Upload
igor-pop-trajkov
View
112
Download
7
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Scientist is sabotaged by the environmentalists to do his experiments with the primates so he does them with his son, for which he collaborates with the mother of his wife. Did his son die in the experiment or he is still alive?
Citation preview
0 PATETI^NA SONATA
1 PATETI^NA SONATA
PATETI^NA SONATA
@anr: Horor
Likovi:
Ana, 28, manekenka, sopruga na Pjer
Pjer, 28, biolog
@aneta, 56, akademski gra|anin, majka
na Ana
Instruktorkata, 48, psihoterapevt
Fransoa, 60, administrativen
rabotnik
@an, 40, administrativen rabotnik
Rodrigo, 28, begalec vo Francija od
Latinska Amerika
Istite akteri koi gi tolkuvaat
Fransoa, @an i Rodrigo gi tolkuvaat
i likot na stra{iloto, ricarot i
oxa~arot, kako i trite adekvatni
maski (odnosno glasovite na prvoto,
vtoroto i tretoto lice na po~etokot)
koi izviraat od yidot. Koj i kako - po
izbor na re`iserot.
Kolet, 62, `itelka na Pariz, doa|a na
psiho-terapija vo provincijata
Ivon, 32, `itelka na Pariz, doa|a na
psiho-terapija vo provincijata
Sinot na Ana i Pjer, 5
Rom~e(vo tekstot nare~eno- deteto), 5
Prviot socijalen slu`benik/Prviot
policaec, 30, korpulentno graden tip
Vtoriot socijalen slu`benik/
Vtoriot policaec, 30, korpulentno
graden tip
Tretiot socijalen slu`benik, 39,
korpulentno graden tip
Gaetana, 36, begalec od Latinska
Amerika, majka na tri deca
Anri, 50, ekonomist, so polni~ok stas
Scenografija: Publikata se dvi`i so
hidraulika gore-dolu vo dvata scenski
prostora. Vo scenata e instalirana
TODAO tehnika; na nekoi mesta
navedov kade treba zadol`itelno da
se koristi (za miris i tresewe na
stol~iwata).
Goren scenski prostor: Luksuzna
dnevna soba od ku}a od Francuskata
provincija. Na yidot koj e frontalen
kon publikata ima dva vrameni crno
beli plakata od krupen plan na Ana
kako manekenka, pod koi na beliot
prostor pi{uva ANIKA na latinica.
Zalepen na yidot e trosed koj mo`e da
se rasklopuva kako krevet. Od dvete
2 PATETI^NA SONATA
strani na nego ima dve masi~ki so
fioki, koi koga se spie tuka slu`at
kako natkasni. Pred trosedot ima
masi~e za kafe, a od dvete strani ima
dve fotelji. Vlevo vo dlabo~ina ima
hodnik koj zavr{uva so kujna. Dol`
hodnikot (od negovata leva strana)
kon dlabo~ina ima prozorec, vlezna
vrata i u{te eden prozorec. Niz
prozorcite se nadyira luksuznata
gradina, koja ponekoga{ e pokriena so
sneg. Dol` hodnikot vdesno ima vrata
od toalet, koja ne se gleda, bidej}i
hodnikot e zakriven vdesno. Kon
krajno desno na sobava ima izlez, vo
nasoka na yidot, hodnik koj normalno
ne se gleda, a se koristi koga
likovite odat vo podrumot.
Dolen scenski prostor: Ovoj prostor
e betoniran podrum koj slu`i kako
improvizirana biolo{ka
laboratorija. Na desniot yid ima
lift so metalni vrati na vle~ewe.
Dol` desniot yid istotaka najblisku
do publikata ima prostor so
perimetar okolu 1.50m, zagraden so
metalni re{etki do gore.
Na yidot frontalno kon publikata
ima od levo kon desno: prazen yid,
metalni polici, prazen yid, metalni
polici. Na krajnoto levo e postavena
golema rabotna metalna masa. Leviot
yid e celiot so metalni polici.
Scenata vo Makedonija e fle{bek i e
opi{ana vo samiot tekst.
Pojasnuvawe: Didaskaliite vo vrska
so mizanscenot i akterite se
napi{ani kurzivno, a opisite na
scenografijata mrsno.
Scena 1
Dnevnata soba na Pjer i Ana, trosedot e spu{ten za spiewe. Prostorijata e
osvetlena samo od mese~evata svetlina koja prodira niz prozorecot od gradinata.
Od levata strana se otvara vleznata vrata od koja izleguva dete na 6godi{na
vozrast, vo bela ko{ula za spiewe, odej}i so racete pred sebe, so temni tragi pod
o~ite nadolu duri do bradi~kata(koi {to se crni dupki) prio|a kon bra~niot
krevet od desna strana. So nenadejno dvi`ewe go povlekuva ~ar{afot i }ebeto
pod koe le`ele Pjer i Ana. Ana sripuva vreskaj}i vo polusede~ka polo`ba. Pjer koj
sega e pokrien za razlika od Ana i koj spiel so glavata kon pernicata, posegnuva
3 PATETI^NA SONATA
kon natkasnata do kreveteot i dosegnuvaj}i go dale~inskoto go pali svetloto
vo prostorijata. Sega deteto go nema.
PJER
(Rasonuvaj}i se.)- Uf pak. A samo {to zaspav. (Vadi od fiokata ap~iwa koi zaedno
so ~a{ata voda koja ja zemal od svojata natkasna ѝ gi podava na Ana.)
ANA
(Sedi na krevetot opfa}aj}i so gi nozete so racete. Gi otturnuva ponudenite
od Pjer ap~iwa i vodata.)
PJER
(Vadi podgotvena injekcija od fiokata od natkasnata.)- Saka{ injekcii~ka?
ANA
Ne... I taka i taka ni{to ne mi pomaga. (Sednuva na krevetot so nozete nadolu.
Potoa stanuva i po~nuva da pravi utrinska gimnastika stoe~ki.)
PJER
Luda si. Ne gleda{ kolku mi se spie? (Si ja pokriva glavata so pernicata.)
ANA
Stani ne se uspivaj. Sega e temnica nautro, si izgubil oset za vreme. Temnicava vo
ova vreme e normalna - za ova vreme od godinata. Samo 10minuti e porano od
vremeto na budilnikot. Gleda{ li kolku ni e umno deteto? Ne budi samo 10minuti
porano od vremeto za stanuvawe. Golem na mama...
PJER
(Opcuva na francuski od pod pernicata. Ja zema injekcijata i ja prinesuva do
svojot vrat.)- Sega ova }e si go opnam vo vrat!
ANA
(Ja udira rakata so injekcijata na Pjer, taa odletuva i se skr{uva udiraj}i od
zadniot yid.)- Ne gi podgotvuvaj ve}e injekciite, nema da mi trebaat. Osven
dokolku ne ti trebaat na tebe... se razbira.
PJER
Ne mo`e{ da zamisli{ {to mu treba na ma` kako mene! (Se pokriva so pernicata
preku glava.)- Son!
ANA
(Ritmi~no se zadi{uva pravej}i gimnasitika, povremeno kleknuva i sednuva
nazemi. Zboruva niz zazbivtanoto di{ewe.)- Gaetana ne otka`a za denes? ]e
~isti?
PJER
(Od pod pernica.)- Koga se slu{nav so nea posleden pat mi zvu~e{e oraspolo`eno.
Ne e ve}e vo depresiite. Se se}avam deka pred tri dena dobiv eden pozitiven imeil
od nea. Taka da skoro sto posto }e dojde. Toa mi e olesnuvawe. Znam deka nema da
moram da te mislam kako odi{ po {umite, so isklu~en mobilen.
4 PATETI^NA SONATA
ANA
Moram da te razo~aram vo vrska so ova. I denes }e bidam na svoeto rabotno mesto.
Vo {umlivata gora! Starata ni e tuka, i taka i taka nema {to da pravi. Ona }e ѝ
pravi dru{tvo na Gaetana.
PJER
Uf... Zo{to?
ANA
Zatoa {to znam deka i tamu }e go sretnam.
PJER
A telefonot...
ANA
Mi ka`a deteto, ne mo`e da dojde do mene ako gi ima tie magnetni zra~ewa. Stalno
se interesisira za nauka. Kolku ni e pameten.
PJER
Sigurno na tebe se metnal za naukata. Majka mu e manekenka.
ANA
Tokmu taka. Sega nè zemaat samo dokolku imame zavr{eno fakultet.
PJER
Ne ti se ~ini deka se metnal i na mene?
ANA
Najiskreno se somnevam vo tvoite perceptivni sposobnosti. Koga ne mo`e{ da
vidi{ deka e postojano okolu nas.
PJER
[eri toa ti e od inekciite koi gi prima{e vo prvite denovi, tie imaat
zadocnuva~ki halucinogen efekt. Ti treba miruvawe i relaksacija. Vistinski
u{te ne si se odmorila u{te od vremeto koga...
ANA
...koga otide na svoeto istra`uvawe vo planinite. Osobeno go interesira pesnata
na senicite. Naskoro }e im go artikulira jazikot i }e mo`e da im go proizvede na
svojot kompjuter. (Izleguva od levo po hodnikot i se vra}a so ogromen sendvi~ vo
rakata, koj go jade so golemi zalaci.)
PJER
(O~ajno.)- I mene mi nedostiga sin mi. Ne ~ini da jade{ tolku na gladno.
ANA
Mi treba energija. Mislam deka ne zaboraviv da ti ka`am deka ne planiram da se
vratam na modnite pisti.
PJER
Oh kolku ti e ubava formata na teloto vo polusvetlinata... (Stanuva i po~nuva da
ja pregrnuva Ana.)
5 PATETI^NA SONATA
ANA
(Mu nudi da grizne od sendvi~ot.)- Saka{ zalak?
PJER
Ne sega. Sega ne mi se jade. Drugo mi se pravi. (Prodol`uva da ja pregrnuva Ana.
Taa grubo go izbutkuva na krevetot i toj pa|a na grb. Razo~arano prostenkuva.)-
Uf koga }e po~neme da `iveeme?
ANA
Se razbira koga }e ni ja napi{e prvata lekcija.
PJER
(So prepraven glas, kako da se spu{ta na nejzino nivo.)- Za {to }e mu bide prvata
lekcija... (Za sebe...)- Ne mi se veruva deka ova go pravi racionalniot Pjer?
(Prodol`uva so prepravenata intonacija.)- Sigurno ne{to od oblsta na
prirodnite nauki, taka kako {to ti ni ka`uva{... taka kako {to ti go naso~uva{.
ANA
Tokmu taka... Sega gleda kako senicite sekoga{ za svoite gnezda nosat slamki od
isti mesta. Go definira jazikot, glasovite so koi se dogovaraat od kade gi zemaat
slamkite, koi se so odredena golemina, a potoa tie podatoci gi vnesuva vo
kompjuter~eto, gi podreduva po sli~nost... (Se zagrcnuva.)- ...Pravi fajlovi i na
osnova na sli~nostrite i povtoruvawata pravi zaklu~oci koi im go definiraat i
zaokru`uvaat govorot... (Se raspla~uva i sednuva na krevetot.)
PJER
Legni, da ti gi izmasiram ramenata. (Ja legnuva Ana nanazad, ѝ ja stava glavata
me|u svoite noze - toj kle~i na krevetot na kolena - i ѝ go masira vratot.)-
Ima{ podo~nici. Sepak mislam deka bi trebala pove}e da spie{.
ANA
Normalno e da imam kesi pod o~ite i vre}i na zadnikot. Sega sè mi izgleda
premnogu te{ko. Gleda{ {to ni se slu~i... Tvoeto lice da ne misli{ deka izgleda
apolonski?
PJER
Niedno lice ne mo`e da izgleda poubavo od tvoeto {eri.
ANA
Dosta zboruva{ kako za na koktel zabavi. Me deprimira{, neumesno mi e.
PJER
Zlato moe so tebe se stanuva umesno. Terapevtkata mi re~e deka nikoga{ nemala
tolku pristojna grupa kako tvojata. Vistinsko zadovolstvo bilo da se raboti so
tebe... kako pacient.
ANA
Ako e tolku ubavo zo{to i ti ne ni se priklu~i{?
PJER
Zatoa {to ne mi treba.
6 PATETI^NA SONATA
ANA
Dojdi i }e se iznenadi{ kolku ne si znael deka ti treba rabotna grupa.
PJER
[er ne mi treba. Ako na nekoj ne mu treba terapija, a ti mu ja dava{; mo`e taka i
da go razboli{ ~oveka. Mene me relaksiraat cigarite ili muzikata. Tebe ne?
ANA
Zavisi koi cigari i koja muzika. Taa tvojata - da ti ka`am iskreno - me nervirka.
PJER
E sega, i mojata muzika te nervira.
ANA
Nikoga{ ne bi ja odbral.
PJER
Koj?
ANA
(Go poglednuva v~udonevideno. Navredlivo se ottrgnuva od Pjer, kako da ѝ se
gadi.)
PJER
A... da...
ANA
Ti ne si mislel celo vreme na toa, zatoa si bil OK so zdravjeto. Moram nekako ova
da go sredam bez tebe.
PJER
Zo{to? ne sum li ti od pomo{?
ANA
Pa ~uden si...
Pjer ja prigrabuva Ana, saka da ja natera da se pregrnuvaat na krevetot. Taa go
sru{uva legnuvaj}i go na grb na krevetrot, pri {to toj udira so glavata od
negovata ivica i kriknuva >>Au!<< Pjer povtorno stanuva so namera da ja natera
Ana da se pregrnuvaat, no po~nuva da tre{ti budilnikot. Vo nemarnosta Pjer gi
sru{uva vesnicite na natkasnata do krevetot, ne mo`e da go najde budilnikot.
Go nao|a, go isklu~uva i po~nuva da pcue na francuski.
PJER
Glavata mi ja probi!
ANA
Sum ti ka`ala sto pati, toga{ namesti go na nekoja prijatna melodija.
PJER
Ne mo`am. Melodiite ne me budat. (Gi soblekuva pixamite. Ostanuva po ga}i i
7 PATETI^NA SONATA
mai~ka. Legnuva na krevetot umorno, kako odedna{ da mi snemalo sila.)- Ne
mo`am pove}e.
ANA
Nema mo`e{, ne saka{. Mora{! Odi da se izmie{ oti jas }e go zafatam tu{ot.
Pjer pla~livo se upatuva kon toaletot-tu{ot koj e vo hodnikot od levo od
negovata desna strana. Se slu{a te~ewe na voda od tu{. Pjer vika dodeka zboruva
od tamu, Ana ja raskreva sobata. Go podignuva krevetot i go sklopuva vo trosed.
Sega se gleda deka spiele vo dnevnata soba. Ana vadi nabrzina edno toaletno
ogledalo od natkasnata i se zagleduva vo nego.
PJER
Ne te boli glavata od nespiewe?
ANA
(Po izrazot na liceto gledame deka go ~ula Pjer, no saka da go iritira.)- Kako!?
PJER
Ne sme ba{ naspani. Dali u{te ti se spie?
ANA
A toa... Pa me znae{. Mene mi e dovolno i malku spiewe.
PJER
Kako!?
ANA
Dobro mi e i koga malku spijam! (Vadi no`ica od natkasnata. Si ja podignuva
kosata nagore i se gleda vo ogledaloto. Pravi pozicija kako da saka da si ja ise~e
kosata.)
PJER
Dali nekoga{ si sakala da se povreduva{?
ANA
(V~udonevideno, gi vra}a ogledaloto i no`icata nazad vo natkasnata.)- [to
zbori{ be!?
PJER
Dali nekoga{ si sakala da se povreduva{?
ANA
Da... koga si gi depiliram nozete! (Po izrazot na liceto gledame deka pomisluva
na ne{to {to mnogu ja zasmejuva. Odi vo kujnata koja e na krajot na hodnikot.
Gledame deka tamu zema plasi~en sad za torti, go polni so voda i led. Doa|a sose
sadot do toaletot.)- Ka`i deka me saka{!
PJER
Kako?
8 PATETI^NA SONATA
ANA
Me saka{ li?
PJER
Kolku me saka{?
ANA
Najmnogu! (Vleguva vo toaletot i o~igledno go poleva Pjer so ledeno-studenata
voda, bidej}i toj urla. Izleguva smej}i se. Go vra}a sadot vo kujnata.)
PJER
(Izleguva vo bawarka.)- Au {to li be{e ova?
ANA
Toa e za da ni bide{ silen. Na kraj so studena voda, kako nordijcite.
PJER
Ova }e go zapomnam za koga }e mi re~e{ deka ima{ problemi so tvoeto zdravje.
ANA
Od kade znae{ deka toa istoto ne go primenuvam i vrz sebe. Jas sum ti zdrava
`enska. (Ne`no go pregnuva i baknuva Pjer po ~eloto.)- Saka{ ne{to celo utro da
mi ka`e{, ama ne mo`e{ da sobere{ hrabrost? Gleda{ deka sme dvojka mirakuloz,
ve}e si gi ~itame mislite.
PJER
Vsu{nost navistina sakav ne{to da ti ka`am. [eri dali mo`e da spijam vo
spalnata, ne mo`am ve}e tuka, v~era me vidoa deka dremam na rabota?... Ti
posakuvam sre}a da go vidi{ {to poskoro... Majka ti neka ti pravi dru{tvo. Mnogu
mi e tesen i tvrd tuka krevetot.
ANA
Ne saka{ li da go vidi{? Od site sobi doa|a samo na prviov sprat ako ne si
zabele`al.
PJER
Da ama sigurno nema da mi zameri nekolku dni da preskoknam.
ANA
Dobro }e te viknam koga }e dojde.
PJER
(Kako {to doktorot mu ka`uva na pacientot.)- I kako ti se ~ini, }e doa|a li
denovive? Go nema{e re~isi edna sedmica... sigurno mu e mnogu naporno
istra`uvaweto od oblasta na biologijata na pticite...
ANA
Za toa ima posebna disciplina koja on ja poznava sovr{eno.
PJER
A kako se vika?
ANA
Vidi si vo re~nik!
9 PATETI^NA SONATA
PJER
Ako misli{ deka }e doa|a deneska ka`i mi, da ne odam na rabota. Zatoa te pra{av.
ANA
Ne, deteto doa|a prikve~er, samo toga{ ima slobodno vreme. Zatoa jas odam kaj
nego vo {umata!
Scena 2
Dnevnata soba e osvetlena so silna son~eva, no zimska svetlina koja prodira od
prozorcite od hodnikot. Trosedot e dignat vo polo`ba za sedewe.
Gaetana bri{e vo hodnikot; so koli~ka so oprema za bri{ewe e, na racete ima
gumeni rakavici. @aneta sedi na trosedot vo garniturata vo dnevnata soba,
razgleduva `ensko spisanie i pu{i cigara. Na sebe ima o~ila-polovinki za
~itawe, koi se so lan~e na koe mo`e da visat okolu vrat. Dodeka ovaa scena ja
smenuva prethodnata i se osvetluva vo of se pojaviva muzikata koja odi vo of na
ovaa scena- >>Pateti~na sonata<< , po~etokot na vtoriot stav, od Betoven.
@ANETA
(Go podistavuva spisanieto, poglednuva kopne`livo pred sebe.)- Gaetana sednete
malku. Ima vreme. ]e zavr{ite sè. Otkako dojdovte neprestanato rabotite. Dojdete
da se odmorite, da mi pravite dru{tvo.
GAETANA
Da dojdam... (Gi soblekuva narakvicite, sednuva do @aneta.)- Mo`e li?
@ANETA
(Ѝ dava cigara na Gaetana i ѝ ja zapaluva.)
GAETANA
Zo{to celo vreme odi ovaa muzika? Celo utro. U{ite mi gi probi.
@ANETA
Vo pravo ste. Jas se zanesov so ~itawevo. (Gi soblekuva o~ilata za ~itawe, sega ѝ
visat na vratot.)- Kojznae kako vi bilo seto ova da go slu{ate? ^ekajte... (Go
bara dale~inskoto. Go zema i pritiska po negovite kop~iwa. Se slu{a tit-tit,
nekoja komanda bila aktiivrana.)- Uf {to napraviv? Sega go aktivirav klima
uredot. ^uvstvuvate li studen vozduh? (Prodol`uva da titka na dale~inskoto.)
GAETANA
Mi se dopa|a muzikava, ama ba{ celo sabajle da ja slu{am. [to e ova?
@ANETA
Ne znaete {to e ova? >>Pateti~na sonata<< od Betoven.
GAETANA
Zo{to sè ova odi?
10 PATETI^NA SONATA
@ANETA
]erka mi, da vi ka`am, sè ova go naprogramira. Sin ѝ gospod da go prosti mnogu ja
saka{e ovaa sonata. Kolku neobi~no za petgodi{no dete, predose}al kutriot {to
}e go snajde. Kolku e ova ta`no. Na site komandi ja namesti muzikava, koga e sama
samo ova go slu{a. (Muzikata se isklu~uva, kone~no ja pogodila vistinskata
komanda.)- Uf kone~no.
GAETANA
Kako e }erka vi? Utrinava mi izgleda{e neobi~no sve`o. Za `al ~esto se slu~uva
da izgledame odli~no, a da ni e mnogu lo{o.
@ANETA
Da i jas se iznenadiv kako izgleda utrinava. Sigurno pie mnogu od tie vitaminite.
I zdebelena e, nikoga{ ne sum videla volku da jade.
GAETANA
Mi ka`a deka ve}e nema da se snima?
@ANETA
Zo{to toa i mene ne mi go rekla? Bidej}i celo vreme ja terav da ne se bavi so ovaa
profesija.
GAETANA
Zo{to, toa e najubavata profesija. Kamo sre}a jas da izgledav kako nea i da mo`ev
da bidam manekenka.
@ANETA
Ne ja pu{tav da si odi od doma dur ne zavr{i fakultet. @ivotot e mnogu
nesigurna rabota. Dovolno e malku da se otpu{ti{ i }e te progolta. Zatoa dobro e
da ima{ zavr{eno {kolo.
GAETANA
Moite deca }e zavr{at {kolo. Jas si ostanav bez. Mi be{e mnogu te{ko doma so
moite; bea alkoholi~ari i morav postojano da ja prifa}am prvata rabota koja ja
nao|av.
@ANETA
Ste ni rabotele, nema pri~ina da se ~uvstvuvate lo{o.
GAETANA
Ne se ~uvstvuvam lo{o, ama nesigurno da, kako site nie vpro~em.
@ANETA
Uf znaete li {to pravi vo memonetov? Ѝ se ~ini deka e so maliot vo planinata,
tamu kaj senicite. Jas ne bi ja pu{tala, ama doktorot re~e na po~etokot sekoga{ da
dozvoluvame da pravi {to misli. ovie ~udni porivi naskoro potpolno }e ѝ
is~eznele. Toa go vikale emocionalno praznewe.
GAETANA
Abe ne se toa doktorite mnogu za veruvawe. Najdobro ~ovek voop{to da si nema
rabota so niv.
11 PATETI^NA SONATA
@ANETA
E da. Ne e mnogu sigurna planinata. Pjer vnajmi ~ovek bez da znae taa, da e pokraj
nea vo planinata.
GAETANA
A i malku e studeno da vi ka`am.
@ANETA
Zo{to li misli deka mora mobilniot telefon da ѝ e isklu~en? Sigurno bidej}i
tuka e opkru`ena sè so ovie tehniki. Ne mo`e ~ovek, a da ne se {vrkne pokraj site
ovie uredi, tie zra~at elektromagnetni branovi, a na{iot mozok tokmu preku niv
funkcionira.
GAETANA
Mislam deka premnogu o~ekuvate od va{ata }erka. Normalno e ~ovek da ne mo`e
toa da go nadmine. Jas {to sum vi samo ~ista~ka pa kolku se voznemiriv. Treba da
bidete podgotvena deka na izvesen na~in nikoga{ nema da mo`e toa da go nadmine.
Znam lu|e koi i po 30godini nason gi bladaat imiwata na onie koi gi zagubile.
@ANETA
Da no {to i da se slu~i morame da bideme mnogu silni. Jas da ne bev volku stroga so
}erka mi kojznae {to }e se slu~e{e so nea. Nema mesto za slabosti vo ova na{e
postoewe draga moja Gaetana!
GAETANA
Dobro de. Ne zna~i deka treba da bideme sosema bes~uvstvitelni. Za razbirawe e
deka gospo|ata e malku raseana, toa e normalno za vakva situacija. I jas bi bila. Da
gi nemam moite deca koi mi se raduvaat koga se vra}am doma, kojznae kakov bi mi
bil `ivotot. Imame emocii, imame qubov, normalno e seto toa da ni treba. Zatoa
i tolku ne poga|a koga seto toa }e go zagubime.
@ANETA
Na mesto e toa {to ni go ka`uvate, Gaetana. Sepak mislam deka eden seriozen
gra|anin ne smee da si dozvoli da potklekne pred prvata tragedija.
GAETANA
Gospo|o... (Iznervirano.)- Mi treba u{te edna cigara.
@ANETA
(Ѝ dava cigara na Gaetana i ѝ ja zapaluva.)- Vie `enite od dolnata klasa znaete da
bidete, taka da ka`am, neobi~no borbeni.
GAETANA
Pa sme- borbeni, energi~ni. Ne ni e ni nam seedno koga sme soo~eni so `ivotnite
nepravdi. Ova? {to sakav da vi ka`am. Sostojbata za `al ne smee da go skr{i
~oveka. Prava ste toa {to ni go ka`uvate. No spored mene u{te ponehumano e taa
da saka da se negira, kako {to toa gledam go promoviraat najmladite generacii.
@ivotot se sostoi od mnogu sloevi koi se eden nad drug naredeni kako lazawa:
lo{o, dobro, lo{o... Za `al nikoj od nas nikoga{ ne mo`el da pobegne od
12 PATETI^NA SONATA
tragi~nite ne{ta. Mnogu e va`no nie humanite lu|e da znaeme deka vo takvi
situacii mo`eme da se imame. Deka smee da si pomagame, deka e toa normalno. Da
vi ka`am iskreno koga mi e te{ko mi treba nekoj da mi ka`e ponekoj ute{itelen
zbor.
@ANETA
Dobro e {to znaete {to vi treba. Toa doka`uva deka ste oformena li~nost i na toj
na~in bi ste mo`ele mnogu podobro da im se sprotistavite na `ivotnite
pote{kotii, za razlika od va{ite nedooformeni sopernici. No da znaete - ne bi
trebalo za bolo{to da vi treba bilokoj! Toa e najgolemata stapica. Taka }e
po~nete da se naslonuvate na nekogo na kogo ne treba i toj nekoj toa }e go
zloupotrebi.
GAETANA
Sopernici? zloupotrebi?? Da vi ka`am nie prostite nemame takvi raboti. Ili si
lu| ili ne si. A i za ova vtorovo da vi ka`am iskreno ne bi mo`ela mnogu da se
soglasam so vas. Nekoj }e me zloupotrebel koga mi e te{ko - pa toa e prastariot
obi~aj, dokolku na toa mislevte. Kako {to na povredeno `ivotno se nastrvuvaat
le{inari taka i ~ovek koj e vo neprilika e napadnat od vagabonti. Toa li sakavte
da mi ka`ete? Jas sakam da vi ka`am deka {to i da se slu~i ne treba da ja izgubime
humanosta, humanosta e onaa koja navistina sekoga{ go krepi ~ove~kiot duh. Ne bi
mo`ela da si go zamislam `ivotot bez celata taa humanost i qubov od moite deca
okolu mene.
@ANETA
Ne ste morala, da znaete.
GAETANA
Kako mislite - ne ve razbiram {to sakate da mi ka`ete - ne sum morala? Sum imala
i jas mnogu te{ki migovi vo koi sum morala da se preispitam dali navistina imam
sila da prodol`am ponatamu so `ivotot; sum ostanuvala bez rabota, bez nikogo i
ni{to, samo so moite de~iwa, i pak ne sum ja gubela verbata vo humanosta. zatoa
sekoga{ pokraj mene ima{e nekoj so ute{en zbor za mene isto kako jas imav za
bli`niot.
@ANETA
(Ironi~no vozdivnuva.)- Hristijanka ste. Da vi ka`am iskreno me potsetuvate na
}erka mi. Mnogu se socijalizirate so nea. Taa sekoga{ taka so site se dru`i, iako
jas ja u~ev da go odbegnuva kontaktot so slugite i so site onie koi se od poniska
klasa. Pa draga Gaetana, vie ste dosta zbli`ena so mojata }erka, imate golemo
vlijanie kaj nea.
GAETANA
Jas!?
@ANETA
Da vie. Imate ispieno mnogu kafiwa so }erka mi, imate doseg do nejzinata
13 PATETI^NA SONATA
potsvest kako {to nie bi sme rekle. Jas sum prijatno iznenadena od ovaa mo`nost
koja neodamna ja uvidov, deka vie bi ste mo`ele da vlijaete na mojata }erka vo
vrska so...
GAETANA
...Vo vrska so {to? [to sakate da ka`ete?
@ANETA
... vo vrska so nejzinata sudbina. Da ja naterate da ne se zapu{ta ve}e taka, treba
ne{to i da raboti, seto ova ne e dobro za nea. Nekolku pati se javija od agencijata,
ne mora da bide manekaenka, ama ne{to sli~no sigurno bi mo`ela da im raboti. Gi
pra{av vo vrska so poslednovo i tie potvrdno mi odgovorija.
GAETANA
Gospo|o jas takvi raboti ne pravam. Sekoga{ e najdobro ~ovek za sè samiot da si
odlu~i. Dokolku planirate ne{to takvo odvedete ja na psiholog.
@ANETA
Da razmisluvav za toa, ama znaete kakva e. Ne saka da ~ue za takvo ne{to. A
psiholozite se odli~ni sorabotnici, osobeno dokolku dobro im se plati.
GAETANA
Da zboruvame za ne{to drugo. Ne sum psiholog kako {to gledate.
@ANETA
Toa ne zna~i deka ne bi vi platila.
GAETANA
(Se zamisluva somni~avo.)- Ne, navistina ne. Ne znam kako toa {to go barate od
mene bi go postignala.
@ANETA
]e se iznenadite kako odedna{ sè }e znaete. Gi spomnavte va{ite deca, nemate
dovolno pari za niv. Sè }e vi se razjasni koga }e vi legnat parite. (Od svojata
ta{ni~ka vadi vrzop so ~ekovi i penkalo.)- Gleda{ {to mu se slu~i na male~kiot
gospodin, sega veruvaj mi mene. Dali mo`ebi imate nekakva odbivnost kon ~ekovi?
GAETANA
Ni najmalku.
Scena 3
Dnevnata soba povtorno. No}. Trosedot pak e rasklopen za spiewe, so ~ar{afite,
pernicite i }ebiwata na nego.
Na krevetot ili rasklopeniot za spiewe trosed se Ana- legnata i @aneta koja
sedi na krajot. Ana e vo ma{ka pi`ama, @aneta vo no{nica.
14 PATETI^NA SONATA
@ANETA
Pak leguva{ taka.
ANA
Da i {to?
@ANETA
Treba da vnimava{ na sebe.
ANA
(Se pokriva so ~ar{afot i }ebeto.)- Eve ne mislam deka }e nastinam.
@ANETA
Ne se prepravaj deka ne znae{ {to ti zboruvam.
ANA
Ne se prepravam!
@ANETA
Kolku pati ti imam ka`ano deka nikoga{ ne se legnuva so pudra?
ANA
I taka i taka utre planirav da ja peram pernicata.
@ANETA
Posle nemoj da mi se `ali{ deka ti se mrsela mnogu ko`ata.
ANA
E sega od edna{ deka }e mi se izmrsi - ne bi rekla.
@ANETA
Ama zaborava{ kade si. Tuka nikoj ne smee da te vidi nepodgotveno.
ANA
Izvini ama me vide samo ti. Od tebe li bi trebalo da se sramam?
@ANETA
[to ti tekna da stava{ pudra koga si vo priroda?
ANA
Otidov do supermarket; liceto mi be{e zacrveneto. Sega se nao|am vo strogiot
Zapad, ne sakam nikoj da me vidi nepodgotveno. Si go napudriv nosot. Taka e kako
ti {to mi ka`uva{. OK? Pu{ti me sega da se opu{tam oti kako {to gleda{ edvaj
zaspivam.
@ANETA
A ne ne ne... Odma da si go is~istila liceto!
ANA
(Nervozno stanuva, zema od fiokata od improviziranata natkasna pamuk, mleko
za ~istewe i ogledalce. Ja otstranuva pudrata od liceto so grubi dvi`ewa.)-
[to me gleda{ taka? Deka imam modrinki po liceto? Ne me tepa Pjer ako na toa
pomisli, padnav vo dupkata kade go snema maliot. Eve sè so red. @aneta koga ti
ka`a deka utre ti zaminuva vozot?
15 PATETI^NA SONATA
@ANETA
Nema potreba da znae{. Zet mi }e me odnese rano nautro, ti samo naspij se.
ANA
Ne smee jas da te odnesam; sega ve}e me proglasivte za nesposobna za vozewe!
@ANETA
Pa raseana si, bi mo`elo sè da ti se slu~i vo vakva sostojba kako {to gledam.
ANA
[to raseana? Jas sum sega tolku racionalna, pove}e od ova ne ni mo`e da postoi.
(Ja zatvora so tresnuvawe fiokata od natkasnata.)- Eve i liceto si go izmiv! (Ѝ
se dobli`uva na majka si na rastojanie od 1mm lice v lice.)- [to }e ni ka`ete sega
vie za ovaa rabota? dali e profesionalna? dali e sè sosema ~isto?
@ANETA
(Revoltirano.)- Ne se veli izmiv- ne si miela podovi, nikoga{ ne si miela podovi
zatoa ne vnimava{ na ni{to. Za lice se veli: si go is~istiv liceto!
ANA
Oh izvinete vi se molam {to zgre{iv pred vas! Jas pak mislev deka za podovite se
veli deka se ~istat? Se izvinuvam, ne znaev deka sum tolku nevnimatelna pred vas.
@ANETA
Ana zlato da ti ka`am ti ni samata ne si svesna kolku si stanata nevnimatelna.
Treba{e podolgo da ostanam. Me zagri`uva ovaa situacija. Stanata si raspa{ana
komanda. Ne be{e vakva porano.
ANA
A kakva bi trebala da bidam prevozvi{ena gospo|o?
@ANETA
Ovaa pi`ama tvoja li e?
ANA
Ne na Pjer e! E {o!
@ANETA
Ajde vadi ja. Nemoj da bide{ neumesna.
ANA
E ova nema da se slu~i. [to ti e tolku neobi~no; be{e isprana i ja staviv. ^udo
golemo. Od nego li da se sramam? Ma` mi e. A on koga ja nosi mojata no{nica? Da
ne zboruvam deka i dolniot ve{ si go delime...
@ANETA
(Prvo pocrvenuva, a potoa se rasplakuva. Se gu{nuva so Ana.)- Izvini zlato, jas
samo sakav da ti ka`am ne{to za tvoe dobro. Izvini dokolku bev gruba. Mo`e
nekoka{ nekomu ne{to kaj nekogo voop{to da ne mu se dopa|a, a toa da ne go
poka`uva. Toa sakav da ti predo~am. Lu|eto se mnogu licemerni.
ANA
Ne i nie dvajcata @aneta. Ne se sekiraj.
16 PATETI^NA SONATA
@ANETA
Sakav da ti ka`am nemoj vo bilo kakva situacija da pomisli{ deka ne si
opkru`ena so lu|e koi gledaat {to pravi{.
ANA
Pa gledaat, ama ne demneat - kako ti {to mi ka`uva{.
@ANETA
O bidi sigurna deka demneat...
ANA
Bidi sigurna deka ne demneat. Ne se zamoruvaat so takvi raboti, za razlika od nas
primitivnite Balkanci. Ova li saka{e da go ~ue{?
@ANETA
Pa da. Ama zlato sepak nemoj da zaborava{ da misli{ na onie okolu tebe. Eve sega
jas na primer treba cela no} da spijam do tebe, kako }e mi bide cela ve~er da ti ja
di{am pudrata? Mene ne bi mi smetalo zatoa {to sum ti majka, ama na nekoj drug?
ANA
Da - zatoa jas zemam vo obyir, deka si mi majka i ne bi ti smetalo bilo {to od mene.
Zatoa me iznenadi koga mi zameri.
@ANETA
Ana pak ne razbira{ {to sakam da ti ka`am - ne treba da se naviknuva{ da ne ti e
gajle {to drugite mislat. Toa e najgolemata stapica vo `ivotot.
ANA
Dobro ne se sekiraj, nema da se naviknam na ne{to pogre{no. Normalno e da sum
malku raseana vo vakva situacija.
@ANETA
Da ama taka ti misli{ zatoa {to si so humanost. Pomisli samo na onaa
bezgrani~na kolona neranimajkovci koja ~eka pred vrata za da go zgrap~i tvoeto
mesto. Dokolku takvo ne{to se slu~i potoa ve}e nikomu nema da mu bide gri`a za
tebe.
ANA
Ni tebe?
@ANETA
Bi mi bilo gri`a dokolku sum seu{te `iva. Sega i jas sum ve}e vo godini, sekoj mig
bi mo`ela da umram.
ANA
Bi mo`ela da umre{ zatoa {to tolku pu{i{. Prestani da pu{i{ i }e se
iznenadi{ kako }e po~ne{ podobro da se ~uvstvuva{.
@ANETA
Dobro mi ka`a; jas }e prestanam da pu{am, a ti }e prestane{ da pravi{ gluposti.
ANA
Dogovoreno. (Si gi dopiraat pesnicite kako skauti.)
17 PATETI^NA SONATA
@ANETA
(Pla~no ja pregrnuva }erka si.)- Uf kolku mi e `al, niz {to sè pomina moeto dete,
tolku daleku od doma, bez nikoj svoj.
ANA
(Grubo ja ottrgnuva majka si.)- A Pjer i negovite? Da ti ka`am na tolku topli i
razbrani lu|e te{ko deka }e naide{ vo Makedonija. Samo Francizite imaat
perni~iwa na stopalata. Nikoga{ ne gi boli grbot. Znam bidej}i sum manekenka.
@ANETA
Da verojano si vo pravo, ama sepak te mislev- {to sè ti se slu~uva.
ANA
Promeneta si mi nekako, porano ne mi izgleda{e volku pla~liva. Sè samo za mene
zboruva{, a maliot voop{to ne go ni spomna.
@ANETA
Prosti. Kolku neumesno od moja strana. Jas taka... bidej}i psihologot taka mi
sovetuva{e; da ne ti gi ot{ivam zarasnatite rani. Da navistina toa mora da e
mnogu stra{no. Kojznae kako mu bilo koga go rastrgnuvale volcite? A zo{to ti ne
go spomnuva{?
ANA
(Gnevno.)- Zatoa {to e `iv!
@ANETA
Sepak mislam deka treba da prodol`i{ da gi zema{ onie tvoi ap~iwa. Zo{to
misli{ deka e `iv?
ANA
(Rezignirano.)- Ne li ti rekov sto pati? zatoa {to doa|a tuka sekoja no}!
@ANETA
Prestani!
ANA
Ajde ka`i mi zo{to misli{ deka e umren!
@ANETA
Zatoa {to mu ja najdoa iskrvavena mai~kata iskinata od vol~i zabi, tragi na
vle~ewe na teloto vo kalta, izgrizeno ~evli~e... negovite zabi, kosi~ka, mevca...
ANA
(Ѝ ja zatnuva grubo ustata na majka si.)
@ANETA
Ana! Zlato!! Gledaj me vo o~i! Maliot ti e umren, si go pu{tila onde do
{umi~kata kako i sekoja no} da gi gleda pticite, koga si go viknala na ve~era ne ti
se odzoval. Poslu`il kako hrana na `ivotnite. Ima{ sre}a {to javniot obvinitel
zema v obyir deka si bila od druga kultura. Inaku tuka onie koi gi pu{taat decata
taka sami na opasno gi stavaat vo zatvor!
18 PATETI^NA SONATA
ANA
Kako mo`am da ne go pu{tam? Ako dojdam i jas so nego pticite }e pobegnat. I Pjer
mi sovetuva{e da go pu{tam dur ne mu pomine }ejfot; da ti ja osve`am memorijata
i ti be{e na istoto mnenie; si zaboravila li deka i tebe te pra{av po telefon?
Taka {to dokolku be{e pokrenato obvinenie }e im go ka`ev ova - deka dvajcata
najbliski okolu mene taka me sovetuvaa i }e me pu{tea - a vas dvajcata }e ve
zatvorea... (Se smee so vampirski smev.)- ...taka {to bidi ti sre}na {to vas javniot
obvinitel ne ve stavil vo zatvor!
@ANETA
Ima{ dobra ~ista~ka; {to ti pravi?
ANA
Zo{to taka naglo menuva{ tema na razgovor? Sega misli{ deka sum vsu{nost
mnogu racionalna, a ne mahinalna? ili ne ti se dopadna {to ti ka`av?
@ANETA
Ni{to ne mi se dopa|a od sè ova, ama za sre}a ima{ dobra ~ista~ka - ete {to sakav
da ti ka`am. Pominuvaj pove}e vreme so nea, so lu|e, se spobudaluva{ koga si sama.
Veruvaj mi, majka sum ti, majka rodena ne mo`e lo{o da ti misli.
ANA
Zo{to ne dojde po mene koga bev sama vo {umata? Neli tamu imalo volci. Mo`e{e
ne{to lo{o da mi se slu~i i mene, kako {to mu se slu~i na vnuk ti.
@ANETA
Ma ajde ti se molam. Ti si ni golema `enska, {to bi ni rekla ti? Sega u{te }e me
obvini{ za nekov zagovor. (Si pripaluva cigara.)
ANA
Ne mi smrdi{ ve}e so onie tvoite evtini?
@ANETA
Ne stignav da kupam dovolno. Zemav od na{iot... zet... od ma` ti.
ANA
Ne ti be{e sram da mu pobara{?
@ANETA
Sram ne sram - mi se pu{i. Po ova vreme ne bi mo`ela da odam do ma{inata sred
selo.
ANA
Vie pu{a~ite o~igledno sekoga{ se solidarizirate. Ne sum znaela za taa rabota.
@ANETA
Kade ima pepelnik?
ANA
Kade i sekoga{ koga spie{ do mene.
@ANETA
A da... (Vadi pepelnik od pod krevetot od nejzinata strana.)- Ne mi se veruva
19 PATETI^NA SONATA
deka si se setila da mi go stavi{ kako u{te od vremeto koga odevme na letuvawe
zaedno. Malo moe devoj~e. (Se obiduva da ja pogali }erka ѝ po kosata.)
ANA
(Grubo se ottrgnuva.)
@ANETA
[to ti e? samo sakav da te pogalam?
ANA
Ne mi se pipka. Treba prvo da me pra{a{ ako saka{ da napravi{ ne{to so mene.
Takvi sme nie zapadwacite, imame ~ovekovi prava i egalitarizam. Ne pravime
ni{to so sila. Plus toa u{te od pladne se nemam istu{irano. Se ose}am gadno.
@ANETA
Ne znaev jas deka tolku si naprednala... Da ne mi smrdi{? ako ne si odamna bawata.
Toga{ nema da mo`am da zaspijam.
ANA
OK @aneta mislam deka se dogovorivme. Ti se budi{ na sred no} zaradi cigarite,
jas zaradi ko{marite; nemam namera da zemam i ponatamu od onie ap~iwa bidej}i se
ose}am od niv kako da sum kamena grobnica. Mislam deka se dogovorivme.
@ANETA
OK - jas cigari, ti ko{mari.
Ana i @aneta si gi udiraat pesnicite kako skauti i legnuvaat sekoja na svojata
strana od krevetot i se pokrivaat. Ana go izgasnuva svetloto so dale~inskiot
upravuva~.
Scena 4
Scenata e zatemneta, kako i vo prvata scena, o~igledno dejstvieto se slu~uva sred
no}. Ana i @aneta spijat. Isto kako i vo prvata scena od dlabo~inata na hodnikot
od levata strana se dobli`uva dete so crni dupki namesto o~ite i crna iste~ena
materija na podo~nicite. Vo of doa|a po~etokot od prviot stav na >>Pateti~nata
sonata.<<
Deteto sonorno izgovoruva nekolku pati : >>Mamo, dojdi kaj mene, poseti me!
Simni se dolu, podolu, najdolu.<< Ana mumla i proceduva niz pqunka izgovoreno:
>>Doa|am... odma... kaj nas si...<<, potoa po~nuva da urla: >>Ne propa|aj! Neeee...<<
Ana sripuva istovremeno so @aneta vo sedee~ka polo`ba na krevetot. @aneta
go vklu~uva svetloto so dale~inskiot. Deteto go nema. Muzikata e stopirana.
@aneta povtoruva: >>Smiri se<< i odi dol` hodnikot do kujnata i ottamu
donesuva ~a{a so voda. Ѝ ja podava na Ana. Taa nabrzina ja ispiva.
20 PATETI^NA SONATA
@ANETA
Smiri se. Sega vedna{ }e zaspie{. (Ja pokriva preku glava }erka si, a potoa i
samata taa se pokriva.)
Scenata se zatemnuva. Do preminot vo narednata dopiraat poslednite taktovi
od >>Pateti~nata sonata<< od prviot stav.
Scena 5
Utro, Ana spie pokriena na krevetot, otvoren trosed vo dnevnata soba. Ova e utro
po no}ta od minatata scena.
Gaetana stoi do krevetot na koj spie Ana, vo rakata ja dr`i cevkata od
pravosmukalkata koja ja pu{ta i isklu~uva.
ANA
Saka{ da me razbudi{? Me razbudi ve}e, isklu~i go... monstrumot...
GAETANA
Da, vedna{ stanete. Ima ne{to mnogu ubavo za vas, prijatno iznenaduvawe. Brzo da
raskreneme, sega site }e dojdat. Oble~ete se. Jas }e go suredam krevetot.
ANA
Sigurna li si deka e ne{to mnogu va`no? Ako e nekoja glupost, }e te ubijam. Mi se
spie mi se pla~e. Mnogu sum umorna. (Sednuva na krevetot i preku sila se
oblekuva.)
GAETANA
(Dodeka se soblekuva Ana, Gaetana ja zagleduva.)
ANA
(Zabele`uva deka e gledana od Gaetana, Ana ja poglednuva prekorno Gaetana.
Gaetana se preprava kako da ne ja zagleduvala. Ana se zakikotuva i ja plesnuva so
~ar{afot Gaetana po liceto.)- Ye.
GAETANA
Ubavo izgledate! (Otkako Ana stanala sosema oble~ena, Gaetana go spakuva
krevetot vo trosed, zaedno so ~ar{afite i }ebiwata.)
ANA
Misli{ ubavo izgledam so ogled na toa niz {to sè pominav!
GAETANA
Mislam voop{to ne se poznava na vas niz {to ste pominala. Tolku ste cvrsta,
izgleda kako da ste izlegle od sportska sala.
ANA
Se {etam po {umata. Dojdi nekoga{ zaedno da se pro{etame. ]e ti godi. Ubavo e za
21 PATETI^NA SONATA
tenot. ]e se zarumeni{ od studeniot vozduh.
GAETANA
...
ANA
[to se za}ute?
GAETANA
Ni rekovte deka mora da se {etate sama, inaku nema da ve poseti.
ANA
Da rekov ama ti ne treba toa tolku bukvalno da go razbira{. Ako po~uvstvuva deka
mu doa|a nekoj so dobra namera nema da se ispla{i. Aj ba{ dojdi da vidime. Sin mi
e mnogu umen, nikoga{ ne procenuva pogre{no. Sekoga{ znae koj misli dobro, a koj
e katiq.
GAETANA
(Se rasplakuva, ja gu{nuva Ana.)- Jas sakav da vi ka`am deka bi ste trebalo da
prodol`ite da rabotite. So izgled kako va{iot sigurno }e dobiete mnogu ponudi.
ANA
Abe ba{ nekoj deka manekenstvoto go smeta za seriozna profesija...
GAETANA
Kako ne e seriozna. Najubava profesija spored mene, celo vreme sè so sè. Kamo
sre}a jas da izgledav kako vas ili nekoe od moite deca da e kako vas, vedna{ }e im
prepora~av da otidat vo nekoja agencija. A ne vie, ve baraat, a gi ignorirate.
ANA
^ekaj malku... (Ѝ plesnuva blaga {lakanica na Gaetana.)- Od kade znae{ za
agencijata!? Si zboruvala za ova so @aneta. U{te na po~etok ti ka`av deka ne
podnesuvam fusti koi praat zad grb!
GAETANA
(Prvo pokajni~ki kako da e fatena na delo...)- Izvinete gospo|o... (...potoa ostro
i re{itelno kako da nema ni{to so ova.)- ...slu~ajno dojdov porano toj den,
slu{nav deka zboruvate so majka vi. Re{iv da ve ostavam da se doprika`ete so
ogled na situacijata. Stoev nadvor i ve slu{nav {to zboruvate.
ANA
Koj den be{e toa?
GAETANA
... Petok.
ANA
To~no. Izvini, }e te ~astam Crn Baron vo selskiot Pab koga saka{, i }e se
raspra{am koj den e na {ank onoj so zelenite o~i.
GAETANA
Uuuu... Edvaj ~ekam da mu gi vidam. (Se rassmejuva niz solzi, ja fa}a prijatelski
22 PATETI^NA SONATA
Ana za ramoto.)- Ve razbiram {to ste tolku napnata. I jas razbiram nekoi raboti.
Imam ~itano po spisanija. Koga nekoj }e vi umre...
ANA
(So vikawe.)- Nikoj ne mi umrel - neli ti rekov!
GAETANA
Koga nekoj vi nedostiga, duri nekoj predmet mo`e da predizivika ~uvstvo deka e toj
nekoj do vas. Toa se takanare~eni elektromagnetski paketi. Na{iot mozok e kako
bateriska lampa i bidej}i i samiot e so elektromagnetski napon mo`e od drug
mozok da pro~ita ne{to.
ANA
Zna~i od drug mozok mo`e da pro~ita ne{to, a ne od predmet...
GAETANA
Da, toa e i nau~no doka`ano. Pred nekoj den sednav da jadam vo sendvi~arnica i
navistina super se ~uvstvuvav. Tuku sedna eden debel do mene i po~na da me boli
glavata. Potoa i ka`a na `ena mu do nego deka pak {e}erot mu bil visok i deka od
toa go bolela glavata. Zna~i jas toj paket go prefativ od nego. Potoa toj si zamina
i mene prestana da me boli glavata.
ANA
A taka, sega te sakam. (Ja pregrnuva Gaetana i ja baknuva vo ~elo.)- Zna~i se
soglasuva{ deka e toj `iv i do mene. Zatoa znam {to i kako ~uvstvuva.
GAETANA
Da ama... (Mnogu ispla{eno.)- Ne mi go ka`uvajte toa mene tuku na doktorot. Jas
sum... ~ista~ka, ne sum stru~na.
ANA
Od koga ti Gaetana ne saka{ da zboruva{ za sè so mene? Porano be{e mnogu
otvorena.
GAETANA
Ne biva nekoj da mu dava la`na nade` na ~ovek so maka, nekoj propadnat kako mene.
ANA
Sega pak me nervira{. Kakva la`na nade`? Znam mnogu jasno kogo go gledam i
slu{am. Sin mi!
GAETANA
Da dobro samo ne na mene. Razberete me, mi e strav da ne ve posovetuvam ne{to
pogre{no. Treba da odam vo kujna da podgotvam nekoi sneks. Gospodinot mi ka`a
deka }e dojde so kolegite, za da te iznenadi.
ANA
Ne ti ka`a li zo{to }e doa|a? Navistina ~udno.
GAETANA
Ne mi ka`a. Ama dobro e {to ne mi ka`a... kako {to ka`av, bidej}i jas ne sum
stru~na. Ima koj da misli na va`nite raboti.
23 PATETI^NA SONATA
Vo of dopira - kako od nadvor - zvuk od pristignuvawe na avtomobil. Ana se
upatuva kon hodnikot i poglednuva niz negoviot prozorec koj e od leva strana na
vratata. Gaetana se str~uva kon kujnata.
ANA
Zo{to taka brza{? Odma mi prenesuva{ panika.
GAETANA
Ne brzam. Taka vi se ~ini.
ANA
(Sednuva na trosedot, so dale~inskoto ja pu{ta >>Pateti~nata sonata<<,
po~etokot od tretiot stav. Se prekrstuva. Go vperuva pogledot studeno kon
plafonot.)
PJER
(Vleguva oble~en vo zimska vindjakna i zimska kapa na glavata. Ѝ prio|a na Ana,
taa seu{te gleda vo plafonot. Ja fa}a za ramena, ja pregrnuva, ja baknuva vo
vrat.)- Mon {er.
ANA
(Duri sega znae koj vlegol, se stresuva.)- Uf ti li si? Me smrzna, ne me pipaj,
nadvor e sigurno minus sto. Jas se po~udiv kako toa nekoj vleguva bez da zayvoni.
Zo{to ne odi{ so na{iot avtomobil? Ovoj od rabota li e? koga ja odnese @aneta
na stanica? pak li otide so brzawe?
PJER
Aret... (Vadi od vindjaknata kutiv~e za kola~iwa. Ѝ go podava na Ana.)- Por tua.
ANA
(Ja otvara pandelkata od kutiv~eto, kutijata se otvara i se
pojavuva kola~e od marcipan.)- Oh mon amur, mojot omilen fondan. @ tem.
PJER
Man` prvo, imam ne{to mnogu va`no da ti ka`am. ]e ti treba {e}er.
ANA
(Brzo lapa i xvaka i zboruva edvaj dr`ej}i ja ustata zatvorena.)- Uf se obiduvam
da pro~itam niz tvoite o~i {to e toa tolku va`no {to }e mi ka`e{. Mi ka`uva{
deka }e mi soop{ti{ ne{to ubavo. Ama celiot si bled, kako ne{to najstra{no da
}e se slu~i. Sigurno si vakov od studeniloto? Ima{ li ne{to novo za mene, osven
kola~evo? Znae{ samo na {to mislam.
PJER
Ezat1. Mon {eri... (Ja baknuva dolgo v usta Ana, dodeka ѝ e seu{te polna.)- Go
najdoa, `iv e, sega }e go donesat.
1 Franc. ezat - to~no
24 PATETI^NA SONATA
ANA
(Vreska freneti~no, tro{ki i letaat od ustata.)
GAETANA
(Dotr~uva so poslu`avnik so gricki i mali sendvi~i.)- [to e, eve vedna{ doa|am!
Jas sum sosema podgotvena, samo ~ekav da se pomuabetite. (Go ostava
poslu`avnikot na masi~eto vo dnevnata, se str~uva nazad vo kujnata od kade
dobutkuva koli~ka so alkoholni pijaloci, kristalni ~a`i i sad za led ozgora.)
ANA
Kako? kade?
GAETANA
(Na Ana.)- Sakate li da vo go napolnam va{iot kowak so led? Napijte se, }e ve
strese. (Na Pjer.)- Dobivte sloboden den? Zo{to ne ste na rabota?
PJER
(Kon Gaetana niz solzi.)- Mi se javija deka }e go donesat. Go na{le. Ni{to ne mu e,
samo nogata mu se skr{ena.
GAETANA
(Ja zjapnuva ustata za da po~ne da urla, brzo ja zatvora so obete race.)- Koj go
na{ol?
PJER
I bez nekolku zabi ostanal. Padnal pokraj potokot tamu ima strmnina od 4metri.
Zatoa mu gi na{le zabite, ja odral ko`ata. Potoa oblekata ja vle~elo nekoe
`ivotno. Imal amnezija, ne mo`el na ni{to da se seti. nekoi deca go na{le i go
vle~ele, od toa se tie tragi. Go pribrala edna baba od seloto i viknala brza
pomo{, mislele deka e od sosednoto selo, deka e od selsko semejstvo, bidej}i go
donele skoro bez obleka. Viknala brza pomo{ i go gipsirale, ama go evidentirale
na drugata op{tina, bidej}i toj vo buniloto potvrdil deka e od tamu i deka nema
kade da spie. Mislele deka e od onie so ciganite. Babata nemala deca i mnogu se
privrzala, arno ama koga mu zarasnala nogata po~nal da se se}ava na nas. Tie od
socijalnata slu`ba po~nale po~esto da gi posetuvaat bidej}i trebalo da po~ne da
odi na u~ili{te. Im ka`al, go fotografirale i go na{le.
ANA
Tie nikakveci, tolku li ne mo`ele da pretpostavat deka vo blizina ima nekoe
is~eznato dete?
PJER
Ne bidej}i im ka`al deka e od kaj ciganite. Glupo bilo taka {to go pra{ale
bidej}i sigurno mu bilo strav da ne ostane da spie na ulica, a i babata taka mu
sugerirala, zapla{uvaj}i go deka dokolku ne ka`e taka }e ostane da spie na ulica,
a ne kaj nea. Prakti~no go ucenila da izla`e. Padnal na glava i imal totalna
amnezija, ne znael {to zboruva.
25 PATETI^NA SONATA
Vo of dopira zvuk od avtomobil koj pristignuva.
ANA
Kone~no }e go vidam na dnevna svetlina. (Si ja griznuva pesnicata prepla{eno,
dodeka Pjer ja pregrnuva za{titni~ki.)
GAETANA
(Se upatuva kon prozorecot vo hodnikot koj e od leva strana, gleda niz nego.)- Oh
eve go, izleguva od xipot. Kolku e ubav, samo mu gi nema zap~iwata. I zdebelen e,
taa babata po sè izgleda bila dobra gotva~ka.
Zayvonuva yvon~eto na vratata.
ANA
(Se ottrgnuva od pregratkata na Pjer i povtorno zdrveno se zagleduva kon
plafonot.)
GAETANA
Dru{tvo da znaete otvaram. (Ja otvara vratata. Vleguva edno dete, koe ne e
deteto koe go sonuva{e Ana.)- Ejjjj, mi se raduva{ li? od koga ne sme se videle...
(Go pregrnuva deteto, go podignuva, se gu{kaat. Gi vnesuva trojcata socijalni
slu`benici oble~eni vo slu`beni vetrovki nad vindjaknite. Ja zatvora
vratata.)- Poslu`ete se gospoda, dokolku vi treba ne{to, slobodno ka`ete mi.
(Go spu{ta deteto nazemi.)- Odi gu{ni go tatko ti.
DETETO
(Odi kon Pjer, sosema mu se dobli`uva.)
ANA
(Seu{te gleda vo plafonot i izgleda kako da se moli vo sebe. Gi zatvora o~ite.)
PJER
(Se raspla~uva. Go gu{nuva deteto.)- Oh gospod od vi{noto nebo ni te vrati.
Kolku si ubav, kosi~kata ti sveti. Babata redovno te bawala.
DETETO
Ne me bawa{e taa, tuku samiot jas.
PJER
Noxeto ne li te boli, ne krivi{ koga odi{? Odi gu{ni ja majka ti?
DETETO
(Odi do kaj Ana. Zastanuva sosema pred nea.)
ANA
(Duri sega gi otvara o~ite.)
DETETO
(Go stava ra~eto na ramoto od Ana, Ana grubo go ottrgnuva.)
26 PATETI^NA SONATA
ANA
Koja e ovaa muzika?
DETETO
Ne{to mnogu zdodevno, za stare~ki dom... (Po~nuva da se smee.)
ANA
Ova ne e sin mi!
Eden od slu`benicite koi piele alkohol se zagrcnuva.
ANA
Gluvi ste? Ova ne e sin mi!
PJER
Sega si vo apstinencijalna kriza, samo {to prestana da gi pie{ ap~iwata, toa
be{e edno naglo prestanuvawe...
ANA
Kade e majka mi?
GAETANA
(Naleva kowak i stava led vo ~a{ata potoa ѝ ja donesuva na Ana.)- Napijte se i sè
}e dojde na svoe mesto. Va{iot omilen...
ANA
(Ja plesnuva Gaetana po rakata so ~a{ata koja{to odletuva i se kr{i.)- Ma
slu{a{ li ti {to ti ka`uvam - ova ne e sin mi!
GAETANA
Gospo|o ne pravete taka, sega treba da gi sobiram sr~ite i sin vi mo`e da se ise~e.
Ova e sin vi! Sosema jasno se se}avam!
DETETO
(Se raspla~uva.)- Mamo gu{ni me, mi nedostiga{e, kolku sakav da te vidam. (Ja
gu{nuva Ana.)
ANA
Kade e majka mi? viknete ja...
GAETANA
(Poglednuva kon Pjer, a potoa kon socijalnite slu`benici.)- Majka vi utrinava ja
odnese na `elezni~ka stanica Pjer i sega e na pat za doma. Dokolku sakate }e i se
javime po mobilen. Vidov deka na telefonot ima podesuvawe za strim, ako tolku
insistirate }e i pratime poraka so snimka od sin vi. Samo podobro nemojte.
Bidete sigurna deka }e vi go ka`e istoto.
ANA
Donesi go albumot od kujnata, vo fiokata do priborot za jadewe e.
GAETANA
(Se str~uva kon kujnata i od tamu se vra}a so album. Ѝ go podava na Ana.)
27 PATETI^NA SONATA
ANA
(Grubo se ottrgnuva od pregratkata na deteto. Go otvara albumot i go
razgleduva.)- Izvinete ama ova e kompjuterska monta`a. Plus toa se gleda deka
slikite se skoro zalepeni.
PJER
Da gi pu{time rabotnicive da si odat, ti }e se relaksira{ i sè }e se sredi.
ANA
Ni pod razno. (Na socijalnite slu`benici/rabotnici.)- Vratete go ova dete tamu
od kade ste go zele! Tuka o~igledno ne mu e mestoto.
DETETO
(Raspla~eno ja gu{nuva Ana.)- Mamo gu{ni me!
ANA
(Se ottrgnuva grubo od pregratkata na deteto.)- Ne mi se dobli`uvaj! Smrdi{!
Vie Ciganite za malku pari na sè }e se soglasite. (Kon Pjer.)- Kade vide deka e
~ist `iti sè, ne se}a{ deka smrdi kako samiot ad!
PJER
Mislam deka e dosta! (Kon socijalnite slu`benici.)- Mo`e da si odite, samite }e
se sredime.
Slu`benicite stojat stameno kako da se smrznati.
DETETO
(Se privlekuva kon Ana i ja gu{nuva.)- Mamo...
ANA
(Grubo go ottrgnuva i go pluknuva deteto vo lice.)- Da ne si mi rekol u{te
edna{ mamo, ti cigansko izmamni~e!
DETETO
Ne me vre|aj ku~ko! (Ѝ udira boks na Ana po vilica.)
ANA
(Go odbutnuva nazae~ki tolku silno deteto {to toa pa|a nanazad, udira so
glavata od podot i po~nuva silno da pla~e.)
DETETO
(Pcue ne{to na romski.)
ANA
(Gi ga|a slu`benicite so albumot, potoa zema od zemja od ostatokot od
skr{enata ~a{a i so nego gi ga|a.)- ]e ve tu`am! kopiliwa! ]e ve ubijam! Vratete
go sin mi! Kade e sin mi!?
PRVIOT SLU@BENIK
Kako sega pcue na ciganski?
28 PATETI^NA SONATA
GAETANA
Sigurno koga bil so niv nau~il. Inaku ne znae{e. Eve videte deka e navistina sin
ѝ. Jas vi garantiram deka ova ne e fotomonta`a. (Go podignuva albumot od zemja i
im go predo~uva na slu`benicite.)
Slu`benicite somni~avo gledaat.
VTORIOT SLU@BENIK
Ova? Gospo|ata e poznatiot fotomodel?
GAETANA
Da... Da ne ima{ ne{to protiv manekenki?
VTORIOT SLU@BENIK
Ne samo me interesira dali gospo|ata zemala nekoi supstanci, za da izgleda
poubavo na pista? (Strogo kon Ana.)- Dali nekoga{ ste zemale nekakvi drogi?
GAETANA
Ne treba{e toa da ja pra{ate. Gospo|ata duri nikoga{ ne jade meso ili bilo {to
`ivotinsko...
ANA
(Stanuva i se upatuva kon vtoriot slu`benik bavno, no kako da saka da go ubie.)-
Vedna{ po glasot poznav deka ne e sin mi, no setilata mi se umoreni od premnogu
stres denovive. Sakav da vidam, ne samo da slu{nam!
VTORIOT SLU@BENIK
Zna~i priznavate deka nervite vi se popu{teni i deka ne ste so navistina zdrava
svest.
ANA
(Zema {i{e od koli~kata i go skr{uva na polovina i so ostricata mu go
prinesuva na vtoriot slu`benik do vrat. Ovoj ispla{eno se podistavuva
nanazad.)- Najdete go sin mi goveda ili }e ve zakolam! Koj ve pla}a? Zo{to
la`ete?
TRETIOT SLU@BENIK
(Se obiduva da ja oddale~i rakata od vratot na vtoriot slu`benik.)- Poleka
gospo|o nemojte taka, nie ne sme sudii nitu policija. Nie sme socijalna slu`ba -
izvr{iteli. Ne sme nitu doktori, kako medicinski sestri sme. Nemame kapacitet
da razre{ime volku kompleksna situacija. (Kon deteto.)- Majka ti mnogu pati ni
ka`ala deka si ja sakal ovaa melodija, a sega ne znae{ koja e.
DETETO
>>Pateti~na sonata<< od Ludvig van Betoven.
TRETIOT SLU@BENIK
Zo{to taka pravi{?
29 PATETI^NA SONATA
DETETO
Sakav da se po{eguvam. Stalno me gwave{e da ja slu{am za da sum stanel kako
konte. Koe dete bi sakalo da ja slu{a ovaa muzika?
PRVIOT SLU@BENIK
Poka`i gi prednite zap~iwa!
DETETO
(Gi poka`uva prednite zabi so manir kako da progoltal polovina lajm sose kora.
Se gleda deka gore i dolu ima praznini namesto zabi.)
Tretiot i prviot slu`benik se poglednuvaat kobno, potoa istovremeno ja
poglednuvaat prekorno Ana.
DETETO
(So vikawe.)- Uapsete ja, luda e! Me tera{e da ~itam literatura koja i za vozrasni
e prete{ka! ]e dobiev rak na mozok! Site ѝ rekoa da ne me tera da go ~itam toa!
Zatoa begav stalno od doma! Vo zatvor }e ѝ dojde du{ata na mesto!
ANA
(Go dobli`uva se~iloto do liceto na vtoriot slu`benik i pravi mala
posekotina na negoviot obraz.)- Goveda ova ne e sin mi!
Vtoriot slu`benik kriknuva, go fa}a laktot na Ana so rakata od kaj stranata
na Ana so {i{eto. No Ana se zaletuva i zamavnuva kon negoviot biceps.
Vetrovkata e rase~ena. Duri sega svesna {to napravila vo agonija go frla
{i{eto nazemi. Ana vo u`as si ja pokriva ustata so dvete race za da ne krikne.
Vtoriot slu`benik go ra{iruva rase~enoto mesto od bicepsot na vetrovkata,
bliknuva krv. Im dava znak so dvi`ewe na glavata na drugite dva slu`benici,
ovie istr~uvaat niz vratata nadvor. Vtoriot slu`benik ja zgrap~uva Ana i ѝ gi
svitkuva racete nazae~ki.
ANA
(Vika najglasno {to mo`e.)- Pomo{! Pomo{! Go krijat sin mi! Me pravat luda!
]e vidite {to }e vi napravam! ]e gniete po zatvori! ]e vidite koja sum!
Ostanatite dvajca slu`benici se vra}aat so luda~ka ko{ula i nasila ѝ ja
oblekuvaat na Ana. Ana prodol`uva da urla, no i stavaat tampon vo ustata i go
pokrivaat so samolepliva lenta. Gaetana odi vo kujnata i od tamu se vra}a so
{i{e so alkohol i pamuk. Mu go prinesuvanatopeniot so alkohol pamuk na
vtoriot slu`benik na liceto, ovoj ѝ se zablagodaruva so dvi`ewe na glavata.
Potoa nasila ѝ stavaat uspokoitelna injekcija na Ana. Pjer ja gali po glavata i
ja baknuva vo kosta. Ana postojano se trga vo spazmati~ni dvi`ewa. Potoa
30 PATETI^NA SONATA
opiraweto pod vlijanie na injekcijata oslabnuva, dodeka seu{te se gr~i ja
iznesuvaat niz vratata. Site izleguvaat nadvor. Pjer ja zatvora vratata zad
sebe.
Scena 6
Scenata e pak dnevnata soba, no sega e zatemneta se gleda deka e no}. Ima sve}i na
masi~eto kako i na natkasnite/dnevni mebeli vo slu~ajov. Na masi~eto ima
{i{iwa alkohol so kristalni ~a{i za piewe do niv, kako i mali sendvi~i,
par~iwa pica i otvorena bomboniera. Na videobim kako proekcija na zadniot yid,
onoj koj e paralelen so publikata odi proekcijata od recitiraweto na poezija. Toa
e krupen plan na deteto so crni dupki/crni kozmeti~ki le}i kakvi {to se nosat za
no}ta na ve{terkite. Na glavata deteto ja ima adekvatnata ka~ulka za stra{ila
koja se nosi vo vakvi priliki, a pod o~ite ima nacrtano petna vo crna boja kako
o~ite da mu se iste~eni. Ostavam sloboden izbor za koja da bide pesnata koja ja
recitira, najdobro bi bilo ne{to od Bodler.
Koga zavr{uva proekcijata svetloto se zasiluva. Anri sedi na trosedot, Pjer na
foteljata do nego. Koga zavr{uva proekcijata, Pjer aplaudira. So dale~inskoto
ja pu{ta >>Pateti~nata sonata<< vtoriot stav.
PJER
Ajde aplaudiraj mu na sin mi! Ka`i kakov e a!?
ANRI
Eve. (Bezvolno aplaudira.)- Uf ne mo`am da go prepoznaam. [to }e mu e taa maska?
PJER
@ena mi seto toa go suredila. Toa e za da bide podramati~en, kako teatarski
nastap, razbira{? I sekade vo ku}ava stavi ise~oci so negovite nastapi od nego,
duri i na programata za pu{tawe na tu{ ili za otvarawe na {pajzot. Opasna e!
ANRI
Saka{ da ka`e{ pred da ja pu{ti{ mikrobranovata, prvo ti se pu{ta nekoj stih
izrecitiran od sin ti?
PJER
Taka nekako. Ajde da se napieme za nego. (Naleva vo ispraznetata ~a{a za kowak
na Anri. Se ~uknuvaat so ~a{ite i se napivaat.)- Abe zlatni se i dvajcata.
ANRI
Zna~i da ka`am deka `ena ti imala nerven slom i zaradi toa dva dena nema da
mo`e{ da dojde{ na rabota? Da gi prodol`am istra`uvawata taka kako {to mi
ka`a. Klu~ot od laboratorijata e pod maserot za Ärbeten stolb na tvoeto stol~e.
31 PATETI^NA SONATA
PJER
Taka e. (Si naleva na sebe kowak i se obiduva da mu doturi na Anri. Ovoj so raka ja
pokriva ~a{ata. Pjer otpiva pogolema koli~ina.)
ANRI
Nemoj da se zapu{ta{ mon ami2, nemoj ve}e da pie{. Postojano javuvaj mi se, ` sui
ton3. Mislam deka najdobro bi ti bilo pove}e da se odmori{, spoj si gi denovite so
vikendot.
PJER
Da ne ni se nalutat investitorite za tolkavo otsastvo? Edvaj gi nateravme da
prilo`at.
ANRI
Pa imame na{i sekade, imame koj da ne pokriva. Plus toa tie od administracijata
sega postojano gi kritikuvaat zo{to ni{to ne investiraat vo razvoj na naukata, a
toa im e obvrzno. Mislam deka sega e vistinskiot moment da gi zabrzame i
privr{ime istra`uvawata.
PJER
Se nadevam. Ama kako {to gleda{ - ti ka`av u{te na po~etokot - istra`uvawata
od oblasta na prirodnite nauki se mnogu kompleksni. Nikoga{ ne znae{ u{te
kolku vreme }e ti treba. Koga }e naide{ na nekoja karpa ti se ~ini deka zad nea se
krie samo poljana, a toa tamu imalo cela dolina. Taka i so molekulite...
ANRI
Dobro ne mi go zamoruvaj sega stariov mozok, znae{ deka sum ekonomist. Nemam
poim od prirodni nauki. Jas voo~uvam samo promeni vo cifrite, parite i vo
~ovekovata priroda. Kako na ekonomist mi e mnogu va`no da mo`am to~no da ja
procenam ~ovekovata priroda, bidej}i tokmu vo nea se krijat celi nerazjasneti
dolini. A za prirodata voop{to dovolno mi e samo da znam koe godi{no vreme e
sega. Prirodata e prirodna i spontana, dodeka ~ovekovata priroda e nepredvidliva
i impulsivna. Prirodata ne zakriluva, ~ovekovata priroda nè pla{i.
PJER
Iako si ekonomist sepak si se razbiral vo filozofija.
ANRI
Ne, ova e psihologija. Nie ekonomistite morame da se razbirame od ovaa oblast,
osobeno koga sorabotuvame so tolku golemi sumi. Neverojatno e kolku drasti~no
~ovekovata psiha se menuva pod vlijanie na golemi koli~ini na pari. Pri {to od
site `ivi su{testva ~ovekot e edinstvenoto koe mo`e svesno od koristoqubie da
go ubie svoeto potomstvo. Ima slu~ai i kaj `ivotnite, no tie se nesvesni za ova
bidej}i se rakovodeni od mnogu silen nagon.
2 Franc. mon ami - moj prijatel-e 3 Franc. @ sui ton - Jas sum tvoj
32 PATETI^NA SONATA
PJER
Zo{to mi go ka`uva{ ova?
ANRI
Zo{to? Za{to razgovarame, kako {to ti ka`uvam i za sè drugo. Navistina mislam
deka se prepi. Nema da ima{ sila da mi gi poka`e{ novite dostignuvawa.
Navistina si mnogu bled. Mo`ebi bi bilo najdobro sè da izblue{?
PJER
(Re{itelno stanuva, no se zateteravuva. Re{itelno plesnuva so rakata od
naslonot na foteljata.)- Ne sega }e odime!
ANRI
Siguren li si? (Stanuva.)- Toga{ odime imediatalmon4. (Go fa}a Pjer za struk so
obete race.)
PJER
Zo{to taka me dr`i{?
ANRI
Mnogu si ni oslabel, naglo si oslabel. Si se sekiral?
PJER
Ne. Od moda.
Izleguvaat od izlezot od desnata strana. Publikata se spu{ta vertikalno
nadolu so hidraulika vo scenata koja pretstavuva betoniran podrum. Od desnata
strana e eden prostor koj e so perimetar 1.50m i opkru`en so metalni cevki do
tavanot. Zad nego vo dlabo~ina e metalna vrata na razdvojuvawe koja e vrata od
lift. Paralelno so publikata e betoniraniot yid, so polici i karakteristi~ni
elementi/pribor/instrumenti za hemiska i biolo{ka labaratorija, golema
metalna masa, kako i lamarineni polici so niza od neobjasnivi metalni i
plasti~ni predmeti koi li~at na laserski pi{toli od nau~nofantasti~ni
filmovi. Koga liftot se spu{ta scenata e vo kompleten mrak. Koga se otvora
vratata od liftot se palat neonskite svetilki vo laboratorijata.
Metalnata vrata od liftot se otvora, od nea izleguvaat Anri i Pjer.
ANRI
Uau ama e studeno. Minatiot pat koga dojdov tuka ne be{e volku studeno. Zatoa
{to toga{ bevme vo drugo godi{no vreme?
PJER
Ne, za{to toga{ u{te gradevme, seu{te nemavme nikakvi bio materii. Sega e
neophodno da e vaka za da ne{to ne po~ne da trulee.
4 Franc. imediatalmon - vedna{
33 PATETI^NA SONATA
ANRI
Sigurno li `ena ti ne znae seu{te ni{to za ova?
PJER
Sigurno kako smrt...
ANRI
Gledaj taka i da ostane. Koj u{te znae?
PJER
Monterite, se razbira i... ~ista~kata.
ANRI
^ista~kata? kako??
PJER
Pa ne mo`am ve}e sè sam da odr`uvam. Kapnat sum. Plus toa siguren sum deka }e
mol~i. Ja imam so nesreden status od Latinska Amerika i so decata kako nivna
samohrana majka. Istotaka e i krajno prosta, ne veruvam deka bilo {to od seto ova
bi mo`ela da razbere.
ANRI
Ama sigurno li `ena ti ni{to ne doznala od sevo ova? Znae{ kade e sega, da ne
istrese ne{to?
PJER
Ne mo`e da istrese, samo normalno znae deka ima nekakva moja rabotilnica vo
na{iot podrum, ama ne mo`e da pretpostavi deka e toa ne{to nadvor od zakonot...
ANRI
Se dogovorivme za vokacijata. Ova e ne{to kontroverzno, a ne nadvor od zakonot.
(Stiska na kop~eto od liftot, zvu~niot signal signalizira deka liftot e
tuka, ama vratata ne se otvora.)- Ajde gore }e mi objasni{, se smrznav.
PJER
(Mu go poka`uva elektronskiot klu~ koj si go pika vo xebot.)- Ne mo`e{ da
izleze{ dur jas ne ti otvoram. Samo jas imam elektronski klu~. Ima i mehanizam
za samouni{tuvawe kako {to znae{ koj mo`e da se programira kako tempirana
bomba za vo slu~aj na racija. Zna~i prvo }e sè strpi{ sè da ti objasnam i poka`am, a
ne potoa samo da me somni~i{ - kako i {to.
ANRI
Ti be nekogo i }e ubie{ tuka?
PJER
Od kade znae{ deka ve}e i nemam ubieno? (Se smee vampirski.)
ANRI
(Zema eden predmet od policata koj li~i na gigantski {ilec.)- [to e ova?
^ista~ za rektum?
PJER
Trgni se na strana.
34 PATETI^NA SONATA
Anri se trgnuva. Pjer go zema {ilecot, pritisnuva nekakvo kop~e na nego, se
slu{a nekakvo zuewe. Vertikalno go postavuva na masata i od ivicata kon
navnatre pravi dvi`ewe od 5sm. Potoa zema od policata tefter. Kine list
hartija i go vovira na pominatoto so {ilecot mesto, listot hartija ostanuva
da stoi vertikalno.
ANRI
(Aplaudira.)- Uau. Priznavam impresioniran sum. Zna~i ova e ~ista~narektumi-
seka~namasi?
PJER
Ve molam kolega, ova se vika laserskiseka~.
ANRI
(Se trie po rakavite i se trese od stud.)- Ima{ li mo`ebi
laserskizagrejuva~nabankarskislu`beniksozapek?
PJER
Ve molam kolega, kakvi vi se tie izrazi? Vie ste
diplomiranvisokoobrazuvanekonomist! Za greewe nemam ni{to, no eve imam
ne{to za proteruvawe. (Zema od policata edna mizura so te~nost vo {afran
boja.)
Anri ja zema mizurata v raka i qubopitno ja razgleduva. Pjer povtorno go zema
{ilecot i stisnuva nekavo kop~e na negovata dr{ka, o~igledno drugo od ona
prethodnoto. Izletuvaat od obete strani na {ilecot dve se~iva so golemina i
forma na sredna kama.
ANRI
Uau, nemoj da misli{ deka mislam deka ti e mnogu golem, ama ti go gledam... no`ot.
Ako nema{ ni{to protiv samo dr`i go toa podaleku od mene! Navistina ubavo {to
ova si go usovr{il, no za {to bi mo`elo ova da se upotrebi?
PJER
Za zabava se razbira! (@onglira so {ilecot i nesakaj}i se secnuva na prstot. Go
ostava {ilecot na masata i si go cica prese~eniot prst.)
ANRI
Ne me gledaj taka - jas sum Francuz , no ne sum sado-mazo.
PJER
Vo smislol {to so ovoj alat sekoja rabota se pretvora vo zabava. Kako na primer
mesarskata. Zamisli kolku lesno }e im bide na mesarite da nase~kaat cel vol so
ova, za razlika od porano.
ANRI
Do nekakvi olesnuvawa so {ilecov bi mo`ele da se setat da dojdat i vojnicite.
35 PATETI^NA SONATA
PJER
E toa ne. Ako se setat oni se setile, ne nie nau~nicite. Nie nau~nicite sme
miroqubivi.
ANRI
Jas velam mnogumina vedna{ }e se setat da go iskoristat ova za ne{to opasno.
PJER
Zavisi kakva e civilizacijata vo koja pronajdokot se nao|a. Na primer barutot bil
pronajden vo Kina i so vekovi nikoj ne se setil deka bi mo`el da se koristi kako
oru`je, tuku site go koristele za zabava, za petardi. Nie Francuzite sme
miroqubivi.
ANRI
Zavisi koi od nas se razbira! Dobro! (Predo~uvaj}i ja mizurata so rakata...)-
Po~ituvan kolega }e ni objasnite li za kakov pronajdok stanuva zbor?
PJER
Ova e te~nost za podvodno di{ewe.
ANRI
Dobro toa i jas znam ne{to za ova. @ivotot poteknuva od voda, sme izlegle od nea,
zatoa 70% od na{eto telo e voda. Vo stomakot od na{ite majki di{eme vo te~nosta
od matkata.
PJER
Anri ova e mojot najgolem pronajdok. I porano bea praveni eksperimenti, no
neuspe{no. Samo operativno mo`e{e ~ovekovite drobovi da di{at, iako ja imaa
sintetizirano istata materija kako i jas. Problemot e vo toa {to otkako bebeto
}e ja isfrli te~nosta od svoite beli drobovi, tie zarasnuvaat so edna cipa koja e
sosema srasnata. Isto kako i so prstot, dokolku ti go otse~at i vedna{ pri{ijat
toga{ }e ti ostane, dokolku pak se pri{ie podocna toga{ organizmot go tretira i
otfrla kako stransko telo. Zatoa potoa nov prst mo`e da se pri{ie samo so
celosna operacija. Jas dodadov specijalni aditivi koi ja razgraduvaat ovaa cipa za
dve minuti, taka {to ~ovekot potopen vo nea }e ja ispluka vedna{. Koga }e isleze
na suvo dva dena te{ko di{e, a potoa ovaa cipa se regenerira.
ANRI
Ooooo dobro, dobro Pjer, dobra rabota si napravil. Samo ne razbiram zo{to ova
mi go dade za proteruvawe?
PJER
Go zabele`av toj efekt na sebe koga se napiv od te~nosta.
ANRI
Saka{ da ka`e{ koga se pie, a ne vdi{uva toga{ dejstvuva kako diuretik?
PJER
Tokmu taka... Ovaa te~nost izobiluva so vitamin E. Toa e edinstveniot vitamin koj
mo`e da gi zameni site drugi. 90% od vodniot `iv svet ne mo`e da postigne
36 PATETI^NA SONATA
fotosinteza, barem ne onakva kakva ja imame na zemjata. Zatoa sè ona {to ja ima
ovaa boja naj~esto izobiluva so vitamin E, kako algite na primer ili mnogu ribi,
ili te~nosta od matkata-bidej}i tamu nema dovolno svetlina koja e neophodna za
fotosinteza. I taa e vo ovaa boja.
ANRI
Dobro, dobro-ti veruvam... Se razbira }e ti veruvam do kraj koga }e go vidam ova
kako funkcionira. Samo sakav da ti ka`am deka si lud, koga si mo`el da ja proba{
te~nosta na sebe. Si mo`el da se otrue{ sebe ili nekoj drug. Se nadevam deka ne si
kako onoj lud nau~nik koj eksperimentiral na svoite deca, kako se vika{e- Luj
Paster?
PJER
(Pani~no.)- Toa se izmislici, ozboruvawa. Mu zaviduvale na Paster, za{to gledaj
kakvi pronajdoci ni ostavil. Ni ja zadol`il celata civilizacija!
ANRI
Dobro Pjer ti veruvam. Samo da znae{ deka e vistina deka mnogu od nau~nicite se
bolni fanatici. Bi napravile bukvalno sè za da dojdat do svojot pronajdok. Ova ti
go ka`uvam za da vnimava{ so kakvi kolegi sorabotuva{, iako mo`ebi nema{e
potreba ova da ti go ka`am. Tvojata rabota kako {to gledam e mnogu osamena, da ne
re~am zatvorska. Ti mi objasni deka e toa za da ne ti go ukradat istra`uvaweto,
{to e za voqa na vistinata fakt. Biznisot na kradewe intelektualna sopstvenost
vo momentov cveta. Dobro, dobro... Jas sum siguren deka samo na osnova na ova {to
sega go vidov tebe }e ti bide odobren grantot. Taka {to mo`e{ da se po~esti{ (no
ne so alkohol!). I da }e mo`e{ da si dozvoli{ da si go zadr`i{ ku}i~evo vo koe si
so tvojata preubava...
PJER
Ne stanuva zbor za toa deka sakam da `iveam vo ovoj luksuzen ambient, tuku da im
ka`e{ deka na drugo mesto ne bi mo`el da prodol`am so moite eksperimenti, koi
za `al se{te se smetaat za kontroverzni.
ANRI
I ilegalni... Da vnimavaj na toa. Envajormentalistite, mentalistite,
za{titnicite na pravata na `ivotnite se sega mnogu jaki. Tuka li gi prave{e
eksperimentite?
PJER
Da, onde vo onoj }o{ot zad re{etkite. Sobirav `ivotni od okolinata, koga nikoj
ne me gleda, gi stavam zad re{etkata, potoa ja aktiviram podlogata i `ivotnoto
pa|a vo te~nosta. Drugo }e be{e da imam primati?
ANRI
[to im fali na stavorcite?
PJER
Glodarite kako na primer stavorcite se na{ite dale~ni predci. Kako {to gleda{
37 PATETI^NA SONATA
~esto se ispravaat na zadnite noze i gi koristat racete kako nas. Pred toa spored
nekoi sme bile ~lenkonogi (rakovi, krle`i...) spored nekoi mekoteli. Taka {to
korisni se eksperimentite so `ivotni, no najkorisni se so na{ite najbliski
predci. Zatoa site eksperimenti vo polza na lu|eto se pravat na glodari ili
majmuni, a ne na ku~iwa na primer. Na primer ververicata e vsu{nost eden majmun.
ANRI
Oh navistina, kolku genijalno, nikoga{ ne sum razmisluval vaka. Da opa{ot na
ververicata e identi~en so onoj na majmunot-lemur.
PJER
Da, a praseto e glodar koj razvil kopita. Zatoa mnogu religii ne prepora~uvaat
svinsko meso, bidej}i zabele`ale deka ima sli~en vkus so na{eto.
ANRI
Misli{ so ~ove~koto?! Skandal! Koj zabele`al? (Pocrvenuva.)
PJER
Na{ite predci, vo nekoi jazici kako na primer vo Makedonskiot seu{te nema
razli~en zbor za ~ove~ko i meso od `ivotno. Vsu{nost i vo skore{nite vojni na
tlo na Evropa znaeme deka se ima jadeno ~ove~ko meso. Do neodamna vrskata izme|u
glodarite i primatite se smeta{e za neverojatna, iako eden nau~nik odamna ja
ima{e otkrieno- Indoneziskata Vazirovka ili U{uaija. Taa e kako stavorec, no
so majmunski race i u{i. Sega ve}e so sigurnost mo`eme ova da go potvrdime
bidej}i ova ni e doka`ano so genetskata analiza koja e dostapna ve}e nekolku
godini.
ANRI
(Seu{te e neprijatno zacrvenet vo liceto.)- Slu{aj me sega dobro garson, tuka
bilo kakvi eksperimenti so lu|e se zabraneti. Nie zatoa {to sme i so humanite ti
dozvolivme da pravi{ nekoi ne taka prifatlivi eksperimenti. No samo so
`ivotni! Kler? Nemoj da doznaeme deka si pravel tuka ne{to nehumano, toga{ }e
si ima{ rabota so nas.
PJER
Nikoga{ ne bi vi zgre{il bidej}i otsekoga{ sum bil i }e ostanam so vas. To~no
taa va{a humanost i me stimulira svoite pronajdoci da gi prilagoduvam kon
va{ata doktrina.
ANRI
Nemame doktrina! Kler? Demokrati sme, civilizirani sme, humani sme. Zna~i i
vie ste znaele za na{iot pakt, u{te od studentskite denovi. I {to ste sega so nas -
lup ili volp?
PJER
Volk?
ANRI
(Neo~ekuvano eufori~no, presre}no se zasmejuva.)- Taka! Pravilno znae{! Ne gi
38 PATETI^NA SONATA
sakame mnogu lisicite, tie ni se prevrtlivi. Nie sme so ma`estveno i sigurno!
Nosi me odovde, sledniot pat }e dojdam so termafor na moive zape~eni creva.
(Poglednuva kon mizurata koja e na masata.)- Ova }e si go pie{ ti, arno ne si se
otrul. Ne sum eden od tvoite primati. (Se zasmejuva, se ~e{a pod mi{ka so racete i
gropka kako {impanzo.)
PJER
(Za sebe.)- Smej se, ama da vidi{ {to }e napravam so svojot pronajdok. (Go stava
elektronskiot klu~ vo ~ita~ot do lifotot, no namesto da se otvori vratata,
se isklu~uva svetloto.)
Na yidot se pojavuva proekcija od krupen plan na sin mu, oble~en i na{minakan za
no}ta na ve{terkite isto kako i vo prethodnata proekcija, koj gi recitira
pasusite od Sodoma i Gomora, koga Gospod gi uni{tuval. Vo of se slu{a
rakopleskaweto i vikaweto >>bravo<< od Ana. Ozgora na proekcijata ima edna
crvena lenta koja odbrojuva so titkawe i se smaluva.
ANRI
Merd? [to e sega ova? Od ovaa ma{ina mi popu{tija nervite.
PJER
Po |avolite go vklu~iv samouni{tuvaweto nesakae~ki!
ANRI
Pobrzajte, ne sakam da me donesat na `ena mi vo forma na pe~eno meso! Dali vi
ka`av deka taa ne jade ~ove~ko meso?
PJER
(Se spletkuva ne{to so elekromagnetniot klu~ piknuvaj}i go vo dup~eto do
liftot. Pcue.)- Gospodi pomagaj! (Titkaweto sopira, iz~eznuva proekcijata na
yidot, svetloto stanuva normalno kako i pred toa.)- Uf dobro e! Sum go klal
klu~ot vo gornoto namesto dolnoto dup~e po gre{ka. Izvini za ovaa glupava
proekcija, kako {to ti ka`av `ena mi go naprogramirala sin ni vo sè!
ANRI
(Vadi maram~e i si ja bri{e olesnuva~ki studenata pot od ~eloto.)- ]e ѝ re~am
na `ena mi da mi napolni topla kada so mirizliva sol. (Go pregrnuva Pjer
olesnuva~ki okolu ramoto.)- E mon ami te{ko bilo da se doprinesuva za
civilizacijata. Toa e tolku neblagodarno. Ve prekolnuvam pu{tete me da izlezam
odovde, me lazat mornici.
PJER
(Sosema bled vo liceto...)- ]e ve pu{tam ako me baknete!
ANRI
Zo{to taka ne mi ka`a u{te vedna{ mon ami. Jas tokmu za toa me~taam cela ve~er.
(Se navednuva kon Pjer za da go bakne v usta, no Pjer se izmestuva i ovoj go baknuva
39 PATETI^NA SONATA
po ~eloto.)- Mnogu smrdi{... mirisa{ na alkohol, dodu{a skap. Ti sovetuvam da se
napie{ od {afranot za da si gi pro~isti{ crevata. Otkako }e zaminam se razbira,
ne sega.
PJER
(Go pridvi`uva elektromagnetniot klu~, vratata od liftot se otvara.)
Pjer i Anri vleguvaat vo lifotot, svetloto na scenata sosema zgasnuva,
ostanuva samo ona svetlo koe doa|a od liftot. Metalnata vrata na lizgawe se
zatvora. Sega scenata e sosema temna.
Scena 7
Scenata e sosema temna.
Se slu{a glasot na Ana kako mumla, vsu{nost pridu{eno kriknuva, u{islu{no
seu{te go ima tamponot vo ustata. Zvu~i kako da go xvaka. Potoa kako da go
isplukala. Po~nuva da se slu{a celiot nejzin glas.
ANA
Kade si? Ubav na mama. Znam deka si tuka vo blizinata. Te ~uvstvuvam. Izdr`i
u{te malku, mama }e dojde da te spasi!
Svetloto se pali, Ana e so prekinuva~ot do vratata na liftot v usta. Luda~kata
ko{ula e na nea. Na sredinata na scenata se gleda izxvakaniot tampon so
prexvakanata samolepliva lenta do nego. Scenata e istata kako od pred toa, samo sè
e sosema prazno. Nema nitu eden od predmetite na policite, tie se sosema prazni.
Samo golemata rabotna masa e prekriena so prekrivka od debelo, crveno kadife
koe sosema ѝ gi zatskriva nogarkite bidej}i e dolgo do zemja.
Ana podgrbaveno odej}i vo luda~kata ko{ula, se dobli`uva do ivicata na edna
polica. Svrtena so grb kon ivicata se obiduva da ja skine luda~kata ko{ula
triej}i ja od ivicata konvulzivno se pobrzo i pobrzo.
ANA
Pukni bedna krpo!
Premaleno, o~ajno pa|a bidej}i ne uspeala. Pla~e beznade`no.
GLASOT NA PRVOTO LICE
[{{{... Ne vikaj! ]e si go odere{ grloto! Ako ostane{ bez glas nema da mo`e
40 PATETI^NA SONATA
nikoj da te slu{ne! Da dojde da ti pomogne! [{{{{{... Samo tivko... Nie sme so
tebe... Smiri se... Nie }e te izvle~eme... Ni zna~i da se spasi{, bidej}i i nie
nastradavme kako...
ANA
Koi ste vie? Kade ste?
GLASOT NA PRVOTO LICE
Okolu tebe sme... Nie sme tie {to sakaat da ti pomognat... Nie sme dobrite
duhovi... Nie sme tvoite male~ki prijatel~iwa od gradinata... Ti si na{eto
male~ko devoj~e...
ANA
Ne glea{ deka sum `ena?
GLASOT NA PRVOTO LICE
Da si, ama za nas si devoj~e... Mnogu si ni mila... Slu{aj vnimatelno {to }e ti
ka`am... Stani vnimatelno, bez nervoza, bez {ok, sosema smireno, ispravi se kolku
mo`e{... Namesti se taka {to krajot na ko{ulata da ti bide ozdola na agolot na
vtorata polica - broeno ozdola. Na taa polica lamarinata na toa mesto ne e
izramneta. ]e mo`e{ da ja ise~e{ ko{ulata na toa mesto.
Ana se pribira i nedoverlivo se namestuva tamu kade {to ѝ ka`a liceto. Se
trie.
ANA
Au stvarno! Ama dali e dovolno ostro za da gi prese~e krpive. ]e te ubijam ako me
mafta{! (Se pobrzo i iznemo{teno se trie od agolot na policata. Kriknuva od
bolka.)- Aaaa si gi presekov racete! (Pa|a iznemo{teno nazemi, ko{ulata se
odmotuva od nea. Ana se rasplakuva. Racete ѝ se krvjosani.)
GLASOT NA PRVOTO LICE
Dosta ne le`i nazemi, }e te udri damla, ne si svesna kolku e studeno, a ti le`i{ na
betonot. Stani i razmrdaj se. Ne go ~uvstvuva{ studot, taka toj }e te sovlada. Trij
se, ve`baj. Gore dolu, en dva, ras dva tri ~etiri...
Ana po~nuva da ve`ba, da cupka vo mesto, se trie, kleknuva i gi pravi site onie
ve`bi za zagrevawe. Nesakaj}i udira so zadnikot vo yidot. Se aktivira muzikata
>>Pateti~nata sonata<< tretiot stav.
ANA
Da vidam {to e ova ili u{te da ve`bam? Se zagreav li? Se opraiv li?
GLASOT NA PRVOTO LICE
Ne si opraena {tom mo`e{ mene da me ~ue{. Jas sum tvojata halucinacija. Zapomni
li? Ima{ mnogu povi{ena temperatura. Si go slu{a{ li brm~eweto vo u{ite?
41 PATETI^NA SONATA
Ana potvrduva so vertikalno dvi`ewe na glavata.
GLASOT NA PRVOTO LICE
Jas sum materijalizacija na tvojot nagon za pre`ivuvawe. Mora{ da mi veruva{.
Jas ti mislam dobro. Toa zad tebe e prekinuva~ot, so nego mo`e{ da izleze{
odovde, iako da znae{ deka ti si doma. Doma ne ti e doma. Tie okolu tebe ne ti se
prijateli. Treba da gi mrazi{. Treba da saka{ da gi ubie{. Zapomni li? Te dr`at
vo zalo`ni{tvo. Svetot okolu tebe e la`en svet.
Ana se svrtuva i posegnuva po mestoto kade dopre so zadnikot baraj}i go
spomnatiot prekinuva~. No rakata i propa|a vo siviloto na yidot.
Scenografski betonskite yidovi se od onie rastegnati tkaenini - paneli koi se
sosema elasti~ni i koi koga }e se osvetlat frontalno izgledaat kako cvrsti
yidovi.
GLASOT NA PRVOTO LICE
Ne sega Ana. Potoa }e go bara{ prekinuva~ot. Neli ti rekov deka seu{te ne si
opraena. Gleda{ deka seu{te halucinira{?
ANA
A kako toga{ na tebe da ti veruvam koga i ti si halucinacija?
GLASOT NA PRVOTO LICE
Zatoa {to ne sum samo eden. Nè ima pove}e. Ima koj da potvrdi za mene.
GLASOT NA VTOROTO LICE
(Dopira od pod masata.)- Eve i jas sum tuka za tebe. Ti treba li u{te edno
prijatel~e?
ANA
Zavisi kakvo? (Se vovira so glavata pod prekrivkata. Potoa brzo se isprava.)-
Tuka nema nikoj!
GLASOT NA VTOROTO LICE
(Dopira od zad yidot.)- Se premestiv!
Ana go bara so pogled niz prostorijata. Na krajnata leva strana yidot se
deformira i od nego reqefno izvira (deformiraj}i ja sivata elasti~na materija
od yidot) edna raka. Ana se upatuva kon rakata. Se rakuva so nea. Rakata ja
povlekuva kon yidot. Odnenade` Ana po~nuva da se opira. No rakata ne ja pu{ta.
Ana pani~no po~nuva da vreska. Vleguva so celata glava do polovinata i izgleda
kako yidot da saka da ja progolta. Potoa se slu{a vreskawe na ma{ki glas.
42 PATETI^NA SONATA
GLASOT NA TRETOTO LICE
Me grizna za nos. Mameto tvoe.
ANA
Jas sum ti opasna `enska da znae{. Neli mi re~e deka mi misli{ dobro?
GLASOT NA TRETOTO LICE
Nemoj da im veruva{ na site. Ne site ti mislat dobro. Jas ne ti rekov deka ti
mislam dobro. Jas sum tretoto lice. Ni toj pred mene ne ti ka`a deka ti misli
dobro, a toj e vtoroto lice. Prvoto lice ti go ka`a toa.
ANA
(Se rasplakuva.)- Mi treba prvoto lice! Kade e toj {to mi misli dobro? Kade e
vtoroto lice so nego treba{e da se slu{nam? Zo{to upadna ti?
GLASOT NA TRETOTO LICE
Za{to mi se svi|a{! Go iskoristiv tvoeto nevnimanie i upadnav!
ANA
Nema da se povtori, sega sum so site ~etiri na {trek! Ako ti se svi|am }e me
pu{ti{ da izlezam.
GLASOT NA TRETOTO LICE
[to ima da te pu{tam jas? Snajdi se samata, ti si snaodliva `enska. Vsu{nost }e
te pu{tam ako dobijam ne{to za vozvrat.
ANA
(Koja e svrtena so grb kon yidot...)- A toa e?
GLASOT NA TRETOTO LICE
Bakne`.
ANA
Ajde! Ili si od onie koi samo zboruvaat, a koga treba ne{to da napravat se `ivi
kukavici.
Na mestoto na yidot kade pred malku se pojavi rakata sega reqefno se pojavuva
lice na sredove~en ma`, so napr~ena usta za baknuvawe i zatvoreni vo ekstaza
o~i. Ana se svrtuva nazae~ki kon nego, doa|a do nego, go fa}a so obete race liceto
za obrazite, go baknuva v usta dolgo. Liceto ispu{ta sladostrasen zvuk
>>mmmmmm.<< Dodeka liceto go ispu{ta ovoj zvuk, pokrivkata od masata se
erektira 1.50m prugore, no seu{te sè e pokrieno do dolu so pokrivkata. Taka {to
izgleda kako sega na scenata da ima eden golem crven konus, elka. Liceto go
snemuva od yidot. Ana bara bilo kogo so pogled niz prostorijata.
GLASOT NA TRETOTO LICE
Pogledni pod elkata. Ima{ podaroci.
Ana ja podignuva prekrivkata. Od tamu izleguva eden oxa~ar.
43 PATETI^NA SONATA
OXA^AROT
(So glasot na prvoto lice.)- Eve sme.
Od pod pokrivkata izleguvaat edno stra{ilo (koe zboruva so glasot na
vtoroto lice) i eden lamarinen ricar (koj zboruva so glasot na tretoto lice).
STRA[ILOTO
Na kogo ti li~ime nie?
RICAROT
Mo`e{ li da se seti{?
ANA
Na... Na... (Se ma~i da se seti.)
OXA^AROT
Ajde brzo misli, u{te malku }e se osvesti{ i }e nè nema{!
ANA
Na li~nosti od slikovnici, {to sum gi gledala koga sum bila devoj~e. Na
animirani filmovi.
OXA^AROT
Taka e. U{te si ni devoj~e, seu{te te imame. U{te sme so tebe, taka da im ka`e{.
Na >>Meri Popins!?<<
STRA[ILOTO I RICAROT
Ili na >>Vol{ebnikot od Oz!?<<
TROJCATA ISTOVREMENO, BEZ ANA
Ili na >>Meri Popins<< i >>Vol{ebnikot od Oz<< istovremeno!?
ANA
(So voodu{evuvawe...)- Daaaaa!
Neonskoto osvetluvawe treperi. Se praznat iskri od elektri~nite kabli
prikovani za yidovite, kako da ima kratok spoj. ^as snemuva potpolno svetlina,
~as se pojavuva. Ana vreska ispla{eno.
OXA^AROT
Brzo skrij se tuka so nas! Doa|a lo{iot duh od Jugot na Evropa, ne smee tuka da te
vidi. Zastani na masata i nie }e te pu{time.
Ana zaedno so ostanatite trojca se krie pod pokrivkata. Elektri~nite
praznewa i pukawa kulminiraat. Vo eden moment >> elkata<< se otpu{ta, pa|a
nadolu, vrvot i otpa|a, a tamu se pojavuva glavata na Ana. Sega svetloto e
stabilizirano kako i pred praznewata. Bidej}i crvenata prekrivka e od
44 PATETI^NA SONATA
rastegliv materjal, Ana gi vadi racete nadvor, taka sega izgleda kako na sebe da
ima srednovekoven fustan. Bidej}i e mnogu dolg koga odi Ana odnapred go diga, a
odzadi ѝ se vle~e dolga opa{ka. Ana se simnuva od masata. Od desnata strana na
yidot, tamu kade nema polici, reqefno se pojavuvaat licata na oxa~arot,
stra{iloto i ricarot. Klepkite im se zatvoreni, izgledaat hibernirano ili
kako da spijat. Koga }e dojde slednava replika tie ne gi otvoraat usnite.
GLASOVITE NA OXA^AROT, STRA[ILOTO I RICAROT
ISTOVREMENO, SE POJAVUVAAT VO OF SO FON KAKO DA SE
SNIMENI NA RAZGLAS
Ti mo`e da izleze{ draga Ana.
Metalnata vrata od liftot se otvoruva. Ana vleguva vo liftot. Svetlinata
vo prostorijata sosema ja snemuva, ostanuva samo svetlinata koja doa|a od
liftot. Vratata od liftot se zatvora, sega scenata e vo potpolna temnina.
Scena 8
Publikata se kreva prugore vo dnevnata soba. Te{kiot mebel e trgnat nastrana.
Ima 6+1 stol~iwa naredeni kru`no za sesijata koja vo moentov se odviva. Ima
3`enski (od koi ednata e Ana) i 3 ma{ki pacienti. Vo }o{ot sveti so elektri~ni
svetilki nakitenata elka.
Site pacienti, no ne i instruktorkata imaat na liceto plasti~ni,
novogodi{ni maski igra~ki (ve{ter, xuxe, pul~inela itn). Vo momentov se
nazemi i pravat ve`ba za opu{tawe. Trojca kle~at na kolena, trojca se legnati
na grb i im gi dr`at glavite. Ana e vo par so druga `ena, koja nosi crn angorski
xemper (koj pu{ta vlakna celo vreme), a dolu trenerki; Ana e vo bela trenerka i
celo vreme gi trga vlaknata od xemperot od sebe. Instruktorkata stoi.
Ostanatite istotaka se oble~eni vo lesna obleka so koja mo`e da se ve`ba.
ANA
(Se zaka{luva i ja vadi maskata.)- @e{ko mi e.
IVON
(Koja e partnerkata na Ana istotaka ja vadi maskata.)- I jas istotaka ne mo`am
pove}e so ova.
INSTRUKTORKATA
(Plesnuva so racete.)- Site stanati! Sega ve`bata za doverba, so pa|awe.
45 PATETI^NA SONATA
Vo parovi se vrtat edniot na drugiot kon racete so grb; edniot od niv
slobodno pa|a, drugiot go zadr`uva da ne padne. Potoa ja povtoruvaat istata
ve`ba ama so razmeneti pozicii. Veguva Gaetana niz hodnikot od kujnata
butkaj}i koli~ka so gricki i mali sendvi~i pred sebe, kako i alkoholni i
bezalkoholni pijaloci i pribor za jadewe i piewe.
INSTRUKTORKATA
(So {epot kon Gaetana.)- Donesovte i vegetarjansko neli? Tuka pove}eto ne
jademe meso.
GAETANA
(So {epot.)- Se razbira. (Zastanuva do koli~kata i qubopitno ja gleda
grupata.)
INSTRUKTORKATA
Sega so slepo vodewe. Sega najmnogu zaradi studentiloto ovaa najmnogu }e ve
opu{ti.
Pri ovaa ve`ba nekoi si gi vrzuvaat o~ite vadej}i temni lenti od xebovite,
nekoi samo mi`at. Ve`bata se sostoi od toa {to odat vo krug vo parovi eden
zad drug site vo ista nasoka. Toj odnapred gleda, a onoj zad nego go dr`i onoj pred
sebe za ramena i e so zatvoreni o~i. Vo momentov Ana e so otvoreni o~i.
PJER
(Vleguva vnimatelno niz hodnikot od kujnata, vo salonski vle~ki, bez da pravi
bilo kakva vreva. Zastanuva do Gaetana i i toj qubopitno ja gleda grupata.
Instruktorkata mu e svrtena so grb.)
Vo eden moment pogledite na Ana i Pjer se sretnuvaat. Ana ohrabruva~ki mu se
nasmevnuva na Pjer i mu namignuva. I toj istotaka so nasmevka na liceto ѝ
namignuva, no koga gleda deka taa mu se svrtela so grb, nenadejno se voozbiluva i
prosolzuva.
INSTRUKTORKATA
(Obra}aj}i ѝ se niz {epot, sugestivno na grupata so bavno zboruvawe i dolgi
pauzi me|u zborovite.)- Sega site ste... malku pove}e napnati... od voobi~aeno...
{to e i normalno... za ovoj del od godinata... Vo dlaboka zima sme... No ajde da ne
mislime na ovoj fakt... Kako i na sè drugo {to bi mo`elo da ne voznemiri... vo ovie
~asovi koga sme na zaslu`eniot odmor... Nikoga{ ne smee... ne smee da mislime deka
ne{to ne sme zaslu`ile... Na{ata napnatost sekoga{ ima psihosomatska osnova...
Zatoa e i mnogu bitno da vnimavame na teloto... Teloto sega ni studenuva od
zimava... A psihata- du{ata od sè ona {to sega ni se slu~uva... i vo izminatiot
46 PATETI^NA SONATA
period... Mnogu e va`no da umeeme da gi potisneme tie tenzii od na{eto telo... I
najmalata rabota mo`e mnogu da ne voznemiri dokolku ne umeeme da ja potisneme
taa tenzija... Kako na primer nequbezna prodava~ka vo supermarketot... Ili
najobi~na vest vo televiziskiot dnevnik... Duri i mene koja sum od ovaa profesija
toa mo`e da mi se slu~i... Na primer denes se potresov... Ne znam dali gledavte za
smrtniot slu~aj vo na{ata najgolema blizina... Ekonomist, najverojatno ubien... Vo
lokalnoto zelenilo...
Ana go poglednuva vko~aneto Pjer, a toj nea bledo i ispla{eno. Instruktorkata
bidej}i mu e svrtena so grb na Pjer ni{to ne zabele`uva. Pjer so nervozni
dvi`ewa si naleva kowak. Gaetana pani~no go poglednuva Pjer. Instruktorkata
sepak zabele`uva ne{to i se vrti nazae~ki i poglednuva kon Pjer. Pjer pani~no
izleguva niz hodnikot. Gaetana ispla{eno pali cigara.
INSTRUKTORKATA
(So {epotewe, no mnogu strogo kon Gaetana.)- Ne tuka. Pove}eto sme nepu{a~i!
Gaetana zabrzano i zasrameno izleguva.
INSTRUKTORKATA
Sekoj e predisponiran za voznemiruvawe... Zatoa sekoj treba da umee istoto da go
kanalizira... Kako i posledniov slu~aj {to vi go spomnav... [okot se slu~uva koga
ne{to }e go naru{i na{iot koncept za op{ta kultura... Ne ni se veruvalo deka vo
na{a blizina mo`e da se slu~i takvo ubistvo... Sakame da veruvame deka sme vo
sigurna naselba... Toa e civilizaciski {ok... Imame civilizacija... Lu|eto ne se
isto kako i `ivotnite... Lu|eto imaat civilizacija, za razlika od `ivotnite koi
imaat nagon... Civilizacijata, sigurnosta, ~ovekoviot dom, potoa lu|eto koi gi
sakame, semejstvoto e normalno da ni se va`ni... (Odedna{ glasno i re{itelno;
plesnuva so racete.)- Sega krajna so istegnuvawe, so bo~no istegnuvawe.
Site ja pravat ve`bata za bo~no istegnuvawe, nekoi vedna{ sednuvaat, nekoi
bo~no se istegnuvaat sede~ki.
INSTRUKTORKATA
Zemete si ne{to za kÄsnuewe dokolku sakate.
Ana gi mesti stol~iwata vo kruk~e. Dvajca ma`i odat do koli~kata, edniot od
niv polni dve ~inii, edniot samo edna. Instruktorkata sednuva malku
oddale~ena od drugite. Ivon i Ana sednuvaat edna do druga. Ivon sosema ja vadi
plasti~nata maska (koja sè dosega i bila na tilot kako sombrero, a lastikot-
47 PATETI^NA SONATA
dr`a~ na vratot odnapred) i se ladi so nea kako so ladalo. Ostanatite
istotaka sednuvaat. Dvajcata ma`i so ~iniite sednuvaat do niv. Onoj so dvete
ѝ ja podava ednata ~inija na Ivon.
IVON
Blagodaram Rodrigo. Sekoga{ si miwon5. Mojata omilena torta so avokado.
RODRIGO
(Koga }e po~ne da zboruva znaeme deka e glasot na oxa~arot.)- Jas taka - sè za
yvezdata na grupata - Ivon!
Ana pani~no go zavlekuva rakavot od xemperot na Ivon i vresnuva. Ivon se
obiduva da i go ottgne od racete na Ana.
RODRIGO
(Ja stava maskata na glava, pri {to nejzinot lastik mu e pod brada. Zema edna
kifli~ka od svoeto ~inij~e, ja otvara ustata so namera da grizne. No ustata mu
ostanuva otvorena bidej}i e prekinat od vreskaweto na Ana.)- [to?
Ana sega go poglednuva vo lice i u{te pove}e se prepla{uva. Stanuva i vresnuva,
sosema go deformira i vle~e xemperot na Ivon. Ivon ѝ gi fa}a prstite na Ana i
saka da ja natera da ѝ go pu{ti xemperot.
IVON
Ana zlato, pu{ti te molam. Ova e angora ne lastik. Ova mi e posledniot neiznosen
xemper.
Onoj koj sedi do Rodrigo ѝ go podava svoeto polno ~iniv~e na Ana. Toj e @an.
@AN
(Koga }e prozbori znaeme deka e toa glasot na ricarot.)- KÄsni, na! }e te smiri,
sega od ve`bite ti e padnat {e}erot, zatoa si napnata, eve i jas }e zemam. (I toj ja
podignuva maskata na glava isto kako Rodrigo, zema edna kifli~ka od svoeto
~iniv~e ja otvara ustata so namera da grizne, ama ostanuva so otvorena usta
zaradi povtornoto vrisnuvawe na Ana.)
INSTRUKTORKATA
Ana {to e? @an?
ANA
Te znam od nekade!
5 Franc. miwon - mil
48 PATETI^NA SONATA
@AN
Da jas sum @an, odime zaedno na rabotnava grupa so meseci.
INSTRUKTORKATA
(Smiruva~ki kon @an.)- Na grupna terapija @an.
ANA
Sakav da ka`am ne od tuka.
@AN
Poznat sum ti od nekade i od porano?
ANA
Ne samo ti... I toj do tebe... I Rodrigo...
RODRIGO
Toga{ sigurno gre{i{. Dvajcata tuka prv pat se zapoznavme.
Tretiot ma` so maskata koj e Franosoa posegnuva po ~iniv~eto na @an od koe
zema edna kifli~ka.
FRANSOA
(Koga prozboruva znaeme deka e toa glasot na stra{iloto. Ja podignuva i toj
maskata. Xvakaj}i ja kifli~kata...)- Dvajca se karaat, tretiot koristi.
ANA
(Kon Fransoa.)- Ti si stra{iloto!
FRANSOA
Ne sum osobeno ubav koga ne sum gol, ama vaka nikoj dosega ne me narekol!
RODRIGO
Dosta so ova, site tuka prv pat se zapoznavme!
ANA
Mo`ebi so nas, no ne i so Gaetana!
RODRIGO
Kako!? Kakva e sega ovaa paranoja?... Dobro da, no samo preku imejl...
Preostanatata maska, `enata Kolet ja soblekuva sosema i go poglednuva
obvinuva~ki Rodrigo.
KOLET
Dali e ova vistina mon ami?
RODRIGO
[to ste zjapnale? Na sekogo mo`e da mu se slu~i? Toa vo dene{no vreme ~esto se
slu~uva. I so drugi mi se ima slu~eno. ]e ostavam podatoci na Internet, na nekoja
socijalna mre`a, potoa slu~ajno, ili ne taka slu~ajno so nekogo }e se sretnam vo
grad - preku mre`ata. I o la la - znaeme sè eden za drug.
49 PATETI^NA SONATA
KOLET
I {to znaete vie dvajca eden za drug? Kako {to znae{ ova mo`e da bide opasno ako
ne e pod izvesni standardi...
INSTRUKTORKATA
Dosta, za ova jas sum tuka. Sè ova treba da odi preku mene. Jas poedine~no potoa }e
ve raspra{am i }e utvrdam dali imalo nekakvi naru{uvawa. Ne mo`e taka za
najprivatni raboti da zboruvame pred site. Toa ne e civilizirano. Nie sme vo
Francija, a ne vo nekoj drug del od svetot kako...
ANA
Kako tamu od kaj sum jas! (Go zema dale~inskiot i ja aktivira vo of >>Pateti~na
sonata<< po~etokot od vtoriot stav.)
RE^ISI SITE RE^ISI ISTOVREMENO
O ne... Ne pak... Dobra doma}inka si ama otupe so ova... Kolku morbidno... Pogreben
mar{...
ANA
(Urla gnevno.)- Koj re~e pogreben mar{? Toj ve}e za mene ne postoi! Ova e
najubavata muzika na svet slu{ana od sin mi!
IVON
Ako ba{ saka{ da znae{ jas! I nie sme lu|e ako ne sme bogati kako tebe! Te molam
ne ni nametnuvaj ne{to {to ne ni se slu{a. Mo`ebi od nekoi pri~ini ova tebe ti e
interesno...
INSTRUKTORKATA
Dosta! (Stanuva energi~no i doa|a do stol~eto na Ana, ja gu{nuva.)- Rekovme }e
diskutirame samo so krevawe na raka, inaku terapijata ima {teten namesto
korisen efekt. Ne obrnuvaj vnimanie na poslednoto od Kolet - razbirame i go
po~ituvame faktot deka ovaa muzika ti e pri srce, znaej}i gi pri~inite za toa, na
{to ti ima{ potpolno pravo. Ana du{o ka`i ni zo{to pak ni ja pu{ti muzikata
iako mnogu pati sme ti rekle deka ne sakame ve}e da ni ja pu{ta{?
ANA
Vsu{nost vedna{ sakav da ja isklu~am ama vie ne pu{tate ~ovek bilo {to da vi
objasni. Sakav samo da ja pu{tam dve minuti kolku da mi pomogne to~no da se setam
od kade mi se poznati prijatelive. Vsu{nost znaev i bez nea ama koga ja slu{am
nekako po~nuvam da se se}avam na detalite. Gi vidov koga mi ja mavnaa injekcijata
denta koga sakaa da go posinam ona cigani{te. Zna~i dodeka spiev od injekcijata gi
sonuvav niv kako likovi od crtani i slikovnici. (So dale~inskiot upravuva~ ja
isklu~uva muzikata.)- Vsu{nost sigurna sum deka bi vi bilo interesno da gi
slu{nete detalite od ova. Na sè se se}avam kako navistina da se slu~ilo. Ama nema
da vi ka`am bidej}i ste zanikade, kolku ste sebi~ni i ma` mi go isteravte.
Tuku{to se ponadevav deka }e saka i toj da ni se priklu~i.
50 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
(Sednuva na dr`a~ot za race na stol~eto na Ana, ja pregrnuva i ja baknuva po
~elo.)- Ne se sekiraj du{o ima{ potpolno pravo da ni se luti{. (Se poglednuva
nastrana so ostanatite i im namignuva bez Ana toa da go vidi.)- Ti si ni
najdobra doma}inka, zatoa sakame kaj tebe da se sobirame. Go pra{a li ma` ti vo
vrska so negovoto sponzorstvo za na{ata ekskurzija vo Lurd? Za na{eto nama~eno
zdravje odli~no bi do{ol malku sve` vozduh.
ANA
Ne ve zaboraviv, ama priznavam nekako ne sakav da go pra{am. No }e vidam {to
mo`am da napravam. Ve molam potrudete se da bidete dobri so mene. Taka kako {to
ste eden so drug. Zo{to samo so mene ste neprijatni? Toa {to sum pobogata od vas
ne zna~i deka sum |ubre. Sakate li sega da vi raska`am za sonot?
IVON
Sakame ama ne sega. Za toa imame nekakov red. Denes rekovme deka prvo }e go
razgledame slu~ajot so `enata na Fransoa.
INSTRUKTORKATA
(Kon Ana.)- Ubavo e i }e te ~ueme ama podocna ili nekoj drug pat. (Stanuva i
sednuva na nejzinoto stol~e.)- Za ubavi prikazni sekoga{ imame dovolno vreme.
Nau~no e doka`ano deka e korisno za zdravje da se slu{aat ubavi ne{ta.
IVON
Plus toa iako prikaznata na Fransoa ne e ni odblisku taka atraktivna kako ovaa
na Ana, sepak negovata e mnogu pourgentna ako taka mo`e da se ka`e. Treba da
gledame sega da mu pomogneme na ~ovekot...
INSTRUKTORKATA
Ivon dosta! Sega mi ja ukradovte profesijata! Zna~i ve molam za diskusija so
podignuvawe na race!
FRANSOA
(Podignuva raka.)
INSTRUKTORKATA
Fransoa?
FRANSOA
Neli jas treba{e da po~nam? Pa eve digam raka.
INSTRUKTORKATA
A da... Se izvinuvam, i jas se zanesov. Vie imavte nekakov problem so soprugata?
FRANSOA
(Po podolga pauza, mnogu srame`livo...)- Da.
INSTRUKTORKATA
Kakov problem?
FRANSOA
[to sum seu{te `iv! (Se rasplakuva.)
51 PATETI^NA SONATA
Site stapisano ~ekaat polovina minuta toj da se sozeme.
INSTRUKTORKATA
Kako toj problem se manifestira? [to vi veli sakanata sopruga?
FRANSOA
Ni{to ne mi veli. Mi pravi.
INSTRUKTORKATA
Vi pravi? Kako taka? Zo{to?
FRANSOA
Neli vi rekov. Za{to sum seu{te `iv. Ne sum bil ona {to sum bil nekoga{. Sega
odam na hemoterapija i zra~ewe, mi pa|a kosata, smrdam na mo~na kiselina, so
te{kotii i bolki vo zglobovite se dvi`am. Zatoa mnogu malku se dvi`am, a koga se
dvi`am celo vreme stenkam. I se gadam, ednostavno zatoa {to i pokraj sè seu{te
imam volja za `ivot.
INSTRUKTORKATA
Ne ni ka`avte kako vi pravi? Po zakon ne smee da vi pravi!
FRANSOA
Sorabotuva so socijalnata mre`a okolu nas, onaa za koja nikoj ne zboruva, a site
znaat deka postoi, popularno nare~ena >>neverojatno zlo.<< Osobeno so onie koi
ni pravat so mirisite. U{te ne sum go ni stapnal doma{niot prag, a ve}e vo
hodnikot od zgradata go ~uvstvuvam onoj gaden miris od zastoena urina, koj moeto
bedno telo go la~i. Taka `ena mi sakala da mi ka`e deka se solidarizirala so
mene, deka me pre~ekuvala so ona {to sum, a ne so ona {to ne sum.
INSTRUKTORKATA
A vie {to ѝ velite?
FRANSOA
Isto {to i site drugi na moi godini i vo mojata situacija - se prepravam deka
ni{to ne zabele`uvam. A vsu{nost sè zabele`uvam i milioni pati vo sebe mu se
molam na gospoda ne da me izbavi od mojata bolest tuku `ena mi da pcoisa!
INSTRUKTORKATA
A!? va{ata sakana sopruga?
FRANSOA
(Niz zabi.)- Ne ja narekuvajte sakana, bidej}i ja mrazam. A ne e ni moja. Ne mo`e da
bide. Taa e `ena na satanata i kraj! Namerno mi gotvi te{ka i nesoodvetna hrana
za da me spasela od maki, zabrzuvaj}i ja mojata smrt. Postojano mi ostava
nedopr`eni lep~iwa za da se po~uvstvuvam nedobredojdeno.
RODRIGO
(Dignuva raka. Otkako instruktorkata mu dala zbor so potvrdno klatewe na
glavata...)- Zo{to ne ja prijavuvate?
52 PATETI^NA SONATA
FRANSOA
Kade? vo policija? Na koja osnova - u{te jas }e platam kazna za izli{no
prijavuvawe. Vo socijalno? Koga ne sum doma `ena mi cel den pie kafiwa so niv,
se odoma}ija kaj nas. Mi veli: Toa bilo za moe dobro, }e ni se najdele! Ne smeam da
ja nalutam so ni{to, ne znae kolku ja mrazam, vedna{ preku niv }e mi ja ukine
socijalnata pomo{. Duri toga{ navistina ekpeditivno }e go napu{tam ovoj svet.
ANA
Od ovoj moment va{ite problemi ne postojat, bidej}i stanaa i na{i. Nie }e
napravime peticija do socijalnoto, ako treba i skandal po mediumite ili sajt za
poddr{ka. Od sega vie ste notr! Kako toa? va{ata sopruga e netokmu, treba da odi
na terapija.
Site egzaltirano potvrduvaat i skandiraat.
FRANSOA
Blagodaram mili ama se pla{am deka pri prvata pote{kotija }e se otka`ete.
Bratu~ed ѝ so kogo se mnogu bliski e zamenik minister za trudova i socijalna
za{tita i na site }e vi go ukine socijalnoto i zdravstvenoto osiguruvawe. Potoa
celata plata }e mora da ja potro{ite na patuvawata do okru`nite edinici na
samouprava.
Ivon i Kolet se polednuvaat kobno.
RODRIGO
Vsu{nost nekoi od nas ne ni imaat plata. Taka {to nemame {to da izgubime. Jas
velam da ja rasturime taa `irafa.
KOLET
^ekaj ~ekaj mon ami, ne e sè taka lesno i naivno kako {to ti izgleda. Imam
prijatelka koja se rasprava{e vo vesnici so `enata na gradona~alnikot bidej}i ne
ѝ se dopa|ale trotoarite i cve}nicite. Od toa ostana bez rabota, nabrgu ogrde
bidej}i bea so 4 deca i mora{e da {tedi na ishrana. Od evtinata hrana liceto ѝ
stana kako izgu`van vesnik, za razlika od pred toa koga ѝ be{e kako od alabaster.
Potoa soprugot ja ostavi vo polza na bogatata metresa i go zadr`a celosnoto
staratelstvo bidej}i sudot ne dodeluva deca na `eni bez sredstva za `iveewe.
Nabrgu go izgubi i maliot imot {to ѝ ostana...
INSTRUKTORKATA
Vedna{ prestanete, pak upadnavte bez digawe raka! I dosta so tie depresivni
razgovori...
@AN
Izvinete nè interesira {to ponatamu se slu~ilo so gospo|ata, poto~no sega ve}e
53 PATETI^NA SONATA
gospo|icata. Humani sme, sakame da znaeme {to im se slu~uva na takvite kako nas,
a ne kako vas - sè {to ni davate primeri samo od bur`oazijata!
KOLET
[to se slu~ilo so mojata razvedena prijatelka koja se rasprava{e so soprugata na
gradona~alnikot za grdite cve}arnici? Umre od glad na sred ulica! Nikoj ne re~e
ni eden dobar zbor za nea po toj povod iako ni gi sredi trotoarite! Duri ni jas!
[to da pravam, ne mo`ev da si dozvolam.
INSTRUKTORKATA
Dobro no zapra{ajte se dali navistina bilo kako {to ni ka`uvate? Sepak
`iveeme vo demokratija kade mnogu u{i slu{aat mnogu usti, a mnogute usti se
upravuvani od mnogu mozoci.
IVON
(Diga raka.)
INSTRUKTORKATA
Poveli du{o.
IVON
Dali smeeme da vi aplaudirame za ovaa mudrost koja ni ja ka`avte? Mozoci, u{i,
ne~isti u{i?
SITE OSTANATI BEZ INSTRUKTORKATA RE^ISI ISTOVREMENO
Nad sè ne~isti usti... Najne~isti mozoci... Valkano slu{aat... Valkano mislat...
(Aplaudiraat.)
INSTRUKTORKATA
Prestanete. Taka samo }e se zamerime edni na drugi. Taka e premnogu otvoreno.
Ve}e vi imam ka`ano deka ne se diskutira taka...
IVON
Ti }e ka`e{ kako se diskutira! A ne nie koi ti pla}ame.
INSTRUKTORKATA
(Zbuneto.)- Ne mi pla}ate vie tuku socijalnoto. Poto~no zavisi kako za kogo...
RODRIGO
Poto~no zavisi koj kolku ima!
KOLET
Gleda{ du{o i nie ne{to sme znaele. Veruvaj mi, postara sum znam kako se
slu~uvaat ovie raboti. Ova sè e od takanare~enata socijalna programa. Znaeme deka
sè ova {to go zboruvame so tebe potoa se koristi za razni drugi raboti. Poto~no se
reciklira. Ama vivi-vidi nie ne sakame da bideme |ubre pa nekoj da nè reciklira.
Razmisli i samata koj e toj koj bi sakal nekoj da go gleda v lice celo vreme i da go
la`e?
FRANSOA
Tokmu taka! Ne sme site sado-mazo instruktorke. Vo zabluda ste!
54 PATETI^NA SONATA
IVON
I jas zabele`av deka ne sè {to ni prepora~uvate e dobro za nas. Kako na primer
proteinskata dieta. Imav vrtoglavici celo vreme. I jas se posomnevav deka
mo`ebi pravite nekakvi eksperimenti so nas. Deka nekoj za toa vi pla}a... dodatno.
Deka nekoj ima interes od va{ite lo{i naso~uvawa za na{eto zdravje. (Po~nuva da
vika.)- Pa instruktorke dali nekoj bi imal interes da umreme? Dali go koristite
faktot {to pove}eto sme so nesreden status, edvaj imame kade da jademe i kade da
spieme? Koj vi pla}a za da ne la`ete? Dali i vie ste so kopurcija?
ANA
Prestanete! Jas sum doma}inka, instruktorkata mi e gostinka. Nema da dozvolam
nekoj kaj mene da ja napa|a. I jas se posomnevav vo nekoi raboti, ama ne se re{iv
toa da ѝ go soop{tam na vakov na~in. Ve molam koga ste kaj mene sè {to sakate da
ka`ete ka`ete so ubavo. Nema ne{to {to ne mo`e da se ka`e so ubavo.
RODRIGO
Lesno ti e na tebe seto ova da ni go sovetuva{. Koga go ima{ seto ova!
FRANSOA
Da navistina ~udno. Od kade si, a seto ova go ima{. Bidej}i si imala so kogo da go
pravi{ ova... (Se mrda so kolkovite aludiraj}i na seks.)- Bes...
ANA
(Se raskikotuva od sè srce.)- Toa... Nikoga{ so nikogo...
Site se kikotat opu{teno.
@AN
Toga{ sigurno ova... (Pravi gest so rakata i jazikot vnatre vo ustata
aludiraj}i na felacio.)
INSTRUKTORKATA
(Go ga|a @an so edno vo top~e zgu`vano salvet~e vo lice.)- Ama gleda{ li sega
{to }e ti napravam ako prodol`i{ vaka?
@AN
Sakam da prodol`am ama ne vaka! Toa li sakavte da ~uete. Zatoa doa|am na ovaa
sesija.
INSTRUKTORKATA
Tokmu vo ovaa nasoka sakav da vi potenciram ne{to. Ona {to go vospriemame tuka
ne e za da ostane samo me|u ovie yidovi. Toa treba i ponatamu da reperkuira vo nas.
Ova vi go spomnav u{te na prvata sesija mili moi.
@AN
Pa brz ni e `ivotot. Ne mo`eme da si dozvolime da mislime samo na toa {to sme
go usvoile so vas. Morame nekako da pre`iveeme. Zatoa postojano ni treba nova i
nova... i nova sesija.
55 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
Vistina e @an toa {to ni go zboruvavte. Koga zapo~nav so ovaa rabota nekade pred
15godini saniraweto se odviva{e mnogu pobrgu. Toga{ mo`ev da gi opravam
pacientite... klientite za tri pati pokratko vreme. Sega sum kako yidar koj nekomu
mu go ru{i sè ona {to go izgradil prethodniot den. @ivotot stanuva mnogu pobrz,
posurov, mora dvojno pove}e da se raboti za da se pre`ivee. Lu|eto nemaat voop{to
vreme nitu energija za da se posvetat edni na drugi. I taka seto ova se slu~uva. Od
globalizacijata e, {to bi rekle.
@AN
Zo{to ne mo`eme da ja otflime, globalizacijata?
INSTRUKTORKATA
Dobro pra{awe... No ve molam nemojte samo vie da zboruvate, digajte raka za zbor.
Ne mo`eme da ja otflime, poto~no e sè pote{ko da ja otfrlime bidej}i sè pove}e
zavisime od nea. Na{ata egzistencija zavisi od globalizacijata, so drugi zborovi
postojano sme pod egzistencijalen sindrom. Kompjuterite, internetot, ve}e i
na~inot na komunikacijata koj ni e nalo`en od brzinata na tehnologijata,
stanuvaat premo}ni, predominatni vo `ivotot na eden prose~en ~ovek. Morame da
se soobrazime so mo}nata, dehumanizira~ka ma{ina za sè ona {to sakame da go
postigneme. Taka taa ma{ina stanuva del od na{ata najdlaboka intima. Site nie
mislime deka sme silni, deka sme borci, no retko koj ima navistina sila da ne
stane del od nea. Toa rezultira so budewe na arhai~niot, primitiven del od
na{ata persona, onoj koj rasuduva brzo, konvulzivno, studeno, `ivotinski, po~nuva
da ni se ~ini deka morame da im se prepu{time na pravilata na igra. Pravilata na
igra koi se vo sprotivnost so na{eto vrodeno i so godinite na edukacija i
vospituvawe usvoeno ~uvstvo za odgovornost i humanost. Za `al naivnite koi
seu{te veruvaat deka humanosta postoi nastraduvaat. Od druga strana pak svedoci
sme deka najdolnite izmamnici i kriminalci stanuvaat mediumski ili
intelektualni yvezdi.
IVON
(Diga raka. Otkako instruktorkata ѝ dala zbor...)- Kriminalci sum videla kako
stanuvaat pop-yvezdi; javna tajna e deka pove}eto od niv karierata ja izgradile vo
soglasnost so narko-biznisot. No intelektualci?
INSTRUKTORKATA
Da i intelektualcite istotaka. Nemojte da bidete naivni. Da znaete deka sè se
pravi i na ovoj plan istotaka. Biznisot so kradewe na intelektualnata
sopstvenost cveta. Osobeno podatni za ova se na{ite elktronski nosa~i na
podatoci, komjuterite; re~isi sekoe i najmalo dete mo`e da vleze vo niv. Se kradat
avtorski trudovi, nau~ni istra`uvawa; deceniski nau~ni trudovi sostaveni od
decenisko nadgleduvawe na prirodnite fenomeni, vselenata, ~ovekovata okolina,
~ovekoviot organizam. Ne ste li se posomnevale nekoga{ koga ste videle ne~ija
56 PATETI^NA SONATA
faca na nau~nik, a toj vi li~i na izme}ar? Sakate da se po`alite nekomu vo vrska
so ova, no vzaludno- nemate komu, koj bi vi veruval; koga }e ka`ete site }e ve
smetaat za ludi. [to ima eden intelektualec da krade od svoite kolegi ili
studenti? Tolkmu tie nau~nicite, univerzitetskite profesori, onie nau~ni
rabotnici sponzorirani od golemite korporacii, brzaat so svoite trudovi, ne
mo`at da im stignat na svoite bosovi na vreme, pa pa|aat vo isku{enie da go
ukradat trudot. Kako {to vi rekov ne retko se posegnuva po mnogu nehumani
metodi, so ekperimenti vrz lu|e. Naj~esti `rtvi se neintegriranite grupi,
malcinstvata, stranskite studenti od Tretiot Svet, Latinska Amerika...
RODRIGO
(Diga raka, otkako instruktorkata mu dala zbor...)- A dali i vie nekoga{ so
nekoj pot~inet ste napravile nehuman eksperiment, samo zatoa {to toa dobro se
pla}a. Za da si platite so toa struja i voda.
INSTRUKTORKATA
E sega i ti - koj e toj koj napravil takvo ne{to pa toa }e go priznae pred site?
Prvo instruktorkata se zasmeva vampirski, potoa i ostanatite se sme{kaat.
INSTRUKTORKATA
Ne - se {eguvam se razbira. Zarem misli{ deka bi mo`ela jas da napravam takvo
ne{to? Zna~i da povtoram ne smeeme da gi potisnuvame problemite, da si
ka`uvame deka tie navistina ne postojat. Deka se plod na na{iot somne`. Taka gi
zatvoruvame vo plakar, tie se natalo`uvat, po izvesno vreme po~nuvaat da truleat
i da smrdat. Zna~i kolku pootvoreno }e se soo~ime so problemot tolku podobro }e
go sovladame. Naj~esto imame tendencija za sè da se obvinuvame samite sebe, a
naj~esto problemot e nadvor od nas. Naj~esto na{iot neprijatel e nadvor od nas,
nekoj vo kogo sme imale najgolema doverba, iako tradicionalnoto semejno
vospituvawe ne u~i tokmu na sprotivnoto. Zna~i treba da vnimavame, u{te edna{
povtoruvam na sekogo; nema grupi na lu|e ili vrednosni kategorii koi se imuni na
korupcijata. Toa mo`at da bidat intelektualci, dr`avni slu`benici, slavni
poedinci, lekari, medicinski sestri, popovi... biolozi...
Pauza. Site nenako poglednuvaat kon Ana.
ANA
Mi se ~ini ili site gledate kon mene. Ne razbiram {to sakate da mi ka`ete so
ova?
IVON
(Se zaletuva ne{to da ka`e, ama e prekinata od strogiot pogled i Är`eweto na
instruktorkata.)
57 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
Nnnnnn... So digawe raka. Jas ova }e go objasnam. Ana ne se sekiraj, ova e nare~eno
slu~ajnost par ekselans. Bidej}i sme site malku napnati, zboruvavme za biolog,
pomislija na ma` ti bidej}i e takvo ne{to.
IVON
(Niz {epot, zarazno zasmejuva~ki poglednuva kon Ana.)- Takvo ne{to...
Ana i Ivon se raskikotuvaat do besvest.
INSTRUKTORKATA
(Plesnuva re{itelno so racete.)- Dosta! Koj }e ni ka`e sega za svoite problemi?
RODRIGO
(Kreva raka, instruktorkata mu dava zbor.)- Eve jas, samo bidej}i do sega ne sum
nastapil nikoga{ so moite problemi, tuku samo gi komentirav onie na ostanatite
~lenovi na grupava, bi sakal da znam {to mislite vie? koi se moite problemi? Mi
se ~ini deka mnogu mi se poznavaat, deka ne ni ima potreba da ka`uvam koi se.
INSTRUKTORKATA
Ponekoga{ e taka kako {to ka`uva{. No vo site slu~ai e polezno da spodeluvame
so ostanatite. [to se odnesuva do mene navistina nemam poim {to bi mo`elo da te
ma~i. Iako mnogumina mi imaat ka`ano deka sum lo{ psiholog, no izvonreden
terapevt. Mo`ebi toa e i nekoe nepi{ano pravilo, ednoto da go isklu~uva drugoto.
^isto profesionalno bi rekla deka toa mo`e da se prokomentira od nekoj drug
koga postojat nekoi izvesni psihosomatski-karakteristiki kaj individuata. Vakvi
karakteristika kaj vas ne postojat, zna~i ne e o~igledno deka imate nekoi
problemi. Ova veruvam }e vi go potvrdat i ostanatite ~lenovi na grupava.
IVON
(Diga raka, instruktorkata ѝ dava zbor...)- Da, da go vidam na ulica i jas bi
pomislila deka nema nikakvi problemi, bidej}i izgleda mnogu sve`o. No vo senka
na ona {to go znaeme za nego, gi razgleduvame negovite postapki, dvi`ewa, govor
na teloto, vzaemniot odnos so ostanatite...
INSTRUKTORKATA
Interesno. Poso~ete ni {to ste zabele`ale.
IVON
Snishoditelen e. Sekoga{ ~eka prvo ostanatite da sednat, sekoga{ sednuva
posleden.
INSTRUKTORKATA
Interesno...
IVON
Toa ni uka`uva deka e nekakov dojdenec koj donekade se ~uvstvuva kako da ni e na
tovar, kako da go zema na{eto. Na primer sekoga{ koga nè poslu`uvate zema ne{to
58 PATETI^NA SONATA
najskromno. Toa e podzasileno i od faktot deka znaej}i nekoi raboti za nego, se
dr`ime na distanca.
INSTRUKTORKATA
Raboti?koi?
IVON
Pa sega ne bi mo`ela da se setam na sè ama toa mi ostanalo kako vpe~atok. Ne bi ni
bilo normalno da se se}avam na sè, ni za samata sebe ne znam sè. Nemojte ve molam
vedna{ site taka prekorno da me gledate. Poto~no kaj Rodrigo stanuva zbor za
ne{ta koi ne gi znaeme za nego, poto~no koi ne smeeme da gi znaeme. Pa normalno e
da sme malku distancirani. Na primer ne znaeme, ne smeeme da znaeme kako
navistina se vika. Ostanatoto se podrazbira.
INSTRUKTORKATA
Se podrazbira {to?
IVON
Pa deka mnogu godini ne se videl so semejstvoto, decata, deka se krie kaj nas. Lesno
e da pretpostavime deka toa go ma~i, deka mu nedostigaat.
INSTRUKTORKATA
Drug?
KOLET
(Diga raka, instruktorkata ѝ dava zbor...)- ^ovekot e daleku od negovite, bidej}i
toa bi bilo opasno za niv, zatoa nie sme mu kako novo semejstvo, mnogu e privrzan
so nas.
FRANSOA
(Diga raka, intruktorkata mu dava zbor...)- Nikoga{ nekoj ne mo`e da ti gi
zameni bliskite. No potsetete me bidej}i zaboraviv - kako be{e ona so narko-
kartelite?
KOLET
Se zaka~il tamu so niv i sega se krie tuka pod drugo ime! Edna{ i mu gi
kidnapirale negovite... Taka?... Edvaj gi spasile, sega se trudi da e {to podaleku od
niv za da ne gi vnese vo opasnost.
FRANSOA
Da sega se setiv. Imale imot, planta`a. Na kartelite im trebal toj prostor za
sadewe na koka ili taka ne{to. Rodrigo ne sakal da im go prodade iako imale
odli~na ponuda bidej}i so decata bile privrzani za nego, vo smisla {to tamu se
~uvstvuvale kako doma.
KOLET
Do{lo do vooru`en sudir so policijata i tie od kartelite i za sè bil obvinet
gospodin Rodrigo. Zo{to ne me prekinavte? Upadnav bez da dignam raka?
INSTRUKTORKATA
Vie Kolet ste ni najstara? Vas ve tolerirame.
59 PATETI^NA SONATA
KOLET
Moa najstara? Ova i ne e nekoj kompliment. Neli ni rekovte deka vo edno
civilizirano op{testvo pravilata va`at za site ednakvo.
INSTRUKTORKATA
Tokmu taka. Zakonite da, no ne i pravilata. Kulturata ni nalaga da imame pravila,
ne zakonot. Kulturata ni nalaga osobeno da gi po~ituvame i tolerirame postarite
bidej}i... samite eden den }e bideme eden od niv.
KOLET
Zo{to vi izgledam postara? Mislev deka toa ne se poznava. Dotolku li masa`ite
na lice protiv br~ki mi se neefikasni?
RODRIGO
Moment... mi go zaboravivte problemot.
INSTRUKTORKATA
So pravilno ni zamerivte Rodrigo. Gledate kako site edvaj vi se se}avaat na
problemot koga ne e niven? Treba postojano da bideme svesni deka `iveeme vo eden
surov svet vo koj sekoj si go gleda svojot air.
RODRIGO
I drugo sakav da ka`am. Ne mi e egzaktno toa {to go navedovte mojot problem. Go
nadminav, vsu{nost go nadminav postojano ka`uvaj}i si deka nema da izdr`am ako
postojano mislam na nego. Taka si napraviv red - ednostavno ne mislam na toa, a
bidej}i znam deka e nemo`no sosema da go nadminam, i deka toa na izvesen na~in
zasekoga{ }e bide nemo`no, re{iv da si napravam raspored. Imam denovi vo
nedelata i opredelena koli~ina na ~asovi koga si dozvoluvam da mislam na toa,
naj~esto pred spiewe na krajot od sekoja sedmica. A potoa mislam na moite samo
dokolku mi telefoniraat. Navistina e taka kako {to ni ka`uvate instruktorke,
nikomu nema da mu e gri`a za ova dokolku samiot ne si racionaliziram. No mi se
javija drugi psihi~ki problemi i eve re{iv so vas da gi nadminam. Tie se sostojat
vo toa {to zapo~nuva psihi~ki da mi bide mnogu te{ko {to site zabele`uvaat deka
ne sum od tuka, duri i pred da mi go po~uvstvuvaat akcentot. Samo na baza na toa
kako izgledam.
IVON
(Podignuva raka, instruktorkata ѝ dava zbor...)- Imate malku ten i ve|ite vi se
malku pogusti za eden prose~en Francuz, no ste ni ste tre {ik. Da ne bevte so nas
vo grupa }e se zagleduvav po vas na sred ulica. Sigurna sum deka ni ma`i ni `eni
ne vi zamerile ni{to za izgledot.
RODRIGO
Naprotiv nikoj mi nema prere~eno ni{to. No postojano ~uvstvuvam kako nekoj
saka da mi pomogne kako na kutar stranec. A jas sum naviknat da sum sosem
samostalen. Bev gospodar na tolkav imot, site gi gledav odozgora. Sega se ~ini jas
sum dolu, toa soznanie me deprimira.
60 PATETI^NA SONATA
IVON
Pu{tete im brada, ili napravete se so pankerski imix. Taka }e deluvate
poodbivno i nikoj nema da se interesira za vas. Imixot mo`e da pomogne za mnogu
raboti. Ne im se dezodorirajte, smrdete im...
INSTRUKTORKATA
Da no ne koga sme so grupata...
IVON
...i }e se iznenadite kolku nikoj nema da vi obrnuva vnimnie. Interesot kon nekogo
iako na{ata instruktorka verojatno }e mi oponira, sekoga{ se zasnova na nekavo
libido kon taa li~nost. Mo`ebi najdobar sovet koj bi mo`ela da vi dadam e da
nosite postojano zatemneti o~ila... ili od onie so titanium vo stakloto. Da ne vi
se gledaat o~ite. Mislam deka ne va{iot latinski izgled tuku tokmu o~ite vi se
tie koi privlekuvaat vo momentov najgolemo vnimanie. Ta`ni vi se, da znaete. Tie
ve izdavaat deka vo du{ata nosite nekoja neizmerna taga, a toa kaj va{ite
sogovornici predizvikuva so`aluvawe.
Rodrigo depresirano se zagleduva vzemi. Ostanatite od grupata istotaka
deprimira~ki prostenkuvaat.
INSTRUKTORKATA
Prepu{tete mi dokolku potrebno vakvi raboti jas da ka`uvam. Preotvorena ste
Ivon. Rodrigo so`aluvaweto ne e lo{o i ne zboruva za lo{i nameri kaj bilo kogo,
osven se razbira dokolku ne e la`no. No prav ste koga mislite deka pre~estoto
so`aluvawe predizvikuva iritacii.
RODRIGO
Kaj mene predizvikuva depresija. Kako da sum poni`o bitie. Kako da ne sum na isto
ramni{te so ostanatite lu|e.
INSTRUKTORKATA
[to ste po religija?
RODRIGO
Katolik?
INSTRUKTORKATA
Postojano velam deka najdobra terapija e religijata. Bi ste mo`ele po~esto da se
molite, vi prepora~uvam redovno da odite na misa. Dali toa go pravite?
RODRIGO
Ne no razmisluvav. Od istite pri~ini od koi ne odam na bilo kakvi grupni
nastani, ne odam ni vo crkva. Me ti{ti pomislata deka tamu }e vidam lu|e koi }e
me gledaat so`alivo. Od ovie pri~ini gi zapostaviv site kulturni i socijalni
nastani. Samo na kino odam na proekciite po 22~asot, koga salata e re~isi prazna.
61 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
Pravilno razmisluvate i za ova, iako sosema intuitivno. Lekan ni ka`uva deka
filmskata proekcija na du{evnoto zdravje mo`e da deluva kako misa. Vo
osamenosta na salata edinkata se ~uvstvuva pre~isteno kako dete, veli toj, i
ottamu ona ~uvstvo na ~ista sre}a po krajot na proekcijata.
RODRIGO
Da vo sekoj slu~aj va`no e ne{to da se pravi vo vakov slu~aj ne samo da se sedi.
Zabele`av kako toa se odrazuva na moeto zdravje.
INSTRUKTORKATA
Mon dju zdravje? Vedna{ spodelete; toa mo`e da bide seriozno. Dali ~uvstvuvate
deka go gubite apetitot ili tahikardii?
RODRIGO
Ne taka drasti~ni posledici... Za sre}a jas seu{te gi nemam, no znam lu|e so
sli~ni problemi kako mene ~ie zdravje seriozno popu{ti. Ili se oddadoa na
poroci: alkohol, drogi... Kaj mene posledicite se sostojat vo toa {to nemam volja
za bilo {to, nitu pak energija. Ponekoga{ edvaj imam sila da se ka~am po skali, i
sum presre}en dokolku tamu kade odam naidam na lift. Ne mo`ev da zamislam deka
fizi~koto zdravje mo`e da mi e sosem normalno, a kako posledica na gubeweto na
psihi~koto da imam vakvi posledici. No mislam deka sosem dobro se dr`am, kako
{to rekov vo sporedba so ostanatite so sli~ni problemi kako moite. Mislam deka
problemot e vo toa {to na ~ovek vo mojot slu~aj mu treba socijalizirawe i vo taa
smisla ovaa grupa navistina mnogu mi zna~i, mi pomognuva. Sega stavam eden plus
na naukata, na medicinata, deka pravilno zaklu~ile {to ni treba. Bidej}i ne e
samo deka jas gi odbegnuvam lu|eto zatoa {to ne me gledaat besprekorno, tuku i tie
me odbegnuvaat mene. ^uvsvuvam kako razmisluvaat za mene: Ovoj e ~ovek so mnogu
problemi, a toa e zarazno; da se ~uvame od zarazata. A eve vie i vakov me sakate.
KOLET
(Podignuva raka, instruktorkata ѝ dava zbor...)- Zo{to misli{ deka te sakame?
RODRIGO
...
INSTRUKTORKATA
(Prekorno kon Kolet.)- Kolet! Ve}e na site vi rekov deka ste mnogu otvoreni.
osobeno ve~erva. Mon dju - da ne e ve~erva polna mese~ina.
KOLET
Ne tuku realno razgovaravme deka ne e dobro ~ovek vo situacii kako na{ite da go
gleda svetot koj go opkru`uva so rozovi o~ila. Taka gubime imunitet, stamenost.
Ne bi mu sovetuvala da misli deka go sakame tuku deka go prifa}ame bidej}i
momentalno si trebame edni na drugi. Imame zaedni~ki interes - ne gledam ni{to
perfidno vo toa.
62 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
Rodrigo dali razbra {to ti ka`a Kolet? Bliski sme, no nemoj da razviva{
sentimentalen odnos so nas. Nitu pak so bilo koj so koj ima{ odnos od poinakva
priroda. Toa mo`e da bide opasno i da te zaslepi na razni na~ini. Na primer
pravilo broj eden za eden psihoterapevt e da ima distanciran odnos so svojot
pacient. Sekoj pacient kako i sekoj ~ovek ima tendencija da go izvrti pogledot na
ne{tata deka tokmu toj e centarot na univerzumot. A vsu{nost nitu eden ~ovek ne e
centar bidej}i e celiot univerzum.
ANA
(Podignuva raka, instruktorkata ѝ dava zbor...)- Sme univerzum i kako takvi sme
zaslepeni, bidej}i mislime deka sme tolku prostrani {to takvo ne{to (kako
zaslepuvaweto) ne bi mo`elo da ni se slu~i nam. Navistina ova mnogu ubavo,
poeti~no ni go objasnivte. No {to da pravime dokolku toa ve}e ni se slu~ilo - sme
bile zaslepeni i nè izmanipulirale? Za nekoi raboti e ve}e docna; docna sme
razbrale deka e docna?
INSTRUKTORKATA
Kako i za sè drugo toa treba da go sfatime kako neminovnost i da ne si dozvolime
celata vina da ja prefrlime vrz sebe, kako {to ve}e vi ka`av. Toa samo }e ne
inhibira. Dodeka pak onoj koj i najsurovata realnost ja gleda hrabro i direktno, }e
iznajde sila da ja smeni vo svoja polza, kolku i da e taa surova.
ANA
[to dokolku ne znaeme koe e zloto, samo ~uvstvuvame deka e nasekade okolu nas?
INSTRUKTORKATA
Toa }e ѝ go soop{tite na va{ata rabotna grupa i taa problemot }e vi go re{i
vedna{ kako so magi~no stap~e; se razbira deka se {eguvav. No ova e interesna
nasoka za razmisluvawe. Pove}eto lu|e mislat deka imaat problemi bidej}i
nemaat so kogo da razgovaraat. U{te pove|e - pove}eto lu|e mislat deka ne mo`at
da si gi re{at problemite bidej}i nemaat so koga da razgovaraat za niv. No eve
gledate deka vo ovaa grupa za sè si ka`uvame, a problemite za `al seu{te ni
postojat. No su{tinata e vo toa {to koga imame komu da mu ka`eme za ona {to nè
ma~i toga{ psihi~ki sme mnogu posilni pa samite imame pove}e energija da se
spravime so te{kotiite.
ANA
A komu vie mu ka`uvate koga vi e te{ko?
INSTRUKTORKATA
Ana zlato mene ne mi treba terapija. Ponekoga{ i mene mi e te{ko, no vo
normalni granici.
ANA
Nam vo ovaa grupa ni e te{ko vo nenormalni granici?
63 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
Ne se ka`uva taka, no sepak op{testvoto procenilo deka zaslu`uvate posebno
vnimanie, nega od nego. Zatoa ova se organizira. Ne ste zgre{ile so ni{to, a ste se
na{le vo nevoqa. Zna~i op{testvoto e vinovno {to ne ve za{titilo navremeno.
Razbereto go ova kako op{testveno oddol`uvawe, a zo{to da ne i za{tita. Vaka se
za{tituvaat ostanatite gra|ani od {irewe na nesigurnosta.
ANA
Ili pak nie se izolirame od toa da mo`eme za ova {to ni se slu~uva da im ka`eme
na site? Ponekoga{ mi se ~ini deka koga bi mo`ela da mu ka`am vo vrska so moite
pote{kotii nekomu i nadvor od ovaa grupa, duri toga{ bi imalo koj da mi pomogne.
No nemam komu.
INSTRUKTORKATA
Dokolku taka mislite toga{ nie }e vi najdeme nekoj nadvor.
ANA
Postoi mo`nost toj nadvor da e pak vnatre {tom e od vas!
INSTRUKTORKATA
Pak ste paranoi~na. Ajde ka`ete ni za va{iot problem.
ANA
Kolku pati u{te da vi go povtoram? Go slu{am sin mi kako me dovikuva da go
izbavam, a ne mo`am da go najdam bidej}i nikoj ne mi pomaga.
Site od grupata se poglednuvaat vxa{eno me|usebno.
IVON
(Diga raka.)
INSTRUKTORKATA
Saka{ ne{to da ja pra{a{ Ana? Samo kratko.
IVON
(Otkako instruktorkata ѝ dala zbor, se svrtuva kon Ana bidej}i sedi do nea i
ute{itelno ja fa}a za laktot...)- Ana zlato dali ~ita{ vesnici?
ANA
Da, no ne so osobeno zadovolstvo. Mi zdodea da se gledam gola, ve}e ne poziram, a
vesnicite seu{te mi gi objavuvaat fotografiite. Preferiram da ~itam novosti
na Internet bidej}i sum ekologist.
IVON
Mislev vo vrska so va{iot slu~aj?
ANA
Imam sorabotuvano - kako {to znaete - so vesnicite i znam deka kaj niv rabotat
isklu~ivo izmamnici. Zo{to da im veruvam na tie lagi?
64 PATETI^NA SONATA
IVON
Da la`at za da gi zgolemat tira`ite. No sepak ne smeat da gi prenebregnuvaat
faktite. Treba da znae{ deka pove}eto ne{ta objaveni za vas se vistiniti.
ANA
Koi ne{ta? Deka sum vrkolak? Deka sorabotuvam so ekstra-prirodni mo}i,
dovikuvam demoni od {umata, deka sum ~len na nekoja okultisti~ka sekta? deka vie
ste taa sekta?? Deka vrkolacite go izele sin mi, a seu{te nikoj ne mi go poka`al
teloto?
@AN
(Podignuva raka, otkako instruktorkata mu dala zbor...)- Ne samo toa, deka si
natepala do smrt nekoe cigan~e koe vi se motalo vo okolina, za{to ste mislela
deka sakalo da vi se vovle~e vo ku}ata i da go zavzeme mestoto na sin vi.
ANA
Toa e... Toa bea izmislici na onie od socijalnata slu`ba za da dojdat do pove}e
dnevnici; ve}e se sankcionirani. Kako i nemarnost na mojot premnogu le`eren
soprug. Naredniot pat }e vi raska`am podrobnosti dokolku sakate, mnogu vreme }e
mi treba za ova. Go nadminav incidentot vedna{. Nemam trauma ako na toa
mislite? Sakavte da mi se ponudite da razgovarate so mene za toa za da mi olesni?
Blagodaram, nema potreba. Sega treba da ja ~uvam seta moja energija za potragata na
sin mi. Ne znam dali veruvate vo takvi ne{ta, no imam najsigurno pret~uvstvo deka
nabrgu }e go najdam.
Site od grupata povtorno me|usebno se poglednuvaat v~udonevideno.
ANA
I Gaetana be{e zame{ana vo taa cigan{tina. Ne zaludno taka se vikala. ]e vidi
ubavo {to }e ѝ napravam.
@AN
Da ne si sonuvala ne{to pak zlato? Ne bila i Gaetana tamu koga ova se slu~uvalo
vo va{iot dvor.
INSTRUKTORKATA
Ej! Dosta...
ANA
(Kon @an.)- Ti im veruva{ na vesnicite? zna~i si kako niv peti volor6!
INSTRUKTORKATA
Gledate li kako vi ka`a koga se javuvate bez da vi dadam zbor?
@AN
Ve}e mi imavte dadeno, nema sega za sekoja re~enica da digam raka!
6 Franc. peti volor - mal kradec
65 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
(Kon Ana.) Za ova }e pozboruvame po sesijata, jas }e vi posvetam malku pove}e
vreme otkako site }e si zaminat.
ANA
A zo{to ne sega? Ova e del od mojot problem - go imam sekoe pravo kako i site
drugi da go iznesam pred vas.
INSTRUKTORKATA
Da ama znae{ du{o tuka razgleduvame samo realni problemi, ne i onie koi sme gi
sonuvale. Toga{ toa ve}e ne se problemi, tuku... patologija.
ANA
A zo{to da ne - korupcija!? Toa li saka{e da ni ka`e{? Dali nekoj ti pla}a
namesto da me le~i{ u{te pove}e da me razboli{? Dali i na ostanatite nekoj im
pla}a za vaka da se odnesuvate so mene? vie kutrite siroma{ni?? Kako vie spiete
mili moi? Jas sum od jugot na Evropa, ne e va`no {to sum izgubila dete, nie od
tamu sme mnogu plodni, }e si rodam u{te tolku deca kolku mi trebaat!
Site se poglednuvaat me|usebno mnogu voznemireno.
@AN
(Diga raka.)
INSTRUKTORKATA
(Sega e mnogu voznemirena, edvaj se sozema.)- Ve}e vi dadov zbor. [to e?
@AN
Jas taka eve za sekoj slu~aj da ne re~ete deka ne sum se prijavil...
INSTRUKTORKATA
[to? Ajde brgu ka`ete {to imate. Nemame u{te mnogu vreme.
@AN
Kako i site drugi da ka`am koj mi e problemot...
ANA
A ne da mi ka`e{, da me ute{i{ deka za sè bi mo`ela so vas da spodelam, deka ste
mi prijateli?
INSTRUKTORKATA
Ana! Toa {to ni go prezentira{e se sublimacii. Sublimacijata e karakteristi~en
na~in na izrazuvawe vo soni{tata. Sonuvame samo desetina minuti pred da
zaspieme i koga se budime. Na{iot mozok nema vreme da gi dooformi ne{tata pa
zatoa gi spojuva-sublimira. Ti od toa {to ti se slu~uvalo si go oformila svojot
son. Kako i site drugi. Na primer ako treba da sonuvam ~ovek koj ~ita kniga }e ja
sonuvam knigata so likot na ~ovekot na nejzinata korica. Ne sega za toa du{o. ]e
razgovara{ nasamo so mene po sesijava, za tvoite soni{ta, za tvoeto minato.
66 PATETI^NA SONATA
ANA
A ne idnina? Izvini ama jas imam sonuvano i idni nastani, imam ~itano za ova,
znam deka ova postoi, ne sum tolku glupava.
INSTRUKTORKATA
Toa du{o e nau~na fantastika! @an povelete! (Povtorno kon Ana.)- Ne mu
zameruvajte nekomu dokolku ne mo`e da vi bide prijatel zaradi okolnostite.
Sepak nie tuka doa|ame zaradi na{ite problemi, a ne zaradi tu|ite. Taka ova
funkcionira.
@AN
Zna~i mojot problem se sostoi vo toa {to sum na apana`a vo javnata
administracija, a {eficata na na{ata kancelarija (taa na pot zasmrdena debela
sviwa) postojano se iz`ivuva so mene davaj}i mi da pravam prepisi na isti
dokumenti po sto pati. Znam deka se istite, no moram da se prepravam deka ni{to
ne zabele`uvam bidej}i bi mo`ela da mi ja skrati apana`ata. Vsu{nost ova e
glavnata pri~ina zaradi koja mi se sozdava ~uvstvoto na anksioznost. Znam {to ѝ e
celta, da mi se zgadi od celata situacija, jas revoltirano da si zaminam i da go
oslobodam rabotnoto mesto. Za potoa na nego da dojde nejziniot vnuk, istotaka
debelo smrdlivo |ubre...
INSTRUKTORKATA
Dosta! ]e prodol`ime za ova naredniot pat. Denes odamna go potro{ivme
vremenskiot rok. Poslu`ete se pred da zaminete.
Trojcata ma`i zabrzano odat kon koli~kata so mali sendvi~i, alkoholni i
bezalkoholni pijalaci. Se poslu`uvaat i zabrzano xvakaat.
INSTRUKTORKATA
Obvrzno site poslu`ete se. Sega vi e padnat {e}erot, a nadvor e mnogu studeno.
Damite nevolno stanuvaat i se upatuvaat kon koli~kata.
KOLET
Samo {to se naviknav na dietata. (Nevolno zema eden mal sendvi~ i go xvaka.)
ANA
Toga{ zemi su{eno ovo{je, toa nitu edna dieta ne ja naru{uva. (Prinesuva edno
par~e su{eno kivi kon ustata na Kolet.)
KOLET
(Ja poglednuva prezrivo Ana, odmavnuva so glavata i zastanuva od drugata strana
na koli~kata.)
Instruktorkata doa|a do mestoto kade stojat trojcata ma`i. Gleda {to
pijat, tie dr`at plasti~ni ~a{i so bezalkoholni pijaloci.
67 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
Izvinete {to vi gledam vo ~a{ite, ama toa mi e rabota. Sre}na sum {to kone~no
imam grupa vo koja nema alkoholi~ari.
RODRIGO
Ni vie ne ste za sè vo pravo. Site stavivme i kowak vo ~a{ite. Za da ne ni se stegne
`eludnikot.
INSTRUKTORKATA
(Vxa{eno gi gleda. Potoa saka da se izvadi od situacijata i deli komplimenti.)-
Da ne ve fati `eludnik, so gazirano? Kako nikoga{ ne sum se setila deka mo`e i
taka da se pie?
@AN
(Go poglednuva ma`estveno Rodrigo, potoa kon instruktorkata.)- Gleda{ i nie
sme znaele ne{to? (Ja {tipnuva instruktorkata za nos.)
INSTRUKTORKATA
(V~udonevideno se ottrgnuva od prstite na @an i zastanuva do Kolet.)
RODRIGO
(Kon Ana.)- Imate pravo da ne im veruvate na mediumite. Jas znam sè za toa, vo
Latinska Amerika seto toa e kupeno ili od vladata ili od gerilata. Site oni
pravat ne{to {to ne smee, trguvaat so drogi, oru`je, mali deca, a potoa gi perat
parite preku mediumite.
ANA
(Prepla{eno vresnuva.)- Mali deca!?
INSTRUKTORKATA
(Go prekinuva Rodrigo koj otvara usta ne{to da ka`e.)- Pu{ti ja sega. Mnogu e
umorna i treba odmor...
KOLET
(Glasno i vletuva vo zbor na instruktorkata.)- Lele kako ni ka`a! (Prodol`uva
u{te poglasno bidej}i instruktorkata bo`em pra{alno zjapa vo nea, kako da ne
znae za {to Kolet ѝ se obra}a.)- Deka sme |ubre! Deka site nie sme so korupcija!
(Gnevno i pla~livo si go zema kaputot od zaka~alkata do vratata.)- Bon soare
mes ami7! (Izleguva tresnuvaj}i ja vratata zad sebe.)
INSTRUKTORKATA
Treba{e da ѝ ka`am da se nagrne okolu vratot. Navistina e studeno.
FRANSOA
Ne se sekirajte vie, vie imate kade da spiete i {to da jadete. Toa bi mo`elo da se
promeni dokolku nie od grupava napravime peticija protiv vas. Imam lozinka od
sajtot na op{tinata, vie ve}e ste osomni~ena deka ste kupuvale avtomobili so
osloboden porez za invalidizirani lica, a potoa ste gi preprodavale vo Isto~na
Evropa. 7 Franc. bon soare mes ami - prijatna ve~erinka moi prijateli
68 PATETI^NA SONATA
INSTRUKTORKATA
Kako?
FRANSOA
Imam lozinka od sajtot na op{tinata i go vidov va{iot fajl! Ste zaboravile da
mu ka`ete na serverot da go blokira... ili da go preina~i vo va{a polza, kako {to
vie socijalcite ~esto pravite... ili ste zaboravile navremeno da mu platite?
@AN
(Poka`uvaj}i go onoj gest so racete i ustata koj go napravi pred malku, so koj
aludira na felacio.)- Ili ste zaboravile...
INSTRUKTORKATA
(Ja zgrabuva energi~no ~a{ata od rakata na @an, prvo gledaj}i go soblaznitelno,
a potoa mu ja plesnuva te~nosta vo lice.)
Site zamol~uvaat, zabrzano se oblekuvaat i izleguvaat, pove}eto bez da ka`at
ni{to.
IVON
^ao! (Taa prva izleguva.)
ANA
(Gleda deka site izleguvaat i saka da gi zadr`i za da ѝ ja ~ujat u{te ovaa
replika.)- Sega gledam zo{to ste Oxa~arot, Ricarot i Stra{iloto! Ne mo`ev da
ve poznaam vedna{ bidej}i licata vi be{e: kalno, dimno i vo {lem. Edniot ~isti,
drugiot brani, tretiot pla{i.
FRANSOA
(Kon Ana kako da e nedovetna.)- Ama koj e koj?
ANA
(Ѝ se sretnuva pogledot so onoj na instruktorkata; voo~uva deka
instruktorkata mnogu strogo ja gleda; zatoa gleda da skrati.)- Drug pat }e vi
objasnam. Aj dogledawe.
Site izleguvaat; ostanuvaat samo instruktorkata i Ana.
INSTRUKTORKATA
(Poka`uvaj}i umor na liceto pie kowak.)- Da ti objasnam za sublimaciite.
O~igledno nikoga{ ne si morala da ~ita{ za toa. Zatoa sakav da ti ka`am na
strana, da ne pomislat deka si {traknata. Znam deka ne si zlato, gledam deka ne si,
ne si pove}e luda otkolku {to sme site nie vpro~em. Samo ti sovetuvam nikoga{
pred bilo kogo da ne ka`uva{ deka nekoga{ si sonuvala idni nastani. I jas imam
~itano nekoi novi istra`uvawa i znam deka e toa i nau~no mo`no, no prose~niot
slu{a~ ako te slu{ne deka ka`uva{ takvo ne{to }e misli za tebe znae{ {to. Na
69 PATETI^NA SONATA
primer vo ovoj slu~aj ti si gi sonuvala kako ne{to {to ne se, a kako ne{to {to ti
treba. Zatoa nemoj mnogu da gi idealizira{ soni{tata.
ANA
Na osnova na ova {to vi go raska`av {to mislite deka mi treba?
INSTRUKTORKATA
Zlato site soni{ta se za toa deka ti trebaat nekakvi ~uvstva. Sonot e sekoga{
reakcija na na{iot organizam deka mu nedostigaat emocii. (Na eks go ispiva
kowakot, brzo se oblekuva i trgnuva da izleguva.)
ANA
Mislev deka mnogu }e zboruvame?
INSTRUKTORKATA
I jas. Ama ne po ova. I jas nekoga{ ne mo`am da zboruvam. Do gledawe du{o. (Ja
baknuva Ana i izleguva.)
ANA
Dogledawe.
Scenata se zatemnuva. Vleguva samo svetlina od mese~ina niz otvorenata vrata
kako i sneg. Potoa sè se zatemnuva.
Scena 9
Scenata i mizanscenski i svetlosno e postavena isto kako i vo vtorata scena, samo
{to tuka e novogodi{nata elka.
Ana sedi na trosedot i pu{i, a Gaetana go bri{e hodnikot.
ANA
(^ita `ensko spisanie i pu{i, kako da ja nema onaa postojana zagri`enost od
nejzinoto lice. Gleda pred sebe dodeka se dovikuva so Gaetana.)- Gaetana ne se
brzaj tolku. Mo`e ne{to da ostavi{ i za utre. Gostite sè so ~isti ~evli ni vlegoa
zaradi snegot. Ne e valkano. Sedni malku odmori se.
GAETANA
Da eve sega, u{te malku.
ANA
Zemav edna od tvoite cigari; nema problem?
GAETANA
Au {o taka? Neli i~ ne pu{evte? (La`no strogo.)- Ako e samo edna ne e problem!
(Potoa se kikoti.)- Abe zemaj tamu ne pra{uvaj. Kolku saka{ zemi! Ako ti e }ejf
celata soba zapu{i ja!
70 PATETI^NA SONATA
ANA
(So v~udoneviden izraz na liceto, kako samo ova da go ~ekala. Od kutijata za
cigari na Gaetana koja e na male~koto masi~e pred nea zema 4cigari i si gi stava
vo xebovite.)- Gaetana koga go donesoa cigan~eto ti be{e vo dvor?
GAETANA
Da. Kade na drugo mesto bi mo`ela da bidam toga{?
ANA
(So {okiran izraz na liceto.)- Ako nema{ ni{to protiv mnogu sum stanata
izvetreana... od ap~iwata... postojano potsetuvaj me za sè ... }e ti ka`am koga ovaa
faza }e mi pomine.
GAETANA
Ha ha - nie samostalnite `eni imame mnogu fazi. Samo vie ne se sekirajte! Mo`e
za sè da mi ka`ete!
ANA
Mislev da ja pu{tam onaa muzikata ama na site vi omrzna.
GAETANA
Blagodaram. Navistina mi treba malku odmor za u{ive.
ANA
Ajde dojdi. Te ~ekam. Donesi go kafeto od kujna sose priborot.
Gaetana so brzawe gi soblekuva rakavicite i od kujnata se vra}a so poslu`avnik
so kafetiera i pribor za piewe. Go ostava na masi~eto. Potoa sednuva na edna
fotelja, i po~nuva da pie.
GAETANA
Ima nekoja poraka na telefonskata sekretarka, da znaete.
ANA
[tom ne dobiv titka kaj mene sigurno e za tebe. (Si naleva kafe i pie.)- Ne{to ti
bara padron8 kako i sekoga{ zad moj grb. Aj pa bidi izdaica ka`i mi {to.
GAETANA
O siwora, krastaica jas nikoga{.
ANA
Zabele`av deka mnogu si zafatena so podrumot denovive. A tolku mala prostorija.
GAETANA
Mala, no ima mnogu ivici.
ANA
Ivici?
GAETANA
Ivici-polici. (Odnenade` zamol~uva kako da ka`ala ne{to {to ne smee.)
8 [pan. padron - gazda
71 PATETI^NA SONATA
ANA
A jas celo vreme mislev deka e podrum samo ona do gara`ata, kade go ostavame
priborot za gradinata. Toa ti {to go narekuva{ podrum, tamu nikoga{ nemam
otideno. Mislev deka e toa samo kontrolen centar za elektronskata tehnika. Taka
mi ka`a padron.
GAETANA
(Somni~avo.)- Pa toa i e!
ANA
(Ja tresnuva {oqata so kafe pred sebe.)- Dali nekoga{ padron ti ka`al ne{to da
ne mi ka`uva{?
GAETANA
Da... Da ne vi spomnuvam raboti koi sega vo ovoj kriti~en period bi mo`ele da ve
potsetat na ne{to {to ne treba, da ve rasta`at i sli~no. Spored mene sosem
normalno pobaruvawe.
ANA
I ni{to drugo?
GAETANA
...
ANA
Da ne me la`e{ ne{to?
GAETANA
Kako {to znaete jas sum vi najgolem fen. Pred da dojdam kaj vas gi imav site va{i
modni editorijali po spisanija. Imam razvieno izvesen kulten status kon vas.
ANA
Ima{ komplimenti za mene. Mene pak mi trebaat informacii od nadvore{niot
svet bidej}i momentalno padron mi ja isklu~i seta televizija i internet. Na radio
pak nemam nervi da gi baram lokalnite stanici koi mi se nepoznati. [to }e mi
ka`e{?
GAETANA
Zo{to vaka mi pravite? Neli vi rekov deka va{iot soprug }e mi se luti ako vi
zboram mnogu... Dobro eve gledav na lokalnata televizija deka go na{le teloto na
onoj kolegata na va{iot soprug vo obli`noto mo~uri{te i deka se somnevaat deka
ne e samoubistvo ili nesre}en slu~aj.
ANA
Onoj koj vo podrumot se dogovara{e za biznis so ma` mi?
GAETANA
Od kade znaete za ova, toga{ ne bevte tuka?
ANA
Jas? ne znaev. Pogodiv, ti sega mi ka`a. Ova se vika advokatski trik.
72 PATETI^NA SONATA
GAETANA
(Tmurno.)- Polna ste so trikovi. Vie od Balkanot ste kako nas.
ANA
A ti od kade znae{e?
GAETANA
Za{to padron mi re~e da zabri{am dolu i vo lifotot pred da se simnat! Tuuu i
vie! [to ste volku somni~ava?
ANA
Lift? Jas ne sum znaela deka do tamu ima i lift? Toa dolu bilo ne{to golemo. I
{to ima tamu?
GAETANA
Mnogu vlakna i izmeti od stavorci! Znam po toa {to moram da ~istam.
ANA
Mrtva `edna sum od cigarava. Donesi mi te molam edno {i{ence San Pelegrino od
fri`iderot.
Zabrzano se upatuva kon kujnata. Ana, dodeka Gaetana ne e vo blizina gi sreduva
spisanijata na masi~eto, nekoi gi stava vo pregradata ozdola. Gaetana se vra}a
so plasti~noto {i{ence mineralna voda koe ѝ go podava na Ana zaedno so eden
plasti~en `eton vo forma na pravoagolnik.
ANA
[to e ova?
GAETANA
Kakva koincidencija? Padron mi ostavil poraka da ti go dadam klu~ov od
podrumot, bidej}i ste sakale da go vidite. Fala bogu ve}e nema mene da me
raspra{uvate.
Ana najbrgu {to mo`e go zema elektronskiot klu~, go stava {i{enceto vo xeb,
so dale~inskoto ja pu{ta >>Pateti~nata sonata<< koja sega po~nuva od
prviot stav, no bez onoj del na po~etokot koj e iskoristen i vo pettata
simfonija i izleguva od desnata strana. Gaetana ja zema kutijata so cigari koja
e na masata. Ja protresuva i poka`uva razo~aran izraz na liceto bidej}i
kutijata e re~isi prazna. Pali edna cigara.
GAETANA
(Za sebe.)- Pak ovaa muzika! Da ja nema{e, da ja sti{e{e mo`ebi }e mo`e{e ne{to
i da ~ue vo toa podrumot. (Vdi{uva od cigarata i go ispu{ta dimot.)- Glupa e, ne
sfa}a.
73 PATETI^NA SONATA
Scena 10
Publikata se spu{ta nadolu so hidraulika vo podrumot. Toj e sega isto ureden
kako vo vtoriot del od scena 6. Samo pod masata kako tepih e onoj prekriva~ od
crveno kadife kako vo scena 7 (vo scena 7 istiot be{e kako ~ar{af na masata).
Prodol`uva istata muzika vo of kako od prethodnata scena i kako trae scenava,
taka taa stanuva sè podramati~na. Se otvoruva liftot, Ana vleguva vo podrumov, se
palat neonskite svetla (koga publikata se spu{tila, a vratata od liftot seu{te
ne bila otvorena, toga{ scenata bila sosema temna!). Vratata zad Ana se zatvoruva.
Ana razgleduva v~udonevideno.
ANA
(Za sebe.)- Ne mi se veruva. Ova e onaa gadost koja ja sonuvav. Kakvi se ovie
trakatanci? Detski igra~ki. Zo{to mi se ~ini kako da ima tuka u{te nekogo?
(Poglednuva pod masata, tamu nema nikogo.)- Nema nikogo, osven onie stavorcite
na Gaetana.
Vo of se slu{a cvi~ewe na stavorci koe e mnogu silno bidej}i ja natsiluva
muzikata. Ana si gi trie racete bidej}i ѝ e studeno. Si go pipka nosot.
ANA
Uf mi smrzna nosot. (Nervozno pali cigara. Gi razgleduva predmetite postaven
i na policite i na masata. Od policata podignuva eden sprej vo srebreno
pakuvawe. Go promatuva, potoa {prica so nego horizontalno. Vo vosduhot se
pojavuva rozov fluorescenten oblak.)- Uf rozov oblak, a svetot vo koj `iveeme ne
e ni najmalku rozov. (Se zagleduva vo prazniot yid.)- Pojavete se maski moi.
Pojavete se! (Go udira so tupanica yidot. Si ja udrila rakata, se previtkuva od
bolka. Niz zabi...)- Se utepav! Mislev deka si elasti~en moj yidu! Sledniot pat }e
bidam pone`na. (Doa|a do masata. Go podignuva laserskiot {ilec. Se slu{a
{traknuvawe, go vklu~ila laserot. Ne znae deka e vklu~en i mahinalno pominuva
po agolot od masata. Masata ostanuva bez agol, agolot pa|a nazemi.)- Au ova
bilo opasno! Tuka sè e opasno, zatoa Pjer ѝ ka`al na Gaetana ni{to da ne pipka
tuka. (Se obiduva da go deaktivira laserskiot {ilec, no go stisnuva pogre{noto
kop~e i se pojavuvaat strani~nite no`ovi.)- Ova e sigurno skalpel za carski rez
za slon. (Go ostava ispla{eno no`ot na masata.)- Dobro, zna~i tuka nema nikogo!
(Triej}i si gi pani~no racete od stud doa|a do liftot, go stava elektronskiot
klu~ vo pregradata/klu~arnik do liftot. Dodeka ~eka da se otvori vratata od
liftot - vo of dopira elektronskiot zvuk od programata - odnenade` se
dobli`uva do prostorot vdesno koj e opkru`en so vertikalni metalni {ipki.
74 PATETI^NA SONATA
Tuka ima i metalni {ipki koi li~at na metalni planinarski bastuni koi se
potpreni na yidot. Zema eden bastun, udira so nego od re{etkite, go razgleduva
prostorot zad re{etkite obiduvaj}i se da si ja protne glavata niz re{etkite.
Vratata od liftot se otvara. Svetlinata vo podrumot se gasne, ostanuva samo
onaa koja doa|a od liftot. Go frla >>bastunot<< nazemi. Zabrzano vleguva vo
liftot.)- Brrrr... (Vratata od liftot se zatvora. Scenata e vo kompleten
mrak, muzikata vo momentot koga vratata e zatvorena prestanuva.)
MNOGU TIVKO SE SLU[A O^AJNO I PREMALENO DOVIKUVAWE
NA DETSKI GLAS
Mamo tuka sum... Dolu sum... Izvadi me... ]e se zadu{am... Znam deka si ti... Te
sakam... Mamo... Spasi me...
Scena 11
Ovaa scena e fle{bek. Vo of dopira zvuk od intenziven soobra}aj. Scenata se
osvetluva na sredina samo so eden reflektor, sè okolu e temno. Scenografskite
elementi koi se osvetluvaat se luksuzno masi~e za piewe kafe i dve skapi fotelji
od te{ko drvo (kako i masi~eto) od obete strani. Na ednata sedi Pjer, na drugata
@aneta. Pijat ~aj od skap porcelanski servis, ~ajnikot e na masata. Na masata
istotaka ima i kristalna ~inija so kola~iwa. Na masi~kata e poslano ra~no
pleteno miqe vo krem boja.
Pjer oble~en vo odelo i so kravata so vnimatelni dvi`ewa go pie ~ajot. @aneta
istotaka e doterana vo skap komplet so svilena ko{ula so vrzuvawe okolu
vratot. Kosata ѝ e sve`o fenirana, a okolu vratot ѝ visat o~ilata.
PJER
Na navistina ubavo mesto ste vo gradov. Ne ste premnogu vo Centar, a sepak sekade
ste blisku.
@ANETA
Ovaa garsoniera e ostanata od majka mi. Mebelot e od Avstrija kako {to mo`ete da
vidite. Sè e odli~no so~uvano. Navistina se gordeam na ovoj mebel, na ovoj parket.
Vo ovaa dr`ava sè e podlo`eno na brza devastacija. Se ~ini site odbivaat da imaat
bilo kakva kultura na odnesuvawe. Za maniri da ne zboruvame. Pred nekoj den bev
vo teatar. Teatrite tuka samouvereno gi narekuvaat institucii od oblasta na
kulturata. Navistina ~udno za mesto kade nikoj ne mi ka`a dobra ve~er.
PJER
(Se smee od srce.)- Ve sakam vas Balkancite. Navistina imate zdrava ironija.
75 PATETI^NA SONATA
@ANETA
Se obiduvame da bideme zdravi samo zavisi kolku e toa mo`no.
PJER
Da navistina zagaduvaweto tuka e stra{no. Nikoga{ ne sum videl volku
prepolneti ulici.
@ANETA
Da, a nekoj tuka ni ka`uva deka {tom imalo volku vozila toa bilo dobro za
ekonomijata. Vistinata e deka preku soobra}ajot se perat pari od gorivo koi potoa
se upotrebuvaat za raznovidni aktivnosti koi se nadvor od zakonot. Terorizam,
uli~no nasilstvo, uli~ni `ivotni...
PJER
Vo pravo ste. Nikade ne sum videl volku opasni ku~iwa na sred ulica. Tie se
istrebeni vo golemite gradovi duri i vo orjentalniot svet u{te pred 200godini, a
vie seu{te gi imate.
@ANETA
E mon ami taka e, ama nema koj da ka`e. Poto~no nema koj da nè slu{ne. Taka i
`ivurkame. Pred nekoj den nekoj dneven vesnik (~udno bidej}i tuka dnevnite
vesnici se site kupeni od nekogo i naj~sto ne objavuvaat vakvi raboti) objavi deka
na nekoe devoj~e gladno ku~e mu go odgrizalo ra~eto vo centarot na gradot.
Naredniot den ve}e site go zaboravija nastanov. Toa bilo nekakvo cigan~e.
PJER
Da `ivotot tuka e mnogu gr~ovit. Lu|eto mora postojano da gledaat samo za sebe,
dokolku ne sakaat da ostanat bez ni{to. Tamu kade ima siroma{tija lu|eto
stanuvaat mnogu sebi~ni.
@ANETA
Sebi~ni i opasni. Nalikuvaat na onie ku~iwa, sekade odat vo glutnica i go
demneat svojot plen.
PJER
Vistina e toa {to go ka`avte za soobra}ajot. Jas imam zabele`ano deka vo
najbogatite zemji ulicite vo golemite gradovi se sekoga{ prazni. Duri i
najbogatite sekoga{ se vozat so javen transport za da ne go prezagadat vozduhot.
Dodeka pak vo siroma{nite zemji koi se pred gra|anska vojna ulicite se postojano
zakr~eni. Kako onie vo Afrika. Od soobra}ajot se perat pari, a toa mo`e najbrgu
da se napravi dokolku treba da se kupi oru`je.
@ANETA
Da da, gledate kako vie bidej}i ste od Francija lucidno razmisluvate. Jas sum
zadoena so sè ova od tuka i ne mo`am nekoi raboti da gi voo~am. Zaslepena sum od
lokalnata nekultura, prenaviknata sum na nea, taka da se ka`e. Iako ne{to i
samata zabele`av u{te pred vie da mi spomnete. Za ova ne mi treba{e da napravam
bilokakva istraga, tuku samo poglednav niz prozorec. Vsu{nost koga sum vo
76 PATETI^NA SONATA
garsowerava ~esto gledam niz prozorecot, toa me relaksira. I vidov deka istoto
vozilo minuva pod prozorec i po dvaesetina pati na den. Zna~i nekoj gi kru`i
avtomobilite so cel da ispere pari, a ne da se vozi.
PJER
Duri ne ste ni trebala da poglednete niz prozorec. Samiot fakt {to ste volku
mala zemja, a imate tolku vozila dava povod za somne`.
@ANETA
Au da, pak prijatno me iznenadivte so va{ata lucidnost. Kako ne se setiv i jas na
ova? Da, mo`am da se setam deka na televizija imam gledano snimki od Luksemburg
ili [vajcarija koi se edni od najbogatite zemji i tamu re~isi deka i nema
parkirani avtomobili po ulicite.
PJER
Ne samo zakonot tuku i op{tata kultura pomaga za toa. Nekoj koj ima nekolku
avtomobili nema da mo`e da ostane vo ubav kvart. Tamu javnoto mislewe
funkcionira navistina kako {to treba.
@ANETA
Kako mislite?
PJER
Prvo na nekoj koj e neekolo{ki orjentiran nema da mu dozvolat da kupi imot vo
nekoj ubav arondisman bidej}i toa im aludira na `itelite deka toj nekoj e so niska
kultura. Deka }e ima naru{uvawa i vo drugi domeni, }e pie itn. Dokolku ve}e ima
imot vo blizina na elitnite gra|ani toga{ }e mu pravat pritisok so ukinuvawe na
beneficiite - da re~eme evtin parking prostor, dostavi, energija...
@ANETA
Da, ne prestanuvajte, prodol`ete, kolku mi e ubavo da ve slu{am. Vie doa|ate od
nekoja sredina kade odnesuvaweto vo civilizaciski ramki navistina zna~i ne{to.
Ne i tuka, da znaete. Ova vi go ka`uvam zatoa {to ve smetam za ami. Tuka site
gledaat da se snajdat, ne e va`no kako. Mene na primer me smetaat za izrod. Jas sum
edna od retkite so evropski maniri.
PJER
(Nedoverlivo, zlokobno.)- Vie ste od tuka, a ste so evropski maniri?
@ANETA
(Indikativno ja tresnuva {oqata od tacnata.)- Da kako {to gledate! Kako
napreduva va{eto istra`uvawe? Gi evidentiravte li site `ivotinski formi?
U{te kolku vreme }e ostanete tuka? Jas taka da vi ka`am }erka mi mi e edinstveno
dete, ama ja imam odgledano sosema sama, tatko ѝ po~ina koga be{e male~ka...
PJER
Navistina ne bi mo`el to~no da ka`am. Va{ata zemja e mo`ebi najbogata vo
celiot svet so endemi~ni formi na `ivot. Postojano koga mislam deka sum go
prona{ol posledniot vid na ovoj prostor, mi se javuva ne{to novo. Treba da
77 PATETI^NA SONATA
bidete sre}na {to `iveete vo edna volku neobi~na i biolo{ki diversibilna
sredina.
@ANETA
Blagodaram, no site Makedonci, pa ni jas, ne sakaat komplimenti...
PJER
Zo{to...
@ANETA
Zo{to!? Pa {to }e ni se? Zad niv naj~esto se krie nekakva nedoverba, nekakva
komplikacija. Kompliment se ka`uva samo koga nekoj od nekogo saka ne{to da
dobie. Sme se nau~ile da vnimavame na sè, `ivotot ni bil mnogu te`ok.
PJER
Vam?
@ANETA
Da i na mene. Sega me gledate vaka napravena, ama pra{ajte me kako sum
pre`iveala za vreme na komunizmot? Ni samata ne znam kako. So ni{to i so }erka.
PJER
Sekoj sistem bi trebalo da bide sre}en da ima dama kako vas.
@ANETA
Sistem, dr`ava da; {utka ne! Koga sum vo {utka jas izgledam kako da sum nekoj koj e
na niven tovar, kako bez niv da ne sum mo`ela da otidam po nadvor.
PJER
Nemojte taka mra~no da gledate na sè; ubavo e koga lu|eto si trebaat edni na drugi.
@ANETA
Lu|eto, a ne humanoidite! Gledam deka ne razbirate {to sakam da vi ka`am
ednostavno bidej}i nikoga{ ne ste `iveele na vakvo tlo. Zna~i ka`ete mi ne{to
za va{eto istra`uvawe. Ne sum biolog, no }e ve razberam; iako pove}e se razbiram
od zoologija otkolku od botanika, so ogled na toa deka imam }erka. (Se smee.)
PJER
U{te }e pomislam deka se somnevate deka sum {pion... Zna~i pronajdeni se mnogu
`ivotinski i rastitelni vidovi od koi endemi~nite `iveat samo na nekoe
ograni~eno podra~je i sintetriziraat nekoi odredeni supstancii koi ostanatite
`ivi vidovi ne gi la~at. Nekoi se podobro, nekoi pomalku istra`eni. Va{ite se
navistina malku. Ovie supstancii bile konsumirani i od ~ovekot, no so tek na
vreme odumrele na nekoi prostori. Zatoa se somnevame deka tamu kade seu{te gi
ima na primer nema nekoi vidovi na rak. Nekoi od ovie supstancii mo`e da se
sintetiziraat vo labaratorija, a nekoi se{te mo`e da gi sozdade samo majkata
priroda.
@ANETA
Vie sakate da najdete lek za rak? Nemojte da me pla{ite, zvu~ite kako lud nau~nik.
78 PATETI^NA SONATA
PJER
Sum nau~nik, no ne sum lud. eden endemi~en rak ima supstancija koja dava povolni
rezultati za nekoi ~ove~ki virusi, edna endemi~na glacijalna treva vlijae
povolno na regeneracijata na o{tetenite tkiva...
@ANETA
Zavisi koj {to pod lud podrazbira! Imam ~itano za mnogu nau~nici, fanatici, koi
se sosem zaslepeni od nivnata ambicija. I vsu{nost se mnogu opasni.
Se {eguvam, znam deka vie ne ste eden od niv. Poln ste so qubov.
PJER
I za ova bi ve predizvikal. Nau~no e doka`ano deka qubovta ne e vakcina protiv
zloto. Nekoi od najgolemite nelu|e sakale... kako ludi. No ne se sekirajte, ne sum
jas eden od niv.
@ANETA
Najdovte li ne{to? Izraduvajte me.
PJER
Ni{to porazli~no od sè, no siguren sum deka so analizite }e dojdam do nekoi
vpe~atlivi rezultati...
@ANETA
Go upotrebuvate terminot vpe~atlivi, a ne novi. Vnimavate za ona {to drugite go
mislat za vas. Ova e tolku netipi~no za vas nau~nicite...
PJER
Od kade znaete deka navistina sum nau~nik? Mo`ebi sum samo francuski
izmamnik.
@ANETA
Od kade znaete deka ne sum {pion? Znaete kakva reputacija ne bie nas
Makedoncite - deka site sme {pioni. Sekoga{ si ja pla}ate rentata navremeno.
PJER
Pedanten sum kako i site Francuzi.
@ANETA
Vi se dopa|a ova smestuvawe vo centarot, mnogu vi e {ik. Vi se dopa|a zemjava,
qubeznosta?
PJER
Zemjata ne znam dali mi se doapa|a; ne mo`am da zavzemam stav vo vrska so ova
bidej}i ne stanuva zbor za `ena. Qubeznosta... mi se dopa|a iako ova ne zna~i deka
bi mo`ela da bide i poizrazena.
@ANETA
Toga{ {to vi se dopa|a tuka; zo{to si go oddol`ivte prestojov? Zatoa {to ima za
kogo. (Go naveduva Pjer fraerski da se ~uknat so {oqite kako da se alkoholni
pijalaci.)- Zatoa {to me imate mene koja vi ka`uvav kade mo`ete da ja najdete
}erka mi. Pomnite na no}ta vo diskotekata?
79 PATETI^NA SONATA
PJER
Da, a }erka vi za seto ova ne znae. Moram da vi priznaam deka ova ne e vo francuski
stil; da im pravime na lu|eto ne{to zad grb. Osobeno ne na na{ite deca. Prostete,
no ova e malku nehristijanski.
@ANETA
Mo`ebi Francuzite se isklu~ok, no definitivno ovaa aktivnost e tradicionalna
i vo Evropa. Ne ste go ~itale >>Pelikan<< od Strindberg? Gledate deka
roditelite si gi jadat sopstvenite deca?
PJER
Ne mislam kako vas. U{te ve~erva }e ѝ ka`am na Ana. Ova e tolku ne~esno... i
nasilno.
@ANETA
Nema da ѝ ka`ete za{to nema da smeete. Sakate da ja izgubite?
PJER
Ne sakam. Ne znaev deka vie Makedoncite umeete da bidete volku rasipani.
@ANETA
Zo{to ne sakate da ja izgubite?
PJER
Zo{to sakam da se o`enam so nea!
@ANETA
O la la. Ova e ubava novost. A za ova me|u nas ne gri`ete se, ~ovekot se naviknuva
na sè ona na {to mora da se navikne. (Povtorno saka da go navedne Pjer da se
~uknat so {oqite kako tie da se ~a{i so alkoholen pijalok.)
Najposle Pjer popu{ta, tie se ~uknuvaat. Reflektorite se gasnat, publikata
so hidraulika se ka~uva nagore vo dnevnata soba. Koga svetlinata e izgasnata vo
of po~nuva da odi od po~etok vtoriot stav od >>Pateti~na sonata.<<
Scena 12
Povtorno trosedot e spu{ten za spiewe, ozgora na nego e namesteno sè za spiewe.
Prodol`uva vo of da odi muzikata od prethodnata scena.
Ana e vo {lafrok za pred spiewe. Ponekoga{ izleguva dodeka zboruva so Pjer od
toaletot i gledame deka ~etka zabi. Pjer le`i vo krevetot pokrien do brada i
zamisleno ~ita nekakvo spisanie.
ANA
Blagodaram {to me udostoi da spie{ kaj mene ve~erva.
80 PATETI^NA SONATA
PJER
Koj re~e deka }e spijam!
ANA
[o!?
PJER
Si zaboravila deka sum ti soprug mon peti?
ANA
A da. (Proizveduva zvuk na pravewe gara-gara i isplukuvawe. Izleguva pred Pjer.)
PJER
Pak si mnogu oslabnata. Ve~era{e li?
ANA
Da.
PJER
[to?
ANA
Ma~kan leb.
PJER
So {to?
ANA
So iscedok od tvojata nastinata genitalija. Sum ti rekla sto pati vo zima se nosat
debeli ga}i.
PJER
(Ja trgnuva prekrivkata od sebe, sosema e gol.)- Jas sum podgotven kako {to
gleda{, a ti?
ANA
(Go pokriva Pjer so prekrivkata.)- I jas isto. Kako {to vide samo {to izmiv zabi.
Lele kolku mi se spie.
PJER
Ne mislev na toa dali si podgotvena za spiewe! Zo{to plakatite ne se pokrieni?
Sekoga{ im stava{ krpi ozgora koga...
ANA
A toa. ^ekaj sega. (Odi pak kon toaletot.)
PJER
Te ~ekam {eri. (Go tresnuva spisanieto na natkasnata.)- Zo{to postojano ja
pu{ta{ ovaa muzika? Voo{to ne mi e feti{. (Si ja zatnuva brzo ustata so raka,
se setil deka ka`al ne{to {to ne smee.)
ANA
Da ne si me pra{al u{te edna{ vakvo ne{to!
PJER
Mislev zo{to tokmu ovaa muzika ja odbra da mu ja pu{ta{ na na{iot sin?
81 PATETI^NA SONATA
ANA
Zatoa {to e prekrasna. Zatoa {to e kako mene tre emocionel. Tolku e normalno da
se bide emocionalen, dene{nata muzika e {izofreni~na. Vsu{nost kompozicijava
e rondo ama Betoven ja narekol sonata bidej}i sakal da potencira deka se izrazuva
so emocii, a ne so intelekt. Sonatata kako muzi~ka forma poteknuva od poezijata,
od sonetot. Ima dva vida na sonet, italijanski i angliski, i i dvata vida se mnogu
emocionalni.
PJER
Sigurna li si deka e rondo? Jas mislam deka sonatata poteknuva od zborot sonuva.
ANA
Da i mi se ~uvstvuva i mi se sonuva. [to se slu~i so tvojot kolega? Anri? Andre?
Kako se vika{e?
PJER
[to sega volku se zainteresira za nego? Neli re~e deka go mrazi{ za{to imal
gadni vlakni{ta vo nosot?
ANA
Uf da, zaboraviv deka imam fobija od takvi vlakni{ta vo takvi nosovi! I?
PJER
Znam za toa isto kolku i ti. Nemam vreme da gledam televizija. Majka ti znae
pove}e od mene; imam vpe~atok deka samo toa i pravi - ~ita non-stop za slu~ajot
Anri. Zo{to ne ѝ se javi{; mi ka`a deka ne si ѝ telefonirala ve}e dve sedmici?
ANA
Mnogu ste mi somnitelni vie dvajcata; ne znaev deka tolku ~esto se slu{ate!
PJER
Da ne misli{ deka zaedno go ubivme Anri?
ANA
Od kade znae{ deka e ubien? Kolku {to znam takva informacija nikoj do sega nema
objaveno?(Izleguva od toaletot so siva kozmeti~ka maska na liceto, vo istata
siva nijansa kako maskite na yidot od podrumot, koga be{e elasti~en.)
PJER
(Gnevno.)- [to e sega ova? Maskata?
ANA
Protiv mozol~iwa i za podobra potko`na cirkulacija!
PJER
Merd!
ANA
A toa? Kako {to znae{ mi e gadno da si go gledam mojot odraz vo stakloto na
plakatite koga me ebe{. Jas moram da sum ozgora bidej}i kako i site Francuzi
saka{ povisoka `ena. Re{iv da bidam kreativna ovoj pat, namesto da stavam krpi
na plakatite, si go pokriv liceto. Gleda{ li kolku sum kreativna. (Rezignirano
82 PATETI^NA SONATA
veselo.)- Gleda{ li? Gleda{ li?? (Odnenade` glasot ѝ stanuva suptilno
zloben.)- Dali u`iva{e koga se nadeva{e deka }e se prepoznaam vo ona cigani{te?
PJER
Ne mo`am da se setam. Sega u`ivam vo tvojata maska. Kako srednoevropski buf si!
ANA
(Mra~no.)- Dali gi potplatuva{ site okolu mene za da gi pravi{ tvoite bedni
eksperimenti, vklu~uvaj}i gi majka mi i Gaetana? Dali pravi{ eksperimenti so
na{iot sin?
PJER
Da mu presadiv o~i od bafalo! (Se smee potsme{livo. Nenadejno prestanuva.)-
Zarem seriozno misli{ deka pravam eksperimenti?
ANA
Da. Mislam. Nau~nik si. Pravi{. (Mra~no.)- Nema ve}e da pravi{! (Vadi od xeb
cigara i si ja stava vo usta.)
PJER
Zo{to nema?
ANA
Za{to ova! (Go soblekuva {lafrokot koj pa|a nazemi i ostanuva samo po
prekrasen crn dolen ve{ so `artieri.)- Ne si moral da legne{ gol. Kako {to
gleda{ ne gi nosam ve}e tvoite pixami.
PJER
Pu{i{? Od koga?
ANA
Ne znam {to mi stana. Onaka. Se grebam od Gaetana. Sakam da me gledaat koga
pu{am. (Pravi nekoja seksi poza so cigarata.)- Izvini {to sum vakva. Slaba sum
kako i site `eni, slab mi e organizmot, zaradi onie mese~ni ~istewa.
PJER
Suma sumarum nema nikakva razlika da znae{; i na nas ma`ite ni e mnogu te{ko.
[to misli{ kako ni e so ezerce polnoglavci vo nas koe morame postojano da go
odgleduvame? Ne ni go razburkuvaj ezerceto! A vie samo se ~istite. Umoren sum od
polnoglavcite. Mi se prijade. Dokolku ja nema{ maskata ova bi bilo primamlivo.
Toga{ zo{to ja stavi?
ANA
Zatoa {to }e te ubijam! Znam deka tuka sè snima{ so sigurnosnite kameri; vaka
nema da znaat koj te upukal.
PJER
[to ti e toa na leviot `artier?
Ana vadi male~ok `enski pi{tol od leviot `artier, go vperuva vo Pjer i go
dr`i taka 10sekundi. Do publikata dopira smdea od izmeti.
83 PATETI^NA SONATA
ANA
Samo ton merd smrdi volku mra~no. Misle{e deka navistina }e te ubijam! Zna~i ti
si go ubil Anri? zatoa {to sakal da ti go prekine istra`uvaweto? (Go povlekiva
orozot.)
PJER
(Prostenkuva prepla{eno.)
ANA
(Od cevkata na pi{tolot se pojavuva ogon~e; pi{tolot bil zapalka. Si ja
zapaluva cigarata.)- Ova majka mi mi go dade za vakvi prigodi. Ne znae{ deka nie
Makedoncite sme site {pioni? Ova e seksi ama gleda{ i doznav nekoi polezni
raboti. Navistina si bil gad. [tom se posra; misli{ deka ti znam za
zlostorstvata.
PJER
(Prostenkuva olesnitelno.)- Da stvarno mislev deka }e me ubie{! Saka{ da
vidi{ kolkav mi e sega?
ANA
Fecesot?
PJER
Drug pat koga planira{ da napravi{ vakvo ne{to pra{aj me mene. Jas sum nau~nik,
gi znam site fenomeni. Sekoga{ pukaj mu nekomu od zad grb, oti ako toj te gleda v
o~i kako sega tebe jas, potoa treba da mu puka{ i vo o~ite. Mrtovecot vo
ro`nicata kako fotografija gi zadr`uva konturite na onoj koj go ubil dokolku
gleda vo nego. Mnogu ubijci se taka fateni. (Ja podignuva prekrivkata so namera
da stane od krevetot.)
ANA
(Gnevno.)- Kade? da ne si mrdnal! (So dale~inskiot ja menuva muzikata, sega sviri
po~etniot stav od Pettata simfonija od Betoven, onoj del koj e upotreben i
vo >>Pateti~na sonata.<<)
PJER
Da se isperam.
ANA
Ne veruva{ deka }e umre{? (Pomestuva nekoj del vo dr{kata na pi{tolot so
prstot.)- Toga{ slu{ni go ova! (Puknuva so pi{tolot.)
PJER
(Gleda kon plafonot i na yidot zad krevetot.)- [eri nemoj da ni go o{teti{
yidot, kre~evme so skapa emajlirana boja. (Ja trgnuva levata raka koja ja dr`el na
gradite. Protnuva prst niz dup~eto od ~ar{afot. Go pritiska ~ar{afot na
mestoto kaj srceto kade e pogoden. ^ar{afot na toa mesto stanuva crven.
84 PATETI^NA SONATA
Vko~eneto so zjapnati o~i gleda pred sebe. Taka vo polusede~ka/polule`e~ka
polo`ba zamol~uva. Zasekoga{.)
Muzikata vo of monta`no se preleva so drugi delovi od Pettata simfonija,
koi stanuvaat sè podramati~ni i postepeno se dobli`uvaat do kulminacija. Ana
po~nuva da pla~e. Se dobli`uva so pi{tolot do okoto na Pjer, no nema hrabrost
da pukne.
ANA
(Niz solzi.)- Izvini ` sui fra`il9. Kolku se sakavme. A sega sè zavr{i. Mora{e
vaka sè da zavr{i. Morav da te trgnam, mon amur. Za da dojdam do tvoite smetki. Za
taka da mo`am da go najdam maliot. Znam deka ne si lo{ ~ovek. Napadnat si od
lo{i duhovi. Izvini. Izvini. Ne mo`am da te gledam. Sega }e go izgasnam
svetloto. (So dale~inskiot upravuva~ go izgasnuva svetloto. Ostanuva samo
svetlinata od kujnata. Edvaj se gleda bilo {to. Mnogu glasno urla.)- Aaaaaaaa...
(Prosvetluva istrel vo temninata. Mnogu glasno urla.)- Aaaaaaa...
(Prosvetluva istrel vo temninata. Go zavitkuva Pjer vo ~ar{afot sose
negovite izmeti, go fa}a pod mi{ka od zad grb i po~nuva da go vle~e kon kujnata.
Koga glavata na Pjer se nao|a vo anfas kon publikata, a odzadi pod prav agol so
svetlinata od kujnata, mo`eme da vidime deka o~ite mu svetat, poto~no deka na
mestoto na o~ite svetlinata mu probiva niz ~erepot.)
Po~nuva da vrne i grmi, ovoj {um doa|a vo of zaedno so muzikata koja kulminira
vo svojata dramati~nost. Od prozorcite vo hodnikot dopira svetlina od
molskavici. Ana prodol`uva spazmati~no da urla dodeka go vle~e Pjer.
ANA
Aaaaaaaaa... Aaaaaaaaa...
Scenata se zatemnuva. Vreskaweto na Ana prodol`uva.
Scena 13
Koga scenata postepeno se osvetluva (vo of odi zvuk od grmewe, a od prozorecot od
hodnikot dopira svetlina od molskavici) vreskaweto na Ana prodol`uva, no taa
spie vo krevetot i po sè izgleda deka sonuva ko{mari. Do nea stoi Gaetana so
gumenite rakavici i cevkata od pravosmukalkata v raka; postojano ja vklu~uva i
isklu~uva pravosmukalkata. Vo of istotaka odi i Pettata simfonija
prodol`uvaj}i onamu od kade zastanala vo prethodnata scena.
9 Franc. ` sui fra`il - jas sum slaba
85 PATETI^NA SONATA
Ana koja spiela na stomak, gi otvara naglo o~ite.
Molskavicite i grmeweto naglo prestanuvaat. Sega od prozorecot dopira svetlina
od mese~ina i senki od pa|awe na sneg na yidot od sprotiva.
GAETANA
(Ja isklu~uva pravosmuka~kata. Olesnitelno...)- Uf blagodaram gospode,
stanavte.
ANA
(Za{emeteno.)- Ne stanav. Se razbudiv.
GAETANA
Stanete. Ajde ve molam stanete. Spiete re~isi 48~asa. Kako mo`ete da spiete na
vakva vreva? (Go zema dale~inskiot koj bil kaj Ana pod pernica i ja isklu~uva
muzikata.)- Se zagri`iv. Ispravete se. Da donesam krpa i ~inija so studena voda?
ANA
Studena voda. Brrrr... Ne. Eve sega }e stanam. (Se isprava, no tolku e premalena
{to pak pa|a vo krevetot. Glasot ѝ e tolku umoren {to edvaj se slu{a.)- @an
otide li na rabota? Da ne zaboravil da go vklu~i greeweto vo gara`ata? Ne mu
pali xipot.
GAETANA
@an? Dali mislevte na va{iot soprug?
ANA
A da. @an.
GAETANA
Va{iot soprug se vika{e Pjer, kutriot! Pretpostavuvam ste go sme{ale so @an od
grupnata terapija. Rasonete se mila gospo|o. Ne gledate li deka e ve~er? U{te
spiete... Seu{te du{ata vi spie.
ANA
(Potsme{livo.)- Seu{te mi zboruva{ za @an? Ups, sakav da ka`am Pjer! Uf da.
Perdona me te molam. Izvini ne znam {to zboruvam od ap~iwava.
GAETANA
Ajde rasonete se, zaedno }e ja gledame va{ata omilena serija.
ANA
Od koga gledam televizija?
GAETANA
Samo vie sednete, jas }e go raskrenam krevetot.
Brzo, inaetlivo, no se gleda mnogu premaleno se isprava i sednuva na agolot od
krevetot. Gaetana i ja ponuduva kutijata so cigari. Ana zema edna cigara i ja
stava v usta.
86 PATETI^NA SONATA
ANA
Od koga pu{am?
GAETANA
(Ѝ ja pali so zapalka cigarata na Ana.)- Imate li sila da sednete na foteljata? Jas
vedna{ }e go raskrenam trosedot.
ANA
Donesi jako kafe!
Gaetana otr~uva vo kujnata. Ana edvaj, teteravej}i se go raskreva trosedot,
~ar{afite ostanuvaat vnatre, perni~iwata se rasturaat nazemi. Sednuva na
trosedot i pu{i. Doa|a Gaetana so poslu`avnik so kafetiera, {oqi, {e}ernica
i mlekce.
GAETANA
O bravo siwora, vie ste mojot heroj. Sè samata sredivte.
Gaetana sednuva na foteljata i po~nuvaat i dvete da pijat kafe. Gaetana se
rasplakuva i po~nuva da si gi bri{e solzite.
GAETANA
Prostete. Ja proveruvav telefonskata sekretarka i mu go slu{nav glasot,
poslednata poraka do mene.
ANA
Onaa kade ti ka`uva da mi go dade{ klu~ot od podrum? (Otkako Gaetana
potvrdno ѝ zaklatila so glavata...)- Donesi mi ja karti~kata.
Gaetana se str~uva kon kujnata. Se vra}a so telefonskata karti~ka. Ѝ ja podava
na Ana. Ana ja zema zapalkata od xebot na Gaetana, ja zapaluva i ja ostava vo
pepelnikot na masi~eto da doizgori.
GAETANA
(Pla~ej}i.)- Zo{to go storivte ova? Toa mi be{e posledniot spomen od Pjer!
ANA
Ne ti be{e od Pjer ovco!
GAETANA
(Prepravaj}i se deka ne go ~ula zborot >>ovco...<<)- Padron be{e sekoga{ tolku
qubezen so site. Nikoga{ ne zaborava{e da im ka`e na lu|eto da imaat ubav den.
ANA
A zo{to toa ne go ka`uva i vo ovaa poraka? Zatoa {to ne e od nego, tuku od mene.
87 PATETI^NA SONATA
Da znae{ deka ni jas ve}e ne sum od v~era. Na komjuterot go prepraviv mojot glas da
li~i kako negoviot za da mo`am da dojdam do klu~ot.
GAETANA
Ste se izlo`ile na opasnost. Nemalo koj da vi ka`e, tamu dolu ima opasni
instumenti. Zatoa padron mi naredi ni{to da ne ~epkam. Kolku be{e mil kutriot.
Go izedoa `ivotnite za koi tolku se gri`e{e.
ANA
Se gri`el za `ivotni? Ne razbiram. Ti mi spomna stavorci, koi gi ima vo sekoj
podrum.
GAETANA
Stavorci da, no eksperimentalni. Ima{e tamu i drugi `ivotni. Ververici,
orel~iwa, edna{ zad re{etkite vidov i volk... Mi ka`a deka za ekperimentite gi
sobira site `ivotni koi mo`e da gi najde vo okolina. Kutriot Pjer, tolku be{e
genijalen, negovite kolegi ne znaele deka e pred epohalno otkritie.
ANA
Ne... Ne... Ne go `ali taka... Ne znae{ nekoi raboti... Ne go izgovoruvaj toa taka,
isto kako majka mi... Dali nekoga{ nekoj za ne{to te potplatil?
GAETANA
Mene? Nikoga{!
ANA
Duri ni koga go donesoa cigani{teto da mi ja zasmrdi sobava?
GAETANA
Nemojte da gre{ite du{a siwora. Imate problemi so se}avaweto. Jas vo
potpolnost ve razbiram. Niz {to sè pominavte. Kako {to vi ka`av sto pati, toa se
slu~uva{e vo dvorot, a ne vo sobava. Se soglasuvam deka gospodin Pjer malku
nevkusno se po{eguva; misle{e deka so toa }e vi ja trgne depresijata. No i jas znam.
Vakvite traumi nie `enite nikoga{ ne mo`eme da gi nadmineme. Tie ostanuvaat
zasekoga{ zakopani vo nas. Mojata pusta Latinska Amerika e prepolna so `eni vo
traur. Ma`ite ne mo`at da ne razberat kolku e toa nenadminlivo za nas. Ma`ite
samo gledaat da prodol`at ponatamu. Eve sega sè ova e samo va{e. Vie }e ka`uvate
koj mo`e, a koj ne da doa|a.
ANA
Ni majka mi nikoga{ ne te potkupila? Ni Pjer?
GAETANA
Me potkupil vo smisla {to mi ka`al {to da pravam, no toj mi e padron, moram da
go slu{am.
ANA
Oh vie kutrite begalci od Latinska Amerika, tolku ste dobri i naivni. Sekoga{
za sè ste vo pravo. Bi trebalo site da ve proglasat za svetci.
88 PATETI^NA SONATA
GAETANA
(Prepravaj}i se deka ne ja razbira ironijata na Ana, ѝ go gali obrazot.)- Draga
Ana sekoga{ imate qubezen zbor za nas bednite. Gospod }e ve nagradi.
ANA
(So gadewe se trgnuva od dopirot na Gaetana.)- Takvi sme nie Hristijanite,
znaeme {to e pravdina. Donesi mi silna ve~era! Omlet so slanina i kromid i crn
leb. Zna~i omlet, ne jajce na oko!
GAETANA
(Si ja zatvora ustata so ednata raka kako deka }e povrati.)
ANA
[to?
GAETANA
Pa se potsetiv na toa... so o~ite... koga rekovte jajce na oko...
ANA
Kakvi o~i?
GAETANA
Deka pticite mu gi iskolvale o~ite na gospodinot, bidej}i koga padnal bil svrten
na grb. Anri padnal na stomak, mo`ea vedna{ da go identificiraat. Ne go ni
jadele tolku `ivotnite nego. Kolku be{e debel, a se ednoli~na hrana jade{e. Kaj
nas od cela ve~era jade{e samo polovina leb so puter so luk. Sigurno mesoto mu
bilo krajno nevkusno... za `ivotnite.
ANA
Ne zagina Anri pred nekolku sedmici?
GAETANA
Pak na ni{to ne mo`ete da se setite. Mnogu lo{o mi spiete, celo vreme vreskate...
Padnale zaedno koga bea na lov na erebiici. Kone~no ja najdoa taa provalija od
20m. Skriena e me|u grmu{ki, a {iroka samo 2m. Najdoa nekoi ~ove~ki trupovi
stari 40godini. Site se pra{uvaa kade is~eznale tie kutri du{i...
ANA
Dobro dobro... Treba{e da mi donese{ ve~era?
GAETANA
Vedna{! ]e donesam i vino. ]e se napieme vino zaedno. Dosta ta`alenki. Kolku
sme sli~ni nie Latinite so Makedoncite. Nie velime basta, vie dosta - dosta so
depresii.
Gaetana se str~uva kon kujnata. Ana vedna{ se upatuva kon izlezot za podrumot
vdesno. Gaetana se vra}a so korpi~ka so crn leb.
GAETANA
(Doa|aj}i od hodnikot vo dnevnata soba...)- Gospo|o mo`e li da otvoram edno Suvo
89 PATETI^NA SONATA
Roze? (Koga gleda deka nema nikogo zbuneto ja ostava korpata na masi~eto.)
Scena 14
Publikata se spu{ta dolu vo podrumot so hidraulika. Sè e isto kako i vo scena 10,
no sega kadifenata prekrivka ja pokriva masata do dolu. No koga publikata e
spu{tena scenata e sosema temna.
Se palat neonskite svetla nekolku sekundi pred da se otvori vratata od
liftot kako i sekoga{. Prekrivkata na masata se trese, kako nekoj da se krie
pod masata. Vratata od liftot se otvora Ana zabrzano se upatuva kon
prostorot so re{etkite, zema edna od metalnite {ipki potpreni na yidot vo
blizina na prostorot so re{etkite, ja razgleduva so prou~uva~ka fizionomija
na liceto. Svrtena e so anfas kon publikata. Naglo izrazot na liceto ѝ se
menuva i izgleda kako nekoj da ja pipka od zad grb. Nedoverlivo se vrti nazae~ki i
se izmestuva malku vlevo; vdesno od nea mo`eme da vidime deka yidot stanal
reqefen - edna siva raka izvira od nego i so pokazalecot ѝ poso~uva kon masata.
ANA
(Poglednuva kon masata, gleda deka prekrivkata mrda. Poglednuva kon rakata i
potvrdno zaklatuva so glavata. Rakata ja snemuva. Ne~ujno se dobli`uva do
masata nosej}i go v raka metalniot stap vo pozicija da udri nekogo. Oddale~eno
samo so ednata raka ja podignuva prekrivkata. Go pika stapot navnatre. Za
sebe.)- Izgleda nema nikogo. (Vnimatelno se navednuva so namera da pogledne pod
masata.)
So molskavi~na brzina nekoj koj kle~el zad masata istr~uva kon re{etkite, ja
otklu~uva nivnata vrati~ka so elektronski klu~, vleguva zad niv i gi zatvora.
Sega ovaa li~nost e svrtena kon publikata so grb, no koga }e prozbori znaeme
deka e @aneta.
ANA
(Si ja dr`i rakata na srceto prebledena vo liceto.)- Neli si doma? Ti
telefonirav vo Makedonija.
@ANETA
Plativ za prenaso~uva~. Zarem misli{ deka nekoj koj se dovle~kal do tuka bi se
vra}al nazad?
ANA
Da ama ti ne si bilo koj. Ti si golemata dama. Me prepla{i. [to bara{ tuka?
90 PATETI^NA SONATA
@ANETA
Mu dr`am pomen na zet mi koga nema bilo koj drug. Kako ne ti e sram vedna{ da
zaboravi{ volku fin ~ovek }erko?
ANA
Ne me vikaj taka! Samo {to sakav da ti ka`am deka ne li~am kako da sum ti }erka
bidej}i ne sum kako tebe. Ne sum go zaboravila i ne be{e fin. Mo`e li da mi
objasni{ za ova? (Ja pipa kadifenata prekrivka.)
@ANETA
^ovekot ima{e slabi noze, ovaa materija mu dr`e{e toplo. Ne e lesno vo ova
studenilo da izdr`i{ so saati, so `ivotni, a da ne ti popu{ti zdravje.
ANA
(Podbivno.)- Saka{ da ka`e{ Pjer bil zdrav? (Se upatuva kon liftot, go stava
klu~ot vo pregradata.)- Otidov da gi viknam cajkanite. Tuka nikoj ne te vikna.
(Go izmestuva klu~ot vo negovoto le`i{te, no vratata ne se otvora.)- Zo{to
ne se otvora?
@ANETA
Taka ja programirav so mojot kod. Pret~uvstvuvav deka }e se simne{. Im titnav na
onie od zavodot za mentalni bolesti da te odnesat. Ne si zdrava dete! [to }e
pravi{ sega sama?
ANA
(Pak se obiduva so nejziniot klu~ da otvori.)
@ANETA
Vnimavaj, taka mo`e{ da go vklu~i{ samouni{tuvaweto. Vo toj slu~aj i dvete }e nè
iznesat vo forma na pe~eno meso. Toa edna{ mu se slu~i i na kutriot Pjer, potoa
doa|a{e kaj mene da pie ~aevi za smiruvawe. Kutriot Pjer. Mu propadna
pronajdokot, site `ivotni mu se udavija. A kolku posveteno rabote{e.
ANA
^ekaj ~ekaj {o zbori{? Ti vsu{nost u{te od po~etok si bila tuka vo moja blizina,
a ne vo Makedonija? Pjer pak mi ka`a deka mu go prodol`ile grantot, a vsu{nost
sè mu propadnalo...
@ANETA
Da kutriot Pjer kolku ima{e sekiracii mo`ea i da ve iselat.
ANA
Zna~i site okolu mene ste me mamele.
@ANETA
Ana zlato turi pepel na toa! Ti otsekoga{ ni be{e glupo dete! Ako ne si silna
roditelite }e te izedat, ne si go ~itala >>Pelikan<< od Strindberg?
ANA
(Za sebe.)- Sega znam kade treba da go baram... Sigurno go pratil vo Makedonija...
Pu{ti me da izlezam. (Optimisti~ki.)- ]e go najdam maliot! Ima{ klu~.
91 PATETI^NA SONATA
@ANETA
Imav, no ne ve}e. (Go progoltuva klu~ot.)- Pri~ekaj malku i }e te odvedat tamu
kade }e ti bide navistina ubavo. Veruvaj mi, majka sum ti, mo`am li da ti mislam
lo{o? Dete luda si! Ti ima{e soprug od tuka. Obi~no ne sakaat da se me{aat so
nas. Toa li saka{ da ni ka`e{?
ANA
Kade se udavile `ivotnite?
@ANETA
(Tropnuva na podot so peticata, se ~uvstvuva deka ima {uplina ozdola.)
ANA
Zna~i stapovite bile za butkawe na `ivotnite. (Za sebe, imitiraj}i go glasot na
sin ѝ, prise}avaj}i se.)- Mamo spu{ti se dolu, izvadi me... Pod tebe e! Trgni se!
@ANETA
Luda li si? Dolu ima samo koski od `ivotni potopeni so ovie stapovi. Se udavile.
Nikoj ne mo`e da di{e pod voda.
Od yidot reqefno se pojavuva edno lice. Ana poglednuva kon liceto; koga go
snemuva, potvrdno zaklatuva so glavata i ka`uva...
ANA
Eve sega }e zavr{am so ova.
@ANETA
Dete, so kogo razgovara{? Ti si luda!
ANA
(^epka so nejziniot klu~ vo pregradata na yidot i go aktivira
samouni{tuvaweto. Na yidot se pojavuva proekcijata so recitiraweto od sin ѝ
na Sodoma i Gomora od Stariot zavet, so crvenata linija koja se smaluva
odozgora.)
@ANETA
Ne smeev da ti ka`am za ova! Zaboraviv deka si luda! Ne mo`e majka lo{o da ti
misli! Mora{ da me slu{a{! Jas ubavo te nau~iv!
ANA
[to si me nau~ila? Deka koga vremeto e nikakvo, tie od {alterite ne se
{a{ardisani? Toga{ smee da se odi vo banka! Samo toga{ nikoj ne saka da nè ubie!
Ubavi soveti me nau~i majko!
@ANETA
Da znae{ deka koga crvenata linija }e stane zelena programata ve}e ne mo`e da se
stopira! ]e izgorime `ivi! Nema kako da izlezeme! Nema na~in!
ANA
Misli{?
92 PATETI^NA SONATA
Vo of po~nuva da odi po~etokot od Pettata simfonija od Betoven, delot koj e
iskoristen od Pateti~nata sonata.
ANA
(Odi kon masata.)
@ANETA
(Dodeka Ana ѝ e svrtena so grb zema eden metalen stap i go krie zad sebe.)
ANA
(Go zema laserskiot {ilec od masata.)
@ANETA
So toa no`ence? (Se kikoti potsme{livo.)
ANA
Pu{ti go da izleze! (Go vklu~uva, ja trgnuva prekrivkata od masata, otsekuva
agol od masata i go predo~uva laserot kon majka ѝ.)
@ANETA
(Prepla{eno.)- Ne misli{?
ANA
Mislam! (Go stisnuva kop~eto na dr{kata i od laserskiot {ilec izleguvaat
dvete strani~ni mesarski se~iva.)- Kade e sin mi? Vrati mi go! Mi treba sin
mi!Zo{to si gi zemala tie isplati od Pjer u{te koga ne bevme vo brak, a ne se samo
od rentata?
@ANETA
Za{to... I jas sakam da imam podobra idnina, ne samo ti. Te prodadov, nie od
Istokot sme mnogudetni, }e imam i drugi deca, taka si ka`uvam. I ti taka treba. A
da ti se rode{e mrtvo? Si pomislila li kolku ima mrtvorodeni na ovoj svet? ^udo
golemo. Mrtov ti e. Pogledni kon idninata.
ANA
Ili za{to kako i site kurvi saka{ sekoga{ da bide{ so pobogatiot? So
posilniot. So pomo}niot. Iskakaj go toa |ubre orospijo ili }e te rase~am od pi~ka
do vrat!... Ne?... Ne ti se kaka? Damata nikoga{ ne kaka? (Se upatuva kon
re{etkite, doa|a na polovina metar od majka ѝ.)
@ANETA
Hristijani sme. Pu{ti da si ja ka`am molitvata!
ANA
Ajde.
Edno neonsko svetlo zatreperuva.
93 PATETI^NA SONATA
@ANETA
Vnimavaj, }e ti padne vrz glava!
Ana poglednuva nagore. @aneta ja udira so stapot po glava. Ana pa|a nazemi.
@aneta proveruva dali Ana e mrtva pipkaj}i ja so stapot.
@ANETA
Glupo devoj~e be{e, a ne saka{e da nè slu{a{.
Ana naglo gi otvara o~ite. Muzikata vo of stanuva dramati~na i po~nuva da se
dobli`uva kon svojata kulminacija, izmontirana so drugi delovi od Pettata
simfonija. Ana go zgrap~uva stapot i go frla zad sebe. Stanuva i zamavnuva so
laserot kon majka ѝ, no @aneta zatskriena zad re{etkite postojano odbegnuva
dr`ej}i se so prstite za re{etkite.
@ANETA
Prestani vedna{! Majka sum ti! Sin ti tuka hibernira{e so meseci, toa li saka{
da ~ue{!? Sum te izgledala, od edno par~e meso sum te izrasnala! ]e gnie{ po
ludnici! Turi mu pepel, umren ti e! dete!
Laserot udira po re{etkite pri {to prosvetluvaat iskri i elektri~ni
praznewa. Ana ja zasekuva majka ѝ po eden prst, @aneta se zdrvuva vo mesto
dr`ej}i si ja rakata. Ja poglednuva }erka ѝ vo o~i, Ana so brzo dvi`ewe so
laserot ѝ go presekuva vratot na @aneta. @aneta svrtena so grb kon publikata
ja zafrla glavata nanazad- zna~i kon publikata; od ustata kon ~eloto po~nuva
da ѝ te~e gusta krv. Ana go resekuva so se~ilata stomakot na majka ѝ, krv blika
od dvete strani. Ana buri~ka po hranoprovodot na majka si so rakata i go vadi
klu~ot. So nego ja otklu~uva vrati~kata od re{etkite i ja izvlekuva @aneta
nadvor od niv. Potoa zema eden metalen stap i so nego ja otkornuva
platformata zad re{etkite. Se vovlekuva do polovina vo dupkata pod
platformata. Se isprava sosema mokra do polovina so sin ѝ v racete, koj e
istotaka sosema mokar, vo bela ko{ula za spiewe. Toj ima vrz glavata nekakva
gumena kapa so crevo koe visi na zadniot kraj. Ana ja povlekuva kapata i se
pojavuva liceto na sin ѝ koe e isto kako na proekcijata zad nea, so crni le}i i
crni fleki pod o~ite, a gumata seu{te mu e na ~eloto i sevkupno izgleda kako
ka~ulkata od proekcijata ili od nejziniot son- koga go sonuva{e nego. Go
protresuva, mu udira {lakanica, sosema mu ja vadi kapata, mu dava ve{ta~ko
di{ewe. Sin ѝ isplukuva voda i po~nuva da pla~e, Ana so svojata sukwa mu gi
bri{e crnite petna okolu o~ite i vo o~ite koi kako talog se vadat. Go
gu{nuva.
94 PATETI^NA SONATA
ANA
Najubavoto dete. Kolku te sakam. Nikoga{ nema da te napu{tam. (Se svrtuva kon
proekcijata zad niv. Crvenata linija koja titka so odbrojuvawe stanala
zelena.)- Sega }e si odime od tuka. (So sin ѝ v race Ana ottr~uva do liftot i so
elektronskiot klu~ od majka ѝ go otvora. Vleguvaat vnatre. Vratata od
liftot se zatvoruva.)
Scenata e sosema zatemneta ostanuva samo proekcijata. Maliot zavr{il so
recitacijata, ~itaweto na uni{tuvaweto na Sodoma i Gomora. Se slu{a vo of
deka majka mu koja go snimala mu rakopleska i mu vika bravo. Zelenata linija na
odbrojuvawe doa|a do kraj i ve}e ne titka. Potoa na ekranot se pojavuva natpis -
>>uni{tuvawe.<< Scenata e vo totalna temnina. Se javuvaat elektronski
praznewa po kablite na instalaciite i neonskite svetilki. Potoa odeknuva
eksplozija, stol~iwata na gleda~ite se tresat so Todao tehnika. Muzikata
dostignuva kulminacija dodeka publikata se ka~uva nagore so hidraulika.
Scena 15
Krevetot vo dnevnata soba e spu{ten, Ana spie vo nego legnata na stomak. Gaetana
stoi do krevetot vklu~uvaj}i ja i isklu~uvaj}i ja pravosmukalkata. Vo of odi
po~etokot na tretiot stav od Pateti~nata sonata. Svetlinata koja dopira od
prozorcite e dnevna, no mra~na.
Ana gi otvora o~ite, ja dosegnuva pravosmukalkata i ja isklu~uva.
ANA
Izvini {to te isklu~iv budilniku moj! (Se svrtuva vo krevetot i prostenkuva
sre}no.)
GAETANA
Gospo|o! Vedna{ stanete! Ne znaete kolku dolgo imate spieno, }e vi popu{ti
srceto!
ANA
Otide li maliot na u~ili{te?
GAETANA
...
ANA
Slu{na li {to te pra{av?
GAETANA
(Mahinalno.)- Ne... Ne saka{e da otide, bez da ve baci... Stanete pobrgu za da ne
izgubi mnogu ~asovi. (So dale~inskiot upravuva~ ja stopira muzikata.)
95 PATETI^NA SONATA
ANA
Ne! Sum ti ka`ala sto pati da ne ja gasne{! (Se ispravuva, sednuva na krajot od
krevetot.)- Ne smee da zadocni!
GAETANA
Vi go napraviv omileniot omlet! (Se str~uva kon kujnata. Koga e vo hodnikot
kamen vletuva niz prozorecot. Gaetana go podignuva.)
ANA
U{te eden. [to pi{uva ovoj pat?
GAETANA
>>Odete si doma smrdlivi Balkanci! Site ste kriminalci, sledbenici na
Satanata.<< Ima pod ova nacrtan okrvaven krst.
ANA
A {to pi{uva{e v~era potseti me?
GAETANA
Mislite pred dva dena - bidej}i spievte 48~asa?... >> ]e te someleme vo ma{ina za
melewe meso Balkanska kurvo zaedno so tvoeto kopile!<< (Gaetana odi vo kujnata;
ottamu po~nuva da dopira miris na pr`eni jajca so kromid i slanina i glasen
zvuk na pr`ewe vo of.)- Zamislete denes objavija deka ve~erta majka vi viknala
ambulanta namesto po`arnikari. Ne mo`at da ja najdat, sigurno kutrata ne ni znae
{to sè se slu~uva tuka?
ANA
Se razotidoa li novinarite od dvor? Paparacite? Bi mo`ela li da se pro{etam
malku da me fati vozduh?
GAETANA
Da dojdoa onie od op{tinata i site gi rasteraa. Postavija i lu|e na trotoarite.
Toga{ spievte. Ama i da ne spievte sè zaboravate.
ANA
Toa ti taka misli{! Jas duri znam i {to planira{ da mi ka`e{! Deka nema da me
pu{ta{ da se simiwam dolu vo podrum sama, u{te ne znaat od {to nastanal
po`arot. Imalo tamu i ~ove~ki koski.
GAETANA
Kako? Kako znaevte za ova??
ANA
Vikni poglasno, ne te slu{am. Mnogu glasno pr`i{.
GAETANA
(Vika glasno.)- Ne e glasno pr`weto, tuku pak vam vi se poremeteni setilata.
Mo`ebi treba pak da se napiete od ap~iwata? Vi ka`uvam deka tie od op{tinata
stavija obezbeduvawe na trotoarite!
ANA
Toga{ kako ni frlaat kamewa, i toa toga{ koga sum jas rzbudena?
96 PATETI^NA SONATA
Gaetana ne odgovoruva, samo se slu{a glasno pr`ewe.
ANA
(Tivko, za sebe.)- Ti si edna la`liva fusta Gaetana. Da vidi{ {to }e ti napravam!
Prvo me izla`a za omletot, neli re~e ve}e go ispr`ila? Garant e vo dosluh so tie
od op{tinata, tie koi ~maat tamu po tradicija se sekoga{ komunisti. Mislat deka
i Gaetana e edna od niv. Ne mi gi frlaat kamewata desnite ekstremisti kako {to
bi sakala taa da mislam, tuku tie nejzinite komuwari koi sakaat da ni gi zafatat
mestata.
Gaetana doa|a so ~inija omlet i sve` buket od francuski magonos odozgora, i
la`ica vo ~inijata.
ANA
Ve}e sto pati ti ka`av deka ne sum manekenka, ne ve}e. Sega mi trebaat
jaglehidrati. Tolku li ne mo`e{ da zapomni{? Vrati ja la`icava i donesi mi
vilu{ka i dve kri{ki crn leb. Anri e ubien. [to ima{ da ka`e{ vo vrska so toa?
GAETANA
Ne e ubien Anri tuku i dvajcata. OK. (Se str~uva vo kujnata i se vra}a so dve
kri{ki leb koi gi nosi v raka so salfeta.)
ANA
(Ja zema vilu{kata od racete na Gaetana, ja bri{e so salfetata, ja stava vo
~inijata. Ѝ ja podava la`icata na Gaetana; gi zema kri{kite od racete na
Gaetana i gi stava vo svojata ~inija. Jade brzo so otvorena usta, bradata ѝ se
zamrsuva.)- Vaka li se nosat priborite?
GAETANA
(Fraerski.)- Uf se razbira deka da bea tuka nekoi od onie zapadwaci nema{e vaka
da vi donesam. Ama bidej}i sme si na{i mo`am sè da si dozvolam pred vas. Vie od
Balkanot ste kako nas. Kolku ni e ubavo zaedno. Potoa }e ja pu{time onaa va{ata
poloneza i }e tancuvame zaedno. Ve sakam Ana. (Ѝ gi {tipnuva obrazite na Ana i
ja gu{nuva.)
ANA
(Se rasplakuva.)- Zo{to celo vreme me la`e{? Misli{ deka sum glupava? Misli{
deka zakonot ne va`i za mene zatoa {to ne sum od tuka? Mi re~e deka deka omletov
ti bil ve}e ispr`en.
GAETANA
Jas? Nikoga{ ne sum rekla ne{to takvo! Ili, a da... Sum zgre{ila vo vreme. EskuzÄ
moa. Francuskiot seu{te ne mi e najdobar.
97 PATETI^NA SONATA
ANA
Gaetana zlato, tvojot francuski e podobar od mojot. Da ti ka`am ne{to! Gledaj me
v o~i! Gledaj!! Mi dozvolija da vi gi proveram smetkite, si imala pogolemi
isplati od majka mi i Pjer? Kako sekoga{ frlaat kamewa koga sum razbudena?
Kako }e mi gi objasni{ ovie raboti?
GAETANA
(Ѝ ja predo~uva la`icata na Ana. Veselo...)- Otidov da ja vratam! (Se str~uva vo
kujnata.)
Ana poglednuva kon vrameniot plakat, toj se deformira i se pojavuva reqefno
ma{ka faca koja so ma{ki glas pro{epotuva:>>Ne veruvaj nikomu Ana.<< Yvoni
yvon~e na vleznata vrata vo hodnikot. Ana se upatuva kon vratata. Ja otvora.
ANA
Bon `ur!
SERIOZEN MA[KI GLAS
Bon `ur! Gaetana di Santjago?
ANA
Ui. Gaetana dojdi, te baraat.
Gaetana doa|a so vesel izraz do vleznata vrata. Poglednuva nadvor. Naglo
izrazot na liceto ѝ stanuva pani~en. Se str~uva kon vnatre{nosta na dnevnata
soba. Zad nea tr~aat dvajca policajci so za{titni obvivki i temni o~ila-
za{titnici za demonstranti. Taa se sopnuva i pa|a vo brzaweto nanapred,
edniot policaec ja fa}a za nozete, Gaetana gi gi vpletkuva racete vo nogarkite
na natkasnata.
GAETANA
Zo{to? Vi bev tolku dobra? Odvedete ja i nea, i taa ne e od tuka?
PRVIOT POLICAEC
Gospo|ata ima na{i dokumenti za razlika od vas. Treba vedna{ da ve vratime
nazad.
GAETANA
Ana re~ete im da me pu{tat, deka garantirate za mene.
ANA
Mila moja jas im isprativ email so informacija deka si so nereguliran status,
kako i za tvoite somnitelni isplati od Pjer i @aki.
GAETANA
Imajte milost. Ma` mi se bore{e protiv gerilata. Ako nè vratite }e me ubijat
mene i decata vedna{. ]e ne ma~at do besvest.
98 PATETI^NA SONATA
ANA
Dosta la`e{! Gospodata ne se isto {to i jas i za razlika od mene nema da te trpat!
Ne se la`am deka ne e to~no deka gi ma~at protivnicite na gerilata. ^itav vo
vesnik. Samo gi vrzuvaat za drvo so ostra `ica za vratot i racete; taka stojat
dodeka mo`at, a potoa `icata postepeno im se zariva vo vrat. Ne e li toa fino!
(Se smee vampirski.)- Da ne si se dogovarala nekoga{ za ne{to vo vrska so mene so
Padron i majka mi? Nie nikoga{ ne se dogovarame!
GAETANA
Ne stignav da gi izvadam site dokumenti, so tri deca sum. Dajte mi u{te malku
vreme. Ni{to ne sum zgre{ila!
ANA
Za {to ti bea onie isplati od Pjer i @aneta?
GAETANA
A ti na baza na {to si go dobila seto ova Balkanska prostitutko? Mislev deka }e
sakate da mi pomognete bidej}i i vie ne ste odovde! Gospodi napravi da se
razbudam, ova e ko{mar, samo ti mo`e{ da me spasi{. I jas treba da imam nekakva
idnina! Ne znaev deka situacijata e tolku seriozna! ]e im re~am deka ne im go
razbiram u{te jazikot!
PRVIOT POLICAEC
Te{ko toa. Sega imame kameri na reverite.
Policajcite se obiduvaat da ѝ gi otpletkaat racete na Gaetana od
natkasnata, no taa pak gi zapletkuva. Prviot policaec vadi pendrek i saka da ja
udri @aneta po raka, no prvo poglednuva vo negoviot kolega.
VTORIOT POLICAEC
(Odmavnuva negativno gledaj}i go prviot policaec.)- Taka }e ѝ gi skr{i{
prstite potoa... (Vadi instrument za elektro-{ok, i dava eden udar na Gaetana.)
Gaetana po~nuva da se gr~i. Dvajcata policajci ja podignuvaat Gaetana za ramena
i za noze i ja iznesuvaat. Koga se kaj vratata...
PRVIOT POLICAEC
Sega mo`ete ne{to da ѝ ka`ete, nema da vi vra}a.
ANA
(Kon Gaetana.)- Se nadevam deka }e ti gi ma~at do smrt rodenite deca na yverski
na~in prokleto |ubre! (Sonlivo se zagleduva kon prviot policaec, mu gi
podignuva o~ilata na ~elo, toa e prviot socijalen slu`benik od scena5.
Istotaka gi podignuva i o~ilata na vtoriot policaec- toa e vtoriot
slu`benik od scena5. Radosno...)- Ve poznav. Vie dojdovte tuka i so socijalnata
99 PATETI^NA SONATA
slu`ba, ste mi do{le ova da go ispitate, se gri`ite za mene. Moite angeli! (Go
pogaluva senzualno po obrazot prviot policaec.)
PRVIOT POLICAEC
Vo {ok ste madmoazel. Odmorete se. Koga ste vo {ok site vi li~at eden na drug.
Znaeme bidej}i i nie sme bile vo vakva situacija.
Prviot i vtoriot policaec si gi vra}aat temnite o~ila na o~ite.
PRVIOT POLICAEC
Gri`ete se za sebe. Orevua madmoazel.
Prviot i vtoriot policaec otpozdravuvaat digaj}i si gi kapite. Ja iznesuvaat
Gaetana.
ANA
Orevua. (Ja zatvoruva vratata.)
Sobata odedna{ stanuva prekrasno osvetlena so sonce koe prodira od
prozorecot. Celata dnevna soba e izbawata so portokalovo osvetluvawe. Sin ѝ
(oble~en vo bela ko{ula za spiewe) se ispravuva od kupi{tata perni~iwa i
~ar{afi na krevetot. Ana dotr~uva do nego, go gu{nuva.
ANA
[to }e pravime sega?
SINOT NA ANA I PJER
]e se skokotkame!
ANA
I {to u{te?
SINOT NA ANAI PJER
]e se ~e{lame kako i sekoga{!
ANA
(Legnuva do sin ѝ, zavrtena mu e so grb. Sin ѝ vadi nekade od krevetot ~etka za
kosa i ja ~e{la majka si. Ana zboruva sonlivo.)- Mmmmmmmm... Kolku mi e prijatno
vaka koga me ~e{la{. Vedna{ }e zaspijam i so ~asovi }e te sonuvam. Samo ova i
sakam da pravam. Da se gu{kam so tebe cel den. I ni{to drugo. Gleda{ li kolku
beli vlakna mi se pojavija? Ako, taka i mi treba koga se oddale~iv od tebe. Sega
ve}e ne mi te pu{tam! Ti si mi najslatkoto detence. Gili gili... (Se vrti nazae~ki
i go zaskokotkuva sin ѝ. Ovoj se kikoti.)- A taka. Smej se. Da znae{ smeeweto e
najzdrava rabota. Pet minuti smeewe e ramno na dvaeset minuti gimnastika.
100 PATETI^NA SONATA
Masiraj mi go grbot. So dr{kata od ~etkata. (Sin ѝ se zatskriva zad grbot na Ana.
Ne mo`eme ve}e da go vidime.)- E tamu... Posilno pritisni so dr{kata, sum stanala
kako stara baba. Celata sum zdrvena. Sega }e se stavam na re`im. Sekoj den
gimnastika. Za da bidam odmorna za tebe, moe male~ko detence. (Svetloto se
smenuva, vo sobata stanuva mra~no. Ana ova ne go zabele`uva bidej}i padnata vo
ekstaza od masiraweto na sin ѝ, gi zatvorila o~ite. Naglo gi otvora o~ite.)-
Prodol`i, zo{to prestanuva{? Oblaci go zatskrile sonceto. Uf kolku stanalo
mra~no. Kade si?
Vo of po~nuva da se slu{a grmewe. Po~nuva da odi vo muzi~ki of delot od
Pateti~nata sonata od Pettata simfonija. Niz prozorecot od hodnikot
dopira svetlina od molskavici. Ana se piknuva pod kebeto kade bara. Dvi`ewata
ѝ stanuvaat sè po pani~ni. Miksot od dramati~ni mesta od Pettata
simfonija po~nuva da odi vo of; muzikata stanuva sè podramati~na.
ANA
(Naglo ja vadi glavata od pod delot na }ebeto koj e kon publikata; liceto ѝ e so
istite onie temni petna kako {to e liceto na sin ѝ na proekciite i koga go
sonuva. Vo momentot koga ja vadi glavata nadvor po~nuva vo of mnogu silno da
grmi i da svetka. Ana urla...)- Te nemaaaaa! Kade siii!? (Odedna{ sred krevetot
se pojavuva dupka, Ana po~nuva da propa|a vo nea, o~ajno obiduvaj}i se da se zadr`i
za ivicite i za ~ar{afite. Pani~no vreska dodeka propa|a. Istovremeno dodeka
Ana propa|a publikata so hidraulika se spu{ta nadolu. Stolicite na
publikata postojano se tresat so Todao tehnika vo ritam na grmeweto.)
Scena 16
Podrumot e osvetlen so neonskite svetilki dodeka Ana se spu{ta od dupkata na
tavanot visej}i na ~ar{afot. So nea se istura i cel kup perni~iwa i }ebiwa od
krevetot. Vo krajniot desen agol potprena na re{etkite e @aneta so naopaku
prevrtenata glava i prese~en vrat kon publikata isto kako vo scena 14. Koga Ana
}e se spu{ti muzikata prestanala da odi vo of. Scenata e ednoli~no osvetlena so
neonskite svetilki. Celiot rekvizit e identi~en kako na krajot od scena 14.
Ana ~u~i vo kup~eto ~ar{afi, perni~iwa i }ebiwa, o~ajno go bara sin ѝ vo niv.
Kone~no go nao|a i go vadi od ~ar{afite. Mokar e, a belata ko{ula za spiewe mu
e vo {afran-boja. Sosema nataknata na glavata mu e onaa gumena kapa so crevo koe
visi odzadi(kako i vo scena 14), taka {to liceto ne mo`e da mu se vidi. Ana go
gu{ka i baknuva vrz gumata.
101 PATETI^NA SONATA
ANA
O kolku se ispla{iv deka nema da te najdam. Sto pati vo sebe mu se molev na
gospoda da mi te vrati. Eve si pak vo moite race, dete najubavo na svet. Te
pregrnuvam, za nikoga{ da ne te pu{tam povtorno. Nikoga{! Prosti mi, prosti
mi... milioni pati prosti mi. Kolku sum glupa. Ne sfativ kade si, a ti ubavo mi
re~e: Mamo izvadi me odozdola, }e se zadu{am! Kolku }e se gri`am za tebe, kako i
sekoga{ do sega vpro~em. Sekoga{ te najaduvav so me{unki, ne kako lokalnite deca
so kroasan, vo kroasanot ima samo glutan, pa potoa im se anemi~ni. Kolku si stanal
silen od taa hrana. Kako rezultat na ova sekoga{ be{e sve`o iskakan, dodu{a
stoma~eto ti be{e malku nate~eno... (Poglednuva nazae~ki.)- Gospodi blagodaram
{to gi isprati volcite da gi izedat! Uapsete me, ubiv nedol`en ~ovek! Nikoj ne
znae deka postoite.(Zlobno.)- Uapsete me ako mo`ete! Morav da go suredam i Anri,
bidej}i inaku }e be{e somnitelno toa so Pjer. Sin mi e nedol`en, sin mi nema
maska! (Kon sin ѝ koj celo vreme go dr`i v race.)- Sega }e zapalam edno ~kor~e i
celata prosorija }e se osvetli kako vo bajkata na Andersen >>Momi~eto so
~kor~iwa.<<
Ana po~nuva da ja tegne gumenata kapa, no taa e nekako zaglavena. Se ma~i,
dvi`ewata i stanuvaat pani~ni. Neonskite svetilki se izgasnuvaat. Otvorot
od koj padnala Ana na plafonot e jaj~est, zad nego po~nuvaat da se gledaat yvezdi
nivnata svetlina pa|a vo snop vrz Ana. Od otvorot istotaka po~nuva da pa|a
sneg. Vo of po~nuva da dopira viewe od volci. Istotaka po~nuva vo of da odi
vtoriot stav od Pateti~nata sonata, otprilika od sredina. Zad Ana e
kompletna temnina i se pojavuvaat tri para od vol~e{ki o~i koi svetat vo
temninata. Ana kone~no ja soblekla kapata, svetlinata od yvezdite go osveluva
liceto na sin ѝ koe e sosema pocrneto, mu se nadyira ~erep~eto. Ana se vrti kon
vol~e{kite o~i.
ANA
Ne doa|ajte da me jadete. Gledajte kolkav sin imam, kolku e silen, site }e ve otepa.
(Gi zatvora o~ite, po mrdaweto na bradata mo`eme da vidime deka se moli.
Potoa prodol`uva na glas...)- Presvetol gospode, najmo}en vo celiot univerzum,
bleska sonceto na tvoeto ime za site nas, napravi koga }e gi otvoram o~ite pak da
bide `iv. (Gi otvara o~ite. Se svrtuva kon vol~e{kite o~i.)- Sekoga{ bev so
vas. Pomognete mi u{te edna{. (Kon sin ѝ.)- Mo`e da sonuva{. So sonata si. (Kon
vol~e{kite o~i povtorno.)- Za sè }e mo`e da smetate na mene. Va{a sum. (Gi
zatvora o~ite.)
Vieweto na volcite stanuva poglasno. Naedna{ prestanuva, a vo istiot mig
svetlinata od jaj~estiot otvor stanuva posilna. Taka {to sega plafonot li~i
102 PATETI^NA SONATA
na plafonot od Partenon, bidej}i rasporedot na neonkite potsetuva na
negovite plastiki. Se osvetluva zadniot yid i se gleda deka vol~jite o~i se
o~ite na trite sivi maski koi izviraat od yidot. Zvukot od zavivaweto na
volcite prestanuva da odi vo of.
ANA
(Gi otvara o~ite.)- Gledaj sine kolku e ubavo. Ni sne`i ajde razbudi se. Za mama.
Poka`i {to }e napravi{ za mama.
Maskite od yidot se ispaknuvaat kon publikata, potoa sosema izleguvaat
nanapred, postaveni na glavite na: oxa~arot, ricarot i stra{iloto. Yidot zad
niv se zatvora so onaa elasti~na materija od koja e napraven. Bavno odat kon
Ana. Potoa ve}e stojat nad nea, bidej}i taa sedi nazemi. Ana prepla{eno gleda
kon niv.
ANA
Kolku sme osameni na ovoj svet. Nema koj da nè slu{ne. No jas sum za tebe. Me ima{
sine moj.
Oxa~arot, ricarot i stra{iloto gi stavaat dvete race od dvete strani kako
da sakaat da gi pritisnat kon sredina maskite na svoeto lice.
ANA
(Vadi edna glavnica od pernica i mu go pokriva liceto na sin ѝ. Po mrdaweto na
bradata mo`eme da vidime deka se moli vo sebe. Ja vadi glavnicata, gleda deka sin
ѝ e seu{te mrtov. Se raspla~uva, go gu{ka i go ni{a kako da e `iv, a taa saka da
go zaspie.)- Sigurno vi be{e te{ko so mene. Izvinete {to ve la`ev i vas so cel da
dojdam do nego. O`ivejte go. I sega }e napravam sè za da go vratam. (Povtorno mu go
pokriva liceto na sin ѝ so glavnicata. Zami`uva.)- Koga }e gi otvoram o~ite ti
}e bide{ `iv! Koga }e go trgnam perni~eto ti }e bide{ `iv! (Gi otvara o~ite, ja
trgnuva glavnicata, sin ѝ e seu{te mrtov, so }umorosano lice.)- Kolku sum glupa,
zgre{iv. Toj bil celo vreme tuka i se gu{el. Gospodi prosti mi, vrati mi go, nema
ve}e da gre{am. Znam zo{to me kazni, za{to bev lo{a so Gaetana. (Go poglednuva
sin ѝ intenzivno vo lice.)- Toj gad mu gi izvadil prednite zap~iwa. Kolku mu bea
ubavi. ]e se iskupam. Nema ve}e da gre{am. Sè }e pravam samo so pravilno. ]e
odime samo od tamu kade {to e lesno za odr`uvawe, kade ima ednostavni trevnici,
oivi~eni so trotoari od katran, dovolno e so edno crevo da gi polee{ i sè e gotovo.
Toa e da se odmorime, da se naspieme. Eve mrda{, `iv si, se slu~i ~udo. Gospodi ti
ovozmo`i bezgre{no za~nuvawe, Marijo, svetice, sega pak }e se slu~i ~udo... (Go
103 PATETI^NA SONATA
protresuva sin ѝ, toj ne dava znaci na `ivot. Mu go pokriva glav~eto so
glavnicata. Po~nuva da lipa.)
Vo of zavr{uvaat poslednite taktovi od vtoriot stav od Pateti~nata
sonata. Oxa~arot, ricarot i stra{iloto gi pritisnuvaat maskite i tie
eksplodiraat na par~enca. Sega trojcava nemaat: izcrneto od sa| lice, metalen
{lem i kallivo lice. Toa se licata na @an, Fransoa i Rodrigo. Po momentot
koga maskite se raspadnale scenata e osvetlena samo tri sekundi, a potoa
potonuva vo totalen mrak.
.................................................................................................................................................