KPSS2017

30.Eğitimde

yıl

önce bİz sorduk

soru32

50 Soruda

ÖABT

SOSYALBİLGİLER

TARİHCoşkun ÇEBİTÜRK

Coşkun ÇEBİTÜRK

ÖABT SOSYAL BİLGİLER 1. KİTAP TARİH

ISBN 978-605-318-687-8

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

6. Baskı: Kasım 2016, Ankara

Proje-Yayın Yönetmeni: Pelin ÖzdemirDizgi-Grafik Tasarım: Ayşe Nur Yıldırım

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net

ÖN SÖZ

Merhaba Sevgili Sosyal Bilgiler Öğretmeni Arkadaşlarım,

ÖABT sınavı, dört yıllık lisans eğitim hayatınızda kazandığınız yeterlilikleri ölçmek amacıyla yapılmaktadır. Sahip olduğu soru sayısı az ise de soruların atanma puanındaki etki oranı hayli yüksektir. Tarihin önemli açmazlarından birisi bir konu hakkındaki bilginin kaynaklara göre farklılıklar göstermesidir. Öyle ki ÖSYM sorularının dahi geçmişteki bazı sorularda verdiği bilgilerle çeliştiğini bilmekteyiz. Tarihin belge ve bulguları değiştikçe bilgileri de değişebilmektedir. Kitabımızda bu sakıncalı durumu aşmak için şöyle bir yöntemi izledik:

Yazım sürecinde kuşkusuz ki ilk kılavuzumuz ÖSYM olmuştur. ÖSYM'nin günümüze kadar sorduğu soruların tümünü inceleyerek kitabın altyapısını oluşturduk. Kitabımızı, ÖSYM sorularının bilgi ve yorumları eşliğinde yapılandırdık. Kitabımızın şekillenmesinde etkili olan bir diğer veri Millî Eğitim Bakanlığı ders kitaplarıdır. Öyle ya, Millî Eğitim Bakanlığına personel almak için yapılan sınav sorularında, Bakanlığın okullarda okuttuğu ders kitaplarından da faydalanmak mantıken gereklidir. Nitekim ÖABT Sosyal Bilgiler/Tarih sorularını incelediğimizde, MEB ders kitaplarına gönderme yapan soru örneklerini çokça görmek mümkündür. Bunun dışında akademik camiada genel geçerliği olan İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Enver Ziya Karal, Şerafettin Turan, Rifat Uçarol, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları gibi çoğaltılabilecek bazı köşe taşı yazarlar ve eserler de kitabımız için temel dayanak olmuştur.

Kitamızda hassasiyet gösterdiğimiz, cevabını bulmaya çalıştığımız sorulardan birisi şu oldu: "Sosyal Bilgiler Öğretmeni Adayı" arkadaşlarımızın sorumlu olduğu alanlardan birisi de "Tarih"dir. ÖSYM tarafından ayrıntılı tanımlanmayan "tarih" dersinin kapsamı ne olmalıdır. Tarih ÖABT ile Sosyal Bilgiler ÖABT arasındaki fark nedir? Bu soruların cevabını ÖABT sorularını inceleyerek bulmaya çalıştık. Şunu gördük ki: Sosyal Bilgiler ÖABT sorularının kapsamı, Tarih ÖABT'den farklı değildir. Sosyal Bilgiler ÖABT'nin kapsamı son derece geniş, akademik derinliği hayli yüksektir. Bu gerekçe ile Pegem Ailesi olarak akademik bir risk almamanız için ÖABT Tarih kitabını Sosyal Bilgiler Setinin içine olduğu için koymayı uygun gördük. 2015 Sosyal Bilgiler ÖABT Sınavıda, bu tutumun doğruluğunu bizlere göstermiştir.

2016 ÖABT sınavının ardından kitabımızı güncelleyerek kapsamını daha da genişlettik. Yenilenen Milli Eğitim Bakanlığı 2016-17 kitaplarını inceleyerek kitabımızda yeni düzenlemeler yaptık. Böylelikle sınava hazırlık sürecinde bu alanda yeni inceleme yapma ihtiyacınızın olmamasını amaçladık. ÖABT Sosyal Bilgiler soruları bizlere bir

kez daha göstermiştir ki: "Tarih bir dipsiz kuyu. Ve bizler iğneyle kuyu kazan sabır işçileriyiz. Bir kuyumcu hassasiyetiyle altını işlemeliyiz, konularımıza çalışmalıyız. Hiçbir bilgiyi işe yaramaz diye ötelememeliyiz. Yeni güncellemelerde bazı farklı ve uç bilgileri de bu kapsamda değerlendirmeli ve MEB kaynaklarında bulunan bilgiler konusunda risk almamalıyız.

Öğretmen olma yolunda emin adımlarla yürüyen sizlerin yanında olmak ve eksiklerinizi tamamlamak adına bu yayını hazırladık. İnandığımız ve umut ettiğimiz de gireceğiniz sınav için iyi bir başvuru kaynağı olduğu yönündedir. Ön sözümüzü de "başarılar dileyerek" ve küçükken annelerimizin, büyüklerimizin okula gönderirken söylediği için, "Allah zihin açıklığı versin." diyerek bitiriyoruz.

Başarılar...

Coşkun Çebitürk

SOSYAL BİLGİLER ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER

ÖABT SOSYAL BİLGİLER, 50 sorudan oluşmakta ve Sosyal Bilgiler Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi (Tarih, Coğrafya, Siyaset Bilimi, Diğer Sosyal Bilim Alanları -Sosyal Bilgilerin Temelleri, Sosyal Psikoloji, Arkeoloji, Antropoloji, Sosyoloji, Felsefe, Ekonomi, Bilim Teknoloji ve Sosyal Değişme, Sanat ve Estetik, İnsan İlişkileri ve İletişim, Günümüz Dünya Sorunları, Sosyal Proje Geliştirme- ile Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir.

Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, Sosyal Bilgiler Öğretmenlik Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. Sınavdaki Alan-Soru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde Soru Sayısı

Alan Bilgisi Testi % 80 1 - 40

a. Tarih

b. Coğrafya

c. Siyaset Bilimi

d. Diğer Sosyal Bilim Alanları

(Sosyal Bilgilerin Temelleri, SosyalPsikoloji, Arkeoloji, Antropoloji,Sosyoloji, Felsefe, Ekonomi, BilimTeknoloji ve Sosyal Değişme, Sanatve Estetik, İnsan İlişkileri ve İletişim,Günümüz Dünya Sorunları, SosyalProje Geliştirme)

% 28

% 20

% 8

% 24

1 - 14

15 - 24

25 - 28

29 - 40

Alan Eğitimi Testi % 20 41 - 50

Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri Sınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2016 SOSYAL BİLGİLER ÖABT sınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. Sınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖSYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.

İÇİNDEKİLER

ALAN BİLGİSİ

1. BÖLÜM: TARİH BİLİMİ

A. TARİH BİLİMİNE GİRİŞ ......................................5

Tarih Biliminin Özellikleri .....................................5

B. TARİH YAZICILIĞI ............................................ 11

Tarih Yazım Türleri ............................................ 11

Tarih Yazıcılığının Gelişimi ................................13

Türklerde Tarih Yazıcılığı ..................................13

C. TARİHİN FAYDALANDIĞI BİLİM DALLARI ....13

Boşluk Doldurma ...................................................17

Bulmaca.................................................................18

Çözümlü Test .........................................................19

Çözümler ...............................................................22

2. BÖLÜM: UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR

A. TARİH ÖNCESİ DEVİRLER .............................27

Anadolu'nun Tarih Öncesi .................................29

B. TARİHİN ÇAĞLARA AYRILMASI ....................30

İlk Çağ'ın Genel Özellikleri (MÖ 3500-375) ......30

Orta Çağ'ın Genel Özellikleri (375-1453) ..........30

Yeni Çağ'ın Genel Özellikleri (1453-1789) ........30

Yakın Çağ'ın Genel Özellikleri (1789-?) ............31

C. İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI ...............................31

Anadolu’da Kurulan Medeniyetler .....................31

Mezopotamya Uygarlıkları ................................35

Doğu Akdeniz Uygarlığı ....................................39

Ege Uygarlıkları ................................................41

Boşluk Doldurma ...................................................47

Bulmaca.................................................................48

Çözümlü Test .........................................................49

Çözümler ...............................................................52

3. BÖLÜM: İLK TÜRK DEVLETLERİ

A. TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI VE İLK TÜRK DEVLETLERİ ......................................57

Türk Kelimesinin Anlamı ...................................57

Ana Yurtta Kurulan İlk Uygarlıklar .....................57

Türklerin İlk Ana Yurdu .....................................58

Orta Asya Türk Göçlerinin Sebepleri ve Sonuçları...........................................................58

İskitler (Sakalar) ................................................59

B. İLK TÜRK DEVLETLERİ ..................................60

Asya Hun Devleti ..............................................60

Avrupa Hun Devleti (375-469) ..........................61

Göktürkler (552-630).........................................63

Kutluk Devleti (İkinci Göktürk Devleti ) (680-745) ..........................................................65

Uygur Devleti (744-840) ...................................65

Hazarlar (576-1006)..........................................67

Kırgızlar (840-1207) ..........................................67

Türgişler (659-766) ...........................................68

C. DİĞER TÜRK DEVLETLERİ ...........................68

Avarlar (560-805) ..............................................68

Bulgarlar (480 - 550) .........................................68

Macarlar (896-1526) .........................................69

Kumanlar (Kıpçaklar) ........................................69

Peçenekler (860-1091) .....................................69

Oğuzlar (Uzlar) .................................................70

Akhunlar (Eftalit) (350-564)...............................70

Sabarlar (Sabirler) 515-576 ..............................70

Tabgaçlar (386-556)..........................................70

Karluklar (665-1221) .........................................71

Başkırtlar...........................................................71

Kimekler ............................................................71

viii

D. İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK .....................................................71

Devlet Yönetimi.................................................71

Ordu (Sü) ..........................................................74

Sosyal Yaşam ...................................................74

Hukuk................................................................75

Ekonomi ............................................................76

Din ve İnanış .....................................................76

Yazı, Dil ve Edebiyat .........................................78

Sanat ................................................................80

Bilim ..................................................................82

Spor ..................................................................82

Boşluk Doldurma ...................................................83

Bulmaca.................................................................84

Çözümlü Test .........................................................85

Çözümler ...............................................................87

4. BÖLÜM: İSLAM TARİHİ

A. İSLAM TARİHİ VE UYGARLIĞI .......................91

İslamiyet Öncesi Dünyanın Genel Durumu.......91

İslamiyet’in Doğuşu ve Yayılışı .........................93

Dört Halife Devri (632-750) ...............................96

Emevi Devleti (661-750) .................................101

Endülüs Emevi Devleti (756-1031) .................103

Ben-i Ahmer Devleti ........................................104

Abbasi Devleti (750-1250) ..............................105

Diğer Devletler ................................................107

B. İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI ..................107

Devlet Yönetimi...............................................108

Sosyal Hayat...................................................108

İktisadi Hayat ..................................................109

Ordu Teşkilatı ..................................................109

Yazı, Dil ve Edebiyat .......................................109

Eğitim ve Bilim Hayatı ..................................... 110

Sanat .............................................................. 112

Boşluk Doldurma ................................................. 113

Bulmaca............................................................... 114

Çözümlü Test ....................................................... 115

Çözümler ............................................................. 118

5. BÖLÜM: TÜRK İSLAM DEVLETLERİ (X.-XIII. YÜZYILLAR)

A. TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ .............123

Talas Savaşı (751) ..........................................123

B. İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ ....................124

İtil Bulgarları ...................................................124

Sacoğulları .....................................................124

Tolunoğulları (868-905) ...................................124

İhşidler (Akşitler) (925-969) ............................124

Karahanlılar (840-1212) ..................................125

Gazneliler (963-1187) .....................................127

Büyük Selçuklu Devleti (1040-1157) ...............128

C. DİĞER TÜRK – İSLAM DEVLETLERİ ...........135

Harzemşahlar .................................................135

Eyyubiler .........................................................135

Memluklar .......................................................136

D. TÜRKİYE TARİHİ (11. - 13. YÜZYILLAR) .....136

Anadolu’ya İlk Türk Akınları ............................136

Anadolu’da Kurulan İlk Türk Beylikleri ............137

Türkiye Selçuklu Devleti (1072-1308) (Anadolu

Selçuklu Devleti) .............................................139

Uçlarda Hayat ve Beylikler..............................146

Anadolu Beylikleri’nin Genel Özellikleri ..........150

ix

E. TÜRK İSLAM DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK ....................................................151

Devlet Yönetimi...............................................151

Hukuk Sistemi .................................................154

Toprak Sistemi ................................................155

Askerî Teşkilat.................................................157

Ekonomi ..........................................................158

Sosyal Hayat...................................................160

Din ve İnanış ...................................................160

Dil, Edebiyat ve Yazı .......................................161

Eğitim ve Bilim ................................................162

Sanat ..............................................................164

Mimari .............................................................165

Boşluk Doldurma .................................................170

Bulmaca...............................................................172

Çözümlü Test .......................................................173

Çözümler .............................................................176

6. BÖLÜM: TÜRK DÜNYASI (XIII. - XIX. YÜZYIL)

TÜRK DÜNYASI (13. - 19. YÜZYIL) .........................181

Moğollar ..........................................................181

Timur Devleti (1369-1507) ..............................183

Türkistan’daki Gelişmeler ...............................184

Hindistan’da Türk Sultanlıkları ve Babürlüler...................................................185

Hanlıklar Hakkında Genel Bilgiler ...................187

Boşluk Doldurma .................................................188

Bulmaca...............................................................189

Çözümlü Test .......................................................190

Çözümler .............................................................193

7. BÖLÜM: OSMANLI TARİHİ

A. BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) ..................197

XIV. Yüzyıl Başlarında Yakın Doğu

ve Avrupa ........................................................198

Anadolu...........................................................198

Memluklar (1250-1517)...................................198

İlhanlı Devleti (1256-1335)..............................198

Balkanlar ve Avrupa ........................................198

Altınorda Devleti (1227-1502) .........................198

Kayıların Anadolu’ya Gelişi ve Yerleşmesi .....198

Osmanlı Devleti’nin Kısa Sürede

Gelişimini Sağlayan Nedenler.........................198

Osman Gazi Dönemi (1299-1326) ..................199

Orhan Gazi Dönemi (1326-1362) ...................199

I. Murat Dönemi (1362-1389)..........................201

Yıldırım Bayezıt Dönemi (1389-1402) ............202

Fetret Devri (1402-1413) ................................204

Çelebi Mehmet Dönemi (1413-1421)..............204

II. Murat Dönemi (1421-1451).........................205

Boşluk Doldurma .................................................207

Bulmaca...............................................................208

Çözümlü Test .......................................................209

Çözümler .............................................................212

B. DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ (1453-1600) ...............................................................215

Fatih Sultan Mehmet Dönemi (1451-1481).....215

II. Bayezıt Dönemi (1481-1512) ......................220

Yavuz Sultan Selim Dönemi (1512-1520) .......221

Kanuni Sultan Süleyman Dönemi

(1520-1566) ....................................................222

II. Selim Dönemi (1566-1574) .........................228

III. Murat Dönemi (1574-1595)........................229

III. Mehmet Dönemi (1595-1603) ....................229

x

Boşluk Doldurma .................................................230

Bulmaca...............................................................231

Çözümlü Test .......................................................232

Çözümler .............................................................235

OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE UYGARLIK TARİHİ .................................................................237

Devlet Yönetimi...............................................237

Osmanlılarda Ekonomik Hayat .......................250

Osmanlı Toplumu ............................................259

Osmanlı Devleti’nde Hukuk ............................262

Osmanlı Devleti’nde Eğitim.............................263

Osmanlı Devleti’nde Bilim ...............................264

Osmanlı Devleti’nde Dil, Yazı ve Edebiyat ......267

Osmanlı Devleti’nde Sanat .............................268

Osmanlı Devleti'nde Mimari ............................269

Boşluk Doldurma .................................................274

Bulmaca...............................................................276

Çözümlü Test .......................................................277

Çözümler .............................................................280

C. ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL) ........................283

Arayış Yıllarında Osmanlı Devleti –

Avusturya İlişkileri ..........................................283

XVII.yy.da Osmanlı Devleti – İran İlişkileri ......283

XVII.yy.da Osmanlı Devleti -

Lehistan İlişkileri .............................................284

XVII.Yüzyılda Osmanlı Devleti-

Venedik İlişkileri ..............................................285

Osmanlı - Rusya İlişkileri ................................285

II. Viyana Kuşatması ve Kutsal İttifak Savaşı .285

İç İsyanlar .......................................................287

XVII. Yüzyıl İsyanlarının Özellikleri .................289

Avrupa’nın Gelişimine Seyirci Kalan

Osmanlı ..........................................................289

XVII. Yüzyıl Islahat Hareketleri .......................290

Boşluk Doldurma .................................................293

Bulmaca...............................................................294

Çözümlü Test .......................................................295

Çözümler .............................................................298

D. XVIII. YÜZYILDA DEĞİŞİM VE DİPLOMASİ .......301

III. Ahmet Dönemi (1703-1730) ......................301

I. Mahmut Dönemi (1730-1754) ......................303

III. Mustafa Dönemi (1757-1774) ....................304

I. Abdülhamit Dönemi (1774-1789) .................304

III. Selim Dönemi (1789-1807) ........................305

XVIII.yy.da Osmanlı Devleti’nin Islahatları ......308

Boşluk Doldurma .................................................312

Bulmaca...............................................................313

Çözümlü Test .......................................................314

Çözümler .............................................................317

8. BÖLÜM: EN UZUN YÜZYIL (1800-1922)

XIX. YÜZYIL SİYASİ TARİH ................................321

II. Mahmut Dönemi (1808-1839) .....................322

Abdülmecit Dönemi (1839-1861) ....................326

Abdülaziz Dönemi (1861-1876) ......................329

V. Murat Dönemi (1876) ..................................330

II. Abdülhamit (1876-1909) .............................330

XIX.YÜZYILDA REFORM HAREKETLERİ .........335

II. Mahmut Dönemi Yenilik Hareketleri ............335

Sultan Abdülmecit Dönemi Yenilik Hareketleri ..........................................337

Sultan Abdülaziz Dönemi Yenilik Hareketleri 338

II. Abdülhamit Dönemi Yenilik Hareketleri .......339

Osmanlı Devleti’nde Basın Yayın Hareketleri .341

Boşluk Doldurma .................................................344

Bulmaca...............................................................346

Çözümlü Test .......................................................347

Çözümler .............................................................350

xi

OSMANLI DEVLETİ’NDE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ ...................................................353

Sened-i İttifak ..................................................353

Tanzimat Fermanı ...........................................354

Islahat Fermanı (1856) ...................................356

Kanunuesasi’nin İlan Edilmesi ve I. Meşrutiyet’in İlanı .........................................357

İstibdad (Mutlakıyet) Dönemi (1878-1908) .....359

II. Meşrutiyet’in İlan Edilmesi ..........................359

1909 Anayasa Değişiklikleri ............................360

Boşluk Doldurma .................................................364

Bulmaca...............................................................365

Çözümlü Test .......................................................366

Çözümler .............................................................368

9. BÖLÜM: XX. YY. BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ’NDE DAĞILMAYI ÖNLEME ÇABALARI ..........................373

1. Osmanlıcılık ...............................................373

2. İslamcılık .....................................................374

3. Türkçülük (Turancılık) .................................374

4. Batıcılık .......................................................375

5. Teşebbüs-ü Şahsi ve Adem-i Merkeziyetçilik ....................................375

6. Sosyalizm ...................................................375

Dünyanın Genel Görünümü ............................375

31 Mart Vakası ................................................377

Trablusgarp Savaşı (1911)..............................377

Balkan Savaşları .............................................378

I. Dünya Savaşı ..............................................381

Boşluk Doldurma .................................................393

Bulmaca...............................................................394

Çözümlü Test .......................................................395

Çözümler .............................................................398

10. BÖLÜM: MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ

I - MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ ........403

A. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI ...........403

İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919) ........................405

Kuvayımiliye Ruhu ..........................................406

B. CEMİYETLER .................................................407

Millî Varlığa Yararlı Cemiyetler ........................407

Zararlı Cemiyetleri ..........................................410

C. MİLLÎ MÜCADELENİN HAZIRLIK DÖNEMİ ..412

Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkması

(19 Mayıs 1919) ..............................................412

Osmanlı Hükûmeti’nin Millî Mücadele ve

Mustafa Kemal’e Karşı Tutumu ......................420

D. MİLLÎ MÜCADELE DÖNEMİ’NDE BASIN HAYATI ................................................................428

Kurtuluş Savaşı’nın Mali ve Askerî

Kaynakları .......................................................430

TBMM’ye ve Millî Mücadeleye Karşı

Çıkan İsyanlar .................................................430

E. SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920) ......434

Sevr Antlaşması’nın Özellikleri .......................436

Bilecik Görüşmeleri (5 Aralık 1920) ................436

Boşluk Doldurma .................................................437

Bulmaca...............................................................439

Çözümlü Test .......................................................440

Çözümler .............................................................443

II - KURTULUŞ SAVAŞI DÖNEMİ ............................445

A. DOĞU VE GÜNEY CEPHELERİ ....................445

Doğu Cephesi .................................................445

Güney Cephesi ...............................................446

B. BATI CEPHESİ ...............................................447

Düzenli Orduların Kurulması...........................448

xii

Gediz Savaşı ..................................................448

I. İnönü Savaşı (10 Ocak 1921) ......................448

II. İnönü Savaşı (23 Mart-1 Nisan 1921) .........452

Kütahya - Eskişehir Savaşları

(10-24 Temmuz 1921).....................................453

Sakarya Savaşı

(23 Ağustos-13 Eylül 1921) .............................454

Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan

Savaşı (26 Ağustos-9 Eylül 1922) ...................456

C. MİLLÎ MÜCADELENİN SANAT VE EDEBİYATA YANSIMALARI ...............................458

Boşluk Doldurma .................................................460

Bulmaca...............................................................461

Çözümlü Test .......................................................462

Çözümler .............................................................465

11. BÖLÜM: ATATÜRK DÖNEMİ

I - TÜRK DIŞ POLİTİKASI ........................................469

LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI ...........................469

Saltanatın Kaldırılması....................................469

Lozan Barış Konferansı’na Katılan Devletler ..470

Lozan’a Katılacak Türk Delegeleri ..................470

Lozan’da Görüşülen Konular ..........................471

Lozan Konferansı’nda Karşılaşılan Güçlükler .471

Lozan Antlaşması’nın Önemli Özellikleri ........474

II - ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKASI .................475

A. 1923-1932 YILLARI ARASINDA TÜRK DIŞ POLİTİKASI ........................................................475

Türk - Yunan İlişkileri Nüfus Mübadelesi.........475

Fener Rum Patrikhanesi Sorunu ....................476

Türkiye - İngiltere İlişkileri Musul Sorunu

(Irak Sınırı) ......................................................476

Türk - Fransız İlişkileri .....................................477

Türkiye - İtalya İlişkileri ...................................479

Türk - Sovyet İlişkileri......................................479

B. 1932-1938 YILLARI ARASINDA TÜRK DIŞ POLİTİKASI ........................................................479

Türkiye’nin Milletler Cemiyetine Üye Olması

(1932) .............................................................480

Türkiye ve Balkan Antantı (9 Şubat 1934) ......480

Türkiye ve Akdeniz Paktı (Ocak 1936) ...........481

Montrö Boğazlar Sözleşmesi

(20 Temmuz 1936) ..........................................481

Sadabat Paktı ve Türkiye (8 Temmuz 1937)...482

Nyon Konferansı ve Türkiye ...........................483

Hatay’ın Ana Vatan'a Katılması

(Sancak Sorunu) .............................................483

Boşluk Doldurma .................................................486

Bulmaca...............................................................487

Çözümlü Test .......................................................488

Çözümler .............................................................491

III - ATATÜRK DÖNEMİ İÇ OLAYLAR ......................493

A. II.TBMM’NİN AÇILMASI (11 Ağustos 1923) .493

B. ANKARA’NIN BAŞKENT OLMASI (13 Ekim 1923)....................................................493

C. CUMHURİYET'İN İLAN EDİLMESİ (29 Ekim 1923)....................................................493

D. 1924 ANAYASASI’NIN KABUL EDİLMESİ (20 Nisan 1924) ..................................................496

E. HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 Mart 1924) 497

F. ŞERİYE VE EVKAF VEKALETİNİN KALDIRILMASI ...................................................498

G. ORDUNUN SİYASETTEN AYRILMASI ..........498

H. TEVHİDİ TEDRİSAT KANUNU’NUN KABUL EDİLMESİ ..............................................499

xiii

I. ATATÜRK DÖNEMİ’NDE SİYASİ PARTİLER VE ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ ÇABALARI .......499

Cumhuriyet Halk Fırkası (9 Eylül 1923) ..........500

Terakkiverver Cumhuriyet Fırkası

(17 Kasım 1924) .............................................501

Serbest Cumhuriyet Fırkası

(12 Ağustos 1930) ...........................................504

İ. MUSTAFA KEMAL’İN HAYATI .........................508

Boşluk Doldurma ................................................. 511

Bulmaca...............................................................512

Çözümlü Test .......................................................513

Çözümler .............................................................516

IV - ATATÜRK İLKE VE İNKILAPLARI .....................519

A. İNKILAP KELİMESİNİN ANLAMI VE ÖZELLİKLERİ .....................................................519

B. HUKUK ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR 519

Hukuk Alanında Yapılan İnkılaplar ..................519

Medeni Kanun’un Kabul Edilmesi

(17 Şubat 1926) ..............................................520

C. EĞİTİM ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR 521

Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun Kabul Edilmesi

(3 Mart 1924) ..................................................522

Medreselerin Kapatılması (11 Mart 1924) .......523

Azınlık Okulları ve Yabancı Okullar Hakkında

Yapılan Düzenlemeler .....................................524

Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun’un

Kabul Edilmesi (2 Mart 1926) .........................524

Yeni Türk Harflerinin Kabul Edilmesi

(1 Kasım 1928) ...............................................525

Millet Mekteplerinin Açılması

(11 Kasım 1928) .............................................526

Atatürk Dönemi Tarih Anlayışı ve Türk Tarih

Kurumunun Kurulması ....................................526

Atatürk Dönemi “Dil” Çalışmaları ve Türk Dil

Kurumunun Açılması (1932) ...........................527

Üniversite Reformu (1933)..............................528

Halk Eğitimi Alanındaki Faaliyetler .................528

D. KÜLTÜR VE SANAT ALANINDAGELİŞMELER .....................................................528

E. SOSYAL YAPIDA ve SAĞLIK ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR ......................................530

Şapka İnkılabı’nın Yapılması

(25 Kasım 1925) .............................................530

Kılık, Kıyafet İnkılabı (3 Aralık 1934) ..............530

Tekke, Zaviye, Türbelerin Kapatılması Hakkında

Kanun'un Kabulü (30 Kasım 1925) .................531

Miladi Takvim ve Uluslararası Saat

Uygulamasının Kabulü, Ölçü ve Hafta Sonu

Tatilinin Değiştirilmesi .....................................531

Soyadı Kanunu'nun Kabulü

(21 Haziran 1934) ...........................................532

Unvan ve Lakapların Kullanılmasının

Yasaklanması (26 Kasım 1934) ......................533

Sağlık ve Sosyal Yardım Alanında İnkılaplar ..533

F. EKONOMİ ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR ..533

İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923) ..............534

Tarım Alanında Gelişmeler ................................534

Aşar Vergisinin Kaldırılması ..............................535

G. TİCARET ALANINDAKİ GELİŞMELER ........535

Kabotaj Kanunu’nun Kabul Edilmesi

(1 Temmuz 1926) ............................................536

Gümrük Koruma Kanunu’nun Kabul Edilmesi

(1929) .............................................................536

H. SANAYİ ALANINDAKİ GELİŞMELER ...........536

Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun Kabul Edilmesi ...537

Devletçi Ekonomi Modelinin Kabulü ...............537

Beş Yıllık Sanayi Planlarının Hazırlanması ....537

I. MADENCİLİK ALANINDAKİ GELİŞMELER ...538

İ. ULAŞIM ALANINDAKİ GELİŞMELER ............538

xiv

J. BANKACILIK ALANINDAKİ GELİŞMELER ..538

İş Bankası (26 Ağustos 1924) .........................539

Sanayi ve Maden Bankası (19 Nisan 1925) ...539

Emlak ve Eytam Bankası (22 Mayıs 1926) .....539

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası

(11 Haziran 1930) ...........................................539

Sümerbank (1933) ..........................................539

1929 Dünya Ekonomi Bunalımı’nın Türkiye

Ekonomisi Üzerine Etkileri ..............................539

Ekonomi Alanındaki Diğer Gelişmeler ............540

V - ATATÜRK İLKELERİ ...........................................541

ATATÜRKÇÜLÜK ...............................................541

CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ ...............................541

MİLLİYETÇİLİK İLKESİ ......................................542

LAİKLİK İLKESİ ..................................................544

HALKÇILIK İLKESİ .............................................544

DEVLETÇİLİK İLKESİ ........................................545

İNKILAPÇILIK İLKESİ ........................................546

VI - ATATÜRK İLKELERİ VE ANAHTAR KELİMELER ...........................................547

İNKILAPLAR VE İKİLİKLERİN KALDIRILMASI 549

VII - ATATÜRK’E GÖRE MİLLÎ GÜÇ UNSURLARI ..549

Boşluk Doldurma .................................................551

Bulmaca...............................................................552

Çözümlü Test .......................................................553

Çözümler .............................................................557

12. BÖLÜM: GENEL DÜNYA TARİHİ

A. ORTA ÇAĞ TARİHİ ........................................561

Feodalite Sistemi ............................................561

Orta Çağ Avrupasında Sosyal Sınıflar ............561

Orta Çağ'da Kilise ve Siyaset İlişkisi ...............562

Rönesans Hareketleri (Yeniden Doğuş) .........568

Avrupa’da Reform Hareketleri ........................570

XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Avrupa ..................572

B. YAKIN ÇAĞ’DA AVRUPA ..............................582

Fransız İhtilali (1789) ......................................582

Avrupa Dışı Dünya: Batı Karşıtı İlk Hareketler 589

Sanayi İnkılabı ................................................591

Boşluk Doldurma .................................................595

Bulmaca...............................................................596

Çözümlü Test .......................................................597

Çözümler .............................................................600

xv

13. BÖLÜM: ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA .........................605

A. I. DÜNYA SAVAŞI ...........................................605

Paris Barış Konferansı ....................................605

I. Dünya Savaşı Sonrasında Yapılan Barış

Antlaşmaları ....................................................606

B. SOVYET SOSYALİST CUMHURİYETLER BİRLİĞİ (SSCB), ORTA ASYA’DAKİ TÜRK DEVLET VE TOPLULUKLARI ............................606

Çarlık Rusyası’nın Yıkılışı ve Bolşevik İhtilali .606

Rusya’nın Orta Asya’yı İstilası ........................607

SSCB Yönetimindeki Türk Topluluğunun

Durumu ..........................................................608

Basmacı Hareketi ..........................................608

C. ORTA DOĞU'DA MANDA YÖNETİMLERİNİN KURULMASI .......................................................609

İngiltere ve Orta Doğu.....................................610

Fransa ve Orta Doğu ...................................... 611

D. UZAK DOĞUDA YENİ GÜÇ: JAPONYA ....... 611

E. 1929 DÜNYA EKONOMİ KRİZİ ...................... 611

Ekonomik Kriz Öncesi Dünya ......................... 611

Ekonomik Krizin Ortaya Çıkışı

(Kara Perşembe) ............................................612

İki Savaş Arası Dönemde Avrupa ...................612

Avrupa’da Sosyal ve Ekonomik Hayat ............613

İki Savaş Arası Dönemde Dünya ....................616

Atatürk Dönemi Dış Politika ............................617

F. II. DÜNYA SAVAŞI ..........................................617

Savaş Öncesinde Gelişmeler .........................618

Avrupa’da Savaş .............................................621

Kuzey Afrika’da Savaş ....................................623

Asya ve Pasifik’te Savaş.................................624

Barışa Doğru...................................................625

Savaşın Etkileri ...............................................629

Savaş Yıllarında Türkiye .................................630

G. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ ..............................634

Doğu Bloku'nun Kuruluşu ...............................635

Batı Bloku’nun Kurulması ...............................638

Paylaşılamayan Orta Doğu .............................640

Uzak Doğu’da Gelişmeler ...............................641

Asya ve Afrika’nın Kurtuluşu ...........................642

Soğuk Savaş Dönemi’nde Türkiye..................643

Türkiye’de Hayat .............................................645

Soğuk Savaş Dönemi’nde Dünya ...................648

H. YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI ............649

Uluslararası İlişkilerde Değişim Süreci ...........649

Yumuşama Dönemi Politikaları .......................650

Yumuşama Dönemi Çatışmaları ve

Anlaşmazlıkları ...............................................651

Barış İçinde Bir Arada Yaşama .......................653

Arap İsrail Savaşları........................................654

Uluslararası Politikada Petrolün Yeri ..............657

Irak - İran Savaşları (1980-1988) ....................658

Yumuşama Dönemi Dünya .............................659

Türk Dış Politikası ...........................................661

Yumuşama Dönemi’nde Türkiye’nin ABD ve

SSCB İle Olan İlişkileri ....................................663

Türkiye’de Bunalımlı Yıllar (1960-1983) .........664

I. KÜRESELLEŞEN DÜNYA ...............................667

SSCB’de Politika Değişiklikleri ve Nedenleri ..667

Türk Cumhuriyetlerinin Bağımsız Olması .......669

Doğu Bloku'ndan Sonra Avrupa’da Yeni

Arayışlar..........................................................671

NATO’nun Avrupa’da Genişlemesi .................671

Avrupa Birliği ve Dünya ..................................672

xvi

Yeni Oluşum Sürecinde Balkanlar ..................673

Orta Doğu, Afganistan ve Arap Baharı ...........675

Değişen Dünya ve Türk Dış Politikasının

Genel Özellikleri..............................................678

İ. DÜNYADAKİ GELİŞMELER ............................680

Bilimsel ve Teknolojik Gelişmelerin Etkileri .....680

Küreselleşme ve Etkileri .................................681

1980 Sonrası Türkiye......................................681

Boşluk Doldurma .................................................686

Bulmaca...............................................................690

Çözümlü Test .......................................................691

Çözümler .............................................................695

KRONOLOJİ .............................................................697

BOŞLUK DOLDURMA VE BULMACA CEVAPLARI ...........................................745

KAYNAKLAR ............................................................759