Upload
others
View
33
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gazeTi #2. Tebervali. 2013.
C M Y K
ERASMUS MUNDUS-is meore aqtivobis proeqtis
„ALRAKIS~-is gacvliTi programis farglebSi sami
poloneli da erTi avstrieli studenti baTumis So-
Ta rusTavelis saxelmwifo universitets ewvia.
ucxoeli studentebi umaRlesi saganmanaTleblo da-
wesebulebis reqtoris moadgileebTan naTia wiklaS-
vilTan, irakli baramiZesTan da fakultetebis deka-
nebTan gamarTul Sexvedraze maspinZeli universite-
tis saganmanaTleblo programebs gaecnen. axalgazr-
debi socialur mecnierebaTa, biznesisa da samarTal-
mcodneobisa da turizmis fakultetebze oTx saswav-
lo kurss erTi semestris ganmavlobaSi gaivlian. ama-
ve proeqtis farglebSi bsu-s eqvsi studenti saswav-
leblad ucxoeTSi imyofeba, xolo erTi profesori
da erTi doqtoranti uaxloes momavalSi SvedeTsa da
espaneTSi gaemgzavreba.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetma
sagamofeno centr ,,eqspo-jorjiaSi” gamarTul ganaTlebis
III saerTaSoriso gamofenaSi miiRo monawileoba. umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebulebis turizmis fakultetis
dekanis moadgilem merab diasamiZem, pressamsaxuris uf-
rosma nino doliZem, studentebma: nino xelaZem, arCil ji-
javaZem da demid fasieSvilma abiturientebsa da yvela da-
interesebul pirs universiteti warudgines. gaacnes sas-
wavlo-samecniero programebi, swavlebis pirobebi, stu-
denturi cxovreba, gacvliTi da socialuri programebi.
daigegma TanamSromlobis damyareba saqarTvelosa da
ucxoeTis umaRles saswavleblebTan, erToblivi proeqte-
bis ganxorcieleba da studentTa da profesor-maswavle-
belTa staJireba. ganaTlebis saerTaSoriso gamofena 15
Tebervals gaixsna da masSi saqarTvelosa da ucxoeTis 100-
mde saganmanaTleblo dawesebuleba monawileobda. ordRi-
ani gamofena saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis sami-
nistrosa da Tbilisis meriis organizebiT gaimarTa.
studentTa samecniero centris, studentu-
ri TviTmmarTvelobis, studentTa momsaxure-
bisa da mxardaWeris samsaxuris organizebiTa
da aWaris sportisa da axalgazrdobis departa-
mentis xelSewyobiT wmida daviT aRmaSeneblis
xsenebis dRisadmi miZRvnili inteleqtualuri
TamaSi gaimarTa. SejibrSi q. baTumis ocdaeqvsi
sajaro da kerZo skolis moswavleebi monawile-
obdnen. saukeTesod N9 sajaro skolis gundi
„mamuliSvilni“ dasaxelda, meore adgili N1 sa-
jaro skolis gundma „mona-spa I”-ma moipova, xo-
lo mesame - N15 sajaro skolis gunds „val-
qerns“ ergo. RonisZieba mesamed gaimarTa da mi-
zanad isaxavda saqarTvelos istoriisa da ba-
Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universi-
tetis popularizacias. inteleqtualuri Se-
jibris gamarjvebul gundebs samaxsovro saCuq-
rebi gadaecaT, xolo monawile gundebs - serti-
fikatebi.
`̀ALRAKIS~~-iiss ggaaccvvlliiTTii pprrooggrraammiiss ffaarrgglleebbSSii uunniivveerrssiitteettss ppoolloonneellii
ddaa aavvssttrriieellii ssttuuddeenntteebbii eewwvviivvnneenn
ganaTlebis III saerTaSoriso gamofena
daviT aRmaSeneblis xsenebis dRisadmi miZRvnili inteleqtualuri Sejibri gaimarTa
anonsi:
,,didi survili maqvs Cvens universitetSi
radios aRdgenisa, Cems megobarTan erTad I kur-
sze vcdilobdi am ideis ganxorcielebas, Tumca
finansuri problemebis gamo Canafiqrze sabo-
lood uaris Tqma mogviwia. imedia, gamoCndebian
enTuziasti studentebi msgavsi surviliT da
ecdebian sxvagvari elferi SesZinon studentur
cxovrebas. erTiani ZalismeviT ki yvelafers mi-
vaRwevT~. __ 66 ggvv..
`istoria sainteresoa ara marto im mxriv, rom
ecnobi Seni qveynis warsuls, aramed imiTac, rom
swavlob sxva qveynebis istorias, adareb maT erT-
maneTs. ase vTqvaT, am specialobis arCeva memkvid-
reobiT mxvda wilad, didi babuis _ daviT xaxuta-
iSvilis gza gavagrZele, aseve didi wvlili miuZR-
vis baton jemal karaliZesac”. __ 77 ggvv..
`miyvars kiTxva da amasTanave wignebis SeZenac.
maqvs patara biblioTeka da didi survili imisa,
rom gavafarTovo. Cemi samagido wignia deil karne-
gis ,,rogor SeviZinoT megobrebi da rogor movimx-
roT adamianebi“. qarTuli literaturidan ki gan-
sakuTrebiT konstantine gamsaxurdias ,,didosta-
tis marjvenas“ gamovarCev”. __ 66 ggvv..
„skolis damTavrebisTanave lanam gadawyvi-
ta, eqimi gamxdariyo. man warmatebiT Caabara
erovnuli gamocdebi da SoTa rusTavelis saxel-
mwifo universitetis sabunebismetyvelo mecnie-
rebaTa da medicinis fakultetis studenti gax-
da. is sami wlis ganmavlobaSi eufleboda stoma-
tologiis specialobas. sabaziso Tu specialo-
bis sagnebs warmatebiT, interesiT swavlobda da
maRali akademiuri moswrebiT gadadioda kursi-
dan kursze, magram mixvda, rom medicina mainc ar
iyo misi mowodeba. „– eqimad unda daibados adami-
ani“, – acxadebs is“. __ 77 ggvv..
„aqtiurad mimdinareobs muSaoba studen-
tur gacvliT programebTan dakavSirebiT. 20
Tebervlidan daiwyo da erTi Tve gagrZeldeba
norvegiaSi swavlis msurvelTa registracia,
romlebsac norvegiel da qarTvel profesor-
maswavlebelTa kompetenturi komisia konkur-
sis wesiT SearCevs, prioriteti akademiur mosw-
rebas da inglisuri enis codnas mieniWeba. Ser-
Ceuli 4 warmatebuli studenti ki 2013-2014 sas-
wavlo wels sruli dafinansebiT telemarkis
universitetSi ,,turizmis menejmentis“ specia-
lobaze iswavlian“. __ 88 ggvv..
„fakultetze 1500-mde studenti iricxeba,
romlebic swavloben 7 sabakalavro, 5 samagist-
ro da 2 sadoqtoro programaze. siaxlea isc,
rom sul axlaxan ekonomikis sabakalavro prog-
ramam warmatebiT gaiara akretidacia. vsargeb-
lob SemTxveviT da mivulocav Cems universi-
tetsa da regions, gansakuTrebiT im studen-
tebs, romlebsac momavalSi am specialobaze
surT swavla. aqve minda aRvniSno, rom saqarTve-
los ganaTlebis sistemis axali midgomebis Sesa-
bamisad am programaze Caricxul studentTa
garkveuli nawili ufasod iswavlis saxelmwifo
dafinansebis xarjze“. __ 88 ggvv..
TTbbiilliissiiss iivvaannee jjaavvaaxxiiSSvviilliiss ssaaxxeelloobbiiss
ssaaxxeellmmwwiiffoo uunniivveerrssiitteettii 9955 wwlliissaaaa
2 gv.
2 TTeebbeerrvvaallii
saqarTveloSi universitetis daarsebis
idea XIX saukunis dasawyisSi, ruseTis imperi-
isagan Cveni samSoblos gaTavisuflebisaTvis
brZolis gaZlierebasTan erTad daibada.
XIX saukunis samocian wlebSi saqarTve-
loSi samoRvaweo asparezze gamovida axali
Taoba, didi qarTveli sazogado moRvawis
ilia WavWavaZis meTaurobiT, romelTanac da-
kavSirebulia sulieri aRorZinebis
axali etapi Cveni qveynis istoriaSi.
am wlebSi gansakuTrebiT gaaqtiur-
da universitetis daarsebisaTvis
brZola.
umaRlesi skolis Seqmnis rea-
luri SesaZleblobebi kidev ufro
gamoikveTa mas Semdeg, rac TbilisSi
daarsda saTavadaznauro saadgil-
mamulo banki. igi ruseTis imperiaSi
arsebul bankebs Soris erTaderTi
iyo, romelic Tavis Semosavals eris
kulturul-saganmanaTleblo da sa-
meurneo interesebs axmarda.
XX saukunis dasawyisidan qar-
Tuli universitetis dafuZnebis
organizatori gaxda peterburgis
universitetis aRzrdili da misi
privat-docenti ivane javaxiSvili.
igi samarTlianad iTvleba ilia WavWavaZis
gzis gamgrZeleblad qarTuli erovnuli
TviTSegnebis SenarCunebisa da gaZlierebis
TvalsazrisiT.
1917 wlis Tebervlis revoluciis pirve-
li dReebidanve peterburgSi myofma ivane ja-
vaxiSvilma aqtiurad daiwyo umaRlesi saswav-
leblis gaxsnisaTvis mzadeba da gazafxulze
ukve samSobloSi dabrunda, raTa xorci Sees-
xa Tavisi ocnebisaTvis.
12 maiss TbilisSi, petre meliqiSvilis bi-
naSi, universitetis sazogadoebis damfuZne-
belTa pirveli Sekreba gaimarTa. krebas eqv-
Time TayaiSvili xelmZRvanelobda. am dRes
daarsda “qarTuli Tavisufali universite-
tis” sazogadoeba, romelmac didi roli iTa-
maSa universitetis daarsebis saqmeSi.
1917 wlis Semodgomaze universitetis
damfuZnebelTa muSaoba umaRlesi saswavleb-
lis gasaxsnelad kidev ufro farTod gaiSa-
la. gadawyda, rom Tavdapirvelad daarsebu-
liyo mxolod erTi – sibrZnismetyvelebis
fakulteti, romelic gaaerTianebda humani-
tarul dargebs, agreTve, bunebismetyveleba-
sa da maTematikaSi. dekembris bolos presaSi
ukve gaCnda gancxadeba qarTul universitet-
Si studentebis miRebis Sesaxeb. 1918 wlis 26
ianvars (axali stiliT, 8 Tebervals), daviT
aRmaSeneblis xsenebis dRes, Tbilisis gareu-
banSi, qarTuli saTavadaznauro gimnaziis Se-
nobaSi, sazeimod gaixsna kavkasiaSi pirveli
erovnuli universiteti, romelmac, qarTuli
saganmanaTleblo tradiciebis
gaTvaliswinebiT, safuZveli
Cauyara saqarTveloSi evropu-
li tipis umaRles skolas.
stumrebis miReba da dRe-
saswaulis xelmZRvaneloba
ilia WavWavaZis diswulma, cno-
bilma sazogado moRvawem kote
afxazma itvirTa.
universiteti akurTxa da
momavlis gza dauloca sruli-
ad saqarTvelos kaToli-
kos–patriarqma kirion meo-
rem.
universitetis pirvel req-
torad, ivane javaxiSvilis wi-
nadadebiT, profesorTa sab-
Wom petre meliqiSvili airCia.
Tavad ivane javaxiSvili sibrZ-
nismetyvelebis fakultets Caudga saTaveSi.
axaldaarsebul universitetSi leqciebs
kiTxulobdnen: ivane javaxiSvili, iustine
abulaZe, giorgi axvlediani, filipe gogiCa-
iSvili, eqvTime TayaiSvili, korneli kekeli-
Ze, Salva nucubiZe, elisabed bagration-or-
belianisa, dimitri uznaZe, vanda RambaSiZe,
ilia yifSiZe, ioseb yifSiZe, akaki SaniZe, and-
ria benaSvili, andria razmaZe, ivane beritaS-
vili, grigol wereTeli.
mogvianebiT Tbilisis saxelmwifo uni-
versitetis bazaze Seiqmna sxvadasxva umaRle-
si saswavlebeli da saqarTvelos mecniereba-
Ta akademia. universitetis kursdamTavre-
bulma saxelovanma mecnierebma saqveynod ga-
uTqves saxeli saqarTvelos. 1989 wels Tbi-
lisis saxelmwifo universitets misi damaar-
seblis – ivane javaxiSvilis saxeli mieniWa.
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis sa-
xelmwifo universiteti 95 wlis iubiles aR-
niSnavs! 1918 wels universitetis daarsebiT
xorci Seesxa ilia WavWavaZisa da mis Tanamoaz-
reTa erovnul ideas! SemTxveviTi araa, rom
universiteti sazeimod gaixsna 26 ianvars (axa-
li stiliT 8 Tebervals), daviT aRmaSeneblis
xsenebis dRes! mis kedlebSi moRvaweobdnen
saqveynod cnobili mecnierebi, romlebmac sa-
fuZveli Cauyares did samecniero skolebs
mecnierebis sxvadasxva dargSi: ivane javaxiS-
vili, petre meliqiSvili, iustine abulaZe, gi-
orgi axvlediani, eqvTime TayaiSvili, korneli
kekeliZe, Salva nucubiZe, dimitri uznaZe,
ioseb yifSiZe, akaki SaniZe, andria razmaZe, iva-
ne beritaSvili, grigol wereTeli, simon yaux-
CiSvili da sxv. ivane javaxiSvilis saxelobis
Tbilisis saxelmwifo universiteti dResac
samarTlianad inarCunebs saqarTvelos erT-
erTi wamyvani saganmanaTleblo da samecniero
dawesebulebis saxels, romelic warmatebiT
pasuxobs Tanamedrove gamowvevebs.
erTi arabuli andaza ambobs, samoTxe de-
dis fexebTan iwyebao! CemTvis amqveyniuri sa-
moTxis kari Cemi universitetis, Cemi AlmaMater-is, codnis am dalocvili taZris karib-
WiT gaiRo. dRemde SiSiT vixseneb universite-
tis maRliv korpuss da misaReb gamocdebs ag-
vistos xvatSi. gamocdebze dedasTan erTad
davdiodi, maxsovs, rogor mgulSematkivrob-
da... pirvel wels ver Caviricxe, saocrad dam-
wyda guli, ar dagimalavT, usamarTlobis gan-
cdac mqonda, samwuxarod, maSin aseTi dro
iyo... is erTi weli wignebTan gavatare, meore
wels natvra amixda, Tbilisis saxelmwifo uni-
versitetis studenti gavxdi!
filologiis fakultetze, ZiriTadad,
gogonebi vswavlobdiT, kursze mxolod ram-
denime vaJi gvyavda. erTmaneTs gaerTianebul
leqciebze vxvdebodiT. erTi gamorCeulad da-
mamaxsovrda, yovelTvis bolo merxze ijda,
pirquSi da raRacnairi sevdiani saxiT, naRvli-
ani gamometyvelebiT, wvers atarebda, Cvens
Jriamulze eRimeboda, balRebi ariano, Cvenze
ufrosi iyo, ukve poeti, dRes bevrisTvis say-
vareli poetia, tariel xarxelaurze vsaub-
rob.
maxsovs, rogor Semovida auditoriaSi Cve-
ni fakultetis dekani, prof. elguja xinTibi-
Ze da SemogvTavaza momaval profesiad klasi-
kuri filologia agverCia, pirveli jgufi vi-
yaviT, pirvelive semestridan rom avirCieT
specialobad klasikuri filologia, esec is-
toriis nawilia...imiTac viyaviT gamorCeulni,
rom yvelani warCinebiT vswavlobdiT. sul eq-
vsni viyaviT: lela, mzia, zaira, leila, rezo
da me, Seucvleli jgufxeli, risTvisac qalba-
ton TinaTin yauxCiSvilis ironiac davimsaxu-
re: `Tavdarigiani~ qali...
roca universitetis studenti gavxdi, jer
kidev cocxlebi iyvnen akademikosebi akaki Sa-
niZe da simon yauxCiSvili, samwuxarod, leq-
ciebs ukve ar kiTxulobdnen. Cemi maswavleb-
lebi maTi mowafeebi da „mowafeTa mowafeebi“
iyvnen, profesorebi: mzeqala SaniZe, TinaTin
yauxCiSvili, akaki uruSaZe, rismag gordezia-
ni, aleqsandre aleqsiZe, roin metreveli, da-
mana meliqiSvili, Suqia afridoniZe, guram ra-
miSvili, leo menabde, irakli Sengelia, korne-
li danelia, zurab kiknaZe, zaza aleqsiZe, mari
fiCxaZe, ia gagua, Cemi sayvareli maswavlebeli
TinaTin giorgobiani (sapienti sat!)...
CemTvis universiteti swored pirveli
korpusi iyo, dauviwyari universitetis ba-
RiT, aseve, meeqvse korpusi, ganuyreli qalba-
tonebiT, marselaTi da darejaniT. mere iyo
„berZnul-laTinuri biblioTeka“ pirveli
korpusis ezos mxares, saocrad komfortuli
garemo da keTilmosurne adamianebi. es, marT-
lac, saocari wlebi iyo, bevrs vSromobdiT,
bejiTad vswavlobdiT Zvel berZnulsa da la-
Tinurs, mere originalSi vkiTxulobdiT da
vTargmnidiT homeross, safos, sofokles,
platons, ovidiuss, katuluss, saxarebas,
msgavsi inteleqtualuri „tkbobis“ gancda iS-
viaTia...
„roluri TamaSebi“ gamaxsenda, axla rom
vnergavT TavgamodebiT, rogorc siaxles, ba-
toni rismagi xSirad mimarTavda am meTods.
maxsovs rogor viyavi antigone, kreoni ki biZi-
na ramiSvili iyo, saeriozulad wavkamaTdiT,
batoni rismagi, ra Tqma unda, yovelTvis zev-
sis rolSi iyo, bolo sityva yovelTvis mas
ekuTvnoda!
erTad davdiodiT TeatrSi, kinoSi, gamo-
fenebze, studentur konferenciebze lvovSi
da eqskursiebze - peterburgSi, Rameebs vaTe-
nebdiT sxvadasxva saojaxo biblioTekidan
mxolod erTi RamiT saidumlod naTxovari
wignebis kiTxvaSi (Ñâå÷à ãîðåëà íà ñòîëå,ñâå÷à ãîðåëà...). romeliRac Taroze, romeli-
Rac saqaRaldeSi axlac midevs da gadasagde-
bad ver vimeteb qaRaldis naglejs, meore kur-
sze rezo kiknaZis moweril baraTs: Puella stul-ta es! Nunquam linguae pacem das!...”, sxva bara-
Tebze arafers vityvi, marTlac, puella stulta!maxsovs mziasTan erTad uZilod gaTenebuli
Rameebi ivnisis sasesio kviraSi da batoni mamia
ebraliZe, bazridan dabrunebuli, axaldakre-
fil marwyvs rom Semogvitanda, xanac nayins,
daisveneT da suli moibruneTo! lelas bebiis,
bekas, gamomcxvari kombostos Rvezelisa da
qaTmis kotletebis gemoc maxsovs, Sesvenebeb-
ze rom minawilebda megobrulad. zairas kaxe-
Ti maxsovs, gurjaani, yvelawminda, gremi, Su-
amTa da alaverdi... dedamisis, maro deidas, ga-
mogzavnili kaxuri CurCxelebi, TaTara, nigv-
zis msxvili lebnebiT...
maxsovs qarTuli saliteraturo enis is-
toriis gamocda, qalbatonma mzeqalam yu-
radRebiT momismina, mere ki miTxra, axla
miTxari, es ra aris, Tu ginda friadi dagiwe-
roo: CaTvlis wignakSi CamrCenoda furceli,
romelzec im dros Zalian moduri Calmis da-
magrebis sxvadasxva xerxi iyo gamosaxuli.
erT gamocdaze gamomcdeli cud dReSi Ca-
varda, Cvens patara jgufSi TiTqmis yvela
cnobili mamis Svili iyo, amdeni friadis dawe-
ras ki yvela erideboda, sia amoikiTxa, pirveli
mzia iyo, mamias asuli..., Semdegi lela, zazas
asuli..., rezo, zurabis Ze..., jeri Cemze midga,
mec wamovdeqi da omaxianad movaxsene, SoTas
asuli-meTqi, gulianad icina, ra Tqma unda,
yvelam friadebi davimsaxureT, damsaxurebu-
lad!
rezo meore kursidan musikam gaitaca (ax-
la konservatoriis reqtoria), saqsafonze
dakvras swavlobda da didi CanTiT dahqonda
instrumenti universitetSi, leqciebis mere
repeticiaze midioda. didxans iTmina batonma
kornelim, bolos, sZlia cnobismoyvareobam,
sad dadixar yovel paraskevs, gamagebine, amxe-
la CemodniTo...
axlac Camesmis baton aleqsandre aleqsi-
Zis bubuna, raRac sxvanairi xma, pirveli kor-
pusis meore sarTulze, auditoriaSi, bizanti-
uri literaturis istorias rom gvikiTxavda,
batoni akaki uruSaZis saocrad mkafio da dax-
vewili metyveleba; mudam mofusfuse batoni
irakli Sengelia, Sin stumrad rom gvepatiJe-
boda, gemrieli salaTa unda dagaxvedroTo,
ver moaswro...
maxsovs baton simon yauxCiSvilis dasvene-
buli neSti universitetis pirveli korpusis
foieSi da baton nodar lomouris gulSiCamwv-
domi gamosaTxovari sityvebi, msubuqi iyos
TqvenTvis mSobliuri miwa, Cemo dido maswav-
lebelo!
maxsovs vaxuSti kotetiSvilis folklo-
ruli saRamoebi filarmoniaSi, eTer TaTarai-
Zis gamoCena; didi gastrolebi konservatori-
aSi, operisa da baletis TeatrSi; didi filme-
bi kinoTeatr „gazafxulSi“, romelTa Cvenebac
maSin daiwyes; gadaWedili auditoriebi akaki
baqraZis leqciebze; mSfoTvare dReebi ...78
wlis aprilSi universitetis baRSi da fexiT
gavlili gza universitetis baRidan hipodro-
mis mitingamde ...88 wlis noemberSi! kidev bev-
ri ram maxsovs!
universitetma saiubileod saintereso
krebuli gamosca: RettuLit!(literaturuli
dabruneba) cnobili universitetelebi saub-
roben universitetze. wigns boloSi carieli
furclebi erTvis, rubrikiT, „Cemi universi-
teti“, sasaubrod da universitetSi gatarebu-
li wlebis gasaxseneblad gviwveven, mec momin-
da "Cemi universitetis" Sesaxeb momeTxro,
imis Sesaxeb, ris gamoc dRemde siamayiT vambob:
mec universiteteli var!
mmaarriinnaa ggiioorrggaaZZee,
sruli profesori
Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis
saxelmwifo universiteti 95 wlisaa
vulocav Tbilisis ivane javaxiSvi-
lis saxelobis saxelmwifo universi-
tets saiubileo TariRs. TiTqmis sauku-
nea gasuli kavkasiaSi pirveli universi-
tetis daarsebidan. am xnis manZilze
universitets mravali Taoba aRuzrdia,
romelTac Rirseulad uRvawiaT da uS-
romiaT samSoblo qveynis sakeTildRe-
od.
Cvens did winaprebs, vinc universi-
tetis mesaZirkvleni iyvnen, SesaniSna-
vad esmodaT, rom leqcia wmindaTa wmin-
daa universitetSi. is sulieri sazrdo,
riTac ikvebeba studenti axalgazrdo-
bis cnobiereba, erovnul niadags unda
iyos dafuZnebuli. ar arsebobs qveynis
momavali mecnierebis ganviTarebis ga-
reSe. swored dedauniversitetma daudo
saTave erovnuli inteleqtualuri az-
rovnebis - qarTuli mecnierebis sxva-
dasxva mimarTulebiT ganviTarebas qve-
yanaSi. dReisaTvis qarTvel mecnier-
mkvlevarTa Rvawli fizikis, qimiis, ma-
Tematikis, humanitarul mecnierebaTa
da sxva mimarTulebiT Rirseulad amSve-
nebs msoflio mecnierebaTa miRwevebs.
Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis
saxelmwifo universiteti Cveni warsu-
li, awmyo da momavalia.
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetis reqtori,
profesori aalliiooSSaa bbaakkuurriiZZee
Cemi universitetiTsu I korpusi, 1923 w.
3TTeebbeerrvvaallii
dRevandeli saqarTvelo aris evropuli sa-
ganmanaTleblo sivrcis erT-erTi warmomadgene-
li, romelic xels uwyobs studentebis mobilo-
bas da saganmanaTleblo programebis daxvewas
Tanamedrove bazris moTxovnebis Sesabamisad. ev-
rokavSiris mier dafinansebuli uamravi proeqti
naTeli dasturia am rTuli procesisa.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-
versitetis profesor-maswavleblebi aqtiurad
monawileoben TEMPUS-is mier dafinansebul
proeqtebSi. 2010-2013 wlebSi Seqmnili iyo kon-
sorciumi, romlis wevrebi ikvlevdnen umaRlesi
ganaTlebis sistemis ganviTarebas socialuri
partniorobis mxardaWerisa da humanitarul
mecnierebaTa konkurentunarianobis gazrdisaT-
vis (proeqti HESDeSPI).proeqtis zogadi mizania umaRlesi ganaTle-
bis xarisxis uzrunvelyofa dasaqmebis bazris
moTxovnebis Sesabamisad, iseve rogorc socia-
luri partniorebis CarTvas ganaTlebis proces-
Si.
mTavari amocanaa meTodologiuri rekomen-
daciebis erToblivi da xelmisawvdomi sistemis
Camoyalibeba, rac aamaRlebs humanitarul mecni-
erebaTa konkurentunarianobas da miizidavs so-
cialur partniorebs.
TanamSromloba socialur partniorebsa da
pedagogebs Soris iseTi ganaTlebis sistemis Ca-
mosayalibebelad, romelic moqnili iqneba da mo-
ergeba sabazro ekonomikis moTxovnebs, Seesaba-
meba evropaSi adamianuri resursebis ganviTare-
bis konceptualur pozicias da aseve xels Se-
uwyobs konkurentunarian dasaqmebas evrokavSi-
ris qveynebis doneze.
proeqtis mTavari koordinatori - informa-
ciuli sistemebis menejmentis instituti ISMA(latvia, riga), prezidenti - roman diakoni, ko-
ordinatori - sniedze ioma.
proeqtis wevrebi: latviis kulturis kole-
ji (latvia), v.vernandskis saxelobis tavriis
erovnuli universiteti (ukraina), vladimer da-
lis aRmosavleT ukrainis erovnuli universite-
ti (ukraina), kievis taras SevCenkos erovnuli
universiteti (ukraina), erevnis arqitekturisa
da mSeneblobis saxelmwifo universiteti (somxe-
Ti), erevnis xelovnebis saxelmwifo universite-
ti (somxeTi), kahulis “bogdan petriCeiku haSde-
us” saxelmwifo universiteti (moldova), aleku
rusos saxelobis belcis saxelmwifo universi-
teti (moldova), minhos universiteti (portuga-
lia), boloniis universiteti (italia).
saqarTveloSi proeqtis koordinatoria so-
xumis saxelmwifo universiteti (Tbilisi), koor-
dinatori - prof. indira Zagania.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-
versitetSi Seiqmna samuSao jgufi Semdegi Semad-
genlobiT:
menejeri - prof. ermile mesxia (romelic Sem-
deg baTumis xelovnebis saswavlo universitetis
reqtorad dainiSna da kulturisa da xelovnebis
menejmentis damuSavebis procesSi CarTo am sas-
wavleblis profesor-maswavleblebic).
samuSao jgufis wevrebi: prof. marine aroSi-
Ze, asoc.prof. manuCar loria, as.prof. nino aro-
SiZe, as.prof. nana mazmiSvili, irakli kacaZe.
mowveuli eqspertebi: asoc.prof. giorgi ma-
salkini, asoc.prof. anzor beriZe, prof. lela
TavdgiriZe, asoc.prof. asmaT arZenaZe, as.prof.
dali doborjginiZe.
magram proeqtis warmatebiT ganxorcieleba-
Si didi wvlili miuZRvnis universitetis, fa-
kultetis administracias, sagareo departa-
ments, ganaTlebisa da mecnierebaTa fakultetis
dekanats da xarisxis samsaxurs.
agreTve proeqtis farglebSi Catarebul
kvlevebSi aqtiur monawileobas Rebulobdnen
lingvistikis saganmanaTleblo programebis
studentebi da studenturi marTvelobis wevre-
bi.
gansakuTrebulad asaRniSnavia tempusis
erovnuli ofisis xelmZRvanelis, qalbatoni li-
ka Rlontis mxardaWera. Tempus-is erovnuli
ofisi sistematiurad muSaobda programis efeq-
turobis da gaZlierebis gazrdaze, misi saqarT-
veloSi evrokomisiisa da Sesabamisi erovnuli
samsaxurebis mxardaWeris gziT.
konkretulad, tempusis erovnuli ofisis
xelmZRvaneli atarebda:
- programis Sesaxeb informaciis gavrcele-
bas da konsultaciebs;
- tempusis proeqtebis monitorings;
- monawileobda umaRlesi saganmanaTlebo
sistemis xelmZRvanelebTan dainteresebuli mxa-
reebis dialogSi.
erT-erTi aseTi warmatebuli dialogi Sedga
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universi-
tetis mier organizebul samecniero-praqtikul
konferenciaze (2011 wlis 17-20.11), romelic gax-
sna rsu-s reqtorma, profesorma alioSa bakuri-
Zem da romelsac eswrebodnen aWaris ganaTlebis,
kulturisa da sportis ministris moadgile aida
abuseriZe, sagranto proeqt HESDeSPI-is koor-
dinatori, soxumis saxelmwifo universitetis
profesori indira Zagania, proeqtis samuSao
jgufis menejeri, baTumis xelovnebis saswavlo
universitetis reqtori, profesori ermile mes-
xia, rsu-s ganaTlebisa da mecnierebaTa fakul-
tetis dekani asoc. profesori marina qoriZe,
rsu-s xarisxis samsaxuris xelmZRvaneli asoc.
prof. merab xalvaSi, proeqtSi monawile profe-
sor-maswavleblebi da studentebi.
proeqtis monawileebi imyofebodnen evropis
wamyvan universitetebSi saswavlo procesis da-
gegmvisa da saganmanaTleblo programebis daxve-
wis gacnobis mizniT.
proeqtis farglebSi Seswavlili iqna kul-
turisa da xelovnebis sferos Sromis bazari aWa-
raSi. kulturis menejmentis specialistebis da-
saqmebis sferoebia: kulturisa da xelovnebis
dawesebulebebi, sagamomcemlo sfero, turistu-
li dawesebulebebi, mediis saSualebebi, samTav-
robo da arasamTavrobo dawesebulebebi, ucxou-
ri firmebi, saqvelmoqmedo fondebi, saganmanaT-
leblo dawesebulebebi.
amJamad kulturis da xelovnebis dawesebu-
lebebi kulturis menejerebis deficits ganic-
dian. praqtikulad, baTumis da aWaris regionis
kulturis dawesebulebebSi ramdenime gamonak-
lisis garda muSaoben sxvadasxva profesiis spe-
cialistebi, romelTac specialuri ganaTleba
ara aqvT kulturis menejmentSi.
sagranto proeqtis erT-erTi mTavari amoca-
na aris regionSi ganaTlebisa da dasaqmebis sfe-
roebs Soris kavSiris Seswavla. CvenTvis cnobi-
lia, rom regionSi kulturis menejmentis specia-
listebis deficitia. am problemis gadawyveta
SesaZlebelia swored kulturis menejmentis sa-
ganmanaTleblo programebis amoqmedebiT. cxa-
dia, roca regionSi am dargis specialistebi
TiTqmis ara gvyavs, maT dasaqmebis didi perspeq-
tiva aqvT.
kulturisa da xelovnebis dawesebulebebis
mmarTvelobis sferoSi ZiriTadad dasaqmebule-
bi arian xelovnebisa da kulturis dargis speci-
alistebi, magram maT ar gaaCniaT specialuri
diplomirebuli ganaTleba menejmentSi. ZiriTa-
di mizezi aris is, rom saqarTveloSi bolo wle-
bamde arcerT umaRles saganmanaTleblo dawese-
bulebaSi ar mimdinareobda swavleba xelovnebisa
da kulturis menejmentis saganmanaTleblo
programebze. mexuTe welia Tbilisis Teatrisa
da kinos saxelmwifo universitetSi mimdinare-
obs swavleba kulturisa da xelovnebis menejmen-
tis sabakalavro da samagistro saganmanaTleb-
lo programebze. kursdamTavrebulTa ricxvi im-
denad mcirea (sul – 100–mde), rom maTi dasaqme-
bis areali ZiriTadad Tbiliss ar scildeba.
baTumis xelovnebis saswavlo universitetSi
momzadda kulturisa da xelovnebis menejmentis
sabakalavro da samagistro programebi. mimdina-
re saswavlo wlidan msaxiobis specialobis stu-
dentebi euflebian damatebiT specialobas kul-
turis menejmentSi.
2011 wels gamocxadda miReba kulturisa da
xelovnebis menejmentis sabakalvro da samagist-
ro saganmanaTleblo programebze.
mimdinareobs muSaoba sabiblioTeko da sain-
formacio saqmis da samuzeumo da saarqivo saqmis
diplomirebuli specialistis saganmanaTleblo
programebze. dReisaTvis saqarTveloSi moqmedi
arcerTi universiteti ar amzadebs am dargebis
specialistebs. faqtobrivad, sabiblioTeko, sa-
informacio, samuzeumo da saarqivo sferoebSi
muSaoben pirovnebebi, romelTac specialuri
umaRlesi ganaTleba ara aqvT. saqarTveloSi da-
saqmebuli saSualo asaks gadacilebuli biblio-
Tekarebis nawils umaRlesi ganaTleba miRebuli
aqvT gasuli saukunis 90–ian wlebamde.
axali saganmanaTleblo programebis ganxor-
cieleba xels Seuwyobs kvalificiuri kadrebis
momzadebas pirvel rigSi regionisaTvis.
humanitaruli ganaTlebis mqone kursdam-
Tavrebulebidan Sromis bazarze SedarebiT
iolad saqmdebian ucxouri enis specialistebi,
pirvel rigSi - inglisurenovani kursdamTavre-
bulebi, agreTve rusulenovanic, romlebic mu-
Saoben Tarjimnebad an mdivnebad ucxour kompa-
niebSi, nawilobriv - samTavrobo da oficialur
dawesebulebebSi, aeroportSi da sxv.
aWaris regionSi funqcionirebs 12 muzeumi,
175 bibloTeka, 4 Teatri, 16 gamomcemloba. sam-
wuxarod, Sewyvites funqcionireba kulturis
saxlebma, magram ganaTlebis sferoSi mimdinare
reformebma daayena dRis wesrigSi cekvis maswav-
leblebis sakiTxi da gadawyvetilia, rom yvela
skolaSi bavSvebs cekvas aswavlian. xelovnebis
fakultetis kursdamTavrebulebis nawili da-
saqmebulia kulturisa da xelovnebis dawesebu-
lebebSi.
didi mniSvneloba eniWeba kulturisa da xe-
lovnebis dawesebulebebTan erTobliv muSaobas
xelSekrulebebis da memorandumebis safuZvel-
ze.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-
versitets da baTumis xelovnebis saswavlo uni-
versitets aqvT mWidro saqmiani kavSiri aWaris
kulturisa da xelovnebis dawesebulebebTan: ba-
Tumis ilia WavWavaZis saxelobis dramatuli Te-
atri (direqtori Temur keJeraZe), baTumis Toji-
nebisa da mozardmayurebelTa saxelmwifo Teat-
ri (mmarTveli medea Carkviani), baTumis meriis
xelovnebisa da kulturis centri (direqtori
gela bolqvaZe), saqarTvelos erovnuli kultu-
ruli memkvidreobis gonio-afsarosis arqeolo-
giur-arqiteqturuli muzeumi-nakrZali (direq-
tori SoTa mamulaZe) da sxv. damsaqmeblebi kmayo-
filebas gamoTqvamen universitetebSi SemuSave-
buli Tanamedrove bazris moTxovnaze morgebu-
li
programebis Sesaxeb, romlebSic gaizarda
praqtikuli unar-Cvevebis Camoyalibebaze gaTv-
lili kursebis raodenoba. es ki, ra Tqma unda, da-
debiTad aisaxa kursdamTavrebulTa profesiona-
lizmze.
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo uni-
versitetsa da baTumis xelovnebis saswavlo uni-
versitetSi HESDESPI-is proeqtis farglebSi Ca-
tarebuli kvlevis safuZvelze miRebuli iyo
Semdegi daskvnebi:
1) Sromis bazari Tanamedrove sazogadoeb-
riv-politikur viTarebisa da evropaSi Seqmnili
ekonomikuri situaciis pirobebSi aucileblad
moiTxovs maRal kvalificiuri kadrebis momza-
debas humanitaruli mecnierebaTa da xelovnebis
sferoSi, rac realurad SesaZlebelia damsaqmeb-
lebTan socialuri partniorobis da saswavlo
programebis modernizaciis safuZvelze.
2) damsaqmeblebma monawileoba unda miiRon
saswavlo procesSi konkretuli programis moqme-
debis yvela etapze (marketinguli kvleva, mizne-
bisa da amocanebis damuSaveba, programis struq-
turis dazusteba, saswavlo modulebisa da dis-
ciplinebis arCeva, profesiuli praqtikis organi-
zeba, programis aprobacia, kursdamTavrebulTa
da axalgazrda specialistebis testireba).
3) axalgazrda specialistebis konkurentu-
narianobis amaRleba SesaZlebelia saswavlo
programebis modernizaciis Sedegad, rac axal-
gazrda specialistebs adaptirebis saSualebas
aZlevs swrafad cvalebad socialur garemoSi.
4) Zveli saganmanaTleblo programebis ana-
lizma moaxdina imis demonstrireba, rom Teoria
Warbobs praqtikas, praqtikuli unar-Cvevebis
floba aris dabali xarisxis da aucileblad unda
iyos gamomuSavebuli saerTo saganmanaTlebo da
profesiuri standartebi humanitarul sferoSi.
5) swrafi samecniero-teqnikuri progresis
da intensiuri globalizaciis pirobebSi humani-
taruli mecnierebebis da kulturis sfero
iTxovs gansakuTrebul yuradRebas, vinaidan
mxolod saerTaSoriso komunikaciis unar-Cveve-
bis floba, mSobliuri kulturis Rrma codna da
ucxo kulturis pativiscema da dafaseba xels
uwyobs iseTi konkurentunariani axalgazrda
specialistis Camoyalibebas, romelic gaxdeba
msoflio sazogadoebis aqtiuri wevri.
damuSavebuli iyo axali modulebi (inovaci-
uri teqnologiebi, kulturaTSorisi komunika-
cia, adamianuri resursebis menejmenti) da prog-
ramebi (kulturis da xelovnebis menejmenti - sa-
bakalavro da samagistro programebi), romlis
aprobaciis Sedegad iyo Camoyalibebuli Semdegi
winadadebebi:
1) maRalkvalificiuri profesiuli kadrebis
momzadebis efeqturobis amaRleba humanitaru-
li mecnierebebis da kulturis sferoSi, iTxovs
socialuri partniorebis (damsaqmeblebis) mow-
vevas saswavlo programebis modernizaciis yve-
la etapze:
a) upirveles yovlisa, mniSvnelovania marke-
tinguli kvlevebi, romlebic amtkiceben mocemu-
li specialobis aucileblobas;
b) damsaqmeblebma aqtiuri monawileoba unda
miiRon konkretuli programis miznebisa da amo-
canebis SemuSavebaSi, aseve saswavlo modulebis
Sedgenasa da disciplinebis SerCevaSi;
v) saswavlo dawesebulebebis TanamSromlo-
bis mniSnelovani mxare unda gaxdes profesiuli
praqtika, romelsac warmatebuli organizebiT
atareben damsaqmeblebi, romlebic TviTon arian
dainteresebuli saukeTeso kadrebis SerCeviT;
g) socialuri partniorebis warmomadgen-
lebs SeeZlebaT Seafason momavali specialiste-
bis SeZenili praqtikuli unar-Cvevebi, romleb-
sac daeuflnen axalgazrda specialistebi (stu-
dentebis, praqtikantebis da axalgazrda specia-
listebis testireba);
d) did interes iwvevs sistematiuri Sexved-
rebi damsaqmeblebTan da kursdamTavrebuleb-
Tan, romlebic ukve muSaoben specialobis mixed-
viT;
e) sasurvelia movizidoT damsaqmeblebi
axalgazrda profkavSirebis organizaciasTan da
studentebis dasaqmebis centrebTan.
samecniero-teqnikuri progresis pirobebSi
humanitaruli mecnierebebis da kulturis sfe-
roSi maralkvalificiuri profesiuli kadrebis
momzadebis specifika da globalizaciis sfero
iTxovs orientirebas dasaqmebis bazarze, rome-
lic karnaxobs pirobebis momzadebis aucileb-
lobas imisaTvis, rom SedarebiT ioli iyos adap-
tacia swrafad cvalebad socialur garemoSi. am
mizniT yvela programis struqturuli kompo-
nenti unda iyos:
a) ZiriTadi programis saswavlo modulebi;
b) damatebiTi programis saswavlo modulebi;
v) studentis mier arCeuli disciplinebi.
2) saswavlo programebis modernizacia auci-
leblad unda Seicavdes saswavlo modulebis da
disciplinebis SemuSavebas, romlebic gaTvli-
lia momavali specialistebis zogadsaganmanaT-
leblo, profesiul da komunikaciur kompeten-
ciebze, amisaTvis yvela qveyanaSi unda iyos Semu-
Savebuli, aprobirebuli da damtkicebuli sa-
xelmwifo standartebi sakvlevi ciklis yvela
specialobebis mixedviT, romlebic umetes Sem-
TxvevaSi daemTxveva arsebul evropul standar-
tebs yvela im qveyanaSi, romlebic arian erTiani
evropuli saganmanaTlebo sivrcis monawileebi.
3) humanitarul mecnierebebis da kulturis
sferoSi maralkvalificiuri profesiuli kad-
rebis momzadebis efeqturobis amaRleba iTxovs
Tanamedrove teqnologiebis aTvisebas da kul-
turaTSorisi urTierTobis unar-Cvevebis ganvi-
Tarebas, rac savaldebulo pirobaa nayofieri
profesiuli moRvaweobisTvis Tanamedrove po-
likulturul samyaroSi.
HESDeSPI-is proeqti sruldeba 2013 wlis ga-
zafxulze. am periodisaTvis Catardeba monawile
qveynebis Semajamebeli Sexvedrebi, sadac monawi-
leebi erTmaneTs gauziareben nayofieri Sromis
Sedegebs.
slavistikis departamentis
xelmZRvaneli,
profesori mmaarriinnee aarrooSSiiZZee
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetiTEMPUS-is proeqtis HESDeSPI monawile
4 TTeebbeerrvvaallii
niko berZeniSvilis instituti baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetis daqvemdebarebaSi funqcionirebs
2011 wlis ianvridan. manamde, 2006 wlidan, instituti sajaro
samarTlis iuridiuli piris statusiT Sedioda saqarTvelos
ganaTlebisa da mecnierebis saministros SemadgenlobaSi, ro-
gorc saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademiis sistemaSi
myofi baTumis niko berZeniSvilis samecniero–kvleviTi insti-
tutis uflebamonacvle.
universitetze SeerTebis dRidan niko berZeniSvilis ins-
tituti Sevida universitetis samecniero centrSi rogorc ni-
ko berZeniSvilis humanitarul da socialur mecnierebaTa mi-
marTuleba. 2012 wlis noembridan, centris reorganizebasTan
dakavSirebiT, universitetis akademiuri sabWos dadgenilebiT
mimarTuleba Camoyalibda damoukidebel samecniero–kvleviT
erTeulad – „baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universi-
tetis niko berZeniSvilis institutad“ universitetSi Semaval
sxva institutebTan (agraruli da membranuli teqnologiebis,
fitopaTologiisa da biomravalferovnebis institut??i) er-
Tad.
2012 wlis pirveli oqtombridan instituti ganTavsda uni-
versitetis yofili saerTo sacxovreblis garemontebul Seno-
baSi (meore sarTuli), sadac mas 9 oTaxi ukavia. manamde ki insti-
tuti universitetis ZiriTadi korpusis mesame sarTulze mde-
bareobda. axal SenobaSi instituts samecniero-kvleviTi muSa-
obis SedarebiT xelsayreli pirobebi Seeqmna.
saangariSo periodSi niko berZeniSvilis instituti Sedge-
boda eTnologiisa da sociologiuri kvlevis, istoriisa da
arqeologiis, folklorisa da dialeqtologiis ganyofilebe-
bisagan.
institutSi dasaqmebulia 28 TanamSromeli, romelTa So-
ris 22 mecnier-TanamSromelia (7 mTavari, 10 ufrosi, 5 mecnieri
TanamSromeli). danarCens teqnikuri personali Seadgens.
mTeli rigi obieqturi Tu subieqturi damabrkolebeli pi-
robebisa Tu mizezebis miuxedavad, 2012 wels niko berZeniSvi-
lis samecniero–kvleviTma institutma mniSvnelovani muSaoba
Caatara wliur samecniero naSromTa (wliuri Temebi) Sesrule-
baSi, beWduri produqciis momzadeba–gamocemaSi, saerTaSori-
so da sxva saxis samecniero konferenciebis momzadeba–Catare-
basa da saeqspedicio saqmianobaSi.
saangariSo periodSi institutis samive ganyofileba Ziri-
Tadad muSaobda sauniversiteto saswavlo–samecniero proeq-
tis – turizmis fakultetis studentTa damxmare saxelmZRva-
nelos – `aWara~ turistul–mxareTmcodneobiTi resursebi“
momzadebaze. naSromze muSaoba daiwyo 2011 wels da dasrulda
2012 wels. ukve momzadebulia naSromis teqsti da sai-
lustracio nawili (fotosuraTebi). 2013 wlis pirvel kvar-
talSi naSromi universitetis gamomcemlobas gadaecema dasa-
beWdad.
„aWara. turistul–mxareTmcodneobiTi resursebi“, ro-
gorc damxmare saxelmZRvanelo universitetis turizmis fa-
kultetis studentebisaTvis, pirvelad mzaddeba. misi ZiriTa-
di mizania turizmis fakultetis studentebs miawodos isto-
riul–mxareTmcodneobiTi cnobebi aWaris geografiaze, flo-
rasa da faunaze, bunebis dacul zonebze, sakurorto–rekrea-
ciul resursebze, turizmis ganviTarebis formebsa da pers-
peqtivebze, eTnografiul (eTnologiur) yofaze, materialur
da sulier kulturaze, istoriisa da kulturis Zeglebze,
folklorsa da dialeqtologiaze, demografiul–migraciul
procesebze, kulturis, ganaTlebis, mecnierebis, xelovnebis
sakiTxebze, baTumis, qobuleTis, xelvaCauris, qedis, Suaxevis,
xulos municipalitetebze. gamokvlevas daerTvis re-
komendaciebi, rukebi, sqemebi, saZieblebi.
turizmis saxelmZRvanelos sxva funqciac gaaCnia. igi mniS-
vnelovan daxmarebas gauwevs turistebs, turist–eqskursiam-
ZRolebs, aWaris turizmiT dainteresebul pirebs.
turizmis damxmare saxelmZRvanelos momzadebaSi CarTuli
iyo 18 mecnier TanamSromeli. maT Soris: eTnologiisa da soci-
ologiuri kvlevis ganyofilebidan 5 (nodar kaxiZe, jemal var-
SalomiZe, naila CelebaZe, Tamila lomTaTiZe, ruslan bara-
miZe), istoriisa da arqeologiis ganyofilebidan 8 (biWiko dia-
samiZe, oTar TurmaniZe, uCa oqropiriZe, simon gogitiZe, nino
inaiSvili, giorgi TavamaiSvili, maia WiWileiSvili, irina varSa-
lomiZe), folklorisa da dialeqtologiis ganyofilebidan 5
(SuSana futkaraZe, nanuli noRaideli, elza futkaraZe, ciala
narakiZe, giorgi maxaraSvili).
turizmis fakultetis damxmare saxelmZRvanelos garda
institutSi damuSavda 3 wliuri Tema. erTi eTnologiisa da so-
ciologiis ganyofilebaSi – „baTumSi turizmis ganviTarebis
konkretul–sociologiuri gamokiTxvis Sedegebi“ (Semsru-
leblebi nugzar CxaiZe, konstantine Rlonti), ori folklori-
sa da dialeqtologiis ganyofilebaSi: „aWaruli saunje“ (Sem-
sruleblebi: SuSana futkaraZe, nanuli noRaideli, elza fut-
karaZe, ciala narakiZe), „samxreT–dasavleT saqarTveloSi gav-
rcelebuli esqatologiuri legendebi“ (giorgi maxaraSvili).
pirvel TemaSi Seswavlili da gaanalizebulia ara marto
uSualod turist–damsvenebelTa, aramed gamqiravebel da sa-
erTod, baTumel mkvidrTa azri qalaq baTumSi turizmis ganvi-
TarebasTan dakavSirebiT. gansakuTrebuli yuradReba mieqca
qalaq baTumis mosaxleobis im kategoriis warmomadgenlebis (-
gamqiraveblebi) azrs, romelTac aqtiuri Sexeba aqvT turizmis
biznesTan. es imiTac iyo ganpirobebuli, rom turistul sezon-
ze turistTa ZiriTadi masa, rogorc es baTumis magaliTze ga-
irkva, kerZo seqtorze modis da ara sastumroebze, sadac tu-
rist–damsvenebelTa finansuri Tu sxva pirobebi SedarebiT ar
aris xelsayreli.
sociologiur gamokiTxvebSi erT–erTi mTavari yuradReba
eqceoda baTumelTa damokidebulebas saerTod turizmis gan-
viTarebaze, binebis turistebTan miqiravebaze, momsaxurebis
formebze, turistTa mozidvis faqtorebze. gamokvlevaSi mo-
tanilia diagramebi, romlebic warmodgenas gviqmnis qalaq ba-
TumSi turizmis infrastruqturis ganviTarebaze.
meore Tema („aWaruli saunje“) warmoadgens folklorisa
da dialeqtologiis ganyofilebis fondebSi daculi 1958–1960
wlebis eqspediciebis dros zemo aWaraSi Sekrebili masalebis
mecnieruli damuSavebiT (Sesavali werili, leqsikoni, saZieb-
lebi) Sedgenili krebulis pirvel nawils (Semsruleblebi: Su-
Suna futkaraZe, nanuli noRaideli, elza futkaraZe, ciala na-
rakiZe, nargiz axvlediani, giorgi maxaraSvili). krebuli gamo-
icema 2013 wlis pirvel naxevarSi. amave wels daiwyeba muSaoba
masalebis meore wignis momzadebaze.
mesame TemaSi Seswavlilia samxreT–dasavleT saqarTvelo-
Si gavrcelebuli esqatologiuri legendebis variantebi. ins-
titutis folkloris ganyofilebis fondebSi daculi masale-
bis mixedviT.
institutma saeqspedicio da sxva saxis savele Semkreblo-
biTi muSaoba Caatara. saeqspedicio muSaoba ZiriTadad wari-
marTa turizmis dasaxelebuli damxmare saxelmZRvanelos mom-
zadebasTan dakavSirebuli damatebiTi istoriuli, eTnogra-
fiuli, folkloruli masalebis moZiebisaTvis. am mizniT mo-
ewyo moklevadiani eqspedicia aWaris municipalitetebSi, ro-
melSic monawileobdnen institutis samive ganyofilebis war-
momadgenlebi.
istoriisa da arqeologiis ganyofilebis mecnier-TanamS-
romlebi nino inaiSvili, giorgi TavamaiSvili, irine varSalo-
miZe monawileobdnen gonio–afsarosis arqeologiur eqspedi-
cia (2012 wlis agvisto) universitetis istoriis, arqeologii-
sa da eTnologiis departamentis profesorebTan da istoriis
specialobis studentebTan erTad. institutis arqeologebs
mindobili hqondaT gonios cixis centraluri nawilis gaTxre-
bi. moZiebuli masalebi mniSvnelovnad amdidrebs gonios cixis
istoriis Seswavlas.
eTnologiisa da sociologiuri kvlevis, folklorul–di-
aleqtologiuri ganyofilebebis mecnier-TanamSromlebi rus-
lan baramiZe da giorgi maxaraSvili miwveuli iyvnen TurqeTis
respublikis ordusa da samsunis vilaieTebSi mowyobil uni-
versitetis eqspediciaSi (5–25 ivlisi). igi ganxorcielda pro-
eqtis – „muhajirobis (gadasaxlebis) istoria da qarTvel muha-
jirTa Stamomavlebi Tanamedrove TurqeTSi“ farglebSi. masa-
lebi Seikriba muhajir qarTvelTa yofis, folkloris, socia-
luri urTierTobis da sxva sakiTxebze.
istoriisa da arqeologiis ganyofilebis mecnier-TanamS-
romeli, istorikosi simon gogitiZe orjer (april–maisi) mona-
wileobda arqeologTa eqspediciaSi, romelic WaneT–lazeTSi
(makriali, xofa, arqave, rize) ganxorcielda Zveli sakulto da
safortifikacio nagebobebis Sesaswavlad.
ordRiani samecniero mivlineba Catarda maRalmTiani beSu-
mis sakurorto alpuri dasaxlebis zonaSi, sadac yovelwliu-
rad imarTeba saxalxo dResaswauli „SuamToba“. masSi monawile-
obdnen eTnologiisa da sociologiuri kvlevisa da isto-
ria–arqeologiis ganyofilebaTa mecnieri TanamSromlebi: no-
dar kaxiZe, roin malaymaZe, biWiko diasamiZe, fotografi givi
naxucriSvili. Caweril iqna axali masalebi SuamTobaze. gada-
Rebulia dResaswaulis msvleloba misTvis damaxasiaTebeli
momentebiT (xalxur–mxatvruli TviTSemoqmedebis ansamblTa
gamosvlebi, sportuli Sejibrebebi doRSi, ZalosnobaSi). gada-
Rebul iqna goderZis uReltexilisa da beSumis midamoebis al-
puri dasaxlebebi, SuamTobis msvleloba, xulosa da Suaxevis
municipalitetis soflis xedebi, materialuri kulturis Zeg-
lebi. masalebi gamoyenebuli iqneba turizmis damxmare saxelm-
ZRvaneloSi, sxva gamocemebSi.
warmatebuli aRmoCnda nodar kaxiZis, roin malaymaZis, je-
mal varSalomiZisa da fotograf givi naxucriSvilis erTdRia-
ni (5 maisi) muSaoba qedaSi. Cawerili da gadaRebulia saintere-
so masalebi qedis istoriul–eTnografiul muzeumSi. dafiq-
sirda amiran diasamiZis saxlSi daculi mravalferovani saxe-
losno iaraRebi, romlebic damzadebulia misi mamis – xemid fe-
raTisZe diasamiZis mier. igi saxlis mSenebeli cnobili xis xe-
losani yofila, romelic 75 wlisa gardaicvala 1986 wels. mas
es iaraRebi yazaxeTSi (paxtaaralis raioni) gasaxlebis dros
Tan wauRia da gadasaxlebidan dabrunebisas ukan wamouRia.
iaraRebi nivTieri kulturis metad iSviaTi da mniSvnelovani
SenaZenia, romelic ar unda daikargos. mis mepatrones – baton
amiran diasamiZes gadaeca eqspediciis mokrZalebuli Txovna am
iaraRebis qedis muzeumisaTvis gadacemaze. xelsawyo iaraRebi
xis samSeneblo xelovnebis iSviaTi nimuSebia, romlebic mnax-
vels naTel warmodgenas miscems mravalsaukunovan aWarul
(qarTul) xiTxuroobis tradiciebze, saxlTmSeneblobis isto-
riaze.
institutis mecnier-TanamSromelTa mier sxvadasxva gamo-
cemaSi qarTul da ucxour enebze gamoica 5 monografia, 2 nark-
vevi, 31 samecniero statia. gamosacemad momzadda 4 monogra-
fia, 17 samecniero statia.
monografiebis avtorebi arian oTar TurmaniZe (`aWaris po-
litikuri istoria (1921–1940).~ gamomcemloba „aWara“. baTumi,
2012, 412 gverdi), giorgi TavamaiSvili (`Zveli sadgomebi samx-
reT–dasavleT saqarTvelos axalSavzRvur terasaze.~ – samx-
reT–dasavleT saqarTvelos arqeologiuri Zeglebi, 21. Tbi-
lisi, 2012), SuSana futkaraZe (`stambolis qarTuli savane.~ ga-
momcemloba artanuji. Tbilisi, 2012 (ilustraciebiT) (teqsti
81 gverdi, ilustraciebi – 60). ISTANBUL GÜRCÜ OCACI. Tbili-
si. 2012 (qarTuli wignis Turquli Targmani), nargiz axvledia-
ni (`axvledianni aWaraSi.~ gamomcemloba „universali“. Tbili-
si, 2012, 153 gverdi, ilustraciebiT).
profesor oTar TurmaniZis naSromSi Seswavlilia aWaris
politikuri da ekonomikuri istoria 1921-1940 wlebSi. gaSuqe-
bulia sabWoTa politikuri sistemis Camoyalibeba, ekonomiku-
ri reformebis ganxorcieleba da misi Taviseburebani aWaraSi.
profesor SuSana futkaraZis wigni eZRvneba stambolis qarTu-
li savanis didi qomagis, gamoCenili sazogado moRvawisa da
cnobili qvelmoqmedis simon zazaZisa da stambolSi moRvawe
zazaZeebis, agreTve saqarTvelo_TurqeTis kulturisa da ga-
naTlebis fondis Rvawlis warmoCenas qarTuli kulturuli
memkvidreobis dacva-SenarCunebasa da kvlevaSi. nargiz axvle-
dianis wignSi daxasiaTebulia aWaraSi mcxovrebi axvledianebis
istoria. giorgi TavamaiSvilis naSromSi arqeologiuri aR-
moCenebis safuZvelze Seswavlilia samxreT-dasavleT saqarT-
velos zRvispira qviSazvinulebze aRmoCenili diunuri sadgo-
mebi, teraswarmoqmnis kavSiri da gavlena adrerkinis xanis
kolxeTis sameurneo saxis Camoyalibebis procesebze.
institutis mier 2013 wels gamoq-
veynebuli naSromebidan gansakuTre-
biT unda aRiniSnos samxreT–dasav-
leT saqarTvelos istoriis narkveve-
bis aWaris oTxtomeulis meoTxe to-
mis („aWara. IV. 1921–1990 wlebi“) momza-
deba da gamocema. oTxtomeulis pir-
veli–mesame tomebi 2007–2009 wlebSi
gamoica. aWaris istoriis oTxtomeu-
lis gamocema mniSvnelovani wvlilia
regionis mecnierul da kulturul
cxovrebaSi. dagegmilia oTxtomeulis
bazaze momzaddes da gamoices erTto-
meuli qarTul da ucxo (rusul, ing-
lisur) enebze.
gamoica meore wigni _ `baTumi. warsuli da Tanamedro-
veoba~, romelSic Sesulia baTumTan dakavSirebuli da baTumSi
Catarebuli meore saerTaSoriso konferenciis masalebi. masSi
mimoxilulia baTumze arsebuli wya-
roebi da istoriografia, ekonomikisa
da turizmis, arqeologiis, istoriisa
da anTropologiis, ganaTlebis, kul-
turis, religiisa da sxva sakiTxebi.
2012 wels momzadda da 2013 wels ga-
mosacemad gadaeca Semdegi naSromebi:
nodar kaxiZis `etratze ametyvelebuli
istoria~; nanuli noRaidelis `leq-
sikuri Ziebani (aWaruli dialeqtis
leqsika)~; uCa oqropiriZis da oleg ji-
niko berZeniSvilis instituti 2012 wels
(gagrZeleba me-5 gverdze)
5TTeebbeerrvvaallii
baSvilis `aWara qarTul erovnul-ganmaTavisuflebel moZrao-
baSi (1988-1993 wlebi) dasuraTebuli saxiT; `aWaruli saunje~, II
(SuSana futkaraZe, nanuli noRaideli, elza futkaraZe, ciala
narakiZe, giorgi maxaraSvili).
institutis eTnologebis mier gamosacemad momzadda fo-
toalbomi `eTnografiuli aWara~, romelic momzadda da ibeW-
deba aWaris ganaTlebis, kulturisa da sportis saministros
dafinansebiT.
mravalferovania institutis mecnier-TanamSromelTa sa-
mecniero statiebi. maTSi asaxulia aWaris da saerTod, samx-
reT-dasavleT saqarTvelos istoriis, eTnologiis, arqeolo-
giis, folklorisa da dialeqtologiis sakiTxebi, romelTa di-
di nawili agebulia samecniero eqspediciebisa da mivlinebebis
periodSi moZiebul masalebze, sxva monacemebze. am mxriv Seda-
rebiT kargad imuSaves istoriisa da arqeologiis ganyofile-
bis mecnierma TanamSromlebma, romlebmac wlis manZilze sxva-
dasxva gamocemaSi 16 samecniero statia gamoaqveynes. eTnolo-
giisa da sociologiuri kvlevis ganyofilebis mecnier-Tanam-
Sromlebma dabeWdes 11 samecniero statia, folklorisa da di-
aleqtologiis ganyofilebis mecnier-TanamSromlebma _ 6.
instituti aqtiurad monawileobda saerTaSoriso da sxva
saxis samecniero konferenciebSi, romlebSic wakiTxuli iqna
institutis 18 mecnier-TanamSromlis 39 moxseneba. maT Soris
saerTaSoriso konferenciaze wakiTxulia 34, adgilobriv
konferenciaze – 5 moxseneba. istorikosebma, arqeologebma,
eTnologebma, folkloristebma da dialeqtologebma moxse-
nebebi waikiTxes Semdeg samecniero konferenciebze: `tao-
klarjeTi~. II saerTaSoriso konferencia (Tbilisi) (SuSana
futkaraZe, Tamila lomTaTiZe, nanuli noRaideli, elza fut-
karaZe); `saqarTvelo da TurqeTi: kulturul urTierTobaTa
istoria, dRevandeloba da perspeqtivebi: axmed ozqan melaS-
vilis dabadebidan 90 wlisTavisadmi miZRvnili saerTaSoriso
konferencia~ (Tbilisi) (naila CelebaZe, roin malaymaZe); ba-
Tumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis qristia-
nuli kvlevis centris meoTxe saerTaSoriso konferencia~
(baTumi) (biWiko diasamiZe, nodar kaxiZe, Tamila lomTaTiZe,
uCa oqropiriZe, giorgi maxaraSvili); mesame saerTaSoriso sa-
mecniero konferencia `baTumi. warsuli da Tanamedroveoba~
(baTumi) (SuSana futkaraZe, biWiko diasamiZe, nodar kaxiZe, na-
ila CelebaZe, nino inaiSvili, roin malaymaZe, oTar TurmaniZe,
uCa oqropiriZe, simon gogitiZe, oleg jibaSvili, maia WiWile-
iSvili, nanuli noRaideli, elza futkaraZe, nargiz axvledia-
ni); `samxreT-dasavleTi saqarTvelo (aWara) saarqivo doku-
mentebSi: istoria, arqeologia, eTnologia, folkloristika~
(baTumi) (biWiko diasamiZe, oTar TurmaniZe, Tamila lomTaTi-
Ze); `saerTaSoriso samecniero konferencia. kavkasiis arqeo-
logia, eTnologia, folkloristika (Tbilisi) (ruslan bara-
miZe); docent jemal noRaidelis dabadebis 105 wlisTavisadmi
miZRvnili samecniero konferencia (xariton axvledianis sa-
xelobis saxelmwifo muzeumi, baTumi) (SuSana futkaraZe, no-
dar kaxiZe, jemal varSalomiZe); `profesor SuSana futkara-
Zis dabadebis 70 wlisTavisadmi miZRvnili samecniero konfe-
rencia~ (baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti,
baTumi) (biWiko diasamiZe, nanuli noRaideli, elza futkara-
Ze).
2012 wels institutma mesamed Caatara saerTaSoriso kon-
ferencia, romelic mieZRvna baTumis, rogorc msoflios uZve-
lesi sanavsadguro qalaqis, warsulisa da Tanamedroveobis
Seswavlas. konferenciaSi monawileobdnen saqarTvelosa da
sazRvargareTis sxvadasxva samecniero centrebis warmomad-
genlebi. konferenciis masalebi 2013 wlis pirvel kvartalSi
gamoicema krebulis saxiT.
instituti yovelwliurad monawileobs sagranto proeq-
tebSi. 2013 welsac institutma ori sagranto Tema waradgina
rusTavelis erovnul samecniero fondSi. erTia eTnologiisa
da sociologiuri kvlevis, folklorisa da dialeqtologiis
ganyofilebebis erToblivi proeqti „murRulis xeoba“. proeq-
ti miznad isaxavs TurqeTis saxelmwifos sazRvrebSi (arTvinis
vilaieTi) moqceuli qarTvelebiT dasaxlebuli ZirZveli xeo-
bis eTnografiulad da folklorul–dialeqtologiurad Ses-
wavlas. masSi monawileobs 5 eTnografi (nodar kaxiZe, roin ma-
laymaZe, jemal varSalomiZe, naila CelebaZe, Tamila lom-
TaTiZe) da 3 folkloristi da dialeqtologi (SuSana futka-
raZe, elza futkaraZe, ciala narakiZe). grantis proeqtis dafi-
nansebis sakiTxi jerjerobiT ucnobia.
istoriisa da arqeologiis ganyofilebaSi momzadda proeq-
ti – „qristianoba aWaraSi“ (Semsruleblebi: biWiko diasamiZe,
uCa oqropiriZe, simon gogitiZe, maia WiWileiSvili, nodar kaxi-
Ze).
2012 wels dasrulda muSaoba 2011–2013 wlebis erTobliv
sagranto proeqtze – „swavla–swavlebis xarisxis gaumjobese-
ba SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetSi“, romlis miza-
nia universitetSi SidaSefasebis sistemis gaumjobeseba, axali
modelis momzadeba, misi testireba da amoqmedeba. proeqti
mzaddeba USAID–sa da aRmosavleT-dasavleTis menejmentis in-
stitutisa da baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universi-
tetis mier. institutidan proeqtSi monawileobda 4 mecnier-
TanamSromeli (nino inaiSvili, ruslan baramiZe, Tamila lomTa-
TiZe, giorgi maxaraSvili).
ori mecnier-TanamSromeli (ruslan baramiZe, giorgi maxa-
raSvili) CarTuli iyo baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo
universitetis 2012–2013 wlebis sagranto proeqtSi – „muhaji-
robis (gadasaxlebis) istoria da qarTvel muhajirTa STamomav-
lebi TurqeTSi“. proeqtis mizania muhajiri qarTvelebis kom-
pleqsuri mecnieruli Seswavla. ruslan baramiZem moipova pre-
zidentis granti, romelic iTvaliswinebs 2012–2013 wlebSi
muslimuri Temis Seswavlas saqarTveloSi.
institutma aqtiuri monawileoba miiRo „aWaris avto-
nomiuri respublikis sivrciTi mowyobis sqemis“ proeqtis Sed-
genaSi, romlis mixedviT momzadda sakiTxebi: „nakrZalebi da
bunebis daculi zonebi aWaraSi“ (nodar kaxiZe), „aWaris istori-
uli warsulidan“ (oleg jibaSvili), toponim aWaris Sesaxeb“
(ciala narakiZe), „baTumis istoriul–toponimikuri mimo-
xilva“ (nanuli noRaideli), „qobuleTis etimologia“ (SuSana
futkaraZe). proeqtTan dakavSirebiT mosaxleobis gamokiTxva-
Si problemuri da prioritetuli sferoebis gamovlenis miz-
niT proeqtis momzadebaSi, mis prezentaciaSi aqtiurad monawi-
leobda ruslan baramiZe. igi proeqtSi eqspertis rolsac as-
rulebda.
mniSvnelovani iyo mecnier-TanamSromelTa aqtivoba sxva-
dasxva satelevizio gadacemaSi, romlebic institutSi Catare-
bul samecniero–kvleviT saqmianobas da sazogadoebriv–poli-
tikuri cxovrebis sxvadasxva mxares Seexeboda.
aWaris televiziis dilis talRaze gadaica saubrebi:
xalxuri samzareulo aWaraSi (nodar kaxiZe, jemal varSalo-
miZe, 22 ianvari), aWaruli Cacmuloba (naila CelebaZe, 12 Te-
bervali), XII-XVII saukuneebis werilobiTi Zeglis – „tbeTis
sulTa matianis“ mniSvnelobis Sesaxeb (nodar kaxiZe, roin ma-
laymaZe, 18 Tebervali), sofel gulebis (qedis municipali-
teti) meCeTis qarTuli ornamentiT (vazisa da jvris gamosa-
xulebebi) Semkulobaze, buxris Semkulobasa da buxarTan da-
kavSirebul wes–Cveulebebze (jemal varSalomiZe, agvisto,
oqtomberi). telearx „eras“ studia „qvakuTxedis“ eTerSi ga-
daica nodar kaxiZisa da biWiko diasamiZis vrceli interviu
niko berZeniSvilis samecniero–kvleviTi institutis saqmi-
anobis perspeqtivebze (8 dekemberi). amave arxiT gadaica uCa
oqropiriZis SemecnebiTi xasiaTis sami da simon gogitiZis
erTi saubari.
erTi kviriT (2–9 ivlisi) stambolSi imyofeboda profeso-
ri SuSana futkaraZe, romelic Tbilisel profesorebTan (buba
kudava, goCa saiTiZe, nino miwiSvili) erTad muSaobda stambo-
lis qarTul savaneSi daculi mimoweris dokumentebze. muSao-
bis amsaxveli siuJeti SuSana futkaraZis mier gadaica telearx
„rusTavi–2“–is mier. SuSana futkaraZem misca interviuebi „sa-
patriarqos televizias“, „rusTavi–2“–s, „imeds“, „sazogadoeb-
riv mauwyebels“. gadacemebi Seexeboda saqarTvelos erovnul
biblioTekaSi gamarTuli misi wignis („stambolis qarTuli sa-
vane“) prezentacias.
satelevizio gadacemebSi gansakuTrebiT aRsaniSnavia so-
ciolog nugzar CxaiZis monawileoba. igi `TV-25“–is arxze
mowyobili dialogebis xSiri stumari iyo. gadacemebi Seexebo-
da aWaris sazogadoebriv–politikuri cxovrebis sxvadasxva
sferos. 9 aprilis ambebTan dakavSirebiT man vrceli interviu
misca radio „Tavisuflebas“. aWaris satelevizio proeqtSi –
„saxli Zvel baTumSi“ aqtiurad TanamSromlobda maia WiWi-
leiSvili.
eTnologiisa da sociologiuri kvlevis ganyofilebaSi
momzadda gamosacemad Jurnal „maWaxelis“ me–7 nomeri (redaq-
tori nodar kaxiZe, redaqtoris moadgile roin malaymaZe), ro-
melic miZRvnilia „maWaxlobis“ yovelwliuri dRe-
saswaulisadmi. Jurnali mimdinare wels daibeWdeba.
2012 wlis 4 Tebervals Tibisi bankis SenobaSi Catarda am
Jurnalis me–6 nomris prezentacia, romelsac organizacia ga-
uwia Jurnalis saredaqcio sabWom. prezentacia gaxsna roin ma-
laymaZem. Jurnalis Sesaxeb ki informacia gaakeTa nodar kaxi-
Zem. prezentaciis Sesaxeb informaciebi gadaica aWaris („aWara“,
`TV-25“) da „imedis“ telearxebiT. prezentaciaze farTo war-
momadgenloba monawileobda.
ori mecnier-TanamSromeli – nodar kaxiZe da roin malayma-
Ze monawileobdnen xelvaCauris municipalitetis simbolikis
eskizis (gerbi da droSa) SesarCevi konkursis Camtarebeli da
SemmuSavebeli komisiis SemadgenlobaSi. eskizi damtkicebulia
municipalitetis mier.
institutis mecnier-TanamSromlebi aseve aqtiurad monawi-
leobdnen sxvadasxva saredaqcio kolegiebis saqmianobaSi da
gamoqveynebul naSromTa recenzirebaSi.
2012 wels daiwyo da 2013 wels damTavrdeba muSaoba foto
da video proeqtebze `sxalTa–xixaniswylis xeoba~ da „sofeli
Cveni safiqrali“ (sofeli kviaxiZeebi). proeqtebs amzadebs fo-
tografi givi naxucriSvili.
niko berZeniSvilis institutisa da mTlianad baTumis sa-
xelmwifo universitetis samecniero cxovrebaSi metad mniSv-
nelovani iyo institutis folklorisa da dialeqtologiis
ganyofilebis ufrosis, profesor–emeritusis SuSana futka-
raZis dabadebis 70 da samecniero–pedagogiuri moRvaweobis
45 wlisTavisadmi miZRvnili samecniero konferencia, romel-
mac saerTaSoriso xasiaTi SeiZina. iubilaris samecniero–pe-
dagogiur saqmianobaSi Setanil wvlilze isaubres rogorc
baTumis SoTa rusTavelis universitetis, ivane javaxiSvilis
Tbilisis saxelmwifo universitetis, quTaisis, axalcixis
universitetebis, aseve sazRvargareTis (irani, TurqeTi) sa-
mecniero centrebidan Camosulma warmomadgenlebma. iubi-
lars miesalmnen arnold Ciqobavas enaTmecnierebis institu-
tidan, saqarTvelos ganaTlebisa da kulturis saministro-
dan, saqarTvelos sapatriarqodan.
institutis 12 mecnieri TanamSromeli Cabmulia saleqcio
saqmianobaSi. baTumis rusTavelis saxelmwifo universitetSi
leqciebs kiTxuloben biWiko diasamiZe („damxmare istoriuli
disciplinebi“, istoriis specialobis meore kursi), giorgi Ta-
vamaiSvili (Teoriuli kursi arqeologiaSi, istoriis specia-
loba), nugzar CxaiZe (sociologia), giorgi maxaraSvili („qar-
Tuli xalxuri eposi“, „qarTuli sityvierebis ZiriTadi Janre-
bi“, doqtorantura).
saqarTvelos sapatriarqos wm. tbel abuserisZis saxelobis
universitetSi ki leqciebs atareben naila CelebaZe („saqarTve-
los eTnologia da kulturuli anTropologia“), roin malay-
maZe, uCa oqropiriZe, oleg jibaSvili („saqarTvelos istoria“),
elza futkaraZe („axali qarTuli ena“, „qarTvelologiis Sesa-
vali“), konstantine Rlonti („biznesis safuZvlebi“, marketin-
gis safuZvlebi“). baTumis xelovnebis saswavlo universitetSi
ki maia WiWileiSvili („qarTuli xelovnebis istoria“), nino ina-
iSvili („antikuri xanis arqeologia“, „kulturuli memkvidre-
obis dacva“).
rogorc aRiniSna, instituti 2012 wlis oqtombridan gan-
Tavsebulia universitetis yofili saerTo sacxovreblis ga-
remontebul SenobaSi (II sarTuli). amJamad institutis gankar-
gulebaSia 6 personaluri kompiuteri, 2 leptopi, 2 qseroqsi, 3
fotoaparati, erTi videoaparati, 1 Tormet adgiliani avto-
manqana (ford–tranziti). sasurveli ki iqneboda yvela mecni-
er-TanamSromels hqondes personaluri kompiuteri, fotoapa-
rati, diqtofoni, sxva teqnikuri aRWurviloba. instituti uni-
versitetis xelmZRvanelobis dapirebis Sesrulebis molodin-
Sia.
dasanania, rom institutma universitetTan SeerTebis Sem-
deg ver SeinarCuna is orsarTuliani Senoba (ninoSvilis quCa,
#23), romelSic igi dafuZnda 1958 wels, rogorc saqarTvelos
mecnierebaTa akademiaSi Semavali samecniero–kvleviTi dawe-
sebuleba. am SenobaSi instituti 2011 wlamde funqcionirebda.
jerjerobiT uSedego Cans institutis moTxovna misi yofili
Senobis ukan dabrunebaze. imeds ar vkargavT, rom ukanonod
warTmeuli Senoba instituts daubrundeba.
amiT ori sakiTxi gadawydeba. jer erTi, es xels Seuwyobs ins-
titutis normalur samecniero saqmianobas. pirvel rigSi kvlav
aq daidebs binas institutis mdidari 20 aTasi wignadi fondis
mqone biblioTeka. wignebi, tomrebSi SefuTuli, ori welia inaxe-
ba universitetis wignTsacavSi da miuwvdomelia farTo mkiTxve-
lisaTvis. meore mxriv, 9 oTaxi kvlav daubrundeba universitets,
romelic 2012 wels studentTa kontigentis zrdasTan da sxva
faqtorebTan dakavSirebiT Sesabamisi farTis naklebobas ganic-
dis. Senobis dabrunebamde ki universitetis xelmZRvanelobam
unda gamonaxos calke saTavsi biblioTekisaTvis, tomrebSi Sefu-
Tuli wignadi fondis karadebSi ganTavsebisaTvis.
instituti aseve moiTxovs, rom mas daubrundes saeqspedi-
cio bazebi fiWvnarsa da beSumSi, romlebic aTeuli wlebis man-
Zilze did samsaxurs uwevda institutis saeqspedicio saqmia-
nobas.
mtkivneulad dgas sakiTxi im dapirebis SesrulebisaTvis,
romliTac institutis TanamSromelTa xelfasebi unda gaTa-
nabreboda universitetis Sesabamis struqturebSi dasaqme-
bulTa xelfasebTan. saWiroa amis Sesaxeb universitetis xelm-
ZRvanelobam kvlav dasvas sakiTxi aWaris axali xelmZRvanelo-
bis winaSe.
institutis mTavar sazrunavad rCeba eTnologTa, istori-
kosTa, arqeologTa, folkloristTa axalgazrda perspeqtiu-
li kadrebiT Sevseba, rac magistraturis gziT unda ganxorci-
eldes. universitetis xelmZRvanelobam unda gamoacxados kon-
kursi aseTi kadrebiT dakompleqtebisaTvis. instituti aseve
saWiroebs erT mxatvar–arqiteqtors, romelic konkursis Se-
degad iqneba arCeuli.
instituti imedovnebs, rom mas yvela saWiro piroba Seeqm-
neba universitetis xelmZRvanelobis mxriv samecniero saqmia-
nobis axlebur doneze dayenebisaTvis.
roin malaymaZe,
institutis direqtori
nodar kaxiZe,
institutis samecniero sabWos Tavmjdomare
(dasawyisi me-4 gverdze)
6 TTeebbeerrvvaallii
ana diasamiZe SoTa rusTavelis sa-
xelmwifo universitetis inglisuri eni-
sa da literaturis specialobis mesame
kursis studentia. asprocentiani gran-
tis mflobeli gogona erovnul gamoc-
debSi miRebul qulebs amarTlebs da Akategoriis stipendiantia. ana universi-
tetis studenturi TviTmmarTvelobis
wevria. ambobs, rom jansaRi ambiciebi
aqvs. miaCnia, rom sazogadoebaSi origina-
lurobiT gamoirCeva da `xelovnebiT
sunTqavs~.
ana da studentoba
`rogorc amboben, studentoba cxovre-
baSi yvelaze dauviwyari etapia. es aris da-
moukideblobis, Tavisuflebisa da cxov-
rebiseuli pasuxismgeblobis SegrZnebebis
erToblioba. piradad CemTvis studentoba
swavlasTan asocirdeba. arasdros gamCenia
survili universitetis ezoSi jdomiT
fsevdostudentoba memtkicebina. vcdi-
lob aqtiuri viyo da CaverTo sxvadasxva
proeqtSi. magaliTad, gasul wels Tanaor-
ganizatori gaxldiT studenturi TviTm-
marTvelobis mxardaWeriT gamarTuli sa-
Ramosi `gaxdi britaneTis nawili”.
mSvidobis korpusis egidiT gaimarTa
`saerTSoriso konkursi SemoqmedebiT we-
raSi”, sadac gamarjvebuli gavxdi erovnul
da saerTaSoriso doneze. konkursantebs
unda agverCia SemoTavazebuli Temebidan
erT-erTi da dagvewera inglisur enaze. Te-
ma saxelwodebiT “neta mqonoda SesaZleb-
loba meTqva. . .“ 2008 wlis oms mivuZRveni.
didi survili maqvs Cvens universitet-
Si radios aRdgenisa, Cems megobarTan er-
Tad I kursze vcdilobdi am ideis ganxor-
cielebas, Tumca finansuri problemebis
gamo Canafiqrze sabolood uaris Tqma mog-
viwia. imedia gamoCndebian enTuziasti stu-
dentebi msgavsi surviliT da ecdebian
sxvagvari elferi SesZinon studentur
cxovrebas. erTiani ZalismeviT ki yvela-
fers mivaRwevT~.
`me~
`gulwrfelad rom vTqva, sakuTar Tav-
ze saubari arc ise iolia, Tumca arc SeuZ-
lebeli. vfiqrob, Zlieri pirovneba var,
jansaRi ambiciebiTa da brZolisunariano-
biT. yovelTvis gamovirCeodi sazoagdoe-
bisgan, es iyo Cemi eqstravagantuli Cacmu-
loba Tu msoflmxedveloba. xSirad viyavi
da var umciresobaSi, miyvars xolme mdina-
ris dinebis sawinaaRmdegod curva, rac
vfiqrob ganviTarebisTvis aucilebelia.
Cemi Zlieri pirovnebis meore mxare sak-
maod mravalferovania, romelic xelovne-
biT sunTqavs. xelovneba aris is, ramac Se-
mayvara adamianebi, maCvena samyaro sxvagva-
rad, sadac suls SeuZlia Tavisuflebis
SegrZneba. pirvel rigSi musika unda aRv-
niSno, _ rogorc erT-erTi TviTgamoxat-
vis saSualeba. gitara da misi simebis xma
CemSi Semoqmeds aRviZebs. kompozitor-Sem-
srulebeli var, vqmni musikas da bednieri
var, roca Sedegs vismen. aseve, pianino da
masze klasikuri nawarmoebebis Sesruleba
maZlevs saSualebas saukuneebiT ukan vi-
mogzauro. gansakuTrebuli Zala aqvs Sope-
nis valsebs. vusmen jansaR musikas, gansa-
kuTrebiT roks da jazs vaniWeb upirateso-
bas. vfiqrob, rom xarisxiani musika 60-90
wlebSi iqmneboda. Seucvleli iqneba PinkFloyd da araamqveyniuri energiiT datvir-
Tuli ACDC. albaT arasdros mineldeba
ela ficjeraldis, eta jaimsis jazuri
ritmebi.
aseve roca cxovrebaSi gansakuTrebuli
periodi maqvs an emociurad datvirTuli
var, leqsebsa da Canaxatebs vwer, romlebic
ar vTvli, rom gansakuTrebuli Rirebule-
bisaa, ubralod isini Cemi Ffiqrebisa da da-
mokidebulebebis anareklia. Cemi erT-erTi
hobia aqsesuarebis, dekoratiuli nivTebi-
sa da tanisamosis Seqmna. modis sfero is
samyaroa, sadac adre Sebijebas vfiqrobdi,
magram samwuxarod Cems qveyanaSi arsebuli
araperspeqtiuli viTarebidan gamomdina-
re, momiwia am survilis daTmoba, Tumca
dRemde vikvebebi koko Sanelis revoluciu-
ri xasiaTis nabijebiT modis sferoSi, jon
galianos avangarduli da amavdroulad
daxvewili stiliT. pativs vcem renesansis
mxatvrobas, Tumca mitacebs salvador da-
lis eqstravaganduli figurebi.
wignebi is samyaroa, sadac SemiZlia viyo
nebismieri pirovneba. vfiqrob wigni didi
xnis arsebuli drois manqanaa. mwerlebidan
gamovarCev balzaks. sxvaTaSoris, piradad
CemTvis arsebobs garkeuli kavSiri balza-
kis, dalis da galianos Semoqmedebas Soris.
TiTqos da erTi SexedviT SeiZleba absur-
dad mogeCvenos am sami pirovnebis, sxvadas-
xva epoqidan, sferodan saerTos povna,
Tumca vgZnob maT individualizms, araor-
dinalurobas, sirTules, mravalferovne-
bas, idumal, gamoucnob Tu gamosacnob Se-
moqmedebas.
Cemi interesis erT-erTi obieqtia qar-
Tuli cekva, romliTac 9 weli vcxovrobdi,
7 weli ki solistis pasuxismgebloba mekis-
reboda.
uaryofiTi damokidebuleba maqvs pir-
ferobis, upasuxismgeblobis mimarT. aseve
ver vusmen reps da ar miyvars mwvane feri.
Cemi sayvareli reJisori vudi alenia,
sayvareli simRera ki kingdom come-is WhatLove Can Be.
umetes SemTxvevaSi vcdlob marto gava-
taro dro. roca megobrebTan erTad var,
mimovixlavT ambebs, vmarTavT diskusias
garkveul problematur sakiTxebze, avata-
laxebT Tu avamtverebT qalaqis quCebs da
Semdeg daRlili isev saxlSi vbrundebi
marto stumrad sakuTar TavTan. SeiZleba
iTqvas Tavisufali dro ar maqvs. CemTvis
nebismieri, Tundac umniSvnelo movlena
Tu saqmis keTeba, rasac zogadad garTobas
veZaxiT, ar aris drois kargva da ubralod
gatareba, igi Cemi dakvirvebis da kvlevis
obieqti xdeba. roca viRlebi da namdvilad
dasveneba mWirdeba, Tvalebs vxuWav da
vfiqrob. ai es aris Cemi dasveneba~.
xval...
`Cemi momavali dakavSirebulia dasav-
leTTan. swavlis gagrZelebas amerikis Seer-
Tebul StatebSi vapireb. udidesi survili
maqvs uSualod SevigrZno, Sevexo iseT dasav-
lur faseulobebs rogoricaa: demokratia,
tolerantoba, liberalizmi. aSS warmatebis
garantiaa. vfiqrob, Semwevs Zala vicxovro
ara marto sakuTari TavisTvis. gazrdili pi-
rovnuli da profesiuli TvalsazrisiT sa-
qarTveloSi dabrunebuli CaverTvebi aqti-
ur sazogadoebiv cxovrebaSi~.
Cemi erTi dRe...
`ra Tqma unda, iwyeba diliT. iqedan ga-
momdinare, rom Zili Zalian miyvars, miWirs
xolme masTan gamomSvidobeba. Semdeg ukve 1
saaTi mWirdeba gamosafxizleblad da ukve
mzad var sisxlis moZraoba avuwyo ruti-
nul ritms. dRis pirvel monakveTs saswav-
lebelSi vatareb, Semdeg saxlSi dabrune-
buli gansatvirTavad Jinmoreuli gitaras
mivvardebi, Semdeg wigns CavaSterdebi da
vcdilob movwyde realobas. mogvianebiT
gamofxizlebuli vubrundebi yoveldRiu-
robas, swavlas. swavlisgan daRlils in-
terneti mitacebs Tavisi mravalferovani
SemoTavazebebiT da viwyeb mogzaurobas.
ase mTavrdeba Cemi erTi araCveulebrivi
dRe...~
salome, Tamari, lana da ana SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis ganaTlebisa da mecnierebaTa fakul-
tetis studentebi arian. gogonebi maRali akademiuri moswrebiT gamoirCevian da sauniversiteto cxovrebaSic aqti-
urad monawileoben. isini gazeT „baTumis universitetis“ stumrebi arian.
studentoba _ dauviwyari xana
Tamar memiaZe ganaTlebisa
da mecnierebaTa fakultetis ma-
Tematikis specialobis meoTxe
kursis studentia. maRali akade-
miuri moswrebis mqone gogona uk-
ve mesame welia studenturi TviT-
mmarTvelobis xelSewyobiT fi-
nansdeba. miaCnia, rom studento-
ba cxovrebaSi erT–erTi yvelaze
saukeTeso xanaa. uyvars universi-
teti, sayvarel leqtors ver ga-
moarCevs radgan ambobs, rom yve-
las amagi dasafasebelia.
„rogorc amboben, studentoba
saukeTeso xanaa adamianis cxovre-
baSi da bunebrivia, veTanxmebi am
mosazrebas. mas Semdeg, rac univer-
sitetSi Cavabare, SemiZlia vTva,
rom Sevicvale, Semecvala Sexedu-
lebebi adamianebe, cxovrebaze, Cems
momovalze, gavxdi ufro damou-
kidbeli. gavicani araCveulebrivi
adamianebi, romlebTanac dRes me-
gobroba makavSirebs.
vfiqrob, rom Cemi studentobis
periodSi saswavlo sistema ufro
daixvewa da studentze morgebuli
gaxda. universitetSi bevri sainte-
reso programa funqcionirebs, aR-
vniSnav gacvliT programebsac.
umaRlesi saswavlebeli maRali aka-
demiuri moswrebis mqone studen-
tebs yovelwliurad sTavazobs
xolme programebSi monawileobis
miRebas. gasul wels Cemma kura-
torma momiwoda mec mimeRo monawi-
leoba, magram uari vTqvi ucxo enis
gaumarTavad flobis gamo. wels ki
yvelafers vakeTeb imisTvis, rom
samagistro gamocdebi warmatebiT
Cavabaro da xarisxis asamaRleblad
gavemgzavro sazRvargareT.
gamovarCev TviTmarTvelobis
mier ganxorcielebul studentTa
dafinansebis programas, romelSic
ukve sami welia vmonawileob. SoTa
rusTavelis saxelmwifo universi-
tetis studenturi TviTmmarTve-
loba maRali akademiuri moswrebis
mqone studentebs meore semestrs
srulad ufinansebs.
rogorc wesi, Tavisufali dro
studentebs naklebad aqvT da mec
maT rigebs mivekuTvnebi.
Cemi yoveli dRe erTma-
neTs gavs, diliT mivdi-
var universitetSi, vesw-
rebi leqciebsa da jgu-
fur mecadineobebs. leq-
ciebis Semdeg Tuki lite-
ratura ar maqvs, biblio-
TekaSi vamzadeb semina-
rebs. Semdeg vbrundebi
saxlSi, visveneb da dama-
tebiT mivdivar ucxo enis
kursebze. amasTan #2 sa-
jaro skolaSi gavdivar
pedagogiur praqtikas,
gakveTilebis dagegmva ki
damatebiT dros mo-
iTxovs. aseTia Cemi stu-
denturi cxovrebis erTi
Cveulebrivi dRe.
miyvars kiTxva da amasTanave
wignebis SeZenac. maqvs patara bib-
lioTeka da didi survili imisa,
rom gavafarTovo. Cemi samagido
wignia deil karnegis ,,rogor Sevi-
ZinoT megobrebi da rogor movimx-
roT adamianebi”. qarTuli litera-
turidan ki gansakuTrebiT kons-
tantine gamsaxurdias ,,didosta-
tis marjvenas“ gamovarCev.
miyvars Cemi universiteti da
am universitetis yvela warmomad-
geneli. sayvarel leqtors ver ga-
movarCev, radgan CemTvis yvela
leqtori erTnairad sayvareli da
dasafasebelia“.
t a n g o
kak.kak.kak.kak. xma, qusli ritms aZlevs, kunTi ibereba,
Savi kolgoti xazavs, CamoSvebuli maqmani muqad exaxuneba
muxls, naWrebze gamokiduli varskvlavebi uadgilod ana-
Teben, ayviTleben sibneles. rxeva, rxeva avazis sifrTxi-
lis, vnebis qarSi dakarguli foToli. kontrabasis TeZoe-
bi micuravs dagubebul wyalSi. mmmmmmmmm...…
Jasminis suni gafrTxva xeebs Soris. xeebi SeiSmuSnen,
Seirxen, foTlebi dayares, totebi aSales, Srialebs siga-
rebi.
siCume. erTmaneTs Sewepebuli, Seyvarebuli karebi Ca-
Wedilan erTurTSi, gauyviaT ori samyaro. egoistebi, mxo-
lod maT surT oriveTi tkboba. karebi Setortmandnen, ar
Tmoben, zRurbls eWidebian, magram ai kontrabasis sunTq-
vam auwva saxelurebi, ai TaTmaniT Semosili yurZnis mtev-
nebi mieSvela xes. kari gaitruna, amRvreuli, mTvrali
Tvalebi SeanaTa Sav kabas, Tavi daxara, SeiZra da gaiRo.
burusi, nislSi mocurave gedebi. fexebi: erTi,ori sa-
mi, oTxi. SeiWra erTi meoreSi, Seacura amwvari TiTebi xe-
lis baliSebSi, oflma ofli gadakocna. Sesrialda darba-
zis areklili naxatebiT priala fexsacmeli maRali qus-
lis pirTan. totma SeuRitina koWs, wiTeli broweuli ga-
daixliCa RimiliT. mZime tori miejaWva kisers, bususebs
waukida mokrZalebuli cecxli, daSanTul zurgs Caubera
sayviris tuCi, weli moimwyvdia. morCa, misisa. TiTebi Ca-
eflo naoWebSi, kokori afeTqda, wiTeli wvima gadmoRvara.
haeri SeikumSa.
ana diasamiZe,
inglisuri enisa da literaturis
specialobis mesame kursi
7TTeebbeerrvvaallii
ssaalloommee mmJJaavvaannaaZZee baTumis SoTa
rusTavelis saxelmwifo universite-
tis istoriis specialobis mesame kur-
sis studentia. ambobs, rom kargad
swavlobs. stipendia, romelsac gogona
yoveli Tvis bolos iRebs, misTvis sti-
mulis mimcemia. `Sroma mifasdeba~, _
ambobs salome, romelic amavdroulad
ganaTlebisa da mecnierebaTa fakulte-
tis studentTa mTavari koordinatori
da istoriis samecniero wris xelmZR-
vanelia. igi samomavlod swavlis gagr-
Zelebas magistraturasa da doqtoran-
turaSi gegmavs. miiCnevs, rom patar-pa-
tara nabijebi mecnierebaSi ukve ga-
dadga da profesor nugzar mgelaZes-
Tan erTad SavSeTis eTnografiis sa-
kiTxebze muSaobs. warCinebuli stu-
denti, romelic swavlas da bevr sxva
saqmianobasac aswrebs, rig sakiTxebTan
dakavSirebiT mosazrebebs gvacnobs:
`̀ssppeecciiaalloobbiiss aarrCCeevvaa
mmeemmkkvviiddrreeoobbiiTT mmxxvvddaa wwiillaadd~~
`vfiqrob, rom rodesac gqvia studen-
ti, marto leqciiT da seminariT ar unda
Semoifarglo, sakuTari Tavi sxva saqme-
Sic unda gamoavlino. bavSvobaSi momwon-
da Jurnalistoba, xSirad raRac sa-
kiTxebs movifiqrebdi da `vJurnalis-
tobdi” xolme. miuxedavad imisa, rom sul
sxva profesia avirCie, ase vTqvaT amixda
bavSvobis ocnebac da ukve erTi Tvea 25-e
arxis staJiori var. iqauroba momwons,
Jurnalistika marTlac saintereso spe-
cialobaa.
istoria sainteresoa ara marto im
mxriv, rom ecnobi Seni qveynis warsuls,
aramed imiTac, rom swavlob sxva qveyne-
bis istorias, adareb maT erTmaneTs. ase
vTqvaT, am specialobis arCeva memkvid-
reobiT mxvda wilad, didi babuis _ da-
viT xaxutaiSvilis gza gavagrZele, aseve
didi wvlili miuZRvis baton jemal kara-
liZesac”.
lleeqqcciiaa,, wwiiggnnii,, iinntteerrnneettii
ddaa TTaavviissuuffaallii ddrroo
`kargia roca ar kmayofildebi imiT,
rac wignebSi weria da eZeb axal masalas.
Tumca, aqve aRvniSnav, rom dRes axalgaz-
rdoba imdenad aris damokidebuli kom-
piuterze, rom wigni lamis sul dai-
viwyon. piradad CemTvis kompiuteri dam-
xmare wyaroa da ZiriTadi saxelmZRvane-
lo, romelsac upiratesobas vaniWeb wig-
nia.
qarTveli klasikosebidan momwons va-
Ja-fSavela, bavSvobidan mis leqsebs da
moTxrobebs vecnobodi, aseve gamovar-
Cev ilia WavWavaZesac, radganac is ara-
marto mwerali, aramed didi istoriko-
sic iyo da mis naSromebSi saintereso is-
toriuli procesebi aRibeWdeba. rac Se-
exeba ucxoel klasikosebs, momwons lev
tolstoi – misi Semoqmedebidan ki `ana
karenina~. aseve gamovarCev bulgakovs,
CemTvis gansakuTrebiT sainteresoa misi
`ostati da margarita~.
studentoba yvelaze bednieri xanaa
adamianis cxovrebaSi, urTierToba gaqvs
gansxvavebuli miznebis, xasiaTis da amo-
canebis adamianebTan. xar im sazogadoe-
bis wevri, romelsac studenti da profe-
sori hqvia. rogorc zemoT aRvniSne, mar-
to leqciaze ar unda iyo kargi, cotac
unda `gaerTo~. leqciis Semdeg mivdivar
student kolegebTan, vgegmavT ra Ro-
nisZiebebi SeiZleba gavakeToT, ufro
vzrunav Cemi fakultetis ukeT warmoCe-
nisaTvis, araerTi RonisZieba maqvs Cata-
rebuli~.
eerrTTii CCvveeuulleebbrriivvii ddRRee
`dila mewyeba Zalian adre, mivdivar
universitetSi, leqciebis Semdeg stu-
dentTa samecniero cenetrSi, sadac
TiTqmis yovel dRe vikribebiT da erTma-
neTs vuziarebT Cvens mosazrebebs, Sem-
deg mivdivar mecadineobebze da saRamos
Tu dro mrCeba, megobrebTanac vaxerxeb
misvlas. miyvars SabaTi dRe, TiTqmis
sruliad Tavisufali var. SemiZlia movi-
kiTxo megobrebi, romlebic ar arian sa-
qarTveloSi, aseve wavikiTxo wignebi, uf-
ro romanebs vkiTxulob. am bolo dros,
Tavisufal dros gamitaca nodar gelai-
as (`dRe dRevandeli~) da daTo turaSvi-
lis (`jinsebis Taoba~) Semoqmedebam.
zogjer deteqtivebsac vkiTxulob. mom-
wons Sio gvetaZis `monanieba~.
llaannaa kkooddaannoovvii – ganaTlebisa da
mecnierebaTa fakultetis ekologiis
specialobis IV kursis studenti
udavoa, rom Cveni, profesor–maswav-
leblebis siamaye da warmatebis sazomi
Cveni warCinebuli studentebia. swored,
msurs erT–erTi aseTi gamorCeuli, fri-
adosani, stipendianti gogonas Sesaxeb
mogiTxroT. is ganaTlebisa da mecniere-
baTa fakultetis ekologiis specialo-
bis meoTxe kursis studenti, lana koda-
novia.
lanas sajaro gamosvla pirvelad ga-
sul, 2012 wels studentTa samecniero
konferenciis ekologiis seqciaSi vixi-
le. man asocirebul profesor naTela
varSaniZis xelmZRvanelobiT warmoadgi-
na Tema „baiasebrTa ojaxis sistematiku-
ri struqtura aWaris pirobebSi“. stu-
dentebi Tu profesor–maswavleblebi
mTeli gulisyuriT, interesiT vusmen-
diT... sxvagvarad SeuZlebelic iyo. mas
uamravi masala hqonda Segrovili, Ses-
wavlili da warmodgenili. miuxedavad
droSi SezRudulobisa, is sainteresod,
lakonurad, damajerebeli Txrobis mane-
riTa da siRrmiseulad gvacnobda Tavisi
kvlevis Sedegebs, dasmul SekiTxvebsac
srulad da amomwuravad pasuxobda. miu-
xedavad im dRes warmodgenili mravali
saintereso moxsenebisa, konferenciis
Sesabamis seqciaSi lana pirveli adgilis
mflobeli gaxda.
maSin gavige, rom lana kodanovi eko-
logiis specialobaze swored im wels
gadmovida stomatologiis saqmis speci-
alobidan...
yvelaferi ki ase moxda: lana kodano-
vi guriaSi daibada da gaizarda. iqve da-
amTavra natanebis me–2 sajaro skola.
skolaSi swavlisas gansakuTrebul inte-
ress biologiisa da mSobliuri enisadmi
avlenda, Tumca yvela sagans kargad swav-
lobda da, ara mxolod... misi mSobliuri
enis maswavleblis, ciuri qilifTaris
TqmiT, lana iyo Wkviani, zrdili, mori-
debuli, saTno, pasuxismgeblobis unari-
Ta da mravalmxrivi niWiT dajildoebu-
li gogona. is wlebis ganmavlobSi iyo
skolis simRerisa da cekvis ansamblis
solisti, sxvadasxva RonisZiebebis orga-
nizatori da wamyvani, uamravi prizisa da
jildos mflobeli.
skolis damTavrebisTanave lanam ga-
dawyvita, eqimi gamxdariyo. man warmate-
biT Caabara erovnuli gamocdebi da SoTa
rusTavelis saxelmwifo universitetis
sabunebismetyvelo mecnierebaTa da me-
dicinis fakultetis studenti gaxda. is
sami wlis ganmavlobaSi eufleboda sto-
matologiis specialobas. sabaziso Tu
specialobis sagnebs warmatebiT, inte-
resiT swavlobda da maRali akademiuri
moswrebiT gadadioda kursidan kursze,
magram mixvda, rom medicina mainc ar iyo
misi mowodeba. „–eqimad unda daibados
adamiani“ – acxadebs is.
pataraobidanve saqarTvelos unika-
luri buneba itacebda. yovelTvis ainte-
resebda bunebisa da adamianis urTierT-
kavSiri, bevrs kiTxulobda am mimarTu-
lebiT. bolos, samwliani fiqrisa da
miRweuli warmatebebis miuxedavad, lana
ekologiis specialobis studenti gaxda.
ukve meoTxe kursze mec masTan axlo
urTierTobis saSualeba momeca. kviris
ganmavlobaSi TiTqmis yoveldRe vxvde-
bodiT erTmaneTs leqciisa Tu jgufuri
muSaobisas. yovelTvis wina rigSi ijda,
wynari, Tavmdabali, zrdili da moride-
buli. leqcias didi yuradRebiTa da in-
teresiT ismenda, kiTxvasac moridebiT
dasvamda. lanas niWi, Rrma da mravalmx-
rivi codna kargad vlindeboda yoveli
jgufuri muSaobisas, yovel davalebas
udidesi pasuxismgeblobiT ekideboda,
yovelTvis momzadebuli iyo da dasmul
sakiTxs Tu SekiTxvas zustad, siRrmise-
ulad da amomwuravad gadmoscemda. me-
dicinis mimarTulebiT miRebuli codna
gansakuTrebiT kargad Canda toqsiko-
logiuri ekologiis kursis gavlisas, sa-
dac ganixileboda sxvadasxva toqsikuri
nivTierebis adamianis organizmSi SeRwe-
vis gzebi Tu masze zemoqmedebis efeqte-
bi.
lana gansakuTrebiT Tbili, uSualo,
megobruli da yuradRebiania Tavis kur-
selebTan. misi megobris, darina nakaiZis
TqmiT, lana aris mizandasaxuli, Sromis-
moyvare, yovelTvis mowesrigebuli,
ukonfliqto, didi pasuxismgeblobis
grZnobis matarebeli gogona. miuxedavad
misi simorcxvisa, is uaRresad Tbili,
gulRia da megobrulia, cdilobs, yve-
las daexmaros da kargi urTierToba
hqondes maTTan.
lanas Sromismoyvareoba, codna, niWi-
ereba, pasuxismgebloba, uyuradRebod
ar darCenila. friadosani, warmatebuli,
stipendianti gogona Tavisi profe-
sor–maswavleblebis usayvarlesi stu-
denti da Tanatolebis Rirseuli megoba-
ria.
mimdinare periodSi lana intensiu-
rad iRrmavebs codnas inglisur enaSi,
raTa gamoiyenos is didi SesaZleblobe-
bi, romelic gaaCnia baTumis SoTa rus-
Tavelis saxelmwifo universitets sazR-
vargareT swavlis gasagrZeleblad.
imeds vitovebT, rom misi saxiT universi-
tets ukan Rirseuli da warmatebuli
kadri daubrundeba.
Cven amayebi varT, rameTu gvyavs spe-
cialobaze lana da misi msgavsi, kidev
mravali warmatebuli studenti, Cveni
xvalindeli Rirseuli cvla.
biologiis departamentis profe-
sor–maswavleblebis, misi xelmZRvane-
lis, profesor daviT baraTaSvilis saxe-
liT, msurs didi siyvaruliT movefero
lanas, mivuloco miRweuli warmatebebi,
vusurvo bednieri momavali da kvlavac
axal–axali miRwevebi swavlasa da pirad
cxovrebaSi.
gguugguullii dduummbbaaZZee
ganaTlebisa da mecnierebaTa
fakultetis asocirebuli profesori
13 Tebervals radios dRe aRiniSneba,
romelic 2011 wels iuneskom daafuZna. am
dRis mizania radiosTvis, rogorc komu-
nikaciis saSualebisTvis, pativis migeba
da informaciis xelmisawvdomobis, aseve
mediasaSualebebisTvis da adgilobrivi
radiosadgurebisTvis xelis Sewyoba.
gaerTianebuli erebis organizacia am
dRes gansakuTrebul datvirTvas ani-
Webs. iuneskoSi romlis ideac iyo radios
dRis dafuZneba, aRniSnaven, rom cifrul
eraSi radios mniSvneloba ar daukargavs
da isev agrZelebs Tavis gavlenas media-
ze. radio isev aris msoflios yvelaze farTo auditoriis momcveli media-saSuale-
ba,romelsac SeuZlia katastrofebis dros gadaarCinos adamianebis sicocxle, xo-
lo Jurnalistebs aqvT saSualeba, rom msmenels faqtebi miawodon.
gaerTianebuli erebis organizaciis generaluri mdivani pan gi muni ambobs, rom
koreis omis Semdeg radiom gadamrCenelis funqcia Seasrula. radios meSveobiT Se-
ityo msofliom swori informacia.
„Cven radios msmenelebi viyaviT.radiom agvixila Tvalebi danarCen msoflioze.
igi 100 wlis win gamoigones Tumca misi SeqmnisTanave sasicocxlod aucilebeli
funqcia hqonda -gaevrcelebina adamianebisTvis saWiro informacia. radio gar-
Tobs, aqvs SemecnebiTi funqcia, aseve gawvdis informacias. radio ideebisa da Sexe-
dulebebis demokratiulad gamoxatvis saSualebaa. radio aris gaerTianebuli ere-
bis organizaciebSi erT-erTi mTavari sakomunikacio wyaroc,“- acxadebs gaeros ge-
neraluri mdivani pan gi muni.
mokletalRovani da cifruli SetyobinebebiT radio akavSirebs adamianebs, rom-
lebic erTmaneTisgan Sors imyofebian. konfliqturi situaciebisa da krizisis pi-
robebSi radio aris sasicocxlo rgoli adamianebis gadarCenis dros. radios mniS-
vneloba ganuzomelia da ekonomikurad efeqturic. gaero organizaciis daarsebis-
Tanave iyenebs radios rogorc msoflios mTavar sakomunikacio saSualebas.
1133 TTeebbeerrvvaallii rraaddiiooss mmssoofflliioo ddRReeaa
8 TTeebbeerrvvaallii
turizmis fakultetis dekani,sruli profesori
rroossttoomm bbeerriiZZee: `fakultetze ukve arsebul tradiciebs
vagrZelebT da axal saswavlo semestrs axali miRwevebiTa
da warmatebebiT viwyebT. mTavari mainc saSemodgomo semes-
tris warmatebulad Sejameba iyo - saboloo sagamocdo Se-
fasebebis 11% 91-ze meti quliT aRiniSna . sagulisxmoa, rom
umokles vadaSi Cven aseve warmatebulad ganvaxorcieleT
Semdgi proeqtebi:
saerTaSoriso samecniero-praqtikuli konferencia
,,mdgradi turizmi: ekonomika da biznesi“.
,,saganmanaTleblo da turizmis industriis organi-
zaciebis” II praqtikuli konferencia.
axalgazrduli forumi: ,,turizmis ganviTareba aWara-
Si da axalgazrdobis CarTuloba“.
,,Radisson Blu Iveria Hotel, Tbilisi“ - is mTavari mzareulis
masterklasebi.
masterklasebi ,,Radisson Blu Iveria Hotel, BaTumi“ - Si da
torbion bodinis Ria leqciebi.
Ria leqcia saqarTvelos istoriaSi aWaris saxelmwifo
muzeumSi.
germanuli dReebi universitetSi.
turizmis fakultetisa da turistuli saagento ,,uni-
turis“ axali Rvinis turis prezentacia.
,,Soba-axali weli“ aRniSvna sastumro ,,Seraton-baTum-
Si“.
yvelaferi ki 2 wlis win daiwyo, rodesac aWaris a.r.
mTavrobisa da SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis
ZalisxmeviT turizmis fakulteti Seiqmna. gadawyvetilebis
miReba regionis ganviTarebis strategiulma gegmam da tu-
rizmis potencialis gazrdis aucileblobam ganapiroba. im-
TaviTve cxadi iyo axlad Seqmnili fakultetis mizani - tu-
ristuli momsaxurebis saerTaSoriso standartebis damk-
vidrebis xelSewyoba da turizmis dargisaTvis maRalkvali-
ficiuri, Sesabamisi kompetenciebis mqone specialistebis
momzadeba. leqciebis wasakiTxad adgilobriv profesor-
maswavleblebTan erTad mowveuli iqna ucxoeli leqtorebi
da eqspertebi. garda amisa, fakultetma universitetis xel-
mZRvanelobasTan erTad, intensiurad daiwyo muSaoba ucxo-
eTis umaRles saswavleblebTan da sxva saerTaSoriso sas-
wavlo-saganmanaTleblo organizaciebTan TanamSromlobis
gasaRrmaveblad.
ukve keTil moewyoba da martis TveSi studentebs moem-
saxureba sarestorno operaciebis swavlebisaTvis aucile-
beli saswavlo ,,restorani“ (e.w. „SHOW ROOM“). romelic
aRWurvili iqneba restornis marTvis Tanamedrove sistemiT
„Micros-Fidelio“.
samomavlo gegmebi ki turizmis fakultets mravlad
aqvs:
2013 wlis 4-9 marts turizmis fakultetis dekani ros-
tom beriZe, turizmis CIM-eqsperti kurt reici da turiz-
mis departamentis specialisti irakli korZaia monawileo-
bas miiReben turizmis saerTaSoriso gamofenaSi - ,,ITB-ber-
lini“ da miwveuli arian oficialur miRebaze sadac SesaZ-
lebloba miecemaT ormxrivi partnioruli urTierTobebi
daamyaron turizmis msoflios wamyvan universitetebTan.
amavdroulad ukve dagegmilia turizmis fakultetis
dekanis moadgilis merab diasamiZis erTTviani viziti nor-
vegiis telemarkis universitetSi, sadac is proeqtis ,,nor-
vegiaSi, saqarTvelosa da yirgizeTSi mdgradi turizmisa
da inovaciebis sferoSi ganaTleba“ gaecnoba Tanamedrove
swavlebis meTodebs, eleqtronuli sauniversiteto marT-
vis sistemas da amavdroulad moinaxulebs turizmis fakul-
tetis studentebs, romlebic erTi wliT imyofebian tele-
markis universitetSi gacvliTi programis farglebSi.
aseve, mimdinare semestrSi turizmis fakultetis ori
maswavlebeli nana giorgaZe da Tamar nikuraZe april-maisSi
staJirebas gaivlian germaniis ebersvaldis mdgradi ganvi-
Tarebis universitetSi.
aqtiurad mimdinareobs muSaoba studentur gacvliT
programebTan dakavSirebiT. 20 Tebervlidan daiwyo da erTi
Tve gagrZeldeba norvegiaSi swavlis msurvelTa registra-
cia, romlebsac norvegiel da qarTvel profesor-maswavle-
belTa kompetenturi komisia konkursis wesiT SearCevs, pri-
oriteti akademiur moswrebas da inglisuri enis codnas mi-
eniWeba. SerCeuli 4 warmatebuli studenti ki 2013-2014 sas-
wavlo wels sruli dafinansebiT telemarkis universitetSi
,,turizmis menejmentis“ specialobaze iswavlian.
evrokavSiris ,,erazmus-mundusis“ programis farglebSi
xuTi poloneli da erTi avstrieli studenti eufleba ,,tu-
rizmis“ saganmanaTleblo programis saswavlo kursebs.
dReisaTvis turizmis fakultetis pirvel kursze Seqm-
nilia, ,,specialuri jgufi“ sadac maRali akademiuri mosw-
rebisa da inglisuri enis mcodne studentebi swavloben, ni-
Sandoblivia is, rom aRniSnul jgufSi studentebi semest-
rebis mixedviT rotacias ganicdian, rac studentebSi kar-
gad swavlis motivacias zrdis.
fakultetze, leqciebs da masterklasebs permanentu-
lad kiTxuloben: germaneli, amerikeli, xorvati da polone-
li turizmis eqspertebi.
aSS-is saxelmwifo departamentis dafinansebiT gamosa-
cemad movamzadeT amerikeli avtorebis Carlz r. geldne-
ris da j. r. brent riTCis popularuli saxelmZRvanelo
,,turizmi: safuZvlebi, praqtika, Teoria” (me-12 gamocema.
2012w.) amerikuli gamomcemlobisgan (John Wiley & Sons, Inc.)mopovebulia Targmnisa da gamocemis eqskluziuri ufleba.
wigni rekomendebulia turizmis specialobaTa studente-
bisa da pedagogebisaTvis, turizmis industriis kompaniebis
mflobelebisa da menejerebisaTvis, agreTve turizmiT
dainteresebuli mkiTxvelisaTvis.
2013 wlis 1-2 ivniss turizmis fakultetis organizebiT
gaimarTeba saerTaSoriso konferencia ,,inovaciebi turizm-
Si: ekonomika da biznesi“ romelSic monawileobas miiReben
saqarTvelos wamyvani universitetebis, germaniis, amerikis,
TurqeTis, latviis, norvegiis, belorusiis, ungreTis, yir-
gizeTis profesorebi da turizmis dargis specialistebi,
aseve turizmis industriis warmomadgenlebi.
seriozuli pretenzia gvaqvs viyoT pirvelebi. fakulte-
ti Cveul ritmSi agrZelebs inovaciur proeqtebze muSaobas
da maqsimalurad cdilobs studentTaTvis uzrunvelyos
mimzidveli saswavlo garemo.~
agraruli da sainJinro teqnologie-
bis fakultetis dekani, sruli profeso-
ri gizo farcxalaZe:
„2012-2013 saswavlo wlis zamTris sase-
sio periodSi agraruli da sainJinro teq-
nologiebis fakultetze Catarda 227 ga-
mocda. aqedan bakalavriatSi-112, magistra-
turaSi-40, sadoqtoro programebze-9, xo-
lo profesiulze-50.
gamocdebi tardeboda rogorc fakul-
tetze, ise sagamocdo centrSi. sagamocdo
periodis dasawyisSi Sedgenil iqna sagamoc-
do cxrilebi, TiToeuli gamocdisaTvis
SerCeuli iqna damkvirvebeli.
inJineriisa da agraruli mimarTulebis
gamocdebi Catarda teqnologiuri fakul-
tetis SenobaSi, xolo kompiutingis mimar-
Tulebis gamocdebi - universitetis kor-
pusSi.
Catarebuli gamocdebis Sedegebis ana-
liziT Cans, rom Sefasebebis ganawileba Zi-
riTadad Seesabameba e.w. Tanabari ganawile-
bis mruds, Tumca zogjer gvxvdeba ,,amovar-
dnebi“, rac aixsneba calkeul SemTxvevebSi
jgufSi studentTa raodenobis (dakvirve-
baTa ricxvis) simciriT, an sagnis specifi-
kiT.
amJamad fakultetze gvyavs oTxi uwy-
veti friadosani, oTxi uwyveti Zalian kar-
gosani, Svidi semestruli friadosani.
sasesio periodSi, sxvadasxva saswavlo
kursSi, Sefaseba (CaiWra) miiRo 87-ma stu-
dentma.
meore semestrs Cveni fakulteti xvdeba
sakmaod momzadebuli. akreditaciis (ga-
naTlebis xarisxis erovnuli centris)
moTxovnaTa Sesabamisad xdeba saganmanaT-
leblo programebis internacionalizacia,
rac gamoixateba ucxoeli specialistebis
mowveviT. teqnikis mecnierebaTa doqtori
human Sobeiri gauZRveba saswavlo kurss
,,sasruli elementebi da marTvis avtomati-
zirebuli sistemebi”, romlis
farglebSic inergeba prog-
ramuli paketi-SAP-2000-is
swavleba. misi gamoyenebiT
SesaZlebelia samSeneblo da
samanqanaTmSeneblo sainJin-
ro gamoTvlebis Sesruleba.
telekomunikaciis mimar-
TulebiT saqarTvelos teq-
nikuri universitetis pro-
fesoris, qalbaton marika
sordias daxmarebiT xdeba
Tanamedrove sainJinro-maTe-
matikuri programebis
Mathcad-is da Matlab-is daner-
gva. romelTa gamoyenebiT Se-
saZlebelia Sesruldes yvela saxis sainJin-
ro da maTematikuri gamoTvlebi, amoixsnas
amocanebi rogorc analizuri, aseve ricxvi-
Ti saxiTa da grafikuli warmodgeniT. pro-
fesori mariam sordia avtoria saxelmZRva-
neloebisa: ,,maTematikuri sistema Mathcad”
da ,,programuli paketi Matlab”. fakultet-
Tan aqtiurad TanamSromloben konsultan-
tebi aSS-dan riCard letendre da robert
louderi, romlebmac universitetis stu-
dentebisaTvis sainJinro-teqnologiebis
mimarTulebiT saleqcio kursebi waikiTxes.
aseve Cveni fakultetis studentebisaTvis
kaliforniis berklis universitetis soci-
ologma konorhartnetma waikiTxa sajaro
leqcia Temaze: saerTaSoriso ganviTarebis
Teoriebi da praqtika.
2013 wlis 3 ianvars, q. TbilisSi, ganaT-
lebis xarisxis ganviTarebis erovnul cent-
rSi Catarda saganmanaTleblo programebis
akreditaciis sabWos sxdoma, romelzec ak-
reditacia gaiara arqiteqturis sabakalav-
ro programam”.
socialur mecnierebaTa, biznesisa da
samarTalmcodneobis fakultetis deka-
ni, sruli profesori adam maxaraZe:
`Cveni fakultetis saxeliT universi-
tetis yvela students da leqtor-maswav-
lebels msurs mivuloco sagazafxulo se-
mestris dawyeba. vusurvo warmatebebi da
nayofieri Sroma swavlisa da swavlebis
saqmeSi. Cvenma universitetma kargad uwyis,
rom ganaTlebuli Taoba mniSvnelovani im-
pulsia qveynis ganviTarebisa da winsvlis
saqmeSi. imisaTvis, rom yoveli saswavlo se-
mestri iyos warmatebuli, saWiroa Sevafa-
soT ganvlili semestri da SevimuSavoT sa-
momavlo strategia.
gasul semestrSi Cveni fakultetis
cxovrebaSi araerTi sasiamovno movlena
moxda, romelTagan ramodenime maTgani sa-
gangebo aRniSvnas imsaxurebs. kerZod, fa-
kultets estumra avstriis gracis univer-
sitetis delegacia da am vizitis fargleb-
Si Cveni universitetis bazaze daigegma sa-
zafxulo skolis Catareba inglisur enaze
,,evropul samarTalSi“. samarTalmcodne-
obis fakultetis meore kursis studentma
luka zaqariaZem sazogadoebisaTvis metad
popularul konkursSi ,,saqarTvelos var-
skvlavi“ moipova pirveli adgili. Cveni fa-
kultetis marketingis specialobis meore
kursis studentma aCiko diasamiZem moipova
2012 wlis saqarTvelos karatistis sauke-
Teso tituli. sabuRaltro da sagadasaxa-
do saqmis specialobis meore kursis stu-
dentma Tornike wulukiZem monawileoba
miiRo q. soWSi gamarTul man-san-kanis sa-
erTaSoriso festivalSi. saqarTvelos
gundi gavida meore turSi da moxvda ukra-
inis umaRles ligaSi. samarTalmcodneobis
specialobis studentebma moawyves saaxal-
wlo Sexvedra-koncerti - ,,mRerian da xum-
roben momavali iuristebi“. koncerts, ro-
melic universitetis saaqto darbazSi Ca-
tarda, eswrebodnen universitetis stu-
dentebi da profesor-maswavleblebi. kon-
certma didi mowoneba daimsaxura. Semecne-
biTi da sportuli TvalsazrisiT Catarda
araerTi RonisZieba, romelTa CamoTvla
Sors wagviyvanda. aRniSnulic sakmarisia
imis naTelsayofad, Tu gasuli semestri
ramdenad warmatebuli iyo.
fakultetze 1500-mde studenti iri-
cxeba, romlebic swavloben 7 sabakalavro,
5 samagistro da 2 sadoq-
toro programaze. siaxlea
isc, rom sul axlaxan eko-
nomikis sabakalavro prog-
ramam warmatebiT gaiara
akretidacia. vsargeblob
SemTxveviT da mivulocav
Cems universitetsa da re-
gions, gansakuTrebiT im
studentebs, romlebsac
momavalSi am specialobaze
surT swavla. aqve minda aR-
vniSno, rom saqarTvelos
ganaTlebis sistemis axali
midgomebis Sesabamisad am
programaze Caricxul studentTa garkveu-
li nawili ufasod iswavlis saxelmwifo
dafinansebis xarjze.
semestris akademiuri moswrebis mi-
xedviT 91 da meti qulis mqone studen-
tebs eniSnebaT 100 lariani stipendia. am
semestrSi sul gvyavs 32 aseTi studenti,
xolo Zalian kargosani, romelTac 50 la-
riani stipendia eniSnebaT, gvyavs 5 stu-
denti. akademiuri TvalsazrisiT sasia-
movno siaxlea isic, rom mimdinare semes-
trSi sami studenti gacvliTi programiT
wavida evropis sxvadasxva qveynebSi sas-
wavleblad.~
zzaammTTrriiss ssaaggaammooccddoo sseessiieebbii - mmiiRRwweevveebbii ddaa ssaammoommaavvlloo ggeeggmmeebbii
9TTeebbeerrvvaallii
daviT IV-is (1089-1125) gamefebis
Jams saqarTveloSi umZimesi mdgomare-
oba iyo Seqmnili. samefo xelisufleba
faqtobrivad mxolod dasavleT saqar-
Tveloze vrceldeboda. kaxeT-hereTi
kvlav damoukideblobas iCemebda, Tbi-
lisi mahmadian amiras epyra, qarTli da
samxreTi saqarTvelo ki Turq-selCu-
kebis mier mravalgzis aoxrebuli da
gapartaxebuli iyo. mosaxleoba iZu-
lebiT tovebda sacxovrebel adgilebs
da mTaSi ixizneboda an cixesimagreebs
afarebda Tavs.
daviT aRmaSenebelma SesaniSnavad
icoda, rom Turq-selCukTa gandevna
da qveynis gaerTianeba SeuZlebeli iq-
neboda samefo xelisuflebis ganmtki-
cebisa da urCi feodalebis dasjis ga-
reSe. maT Soris kvlav gamoirCeoda
baRvaSTa sagvareulos warmomadgene-
li liparit V. daviTma daatyveva
kldekaris erisTavi. liparitma moina-
nia danaSauli da mefemac gaaTavisuf-
la igi. mefe male darwmunda, rom lipa-
riti isev ar gamosworebula, amitom
kvlav Seipyro igi da 2 wliani patimro-
bis Semdeg bizantiaSi gaaZeva, kldeka-
ri ki Tavis erTgul moxeles Caabara.
cota xnis Semdeg mefem meore feoda-
lic, zedaznis cixis patroni Zagani
dasaja urCobisaTvis. didebulebma
dainaxes, rom giorgi II-isgan gansxvave-
biT, daviT IV ar moiTmenda orgulo-
bas. daviTma aznaurTagan Seqmna sam-
xedro razmebi, romlebic Tavs esx-
modnen da anadgurebdnen Turqebs. me-
fem aRadgina disciplina da wesrigi.
daviT aRmaSeneblis istorikosi gva-
uwyebs: “saeSmakoni simRerani, saxioba-
ni da gancxromani da gineba RmerTisa
saZuleli da yoveli uwesoeba mospo-
bil iyo la¬SqarTa Sina misTa’’.
Turq-selCukTa winaaRmdeg brZo-
las xels uwyobda axlo aRmosavleTSi
Seqmnili viTarebac 1092 wels garda-
icvala maliq-Sahi da mis memkvidreebs
Soris taxtisTvis sastiki brZola da-
iwyo. selCukTa saxelmwifo arc manam-
de iyo erTiani. XI saukunis 70-iani wle-
bis bolos mas gamoeyo rumis sasulT-
no.
1095 wels safrangeTis qalaq
klermonSi romis papma urban II-m mou-
woda xalxs gaelaSqraT aRmosavle-
Tisken gaeTavisuflebina urjuloe-
bisgan ierusalimSi qristes saflavi.
papis sityvebiT, evropis qveynebze
Tavs damtydari yvela ubedurebis mi-
zezi is iyo, rom uflis saflavs mus-
limebi dahpatronebodnen. am dros ev-
ropaSi sakmaod didi samxedro poten-
ciali arsebobda, Zalzed gazrdiliyo
raindTa ricxvi. 1096 we¬ls evropis
sxvadasxva kuTxidan raindebi aRmosav-
leTisken daiZrnen. daiwyo jvarosnu-
li laSqrobebi. raindebze adre ieru-
salimisken daiZrnen RatakTa da usax-
lkaroTa brboebi. cxadia, maT selCu-
kebTan brZola ar SeeZloT da pirvel-
save SetakebaSi marcxi iwvnies. evropi-
dan daZruli raindebi erTmaneTs kon-
stantinopolTan Sexvdnen. bizantiis
imperatori am dros aleqsi I komnenosi
iyo. man moaxerxa droebiT imperiis da-
cema, moigeria momTabare paWanikebis
Semosevebi. maTi damarcxebis Semdeg
aleqsi komnenosi selCukTa winaaRmdeg
jvarosanTa gamoyenebas fiqrobda.
uzarmazari samxedro Zalis Tavmoyra
konstantinopolSi saxifaTo iyo da
bizantielebma raindebi saswrafod ga-
daiyvanes aRmosavleTSi. pirveli jva-
rosnuli laSqroba didi warmatebiT
dagvirgvinda. jvarosnebma 1098 wels
aiRes antioqia, 1099 wels ki sastiki
brZolis Semdeg gaaTavisufles ieru-
salimi. xmelTaSua zRvis aRmosavleT
sanapiroze jvarosnebma TavianTi sa-
xelmwifoebi daaarses.
daviT IV-m isargebla imiT, rom
Turq-selCukebs mTeli yuradReba
jvarosnebisken hqondaT mipyrobili
da 1099 wels maT xarki Seuwyvita.
Turq-selCukebis Semosevebis da
samefo xelisuflebis dasustebis Sem-
deg TiTqmis mTlianad moSlili iyo sa-
xelmwifo mmarTvelobis siste-
ma. saWiro iyo reformebis gata-
reba. erT-erTi umniSvnelovane-
si iyo saeklesio reforma. sasu-
liero pirTagan zogi uRirsi
iyo, nawili mefis mowinaaRmdege-
ebs uWerda mxars. daviT IV-m ga-
dawyvita wesrigi daemyarebina
eklesiaSi da 1004 wels moiwvia
ruis-urbnisis saeklesio kreba,
sadac uRirsi sasuliero pirebi
gaaZeves eklesiidan da miiRes
sxvadasxva gadawyvetilebebi sa-
eklesio cxovrebis Sesaxeb.
daviT IV-m Seqmna mwignobar-
Tuxucesi-Wyondidelis Tanam-
deboba. mwignobarTuxucesi iyo
mefis kancelariis ufrosi, Wyondide-
li ki erT-erTi yvelaze gavleniani
episkoposi. mwignobarTuxuces-Wyon-
didels SeeZlo Careuliyo rogorc sa-
ero, ise sasuliero saqmeebSi. pirveli
mwignobarTuxuces-Wyondideli iyo
daviTis aRmzrdeli giorgi mwignobar-
Tuxucesi. didi mniSvneloba hqonda
mstovarTa institutis daarsebas, rac
saSualebas aZlevda mefes scodnoda
yvelaferi, rac xdeboda qveynis Sig-
niT da gareT.
Turq-selCukTa winaaRmdeg brZo-
la SeuZlebeli iyo Zlieri jaris gare-
Se. daviTma Tavidanve daiwyo samxedro
reformis ganxorcieleba. man Seqmna
mefis piradi gvardia - monaspa, davi-
Tis dros qarTuli laSqari sam nawi-
lad iyofoda: monaspa, qalaqebsa da
soflebSi mdgari garnizonebi da laS-
qris ZiriTadi nawili. cxadia, mTeli
simZime laSqris ZiriTad nawilze gada-
dioda. samxedro reforma damTavrda
1118 wels, rodesac daviTma CrdiloeT
kavkasiidan Camoasaxla yivCaRebi. sava-
raudoa, rom daviTma politikuri mo-
sazrebiT SeirTo colad yivCaRTa
erT-erTi mTavris aTraqa SaraRanis
Zis asuli guranduxti. yivCaRTa 40 000
ojaxis gadmosaxlebiT, romlebic me-
fes TiTo ojaxidan TiTo meomars aZ-
levda, ramdenime sakiTxs Wrida erTd-
roulad: izrdeboda qveynis samxedro
potenciali. garda amisa, samxedro
valdebulebisgan Tavisufldeboda
mosaxleobis didi nawili da isini aRar
mowydebodnen sameurneo saqmianobas.
samxedro TvalsazrisiT saqarTvelo
daculi iqneboda Semosevebisagan.
1104 wels mefis momxre kaxelma di-
debulebma Seipyres kaxeT-hereTis me-
fe aRsarTani da daviTs mihgvares. amis
Semdeg daviTi gadavida kaxeT-hereTSi
da es mxare SemoierTa. ganZis aTabagma
igrZno is safrTxe, romelic emuqre-
boda saqarTvelos gaerTianebiT da
didi laSqari gamogzavna. 1104 wels
erwuxis brZolaSi daviTma brwyinvale
gamarjveba moipova.
1110 wels qarTvelebma aiRes samS-
vilde. SeSinebulma Turqebma saswra-
fod datoves maxlobeli cixeebic.
1115 wels gaTavisuflda rusTavi. 1117
wels daviTma saqarTvelos ukidures
aRmosavleTiT mdebare cixesimagre
giSi daikava. 1118 wels mefem Turqebs
waarTva lore. yvelasTvis cxadi iyo,
rom male dadgeboda Tbilisis jeri.
saqarTvelos gaZlierebam seriozu-
lad SeaSfoTa selCukebi. maT gadawy-
vites erTxel da samudamod gaetexaT
welSi saqarTvelo. miT umetes, rom
maT ramdenjerme moaxerxes jvarosan-
Ta damarcxeba. selCukTa sardalma il-
Razma daamarcxa antioqiis mTavari
roJeri. Tavad roJeri da mravali jva-
rosani raindic brZolis velze daiRu-
pa. sulTan mahmud mohamedis Zis brZa-
nebiT Seikriba uzarmazari, 300-aTasi-
ani (utoldeba dRevandel 1,2 milions)
armia, romelic il-Razis meTaurobiT
daiZra saqarTvelosken. am uzarmazar
samxedro Zalas daviT aRmaSenebelma
daupirispira 40 aTasi qarTveli, 15
aTasi yivCaRi, 500 alani (osi) da 100
frangi jvarosani. brZola gaimarTa
didgoris velze. mefem brZolis win
Semdegnairad mimarTa jars: «eha, meo-
marno qristesano! Tu RvTis sjulis
dasacavad TavdadebiT vibrZolebT,
aramcTu eSmakis uricxv mimdevarTa,
aramed TviT eSmakebsac advilad dava-
marcxebT da erTs rasmes girCevT, rac
Cveni patiosnebisa da sargeblobisT-
vis kargi iqneba: Cven yvelam xelebis
cisken apyrobiT Zlier RmerTs aRTqma
mivceT, rom misi siyvarulisTvis am
brZolis velze davixocebiT da ar ga-
viqceviT. da raTa ar SegveZlos gaqce-
va, kidec rom movindomoT, am xeobis
Sesavali, romliTac SemovsulvarT,
xeTa xSiri xorgebiT SevkraT da mters,
roca mogviaxlovdeba Cvenze ieriSis
mosatanad, mtkice guliT daundob-
lad SevutioT»
1121 wlis 12 agvistos daviT aRma-
Seneblis winamZRolobiT qarTvelebma
didgoris velze udidesi gamarjveba
moipoves. daviT aRmaSenebelma mteri
aiZula brZola gaemarTa viwro xeoba-
Si, sadac is ver gamoiyenebda Tavis
ricxobriv upiratesobas. didi mniSv-
neloba hqonda aseve im orasi meomris
Tavganwirvas, romlebmac panika Seita-
nes mtris laSqarSi. swored am dros
qarTvelebma, daviTisa da demetres wi-
namZRolobiT, Seuties selCukebs.
mterma ver gauZlo qarTvelTa Tavgan-
wirul ieriSs da ukuiqca. qarTvelebi
sami dRis manZilze misdevdnen gaqce-
ul mters da didZali alafi igdes
xelT.
1122 wels daviTma Tbilisi gaaTa-
visufla da dedaqalaqi quTaisidan aq
gadmoitana., wesrigi da simSvide aRad-
gina qalaqSi. 1123 wels daviTma gaaTa-
visufla dmanisi. 1123 wels SarvanSi
SeiWra sulTani mahmudi da daviTs omi
gamoucxada. daviTma 50 aTasiani mxed-
robiT mahmudi gaanadgura.
1124 wels aRmaSenebelma daikava
Sarvani. imave wels mefes mimarTes ani-
selebma da qalaqis gaTavisufleba
sTxoves. anisi 60 weli muslimTa xelSi
iyo. 1124 wels daviT aRmaSenebelma ga-
aTavisufla anisi da CrdiloeT somxe-
Tis teritoriebi saqarTvelos Semou-
erTa. ,,mefe afxazTa, qarTvelTa, ran-
Ta da kaxTa, somexTa, Sarvan-Sa da Sa-
han-Sa”
erTiani saqarTvelos udidesi me-
fe daviT IV aRmaSenebeli gardaicvala
1125 wlis 24 ianvars. man Tavis memkvid-
reebs dautova qveyana- ,,nikofsidgan
darubandisa sazRvramde da ovseTidan
aregewadmde”. mefe dakrZales gelaTis
monasterSi. saqarTvelos eklesiam da-
viT IV aRmaSenebeli wmindanad Seracxa.
oTar gogoliSvili,
profesori
8 Tebervali daviT aRmaSeneblis
xsenebis dRea
saqarTvelos mTavroba da aTaswleulis gamowvevis
korporacia (MCC) profesiuli ganaTlebis ganviTarebis
xelSewyobisaTvis, meore kompaqtis farglebSi ganixila-
ven 12-15 milioni aSS dolaris odenobis investiciis gamo-
yofas, romelic gaicema Ria da gamWirvale sagranto kon-
kursis gziT. konkursis farglebSi, pirvel etapze wari-
marTeba profesiuli ganaTlebis seqtorSi arsebuli
mdgomareobis analizi, problemebis Seswavla da saWiroe-
bis gamovlineba. meore etapze moxdeba proeqtebis deta-
luri wardgena, Sefaseba da dafinanseba. sakonkurso wina-
dadebis pirveli etapis ganxorcielebisTvis, aTaswleu-
lis gamowvevis fondi-saqarTvelo MCA-Georgia profesiu-
li ganaTlebis sferoSi arsebuli problemebisa da gamow-
vevebis gansazRvris mizniT iwyebs gancxadebis miRebas.
ganacxadebi unda moicavdes sainJinro, teqnologiur,
(mSenebloba, transporti, sainformacio teqnologiebi,
da a.S.), soflis meurneobisa da turizmis sferoebs.
konkursSi monawileoba SeuZliaT saxelmwifo da ker-
Zo profesiul saswavleblebs, umaRles saganmaaTleblo
dawesebulebebs, profesiul gaerTianebebs, arasamTavro-
bo organizaciebsa da sxva iuridiuli pirebs, romlebic
axorcieleben an apireben saqmianobis dawyebas profesiu-
li swavlebisa da ganaTlebis uzrunvelyofis sferoSi.
profesiuli ganaTlebis ganmaxorcielebel organiza-
ciebs sakonkurso ganacxadebi SeuZliaT warmoadginon:
1) winadadebebi SromiT bazris moTxovnis Sesabamisi
axali saganmanaTleblo programebis Seqmnis, an arsebuli
programebis ganaxlebis, infrastruqturis reabilita-
ciis an arsebuli materialur-teqnikuri bazis gaumjobe-
sebis mizniT.
2) ganacxadebi adamianuri resursis gaZlierebis,
praqtikuli gamocdilebis gaziarebisa da damsaqmebleb-
Tan arsebuli kavSiris gaRrmavebis mizniT.
konkursis meore etapze, proeqtebi dasafinanseblad
adgilobrivi da ucxoel damoukidebeli eqspertTa Sefa-
sebis safuZvelze SeirCeva.
sakonkurso ganacxadis miRebis bolo vadaa 2013 wlis
15 Tebervali.
sakonkurso proeqtebi qarTul da inglisur enebze war-
modgenili unda iyos Semdeg misamarTze: [email protected]
samuSao Zalis
ganviTarebisTvis
gansazRvruli sakonkurso
winadadeba
amonaridi SuSana
futkaraZis wignidan
`Cveneburebis qarTuli~„ _ Tebervali beravso,
marti kabas keravso, aprili
Ceicuams, maisi gacveTs, _
ityoden neniebi... maisis eqvs-
ze xidrizelia, xidrizeli
dRea. am dRes iTamaSeben, ar
isaqmeben; ar deiZineben, sim-
Zime mogematebao, ityvian...
dedabrebi ityvian iani, Wamo-
na kaiebi, iarona, iqeifona,
rom ase dagebedoso. im dRes
gareT xiebze Camuabmen salin-
jaRebsa, sakorwialas. korwi-
aloben, samoben. codvebi ga-
CeCdebao ityvian. mReroben, TamaSoben qali, kaci, enCu-
Ri genjebi. RameSi cecxl daanTeben; imaze uxtian, Se-
iTnebi davwvaTo, codvebi davwvaTo...
buxuric ician. buxuri kalvobaze ician, mariobaSi
_ augustoSi _ erTi dRea. im dReSi erTi saaTia. im sa-
aTSi Tu yanaSi ekali moburde, ekali aRar amua; Tu
dargevi, ihac aRar amua. Tu wyali muuSvi yanaSi, gaxme-
ba yana. buxuri augustos TuTxmetzea Raliba.
_ kvirikobac ari, imahac dacdian didvanebi. genje-
bi axla aafer aRar uyureben. Curugas pirveli kviri-
koba ari, Curugas dadgomixan pirveli kvirac kviriko-
ba ari. im dResa, yanaSi, bostanSi rom Sexvide, matli
moWris yvelmfersa. Tu illa Sesla undaran, kinisevli
racxana gaagdo windawin yanaSi da rom Sexval, maidamai
zarali ar eqneba“.
„ _ pawai sabrina qna, umuclo arna iyo insani... es-
ma nenei ozoSi, arsaSi balax bRlis, guduuplekvia
iqavroba. eme, balaxi diduani dabdRnili aria?... Tu
racxa mogiva, illa balax deekidebi... me SarSan TuTx-
meti Ziri vaSli movTxare. Tu ar meixmarief, raT gin-
da? ar isxemda heC. yavaRi dargeT“.
(saubrobdnen xenife baSTurqi (vaxtangiZe) da
fatyume ozdili gogitiZe).
10 TTeebbeerrvvaallii
ukanasknel periodSi SeimCneva alergi-
uli davadebebis mateba, amasTan dakavSire-
biT arsebobs mravali Teoria, erT-erTi
aris imunuri sistemis hiperreaqtiulobis
ganviTarebis higienuri Teoria. am Teori-
is mixedviT, alergiuli daavadebebi um-
Tavresad maTi xvedria, vinc zedmetad hi-
gienur pirobebSi izrdeboda, naklebad
hqonda kontaqti TanatolebTan, bunebas-
Tan, infeqciebTan, xSirad iRebda antibio-
tikebs, ar mouxdia saxadi da avadebebi da
a.S. gairkva, rom aseT viTarebaSi gazrdili
bavSvebis imunuri sistema mudmivad ganic-
dis antialergiuli meqanizmebis defi-
cits, ris Sedegadac igi zedmetad aqtiur-
deba, es ki, Tavis mxriv, alergiuli daava-
debis ganviTarebas ganapirobebs. amasTan
erTad, rasakvirvelia, metad mniSvnelova-
nia alergiuli daavadebebis mimarT gene-
tikuri ganwyoba da SesaZloa, sxva, jer ki-
dev ucnobi faqtorebic, romlebic xels
uwyobs alergozebis Camoyalibebasa da
gavrcelebas. am TvalsazrisiT saintere-
soa e.w. Siga da gare garemos organizmze
mavne zemoqmedeba. kvlevebma Cvena, rom
dRes qveynebSi ganviTarebuli Sigagaremo
(sacxovrebeli saxlebi da ofisebi) gaci-
lebiT agresiulia, vidre gare. am ukanask-
nelis gakeTilSobileba SesaZlebeli gaxda
Sigawvis Zravebze katalizatorebis damon-
taJebiT, ris Sedegadac fotoqimiur smog-
Si 80%-iT Semcirda tyviis Semcveloba da
erTiorad – gogirdis, naxSirbadisa da
azotis radikalebisa. amave dros, Senobe-
bis hermetizaciam Siga garemo sagrZnob-
lad gaauaresa – organuli da araorganuli
mtvriTa da nawilakebiT misi gajereba ga-
moiwvia. Tu imasac gaviTvaliswinebT, rom
adamians umTavresad Siga garemoSi uxdeba
yofna, advili misaxvedria, ramdenad Zlie-
ri alergenuli zewolis qveS vimyofebiT
da ratom gvawuxebs es daavadeba sul ufro
xSirad.
rogor vlindeba alergia
alergia sxvadasxvagvarad vlindeba. es
SeiZleba iyos kvebiTi alergia, kanis aler-
gia, sasunTqi sistemis alergozi, alergia
mweris nakbenis mimarT, wamlis mieri aler-
gia... aris SemTxvevebi, rodesac alergiuli
gamovlinebebi sxva, pirvelad daavadebebs
ukavSirdeba. magaliTad, mwvave da qroni-
kuli WinWris cieba SesaZloa asocirebuli
iyos virusul infeqciebTan, CiyvTan, dia-
betTan, kuWis wylulTan, avTvisebian daa-
vadebebTan. arsebobs fizikur faqtoreb-
Tan dakavSirebuli alergiac. magaliTad,
alergia siTboze, siciveze, fizikur dat-
virTvaze, wyalze, meqanikur gaRizianebaze
mzis sxivebze. sxvadasxva alergiuli daava-
deba gansxvavebul asakSi nairgvari sixSi-
riT gvxvdeba. ase, magaliTad: kvebiTi
alergia gansakuTrebiT wlamde asakis bavS-
vebs uviTardebaT, 10 Tvidan 4 wlamde asa-
kis bavSvebSi umTavresad dermatozuli ga-
movlinebebi gvxvdeba, 5 wlidan moyolebu-
li pubertul asakamde upiratesad zemo da
qvemo sasunTqi sistemis alergiuli daava-
debebi aRiniSneba.
simptomebi: kuW-nawlavis sistemis
alergias umTavresad gastroenteruli
movlenebi axasiaTebs. bavSvTa asakSi is Se-
iZleba gamoixatos stomatitiT, kolikiT –
muclis mudmivi morecidive tkiviliT, fa-
RaraTiT, yabzobiT, sisxliani ganavliT (am
ukanasknelis gamo bavSvebi zogjer infeq-
ciur dawesebulebebSic ki mihyavT).
kanis gamovlinebebidan ZiriTadia ur-
tikariuli anu WinWris ciebis tipis gamo-
nayari, romelic zogjer rTuldeba da
atopiur dermatitiSi gadaizrdeba. am uka-
nasknelis mZime formaa neirodermiti, ro-
melic umetesad ufrosi asakis bavSvebs
uviTardebaT, sakmaod rTulad mimdinare-
obs da naklebad eqvemdebareba mkurnalo-
bas. sasunTqi gzebis alergozebidan xSiria
polinozebi – mcenaris mtvriT ganpirobe-
buli alergiuli mdgomareobebi, romle-
bic ceminebiT, rinokoniunqtivitiT, zeda
sasunTqi gzebis mudmivi simptomatikiT
vlindeba. respiraciul alergozebs Soris
erT-erTi wamyvani daavadebaa bronquli as-
Tma. is sxvadasxva simZimiTa da formiT mim-
dinareobs. misi ZiriTadi gamovlinebebia
sulxuTva, qoSini, xvela. daavadeba mudmi-
vad morecidivea. mwvavdeba infeqciis Sem-
deg da garemo faqtorebis cvalebadobis
fonze. bronquli asTma zogjer profesiu-
lia – sawarmoo mtverTan an sxva mavne pro-
fesiul faqtorebTan kontaqtiT aris ga-
mowveuli. sistemuri reaqciebidan yvelaze
mniSvnelovania anafilaqsiuri Soki da ana-
filaqtoiduri reaqciebi. adgilobrivi
reaqciebidan aRsaniSnavia kontaqturi
dermatiti, romelic SeiZleba ganviTardes
nebismieri adgilobrivad gamosayenebeli
preparatis, parfiumeriuli saSulebebis,
tansacmlis mimarT. metad mniSvnelovania
alergia medikamentebis mimarT, romelic
bolo xans sagrZnoblad gaxSirda. gansa-
kuTrebiT aqtualuria alergia antibioti-
kebsa da tkivilgamayuCebel preparatebze,
romlebic xSirad iwvevs rogorc adgilob-
riv, ise sistemur reaqciebs.
rogor amovicnoT damnaSave
rodesac alergiis diagnostikaze vsa-
ubrobT, mTavaria, maqsimaluri sizustiT
dadgindes alergiis gamomwvevi, rac, sam-
wuxarod, ar aris advili. diagnostikuri
testebi, romelTac mTel msoflioSi iye-
neben, maT Soris – imunologiuri testebi
da kanis sinjebi, ar gvaZlevs damnaSave
alergenebis 100%-iani sizustiT gamovle-
nis saSualebas, gansakuTrebiT – kvebiTi
da medikamenturi alergiis SemTxvevaSi.
ase, magaliTad: kvebiTi alergiis diagnos-
tikis oqros standartad iTvleba provo-
kaciuli sinji sakvebiT. am sinjebs Soris
saukeTesoa ormagi brma meTodi, rodesac
pacienti iRebs specialur kafsulebSi mo-
Tavsebul sakvebs, magram fsiqologiuri
efeqtis gamoricxvis mizniT arc man da
arc eqimma ar ician, ra produqtia es. mxo-
lod amgvarad SeiZleba damnaSave sakvebis
maRali sizustiT gamovlena, Tumca aseTi
testis Catareba Zalian Znelia. Znelia me-
dikamenturi alergenis gamovlenac, vinai-
dan medikamentebiT Catarebuli testebi,
garda penicilinisa, nakleb sarwmunoa:
zogjer – cru dadebiT an cru uaryofiT
Sedegebs iZleva. aranakleb rTulia qro-
nikuli WinWris ciebis mizezis dadgena.
qronikuli urtikaria SeiZleba iyos mwva-
vec, rodesac gamonayariTve naxevramde
grZeldeba, da qronikulic, rodesac daa-
vadeba ufro metxans mimdinareobs. is
sxvadasxva daavadebasTan aris asocirebu-
li, ris gamoc saWiroa mravalmxrivi ga-
mokvleva: sisxlis analizi, Sardis anali-
zi, farisebri jirkvlis hormonebis ga-
mokvleva, analizi helminTozze, diabet-
ze, helikobaqteriaze, antinuklearulan-
tis sxeulebze, sistemur daavadebebze,
komplementuri fraqciebis Sefasebaze. ra
ucnauradac unda mogeCvenoT, yvelaze
martivia bronquli asTmisa da polinozis
diagnostika. kanis sinjebi da imunologi-
uri testebi orive SemTxvevaSi sakmaod
efeqturia. kvlevebi gacilebiT ukeTes
Sedegs iZleva, rodesac bronquli asTma
ganpirobebulia oTaxis mtvriT, tkipiT,
sokovani alergenebiT da aero alergene-
biT. igive SegviZlia vTqvaT mcenareul
alergenebze – mcenaris mtvriT ganpiro-
bebuli alergiis diagnostika sakmaod
efeqturia, radgan zustad viciT, romeli
mcenare rodis yvavis da SegviZlia, met-
naklebi sizustiT gamovTvaloT savarau-
do damnaSave alergiis gamomwvevi mcena-
reebi: xemcenareebi, balaxebi, marcvlov-
nebi, sarevelebi da sokoebi – sxvadasxva
dros yvavian da afrqveven garemoSi Tavi-
anT mtversa Tu sporebs. msoflios sxva-
dasxva qveyanasa da qalaqSi, erTi qalaqis
sxvadasxva nawilSic ki, mdgomareoba sxva-
dasxvagvaria, vinaidan mniSvneloba aqvs
ara mxolod mcenareul speqtrs, aramed
alergenis koncentraciasac, masze ki Zli-
er gavlenas axdens atmosferuli wneva,
tenianoba da qari. mdgomareoba gansakuT-
rebiT rTuldeba maRali wnevis dros –
mcenaris mtveri dabla Camodis da atmos-
feros im fenebSi ileqeba, sadac adamians
uxdeba cxovreba. zogierT qveyanaSi amin-
dTan erTad mcenaris mtvris moZraobis
prognozsac akeTeben. arsebobs erTmane-
Tis msgavsi antigenuri bunebis mqone mra-
vali alergeni, romlebmac, mosalodne-
lia, jvaredini reaqcia gamoiwvios. yvela-
ze TvalsaCino magaliTia penicilinis
jgufisa da cefalosporinebis jgufis
preparatTa jvaredini reaqcia, romlis
Sesaxebac unda icodnen eqimmac da pacien-
tmac. rac Seexeba mcenareul alergenebs,
aryis xis mtvers jvaredini reaqcia axasi-
aTebs sxvadasxva xilTan, maT Soris – vaS-
lTan. gamovlenilia lateqsis jvaredini
reaqciebi egzotikur xilTan – bananTan,
kivisTan, avokadosTan, aseve – wablTan da
zogierTi monacemiT, atamsa da vaSlTanac
ki. lateqsisgan mravali samedicino aqse-
suari mzaddeba, amitom lateqsuri aler-
gia medicinis seriozuli problemaa. xi-
luri jvaredini reaqciebis dafiqsireba
Zalian rTulia, rodesac igive gacilebiT
martivia medikamentur alergenebTan mi-
marTebaSi.
rogor vumkurnaloT
polinozebis diagnostika advilia, mag-
ram problemas warmoadgens maTi mkurna-
loba. polinozebis mkurnalobis erT-erT
wamyvan meTodad miiCneva alergenebi anu
imunoTerapia, romelic ZviradRirebulia
da amitom cotasTvis Tua xelmisawvdomi,
mkurnalobis kursi xangrZlivia (minimum
erTi, maqsimum xuTi weli grZeldeba) da
arc Sedegia garantirebuli. bronqul asT-
mas farmakoTerapiiTa da imunoTerapiiT
mkurnaloben. imunoTerapias maSin mimar-
Taven, rodesac dadgenilia, rom gamomwve-
via sayofacxovrebo alergeni, magaliTad,
oTaxis mtveri an tkipa. oTaxis mtveriTa da
tkipiT, aseve – mcenareuli alergeniT da
zogjer sokoTi Catarebuli imunoTerapia
karg Sedegs gvaZlevs. Tumca isic unda iT-
qvas, rom bronquli asTmis dros imunoTe-
rapia sarezervo meTodia. mkurnalobas, we-
sisamebr, iwyeben farmakologiuri saSua-
lebebiT, romlebic amJamad mravlad aris
farmacevtul bazarze. sruli pasuxismgeb-
lobiT SemiZlia giTxraT, rom msoflioSi
arsebuli bronquli asTmis samkurnalo
preparatebidan saqarTveloSi yvela iyi-
deba, axali preparatis omali zumabisa da
nebulaizeriT Sesasxurebeli sainhalacio
steroidebis garda. alergiis mkurnalobis
yvelaze martivi da efeqturi saSualebaa
eliminaciuri meTodi, romlis gamoyeneba,
samwuxarod, yovelTvis SeuZlebelia. uf-
ro xSirad iyeneben simptomur (daavadebis
simptomebze moqmed), reaqtiulobis damT-
rgunvel da profilaqtikur preparatebsa
da meTodebs. mkurnaloba nebismier SemTx-
vevaSi tardeba eqimis mier an misi meTval-
yureobiT. TviTmoqmedeba am Tvalsazri-
siT dauSvebelia, vinaidan alergozi, ro-
gorc wesi, progresirebs da mZimdeba.
cxovrebis wesi da alergia
dasavleTis qveynebSi alergiul paci-
entebs bevrs arafers ukrZalaven. isini
Cveulebriv cxovrebas ewevian. metic – Se-
saZloa, sportul warmatebebsac ki miaRwi-
on. magaliTad, 1984 wels xuTasze meti ame-
rikeli olimpielidan ocdaTvrameti (ume-
tesad – mocuraveebi) asTmiT iyo daavade-
buli da maTma 68%-ma oqrosa da vercxlis
medlebis mopoveba SeZlo. alergiul ada-
mians maqsimalurad unda SeeZlos sakuTari
daavadebis marTva – sadamde SeuZlia, saku-
Tar Tavs TviTonve mixedos da rodis mi-
marTos eqims, rogor garemoSi icxovros,
rogori pirobebi Seiqmnas Sin Tu samsaxur-
Si, rogor moeridos alergens. alergiuli
adamiani gacilebiT metad unda iyos gaka-
Jebuli, vidre alergiis armqone piri. man
unda icodes, ra saxis fizikuri aqtivobaa
misTvis misaRebi. wesisamebr, aseTia spor-
tis aradarbazuli saxeobebi, Tumca is,
vinc polinozs uCivis, piriqiT, drois ume-
tes nawils saxlSi unda atarebdes, raTa
mcenaris mtvers Tavi aaridos.
vaxtang beriZe,
SoTa rusTavelis saxelmwifo
universitetis asoc. profesori
alergiuli daavadebebi dRes
sapasuxo vizitiT baTumis SoTa rus-
Tavelis saxelmwifo universitets gra-
cis universitetis delegacia ewvia. ru-
seTis aRmosavleT evropisa da evraziis
mcodneobis centris direqtori, profe-
sori tomas krusmani gracis universi-
tetis evropuli samarTalmcodneobis
institutis direqtorTan, profesor
hubert isakTan da magistr bene-
diqt harclTan erTad umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebule-
bis reqtors, profesor alioSa
bakuriZesa da socialur mecnie-
rebaTa, biznesisa da samarTalm-
codneobis fakultetis dekans
adam maxaraZes Sexvdnen. qarTve-
li da avstrieli kolegebi Sex-
vedraze partnior universite-
tebs Soris gaformebuli memo-
randumis amoqmedebasa da bsu-s
bazaze saerTaSoriso sazafxulo sko-
lis ,,evropuli samarTlis” Catarebis
pirobebze SeTanxmdnen. yuradReba gaa-
maxviles aseve samarTlebrivi kvleve-
bis mniSvnelobaze, erToblivi saswav-
lo-samecniero proeqtebisa da gacvli-
Ti programebis ganxorcielebis auci-
leblobaze.
ggrraacciiss uunniivveerrssiitteettiiss ddeelleeggaacciiiiss ssaappaassuuxxoo vviizziittii
11TTeebbeerrvvaallii
siyvaruli, rom `vertikalu-
ria da Tanac brunvadi“, erT-er-
Ti cnobili kinofilmis wyalo-
biT, saqarTveloSi TiTqmis yve-
lam icis. es, ra Tqma unda, xum-
robiT. ra aris siyvaruli sinam-
dvileSi? mecnieruli Tvalsaz-
risiT, igi rTuli fsiqikuri
mdgomareobaa. romelsac axasia-
Tebs grZnobebis, azrebisa da
moqmedebebis akviatebuli kon-
centrireba siyvarulis obieqt-
ze im zomiT, rom es xSirad sxva
sazrunavis ugulvebelyofas iw-
vevs; aseve gamoirCeva ukidure-
si subieq-
turobiT,
ris gamoc
a R i q m e b a
u p i r a t e -
sad siyva-
r u l i s
o b i e q t i s
dadebiTi Tvisebebi, uaryofiTi
ki iCqmaleba, neitralizdeba da
pozitiuradac ki fasdeba; Seyva-
rebul adamians aseve, aReniSneba
eiforiuli an amaRlebuli gune-
ba-ganwyobileba da seqsualuri
ltolva siyvarulis obieqtis
mimarT. fsiqologebi amtkice-
ben, rom siyvarulis acileba an
kontroli SeuZlebelia, es faq-
ti ki migvaniSnebs am mdgomareo-
bis organizmul Zirebze. agreT-
ve dadgenilia, rom am dros ga-
moiyofa iseTi hormonebi, ro-
melTa fiziologiuri da fsiqo-
logiuri efeqti narkotikuli
zemoqmedebis adekvaturia. Tum-
ca am nivTierebaTa gamomuSaveba
mudmivad ar xdeba. umetes SemTx-
vevaSi, siyvarulis grZnobis sim-
Zafre ori-sami wlis Semdeg kle-
bulobs da sxva, axal fazaSi ga-
dadis, romelic partniorTa So-
ris ufro Rrma da stabiluri
kavSiris arsebobiT xasiaTdeba.
Tumca es yovelTvis ase rodia.
zogjer adamianebi Sordebian
erTmaneTs, Semdeg ki mTeli
cxovreba ver iviwyeben ,,im
erTs“... ra xdeba am dros?
virjiniis Statis universi-
tetis mecnierebma, goldma da
vegnerma Seiswavles adamianuri
paTosi, romelic mdgomareobda
pirovnebis avadmyofur fiqreb-
ze warsulis gamo, roca cdi-
lobdnen da ver axerxebdnen ga-
nedevnaT maTi mexsierebidan
warsuli siyvaruli. maT daadgi-
nes, rom is adamianebi, romleb-
sac mouxdaT SeyvarebulebTan
daSoreba, ver iviwyebdnen maT,
xSirad fiqrebiT ubrundebod-
nen warsuls. warmoidgendnen
rogor SeiZleboda gagrZelebu-
liyo maTi urTierToba, ra iqne-
boda axla maT Soris. aRsaniSna-
via, rom arasasurvel mogone-
bebs dakargul siyvarulze, arc
Tu ise iSviaTad, moaqvT mZime
gancdebi, Sedegad ki ,,warsuli-
sadmi ltolva“ gadaiqceva akvia-
tebul ideebad, romlebic arR-
veven pirovnebis cxovrebis nor-
malur yoveldRiurobas, xels
uSlian axali urTierTobebis Ca-
moyalibebas. mecnierebi dainte-
resdnen, saidan mosdiT adamia-
nebs es fiqrebi da aqvs Tu ara mas
fiziologiuri safuZveli.
am movlenis Sesaswavlad Caa-
tares eqsperimenti, romlis mi-
zanic iyo SeemowmebinaT SeeZlo
Tu ara warsuli ltolvis cnobi-
erad daTrgunvas aemaRlebina
adamianis fiziologiuri reaq-
tiuloba. eqsperimentis gegma
xasiaTdeboda Ria da klasikuri
formiT. dasawyisSi specialuri
xelsawyoTi zomavdnen cdis pir-
Ta kan-galvanur reaqciebs fau-
lesis meTodiT (kanis zedapiris
bioeleqtruli aqtivoba, orga-
nizmis emociuri reaqcia, rome-
lic dakavSirebulia simpatiku-
ri nervuli sistemis muSaobas-
Tan. pirvelad gazoma qarTvelma
mecnierma TarxnaSvilma, amitom
mas Tarxanovis fenomeni uwo-
des). cdispirebs TiTebze hqon-
daT damagrebuli eleqtrodebi.
isini magrdeboda marjvena xe-
lis pirvel da mesame TiTis fa-
langze da uerTdeboda ,,inter-
feisis“ sistemas, romelic afiq-
sirebda Sedegebs. yovel seria-
Si, fiqrebis daTrgunva an maTi
mimarTva gansazRvruli mimar-
TulebiT iyo dayofili sam sam-
wuTian monakveTad. analizisaT-
vis gamoiyeneboda sawyisi mdgo-
mareobidan gadaxveva yoveli wu-
Tis ganmavlobaSi.
Tavdapirvelad cdispirebs
avalebdnen efiqraT yvelafer-
ze, rac ki mouvidodaT TavSi. am
momentisaTvis izomeboda maTi
kan-galvanuri reaqciis sawyisi
mdgomareoba. amis Semdeg ki
Txovdnen maT efiqraT im konk-
retul pirovnebaze, romelic
odesRac Zalian uyvardaT, am
dros maT sagrZnoblad umaRl-
debodaT kan-galvanuri reaqci-
is done. garkveuli drois Sem-
deg mecnierebi cdispirebs
Txovdnen daeTrgunaT im adami-
anze fiqri da sxva rameze gadae-
tanaT yuradReba. miuxedavad
amisa, am adamianebSi kgr done
kvlav maRali rCeboda. miRe-
bulma Sedegebma aCvena, rom say-
varel adamianze fiqrebis daTr-
gunvis procesSi SesaZlebelia
moxdes fiziologiuri reaqtiu-
lobis gaZliereba. im cdispi-
rebs, romlebsac avalebdnen da-
eTrgunaT im adamianebze fiqre-
bi, romlebic iyvnen maTTvis jer
kidev sasurvelni, yvela maT mo-
gonebaze umaRldebodaT kgr-s
done.
SeiZleba vivaraudoT, rom
daTrgunva abrkolebs stimul-
Tan normalur Seguebas, rome-
lic isedac iwvevs Zlier agzne-
bas, kgr-is reaqcia am stimulze
Tavs iCenda ise, TiTqos is yvela
jerze axali iyo.
sabolood SeiZleba davaskv-
naT, rom warsul siyvarulze
fiqrebis daTrgunvis mcdelobi-
sas, adamianebi misdauneburad,
kidev ufro metad aZliereben
Tavis TavSi im emociur reaqci-
ebs, romlis daTrgunvas, rom-
lisganac ganridebasac cdilo-
ben. amitomac, SeiZleba iTqvas,
ver iviwyeben isini warsul siyva-
ruls, rogorc amboben ,,ar
hyofniT Zala, moiSoron masze
fiqrebi“ .
rusudan beriZe,
fsiqologiis akademiuri
doqtori
`aCuqeT Seyvarebuls dResaswa-
uli, mouyeviT mas Tqven grZnobeb-
ze, Tanac yoveldRe da ara mxolod
14 Tebervals~, _ ase gvarigebda
wminda valentini.
ismis kiTxva _ ratom aRiniSneba
14 Tebervals valentinobis dRe?
14 Tebervali mRvdeli valentinis
mosaxsenebeli dRea, romelic Sey-
varebulebs Cumad auRlebda. vin
iyo valentini? _ romaeli mRvde-
li, romelic klavdius II-is mefo-
bis dros, 269 wels ewama.
tradiciis mixedviT klavdius
II-m (goTikusma), romelic omebs
awarmoebda, CaTvala ra, rom dao-
jaxebuli meomrebi cudad ibr-
Zodnen, romis imperiaSi akrZala
axalgazrdebis daqorwineba.
mRvdeli valentini ki Seyvare-
bul wyvilebs jvars swerda. igi
qristiani mowameebis daxmarebisa
da jvriswerebis aRsrulebisaT-
vis SeupyriaT da sastikad ucemi-
aT. legendis mixedviT, cixeSi
yofnisas igi damtyveveblis brma
qaliSvils daaxlovebia da kide-
vac Sehyvarebia. sikvdilis win
misTvis sasiyvarulo baraTi miu-
weria, romelic ase mTavrdeboda:
„Seni valentinisagan“. albaT, aqe-
dan momdinareobs evropuli xal-
xuri tradicia,
romlis mixedviT,
valentinobas gag-
zavnili baraTiT
vaJi Tavisi rCeu-
lis valentini xde-
ba, xolo gogona ki
valentina. rogorc
vTqviT, mogviane-
biT valentini Sey-
varebulebis mfar-
vel wmindanad miiC-
neoda. dRemde ev-
ropasa da amerikaSi
14 Tebervals sasiyvarulo bara-
Tebs, saCuqrebs, yvavilebs, tkbi-
leuls ugzavnian Seyvarebulebi
erTmaneTs.
`me ar maqvs Zala, moviSoro Senze
fiqrebi~ _ anu erTi eqsperimentis Sesaxeb
14 Tebervals Seyvarebuli wyvilebi
wminda valentinis xsenebis dRes aRniSnaven
studenturi moZraoba „alternativa“-s organize-
biT baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universi-
tetSi saqarTvelos sabWoTa okupaciis dRisadmi miZR-
vnili RonisZieba gaimarTa. Toma CageliSvilis doku-
menturi filmis „pirveli respublikis“ Cvenebis Sem-
deg studentebma da profesor-maswavleblebma disku-
sia gamarTes Temaze: „ra wvlili Seitanes studentebma
da leqtorebma saxelmwifoebriobisaTvis brZolaSi?“.
RonisZiebis monawileebma kidev erTxel pativi miages
saqarTvelos damoukideblobisaTvis gmirulad daRu-
pulTa xsovnas, gaixsenes 92 wlis win qveyanaSi ganviTa-
rebuli movlenebi da okupantebis ukanono qmedebebi
dagmes.
viziti naxWevanis
saxelmwifo universitetSinaxWevanis saxelmwifo universitets xuTdRiani, sapasu-
xo vizitiT baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universi-
tetis profesori lile Tandilava da sagareo urTierToba-
Ta departamentis mTavari specialisti Tamar maWutaZe ew-
vivnen. qarTvelma kolegebma reqtorTan, reqtoris moadgi-
leebTan da dekanebTan erTad erToblivi proeqtebis gan-
xorcielebasa da dagegmili konferenciis Catarebis piro-
bebze isaubres. partnior umaRles saganmanaTleblo dawese-
bulebebs Soris gaformebuli memorandumis farglebSi, ga-
naTlebisa da mecnierebaTa fakultetis oTxi studenti nax-
WevanSi erTi semestris ganmavlobaSi iswavlis. oTxma azerba-
ijanelma studentma bsu-Si gacvliTi programiT swavla ga-
suli wlis dekemberSi daasrules.
sabWoTa okupaciis dRe
12 TTeebbeerrvvaallii
SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis gamomcemlo-
bam dabeWda samxreT–dasavleT saqarTvelos istoriis narkve-
vebis (aWara) morigi _ meoTxe tomi, romelic qronologiu-
rad moicavs 1921–1900 wlebis periods. tomis redaqtoria
profesori oTar TurmaniZe, recenzentebi arian profesore-
bi: mayvala naTmelaZe, vaxtang guruli da avTandil sonRu-
laSvili.
avtoreferati
samecniero biblioTekas saCuqrad gadmoeca mkvlevar gior-
gi qavTaraZis avtoreferati _ „dasavluri Rirebulebebi qar-
Tul sazogadoebriv–politikur azrovnebaSi (politikuri,
ekonomikuri da socialuri sistemebis modeli me–19 saukunis
60–iani wlebi _ me–20 saukunis damdegi)“. avtoreferatSi moce-
mulia naSromis zogadi daxasiaTeba, kerZod warmoCenilia
me–19 saukunis meore naxevridan qarTul realobaSi ganviTare-
buli is dasavluri Rirebulebebi, romlebmac gavlena moaxdi-
na Semdgomi periodis istoriis ganviTarebis procesebze. masSi
Seswavlilia Tanamedrove dasavluri Rirebulebebis istori-
ografia da qarTveli ganmanaTleblebis Sexedulebani.
mkvlevar sofiko megreliSvilis sadiser-
tacio naSromi samewarmeo saqmianobis ganvi-
Tarebis metad aqtualur, kerZod, motiva-
ciis problemur sakiTxs exeba.
sadoqtoro naSromi agebulia mklevris
mier samewarmeo saqmianobaSi miRebuli praq-
tikuli gamocdilebis safuZvelze, rac er-
Tob zrdis mis praqtikul Rirebulebas da
mas met damajereblobas aniWebs.
sakvlev naSromSi kargadaa warmoCenili
mewarme xelmZRvanelis mier motivaciis
problemis gadaWris gzebi da saSualebebi, am
problemasTan arsebuli araracionaluri me-
qanizmebis Teoriuli da meTodologiuri sa-
fuZvlebi.
disertants anketuri gamokiTxvis safuZ-
velze saTanadod Seuswavlia personalis mo-
tivaciis problemasTan dakavSirebuli Ziri-
Tadi Teoriuli da meTodologiuri masala.
brZeni goeTe aRniSnavda, rom Teoria ma-
inc uferulia, magram oqros xe sicocxlisa
mudam mwvanea, amitom aRniSvnis Rirsia isic,
rom mklevris mier Seswavlili personalis
motivaciis Taviseburebebis Teoriuli gan-
zogadeba ganapirobebs cxovrebaSi misi praq-
tikuli gamoyenebis SesaZleblobas.
sadoqtoro naSromis ZiriTadi problemu-
ri sakiTxebi ganxilulia aWaraSi moqmedi tu-
ristuli biznessawarmoebisa da sastumro
kompleqs `meridianis~ magaliTze, rac samo-
mavlod dadebiTad aisaxeba aWaris regionis
am mimarTulebiT ganviTarebis saqmeSi.
sadoqtoro naSromis yoveli Tavis bo-
los warmodgenili daskvnebi da rekomenda-
ciebi mewarmeebs saSualebas miscems gamoi-
yenenon igi sakuTari sawarmoebis saqmiano-
baSi. sadiseratacio naSromSi danergilia
personalis motivaciis mmarTvis axali me-
Todebi da maTi praqtikuli ganxorcielebis
aucilebloba.
doqtorant sofiko megreliSvilis sadi-
sertacio naSromi `stimulirebisa da moti-
vaciis procesebis organizaciul-ekonomi-
kuri regulireba samewarmeo saqmianobaSi~
Sesrulebulia maRal profesiul doneze.
* * *
Tanamedrove informaciul Tu komunika-
ciur eraSi (iunger habermansi) adamianis az-
rovnebis da saerTod, cxovrebis ganviTare-
bis safuZveli, informaciis gavrcelebisa da
komunikaciis saSualebebis swrafi ganviTa-
rebaa. am ukanasknelis Sedegia `feisbuqis~
Taobis gaCena.
sadisertacio naSromSi mkvlevari mdi-
dari faqtobrivi masalis analizis safuZ-
velze ganixilavs efeqturi komunikaciis sa-
SualebaTa da Tanamedrove marTvis aqtua-
lur problemebs. naSromSi argumentirebu-
li, logikuri msjelobis safuZvelze dasa-
buTebulia komunikaciis saSualebaTa gadam-
wyveti faqtori samuSaoTa dagegmvis, marT-
visa da Sesrulebis saqmeSi. sakvlev naSromSi
mocemulia menejmentis cnebis definicia, ga-
dawyvetilia menejmentis problema, SemuSa-
vebulia marTvis ZiriTadi funqciebis axali
xedva.
disertantis mier SemoTavazebulma wina-
dadebebma asaxva hpova saqarTvelos mTavro-
bis mier axlaxan Sedgenil SromiT kanonm-
deblobaSi.
doqtorantis mier naSromSi mocemuli ar-
gumentirebuli daskvnebi da rekomendaciebi
danergili da gamoyenebulia aWaris avtono-
miur respublikaSi moqmedi sawarmoebis, ker-
Zod: `orbis~, `koloritis~ gumbaT jgufis,
`forjigeiT froferti jorjias~, ,,lam Sip-
ping jorjias“ da sxvaTa saqmianobaSi. rac
dadasturebulia aRniSnuli sazogadoebebis
mier disertantis saxelze Semosul sareko-
mendacio werilebSi.
doqtorant konstantine megreliSvilis
sadisertacio naSromi `efeqturi komunika-
ciis mniSvneloba cvlilebaTa marTvis pro-
cesSi - Tanamedrove mmarTvis problemebi~
Sesrulebulia maRalprofesiul doneze.
aaxxaallii wwiiggnneebbii
g a m o x m a u r e b a
gazeTi daibeWda
gamomcemloba
`samSobloSi~
2 18 07 76; 5 99 95 31 90
mis.: q. Tbilisi,
robaqiZis 7
C M Y K
universitetis Rir-
seul, Sromismoyvare,
profesional leq-
torTa Semadgenlobas
ama wlis 19 Tebervals
gamoaklda fsiqolo-
giis akademiuri doq-
tori, asocirebuli
profesori arCil be-
riZe. batonma arCilma
rTuli, uamravi dabr-
kolebebiT savse cxov-
reba ganvlo. mas da mis
ojaxs ar daklebia ga-
saxleba, gaWirveba,
usaxsroba, mravali problema, magram batoni ar-
Cili yvelafers medgrad itanda, arasdros dau-
kargavs rwmena da yovelTvis imedis TvaliT uyu-
rebda momavals. is yovelTvis gamoirCeoda mon-
domebiT, mizanswrafulobiT, codnis wyurvili-
Ta da SemoqmedebiTi unariT.
batoni arCili daibada Suaxevis raionis uCam-
bis sasoflo sabWos sofel wablanaSi, iqve daam-
Tavra saSualo skola. Semdeg swavlobda baTumis
saxelmwifo pedagogiur institutSi, romelic
daamTavra 1961 wels da miiRo rusuli enis, li-
teraturisa da germanuli enis maswavleblis
diplomi. 1961 wlidan 1966 wlamde muSaobda Sua-
xevis raionis sofel wablanis 8-wliani skolis
rusuli da germanuli enebis maswavleblad. 1966
wlidan 1980 wlamde muSaobda Suaxevis raionis
ganaTlebis ganyofilebis meToduri kabinetis
gamged. 1979 wels moskovSi daicva sakandidato
disertacia Temaze: „weris kaligrafiuli unar-
Cvevebis formirebisa da funqcionirebis fsiqo-
logiuri Taviseburebebi“. 1980 wlidan 2005
wlamde muSaobda pedagogTa kvalifikaciis amaR-
lebisa da gadamzadebis baTumis maswavlebelTa
daxelovnebis institutis pedagogika-fsiqolo-
giis jer kabinetis, xolo Semdeg ki kaTedris gam-
ged. 1992 wlidan muSaobda baTumis SoTa rusTa-
velis saxelmwifo universitetis pedagogika-
fsiqologiis kaTedraze, xolo Semdeg socialur
mecnierebaTa, biznesisa da samarTalmcodneobis
fakultetis socialur mecnierebaTa departa-
mentis asocirebul profesorad. is kiTxulobda
leqciebs fsiqologiis SesavalSi, qcevis biolo-
giur safuZvlebSi, ganviTarebis fsiqologiaSi.
gamoqveynebuli aqvs 100-mde samecniero naSromi,
maT Soris aris iseTi fundamenturi naSromi, ro-
goricaa „aRzrdis saZirkveli“.
batoni arCilis pirovneba gansakuTrebuli
gulkeTilobiT, erTgulebiT, guluxvobiT, saq-
misadmi pasuxismgebluri damokidebulebiT da
kompetenturobiT gamoerCeoda. mas bevri gasa-
keTebeli hqonda, zustad axla muSaobda is iseT
mniSvnelovan sakiTxebze, rogoricaa aRzrdis
fsiqologiuri safuZvlebi, ganviTarebis Tavise-
burebebi, biofsiqikuri problemebi. samwuxarod
pedagogiuri fsiqologiisaTvis am umniSvnelo-
vanesi problemis bolomde Seswavla ver moaswro
batonma arCilma. misi mecnieruli miRwevebi sa-
fuZvels gvaZlevs batoni arCili erT-erT sau-
keTeso fsiqologad miviCnioT, romlis Semoqme-
deba yovelTvis faseuli iqneba CvenTvis da axal-
gazrda TaobisTvis.
baTumis SoTa rusTavelis
saxelmwifo universitetis
socialur mecnierebaTa
departamentis TanamSromlebi
m o s a g o n a r i