1

== OPROEP SOLLICATIE VOOR KENNISKRING ==

Vacature: Lid van de Kenniskring Lectoraat Didactiek van het Techniekonderwijs (5x)

Als collega van de PTH en FEC word je bij dezen van harte uitgenodigd om te solliciteren naar een

onderzoeksfunctie binnen het Lectoraat Didactiek van het Techniekonderwijs. Het onderzoek richt zich op het

vakdidactisch handelen van docent, student of lerarenopleider binnen het domein Techniek. Door het

handelingsrepertoire in de onderwijscontext expliciet te (laten) benoemen, komt veel informatie beschikbaar

die benut kan worden voor de opleiding en ondersteuning van (aanstaande) leraren in het techniekonderwijs.

(Zie Bijlage voor een nadere toelichting).

In de tweede tranche van het lectoraat ligt de focus van het onderzoek op het vakdidactisch handelen in de

klas. Dit type onderzoek vraagt om onderzoek waarbij lesobservaties, het nabespreken en het analyseren van

onderwijskundig handelen, belangrijke ingredinten zijn. De analyses worden gebaseerd op een theoretische

basis, die deels aanwezig is, en gezamenlijk door de leden van de Kenniskring en de lector wordt

doorontwikkeld. Binnen de kenniskring is ruimte voor maximaal 5 personen, elk met een formatie van 0,2 fte.

Wat brengt de Kenniskring voor jou?

Het lidmaatschap van de kenniskring draagt bij aan je persoonlijke professionalisering op het gebied van

onderzoek doen. Je kunt veel leren over de onderwijspraktijk van anderen en die van jezelf!

De opbrengsten van het onderzoek leiden tot gezamenlijke publicaties of, indien mogelijk op eigen naam. We

streven naar het indienen van onderzoek-presentaties op (inter)nationale conferenties. Congresbezoek levert

een belangrijk perspectief op onderzoek van andere instellingen, en werkt inspirerend voor je eigen onderzoek-

en onderwijspraktijk.

Op basis van het onderzoek binnen deze kenniskring wordt het curriculum van de PTH, en mogelijk dat van

andere opleidingen aangepast en verbeterd. Een bijdrage leveren aan onderwijsverbetering kan een stimulans

vormen voor kwaliteit van het eigen onderwijskundig handelen, voor je arbeidssatisfactie, en je persoonlijke

loopbaanperspectief.

Functie-eisen

- Je hebt aantoonbare belangstelling en/of ervaring in het doen van onderwijskundig onderzoek

Dit blijkt o.a. uit eerder werk zoals presentaties of publicaties in vakbladen en/of tijdschriften.

- Je hebt een open en nieuwsgierige houding ten aanzien onderwijskundige veranderingen.

- Kennis van techniek / technische concepten is een pr, een positieve orintatie op techniek is daarbij

een must.

- Je hebt een kritische werkhouding en kunt omgaan met feedback geven en ontvangen.

- Als kenniskring-lid ben je pro-actief en functioneer je als critical friend in de leergemeenschap.

- Je bent resultaatgericht en je committeert je aan het onderzoek en inzet van een dag per week (0,2)

- Als docent/onderzoeker ben je gemotiveerd en bereid om (onder tijdsdruk) prestaties leveren.

Als je voldoet aan bovenstaande beschrijving, en je ziet het als een uitdaging om bij te dragen aan de

onderwijskundige kwaliteit van de Technische lerarenopleiding, met ruimte voor de eigen ontwikkeling, dan ben

je van harte uitgenodigd te solliciteren!

Sollicitatieprocedure

- Je schrijft een brief met je motivatie voor het lidmaatschap van de kenniskring (max 1 A4)

Relevant materiaal als indicatie van je onderzoekvaardigheden lever je als bijlage aan.

- Je beschrijft in 250 woorden een korte opzet (abstract) over hoe je denkt onderzoek binnen het

Lectoraat te kunnen gaan vormgeven/uitvoeren en welke doelgroep jouw voorkeur heeft.

Tijdpad Brief en bijlagen stuur je uiterlijk 15 juni naar e.klatter@fontys.nl

In de week van 1 juli 2014 worden de sollicitanten uitgenodigd voor gesprek.

Aanstelling als lid van de Kenniskring gaat in per 1 sept 2014, na goedkeuring door PTH MT.

Nadere inlichtingen over lidmaatschap van de kenniskring is te verkrijgen bij Ellen Klatter.

(Rachelmolen 1, Gebouw R1, kamer 0.44, e.klatter@fontys.nl of 06-13029148)

2

BIJLAGE - DEELNAME AAN KENNISKRING

Fontys Hogescholen Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek

Didactiek van het Techniekonderwijs Lectoraat Tranche II (2014-2017)

Ellen Klatter

Nederland is een welvarend land. Ondanks de economische tegenwind, staan we in de top-5 op internationale ranglijsten voor

concurrentiekracht, innovatie en wetenschap. Om die positie vast te houden en te versterken, moeten we inspelen op nieuwe

marktkansen en maatschappelijke uitdagingen, zoals betaalbare en goede zorg voor ouderen, de transitie naar een duurzame

energievoorziening, het versterken van transport en logistiek, schoon drinkwater en gezond voedsel voor een groeiende

wereldbevolking.

Dit vraagt om een goed opgeleide beroepsbevolking, met voldoende slimme en vakbekwame technici. Want of het nu gaat om

de zorg, energievoorziening, bouw en industrie, ICT, voedselproductie of onze mainports: technologie is niet weg te denken

(Nationaal TechniekPact, 2012).

Bovenstaand citaat wordt onderbouwd met gegevens uit de analyses van ROA1, waaruit blijkt dat de komende

jaren flinke spanning op de arbeidsmarkt voor technici ontstaat. De schatting is dat op termijn jaarlijks 30.000

extra technici nodig zijn om aan de groeiende behoefte aan technisch personeel te voldoen.

Techniekonderwijs over de volle breedte vormt daarbij het fundament voor een gezonde arbeidsmarkt voor

technici. Het Techniekpact richt zich op basisonderwijs, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs, hoger

onderwijs en scholing van werkenden. Dit begint bij inspirerend onderwijs dat goed samenwerkt met het

regionale bedrijfsleven. En dat vraagt om een arbeidsmarkt met aantrekkelijke loopbaanperspectieven om

technisch talent aan te trekken, te behouden en te ontwikkelen.

Lectoraat II

Om tegemoet te komen aan deze behoefte heeft het College van Bestuur Fontys besloten om het bestaande

Lectoraat Didactiek van het Techniekonderwijs aan de Hogeschool BEnT met vier jaar te verlengen2.

Voor deze tweede tranche richt het lectoraat zich op een generiek onderzoeksthema: vakdidactiek binnen het

Techniekonderwijs. Hieronder wordt dit thema kort toegelicht. Hebt u interesse om als lid van de Kenniskring

mee te werken aan dit onderzoek, dan bent u uitgenodigd te solliciteren. De sollicitatieprocedure staat vermeld

onderaan pagina 1.

Aanleiding

Onderzoek binnen het lectoraat Didactiek van het Techniekonderwijs is net als in de eerste lectoraatsperiode

gericht op de lespraktijk van leraren en lerarenopleiders in het technische domein. Hieraan liggen twee

hoofdredenen ten grondslag:

1. De ontwikkelingen die zich voordoen in het technisch beroepenveld, en het technisch beroepsonderwijs

over de gehele beroepskolom (v-m-hbo), en de noodzaak om nieuwe maatregelen vanuit de overheid ten

uitvoer te brengen, zoals het implementeren van nieuwe kennisbases (hbo), het doorvoeren van Focus op

Vakmanschap (mbo), de Vernieuwing beroepsgerichte examens (vmbo).

2. De noodzaak om in een kennisleemte te voorzien ten aanzien van het pedagogisch/didactisch handelings-

repertoire van technische leraren en hun opleiders. O.a. door het verkorten van de mbo-onderwijstijd

(FoV)3 wordt de (technisch) docent in het beroepsonderwijs gedwongen zijn didactisch handelen te

optimaliseren. De kennis op dit vlak wordt door het lectoraatsonderzoek verder in kaart gebracht.

Expliciteren van de PCK Leraar Technisch beroepsonderwijs

In 2012 is de Kennisbasis Vakdidactiek Technische beroepen4 (KB VT) verschenen. De inhoud van deze

Kennisbasis is een verplicht onderdeel van het curriculum voor het opleiden van docenten techniek, die op hun

beurt de technische vakmensen van de toekomst opleiden in de volle breedte van het technische beroep.

De beschrijvingen en voorbeelden van de KB VT bevat een waaier van kernconcepten die de veelheid aan

verschillende technische vakken en vakrichtingen impliceren. Deze zijn samengevat in het Bloemmodel zoals

weergegeven in Figuur 1.

1 Research centrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt, 2011. 2 Klatter, E.B. (2013). Verlengingsaanvraag Lectoraat. Didactiek van het Techniekonderwijs 2014 2017. Fontys Hogescholen Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek, PTH Eindhoven. 3 Actieplan mbo, Focus op Vakmanschap 2011-2015, Ministerie van Onderwijs (2010) 4 http://10voordeleraar.nl/documents/kennisbases_bachelor/kb_technische_beroepen_bachelor.pdf

3

Figuur 1. Het segmentenmodel van de Kennisbasis Vakdidactiek Technische beroepen (2012)

Belangrijk uitgangspunt voor onderzoek blijft de aansluiting bij de term Pedagogical Content Knowledge (PCK,

Shulman, 1986). In deze term zit precies de combinatie die deze didactiek kenmerkt: het gaat om de kennis

van vakinhoud of leergebied die onderwezen moet worden, bekeken door een onderwijsbril. PCK wordt

beschouwd als kenmerkend voor de professionaliteit van vakdocenten. Onderzoek op dit vlak wordt uitgebreid

naar de segmenten van het zgn. Bloemmodel. Dat model bestaat uit vijf concepten (vier bloemblaadjes rondom

een centraal hart) die in samenhang een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling tot en uitvoering van

volwaardig leraarschap, te weten:

A. beroepsidentiteit: kennis en opvattingen over jezelf als technologisch onderwijsprofessional en als leraar

B. content: kennis van de technologische inhoud

C. context: kennis van de onderwijsomgeving en de beroepsomgeving waarvoor wordt opgeleid

D. doelgroep: kennis van de doelgroep en haar diversiteit

E. didactische methoden: kennis van de didactische modellen en werkvormen, en het bijbehorende

handelingsrepertoire.

De kennis per segment zal in het curriculum dienen te worden behandeld; uiteindelijk gaat het om de

samenhang ervan in het handelen van de docent, op basis van zijn professionele identiteit.

Lectoraatsonderzoek en opzet

De samenwerking tussen de PTH en de Fontys bachelor opleidingen Techniek is een waardevolle factor als het

gaat om kennis over het onderwijs over technische concepten. De onderzoeken richten zich op de opvattingen,

kennis, en handelen van (aanstaande) docenten in de onderwijspraktijk van alle dag. PCK leer je niet alleen uit

een boek, maar vooral door te werken in de praktijk. Dit resulteert in veel praktijkkennis bij docenten die

doorgaans impliciet blijft. Door deze kennis expliciet te maken, komt veel informatie beschikbaar die benut kan

worden voor de opleiding en ondersteuning van (aanstaande) leraren in het techniekonderwijs.

Het lectoraat focust haar onderzoek op technische concepten die aan studenten in de technische

lerarenopleidingen of in de Bachelor opleiding Techniek worden onderwezen, en de manieren waarop zij deze

vertalen in onderwijs- en leerbare kennis en vaardigheden voor leerlingen in het v/mbo. De thematiek van het

lectoraatonderzoek sluit nauw aan bij de opzet van het nieuwe format Afstuderen LTB. Het zoomt derhalve in

op het vakdidactische handelen van de docent in de context van Techniek.

Omdat het techniekdomein zeer breed en divers is, worden uit het curriculum van de nieuwe LTB centrale

concepten geselecteerd die representatief zijn voor de betrokken opleiding(en) en belangrijk voor de nieuwe

vmbo examenprofielen en mbo domeinen. Het lectoraat zet onderzoeksprojecten op om de praktijkkennis (PCK

langs het Bloemmodel) in kaart te brengen van docenten uit de volgende doelgroepen:

1. lerarenopleiders van de PTH

2. docenten-in-opleiding, dus studenten van de PTH

3. docenten techniek werkzaam binnen de sector techniek op vmbo scholen

4. docenten techniek werkzaam op het mbo

5. docenten in technische Bachelor opleidingen (Technology & Innovation)

Er kunnen vijf leden participeren in de kenniskring. Elk lid richt zijn/haar vakdidactisch onderzoek op n van

de vijf doelgroepen. De Kenniskring komt frequent bijeen voor uitwisseling, afstemming en samenwerking.

De omvang van de aanstelling als lid van de Kenniskring is 0,2 fte, en start per september 2014. De duur van

de aanstelling is bij de start 1 jaar, en zal -na positieve evaluatie- gecontinueerd worden voor een volgend jaar.

De aanstelling eindigt tegelijkertijd met de einddatum van het lectoraat (1 jan 2018).

Content

Beroeps

Identiteit

Context

Didactische methodenDoelgroep