FAKULTET ZA BEZBJEDNOST I ZATITUBANJA LUKA

Seminarski radPREDMET: SociologijaTEMA: Religija

Mentor: Student:Prof. dr Zoran Arsovi Filip Vukosavljevi Br. indeksa: 1600/14

Banja Luka, maj, 2015.

SADRAJ:UVODNO IZLAGANJE........................................................................................................31. POJAM RELIGIJE.............................................................................................................42. TEOLOGIJA......................................................................................................................63. SVJETSKE RELIGIJE.......................................................................................................83.1. Zoroastrizam........................................................................................................83.2. Jevrejstvo (Judaizam)..........................................................................................93.3. Budizam..............................................................................3.4. Hrianstvo....................3.4.1. Pravoslavlje...........3.4.2. Katolianstvo.................3.4.3. Protestantizam...........................3.5. Islam...................................................................4. SEKTE.......................................................................................................................ZAKLJUAK...................................................................................

UVODNO IZLAGANJE

1. POJAM RELIGIJEIzraz religija vodi porijeklo od latinskog religare povezati. Svaka religija pretpostavlja povezanost jedne zajednice ljudi i nekog zamiljenog natprirodnog ili monog bia. To bie se oznaava kao sveto. Njemu se ovjek klanja, uvaava ga i potuje, ali strijepi od njega. Isto tako, za religiju je karakteristino da ovjek, ili uz pomo molitve, ili magijskih radni, zahtijeva pomo i blagostanje, milost. Za uzvrat, ovjek svojim bogovima, viim silama ili duhovima, prinosi brojne rtve. On to ini ili u tano odreenim vremenskim periodima, kada prekida redovne poslove i posveuje se ovom boanstvu ime uvijek iznova obavlja savez sa bogom, ili to ini u tekim okolnostima, koje su iznenadne. Npr. kada sunce nemilice pri usjeve u polju, ili kada bolest prijeti da razori njegovu porodicu, drutvenu zajednicu, itd.Religija je jedan od starih i jo uvijek prisutnih kulturnih fenomena. Spada u najstarije oblike ovjekove prakse. Nalazi se u redu velikih drutvenih pojava ovjeanstva. Njeni su korijeni, osnovi i aspekti iroki i meusobno isprepleteni, ima svoje odreene korijene i individualnu i drutvenu funkciju.Religija je jedan od ljudskih fenomena, kao to su umjetnost, drutvo, kultura, istorija, politika, nauka, jezik i dr., koji se opire tanom i preciznom definisanju, tako da ,,bilo koja definicija religije mora do izvjesnog stepena da bude proizvoljna."[footnoteRef:1] [1: unji, .: Znati i vjerovati - Teorijske orijentacije u prouavanju religije i ateizma, igoja tampa, Beograd, 1995. god., str. 540-549.]

Postoji arolikost u razumijevanju religije. Za ovjeka koji ne ide u crkvu kae se da je nereligiozan, ali mogue je naii na sluaj da ateista ima razvijeniji osjeaj za hriansku moralnost od mnogih koji redovno odlaze u crkvu.Veina teoretiara smatra da religija sadri tri osnovna meusobno povezana elementa: 1. Saznajni (dogmatski),2. osjeajni (emocionalni) i 3. praktini (ritualni).Vjernici su, meutim, organizovani u religijsku zajednicu, te se pojavljuje i institucionalna komponenta (crkva, sinagoga, damija, itd.).Saznajna komponenta religija obuhvata sistem vjerovanja i teorijskih stavova kojim se tvrdi da pored i iznad stvarnog svijeta prirode postoje neka natprirodna i sveta bia koja su ga stvorila i koja njime upravljaju. (Ono to dolazi iznad, odnosno iza prirode u filozofiji se naziva metafizika). Osjeajna komponenta religije ukazuje nam da religioznog ovjeka karakteriu osjeanja zavisnosti, straha i divljenja pred tim natprirodnom biima, koja je u stvari sam ovjek izmislio. Takva osjeanja su izvor posebnih religijskih, ritualnih radnji, kojima religiozni ovjek eli da pridobije naklonost vieg bia (vjerski obredi, molitve, rtve i sl.). Sve ovo pokazuje da se religija moe odrediti kao skup vjerovanja, osjeanja i radnji, vezanih za predstavu o viim duhovnim biima ili jednom viem duhovnom biu.[footnoteRef:2] [2: Vejnovi, D.: Sociologija, Fakultet za bezbjednost i zatitu, Banja Luka, 2009. god., str. 280-281.]

Po miljenju ure unjia, religija je svako vjerovanje u apsolutnu mo od koje ovjek zavisi i koja karakterie njegov ivot i smrt, ali na koju moe uticati ako se ponaa na strogo odreene naine, svoja iskustva sa tom moi, ovjek moe da izraava na kognitivan, emocionalan i praktian nain, to jest u obliku uenja, obreda i organizacije, sticanje i izravanje iskustva sa tom moi ima za njega odreeno znaenje, a za zajednicu od odreen znaaj, jer bez tih iskustava njegov ivot i ivot zajednice izgledao bi drugaije.[footnoteRef:3] [3: unji, .: Znati i vjerovatiGledita, 3-4/1984, str. 120.]

Navedena odredba religije razlikuje se od tradicionalnih u sljedeem: Religija je vjerovanje u neku mo, a ne samo vjerovanje u boga, jer skoro sve religije poznaju takvu mo, ali sve nemaju pojam boga, religija nije samo vjerovanje u onostranu mo, jer postoje religije bez ideje onostranosti (imanentistike i psihodelike religije), religija nije samo vjera u sveto, jer predmet vjerovanja moe biti neto to nije sveto, navedena odredba religije doputa mogunost religije bez domge (to jest bez racionalne teologije, iz prostog razloga to od 3000 svjetskih jezika 90% nema pisma, to su i religije koje se pleu), promjena odredaba religije ostavlja otvorenu mogunost da pojedinac vjeruje, a da pri tom ne vri vjerske obrede i obratno, navedena odredba religije dozvoljava mogunost postojanja religije bez crkve to jest neinstitucionalizovane religije, zato to dobar dio religijskog ivota odvija i izvan religijskih ustanova, prednost navedenog odreenja religije je i u tome to se religija ne odreuje samo s obzirom na funkcije koje vri, ve i s obzirom na svoju sutinu.[footnoteRef:4] [4: Kokovi, D.: Sociologija religije i obrazovanje, Uiteljski fakultet, Sombor, 1996. god., str. 13-14.]

2. TEOLOGIJAReligija i teologija su dvije rijei koje trebamo meusobno razlikovati, a takoe i od rijei objava. Religija je usmjerenje ivota, ponaanja i karaktera u svjetlu ovjekove vjere o Bogu, praktini odziv ovjeka na boansku objavu. Ona je uvelike umijee Teologija je nauka. Ona je prouavanje i opis objave Boje. Stoga i teologija i religija jesu odziv na injenicu ojave, religija hoe po njoj da ivi,a teologija je eli analizirati.Teologija nam govori da se znanje o Bogu u principu moe crpiti iz dva podruja: Iz opte objave i iz hrianske objave.Po samoj definiciji,svaka je objava rezultat Bojeg slobodnog i milosrdnog djelovanja. Sticati znanje nadpridonom objavom opreno je njegovom sticanju naunim istraivanjem ili filozofskih pekuliranjem. U nekim je stvarima hrianinu nemogue nainiti kompromis izmeu filozofskog pekuliranja i boanske objave.U tradiciji teolokog miljenja dugo se, na osnovu racionalnih argumenata iz postojanja i prirode svijeta te sveopte moralne i religijske svjesnosti ovjeanstva, htjelo uspostaviti odreeni minumum istine o Bogu. To htijenje nalazi svoj klasini izraz u prirodnoj teologiji mislilaca poput Anzelma ili Tome Akvinskog (jedanaesti i trinaesti vijek), koji su vjerovlai da filozofska misao moe utvrditi postojanost i, u odreenoj mjeri, narav Boju. Drugi su dokazivali neke druge istine, kao, na primjer, nunost boanske objave. Takve istine prirodne teologije smatraju se nunim principima koje pisamska objava pretpostavlja i na koje se nadovezuje.Miljenja jevanelskih teologa o valjanostvi takvog pristupa se razilaze. Mnogi oklijevaju upotrijebiti takve dokaze osim u sekundarnom smislu, kao neutralnu potvrdu hrianske objave (u istom smislu u kojem se takva potvrda moe nai u naunim dokazima, svjetovnoj istoriji, npr. ispunjenje proroanstva), arheologiji, itd., to bi neki stavili pod naslov prirodna teologija. Veina jevanelskih mislilaca se eli ograditi od hrianskog racionalizma zasnovanoj na prirodnoj teologiji.[footnoteRef:5] [5: Hammond, T. C.: Uvod u teologiju, Prirunih kranske doktrine - Prvo izdanje, Kranski nakladni zavod, Osijek, 1994. god., str. 26-27.]

3. SVJETSKE RELIGIJEU nastavku seminarskog rada, obradiemo sve najvee i najvanije svjetske religije koje su danas zastupljene u drutvu.

Slika br.1 - Prikaz svjetskih religija u procentima

3.1. ZoroastrizamI ako danas ne spada u svjetske religije zoroastrizam se smatra najstarijom svjetskom religijom. Zorostrizam je religija zasnovana na uenjima proroka Zraustre i vai kao to smo rekli za najstariju religiju, odnosno, dualistiku religiju. Bila je to dominantna religija u Persiji do 7. vijeka.[footnoteRef:6] Vrhunac je doivila u doba Sasandiske dinastije. Neki sljedbenici ovu religiju nazivaju i madaizam. Ahura Mazda ili Ormazd je vrhovni apstraktni Bog koji je stvorio vidljivi i nevidljivi svijet. On nema ni poetak ni kraj, ve je vjean. [6: Kukle, E.: The parasees in Persia: a minoritz as agent of social change, Mnchen, 2009. god, str. 189.]

Sve zlo na svijetu je stvorio Ahriman ili Angra Mainju koji je svojim priklanjenjem zlu stvorio smrt. On je takoe oduvijek postojao, ali e biti poraen na Sudnji dan.

3.2. Jevrejstvo (Judaizam)

Slika br. 2 - Religijski simboli judaizmaJevrejstvo ya rayliku od drugih religija, nije samo skup religiozonih ideja i obreda, moralnih i pravnih naela, ve i istorija jevrejske zajednice koja obuhvata vie milenijuma. Postoji nekoliko etapa u razvoju jevrejstva, ali najpoznatije je tzv. biblijsko jevrejstvo. Biblija ili Stari zavjet jeste pripovjest o tom jevrejstvu. Veliki broj istraivaa religije smatra de j bibilijsko jevrejstvo prethodna faza u razvoju hrianske religije, koja je izloena u Novom zavjetu, to se na zemlji umnoilo zlo. Bog je time htio da kazni ljude zbog moralne izopaenosti. Sklopio je prvi savez sa Nojem. Noje bjee ovjek pravedan i bezazlen svojega vijeka, po volji bojoj svagda ivjae Noje (Knj, post. 6,9). Drugi savez Bog je sklopio s Avramom, kao praocem Jevreja preko sina Isaka i praocem Arapa preko sina Ismaila. Trei savez vezuje se za period Mojsijevog izabljanja Jevreja iz egipatskog ropstva. Sa Mojsijem je Bog sklopio savez na Sinaju. etvrti savez je sklopljen izmeu Boga i Davida. Druga faza u razvoju jevrejstva slijedi poslije razaranja Jerusalimskog hrama od strane Vavilonjana 576/6 p.n.e, kada su Jevreji protjerani iz Judeje. Odmah zatim pojavili su se novi religijski centri u Palestini, Egiptu, i Vavilonu. Otada postoji snana potreba Jevreja da se vrate u svoju postojbonu, u Cion. Cion oznaava Kanaanasku tvravu na brijegu Jerusalima, i simbol je povratka u prazaviajnost. Od izraza cion nastao je naziv politikom pokreta: cionizam (koji datira od 1885.), i oznaava tenju rasutih Jevreja po svijetu za ujedinjenjem i povratkom u Izrael. U ovom periodu Rimljani su razorili Irodov hram (70. godine nove ere). Razaranje hramova u ovom periodu uslovilo je razvoj tzv. rabinjskog jevrejstva, koja je nastalo kao sinteza vie jevrejskih struja. Cilj rabinskog jevrejstva je obnova vjerskog ivota bez hrama. To je vrijeme pojave fariseja, jevrejske religijske stranke u razdoblju Drugog hrama, iji je cilj bio da jevrejstvo treba da ire ueni mudraci - rabini, koji e zamijeniti svetenike. Rabin na hebrejskom znai moj uitelj. Rabin je kolovan tuma Biblije. Status rabina sticao se tek dugogidinjim izuavanjem Biblije i Talmuda, dvije najznaajnijih svetih knjiga Jevreja[footnoteRef:7], a o kojima emo govoriti u nastavku ovog seminarskog rada. [7: Vejnovi, D.: Isto, str. 285-286.]

Judaizam kao takva religija propovjeda vjeru u jednog, bestjelesnog i samo duhovnog boga, oca svih ljudi. Ovaj bog u judaizmu predstavlja sveukupnost moralnih savrenstava i od ljudi zahtjeva ljubav i pravednost. Ime ovog boga je Jahve ili Jehova i zbog svetosti ga nije dozvoljeno izgovarati. Jevrejska religioznost ispoljava se u psolunosti prema boanskom zakonu. Ovaj zakon sadran je u Starom zavjetu, odnosno hebrejskog Bibliji. Stari zavjet je sintetizovan rukopis od 46 knjiga, kanonizovan u Javneu oko 90. godine nove ere koji je nastajao skoro itav milenijum. Pisan je na hebrejskom i djelimino na aramejskom jeziku. Govori o istoriji, idejnim i drutvenim borbama jevrejskog naroda. Ujedno to je i zbirka vjerskih i pravnih propisa. Stari zavjet dijeli se na tri osnovne grupe:1. Zakon (hebrejski: Tora, sadri tzv. Petoknjije - Pet knjiga Mojsijevih: Knjigu postanka, Knjigu izlaska, Levitski zakonik, Knjigu brojeva i Ponovljeni zakon),2. Proroci (sadri: Prve proroke i Poslednje proroke), i 3. Spisi (Psalmi, Knjiga o Jovu, Prie Solomonove, Prva i Druga knjiga dnevnika, Jezdrijana i Nemijina knjiga, Knjiga o Ruti, Pjesma nad pjesmama, Knjiga propovjednika, Pla Jermijin, Knjiga proroka Danila).Pored Tore za vjerski ivot Jevreja posebno je vaan Talmud (hebrejski: uenje). Talmud je velika jevrejska zbirka post-biblijskih tumaenja Starog zavjeta, obrednih pravila, pravnih propisa, pria i izreka.Sastoji se iz dva dijela:1. Mina (tekst uenja) i 2. Gemara (objanjava uenja).Postoje dva Talmuda:1. Jerusalimski talmud (prireen oko 650. godine nove ere) i 2. Vavilonski talmud (prireen oko 500. godine).Za ortodoksnog Jevreja obavezan je i veliki broj obrednih propisa i propisa o istoi i ishrani. Kao to smo ve naveli, osniva jevrejske religije je Mojsije. Prema Bibliji, Mojsije je uvajui stoku na boijoj planini Hereb video u bunu Boga (Jahve) koji mu je dao mo da vri udesna djela i povjerio mu misiju - da se vrati svojim plemenima i oslobodi ih od ropstva.Sinagoga jeste objekat u kojoj se obavljaju vjerske aktivnosti u judaizmu.Rabin je jevrejski sveetnik, poglavar vjerske optine. Status rabina stie se dugogodinjim izuavanjem Biblije i Talmuda.Prema podacima iz 1991. godine u svijetu ima 17.865.000 pripadnika jevrejske religije, odnosno, judaizma. Drava Jevreja je Izrael.

3.4. Hrianstvo10