˛dniajace dokonujace sie przeobraz˙e-nia oraz standardyzacja wymagan´, równiez w zakresie etykiw nauce i etyki badan´ klinicznych. Z moich kontaktów zestudentami jednoznacznie wynika, z˙e sa oni niezwykle zain-teresowani ta tematyka (spore zainteresowanie przyszłoro-czna konferencja bioetyczna nt. konfliktu interesów w me-dycynie – w drugim jej dniu (sobota) planowane jest spotka-nie studentów z czołówka amerykan´skich wykładowców iredaktorami naczelnymi New England Journal of Medicine iJAMA). Zmiany te sa równiez konieczne w trybie badan´klinicznych, gdzie w coraz wie˛kszym stopniu musza bycuwzglednione reguły zapewniajace wiarygodnos´c uzyski-wanych wyników. Problemy te poruszałem juz˙ w moichuprzednich artykułach (1,2), wspomne˛ wiec jedynie, z˙e wUSA wymaga sie˛ obecnie, aby prowadzacy badania ujawniłswe zwiazki finansowe (odnos´nie producenta badanegosrodka), i to nie tylko odnos´nym władzom, ale i badanymchorym. Z pewnos´cia szerzej przedstawia te sprawy m.in.przewodniczacy konferencji rektorów amerykan´skich szkółmedycznych i zwiazku amerykan´skich uniwersytetów nakwietniowej konferencji. Reguły te sa zreszta obecnie wpro-wadzane w Europie, o czym s´wiadczy m.in. odnos´na zmianapolityki redakcyjnej czołowych periodyków medycznych.

Nawiasem mówiac, grudniowy numer British MedicalJournal przynosi artykuł, w którym sugeruje sie˛ celowoscprzekazywania do redakcji czasopism oryginalnych proto-kołów badan´ w pracach przedstawiajacych uzyskiwane wy-niki badan klinicznych (2,3).

Nalezy sie zatem spodziewac´, ze przyszłoroczna mie˛dzy-narodowa konferencja bioetyczna be˛dzie kolejnym waz˙nymkrokiem polskiej bioetyki na drodze do integracji.

1. Górski A. Sci & Eng Ethics 2001, 7, 3072. Górski A. JAMA 2001, 285, 23253. Gottlieb S. Br Med. J 2001, 323, 3014. Hawkey CJ. Br Med. J 2001, 323, 1309Organizatorzy konferencji dzie˛kuja JM Rektorowi i Dy-

rektorowi Administracyjnemu AM na z˙yczliwosc i pomocokazana przy jej organizacji.

Rektor prof. J. Piekarczyk

Przemawia dr K. Madej – prezes Naczelnej Izby LekarskiejSala Obrad. Przemawia prof. A. Górski

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 21

PRACOWNICY NIE BE˛DACY NAUCZYCIELAMI AKADEMICKIMI,KTÓRZY W IV KWARTALE 2001 R. OTRZYMALI NAGRODY JUBILEUSZOWE

Za 45 latBogdan AdamczykMgr Hanna BojczukAnna Kodlewicz PiechowskaElzbieta Piasecka

Za 40 latMgr Liliana Wyrozembska

Za 35 latElzbieta BoberBogumił GuzowskiHanna KłosowskaHalina MydlarzLidia Sitnik

Za 30 latIrena BrzozowskaEwa ByliniakKrystyna CiecierskaEwa CiompałaRomualda GetkaElzbieta HysGrazyna JesiołowskaLidia JózwiakAnna ŁapkiewiczAlina ŁukasiewiczBarbara MysiakTeresa RozbickaHalina TeresiakAnna Tomczak

Za 25 latEwa CieslikowskaMgr Barbara GardynikAndrzej ŁukawskiGenowefa NobisJanusz Wiecaszek

Za 20 latLek. Tomasz DronMgr Janina KamienieckaZofia KumpieckaBozena KwilBozena MecnerMgr Lidia OttoMaria PankratzHalina Paziewska

NAUCZYCIELE AKADEMICCY, KTÓRZY W IV KWARTALE 2001 R. OTRZYMALI NAGRODY JUBILEUSZOWE

45 LAT PRACYprof.dr hab. Jacek Brzezinskiprof. nadzw. dr hab. IrenaNiebrój-Doboszprof. nadzw. dr hab. JaninaWójcicka-Jagodzinska

40 LAT PRACYprof. dr hab. Jolanta Chodakowskadr Teresa Łochdr Hanna Markiewiczprof. nadzw. dr hab. BarbaraRymkiewicz-Kluczynskadr Marek Stradowski

35 LAT PRACYdr Hanna Baltaziuk-Białekdr Zofia Billip-Bonieckadr Andrzej Chrzanowskiprof. nadzw. dr hab. Liliana Konarskadr Helena Makulska Nowakmgr Andrzej Marczakdr Krystyna Thun-Szretterdr Anna Zyszko

30 LAT PRACYdr Jolanta Dzierzkowskadr Anna Górkiewicz-Petkowdr Joanna Guzewskaprof. dr hab. Marek Krawczykmgr Anna Michałkiewiczprof. nadzw.dr hab. Jacek Muszynskidr Alicja Ostrowskadr Zdzisława Oginskaprof. nadzw. dr hab. MariaRoszkowska-Blaim

Za 25 LATmgr Sława Baranowskadr Andrzej Baranowskilek. Grazyna Gawlikdr Anna Goldnikdr Waldemar Maciochprof.dr hab. JoannaMatuszkiewicz-Rowinskadr Andrzej Mutrynowskidr hab. Maciej Ottodr Paweł Rebandeldr Jan Sobótka

dr Hanna Trippenbach-Dulskamgr Ewa Ungierdr Maria Wacinska-Drabinskadr Wiesław Wiechno

20 LAT PRACYdr Barbara Antoniakdr Zbigniew Biejatdr Maria Bielawskalek. Hanna Celnikdr Andrzej Chaberdr Krzysztof Chojnowskiprof. nadzw. dr hab. Krzysztof Czajkowskidr Andrzej Dabrowskidr Jerzy Gładkowskidr Ewa Jachimowicz-Jaskowiakdr Janusz Kochanowskidr Marek Krukprof. dr hab.Sławomir Majewskidr Piotr Porzyckidr Mirosław Rewekantdr hab. Bolesław Samolinskidr Jacek Sawickidr Jacek Szymanczyk

N A G R O D Y J U B I L E U S Z O W E

Z Zycia Akademii Medycznej

22 Grudzien 2001

X LAT DZIAŁALNOS CI CHÓRU AM

Mgr Beata Herman

W grudniu 1991 r. podczas „wigilii internistów” w KlubieLekarza po raz pierwszy wysta˛pił z koledami Chór Akade-mii Medycznej. Mało kto przypuszczał wtedy, z˙e 7 osób zumiarkowanym kunsztem s´piewajace „Przybiez˙eli do Betle-jem” i „Gdy sliczna Panna” to poczatek jednego z nielicz-nych zespołów studenckich Akademii Medycznej, któryoprócz zrzeszania młodych ludzi o muzycznych zaintereso-waniach, do dzis´ bierze aktywny udział w z˙yciu Uczelni. Boprzeciez˙ jeszcze pare˛ lat temu nikomu nie przyszło do gło-wy, ze „Gaude Mater Polonia” i „Gaudeamus” moz˙e i po-winno byc wyspiewane przez studentów, a nie magnetofon.A dzis, jak sie okazuje, nie do pomys´lenia jest sytuacjaodwrotna. Chór AM wyste˛puje wiec przecietnie 20 razy wroku akademickim na inauguracjach, immatrykulacjach,wreczeniach dyplomów, doktoratów, jubileuszach, wre˛cze-niach odznaczen´, spotkaniach seniorów, wigiliach, uroczys-tych wykładach, odczytach i zebraniach, itd.,itp. Nikt z chó-rzystów nie otrzymuje za to innej nagrody, niz˙ wdziecznoscsłuchaczy, czy tez˙ organizatorów. Symboliczna kwota, która˛zespół rocznie otrzymuje z tytułu działalnos´ci studenckiejnie wystarcza nawet na solidne dofinansowanie obozu słuz˙a-cego podwyz˙szeniu umieje˛tnosci i doswiadczenia wokalne-go. Na szcze˛scie zauwaz˙ajacy nasz wysiłek JM Rektor cza-sami dofinansowuje wyjazdy, dzie˛ki którym mozemy rozwi-jac sie oraz prezentowac´ polska kulture muzyczna w Euro-pie. Mielismy do tego juz˙ okazje w kilku stolicach europej-skich (Londynie, Berlinie, Ljubljanie, Budapeszcie, Rydze,Edynburgu) i wsze˛dzie bylismy przyjmowani z wielka zycz-

liwoscia. Szczególnie sympatyczny był wydz´wiek naszegokoncertu w Madrycie w 1999 r., po którym pani Adamczyk– attaché kulturalny polskiej ambasady napisała list do Mini-sterstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, obdarzajac nasmianem profesjonalistów. Bo tez˙ i zawodowi juz muzycywyszli z naszych szeregów: dr Marek Kiliszek, MonikaAdamczyk, czy pracujacy w zespole solistów Opery Kame-ralnej dr Marek Sadowski to absolwenci wydziałów wokal-nych, a nasz ubiegłoroczny solista ze „Słowiczka” Czajko-wskiego – Kuba Zarembski rozpoczał w pazdzierniku studiaw bydgoskiej Akademii Muzycznej.

To prawda, z˙e nie wszyscy chórzys´ci sa studentami AM.Ale przeciez˙ jezeli tworza wraz z nimi zgrana, lubiaca sie,bardzo tolerancyjna i spotykajaca sie poza zaje˛ciami grupe,a dodaja jej brzmienia, to tylko wypada sie˛ cieszyc, ze chcaz nami wyste˛powac ofiarowujac nam swój wolny czas, ener-gie i umiejetnosci. Chetnie sa tez goszczeni przez EuropejskiChór Studentów Medycyny, z którym współpracujemy i bio-log, czy architekt – jes´li pieknie spiewa, to jest to „naszczłowiek”. A o tym, ze sie lubimy niech s´wiadczy fakt, z˙edziesiatki osób, którym brak czasu i zmienione po skon´cze-niu studiów warunki nie pozwalaja na uczestnictwo w ponie-działkowo-czwartkowych zaje˛ciach, deklaruja swoja obe-cnosc na uroczystos´ci X-lecia CAM, która odbe˛dzie sie13.01.2002r. o godz. 17oo w Domu Medyków, bedacym od10 lat swiadkiem naszych walk o humanizacje˛ przez muzyke˛młodych lekarzy.

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 23

SUKCES STUDENTÓW – SPORTOWCÓW

Mgr Tadeusz Glinkowski – kierownik Studium WF i Sportu

Doceniajac uzyteczne funkcje kultury fizycznej w rozwo-ju osobniczym człowieka, a takz˙e wartos´c i znaczenie sportuw zyciu społecznos´ci akademickiej przedstawione w po-przednim numerze „ Z Z˙ ycia Akademii Medycznej” pragne˛zaprezentowac´ osiagniecia naszych studentów – sportow-ców godnie reprezentujacych Uczelnie˛ w XXI edycji Mi-strzostw Polski Akademii Medycznych.

Znaczace wyniki sportowe osia˛gane przez studentów –sportowców sa kazdorazowo niezwykle wysoko cenioneprzez Władze Uczelni poprzez udzielanie pochwał w inde-ksie i inne okolicznos´ciowe wyróznienia.

W minionym roku kalendarzowym znakomite wyniki wOgólnopolskich Mistrzostwach Uczelni Medycznych osia˛g-nał zespół piłki koszykowej me˛zczyzn oraz reprezentacjaUczelni w judo. Z tej okazji Prorektor naszej Akademii prof.dr hab. med. Leszek Paczek przyjał w pieknej sali Senatu

studentów – medalistów, wre˛czajac im okolicznos´ciowe dy-plomy i nagrody. Pan Rektor podzie˛kował studentom i pra-cownikom Studium za wysiłek w przygotowaniu i godnymreprezentowaniu Uczelni w Mistrzostwach Akademii Medy-cznych podkres´lajac przy tym, z˙e uzyskane wyniki sa bardzocenne, osia˛gniete w trudnych warunkach treningowych bezwłasnych obiektów sportowych.

Wyróznieni koszykarze za zdobycie tytułu WicemistrzaUczelni Medycznych, srebrnego medalu i Pucharu JM Re-ktora Akademii Medycznej w Poznaniu to:

Wojciech Król student I roku II WL. / najlepszy zawodnikMistrzostw/,

Michał Klimowski student I roku II WL,Tomasz Rabin´ski student II roku I WL Oddz. Stomatol.,Daniel Fronckiewicz student II roku I WL Oddz. Stomat.,Michał Szyszka student II rok I WL,Maciej Jakucin´ski student III rok I WL,Juliusz Sroczyn´ski student IV rok I WL,Gajusz Gontarczyk student IV rok I WL,Andrzej Zielinski student V rok I WL,Rafał Nosek absolwent – asystent Z-du Anatomii Prawid-

łowej,Rafał Zdun absolwent – asystent Z-du Anatomii Prawid-

łowej,mgr Jacek Szczepan´ski – trener.Wyróznieni judocy za zajecie III miejsca ws´ród Akade-

mii Medycznych, brazowego medalu i Pucharu JM RektoraAkademii Medycznej w Poznaniu to:

Olgierd Wozniak – student VI roku I WL – srebrny medalw konkurencji indywidualnej,

Sławomir Gołebiowski student V roku I WL – medalbrazowy,

Najlepsi narciarze Uczelni (z Pucharami w dłoniach)A. Budaj i M. Fidecki

Mgr T. Glinkowski w towarzystwie trenerów – piłki koszy-kowej mgr J. Szczepan´skiego (z lewej) i judo mgr J. Skoli-mowskiego

Mgr T. Glinkowski prezentuje prorektorowi prof. L. Pacz-kowi Puchar, który zdobyli koszykarze

Z Zycia Akademii Medycznej

24 Grudzien 2001

Sławomir Aleksandrowicz student I roku I WL,Michał Król student I roku WL. Oddz. Stomatologii,mgr Jerzy Skolimowski – trener.Pan Rektor wyróz˙nił najlepszych studentów – narciarzy

wreczajac Puchary JM Rektora Akademii Medycznej stu-dentce IV roku I WL. Annie Budaj i studentowi III roku IWL. Michałowi Fideckiemu.

Na zakon´czenie spotkania, które miało bardzo uroczysty

charakter kierownik Studium Wychowania Fizycznego iSportu przekazał na re˛ce Pana Prorektora serdeczne podzie˛-kowania Władzom Uczelni za bardzo powaz˙ne traktowanieuczelnianej kultury fizycznej w tym działalnos´ci sportowejstudentów. Wyraził równiez˙ wdziecznosc JM RektorowiProf. dr hab. Januszowi Piekarczykowi za ogromne zaanga-zowanie w budowe˛ uczelnianych obiektów sportowych.

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 25

Targi Edukacyjne w Göteborgu

Akademia Medyczna w Warszawie miała swoje stoiskona targach edukacyjnych "Student-Kunskapsmaessan 2001"w Göteborgu, w dniach 15 – 17 listopada 2001 r.

Materiały informacyjne o Akademii Medycznej w War-szawie cieszyły sie˛ duzym zainteresowaniem licznie przyby-łej młodziezy i rodziców.

Wsród wystawców były uniwersytety i uczelnie zawodo-we z wielu krajów europejskich, z USA, a nawet z Australii.

NASZA UCZELNIA była jedyna polska uczelnia bioracaudział w targach.

O historie˛ i utrzymywanie tradycji zakładów i klinikAkademii Medycznej

Dr T. Kocon

Pan prof. Piotr Jaroszyn´ski w artykule: „Rola seniora wrodzinie wielopokoleniowej” rozwaz˙a zagadnienie roli iznaczenie seniora w rodzinie. Biorac przykład rodziny wiej-skiej, wielodzietnej, wielopokoleniowej napisał mie˛dzy in-nymi: „A przeciez tradycji polskiej obcy jest zarówno komu-nizm, jak i liberalizm, nasza tradycja, to rodzina wielodziet-na i wielopokoleniowa, w której senior otoczony jest szacun-kiem, w której senior ma do kon´ca wiele zadan´ do spełnie-nia. ... Senior jest z˙ywym swiadkiem historii rodzinnej. Whistorie nikt lepiej nie wprowadzi najmłodszego pokolenianiz babcia lub dziadek. Senior nie tylko zna historie˛ rodziny,ale równiez˙ bedac na emeryturze moz˙e wiecej czasu pos´wie-cic niz rodzice. Senior musi patrzec´ szerzej na z˙ycie czło-wieka, niz tylko przez pryzmat własnych losów, czy losówswojej rodziny. Senior powinien rozumiec´, ze przeszłos´ckazdej rodziny ginie w pomrokach dziejów całego narodu.Któz to wie, kto był moim pra, pra, dziadkiem. A kto pra,pra, prababka w XV czy w XI wieku? A przeciez˙ ktos był,gdyz ja sam stanowie˛ kolejne ogniwo w cia˛gu pokolen´.Senior w sposób szczególny powinien dbac´ o narodowewychowanie wnuczków. Wówczas senior nie powinien sie˛dziwic, ze własne wnuczki go unikaja lub sie z nim nudza,albo wrecz nastawione sa wrogo. Przekaz kultury ojczystejwymaga odpowiedniego klimatu, atmosfery, która wytwo-rzyc moze tylko dom. W dalszych wywodach profesor Jaro-szynski napisał: „Senior powinien wpływac´ na poste˛powa-nie wnuków, roztropnie ostrzegajac przed konsekwencjamikierowania sie˛ złym wzorem”. W dalszym cia˛gu przytaczacytat Cycerona z dialogu „O staros´ci”: „Rolnik chocby niewiem jak stary, zapytany dla kogo sadzi te drzewa, bezwahania odpowie (a wie, z˙e nim one wyrosna, jego juz niebedzie): Dla bogów nies´miertelnych, których wola jest bym

nie tylko dziedziczył, ale równiez˙ przekazał cos´ od siebiepotomnym”. „Takie jest zadanie seniora: przekazac´ dzie-dzictwo rodu, narodu, kultury i wiary potomnym, tym naj-blizszym i dalszym. Dopiero wówczas z˙ycie na ziemi osia˛g-nie swój naturalny sens, dopiero wówczas człowiek nie z˙ału-je ze zył, a inni dziekuja mu za to, z˙e zył”.

Tak napisał w Nr 7-8/01 miesie˛cznika Kronika (PolskieCzasopismo w Norwegii) prof. Piotr Jaroszyn´ski KierownikKatedry Filozofii Kultury KUL w Lublinie, prezes Stowa-rzyszenia Rodzina Polska.

Mysli zawarte w tym rozumowaniu, a wymienione wwyjatkach, moz˙na przenies´c do nauki i w tym takz˙e do naukmedycznych i do placówek ochrony zdrowia. Mys´li i zada-nia odnoszace sie do seniorów dotycza profesorów, nauczy-cieli Zakładów i Klinik medycznych oraz do kierownikówplacówek. Zadania dotyczace wnuków moz˙na odnies´c dostudentów i młodych lekarzy (personel ich jest rodzina˛wielopokoleniowa), i odnosza sie do nich te same wymaga-nia pod wzgle˛dem pielegnowania i przekazywania historiipoprzedników, zasad poste˛powania z młodziez˙a i stosunkudo pacjentów. Proponowane przez prof. Jaroszyn´skiego za-dania dla seniorów i wnuków maja pełne zastosowanie wnaukach medycznych. Seniorzy nauk medycznych winniwziac pod uwage˛ te zadania i obowiazki, jakie przed nimistoja pod wzgledem nauczania i wdraz˙ania zasad dobregopostepowania w stosunku do „wnuków”, jak tez˙ i do senio-rów. Władze Akademii Medycznej winny wspomagac´ se-niorów pod wzgle˛dem wykształcania i wychowywania na-stepców. Zadania w tym zakresie nie moga ograniczac´ sie dopracujacych aktualnie nauczycieli, ale zache˛cac i umozli-wiac działanie w tym zakresie i przede wszystkim nie prze-szkadzac´ emerytom – seniorom pragnacym sie udzielac w

Z Zycia Akademii Medycznej

26 Grudzien 2001

dalszym nauczaniu i kierowaniu przekazywania zdobytejwiedzy i doswiadczenia uczniom swoim i ich uczniom(wnukom). Ta droga powinno odbywac´ sie przekazywaniezdobytej wiedzy i tradycji.

Te kilka zdan´ kieruje pod adresem starszych pracowni-ków, czyli seniorów, z˙eby zache˛cic ich do pracy w Stowa-rzyszeniu Wychowanków Warszawskiej Medycyny i Far-macji. W samym Stowarzyszeniu nalez˙ałoby urzadzic miej-sce spotkan´ seniorów i młodziez˙y. Spotkanie te moz˙na uatra-kcyjnic przez zorganizowanie przy pomocy Stowarzyszenia

Muzeum Historii AM posiadajacego zbiory odpowiedniegopismiennictwa, fotografii i innych pamiatek zwiazanych zhistoria AM. Jest to jedna z dróg podtrzymywania tradycjiuczelni i łaczenia działalnos´ci w zakresie kontaktów uczelnii wychowanków. Jest to droga podtrzymywania wie˛zi uczel-ni i wychowanków nie tylko tych, którzy sa zatrudnieni wuczelni, ale takz˙e tych, którzy sa zaangaz˙owani w codzien-nej pracy w ochronie zdrowia na terenie całego kraju i wielupoza jego granicami. Niech to miejsce be˛dzie punktem kon-taktowym dla odwiedzajacych Warszawe˛ absolwentów AM.

LEKARZE PATRONI ULIC WARSZAWY

Dr Tadeusz Kocon

Ul. Justyny Budzinskiej-Tylickiej

znajduje sie˛ w Dzielnicy Praga Północ, w Osiedlu S´ liwice,obok FSO, mie˛dzy ulica Jagiellonska i torami kolejowymi(na planach Warszawy napisano ul. Budzyn´skiej-Tylickiej).

Była lekarzem internista, lekarzem szkolnym (pierwszymlekarzem szkolnym w szkolnictwie z˙enskim), załoz˙ycielem ikierownikiem Przychodni S´wiadomego Macierzyn´stwa,działaczem organizacji kobiecych, działaczem PPS.

Justyna Budzin´ska-Tylicka urodziła sie˛ w Łomzy 12grudnia 1867 r. Ojciec jej był lekarzem weterynarii i wczasie Powstania Styczniowego jego uczestnikiem. Justynaukonczyła pensje˛ w Warszawie. Przez krótki okres czasubyła nauczycielka na Ukrainie. W wieku 25 lat wyjechała nastudia medyczne w Paryz˙u. W tym czasie na ziemiach za-mieszkałych przez Polaków nie przyjmowano kobiet na stu-dia uniwersyteckie. Była jedna z pierwszych Polek studen-tek w Paryz˙u.

Justyna Budzin´ska dyplom lekarza i doktora uzyskała w1898 r. po obronie rozprawy: „Du corset ses des mefaits aupoint de vue higienique et patologique” – (o szkodliwos´cinoszenia gorsetu).

Podjeła prace lekarza w małym miasteczku w pobliz˙uParyza. Praktykowała jako lekarz chorób wewne˛trznych, aszczególnie interesowała sie˛ gruzlica. Pracowała jako inter-nistka i miała sporo pacjentów. Nie leczyła jednak dla pie-niedzy, ale pragne˛ła niesc pomoc chorym.

W czasie studiów zgodnie z ówczesnymi pra˛dami i modabrała udział w pracach zwiazanych z walka o równoupraw-nienie kobiet. Poznała w tym czasie Bolesława Limano-wskiego i innych załoz˙ycieli PPS i łacznosc z socjalistamiutrzymywała takz˙e w Warszawie.

Podczas pobytu we Francji wyszła za maz za StanisławaTylickiego i urodziła dwoje dzieci. W roku 1905 na wies´c orewolucji w Rosji wróciła do kraju, przez około 2 lata miesz-

kała w Krakowie i przygotowywała sie˛ do nostryfikacji dy-plomu.

Dyplom nostryfikowała w Moskwie w 1907 roku. Prze-niosła sie do Warszawy i podje˛ła praktyke lekarska i działal-nosc społeczna. Przez pewien czas była asystentem prof.Alfreda Sokołowskiego w Szpitalu s´w. Ducha.

W czasie studiów w Paryz˙u zgodnie z ówczesna modawalczyła o równouprawnienie kobiet. Gdy w Królestwie w1906 ogłoszono konstytucje˛ powstało szereg organizacji, np.Zwiazek Równouprawnienia Kobiet, Koło Kultury Polskiej,Koło Uniwersytetu Ludowego, Macierz Szkolna. W tychorganizacjach dr Justyna Budzin´ska-Tylicka podje˛ła działal-nosc. Aktywnie uczestniczyła w Zwiazku Równouprawnie-nia Kobiet wygłaszajac szereg odczytów na tematy zwalcza-nia alkoholizmu, gruz´licy, zachowania zasad higieny i tozarówno higieny osobistej i z˙ycia codziennego, jak higienyzycia małzenskiego i higieny społecznej. Pisała takz˙e szeregartykułów w czasopis´mie zwiazkowym „Ster”. Zywo intere-sowała sie˛ warunkami pracy robotnic, walczyła o trzymie-sieczny urlop macierzyn´ski dla kobiet pracujacych.

W 1917 r. zorganizowała z ramienia Kobiet PogotowiaWojennego Zjazd Kobiet Polskich. Sprawy proponowaneprzez nia podczas Zjazdu Kobiet Polskich stały sie˛ podstawaprac ustawodawczych w Polsce Niepodległej po 1918 r. W1924 Sejm przyjał ustawe o prawach kobiet i o ochroniemacierzynstwa.

Od 1910 r. do 1927 pracowała jako lekarz szkolny napensji Popielewskiej-Roszkowskiej. Była pierwsza lekarkaw szkolnictwie z˙enskim. Była członkiem Polskiego Towa-rzystwa Medycyny Społecznej od 1919 r., a w roku 1924została członkiem zarza˛du Towarzystwa. W latach 1929 do1931 była członkiem Naczelnej Rady Lekarskiej. W 1926 r.załozyła Towarzystwo Lekarek Polskich.

W 1922 r. wsta˛piła do PPS i po kilku latach pracy zostałaczłonkiem Rady Naczelnej, członkiem Warszawskiego Ko-mitetu Robotniczego, członkiem Centralnego Wydziału Ko-

Z Zycia Akademii Medycznej

Grudzien 2001 27

biecego PPS i jedna z redaktorek organu „Głos Kobiet”.W 1930 skazano ja na rok wiezienia za udział w organizo-

waniu słynnej manifestacji w Dolinie Szwajcarskiej w War-szawie zwołanej przez partie Centrolewu jako protest prze-ciw aresztowaniu działaczy lewicowych wie˛zionych wTwierdzy Brzeskiej. Wyroku tego nie odsiedziała, bo po-szedł do apelacji i nie był wykonany.

W 1931 r. w gmachu Polskiego Towarzystwa Higienicz-nego odbył sie˛ odczyt na temat S´wiadomego Macierzyn´-stwa. Wzieło w nim udział wiele znanych osób, ws´ród nichTadeusz Boy-Z˙ elenski. Dochód z tego odczytu przeznaczo-no na powołanie do z˙ycia Przychodni S´wiadomego Macie-

rzynstwa. Twórczynia tej nazwy była dr Justyna Budzin´ska-Tylicka. Przychodnia mies´ciła w pomieszczeniach ZwiazkuMetalowców, zatrudniła kilku lekarzy. Najdłuz˙ej, bo do jejlikwidacji pracowała dr Maria Jeleniewska. Korzystali z niejprzede wszystkim ludzie z grupy najbiedniejszej. Przeciwni-kami jej byli ginekolodzy, bo obniz˙ało to ich zarobki.

Dr Budzinska-Tylicka zmarła nagle 8 kwietnia 1936 r. Wdniu jej pogrzebu przed kaplica Szpitala Dzieciatka Jezuszgromadziły sie˛ tłumy warszawiaków i delegacje s´rodowiskŁodzi i Poznania. Pochowana została na Cmentarzu Powaz-kowskim obok zmarłego tragicznie syna w 1918 r. podczasKampanii Karpackiej.

KOMUNIKATY

Zarzad Stowarzyszenia Wychowanków Warszawskiej Medycyny i Farmacji(Stowarzyszenie Absolwentów Akademii Medycznej w Warszawie)

zawiadamia i zaprasza na

WALNE ZABRANIE STOWARZYSZENIA

które odbedzie sie w dniu 13.02.2002 r w I terminie o godz. 16.30 i w II terminie o godz. 17.00w Sali Domu Medyków przy ul. Oczki 5

PORZADEK DZIENNY1. Otwarcie Zebrania2. Przedstawienia regulaminu obrad3. Wybór Przewodniczacego i Sekretarza Zebrania4. Odczytanie protokółu z poprzedniego Walnego Zebrania5. Wybór Komisji: a) wyborczej, b) skrutacyjnej, c) wnioskowej6. Sprawozdanie uste˛pujacego Zarza˛du: a) Przewodniczacego, b) Skarbnika7. Sprawozdanie Komisji Rewizyjnej8. Dyskusja nad sprawozdaniami9. Podjecie uchwały o udzieleniu absolutorium dla uste˛pujacego Zarza˛du10. Wybór Przewodniczacego Stowarzyszenia11. Wybory a/ członków Zarza˛du b/ członków Komisji Rewizyjnej c/ członków Sa˛du Kolezenskiego12. Dyskusja nad planem pracy i wolne wnioski13. Ogłoszenie wyników wyborów14. Podsumowanie zebrania15. Zakonczenie obrad

Sekretarz /dr n. med. Wacława Tarłowska/

Przewodniczacy/dr n. med. Tadeusz Kocon/

Z Zycia Akademii Medycznej

28 Grudzien 2001