Sosyal Girişimcilik Sosyal Girişimcilik veve

Gönüllü YönetimiGönüllü Yönetimi

Doç. Dr. Yüksel DEMİRKAYA

Marmara Üniversitesi

Sivil Toplum Kuruluşları Araştırma Merkezi

Birinci Bölüm

Sosyal Girişimcilik Nedir ve Sosyal Girişimcilik Nedir ve Özellikleri Nelerdir?Özellikleri Nelerdir?

Sosyal girişimciler;Sosyal girişimciler;

•Toplumsal dönüşümün önemli araçlarıdır.

•Toplumsal ihtiyaçları fark edip çözüm üretebilen, toplumların alışılagelmiş davranışlarını değiştirerek dönüşümlere yol açan, sistemleri değiştiren ve yeni yaklaşımlar ile çözüm bulanlardır.

SOSYAL GİRİŞİMCİLİK NEDİR? SOSYAL GİRİŞİMCİLİK NEDİR?

• Sosyal girişimcilik, toplumsal uyumdaki

tıkanıklıkları fark eder, bu tıkanıklığı gidermenin

yollarını arar ve sorunun ortadan kalkması için

çaba gösterir

«Sosyal girişimciler yalnızca balık vermek ya da balık tutmayı öğretmekle yetinmez, balık endüstrisini kökten değiştirmeyi hedefler.»

(Drayton)

SOSYAL GİRİŞİMCİLİK NEDİR? SOSYAL GİRİŞİMCİLİK NEDİR?

““İnanırsan yapabilirsin”İnanırsan yapabilirsin” 

Sosyal girişimci; Sosyal etki, girişimcilik, yenilikçilik, sürdürülebilirlik ve büyümeyi temel alarak yoksulluktan sağlığa, çevreden insan haklarına kadar birçok konuda, bir problemden veya bir ihtiyaçtan yola çıkarak uzun dönemli projeler geliştiren, sürdüren ve sosyal dönüşümü sağlayan kişilere verilen isimdir.

Amacı tek bir proje yapmak değil, değindiği toplumsal ve sosyal ihtiyacı veya sorunu çözecek sürdürülebilir sistemler kurmaktır. Çözüme ulaşılana dek yılmadan çalışmayı sürdürebilecek vizyon ve kararlılığa sahiptir.

SOSYAL GİRİŞİMCİ KİMDİR?SOSYAL GİRİŞİMCİ KİMDİR?

SOSYAL GİRİŞİMCİ KİMDİR?SOSYAL GİRİŞİMCİ KİMDİR?

Sosyal girişimcilerin: Sosyal girişimcilerin:

Kurduğu sistem kar edebilir.

Ancak bu kar paydaşlar tarafından bireysel kazanç olarak kullanılmaz. Kâra odaklanmak yerine daha büyük sosyal dönüşümleri gerçekleştirecek modeller üzerine odaklanır.

Çalışanların hizmetlerinin karşılığını alabilecekleri finansal model kurulur, fakat amaç sistemin kendini döndürmesi, büyümesi ve gelişmesiyle ticari fayda yerine toplumsal faydanın maksimize edilmesidir, tüm kaynaklar bu doğrultuda kullanılır.

SOSYAL GİRİŞİMCİ KİMDİR?SOSYAL GİRİŞİMCİ KİMDİR?

1. Sorunların farkında olmak ve olaylara daima ılımlı yaklaşma,

2. Başarılı olma isteği,

3. Mücadelecilik ve azim,

4. Sorumluluk ve risk alabilme arzu ve yeteneği,

5. Üreticilik ve fırsatları sezebilme yeteneği,

6. Güven duyar, güven verir

7. Eksikliğini, sınırlarını bilmek ve tavsiyelerden yararlanabilmek,

8. Zor şartlarda ağır çalışmalara hazır olmak,

9. Kendini geliştirme arzusu,

10. Başkalarını etkileyip çalışmaya katabilmek

11. Planlı çalışma ve araştırma yeteneği

12. Başkalarıyla çalışabilmek, onlara güvenebilmek ve ilişki içerisinde

olduğu kişilere güven verebilmek.

SOSYAL GİRİŞİMCİNİN SOSYAL GİRİŞİMCİNİN ÖZELLİKLERİ ÖZELLİKLERİ

İkinci Bölümİkinci Bölüm

Gönüllü OlmakGönüllü Olmak

veve

Gönüllü YönetmiGönüllü Yönetmi

Gönüllülük, bireyin maddi karşılık ve başka bir çıkar beklentisi içinde olmadan;

ailesi ya da yakın çevresi dışındaki bireyler için;

toplumun yararına olduğu düşünülen bir hedefe ulaşmak amacıyla;

kendi isteği ile,

bir toplumsal girişim bünyesinde yer almasıdır.

GÖNÜLLÜLÜK NEDİR?GÖNÜLLÜLÜK NEDİR?

Haz ve manevî zenginleşme: Gönüllü, gerçekleştirdiği faaliyet sonunda edindiği yaşam deneyiminin yanı sıra, haz ve manevi zenginlik elde eder.

Özgüven gelişimi: Bireyin kendini yararlı hissettiği bir ortam, özgüvenin artmasına sebep olur.

Özellikle, henüz öğrenci olan, meslek yaşamına atılmamış ya da profesyonel hayattan uzak bireyler için, bir STÖ bünyesinde diğer gönüllü ve profesyonel ekip ile birlikte çalışmak, bireyin başka toplumsal projelerde kendine güveninin artmasını sağlayacaktır.

GÖNÜLLÜLÜĞÜN BİREYE GÖNÜLLÜLÜĞÜN BİREYE KAZANDIRDIKLARIKAZANDIRDIKLARI::

Ekip çalışması becerilerinde artış: İş bölümü yapma ve işbirliği içinde çalışma bireylerin ekip içinde daha geniş sorumluluklar almasını sağlayacaktır. Böylce iş yapabilme ve liderlik yetenekleri gelişecektir.

Toplumsal konum, yeni bir çevre ve arkadaşlıklar: Bireylerin gönüllülük çalışmaları ile edindikleri yeni çevre hiç şüphesiz sosyal hayatlarının da gelişimine olumlu katkıda bulunmaktadır. Bu gelişim gönüllülerin toplumsal rollerinin değişmesine, gelişmesine yardım eder.

Yeni ilgi alanlar: STÖ’nün çalışma sahası ya da gönüllünün dâhil olduğu etkinlik, daha önce hiç tanımadığı bir sahaya adım atmasını, hatta yeni iş imkanları ve uzmanlık alanları sağlayabilir.

GÖNÜLLÜLÜĞÜN BİREYE GÖNÜLLÜLÜĞÜN BİREYE KAZANDIRDIKLARIKAZANDIRDIKLARI::

1. Becerilerimizi geliştirmek ve paylaşmak,

2. Sosyalleşmek,

3. Toplumsal bir ihtiyaca aktif bir katılımcı olarak çözüm bulmak,

4. Belirli bir konuda deneyim elde etmek,

5. Toplumsal sorumluluğu yerine getirmek,

6. Kendini iyi hissetmek,

7. STÖ'nün insan kaynağı ihtiyacını karşılamak,

8. Parasal desteğin bir alternatifi olduğu için,

9. Yeni bir çevre ve toplumsal konum edinmek.

BİREYLER NEDEN GÖNÜLLÜ BİREYLER NEDEN GÖNÜLLÜ OLUR?OLUR?

Bir STÖ’nün geniş bir gönüllü tabanına sahip olması; misyonu doğrultusunda çalıştığı, alanını iyi tanıdığı, bu alanda oluşturduğu farkı iyi anlatabildiği ve başkaları tarafından da sahiplenilmiş olduğu anlamına gelir.

SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINDA SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINDA GÖNÜLLÜLÜKGÖNÜLLÜLÜK

Sivil toplum örgütleri için gönüllü gücünü gönüllü gücünü kullanabilmek kullanabilmek önemli bir beceridir.

Bu beceri sivil toplum örgütünü gerçekten

sivil ve toplumsal

kılar.

STÖ’nün gönüllülerden destek alması kurumun başarısının göstergesidir.

STÖ'nün gönüllülerle çalışması kurumun tanınırlığını artırır, hizmet ve çalışmalarının toplum tarafından görülmesini sağlar.

Gönüllüler, STÖ'nün hizmetlerinin daha etkili olmasını sağlar.

STÖ’lerin kısıtlı bütçelerle ve güçlükle yürüttükleri projeler, gönüllülerin desteğiyle hayata geçirilebilir.

Gönüllülerin verdiği destek, STÖ'lerde profesyonel olarak çalışan ekip için de motivasyon sağlar.

GÖNÜLLÜLER NEDEN ÖNEMLİDİR?

STÖ’lerinin gönüllülerle uzun vadeli ve her iki taraf için de en fazla yararı sağlayacak şekilde işlemesini sağlar. Gönüllü yönetimi, stratejik bir planlama yardımıyla sürdürülebilir bir gönüllülük programına dönüşebilir.

Her kuruma özel bir gönüllü veritabanının oluşturulması gönüllü yönetiminin temelini oluşturacaktır. Gönüllüler ile ilgili bilgilerin düzenli olarak tutulması ve sürdürülebilir iletişimin sağlanması için veritabanının oluşturulması zorunludur.

Gönüllü yönetiminin başarılı olması, etkin bir koordinasyona bağlıdır. STÖ’de, gönüllülerle ilgilenecek bir “gönüllü koordinatörü”nün bulunması, sağlıklı bir gönüllü yönetiminin en önemli unsurudur.

GÖNÜLLÜ YÖNETİMİNDE TEMEL ESASLARGÖNÜLLÜ YÖNETİMİNDE TEMEL ESASLAR?

Başarılı bir gönüllü koordinatörü;Başarılı bir gönüllü koordinatörü;

• İnsan kaynakları yönetimi,

• Halkla ilişkiler/pazarlama,

• İletişim,

• Kaynak geliştirme,

• Toplumu geliştirme,

• Eğitim ve kalkınma,

• Yönetsel beceri gibi konularda bilgi ve deneyime sahip olmalıdır.

Gönüllü İş Tanımı Gönüllü Kazanma Gönüllü Oryantasyonu (Yönlendirmesi) Gönüllü Eğitimi Gönüllü Motivasyonu Gönüllü Değerlendirme

Gönüllü Yönetiminin Gönüllü Yönetiminin Temel Adımları: Temel Adımları:

GÖNÜLLÜ İŞ TANIMI ÖRNEĞİGönüllü işin adı,Gönüllü işin amacı ve hedefleri; gönüllünün yapacağı çalışmanın kime nasıl bir yarar sağlayacağı?Yapılan çalışmanın sonucunda sağlanacak olan yarar ve yaratılacak olan değişim,Yürütülecek etkinlikler,Çalışmanın tahmini süresi ve tamamlanacağı zaman,Gönüllünün ne kadar zaman ayırmasının beklendiği,İhtiyaç duyulan beceriler,Gönüllüye sağlayacağı yararlar.

1. GÖNÜLLÜ İŞ TANIMI: 1. GÖNÜLLÜ İŞ TANIMI:

Bir STÖ’nün, en önemli kaynağı insandır. Bir STÖ’nün, en önemli kaynağı insandır. Kurumun misyon, vizyon ve hedefleriyle tutarlı olarak hizmet

verecek gönüllüleri bulabilmesi, insan kaynaklarının doğru değerlendirilmesine bağlıdır.

Gönüllülerin bulunmasını ve kurumda çalışma süreçlerini iyi yönetmek için; gönüllünün bulunacağı kaynağın doğru belirlenmesi, beklentilerin net verilmesi, çalışılacak gönüllünün doğru değerlendirilmesi başarılı bir

gönüllü kazanma sürecini oluşturur.

2. GÖNÜLLÜ KAZANMA2. GÖNÜLLÜ KAZANMA

Bireysel sorumluk Sosyal sorumluluk Ekip çalışmasına yatkınlık İletişim becerisi Farklı kültürlere uyum sağlayabilme Eleştiri-özeleştiri mekanizmasını uygulayabilme Yeniliklere açıklık Araştırmacı olmak Paylaşımcı olmak

İDEAL BİR GÖNÜLLÜNÜN TEMEL İDEAL BİR GÖNÜLLÜNÜN TEMEL NİTELİKLERİNİTELİKLERİ

Başarılı gönüllü yönetiminin önemli koşullarından biri, profesyonel ekip ile gönüllü işgücü arasında denge kurulabilmesidir. Profesyonel ekibin, gönüllüye yaklaşımı, gönüllünün devamlılığı açısından önemlidir.

Personel, gönüllülerin verdiği hizmetin “gönüllü” olduğunu unutmamalıdır. Kurum içinde gönüllülerle ilişkiler hiyerarşiden uzak, empatiye dayalı olmalıdır.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ PERSONELİ VE SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ PERSONELİ VE GÖNÜLLÜLERGÖNÜLLÜLER

ARASINDAKİ İLİŞKİARASINDAKİ İLİŞKİ

3. GÖNÜLLÜ ORYANTASYONU 3. GÖNÜLLÜ ORYANTASYONU (YÖNLENDİRMESİ)(YÖNLENDİRMESİ)

Kurumun yönlendirme içeriği şu konuları kapsamalıdır:

•Kuruluşun geçmişi,• Misyonu ve Vizyonu,• Hedefleri,• Program ve hizmetleri,• Gelecek planları,• Organizasyon yapısı,• Profesyonel ekip,• Hizmet kapsamı,• Projeler,• Diğer kuruluşlarla işbirlikleri,• İşleyişi ve yasal çerçeveleri,• Kurumun gönüllü politikası,• Eğitim,• Ekip ile tanıştırma, başka kurumlara/mekânlara ziyaret

.

Eğitimler gönüllünün rol alacağı projeye uygun olarak hazırlanmalı, gönüllünün bilgi birikimine ve kuruluşa destek vereceği konuya bağlı

olarak zenginleştirilmelidir.

4. GÖNÜLLÜ EĞİTİMİ4. GÖNÜLLÜ EĞİTİMİ

İhtiyaca bağlı olarak ayrı başlıklar altında da verilebilir:

• STÖ/ Kurum bilgisi,• Gönüllülerin iş tanımları, hak ve sorumlulukları,• Proje için gerekli becerileri kazandırmaya yönelik eğitimler, • Gönüllülük sürecinde karşılaşılabilecek sorunlar ve çözüm önerileri.

Gönüllünün isteğini canlı tutması ve verimli bir birlikteliği sürdürmesi için yapacağı işi benimsemiş olması önemli bir etkendir. Bunu sağlayacak başlıca yöntem de gönüllünün, yapacağı iş sürecinin tüm aşamalarına katılmasıdır. Özetle:

Gerçekleştirilecek çalışmanın planlamasına gönüllülerin de katılması,Gönüllü çalışacak grup içinde iş bölümünün belirlenmesi,Gönüllü katkısıyla gerçekleştirilen programların sonucunun mutlaka gönüllülerle paylaşılması, Proje/etkinlik değerlendirme toplantılarına gönüllülerin de katılması.

5. GÖNÜLLÜ MOTİVASYONU5. GÖNÜLLÜ MOTİVASYONU

Gönüllülerin belirli aralıklarda bir araya gelmeleriGönüllülerin belirli aralıklarda bir araya gelmeleri, gönüllülerin birbirini ve STÖ çalışanlarını

tanımalarını sağlarken, küçük teşekkür mektupları, hediyeler ve yapılan çalışmalara dair bülten

paylaşımı gibi faaliyetler gönüllülerin motivasyonunu desteklemektedir.

Verdikleri hizmet karşılığında, gönüllülerin devamlılıklarını, kuruma bağlılıklarını ve motivasyonlarını

artırmak için kullanılan önemli araçlardır.

Gönüllülük motivasyonu: ÖDÜL VE ONURLANDIRMA

İçten bir teşekkür, kurum yönetiminden mektup, sertifika, rozet, kişisel mektuplar, teşekkür notları, fotoğraflar, tişörtler, küçük hediyeler, yemek, parti, gezi ve kutlamalar gibi aktiviteler ödüllendirme ve onurlandırma yöntemleri olabilir. Bu tür etkinlikler, gönüllülerin bir araya gelerek kurumun bir parçası olmalarını sağlamaya ve ekip ruhunu hissetmelerine yardımcı olacaktır.

Gönüllülere isimleri ile hitap etmek ve özel günlerini hatırlamak (doğum günü, bayram kutlamaları vb.), tüm STÖ ekibi ile tanıştırılması ve toplantılara davet edilmesi, saygı gösterilmesi, sorumluluk verilmesi gönüllülerin kendilerini değerli hissetmelerini sağlar.

Gönüllüler ile değerlendirme yapılarak, kurum ve gönüllü tecrübeleri hakkında fikirlerinin alınması da gönüllülerin motivasyonunda önemli bir yöntemdir.

Etkili bir ödüllendirme ve onurlandırmanın, zamanında, belirgin ve içten olmasına özen gösterilmelidir.

Gönüllülerin, STÖ’nün kendisi ve gönüllü verilecek destekler hakkında eksiksiz ve şeffaf olarak bilgilendirilmesi, gönüllülerle

düzenli iletişim sağlanması önemli bir teşvik unsurudur. Bu iletişim;

kişisel ilişkiler, toplantılar (gönüllülere yönelik düzenli toplantılar, proje bazında toplantılar, danışmanlarla sohbetler vb.),

yayınlar (mümkünse sadece gönüllülere yönelik bir bülten), e-posta grubu ya da web portalı,

STÖ çalışmalarıyla birleştirilebilecek geziler,hatırlatma notları,

medya (radyo, TV, gazete vb.), anketler yoluyla sağlanabilir.

Gönüllülük motivasyonu: BİLGİ VE İLETİŞİM

Gönüllülerin, gönüllü çalışmalarının sonucunda oluşturdukları farkı görmeleri ve kendilerini başarılı hissetmeleri en doğal teşvik unsurudur. Gönüllülerin

takdir edilmesi ve kutlanması başarıyı pekiştirir, aidiyet duygusunu, paylaşımı ve ekip ruhunu destekler.

Takdir edildiğini ve başarılı olduğunu gören gönüllüler STÖ'ye destek vermeyi sürdürecek, STÖ ile uzun vadeli bir ilişki kuracaktır.

Gönüllülük motivasyonu: BAŞARIYI TAKTİR ETMEK

STÖ'lerin, gönüllülerine güven vermesi çalışma isteğini artırır. Gönüllüde güven oluşturmak için ise;

vereceği destek konusunda ayrıntılı bilgi verilmeli, hedefler net olarak belirlenmeli, verilen sözler yerine getirilmeli,Gönüllü ile kuruluş arasındaki ilişki; empati, samimiyet, hoşgörü ve saygı temellerine dayanmalıdırdüzenli olarak gönüllülerden geri bildirim alınmalı,eğer varsa sorunlarının çözümü için çalışılmalıdır.ayrıca, gönüllülerin hizmetleri sırasında zaman kaybı yaşamamaları için uygun ortam ve koşullar önceden sağlanmalıdır.

Gönüllülük motivasyonu: GÜVEN

Gönüllü değerlendirme tamamıyla kuruma, hatta projeye özel olarak belirlenmiş bir yöntemde

yapılmalıdır.

Değerlendirme yalnızca yapılması hedeflenen işin ne derece başarıyla tamamlandığını değil, gönüllü-STÖ

ilişkisinin ne derece verimli yürütüldüğünü, hedeflere istenilen derecede ulaşılıp ulaşılmadığını, uygulama

sırasında yaşanan olumlu ve olumsuz unsurların değerlendirilmesini kapsamalıdır.

6. GÖNÜLLÜ DEĞERLENDİRME6. GÖNÜLLÜ DEĞERLENDİRME

İlginiz İçin Teşekkürler

Doç. Dr. Yüksel Demirkaya

ydemirkaya@marmara.edu.tr