Sosioekonomi Kolonial Di Malaya

7/29/2019 Sosioekonomi Kolonial Di Malaya

1/7

Sosioekonomi kolonial di Malaya

1.Pengenalan

Episod sejarah sosio-ekonomi Malaysia sering dikaitkan dengan pengalamannya dalam era

penjajahan khususnya semasa dalam cengkaman Inggeris. Senario yang mewarnai susur

galur sejarahnya menunjukkan ada perubahan yang secara tidak langsung mencerminkan

ekonomi negara yang ada pada masa kini. Perdebatan dalam kalangan sejarawan banyak

membuktikan bahawa struktur ekonomi ketika itu banyak dipengaruhi oleh unsur dari barat

yakni British. Bermula ketika Penjanjian Pangkor 1874, golongan kulit putih ini telah

berusaha mengaut sebanyak mungkin hasil perut bumi Tanah Melayu. Aktiviti ini berterusan

sehingga kepada Malaysia mencapai kemerdekaan pada 1957. Namun demikian fokus

yang diutarakan dalam penulisan ini hanya merangkumi tempoh masa zaman kolonial

sehingga bermulanya pendudukan Jepun. Hasil penulisan ini juga bertujuan melihat

perubahan yang berlaku dalam sosio-ekonomi di Malaysia Barat dan Malaysia Timur

berdasarkan kepada isu dan komoditi yang tertentu. Selain itu juga perbandingan juga turut

disentuh bagi mentafsirkan kadar pertumbuhan dan pembangunan ekonomi kedua-dua

bahagian Malaysia iaitu Semenanjung, Sabah dan Sarawak.

2. Latar belakang keadaan awal zaman kolonial

Pada asalnya terdapat pelbagai reaksi yang menyebabkan masyarakat Tanah Melayu

mengalami kejutan awal dalam sejarah ekonominya. Kebanyakkan pembaharuan yang

dibawa hanya bertujuan kepada keuntungan semata-mata serta kos yang paling minima.

Zaman kolonialisme adalah zaman berlakunya eksploitasi kekayaan, penindasan bagi

golongan yang terjajah dan konsep kebebasannya adalah dalam konteks pada orang putih

atau 'white man' sahaja. Pengeksploitasian yang berlaku hanya menguntungkan pihak

kolonial manakala bagi masyarakat setempat pula, ia terus di takuk lama malah kekuasaan

orang-orang tempatan makin kurang dan seterusnya akan terhapus. Pengenalan satu

sistem ekonomi baru seperti sistem ekonomi kapitalis terus 'mencerut' masyarakat tempatan

kerana mereka kekurangan dari pelbagai segi seperti kekurangan modal. Oleh itu, golongan

seperti pelabur-pelabur Barat serta Cina berkuasa dalam mengaut hasil kekayaan bumi

Melayu manakala orang-orang Melayu masih dengan ekonomi tradisionalnya seperti

mengeluarkan tanaman makanan seperti padi dan ini secara tidak langsung telah

memundurkan serta menjauhkan lagi orang Melayu dari arus pembangunan yang makin

rancak berjalan pada masa itu. Orang Melayu terus terperangkap dalam 'kapsul masa' serta


2/7

terpinggir manakala pihak kolonial serta kaum lain terus menikmati kekayaan yang

diperolehinya.

3. Perkembangan awal Sosio-Ekonomi Zaman Kolonial

Pengaturan semula struktur sosial oleh kerajaan ketika itu telah banyak merubah keadaan

semasa. Matlamat kemajuan ekonomi dilihat meliputi skop yang lebih besar. Pengunaan

istilah British Malaya menunjukkan bahawa Malaya telah menjadi British dalam menjelaskan

matlamat sosial dan ekonominya. Merujuk kepada Malaysia Barat pihak British telah

melakukan pelbagai pembangunan sosio-ekonomi seperti pembentukan infrastruktur,

khasnya sistem perhubungan. Melihat kepada konteks ini pelbagai kemudahan termasuk

jalan raya, telegraf, dermaga dan keretapi telah di bina bagi memudahkan aliran

perdagangan. Pekara yang perlu dipastikan bahawa kesemua ini hanya dilakukan atas

kepentingan ekonomi sahaja. Berbanding dengan Malaysia Timur kadar pembangunan

ekonominya sedikit terlambat dalam tempoh masa yang sama. Di Borneo utara contohnya,

pemerintah masih lagi merupakan sebuah syarikat. Syarikat Berpiagam Borneo Utara yang

dimaksudkan ini hanya berfungsi sebagai pengaut keuntungan. Walaupun terdapat juga

perkembangan infrastruktur namun ianya masih memfokus kepada keuntungan. Antara

tahun 1911 dan 1931 kemasukan buruh asing khususnya India dan Cina secara efektif

sedikit sebanyak mempengaruhi struktur sosial Tanah Melayu ketika itu. Kemasukan ini

telah digalakkan oleh pihak kolonial bagi tujuan mengerakkan intensif buruh dikawasan

sumber ekonomi contohnya lombong dan estet yang akan dilihat kemudian.

4. Aktiviti Perlombongan Timah

Jelasnya aktiviti ini menunjukkan suatu komoditi yang sangat penting malah merupakkan

pengerak awal ekonomi khususnya di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Pada peringkat

awal sememangnya hasil bumi ini kurang mendapat perhatian menyeluruh, namun demikian

setelah wujudnya pasaran yang memberangsangkan ianya menjadi lebih agresif untuk di

korek. Perkembangan bijih timah dilakukan secara besar-besaran ialah berlaku pada akhir

abad ke-19. Petemuan tapak baru sering membuatkan ramai pihak mencebur diri dalam

aktiviti ini khususnya orang Cina. Perusahaan ini dilakukan oleh usahawan Cina Selat dan

ada juga antara mereka mendapat sokongan modal dari saudagar Eropah.

Faktor kemasukan modal Eropah secara pukal berlaku hanya selepas pengenalan kapal

korek pada tahun 1912. Penggunaan teknologi ini telah berjaya meluaskan operasi lombong

kerana kemampuannya mengorek dengan lebih dalam lagi malah setiap output yang


3/7

dikeluarka mampu menghasilkan keuntungan yang besar berdasarkan pasaran. Melihatkan

kepada modal yang besar, pengurusan yang sistematik amat diperlukan bagi melicinkan

operasi. Bagi tujuan tersebut secara tidak langsung mengakibatkan kesannya kepada

struktur sosial yang mana terdapat kelas dalam birokrasi pengeluaran hasil. Permintaan

yang tinggi daripada hasil bijih ini telah mendesak pihak kolonial untuk memenuhi kehendak

pelabur dengan mengesyorkan kawasan yang lebih luas di Negeri Melayu Bersekutu seperti

Perak, Selangor, dan Pahang. Proses penyediaan ini melibatkan hal mengukur tanah,

mengumpul maklumat mengenai kawasan lombong serta menyelia setiap kawasan yang

diteroka. Usaha ini dilakukan ini menjamin kawasan pemajakkan yang tepat serta

menghasilkan untung yang lebih maksimum.

Pada awal kurun ke-20 pemintaannya meningkat disebabkan oleh industri mengetin yang

berlaku di Eropah. Menurut penjelasan Andaya, Amerika merupakan pasaran bijih timah

yang utama, namun sejah 1920 pemintaannya hanya berkisar pada aras 2540 tan setahun

disebabkan penjimatan dan pengunaan timah yang lebih efektif. Meskipun mencapai zaman

gemilangnya industri timah juga mengalami kemerosotan sekitar tahun 1930an disebabkan

masalah harganya yang tidak seimbang.

5. Industri Getah

Penglibatan Tanah Melayu dengan tanaman ini bermula dengan hadirnya biji benih pokok

yang mampu mengeluarkan cecair getah yang di pungut dari Brazil ( Hevea brasiliensis ).

Penanaman awal getah dilihat tidak begitu teratur kerana kurang penyelidikan malah

pasarannya yang belum diketahui keuntungannya. Senario yang sama berlaku di Borneo

utara pada asalnya syarikat tidak begitu yakin namun melihatkan kepesatan yang berlaku d

Tanah Melayu maka penanamannya telah diperbesarkan. Justeru getah merupakan

komoditi yang berjaya ditanam di kedua-dua belah bahagian Malaysia ketika itu.

Terdapat pelbagai faktor yang menyumbang kepada perkembangan getah di Malaysia

khususnya pada zaman penjajahan. Tenaga buruh yang banyak dan murah membantu

dalam pengeluran komoditi ini. Buruh India Selatan telah dibawa masuk untuk bekerja di

estet menggunakan Sistem Kontrak. Seterusnya modal seperti tanah amat diperlukan

dalam hal sedemikian kerana rantau Malaysia amat sesuai bagi tanaman getah jenis ini.

Maka di sebabkan faktor modal tanah ianya telah berjaya membuka mata pelabur asing

dalam memcebur diri dalam penanaman getah.

Kemerosotan pengeluaran bijih telah digantikan dengan penanaman pohon getah. Secara

amnya getah telah ditanam secara rasmi pada tahun 1896 berikutan perkembangan


4/7

pembuatan tayar oleh Goodyear serta peningkatan pengeluaran kereta yang sangat

memerlukan bahan ini bagi tujuan tersebut. Peningkatan dalam jumlah pengeluaran

meningkat setiap tahun ( sila rujuk Lampiran 1). Selain kemerosotan bijih kemerosotan

harga kopi turut menyumbang kepada peralihan terhadap tanaman getah. Pada tahun 1897

satu peraturan tanah khas telah di perkenalkan di NMB untuk menggalakkan tanaman

getah. Berdasarkan galakan ini pelbagai langkah telah diambil bagi menarik minat

penguasaha contohnya dengan mengenakan cukai yang rendah iaitu sebanyak 10 sen

setiap ekar untuk sepuluh tahun pertama dan duti rendah hanya 2.5% bagi 15 tahun

pertama. Perkembangan getah ini secara amnya telah di bawa oleh seorang Inggeris iaitu

H.N. Ridley. Beliau sangat berminat dan bersungguh-sungguh mengalakkn penanaman

getah secara komersil bagi mengaut keuntungan seterusnya meningkatkan ekonomi

domestik. Harga getah dilihat semakin meningkat setiap tahun berdasarkan pasarannya

(sila rujuk Lampiran 2). Hasil ketekunan Ridley dalam usaha ujikajinya yang berterusan

maka telah berjaya mengembangkan tanaman getah ini.

Seperti yang dikatakan tadi meledaknya harga getah belaku dalam tahun 1905 dengan

berkembangnya industri kereta. Senario ini telah menyebabkan lebih banyak kawasan yang

dibuka untuk penanaman getah dengan lebih menyeluruh. Menjelang 1908, getah telah

ditanam hampir keseluruhan Tanah Melayu berjumlah kira-kira 190000 hektar. Jumlah ini

merupakan lebih banyak daripada tanaman lain. Pengulangan peningkatan harga getah

sekali lagi berlaku pada 1909 dan 1912 telah menyebabkan beberapa syarikat eropah

seperti Guthries dan Harrisons & Crosfield menambah pelaburan dan membuka lebih

banyak tanah bagi tujuan ini. Harga yang semakin meningkat menyebabkan penambahan

kos dalam membuat selingan dengan tanaman lain supaya pengeluaran dapat

dimaksimakan. Terdapat juga pekebun kecil Melayu dan Cina berusaha untuk menanam

namun pihak kerajaan kurang mengambil perhatian kepada mereka. Hasilnya keluasan

tanah yang ditanam dengan getah telah menunjukkan kadar yang positif iaitu kira-kira

219000 hektar dan terus meningkat kepada 322000 hektar pada tahun 1913.

Getah begitu ketara di negeri pantai barat di sebabkan kesinambungan penggunaan

infrastruktur yang telah wujud sejak zaman timah lagi. Landasan keretapi dan jalan raya

berfungsi sebagai penghubung dalam mengangkut susu getah ke bahagian pesisir pantai

bagi tujuan eksport. Tempoh masa Perang Dunia Pertama sedikit sebanyak telah

menjejaskan peranan getah, lebih parah lagi dengan wujudnya getah tiruan yang menyaingi

getah asli. Kemelesetan semakin meruncing pada awal tahun 1930 menyebabkan peraturan

getah telah telah ditanda tangani bagi mengurangkan pengeluaran getah dunia. Merujuk


5/7

kepada zaman pendudukan Jepun getah semakin kurang diusahakan kesan daripada

keadaan semasa yang huru-hara, namum pada masa selepas itu industri getah mula

menampakkan sinarnya.

6. Minyak Sawit

Menjelang tahun 1917 kemunculan ladang kelapa sawit yang pertama telah menampakkan

usaha untuk mengkomersilkanya. Penggunaanya melibatkan pembuatan sabun, lilin, fluks,

menyadur timah, majerin, minyak sayur, gris dan minyak untuk enjin pembakaran. Namun

demikian penggunaannya hanya bersifat sedikit sehingga merosotnya harga getah telah

menyebabkan pihak syarikat yang terlibat mencari tanaman ganti. Bagaimanapun

pembangunan secara besar-besaran dilakasanakan menjelang tahun 1924 apabila tiga

buah syarikat getah dalam Guthrie telah menubuhkan Kelapa Sawit Malaya Berhad.

Kemudian terdapat firma lain mencuba nasib dalam tanaman ini dan berharap mendapat

pulangan yang besar. Modal yang besar dalam pengoperasian memerlukan tenaga yang

pakar sering merusingkan pihak kolonial dan secara tidak langsung mengekalkan tanaman

ini berdekatan dengan kawasan getah agar mendapat manfaat daripada infrastruktur getah

itu sendiri. Kebanyakkan ladang sawit terdapat di kawasan pantai barat dan bertambah

besar sehingga tahun 1930-an. Komoditi ini mencatatkan pertumbuhan pengeluaran yang

memberangsangkan contohnya pada tahun 1938 telah berjaya meningkat kepada 58300

tan iaitu 11% daripada pengeluaran minyak sawit dunia. Kemajuan ini telah dibantu dengan

kemasukan teknologi baru serta kepakaran yang tinggi dalam teknik penanaman. Menjelang

pendudukan Jepun banyak ladang telah musnah serta terbakar. Justeru pengeluarannya

terhenti seketika dan bersambung semula selepas perang.

7. Komoditi Padi

Padi pada asalnya berkisar dalam kalangan masyarakat tempatan namun menjelang

kemasukan imigran luar ke Tanah Melayu menyebabkan bahan makanan ini amat

diperlukan untuk menampung bekalan. Penanaman secara aktif telah di syorkan oleh

kerajaan kolonial disebabkan pertambahan penduduk, hal ini disokong dengan wujudnya

keadaan di mana kesemua manusia yang ada memerlukan beras sebagai makanan ruji.

Pemintaan semakin pesat serentak dengan kemerosotan pekerjaan tradisional seperti

pertukangan telah menyebabkan ramai masyarakat khususnya Melayu memperbesarkan

kawasan padi mereka. Contohnya bermula sejak akhir kurun ke-19 golongan bangsawan di

Kedah telah memperluaskan kawasan padi sehingga ke kawasan barat laut negeri.


6/7

Sementara itu kerajaan negeri juga telah memperkenalkan sistem saliran secara besar-

besaran bagi mengairi sawah padi dengan lebih sistematik lagi. Secara keseluruhannya 60

% dari kawasan padi di Tanah Melayu berada di kawasan seperti Perlis, Kedah, Pulau

Pinang, dan Perak manakala 23 % lagi di negeri Kelantan dan Terengganu. Bagi Borneo

Utara dan Sarawak padi telah ditanam berdasarkan kepada keperluan kecil sahaja kerana

masih terdapat masyarakat yang hidup secara pindah. Secara keseluruhanya Padi juga

mengalami perkembangan yang positif kesan daripada pertambahan penduduk Di Tanah

Melayu, Sabah dan Sarawak.

8. Pembangunan Ekonomi Malaysia Timur

Pada tahun-tahun awal pembabitan Syarikat Berpiagam Borneo Utara pelbagai tanaman

telah cuba diusahakan bagi meningkat kadar pertumbuhan ekonomi. Bagi di Sarawak pula

pihak Rajah juga ada memperlakukan perkembangan ekonomi namun ianya tertakluk demi

mempertahan kan hak pribumi. Hal ini merujuk kepada dasar kerajaan Brooke sendiri yang

mahukan hak pribumi dipertahankan.

Merujuk pada kegiatan di Borneo Utara tanaman asing bukan menjadi komoditi utama tetapi

hasil asli yang banyak menyumbang, contohnya sarang burung layan-layang. Sarang

burung ini merupakan bahan hidangan sup masyarakat Cina yang dipungut daripada

kawasan gua dan terus di eksport ke Hong kong. Meskipun demikian industri pembalakkan

dilihat lebih mendatangkan hasil yang lumayan dalam dekad terakhir kurun ke-19 yang

didorong oleh pemintaan kayu bagi pembinaan landasan keretapi. British Borneo Trading

and Planting Company merupakan syarikat yang terbesar menegendalikan aktiviti ini.

Kemudian sebuah syarikat baru telah muncul iaitu British Borneo Timber Company yang

telah mendapat hak penebangan balak selama lebih 25 tahun. Eksport kayu balak telah

meningkat kepada 178000 tan dan perlabuhan Sandakan dijadikan hub pemasaranya

keluar negeri. Berbanding dengan Tanah Melayu demam getah juga melanda Sabah sekitar

awal kurun ke-20. Kadar pertumbuhannya mungkin agak lambat tetapi setelah timbul

kesedaran banyak kawasan baru di teroka bagi merealisasikan usaha ini disamping

kemudahan seperti pengangkutan dan perhubungan. Kewujudan getah di Borneo Utara dan

Sarawak adalah seiring dengan keadaan di Tanah Melayu yang mana beralih daripada

tempoh kemuncaknya sehingga keadaan kemelesetannya sekitar tahun 1930-an. Kesemua

ini dilihat serentak berlaku di seluruh dunia bukan sahaja di Tanah Melayu mahupun Borneo

Utara dan Sarawak.

Di Sarawak pula seperti yang telah diperkatakan tadi dasar awal pemerintah Brooke yang


7/7

mahukan pengekalan ekonomi terhadap pribumi menjadi teras kepada

perkembanganngannya. Namun masih terdapat kelonggaran kepada syarikat luar seperti

Borneo Company yang menguasai ekonomi di Sarawak. Seperti mana di Borneo Utara

Sarawak juga merupakan pembekal kayu balak yang unggul. Pengeluarannya mengatasi

pengeluaran getah yang ada pada ketika itu malah mampu menjana pendapatan negeri

secara jangka panjang. Pada tahun 1895 minyak telah dijumpai di Miri namun hal ini hanya

tertakluk kepada pengeluaran yang kecil. Selain itu juga arang batu dan raksa telah

dijumpai dan turut membantu pendapatan negeri. Syarikat Borneo Company pernah

mengalami tempoh masa kemelesetan sekitar 1900-an namum telah berjaya meningkatkan

keuntungan secara perlahan dan mampu bertahan sebelum kedatangan Jepun.

Percubaan telah mula dibuat dalam mempersiapkan infrastruktur bagi kemudahan sosio-

ekonomi di Malaysia Timur ketika itu. Hal ini di sebabkan kefahaman yang tidak sama

dengan Pentadbiran Kolonial Tanah Melayu serta jaminan pasaran yang berbeza dalam

tempoh yang sama. Maka, walaupun terdapat perbezaan dalam menentukan kadar

pertumbuhan dan pembangunan ekonomi kedua-dua kawasan namun menjelang

kemerdekaan dan penyatuan kesemua hal ini dapat diselaraskan.

Documents

Sosioekonomi Kolonial Di Malaya