Upload
huyhr2000
View
217
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
507
Citation preview
STT
MC LC
STTMc v biTc gi
NH NC V PHP LUT
1Mi quan h phi hp gia ban son tho cc d n lut vi HDT, cc U ban ca Quc hiHong Th Ngn
2Cc gii php ca Chnh ph v i mi cng tc xy dng vn bn quy phm php lutHong Th Lin
3Gp d n sa i, b sung mt s iu ca Lut T chc Chnh ph:
Nhng i hi ca vic sa i, b sung Lut T chc Chnh phPhm Tun Khi
4Gp xy dng Lut T co v gii quyt t co:
Hon thin php lut v t co v gii quyt t coNguyn Vn Tun
5Khi nim vn bn quy phm php lut (tip theo) v h thng VBQPPLPGS, TS Nguyn Cu Vit
THC TIN PHP LUT
6Thm quyn x pht vi phm hnh chnh v vic xy dng B lut x l vi phm hnh chnh Hong Yn
7Hon thin php lut hnh s trong lnh vc ti phm hnh s quc tTS Trn Quang Tip
8V cn c php l ca bin php tm gi phng tin giao thngNguyn Hoi Nam
CHNH SCH
9T chc i din ca ngi s dng lao ngTS Lu Bnh Nhng
KINH NGHIM QUC T
10Mt s h thng bu c ph bin trn th giiV Vn Nhim
Khi nim vn bn quy phm php lut (tip theo) v h thng vn bn quy phm php lut
Nguyn Cu Vit*
Tip theo bi V khi nim vn bn quy phm php lut ng trn Tp ch Nh nc v Php lut s 11/1998 v bi Tr li khi nim vn bn quy phm php lut ng trn Tp ch Nghin cu Lp php s thng 4/2007, tc gi bn tip v khi nim ny v nhn xt v h thng vn bn quy phm php lut (VBQPPL) hin hnh ca nc ta theo quy nh ca Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut 1996 (Lut 1996), sa i b sung nm 2002 (Lut 2002) v nm 2004 (Lut 2004).1. Khi nim VBQPPL (tip theo)1.1. Ch th ban hnh VBQPPL1.1.1. Ch th ban hnh VBQPPL khng c th hin y nh ngha ti khon 1 iu 1 Lut 1996 ch k n c quan nh nc c thm quyn. nh ngha ny mu thun vi chnh khon 2 cng iu, cha k n nhiu chng, iu khc ca cc Lut 1996 v 2004, v ngoi Ch tch nc v b trng l cc chc danh m VBQPPL ca h c th ng nht vi VBQPPL ca cc c quan c t chc theo ch th trng, th cn nhiu c nhn/ngi c thm quyn khc nh: Th tng Chnh ph, Chnh n Ta n nhn dn ti cao (TANDTC), Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao (VKSNDTC) cng c quyn ban hnh VBQPPL[1]; ngoi ra, t chc chnh tr - x hi cng c quyn tham gia ban hnh VBQPPL di hnh thc ngh quyt lin tch. Nh vy, c l nh ngha ca Lut 1996 v vn ny cng chu nh hng ca s khng thng nht v a phn trong s th hin s khng y ca sch bo php l nc ta v cc ch th ban hnh VBQPPL trong nh ngha VBQPPL. C Phan Mnh Hn khi nh ngha v vn bn php quy c ni n t chc x hi (nhng c hiu vn bn php quy l VBQPPL ni chung ch khng nh nhiu ngi khc coi vn bn php quy v VBPL l hai phm tr khc nhau[2] - chng ti ng tnh vi quan nim ny). nh ngha ca Phm Hng Thi - inh Vn Mu v quyt nh qun l nh nc lu thm ti ch th ban hnh l ngi c chc v[3]. Ch c mt gio trnh trong nh ngha v quyt nh qun l nh nc c nu c ba loi ch th trn[4]. Cn gio trnh Lut hnh chnh Vit Nam ca Trng i hc Lut H Ni xut bn nm 2005 ti trang 160 khi nh ngha quyt nh hnh chnh ch ni chung chung l cc ch th thc hin quyn hnh php.
Nhng ch th k thm trn y c th ai cng bit, nhng iu khng c ngha l khng cn vit trong lut, v nguyn tc ca nh ngha l tnh chun xc.1.1.2. Quyn ban hnh VBQPPL ca Ch tch u ban nhn dn (UBND) cp tnhVn ny c th coi l khim khuyt hoc khng, tu quan nim. Theo Lut 2004, Ch tch UBND cc cp, d l cp tnh, thnh ph trc thuc trung ng, k c Ch tch UBND Th H Ni v Ch tch UBND thnh ph ln nht nc l TP. H Ch Minh cng khng c quyn ban hnh VBQPPL. Trong khi , hi ng nhn dn (HND), UBND cp huyn v c HND, UBND cp x di quyn kim sot ca ch tch UBND cp tnh kh xa li c quyn ban hnh VBQPPL. c bit, trong qu trnh son tho Lut 2004 cng c nhng kin khc nhau v vn ny, nhng cui cng ch ngha tp th thng. Qu tht, chng ti khng thy cht l gc no ca quan nim ny.
1.1.3. Quyn ban hnh VBQPPL ca th trng c quan qun l nh nc thuc Chnh phHin php 1992 (c sa i nm 2001) v Lut 2002 t du chm ht cho quyn ban hnh VBQPPL ca th trng c quan qun l nh nc thuc Chnh ph. y l mt c quan hnh chnh c giao quyn c lp thc hin chc nng qun l nh nc. Khng c ban hnh VBQPPL ngha l khng c cng c (loi ch yu) thc hin chc nng. Trn thc tin th khng ch cc c quan trn, m thm ch c tng cc trng, cc trng thuc b vn ban hnh VBQPPL mang tnh cht hng dn, nhng v khng c quyn ban hnh VBQPPL nn n di hnh thc cng vn, thng bo - nhng hnh thc ca vn bn hnh chnh thng thng m ni dung li mang tnh cht ca thng t hng dn- mt loi VBQPPL.
1.2. Cng thc ban hnh theo th tc, trnh t lut nh y tha thut ng th tc hoc trnh t, nhng li thiu thut ng hnh thc vn bn. Bi l:
Mt l, trong ting Vit, cc thut ng "trnh t", "th tc" c ni dung ging nhau nhng phm vi khc nhau. Theo o Duy Anh, tc gi ca t in Hn - Vit c uy tn th, th tc l trnh t v phng php lm vic; cn trnh t l th t nht nh[5]. Ni dung ng nht ca cc thut ng trn l trnh t nht nh theo thi gian ca cc hnh ng. Thut ng th tc, bn cnh ni dung trnh t, cn ch cch thc, phng php thc hin cc hnh ng, thc hin cng vic. V vy, ngha ca thut ng th tc bao hm trnh t. Trong thc tin, chng ta vn ni th tc hnh chnh ch khng ni th tc, trnh t hnh chnh, th tc t tng hoc trnh t t tng ch khng ni th tc, trnh t t tng. Trong cc vn bn php lut a phn thng c chng/mc v th tc, v d: Php lnh X l vi phm hnh chnh nm 2002 c chng VI: Th tc x pht vi phm hnh chnh v thi hnh quyt nh x pht... i khi, trong php lut vit l trnh t hoc t ng khc, v d: quy trnh, v nu dng thut ng ny th thi thut ng khc. Nhng v l lun, dng thut ng th tc y , ngha hn. Tha ch, lp li ch trong lut khng khc sai l my, m chuyn ny rt hay gp trong php lut nc ta.
Hai l, khi nim rt quan trng l hnh thc vn bn (tn gi, th thc) li khng c th hin trong nh ngha. V iu ny, chng ti hon ton ng tnh vi tc gi T Uyn trong bi va dn, nhng ng tic, tc gi khng nhn thy s trng lp ca hai thut ng "trnh t" v "th tc". y, ta li thy nh ngha VBQPPL ca Lut 1996 c th cng phn nh tnh trng khng thng nht trong sch bo php l Vit Nam, thm ch trong cng mt cun sch. C Phan Mnh Hn trong nh ngha dn, vit: lm ra theo th tc, di hnh thc quy nh; gio trnh L lun nh nc v php lut ca Trng i hc Lut H Ni xut bn nm 1997 c vit ti trang 81, 348: ban hnh theo trnh t, nguyn tc do lut nh, ban hnh theo th tc, trnh t lut nh; cng gio trnh ny xut bn nm 1996 li vit: ban hnh theo mt th tc v hnh thc nht nh (trang 79, 277); bn gio trnh khc u a ni dung theo trnh t v hnh thc[6]. Nh vy, mc du cha thng nht, nhng quan nim VBPL c ban hnh theo trnh t v hnh thc lut nh l a s.Lut 2004 c v quan tm hn n iu ny, nn ti Khon 1 iu 1 v nh ngha VBQPPL ca HND v UBND vit: ban hnh theo thm quyn, trnh t, th tc, cn hnh thc vn bn th cho vo Khon 2 iu 1. Nhng Lut 1996 khng c cm t ban hnh theo thm quyn, iu ng, v khng c c quan no c hot ng ngoi phm vi thm quyn nn khng cn phi vit, vy m Lut 2004 li b sung thm. 1.3. Cm t quy tc x s chungCm t ny khng hon ton chnh xc v cha hay, cn c vo phn tch v khi nim QPPL v cc du hiu bn ngoi ca QPPL/QQPPL/VBQPPL trong bi Tr li khi nim vn bn quy phm php lut. Quy tc x s do lut nh, tc l QPPL, lun c tnh bt buc chung. c im ny va l thuc tnh ca php lut, va l ca QPPL/QQPPL/ VBQPPL - tnh quy phm ph bin, va l du hiu bn ngoi ca QPPL/QQPPL/ VBQPPL. Trong l lun v php lut, c im ny thng phn bit QPPL vi quy phm x hi v phn bit QQPPL vi quyt nh c bit. Nh vy, quy tc x s - QPPL no cng l chung, v khng c quy tc x s ring, QPPL ring. Ni quy tc x s chung lm cho nhng ngi t am hiu lut tng rng c quy tc x s ring, v d nh cc quy nh v trch nhim k lut. Nhng trch nhim k lut cng l trch nhim php l do nh nc quy nh, ch khc vi trch nhim hnh s, trch nhim hnh chnh ch: y l trch nhim trong ni b c quan nh nc. ng nhin, trong cc t chc phi nh nc cng c trch nhim k lut, nhng n c bn cht khc vi trch nhim k lut nh nc m do phm vi bi vit nn cha bn ti. V vy, ch cn vit quy tc x s l v chnh xc. Thc ra, nh lm lut trong cng thc quy tc x s chung th hin tnh bt buc chung, nhng cch th hin li khng thnh cng.
1.4. Cm t c Nh nc bo m thc hinCm t ny khng sai nhng a vo nh ngha VBQPPL cha hay. N l thuc tnh th ba ca php lut, nn a hay khng a vo nh ngha cng khng quan trng. l php lut th phi c nh nc bo m thc hin. Theo chng ti, nhng thuc tnh ca php lut, ca QPPL/QQPPL/VBQPPL v cc du hiu bn ngoi ca chng khng cn a vo nh ngha VBQPPL. V l php lut th n vn phi l nh vy vi cc thuc tnh v du hiu bn ngoi nh nu. V im ny, chng ti khng ng tnh vi tc gi T Uyn khi ngh th hin c tnh bt buc chung v c p dng nhiu ln vo nh ngha. Cch ny thng thy trong sch bo php l nc ta. Theo chng ti, vi l do phn tch im 2.1 v 2.2 ca bi Tr li khi nim vn bn quy phm php lut, th khng nn. Nu quan nim thng nht vi nhau rng, QPPL/QQPPL/VBQPPL c ba thuc tnh v ba du hiu bn ngoi nh ni, th khng th a mt s hoc c ba thuc tnh v ba du hiu bn ngoi ca QPPL/QQPPL/VBQPPL vo nh ngha c. Th tng tng rng, nu ta th hin c ba thuc tnh v ba du hiu bn ngoi ny vo nh ngha, nh ngha s rt di; m nu ch chn th hin mt trong s vo nh ngha th chn theo nguyn tc no, ci no a vo ci no khng?
Khon 1 iu 3 Ngh nh 161 tuy khng nh ngha VBQPPL nhng a ra thut ng cc yu t ca VBQPPL. Thut ng cc yu t bao hm tng hp c ba thuc tnh, ba du hiu bn ngoi ca VBQPPL v cc yu t khc trong nh ngha VBQPPL, nhng theo chng ti, cng khng thnh cng, v n m m. C th do sc p t thc tin, nhng tnh thc tin phi i lin vi tnh khoa hc.
1.5. Cng thc nhm iu chnh cc quan h x hi theo nh hng XHCNCng thc ny khng sai, nhng qu cng nhc. C h thng php lut (HTPL) Vit Nam l mang bn sc XHCN Vit Nam, nn ni HTPL Vit Nam nh hng XHCN l hon ton chnh xc. Nhng nu ni bt k VBQPPL no ca nc ta trong giai on hin nay cng u theo nh hng XHCN e rng l khng hp l v khng c li. Cc VBPL v t chc nh nc nn c nh hng XHCN r rng. Nhng cc VBQPPL v kinh t, thng mi, dn s, hoc hp hn nh cc VBQPPL v s hu tr tu, hin m ngi... th tnh nh hng XHCN khng th lc no cng th hin r, nht l trong iu kin hi nhp quc t, khi ta l thnh vin WTO...
iu ng khch l l trong bi vit ca mnh, tc gi T Uyn a ra nh ngha VBQPPL: VBQPPL l vn bn do c quan nh nc c thm quyn hoc c nhn c thm quyn ban hnh theo th tc, trnh t v hnh thc lut nh, trong cha ng nhng quy tc x s mang tnh bt buc chung, c Nh nc bo m thc hin nhm iu chnh cc quan h x hi c bn v c p dng nhiu ln trong thc tin i sng.
Tuy nhin, nh ngha trn c cu nhm iu chnh cc quan h x hi c bn cng cn bn. C l, tc gi nhm VBQPPL vi Hin php v lut chng, v ch Hin php v lut mi c th ni l nhm iu chnh cc quan h x hi c bn m thi.
Trn c s nhng phn tch trong hai bi dn v phn mt ca bi ny, chng ti a ra nh ngha VBQPPL nh sau: VBQPPL l hnh thc th hin ch yu ca QQPPL, do cc c quan nh nc, nhng ngi c thm quyn v cc c quan ca cc t chc x hi khi c nh nc trao quyn ban hnh trn c s v thi hnh lut, theo trnh t v hnh thc lut nh, trong t ra, nh ch, sa i, p dng hay bi b cc QPPL hoc lm thay i phm vi hiu lc ca chng, nhm iu chnh cc quan h x hi thc hin cc nhim v v chc nng ca nh nc. y, cc t chc x hi ch mi t chc phi nh nc. Mc du nh ch c th hiu l mt kiu lm thay i phm vi hiu lc ca VBQPPL v mt thi gian, nhng do tnh cht quan trng ca n, vn cn ni n trong nh ngha. y l nh ngha theo kiu kinh vin, cn trong lut th cn d hiu hn, vit gn hn v vit cho i chng. Nhng khng th gn qu thnh vn nm, nh kiu ngoi li.2. H thng VBQPPL hin hnh nc ta theo Lut 1996 v Lut 2002iu 1 Lut 2002 quy nh:
H thng vn bn quy phm php lut bao gm:
2. Vn bn do cc c quan nh nc c thm quyn khc trung ng ban hnh thi hnh VBQPPL ca Quc hi, UBTVQH: a) Lnh, quyt nh ca Ch tch nc;b) Ngh quyt, ngh nh ca Chnh ph; quyt nh, ch th ca Th tng Chnh ph; d) Ngh quyt ca Hi ng Thm phn TANDTC; quyt nh, ch th, thng t ca Chnh n TANDTC, Vin trng VKSNDTC; ) Ngh quyt, thng t lin tch gia cc c quan nh nc c thm quyn, gia c quan nh nc c thm quyn vi t chc chnh tr - x hi;
3. Vn bn do HND, UBND ban hnh thi hnh VBQPPL ca Quc hi, UBTVQH v vn bn ca c quan nh nc cp trn; vn bn do UBND ban hnh thi hnh ngh quyt ca HND cng cp: a) Ngh quyt ca HND;b) Quyt nh, ch th ca UBND (cc ch in m l chng ti nhn mnh - TG). 2.1. Vn bn do cc c quan nh nc c thm quyn khc trung ng ban hnh thi hnh VBQPPL ca Quc hi, UBTVQH Vn ct li y l ba ch thi hnh. Chng ta cng phn tch ba vn :2.1.1Lnh, quyt nh ca Ch tch nc... ban hnh thi hnh VBQPPL ca UBTVQHQuy nh ny, theo chng ti l khng ng, v c th coi l vi hin; v v mt php l, cu ny sai. Vn bn ca Ch tch nc khng phi ban hnh thi hnh php lnh. Ch tch nc cn c quyn ph quyt mm i vi php lnh nh phn tch trong bi Tr li khi nim VBQPPL. y chnh l bn cht ca tnh vi hin ca quy nh ny. Ngay c ni lnh cng b lut l thi hnh lut cng khng hon ton ng ngha, v giai on thi hnh hon ton nm ngoi th tc ban hnh vn bn, cn cng b l giai on cui, giai on b sung ca th tc ban hnh lut. 2.1.2 Thm quyn ban hnh VBQPPL ca Chnh phChnh ph c thnh lp ra l thc hin hot ng chp hnh v iu hnh nh nc - chp hnh lut v iu hnh nh nc trn c s lut, tc l thc hin hot ng hnh chnh nh nc. Hai mt chp hnh v iu hnh c lin h mt thit vi nhau, mun chp hnh tt th phi iu hnh, v iu hnh l chp hnh. Nhng hai mt ny c tnh c lp tng i. Chp hnh l chp hnh vn bn ca cc c quan nh nc cp trn. Nhng cn iu hnh? iu hnh c ni hm phc tp do bn cht ca hot ng hnh chnh nh nc (phong ph, a dng, bin ng nhanh chng) quyt nh. N t ra yu cu cao v tnh ch ng, sng to ca Chnh ph, v vai tr v trch nhim chnh tr to ln ca Chnh ph. iu hnh khng th ch da trn cc quy nh c th trong cc lut, php lnh, v lut, php lnh khng th ban hnh kp thi, c th do tnh cht thm quyn v tnh cht hot ng ca cc c quan ny. Nh vy, hot ng iu hnh ca Chnh ph l da trn c s cc quy nh ca lut, php lnh v thm quyn ca Chnh ph, ch khng th ch cn c vo cc quy nh c th ca lut, php lnh. Lut khng bao gi v khng nc no kp thi lp kn mi l hng ca vic iu chnh cc quan h x hi. y l vn l lun c bn v php lut. V vy mi c khi nim p dng php lut tng t m sch l lun v php lut no cng c mc ny. Cng v vy, mi c khi nim quy phm tin pht ca Chnh ph. Trong l lun v lut hnh chnh nc ngoi, ngi ta vit v n t lu, n c quan h mt thit vi v gn nh l xut pht t l thuyt v quyn t phn xt, quyn t do hnh chnh ca b my hnh chnh v xc nh r gii hn ca t do ny[7]. T do khng phi l v gii hn v nm ngoi mi s kim sot. nc ta, vn quy phm tin pht c nu u tin trong gio trnh Lut hnh chnh Vit Nam ca Khoa lut i hc Tng hp H Ni[8], sau c quy nh ti Khon 2b iu 56 Lut 1996; trong thc tin gi nm l ngh nh khng u. Thc ra, cu cui Khon 2b iu 56 Lut 1996 cha th hin hon ton ng bn cht loi quy phm tin pht ca Chnh ph, l quy nh Vic ban hnh ngh nh ny phi c s ng ca UBTVQH. Nu vy, quyn ch ng, sng to, trch nhim chnh tr ca Chnh ph chuyn sang cho UBTVQH. M UBTVQH trn thc t khng lm c. V vy, quy nh ny khng hp l (khng kh thi) nn ch mang tnh hnh thc, nh tnh hnh thc trn lan trong php lut nc ta. Mt s tc gi gi l quyn lp quy ca Chnh ph, quyn hnh chnh Nn lu rng, quyn iu hnh ca Chnh ph vi quyn t phn xt hay quyn t do hnh chnh th hin di hnh thc ban hnh cc quy phm tin pht, d vn trn c s lut, nhng l trn c s quy nh v thm quyn ni chung ca Chnh ph, ch khng phi l chp hnh cc quy nh iu chnh vn tng ng m vn bn cp trn c, v lut cha quy nh ti do nhiu nguyn nhn. Tm li, gi kha cnh ny trong thm quyn ca b my hnh chnh, trc ht l ca Chnh ph, l thi hnh lut, php lnh s khng ni ln ht bn cht thm quyn ban hnh VBQPPL; thm quyn, vai tr v trch nhim chnh tr ca Chnh ph. Nhn ra nc ngoi ta thy, v d, Tng thng M, d ch l ngi ng u Chnh ph, nhng theo cch ni ca nhng nh nghin cu M, l nh lp php chnh trong thi gian hin nay. V d, Tng thng v nhiu c quan hnh chnh khc, c quyn ban hnh quyt nh nh ch hiu lc ca lut hin hnh do nhng iu kin c ghi trong lut khng cn tn ti. y gi l quyt nh iu kin. Quan trng hn l loi quyt nh b sung, l nhng quyt nh pht trin, b sung, c th ho, gii thch, p dng nhng quy nh ca cc lut. Hin nay, tt c cc c quan hnh chnh u c Quc hi trao quyn ban hnh loi quyt nh ny. Nhng quyt nh ny khc vi tt c cc quyt nh quy phm hnh chnh khc ch: chng c ban hnh theo sng kin ca chnh c quan m khng phi trn c s cc quyn hn c ch ra trong lut. V d, cc quyt nh c ban hnh bi cc b ti chnh bang gii thch nhng quy nh ring bit ca cc lut thu; hoc, U ban tin t v cc hot ng mua bn tin t Lin bang c quyn hn rng ri v vic ban hnh nhng quy nh iu chnh cc hot ng v mua bn tin t[9].C ch lm vic kiu phi c php, phi xin kin hay phi c s ng u l kiu lm ca c ch tp trung li thi, c v th hin uy quyn ca cp trn, y l c quan thng trc ca c quan dn c, nhng c khi ch l hnh thc. Trn thc t, kiu quy nh ny cn tr khng t tnh ch ng, sng to ca b my hnh chnh. Trong c ch , khi c s c cn xc nh xem ai, c quan no l ni chu trch nhim th tht kh tm. chnh l ngha thc tin to ln ca kha cnh iu hnh trong bn cht php l ca Chnh ph v c b my hnh chnh. 2.1.3 VBQPPL ca TANDTC Trong ni dung ny, c hai im cn bn:Mt l, v n l. Php lut nc ta cha c quy nh chnh thc cho php ta n ra n l, nhng trong B lut Dn s, theo chng ti, thc cht cho php gin tip s tn ti ca n l bng cc quy nh ti iu 3, B lut Dn s nm 2005 v p dng tp qun, quy nh tng t ca php lut:Trong trng hp php lut khng quy nh v cc bn khng c tho thun th c th p dng tp qun; nu khng c tp qun th p dng quy nh tng t ca php lut. Tp qun v quy nh tng t ca php lut khng c tri vi nhng nguyn tc quy nh trong B lut ny. Theo , thm ch mi ch th trong quan h dn s u c quyn p dng tp qun, quy nh tng t ca php lut. Ni ring v quyn ca ta n trong vn ny, gi thit TANDTC gii quyt v n no theo iu 3 ni trn, khi to n cp di gp v tng t th thng thng v ng nhin s cn c vo bn n ca TANDTC gii quyt; khi , bn n ca TANDTC s tr thnh n l. Nh vy, cc ta n trong trng hp ny khng hon ton l thi hnh lut theo ngha cng nhc ca t. y l thng l cc nc ngoi h thng XHCN. Vn ny c chng ti cp t mi nm nay[10].Hai l, im c th ca php lut nc ta, do ch khng chnh thc cho php ta ra n l v Hin php ch trao quyn gii thch lut cho UBTVQH nhng UTVQH khng lm, nn tn ti ph bin thc tin TANDTC gii thch lut c ngha v gi tr nh lut. y nh l mt tri ca vic khng chnh thc tha nhn n l v l thc tin vi hin cn khc phc, nhng l thc tin vi hin cn thit lp l hng ca php lut. Vi kiu gii thch lut ny, th ta n ban hnh VBQPPL khng phi l thi hnh lut, m l t ra lut mi vi hnh thc ban hnh thng l ngh quyt ca Hi ng Thm phn TANDTC, khng loi tr c c cng vn ca Chnh n - nh Cng vn s 39/KHXX nm 1996 hng dn thc hin Php lnh Th tc gii quyt cc v n hnh chnh nm 1996, trong t ra nhiu quy nh mi. 2.2. VBQPPL lin tchim Khon 2, iu 1 Lut 1996 (iu 1, Lut 2002) quy nh v: Ngh quyt, thng t lin tch gia cc c quan nh nc c thm quyn, gia c quan nh nc c thm quyn vi t chc chnh tr - x hi.y l mt loi VBQPPL c bit, khng c cc nc ngoi khi XHCN c. Trong khi XHCN c thng theo hnh mu ca Lin X c. im c bit v mang tnh nguyn tc Lin X l lun bo m nguyn tc ngang cp khi ban hnh vn bn lin tch: gia c quan hnh chnh nh nc cao nht (Hi ng B trng - Chnh ph) vi c quan quyn lc nh nc cao nht (on Ch tch X vit ti cao - nh Hi ng Nh nc ca Vit Nam theo Hin php 1980) v vi TANDTC, VKSNDTC. Kh ph bin l ngh quyt lin tch gia cc c quan nh nc cao nht vi Ban chp hnh Trung ng ng hoc Ban B th; vi Ban chp hnh Trung ng ca cc t chc chnh tr - x hi nh Tng Cng on v on Thanh nin Cng sn. Loi ngh quyt lin tch sau trong h thng chnh tr (HTCT) XHCN rt ph bin (tr mt vi nc, trong c Vit Nam) v c tnh thc tin cao: thay vo ch mi t chc trong HTCT phi ban hnh vn bn ca ring mnh khi gii quyt cng mt vn th ch cn ban hnh chung mt ngh quyt lin tch - va mang tnh chnh tr, va mang tnh php l v tnh i chng, do c hiu lc thc t rt cao. Tn ti c cc vn bn lin tch ca cc c quan, t chc cc cp tng ng a phng. Nh vy, Lin X c tuy khng phi l nh nc php quyn nhng cao v tr c quan t php v cc t chc chnh tr - x hi, tn trng nguyn tc t chc ca HTCT XHCN.Khoa hc php l XHCN a ra loi vn bn lin tch do tnh ng nht ca HTCT XHCN. Tuy nhin, cng cn trnh xu hng tp th ho trch nhim, trnh lm dng n phng xu hng hoc c quan ng bao bin cng vic ca nh nc, hoc nh nc bao bin cng vic ca t chc chnh tr - x hi, xu hng nh nc ho c quan ng v t chc chnh tr - x hi.Cn nc ta th sao?Trc y, vn ny c quy nh trong Thng t s 33/BT-CNVPCP ngy 10/12/1992 hng dn v hnh thc vn bn v vic ban hnh vn bn ca cc c quan hnh chnh nh nc, nhng ch s khai di dng: Thng t (ch dng cho b, lin b, cc c quan thuc Chnh ph, hoc gia c quan thuc Chnh ph vi c quan trung ng ca on th nhn dn). L ny cng vn khng thay i khi Lut 1996 ra i. Lut 2004 li khng quy nh v vn bn lin tch cp a phng nh cc nc XHCN trc y. V thng t lin tch gia cc c quan nh nc c thm quyn, trn thc t ch thy thng t lin b: gia cc b, c quan ngang b v trc y vi c c quan thuc Chnh ph (iu 71 Lut 1996). Loi ny th Vit Nam cng ging Lin X c v khng phm vo nguyn tc ngang cp. Nhng iu ng quan tm l quy nh iu 72, Lut 1996 (c sa i bi Lut 2002) m trn thc tin thng gi l thng t lin ngnh - vn bn lin tch gia cc b, c quan ngang b vi TANDTC, VKSNDTC, ngha l c quan cao nht ca quyn t php ch lin tch vi cp b v vi phm nguyn tc ngang cp, coi c quan cao nht ca quyn t php ch ngang cp b. V ngh quyt lin tch gia c quan nh nc c thm quyn vi t chc chnh tr - x hi: tuy Lut 1996 (iu 73) khng quy nh r nhng trn thc tin ch c vn bn lin tch gia cp b vi Ban chp hnh trung ng Tng lin on lao ng Vit Nam hoc vi Ban chp hnh trung ng on thanh nin Cng sn H Ch Minh. Hin nay, hu nh khng thy loi ny na, tuy nhiu vn cc c quan trung ng ca cc t chc chnh tr - x hi cng c quyn tham gia kin bt buc. Nh vy, ban chp hnh trung ng cc t chc chnh tr - x hi ln ch c coi nh mt b, ngha l khng theo nguyn tc ngang cp.
C l, trong lch s nc ta cha h thy vn bn lin tch gia c quan ng vi cc c quan nh nc v vi c quan ca cc t chc chnh tr - x hi, cng khng h thy vn bn lin tch gia cc c quan cao nht ca cc b phn ca HTCT vi nhau hoc gia cc c quan cao nht ca cc nhnh quyn lc nh nc vi nhau nh Lin X trc y. Lut 1996 cng khng quy nh vn ny.
Lut 1996 thc s c tin b l quy nh c th, chi tit ni dung v trnh t ban hnh mt s loi vn bn lin tch ca cc c quan, t chc trung ng. Nhng ng tic rng, cc quy nh ca Lut 1996 v vn ny cn th hin quan nim khng bnh ng ca cc c quan, t chc trong thang bc quyn lc nh nc v trong c HTCT.
Nh vy, vn bn lin tch l chng ta tip nhn t h thng XHCN v p dng vo nc ta. Nhng chng ta p dng sng to hay vn dng sai nguyn tc? iu ny c ng vi nguyn tc t chc b my nh nc v HTCT XHCN hay khng? Quan h vn bn php lut gia cc c quan, t chc chnh l tm gng phn nh v tr, vai tr c quan, t chc trong thang bc ca b my nh nc v HTCT. c th l mt trong cc vn cn tn ti trong HTCT ca chng ta. Nguyn tc dn ch, bnh ng trong cng vic quan trng nht ca nh nc - son tho, ban hnh VBQPPL, ch nhn t kha cnh ny, cha c th hin.
Nhng ci cha c ni trn th hin tp trung nht iu 18. Thm quyn ban hnh VBQPPL lin tch ca Lut 1996 (c sa i bi Lut 2002): Cn c vo Hin php, lut, ngh quyt ca Quc hi, php lnh, ngh quyt ca UBTVQH, lnh, quyt nh ca Ch tch nc, ngh quyt, ngh nh ca Chnh ph, quyt nh, ch th ca Th tng Chnh ph, cc c quan, t chc sau y c th phi hp ban hnh VBQPPL lin tch hng dn thi hnh VBQPPL c lin quan n chc nng, nhim v, quyn hn ca mnh:1- Cc b, c quan ngang b;2- B, c quan ngang b vi TANDTC, VKSNDTC;3- TANDTC, VKSNDTC;4- C quan nh nc c thm quyn vi t chc chnh tr - x hi trong trng hp php lut c quy nh vic t chc chnh tr - x hi tham gia qun l nh nc. Nh vy, tt c cc c quan, t chc ni trn ban hnh vn bn lin tch khng phi ch hng dn thi hnh ngh quyt ca Quc hi, php lnh, ngh quyt ca UBTVQH, lnh, quyt nh ca Ch tch nc, ngh quyt, ngh nh ca Chnh ph (hng dn thi hnh Hin php, lut th ng nhin), m c hng dn thi hnh quyt nh, ch th ca Th tng Chnh ph. R rng, trong quan nim ca chng ta, tt c cc c quan, t chc nu ti cc khon 2, 3, 4 iu 18 ng l ch ngang b. Thm ch cn l b nh nu xem xt t c cu Ban chp hnh Trung ng ng v B Chnh tr xa nay. C thi gian di, ngi ng u ngnh ta n cn khng l y vin trung ng ng. Xy dng nh nc php quyn ng bng nhng li l chung chung cao sang, m ni ring v xy dng php lut, hy t nhng vn nh nh vy.---------------* PGS,TS Lut hc, Trng H Lut TP H Ch Minh.
[1] Cha k ti loi ch th l th trng c quan c thm quyn ni b, nh th trng cc c quan, n vi s nghip ca nh nc ban hnh VBQPPL ni b (xem thm im 9 mc 2.4 trong bi Tr li khi nim VBQPPL). Vn nh ngha VBQPPL trong Lut 1996 thiu c nhn c thm quyn c tc gi T Uyn nu trong bi vit kh him hoi trong nhiu nm qua v khi nim VBQPPL (on Th T Uyn, Bn v khi nim vn bn quy phm php lut, Tp ch Lut hc, s 2-2004). Nhng cn lu rng, nhn xt ny ch ng khi vin dn VBQPPL ca Th tng Chnh ph, Chnh n TANDTC, Vin trng VKSNDTC, v ch cc ch th ny mi khng th ng nht vi c quan nh nc c thm quyn. V tc gi T Uyn li qun t chc chnh tr - x hi cng l ch th ban hnh VBQPPL, tuy ch l tham gia ban hnh cng vi c quan nh nc. [2] Xem: Phan Mnh Hn, K thut lp php, Nxb. Php l, H Ni, 1985, tr. 31: Quy l quy tc, quy phm, nn vn bn php quy l VBQPPL. Do , quan nim vn bn php quy khc vi vn bn php lut, quyn lp quy l quyn ca b my hnh php ban hnh vn bn php quy, bn cnh quyn lp php ca Quc hi ban hnh lut l khng chnh xc. Lut cng l VBQPPL ch c g khc? iu khc nhau ch l thm quyn v hnh thc (tn gi vn bn) v v ni dung cc vn c gii quyt trong cc vn bn . Theo chng ti, dng t ng nh vy khng n (V d xem: Vin Nghin cu Khoa hc php l - B T php, Mt s vn v lp php, lp quy, Thng tin Khoa hc php l, 1995, tr. 1-7). Thut ng vn bn php quy vn gp trong Thng t s 33-BT ngy 10-12-1992 ca B trng, Ch nhim Vn phng Chnh ph hng dn v hnh thc vn bn v vic ban hnh vn bn ca cc c quan hnh chnh nh nc, nhng ni dung khng r rng, v d, ch th n c thc hin nhim v quy nh trong cc VBQPPL khc cng gi l vn bn php quy, mc d v tnh cht l vn bn c bit. [3] Phm Hng Thi - inh Vn Mu, Gii p php lut: Lut hnh chnh Vit Nam, Nxb. TP H Ch Minh, 1996, tr. 286.[4] Nguyn Cu Vit - inh Thin Sn, Gio trnh Lut hnh chnh Vit Nam, Trng i hc Tng hp H Ni, 1992, tr. 243; Nguyn Cu Vit, Gio trnh Lut hnh chnh Vit Nam, Khoa lut - i hc Quc gia H Ni, Nxb. i hc Quc gia H Ni, 2005, tr. 395.[5] Xem: o Duy Anh, Hn - Vit T in, Quyn thng, Nxb. Minh Tn, Paris, 1951, tr. 302, 441, 496. [6] Gio trnh Lut hnh chnh Vit Nam- Trng i hc lut H Ni, sd, nm 2005, tr. 160; Gio trnh L lun chung v nh nc v php lut, Khoa Lut i hc Quc gia H Ni, Nxb. i hc Quc gia H Ni, 2000, tr. 232, 321; Nguyn Cu Vit - inh Thin Sn, sd, 1992, tr. 243; Nguyn Cu Vit, sd, 2005, tr. 395; Phm Hng Thi - inh Vn Mu, sd, tr. 286. [7] V d xem: Lut hnh chnh nc ngoi, Trng i hc Quan h quc t B Ni v CHLB Nga, Nxb.XPART, Mt-xc-va, 1996, tr. 175-184 (ting Nga).[8] Nguyn Cu Vit - inh Thin Sn, sd, v d, nm 1992 tr. 251-252; nm 1994, tr. 265-266. [9] Lut hnh chnh cc nc ngoi v mt s tham chiu vi lut hnh chnh Vit Nam, ti NCKH c bn cp i hc Quc gia H Ni, Ch tr: PGS.TS lut hc Nguyn Cu Vit, nghim thu 12/ 2005, tr. 20. [10] Nguyn Cu Vit - inh Thin Sn, sd, 1996, tr. 240; Nguyn Cu Vit, sd, 2005, tr. 53.Mi quan h phi hp gia ban son tho cc d n Lut vi Hi ng Dn tc, cc y ban ca Quc hi
Hong Th Ngn*1. Tnh cht v tnh hung pht sinh quan h phi hp Theo quy nh ca Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut (sa i), sau y gi l Lut BHVBQPPL, Ban Son tho l c quan c thnh lp bi c quan, t chc trnh d n lut, php lnh[1]. Trong qu trnh xy dng vn bn, hnh thnh mi quan h phi hp gia c quan thm tra (Hi ng Dn tc, U ban ca Quc hi) vi c quan trnh v c quan son tho vn bn. Tr nhng tnh hung mang tnh k thut (chng hn nh trch nhim ca c quan trnh gi d n thm tra) th c hai loi quan h phi hp cn nhc n l:
- Khi thc hin thm tra d n lut, php lnh: c quan thm tra c quyn yu cu c quan son tho bo co nhng vn thuc ni dung ca d n; cng c quan son tho t chc kho st thc t v nhng vn thuc ni dung ca d n lut, php lnh (iu 32 Khon 2, Lut BHVBQPPL).
- Trong qu trnh chnh l d n lut, d n php lnh theo cc quy nh ti cc iu 45a, 45b, 47): c quan ch tr thm tra, U ban Php lut, c quan trnh d n (m thc cht l c quan son tho), B T php, cc c quan hu quan chnh l d tho theo ch o ca U ban Thng v Quc hi.
Trc ht, Hi ng Dn tc, cc U ban ca Quc hi tham gia quan h vi t cch l c quan thm tra hay ni cch khc, khi U ban thc hin chc nng thm tra (ch tr thm tra, tham gia thm tra) hoc c quan c trch nhim bo m tnh hp hin, hp php, tnh thng nht ca d tho (U ban Php lut). Xut pht t , mi quan h phi hp xut hin khi cc U ban ny thm tra v tham gia chnh l d n lut, php lnh.
Khi chnh l d n lut, Lut BHVBQPPL xc nh ch th c trch nhim l c quan trnh. Tuy nhin, trn thc t, ngi tham gia quan h ny li l c quan son tho. C th hn, quan h gia Ban Son tho vi cc U ban ca Quc hi c duy tr v thc hin thng qua i din ca Ban l Trng Ban son tho. Vic xc nh thc cht ch th v tnh cht ca mi quan h phi hp l c s phn tch, xut v tng nhm quan h c th.
pht huy vai tr lut nh, trn thc t, Hi ng v cc U ban ca Quc hi thc hin nhng thm quyn a dng (sng kin php lut, thm tra, gim st). Trong hot ng xy dng php lut, mi quan h gia U ban v Ban Son tho l quan h gia cc ch th tham gia vo quy trnh lp php. V vy, quan h ny phi c thc hin trn c s quy nh ca php lut v phi hng ti mc tiu chung ca ton b qu trnh lp php l bo m cht lng ca lut vi tnh cht l sn phm lp php.
Vic hon thin cc quy nh v quan h gia hai ch th nu trn, ngoi tiu ch chung xuyn sut quy trnh xy dng, ban hnh lut, php lnh, cn tnh ti cc tiu ch v tnh hiu qu trong hot ng ca Hi ng, cc U ban thng trc ca Quc hi.
- Hot ng lp php phi bo m cc nguyn tc c bn l dn ch, minh bch. vn ti cc gi tr , cc bc, cc hot ng trong tng giai on lp php phi c lut ha mt cch r rng, nh r quyn hn, trch nhim ca tng ch th tng tnh trch nhim v tnh cng khai khi thc hin thm quyn. Nh vy, quan h gia U ban thm tra v Ban Son tho cng khng l mt ngoi l.
- Trong cng tc thm tra, xut pht t tnh cht, mc ch ca hot ng ny, tiu ch nh gi hiu qu thm tra chnh l cht lng ca d n lut, php lnh trnh Quc hi, U ban Thng v Quc hi. C th l tnh hp hin, tnh thng nht v tnh kh thi ca vn bn. Ch s nh gi y l mc pht hin vn , s ng n ca phng n xut ca U ban v s lng kin ngh ca c quan thm tra c chp nhn bi Quc hi, U ban Thng v Quc hi. Nhng tiu ch ny mang tnh tng i, khng bao gm cc nh gi hiu qu, tc ng kinh t - x hi ca vn bn trong tng lai.
Vi c th ca cng tc thm tra th hng ti cc ch s nu trn, kin thm tra phi c cht lng, khch quan, khoa hc, thuyt phc v mang m ngha phn bin.
2. Quan h gia Hi ng Dn tc, cc U ban ca Quc hi vi Ban Son tho trong thm tra d n lut, php lnh Nh nu, xt v quan h mang tnh hnh chnh, ngi ngh thm tra v c trch nhim gi h s thm tra l c quan trnh d n lut, php lnh (i a s trng hp l Chnh ph). Tuy nhin, vi cng vic mang m tnh chuyn mn nh thm tra th vic Lut BHVBQPPL quy nh thit lp mi quan h gia U ban thm tra vi Ban Son tho[2] thay v c quan trnh l thch hp.
bo m tnh khch quan, c lp ca c quan thm tra, Lut BHVBQPPL khng c quy nh bt buc v s hin din ca i din c quan thm tra trong thnh phn Ban Son tho. Trn thc t, phc v tt hn cho cng tc thm tra, mt trong nhng U ban ca Quc hi l U ban Php lut thng xuyn c cc thnh vin chuyn trch v cn b tham gia chun b d n m U ban c trch nhim thm tra. Theo Bo co tng kt cng tc ca U ban Php lut ca Quc hi trong nhim k Quc hi kho XI[3] th s tip cn sm vi d n, nht l vn cn c kin khc nhau gip hn ch s khc bit v quan im ca c quan son tho v U ban khi trnh ra Quc hi, U ban Thng v Quc hi, nng cao cht lng bo co thm tra[4].
Vic U ban yu cu c quan son tho bo co v nhng vn thuc ni dung d n khng n thun ch l nghe Ban Son tho thuyt trnh khi pht hin vn phc tp, cn cha thng nht, m cc d n lut, php lnh cn c xem xt c v ni dung, tp trung vo nhng vn cn c kin khc nhau, nhng ni dung m c quan thm tra lu v c v hnh thc, k thut th hin. Cc cuc hp thng c t chc vi thnh phn l Trng Ban son tho (c quan ch tr son tho) v i din U ban thm tra.
Cch lm vic nh vy c cc u im nht nh. Th nht, cao tnh phi hp trong hot ng ca cc c quan nh nc d thuc h thng khc nhau. Th hai, gim thiu ti a nhng vn cn a vo bo co thm tra. Ni cch khc, trong bo co thm tra ch th hin nhng ni dung cn li, cha t c s thng nht gia c quan ch tr son tho v U ban. Mt cch gin tip, thi gian tho lun ca Quc hi cng c tit kim.
Tuy nhin, cch t chc cng vic nh trn cng c im cn lu , v rt c th, d n lut, php lnh b bin thnh sn phm chung ca hai c quan thc hin hai vai tr khc nhau theo lut nh, ng thi d dn n s thiu cng quyt khi x l nhng vn m , cn c thi r rng ca c quan thm tra. Cng v th m c th, tnh phn bin ca bo co thm tra khng c nh mong i, trong khi , mt trong nhng tiu ch lm nn gi tr ca bo co thm tra l chnh l tnh phn bin ca n.
Xu hng i mi t chc v hot ng ca Quc hi trong tng lai l cao vai tr ca cc U ban nh nhng c quan chuyn mn ca Quc hi, tin ti khng nh v tr c th v duy nht ca cc c quan ny trong c cu ca quyn lc nh nc cao nht. Vi tinh thn , c nhiu kin ngh v vic tng thm quyn cho cc U ban vi t cch l c quan tham gia vo quy trnh lm lut v nhn mnh gi tr ca kin thm tra: ngh nghin cu v quy nh cho U ban thm tra c thm quyn c bc yu cu trnh d n lut, php lnh ca c quan trnh d n, nu U ban ny cho rng cht lng d n cn cha t yu cu, hoc cn c nhng vn cn phi tip tc nghin cu, lm r hn na. Vic ny s nng cao trch nhim ca U ban thm tra trong vic thm tra d n, gim thiu nhng d n cht lng cn cha t yu cu ra Quc hi, U ban Thng v Quc hi[5]. i vi cc d n, qua thm tra thy khng bo m cht lng, c quan thm tra bo co U ban Thng v Quc hi kin quyt giao cho c quan trnh d n t chc son tho li[6].
Vi xu hng ny, s cn thit ca vic t chc li cc U ban tng tnh chuyn nghip li cng c nhn mnh.
Ngoi vic t chc hp v d n lut, php lnh, c quan thm tra cn tin hnh cc hot ng kho st (tuy khng ph bin) vi c quan son tho. Cc hnh thc phi hp kho st thng l ng t chc nghe kin ca cc i tng chu s tc ng trc tip ca vn bn nh cc doanh nghip (D n Lut Hi quan) hay t chc kho st trong v ngoi nc. S phi hp gia cc c quan ny, trong mt s trng hp l cn thit v p ng nhu cu xy dng lut, php lnh. Tuy nhin, nu nguyn tc phi hp b lm dng th ng nhin, tnh khch quan ca kin thm tra s khng hon ton c bo m. Nh vy, trong bt k mt lnh vc hot ng no ca cc c quan nh nc th yu t cn b l quan trng v khng th ph nhn.
Ngoi ra, trong cc hot ng phi hp nu trn, cn chp hnh i hi ca Lut BHVBQPPL v tnh tp th trong kin kt lun ca U ban thm tra. K c trong trng hp ch mt hay mt s thnh vin y ban thm tra tham gia cc hot ng phi hp vi c quan son tho, th vn cn bo m tnh h thng v nht qun ca quan im, t tng ch o ca U ban.
i vi U ban Php lut ca Quc hi, ngoi vic ch tr thm tra, cn mt trng trch l bo m tnh hp hin, hp php v tnh thng nht ca d n lut, php lnh. Trong trng hp tham gia thm tra vi Hi ng Dn tc v cc U ban khc ca Quc hi, cn c c ch hp l t chc vic phi hp gia cc U ban ca Quc hi (U ban ch tr thm tra, U ban Php lut) vi c quan san tho.
3. Mi quan h gia Hi ng Dn tc, cc U ban ca Quc hi vi Ban Son tho trong vic chnh l d n lut, php lnhTrc y, vic chnh l d n lut, php lnh l nhim v, quyn hn ca c quan trnh vn bn - m thc cht, chnh l ca c quan son tho - c bit l v mt chuyn mn v chuyn ti t tng chnh sch c nh hng bi c quan trnh. Theo tinh thn ca Lut BHVBQPPL v Quy ch hot ng ca y ban Thng v Quc hi, th i vi cc d n lut c Quc hi xem xt, thng qua ti hai k hp th y ban Thng v Quc hi ch o c quan ch tr thm tra, c quan trnh d n, y ban Php lut, B T php, Ban Cng tc lp php v cc c quan hu quan gip y ban Thng v Quc hi cn c vo kin ca i biu Quc hi d kin cc ni dung tip thu, chnh l d tho lut. Di s ch o ca y ban Thng v Quc hi, c quan ch tr thm tra phi hp vi c quan, t chc hu quan nghin cu, chnh l d tho lut v thay mt cho cc c quan bo co Quc hi v vic tip thu, chnh l d n lut.
Cch phn cng ny, nh r, c u im l hn ch tnh cc b vn cn c khc phc khi c quan trnh (m i din l c quan san tho) c c hi la chn, th hin tnh ch quan ca mnh khi tip thu kin ng gp ca cc ch th khc.
Tuy nhin, trong trng hp vic tip thu kin chnh l vn bn c giao cho c quan thm tra, th bn cnh u im l vn ti tnh khch quan khi xem xt, nh gi, phn tch cc lung kin ng gp, d pht sinh nguy c to ra s ct khc ca quy trnh lp php, ni trch nhim chnh l d n c quan nim l chuyn mt cch tng i sang cc c quan ca Quc hi; ng thi, trong mt s tnh hung, kh bo m c tnh chuyn mn, k thut khi c quan trnh - m c th l c quan son tho - c gim ng k trch nhim trong qu trnh chnh l vn bn khu cui.
V vy, c ch phi hp trong chnh l d n vn bn lp php di s ch o ca y ban Thng v Quc hi cn c nghin cu, b sung.
*
i mi quy trnh lp php ca Quc hi l vn lun l mt vn cn cp nht. Hin nay, chng ta vn cha c phi hp cht ch, c hiu qu gia cc c quan ca Quc hi v Chnh ph[7] nh n nng cao cht lng cng tc xy dng php lut ca Chnh ph nhn nh. Vic hon thin mi quan h ny nn c nghin cu gii quyt trit tm lut, ng thi hn ch vic ra mt s lng ln vn bn vi hnh thc v gi tr php l khc nhau.
-------
* TS. Vn phng Chnh ph
[1] iu 25 Khon 1, Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut (sa i).[2] iu 32, Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut (sa i).[3] S 2010/UBPL11 ngy 28/11/2006.[4] Ng Thun Thnh, U ban Php lut ca Quc hi kho XI vi cng tc xy dng php lut v gim st. Nghin cu Lp php, 2007, s 1, tr.10.[5] Nguyn Quang Minh. Hot ng lp php ca Quc hi kho XI. Nghin cu Lp php. 2006, s 11, tr.24-25.[6] Ng Thun Thnh. Sd, tr.11.[7] Quyt nh 933/Q-TTg ngy 27/8/2004.Cc gii php ca Chnh ph v i mi cng tc xy dng vn bn quy phm php lut
Hong Th Lin*
Trong bi cnh hi nhp quc t v ton cu ho, thc hin thnh cng Chin lc xy dng v hon thin h thng php lut Vit Nam n nm 2010, nh hng n nm 2020, Chnh ph c nhng gii php c th nhm i mi cng tc xy dng php lut. Di y l mt s gii php c th m Chnh ph , ang v s trin khai thc hin nhm nng cao cht lng vn bn quy phm php lut1. Ci cch php lut nhm bo m php lut phn nh kp thi nhu cu x hi (i) i mi quy trnh xy dng chng trnh lm lut, chuyn t c ch hnh chnh sang c ch khoa hc Theo Ngh nh s 161/2005/N-CP, quy trnh xut xy dng lut, php lnh c tnh hnh chnh, th tc trc y tr thnh quy trnh khoa hc, minh bch v c tnh trch nhim hn nh yu cu phi thnh lp Hi ng lp d kin chng trnh, quy nh trch nhim nh gi ca B Ti chnh, B Ni v v ngun lc ti chnh, nhn lc, t chc b my cho vic thc thi lut, php lnh.
(ii) Tng cng cng khai, minh bch, dn ch tng cng tnh minh bch trong quy trnh xy dng php lut cng nh quy trnh ban hnh cc quyt nh ca c quan cng quyn, lut/php lnh khi ban hnh cn quy nh r quy trnh, th tc, tiu ch cho cc c quan thi hnh php lut thc hin. Lut v cc vn bn php lut ni chung cn hn ch ti a s tu tin ca cc c quan thi hnh php lut. lm c iu ny, cc quy nh phi bo m tnh minh bch, c s tham gia ca cng chng, quy nh phi da trn c s php lut v th hin tnh trch nhim ca cc c quan cng quyn.
(iii) Ch trng khu hoch nh, phn tch chnh sch trong giai on tin son tho cng nh giai on son tho i vi d n lut, php lnh. Hin nay, do tnh kh thi ca cc chnh sch trong lut, php lnh khng cao nn vic c th ho cc quy nh, chnh sch ny cng kh khn, lm ko di thi gian nghin cu, son tho ca vn bn hng dn.
Gii php l phi coi hoch nh chnh sch giai on tin son tho nh mt nhim v quan trng. Trn thc t, kinh ph cho vic nghin cu, hoch nh chnh sch hu nh khng c, ch khi bt tay vo son tho mi c kinh ph trong vic tin hnh kho st, iu tra trc khi son tho xut xy dng lut, php lnh hay a ra cc ni dung chnh, d kin cc bin php, d kin phm vi, i tng iu chnh hay d bo tc ng kinh t- x hi ca chnh sch u cn c bo co nghin cu, nh gi k cng nhng li cha c quan tm tho ng. y l mt giai on ht sc quan trng v khi Quc hi quyt nh ban hnh mt o lut (trong D kin chng trnh) vi ni dung xut xy dng lut (theo tinh thn ca iu 22 Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut) v thng qua Chng trnh xy dng lut, php lnh cng c ngha l Quc hi thng qua cc chnh sch c bn trc khi phn cng cc c quan son tho. Do , lp d kin chng trnh cng cn c xem nh mt giai on phn tch, nghin cu v hoch nh chnh sch tin son tho.Mt khi chnh sch c nghin cu, nh gi k cng v thng qua bi Quc hi th s y nhanh tc son tho lut, php lnh cng nh cc vn bn quy nh chi tit thi hnh lut.
(iii) Ch trng phn tch tc ng kinh t - x hi ca d tho Nhm to thun li cho i biu Quc hi v tng tnh minh bch ca cc quy nh, tng tnh kh thi v tnh hiu qu ca vn bn, cc c quan khi trnh d tho lut, php lnh phi c Bn gii trnh thuyt minh v cc quy nh ca d lut/ php lnh(bn cnh T trnh s lc nh hin nay) nh ti sao quy nh hay sa i, quy nh v sa i nh th no ( khi cng b lut/php lnh, cng s cng b ng thi Bn thuyt minh ny cng chng hiu r, thm nhun cc quy nh cng nh tinh thn ca lut, gim bt chi ph cho vic tuyn truyn ph bin php lut hin nay) ; khi xut xy dng mt d lut phi c Bo co nh gi tc ng ca chnh sch, ca vn bnn pht trin kinh t - x hi v h thng php lut ni chung gim thiu nhng ri ro xut pht t cc quy nh, chnh sch, gim chi ph v tng li ch ca cc d tho lut, php lnh. Nu mi d tho c km bo co nh gi tc ng th s to thun li khng ch cho vic nh gi d tho khu thm nh m cn c khi Chnh ph xem xt, quyt nh trnh d n lut, php lnh, U ban/Hi ng dn tc ca Quc hi thm tra, cc i biu Quc hi hay U ban thng v Quc hi, Quc hi xem xt, thng qua.
(iv) Thu ht cc chuyn gia, cc nh khoa hc, nhn dn vo xy dng php lut Theo quy nh ca WTO, th vic ly kin khng di hai ln v khng t hn 60 ngy, php lut Vit Nam cn phi ni lut ho quy nh ny v c c ch vic t chc ly kin thu ht ng o s tham gia v thc s hiu qu.
(v) Tham kho kinh nghim nc ngoi Cn to c ch rng buc khi trnh d lut, php lnh (vn bn quy nh chi tit thi hnh th khng bt buc) phi c nhng phn tch c th v kinh nghim ca th gii v vn php lut d kin iu chnh, tuy nhin, cn u tin kinh nghim ca cc nc c nn kinh t pht trin v kinh nghim lp php lu i tin trnh hi nhp c nhanh chng v bo m cho pht trin bn vng.
2. Ci cch php lut nhm bo m tnh ng b ca h thng php lut, khng tnh trng vn bn php lut ch i nhau, khc phc tnh trng lut ng, lut khung. - Hin nay, c xu hng son tho vn bn quy nh chi tit ch yu l hng dn p dng hn l hm cha quy phm php lut. Nu nh ban hnh lut lun lun phi ban hnh km theo mt ngh nh gi l hng dn thi hnh chung nh lu nay vn lm, th vic p dng lut, php lnh s rt chm ngay c khi chng c hiu lc, v phi ch ngh nh hng dn chung. Nu nh mi quy nh ca lut/php lnh u r rng v nu nh lut/php lnh u quyn cng r th s khng cn phi c ngh nh hng dn chung nh vy na. V vy, vic u quyn trong mi lut, php lnh cn phi tht r rng. Cng vi vic u quyn, lut cn phi xc nh i tng c u quyn, gii hn, phm vi u quyn v ni dung u quyn. Cng cn thay i quan nim ch Chnh ph, Th tng Chnh ph mi quy nh chi tit thi hnh lut, ngay c B trng cng c th c u quyn quy nh c th cc lnh vc c giao qun l. iu ny s gim ti c tnh trng hin nay Chnh ph phi ban hnh qu nhiu ngh nh. Quc hi, U ban thng v Quc hi cng cn ch hn khi thng qua cc lut/php lnh qu khung.
Trong cc Bo co ca Chnh ph trc Quc hi, Chnh ph khng nh quyt tm xy dng cc lut chi tit, hn ch ti a cc ngh nh hng dn thi hnh, son tho v sm ban hnh vn bn hng dn chng c hiu lc ng thi vi thi im lut, php lnh c hiu lc. Tuy nhin, Quc hi cng cn tnh ton, cn nhc thi im c hiu lc cn c vo kh nng thc t phi c cc vn bn quy nh chi tit lut.
- y nhanh tin son tho, ban hnh vn bn quy nh chi tit thi hnh lut, php lnh, Chnh ph yu cu i mi trong vic ban hnh vn bn quy nh chi tit thi hnh lut, php lnh qua cc quy nh ca Ngh nh s 161/2005/N-CP, (nh t i iu 6 Ngh nh s 161/2005/N-CP quy nh: Trong trng hp v l do khch quan m vn bn quy nh chi tit cha c ban hnh th trong thi hn 90 (chn mi) ngy, k t ngy vn bn c quy nh chi tit c hiu lc, vn bn quy nh chi tit phi c ban hnh. iu cn lu l, nu lut/php lnh sm c hiu lc sau khi thng qua th cc vn bn quy nh chi tit kh c th kp thi son tho, ban hnh). Quy ch v t chc v hot ng ca Ban son tho v ch trng son tho, ban hnh vn bn quy nh chi tit thi hnh lut, php lnhch nn quy nh trong mt vi vn bn m khng cn phi ban hnh nhiu vn bn v nhng nhm vn khc nhau nhng giao cho cng mt cp/c quan c thm quyn ban hnh (v d, mt ngh nh quy nh chi tit nhng ni dung Quc hi giao cho Chnh ph quy nh; mt quyt nh ca Th tng quy nh v nhng vn Quc hi y quyn; mt quyt nh ca B trng quy nh v cc ni dung Quc hi y quyn m thuc lnh vc qun l ca B mnh).
Tng t nh vy, c th p dng i vi ngh quyt, ngh nh ca Chnh ph, c bit ngh nh c ban hnh hng dn, quy nh chi tit thi hnh lut, php lnh ( v d, Ngh nh hng dn thi hnh mt s iu ca Lut Khuyn khch u t cng s hng dn vic khuyn khch u t trn cc lnh vc gio dc, giao thng, y t, xy dng, t ai. Do vy, m bo tnh ng b ca h thng vn bn quy phm php lut, c bit l thun tin cho vic p dng, th khi xy dng, ban hnh ngh nh hng dn thi hnh mt s iu ca Lut Khuyn khch u t, s ng thi sa i, b sung cc ngh nh c lin quan n lnh vc khuyn khch u t).
Gii php c tnh k thut i vi son tho vn bn l: (i) Lut, php lnh phi c th, i thng vo cuc sng;
(ii) Vn g cn c th ho th ni r trong tng iu ca lut, php lnh;
(iii) Xy dng vn bn quy nh chi tit ng thi vi lut, php lnh. Cha c vn bn chi tit km theo th khng trnh Quc hi;
(iv) X c nh nguyn tc u quyn lp php r rng v cht ch; lut, php lnh phi quy nh r phm vi u quyn, ni dung u quyn;
(v) Khi xy dng vn bn quy nh chi tit cn i thng vo vic quy nh chi tit nhng iu m lut, php lnh yu cu, khng nhc li quy nh ca lut, php lnh;
(vi) Mt vn bn quy nh chi tit c th chi tit v nhiu ni dung khc nhau ca lut, php lnh;
(vii) Phn cng r c quan no ch tr son tho th c trch nhim theo di, n c xy dng vn bn quy nh chi tit thi hnh lut, php lnh.
3. Bo m tnh kh thi ca php lut (i) Tham kho kin rng ri t cng chng, t cc c quan, t chc, c nhn; ng thi coi trng vic nghin cu, tip thu cc kin ng gp.
(ii) Xy dng v tun th cc nguyn tc son tho trong c nguyn tc bo m tnh tng thch ca cc bin php qun l nh nc trong cc quy nh ca d tho vn bn.
(iii) Vic xy dng php lut phi qun trit tinh thn nghin cu, cn nhc, nh gi, tng kt nghim tc thc tin.
(iv) Vic xy dng php lut phi c tham kho kinh nghim quc t, hc tp kinh nghim cc nc pht trin v bo m hi ho ho vi php lut th gii v khu vc.
(v) Khi trnh d tho trc c quan ban hnh, phi c bn lp lun, gii trnh, thuyt minh km theo v cc l do ban hnh, sa i, b sung, thay th hay bi b quy nh v bo co tc ng kinh t, x hi ca vn bn.
(vi) Vn bn phi quy nh chi tit cc quy trnh th tc v y c ch bo m thi hnh v c ch khuyn khch thc thi vn bn.
(vii) To iu kin cho dn chng tip cn d dng vn bn c th p dng tt cc quy nh php lut
(viii) Lut, php lnh phi quy nh r c quan c trch nhim gim st, nh gi vic thc thi lut, php lnh sau khi ban hnh kp thi kin ngh c quan c thm quyn sa i, b sung.
4. Ci cch php lut nhm to mi trng php l minh bch, c tnh thng nht cao (i) Minh bch ho h thng php lut thng qua n gin ho cc hnh thc vn bn quy phm (n gin ho h thng php lut: mi c quan ban hnh vn bn ch nn ban hnh di mt hnh thc vn bn quy phm php lut thay v c c quan ban hnh 2 - 3 hnh thc vn bn quy phm php lut nh hin nay. Vic ban hnh qu nhiu hnh thc vn bn quy phm php lut lm cho h thng vn bn quy phm php lut tr nn phc tp v l mt trong nhng nguyn nhn lm cho cc vn bn php lut thng xuyn b mu thun, chng cho chm c ban hnh, lut v php lnh cng chm c thi hnh trong cuc sng); p dng k thut mt vn bn sa nhiu vn bn; s dng k thut hp nht, php in ho theo kinh nghim cc nc c nn lp php lu i, tin b.
(ii) Quy nh cht ch cc nguyn tc son tho, ban hnh vn bn nhm nng cao cht lng, hiu qu ca vn bn trong mc tiu chung ca ci cch lp php, lp quy, ci cch chnh sch, mi trng php lut. Theo tinh thn ny, nm 2007 Chnh ph s trnh Quc hi D n Lut sa i Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut iu chnh chi tit cc nguyn tc xy dng, ci cch php lut.
(iii) Chnh ph tip tc tham gia xy dng v hon thin th ch p ng yu cu hi nhp khu vc v quc t v bm st mc tiu ca cng cuc ci cch chnh sch, ci cch php lut l nhm to ra mi trng php l minh bch v n nh hn; gim cc chi ph kinh doanh; gim ro cn vic gia nhp th trng trong nc.
(iv) Ch trng xy dng mi trng php lut vi tnh cht l b bi sch cho cc doanh nghip pht trin (cc quy nh phi c sa i, b sung, ban hnh mi to c hi cho doanh nghip pht trin, cnh tranh, thc y tng trng).
(v) Trong vic xy dng v hoch nh th ch, vic ban hnh quy nh phi bo m tnh minh bch, an ton, tnh hp php, tnh hiu qu v tnh chuyn mn cao.
5. i mi quy trnh xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut ca cc c quan nh nc trung ng v a phng (i) i mi quy trnh Chnh ph tho lun v chnh sch v d tho vn bn quy phm php lut Cng vi vic nghin cu sa i Lut t chc Chnh ph theo hng Chnh ph gn nh, hp l theo nguyn tc b qun l a ngnh, a lnh vc, thc hin chc nng ch yu l qun l v m ton x hi bng php lut, chnh sch, hng dn v kim tra vic thc hin, Chnh ph cng xc nh u tin hn na cho cng tc xem xt, tho lun v d n lut, php lnh, ngh nh. Chnh ph s phi tp trung, dnh thi gian hn na cho vic nh gi cc xut xy dng lut trong Bn d kin Chng trnh xy dng lut, php lnh trnh Quc hi tho lun, quyt nh cc chnh sch quan trng, c bn, c tnh nh hng trc khi Quc hi phn cng cc c quan trnh, chun b d tho; trnh tnh trng khng r rng, thiu nht qun v ng li, ch trng, chnh sch khi xy dng lut, php lnh cho n tn khi trnh d tho trc Quc hi, U ban thng v Quc hi.
Theo tinh thn , hot ng lp php ca Chnh ph v Quc hi s tp trung vo xem xt, tho lun, quyt nh chnh sch hn l v k thut lp php, em li hiu qu thit thc v ph hp vi c ch lm vic ca Chnh ph, Quc hi hin nay (lm vic khng chuyn trch). Mt khc, quy trnh cng lm r hn trch nhim ca Chnh ph trong vic trnh v bo v chnh sch, d n lut trc Quc hi, d n php lnh trc U ban thng v Quc hi.
(ii) Rt ngn thi gian son tho, chun b d tho Chnh ph ch o B T php xy dng v trnh Chnh ph vo Qu II nm 2007 n v ci cch quy trnh xy dng vn bn quy phm php lut; bo m tnh thng nht ca h thng php lut; khc phc mu thun chng cho, c bit ch trng quy trnh rt ngn thi gian son tho, chun b xy dng vn bn. bo m cht lng ca vn bn m khng ko di thi gian son tho, mt khc, thi gian ly kin ca cng chng phi p ng quy nh ca WTO (khng di 60 ngy ly kin), trc mt, c th phn loi v p dng quy trnh rt gn i vi vic son tho cc lut sa i, b sung mt s iu, i vi vic sa i nhng vn bn c tnh cht k thut (b tc ng, nh hng, sa i do vic ban hnh cc vn bn khc).
(iii) p dng k thut mt vn bn sa nhiu vn bn tit kim thi gian, ngn sch, nhn lc, tng tnh thng nht, ng b ca h thng php lut v bo m chnh sch ph hp vi thc tin Trong nhiu nm qua, chng ta thng ban hnh nhng o lut chuyn v nhng lnh vc nht nh, khi cn sa i, cc c quan c thm quyn s ban hnh nhng vn bn n l sa i, b sung i vi tng vn bn lut, php lnh, ngh nh nht nh v.v.. Trong bi cnh Vit Nam ngy cng tham gia su hn vo tin trnh hi nhp quc t, trong c vic tr thnh thnh vin ca cc Hip nh song phng hoc a phng, Chnh ph Vit Nam cng tnh n vic p dng k thut lp php lut sa nhiu lut hay mt vn bn sa nhiu vn bn p ng yu cu iu chnh h thng php lut hin hnh ca Vit Nam ph hp vi cc cam kt quc t khi m phn, gia nhp.
Nhm y nhanh tin v nng cao cht lng xy dng cc d n lut, php lnh phc v m phn, gia nhp WTO, ngy 04/04/2005, Th tng Chnh ph ban hnh Ch th s 08/2005/CT-TTg, trong giao cho B T php phi hp vi cc B, ngnh hu quan gp rt nghin cu, kp thi xut v ch ng son tho d n lut, php lnh di hnh thc mt vn bn c th sa i, b sung mt s quy nh trong nhiu vn bn lut, php lnh hin hnh khi pht sinh yu cu mi cn sa i, b sung ngoi danh mc cc lut, php lnh c a vo chng trnh xy dng lut, php lnh. Vic Vit Nam gia nhp WTO cng i hi tin hnh gp rt phng php mt vn bn sa nhiu vn bn. Ngoi ra, nu chng ta p dng k thut lp php ny th h thng php lut s tr nn r rng, minh bch hn v cc quan h x hi s c iu chnh kp thi hn.
6. Nng cao nng lc i ng cng chc son tho vn bn quy phm php lut - Tng cng nng lc cho cc c quan nh nc (cc c quan hnh php) c thm quyn trong vic xy dng, ban hnh vn bn quy phm php lut, tng cng nng lc cho i ng cng chc tham gia cng tc xy dng php lut thuc cc B, ngnh, a phng.
Trong thi gian ti, Chnh ph, B T php, Vn phng Chnh ph v cc B, ngnh s tp trung hn vo khu lp d kin chng trnh xy dng lut, php lnh; bi dng, o to nng lc son tho, thm nh, phn tch, nh gi d tho vn bn, nh gi tc ng php lut ca d tho cho cn b trc tip lm cng tc son tho, thm nh vn bn quy phm php lut ca cc B, ngnh v a phng.
nng cao cht lng ca d tho vn bn do cc B, ngnh ch tr son tho, bn thn cc cng chc, cn b ca cc c quan son tho lut, php lnh cn phi c trang b kin thc v k thut son tho lut, php lnh; phng php nh gi tc ng kinh t x hi ca d tho, cc quy nh c th ca d tho.
- i ng cng chc B T php cng phi c tng cng v trnh , nng lc, c chuyn mn cao hn v k thut son tho v thm nh vn bn quy phm php lut, tr thnh mt b lc c cht lng cc d tho trc khi trnh Chnh ph d tho; tham gia c hiu qu vo hot ng phi hp vi cc B, ngnh chnh l d tho v k thut lp php sau khi Chnh ph xem xt, quyt nh trnh v tham gia phi hp chnh l d tho lut gia hai k hp ca Quc hi theo quy nh ca Lut ban hnh vn bn quy phm php lut.
D kin trong nm 2007, B T php s tip tc trin khai tp hun chuyn su cho cng chc thuc cc B, ngnh tham gia thng xuyn vo cng tc son tho, thm nh (t chc php ch) v k thut son tho, thm nh v nh gi tc ng php lut ca d tho vn bn quy phm php lut nhm nng cao tnh kh thi, tnh hiu qu ca d n lut, php lnh trc khi trnh Quc hi, U ban thng v Quc hi.
7. Nng cao cht lng thm nh d tho vn bn quy phm php lut Vi nhim v thm nh d n, d tho vn bn quy phm php lut, B T php hin nay ng vai tr l c quan gip Chnh ph nh gi cht lng ca cc d n lut, php lnh. S tham gia tch cc ca cc c quan nh gi d lut (trong c vai tr thm nh ca B T php) s gp phn bo m cho mt d lut/php lnh c cht lng, hiu qu cao. Cho n nay, cng tc thm nh ca B T php i vo n np; i ng cn b lm cng tc thm nh c tng thm v s lng, nng cao v trnh , ngy cng vng vng, chuyn mn ho hn trong cng tc thm nh. B T php thc s c cc B, ngnh tn nhim vi t cch l c quan gip Chnh ph bo m tnh hp hin, hp php, tnh thng nht ca d n, d tho trong h thng vn bn quy phm php lut, gp phn xy dng v hon thin h thng php lut.
- Tuy vy, thm nh chm l mt trong nhng nhc im thng c nu ra trong qu trnh s kt, tng kt cng tc thm nh. Cht lng cc vn bn thm nh cng khng ng u, mt s vn bn thm nh cht lng cn cha cao. Trong quy trnh thm nh vn cha pht huy tr tu tp th trong ni b B T php cng nh tr tu ca cc chuyn gia, nh khoa hc; cha pht huy c ch phi hp gia c quan son tho vn bn v c quan thm nh.
Gii php cho cng tc thm nh: (i) iu chnh li ni dung thm nh: Ni dung thm nh d n lut, php lnh nn gii hn phm vi hp v c tnh tp trung hn so vi quy nh hin hnh. B T php ch nn thm nh v tnh hp hin, hp php v tnh thng nht ca vn bn vi h thng php lut v cng c th gp v ngn ng, k thut son tho vn bn. Tnh kh thi ca d tho vn bn quy phm php lut hay tng quy nh ca d tho phi c c quan ch tr son tho gii trnh v ngay t giai on xut xy dng lut, php lnh, c quan xut c trch nhim nh gi tc ng kinh t - x hi ca vn bn, Ban son tho phi tin hnh kho st, nh gi thc trng quan h x hi (theo php lut, Ban son tho chu trch nhim trc c quan son tho) v qua , s nh gi v tnh kh thi ca cc quy nh cng nh ton b ni dung d tho.
V tnh hp l ca cc quy nh cng phi c nh gi bi cc nh chuyn mn, nht l cc vn mang tnh chuyn ngnh cao cn c s nh gi ca cc nh chuyn mn; cc i tng chu s tc ng trc tip ca vn bn v c quan, t chc, c nhn trong x hi gp kin v ni dung d tho cng nh tnh hp l ca cc quy nh C quan thm nh hay cc chuyn gia php lut c th gip cc nh chuyn mn (thuc cc b, ngnh, a phng) chuyn ti cc tng, ni dung thnh cc chng, mc, iu, khon, im vi b cc cht ch, hp l ca mt vn bn quy phm php lut v vi ngn ng sao cho trong sng, minh bch, d hiu, d tip thu. C quan thm nh cng c th pht biu quan im v tnh hp l ca quy nh gc : a ra bin php iu chnh tng thch i vi tng trng hp c th.
(ii) Quy nh thi gian thm nh hp l m bo cht lng ca vic thm nh:Vi khi lng vn bn phi thm nh nh hin nay, B T php cn c nhiu thi gian hn na cho vic thm nh mi d n, d tho bi v nu ng thi B T php nhn nhiu h s th vi thi gian ngn, s kh bo m phn b thi gian hp l cho tng d tho vn bn (d nghin cu cp chuyn vin cng nh lnh o) v nh vy, kh bo m cht lng ca vn bn thm nh. Vic quy nh v thi gian ti thiu cho thm nh mt vn bn cng rt quan trng c th thu ht c tr tu tp th trong ni b B T php cng nh thu ht c nhiu kin cc chuyn gia; tng thi gian vt cht cho cc cn b lm cng tc thm nh nghin cu h s v thc hin c ch phi hp vi cc c quan trong vic thm nh, nh gi k lng d tho. Chnh v vy, so vi quy nh trc y, Quy ch thm nh d n, d tho vn bn quy phm php lut do Th tng ban hnh c s iu chnh hp l hn v thi gian thm nh.
(iii) i mi quy trnh thm nh Trong Quy ch v thm nh d n, d tho vn bn quy phm php lut, quy trnh thm nh c i mi c tnh cht ci cch th tc hnh chnh hn nh lc b mt s cng on khng cn thit, rt ngn thi gian nhn, phn cng v gi h s thm nh dnh nhiu thi gian hn cho vic nghin cu, thm nh ca cp chuyn vin, cp v, cp lnh o B T php, ng thi, bo m cht lng ca vn bn thm nh, Quy ch quy nh v t chc cuc hpgia c quan thm nh vi c quan ch tr son tho, cc nh qun l, nh khoa hc v chuyn gia am hiu v vn chuyn mn thuc ni dung d n, d tho khi thm nh cc d n, d tho c ni dung phc tp, lin quan n nhiu ngnh, nhiu lnh vc.
(iv) Nng cao cht lng ca d tho v h s gi thm nh S to thun li hn cho cng tc thm nh nu nh mt h s trnh d tho tng i p ng yu cu v hnh thc cng nh ni dung. Nu mt d tho khng tt v mt ni dung th cn b thm nh s phi mt nhiu thi gian nu vn , lp lun trong bo co thm nh v c th b st nhng ni dung quan trng khc. Nu mt d tho c ni dung tt nhng k thut son tho li rt km cng lm cho c quan thm nh phi mt thi gian gp nhng vn c tnh cht k thut thay v tp trung vo nhng ni dung thm nh chnh. V vy, gii php trong trng hp ny l cc c quan son tho, trc khi chun b trnh Chnh ph cng nh gi B T php thm nh d n lut, php lnh cn tham kho kin rng ri t cng chng, t cc c quan, t chc, c nhn th mi d tho s bo m hn v tnh kh thi; v tnh tng thch ca cc bin php qun l nh nc c quy nh trong d n lut, php lnh cng nh hon thin hn v cu ch, ngn ng ca vn bn.
(v) Tng cng trch nhim ca cc c quan nh nc trong vic thm nh Cc c quan c phn cng ch tr son tho cn tng trch nhim trong vic phi hp vi c quan thm nh (v d: gi h s thm nh, cung cp ti liu cn thit, thuyt trnh khi c yu cu, nghin cu tip thu v gii trnh bng vn bn v vic tip thu kin thm nh lm c s cho Chnh ph cn nhc, quyt nh).
Bn cnh , cc B, c quan ngang B, c quan thuc Chnh ph ngay c trong trng hp khng phi l c quan son tho cng phi c trch nhim cung cp thng tin, ti liu c lin quan n vic thm nh hoc c i din tham gia vo Hi ng thm nh.
(vi) Vi xu hng i mi trong cng tc lp php, nng cao cht lng d n lut, php lnh, chng ti cng kin ngh v vic son tho cc lut, php lnh quy nh chi tit, p dng k thut "mt lut sa nhiu lut", "php lnh sa nhiu php lnh" hoc "ngh nh sa nhiu ngh nh", gim ti khi lng vn bn phi son tho, thm nh, thng qua (trong trng hp ny vic theo di, thm nh vn bn v bo m tnh hp php, tnh thng nht ca h thng php lut ca c quan thm nh cng thun li hn). Gii php ny cng to thun li cho B T php khng b qu ti v s lng vn bn phi thm nh m vn thc hin trn trch nhim thm nh d n, d tho vn bn quy phm php lut ca mnh vi tin bo m v cht lng cao hn.
Tm li, trn y l nhng gii php gp phn xy dng v hon thin h thng php lut Vit Nam trong cc chng trnh hnh ng ca Chnh ph nhm trin khai Chin lc xy dng v hon thin h thng php lut Vit Nam n nm 2010, nh hng n nm 2020 m ng ta ra. Trong xu th ton cu ho nn kinh t th gii, Chnh ph vn tip tc tm kim, nghin cu cc gii php Vit Nam c th bc nhng bc vng chc trn con ng hi nhp quc t v pht trin.Gp xy dng Lut T co v gii quyt t co: Hon thin Php lut v t co v gii quyt t coNguyn Vn Tun*
I. S cn thit ban hnh Lut T co v gii quyt t coT co l mt trong nhng quyn c bn ca cng dn c ghi nhn ti Hin php nm 1992. C th ho quyn c bn ny, Quc hi kho X thng qua Lut Khiu ni, t co v lut ny c sa i, b sung vo nm 2004 v 2005. Lut Khiu ni, t co l c s php l quan trng cng dn thc hin quyn t co v lm cn c cc c quan nh nc c thm quyn gii quyt t co (GQTC). Tuy nhin, thc tin cng tc GQTC cn nhiu bt cp, hiu qu gii quyt cc v vic t co thp; cc c quan tip nhn, GQTC phn tn; qun l nh nc v cng tc GQTC cn b bung lng; hot ng thanh tra, kim tra, n c thiu thng xuyn. Nhiu v vic t co gii quyt khng dt im, ko di; vic thc hin php lut v t co v GQTC cha nghim. Nguyn nhn ca tnh trng trn c nhiu, song nguyn nhn quan trng l cc quy nh php lut v t co v GQTC cn nhiu bt cp, th hin r nt nhng im sau:
Th nht, t co v khiu ni l hai vn khc nhau, nhng hai vn ny li c iu chnh chung trong mt vn bn php lut. iu ny gy ra nhng kh khn, vng mc cho cng dn trong vic thc hin quyn khiu ni, t co, cng nh cho cc c quan nh nc gii quyt khiu ni, t co.
Th hai, vic quy nh v t co v GQTC trong cc vn bn php lut cn phn tn. Lut khiu ni, t co nm 1998 ch tp trung iu chnh v t co v GQTC i vi cn b, cng chc trong cc c quan hnh chnh nh nc. Trong khi , B lut T tng hnh s c quy nh v t gic, tin bo ti phm, t co v hnh vi vi phm ca nhng ngi c trch nhim trong hot ng iu tra, truy t, xt x. Php lnh X l vi phm hnh chnh c quy nh v t co hnh vi vi phm hnh chnh ca t chc, c nhn. Ngoi ra, gia Lut Khiu ni, t co vi cc vn bn php lut iu chnh v vic GQTC hnh chnh cng c quy nh khc nhau, khng m bo tnh thng nht v thm quyn, trnh t, th tc gii quyt nn gy ra nhng kh khn, phc tp trong qu trnh thc hin.
Th ba, Lut Khiu ni, t co quy nh cha thng nht v phm vi iu chnh vi thm quyn v th tc GQTC. C th l cng dn c quyn t co vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn v hnh vi tri php lut ca bt c c quan, t chc, c nhn no gy thit hi hoc e do gy thit hi li ch ca nh nc, quyn, li ch hp php ca cng dn, c quan, t chc. ng thi, trong chng quy nh chung v chng quy nh gim st cng tc GQTC, qun l v cng tc GQTC li iu chnh chung cho vic t co v GQTC trong tt c cc lnh vc. Trong khi , quy nh v thm quyn, th tc gii quyt li ch tp trung vo vic GQTC hnh chnh (GQTC i vi cn b, cng chc trong cc c quan hnh chnh).
Th t, Lut Khiu ni, t co cn thiu nhng quy nh c th nhm to iu kin thun li cho ngi dn trong qu trnh thc hin quyn t co nh: cha ghi nhn y cc hnh thc thc hin quyn t co; cha c quy nh v vic bo v ngi t co khi h b e do, tr th, tr dp hoc b phn bit i x, cha c quy nh v vic khen thng vt cht i vi ngi t co, cha c quy nh c th v x l i vi ngi c hnh vi tr th, tr dp ngi t co. V vy, tnh trng tr th, tr dp, phn bit i x vi ngi t co vn din ra, do cha to ra s khuyn khch, ng vin ngi dn bo cho cc c quan nh nc v hnh vi vi phm php lut.
Th nm, Lut Khiu ni, t co cp n nguyn tc chung xc nh thm quyn ca cc c quan, t chc trong vic GQTC v i su quy nh v GQTC trong cc c quan hnh chnh nh nc, nhng cha quy nh v thm quyn GQTC trong cc loi c quan, t chc khc. ng thi, cha quy nh c th thm quyn ca tng cp trong cc c quan hnh chnh nh nc v vic GQTC cng nh trch nhim ca thanh tra cc cp, cc ngnh trong vic tham mu gip th trng cng cp GQTC. Mt s th tc GQTC cha c quy nh y nh: vic GQTC tip, vic thm tra, xc minh, kt lun v ni dung t co, quyt nh x l t co
T nhng l do nu trn, vic xy dng Lut T co v GQTC l yu cu khch quan. V vy, ti K hp th 8 Quc hi kho XI ra Ngh quyt v Chng trnh xy dng lut, php lnh nm 2006, trong , tch Lut Khiu ni v gii quyt khiu ni thnh hai lut ring l Lut T co v GQTC, Lut Khiu ni v gii quyt khiu ni khc phc nhng hn ch, bt cp ca php lut hin hnh v nhng vn nu trn.
II. Yu cu t ra khi xy dng Lut t co v GQTCTrc yu cu ca thc tin cng tc GQTC v c s php l v vn ny, vic xy dng Lut T co v GQTC cn:
Th nht, xy dng trn c s tng kt vic thc hin Lut Khiu ni, t co trong thi gian qua; k tha nhng ni dung cn ph hp, b sung nhng ni dung mi, ng thi tip thu c chn lc kinh nghim ca nc ngoi v vic GQTC nhm p ng yu cu thc tin cng tc GQTC ang t ra.
Th hai, Lut T co v GQTC phi c ni dung v phm vi iu chnh hp l, quy nh r thm quyn, th tc GQTC, to c ch bo v ngi t co nhm to iu kin thun li cho ngi dn thc hin quyn t co d dng v thun tin cho cc c quan nh nc tip nhn, gii quyt cc t co, gp phn nng cao hiu lc, hiu qu hot ng qun l nh nc.
Th t, Lut T co v GQTC phi ph hp vi quy nh trong cc vn bn php lut khc iu chnh v vn ny, nhm to ra s thng nht trong h thng php lut, lm c s cho cc c quan nh nc c thm quyn trong vic GQTC. Trong phi lm r phm vi, ranh gii iu chnh gia lut ny vi cc vn bn php lut khc, lm r nhng loi t co no do Lut ny iu chnh, nhng loi t co no trn c s quy nh Lut ny s c iu chnh cc vn bn php lut khc.
Th nm, Lut T co v GQTC phi lm r vai tr, trch nhim ca cc c quan thanh tra nh nc trong thanh tra, kim tra vic thc hin php lut v t co v GQTC, tham mu cho th trng cng cp trong vic GQTC, qun l cng tc GQTC. ng thi, xc nh vai tr ca c quan tin hnh kim tra xc minh, kt lun v ni dung t co trong vic phi hp vi c quan c thm quyn GQTC trong vic x l ngi c hnh vi vi phm.
III. Kin ngh 1. Phm vi iu chnh ca lutHin nay, Lut Khiu ni, t co v cc vn bn hng dn thi hnh xc nh cc loi t co v thm quyn GQTC ca cc c quan nh nc, trong :
a. T co hnh vi vi phm php lut m ngi b t co thuc thm quyn qun l ca c quan, t chc no th c quan, t chc c trch nhim gii quyt. T co hnh vi vi phm quy nh v nhim v, cng v ca ngi thuc c quan, t chc no th ngi ng u c quan, t chc c trch nhim gii quyt. T co hnh vi vi phm quy nh v nhim v, cng v ca ngi ng u c quan, t chc no th ngi ng u c quan t chc cp trn trc tip ca c quan, t chc c trch nhim gii quyt.
b. T co hnh vi vi phm php lut m ni dung lin quan n chc nng qun l nh nc ca c quan no th c quan c trch nhim gii quyt.
c. T co hnh vi phm ti do cc c quan tin hnh t tng gii quyt theo quy nh ca php lut t tng hnh s.
Nh vy, xt di gc hot ng qun l nh nc th cc hnh vi vi phm php lut bao gm: cc hnh vi vi phm php lut hnh s, cc hnh vi vi phm php lut hnh chnh v cc hnh vi vi phm quy nh v nhim v, cng v. Vic gii quyt cc hnh vi vi phm c gii quyt tng ng theo quy nh ca php lut hnh s, php lut x l vi phm hnh chnh v php lut v cn b, cng chc.
Lut T co v GQTC nn c phm vi iu chnh c p dng chung gii quyt i vi tt c cc hnh vi vi phm php lut, k c t co v ti phm. Tuy mi loi t co c tnh cht, c im, yu cu gii quyt khc nhau, nhng lut ny cn iu chnh nhng vn chung nht v quyn t co, thm quyn, trch nhim ca cc c quan, t chc trong vic gii quyt cc loi t co. ng thi, to ra s phn lung trong GQTC ca cc c quan, t chc. Trn c s , tp trung vo GQTC v nhim v, cng v trong cc c quan hnh chnh nh nc. Cch iu chnh nh vy va bo m tnh bao qut, va bo m tnh c th, trnh chng cho, trng lp.
2. Thm quyn gii quyt t coThm quyn GQTC l mt trong nhng ni dung cn c xem xt v cn nhc trong vic xy dng Lut T co v GQTC. Lut cn phi phn nh r c thm quyn gii quyt cc loi t co ti phm, hnh vi vi phm hnh chnh v hnh vi vi phm vic thc hin nhim v, cng v. ng thi, khc phc nhng hn ch ca Lut Khiu ni, t co nh nhiu kt lun, kin ngh ca cc c quan thanh tra, c quan c giao kim tra, xc minh khng c xem xt, x l. Do vy, ngoi vic phn nh thm quyn GQTC, thit ngh cng cn phi quy nh r vai tr ca c quan c giao nhim v kim tra, xc minh, kt lun ni dung t co trong vic tham gia GQTC.
3. Th tc gii quyt t coTh tc GQTC l mt trong nhng ni dung quan trng nht lin quan n hiu qu cng tc GQTC. Lut T co v GQTC cn lm r trnh t th tc tip nhn v x l n t co v cc hnh thc t co khc nh t co qua mng thng tin in t, t co qua in thoi... ng thi phi lm r nhim v, quyn hnh ca c quan c giao tin hnh kim tra, xc minh v kt lun v ni dung t co cng nh trnh t, th tc tin hnh vic kim tra xc minh ni dung t co.
4. T co khng r tn, a ch ngi t coy l vn rt phc tp c tho lun nhiu trong qu trnh xy dng Lut Khiu ni, t co trc y v son tho Lut T co v GQTC hin nay.
C quan im cho rng, hin nay s v vic t co khng r h tn a ch ngi t co c ni dung ng s tht chim t l ln, song do nhiu nguyn nhn, ngi t co khng mun nu r tn tui, a ch ca mnh v s lin lu, tr th, tr dp. Hn na, php lut hin nay cha c quy nh tht c th, cc c quan nh nc cha c nhng bin php tch cc, hu hiu bo v an ton cho ngi t co, x l ngi c hnh vi vi phm. Do , vic t co khng r h tn, a ch vn tip tc din ra. Nu khng quy nh v vic gii quyt loi t co ny th cc c quan nh nc c thm quyn s b st, khng x l nhiu hnh vi vi phm php lut. Do vy, Lut T co v GQTC nn quy nh n t co khng r h tn, a ch ngi t co nhng ni dung r rng, bng chng c th, c c s thm tra xc minh th th trng c quan nh nc c thm quyn quyt nh vic xem xt gii quyt n t co .
Tuy nhin, trong thi gian qua, li dng quyn t co, mt s ngi c tnh giu tn, mo tn t co sai s tht vo nhng thi im nhy cm nh bu c, b nhim, sp xp nhn s gy mt on kt ni b, gy ra nhiu phc tp, tn km cho cc c quan nh nc trong vic xem xt, gii quyt. Do , Lut t co v GQTC khng nn quy nh vic tip nhn, xem xt, gii quyt loi t co ny, nhm cao thc trch nhim ca cng dn trong vic thc hin quyn t co. ng thi, lut cn to ra cc bin php bo v cho ngi t co, gi b mt cho ngi t co, x l nghim minh ngi c hnh vi tr th, tr dp ngi t co, nhng cn b, cng chc c trch nhim tit l thng tin v ngi t co. Hn na, nu tha nhn loi t co ny th v hnh trung khuyn khch t co nc danh, mo danh v cc c quan nh nc c thm quyn mt nhiu thi gian, cng sc xem xt gii quyt.
5. Cc hnh thc t coHin nay, do s pht trin ca khoa hc cng ngh nn ngi dn c th s dng nhiu hnh thc khc nhau bo cho c quan nh nc v nhng hnh vi vi phm php lut. Do vy, ngoi hnh thc t co trc tip bng ming v t co bng n, th Lut T co v GQTC cn to ra cho ngi dn c quyn t co qua in thoi, qua mng thng tin in t v qua cc hnh thc khc do php lut quy nh. Khng nn hn ch cc hnh thc thc hin quyn t co ca cng dn. Hn th na, trong mt s vn bn php lut khc tha nhn hnh thc t co qua in thoi, qua mng thng tin in t nh Lut Phng, chng tham nhng v Ngh nh 120/2006/N-CP hng dn thi hnh Lut Phng, chng tham nhng. Tuy nhin, lut cng cn quy nh c th, cht ch th tc xem xt v x l t co qua in thoi, qua mng thng tin in t.
6. Bo v ngi t coBo v ngi t co l mt trong nhng ni dung quan trng nh hng trc tip ti cng tc pht hin v x l cc hnh vi vi phm php lut ni chung v vic t co ca cng dn ni ring. ng thi nh hng ti vic thc thi php lut ca cc c quan nh nc. Bo v ngi t co tt c hiu ng tch cc, khuyn khch ngi dn t co vi c quan nh nc c thm quyn v cc hnh vi vi phm php lut, gip cc c quan bo v php lut x l cc hnh vi vi phm php lut, to lng tin ca nhn dn vo ng li ch trng ca ng v php lut ca nh nc. Trong bi cnh hin nay, vic pht hin v x l cc hnh vi vi phm php lut m bo php lut c thc thi nghim minh l v cng quan trng. Vic t co v gii quyt t co ca ngi dn i vi cc hnh vi vi phm php lut l mt trong nhng knh thng tin quan trng, gip cc c quan chc nng c th pht hin v x l cc hnh vi m bo tng cng php ch x hi ch ngha.
Xc nh bin php bo v ngi t co c vai tr quyt nh n s tham gia ca ngi dn trong vic u tranh chng cc hin tng tiu cc, Lut Khiu ni, t co v cc vn bn hng dn thi hnh a ra cc bin php tch cc nhm bo v ngi t co nh quy nh ngi GQTC phi gi b mt h, tn, a ch v bt tch ca ngi t co, ngi t co c bo v khi b tr th tr dp Qua qu trnh trin khai thc hin Lut Khiu ni, t co v cc vn bn hng dn thi hnh, cc c quan chc nng x l c nhiu v vic t co, x l nhiu v vic tiu cc, thu hi c mt s lng ln tin, ti sn cho nh nc. Mc d vy, Lut Khiu ni, t co bc l mt s hn ch v vn ny:
Th nht, cc quy nh ca Lut Khiu ni, t co v bo v ngi t co nm ri rc trong cc iu lut khc nhau, ch quy nh mang tnh nguyn tc, cha c cc bin php x l khi c quan nh nc, ngi c thm quyn trong c quan nh nc khng thc hin cc bin php bo v ngi t co;
Th hai, Lut Khiu ni, t co cha quy nh c th cc bin php bo v ngi t co, ni dung bo v ngi t co, c quan chu trch nhim trc tip bo v ngi t co v c bit l, cha to ra c ch thc s bo v thng tin, ti liu c lin quan n ngi t co v ngi khc cung cp cc thng tin ti liu .
Nhng bt cp trn lm nh hng n vic thc hin quyn t co ca cng dn. Nhiu ngi khng dm t co vi c quan nh nc c thm quyn v s b tr th, tr dp, mt s ngi khc th t co giu tn, khng nu a ch ca mnh. Tnh trng v ang din ra lm cn tr vic t co v GQTC. xy dng c ch bo v ngi t co, Lut T co v GQTC ang t ra mt s vn :
- Cn xc nh nhng ni dung bo v ngi t co. Trong thc t c rt nhiu ni dng cn bo ngi t co. Tuy nhin, v c bn, nhng ni dung cn bo v ngi t co gm: bo v b mt h tn, a ch v nhng thng tin lin quan m ngi b t co c th t thng tin pht hin ra ngi t co; bo v v tr lm vic v thu nhp hp php ca ngi t co, m bo cho h khng b thit hi trong trng hp ngi b t co pht hin; bo v tnh mng, danh d nhn phm v khng b phn bit i x do hnh vi t co gy ra. Trong cc bin php nu trn, cn c bit ch trng vic bo v b mt danh tnh, a ch v nhng thng tin lin quan n ngi t co. Nu lm tt vic bo v b mt v ngi t co th c th hn ch vic p dng cc bin php khc. ng thi, y l mt trong nhng bin php hiu qu v t tn km trong vic bo v ngi t co.
- Xy dng quy trnh tip nhn v x l n th t co, thu gn u mi tip nhn v x l t co, trnh tnh trng can thip vo hot ng GQTC cng nh lm l thng tin, ti liu lin quan n v vic t co.
- Trao cho c quan tip nhn v GQTC thm quyn ph hp m bo thc hin nhim v ca mnh v x l c cc trng hp c tnh khng hp tc x l t co.
- Xc nh trch nhim ca cc c quan c thm quyn GQTC trong vic tip nhn v GQTC nh trch nhim ca ngi l thng tin ti liu lin quan n ngi t co, trch nhim trong trng hp khng x l hoc c tnh khng x l cc hnh vi vi phm php lut theo thm quyn.
- Quy nh r cc bin php bo v ngi t co, thm quyn ca c quan tip nhn yu cu c bo v ca ngi t co; th tc tip nhn v gii quyt yu cu cng nh cc bin php bo m thc hin cc quy nh .
Xy dng tt c ch bo v ngi t co khng ch c tc dng khuyn khch cng dn t co cc hnh vi vi phm php lut, gip cc c quan c thm quyn pht hin v x l cc hnh vi vi phm php lut, m cn hn ch tnh trng t co nc danh, mo danh.
7. Thi hn gii quyt t coLut Khiu ni, t co hin hnh khng quy nh v thi hiu t co hay thi hiu GQTC. Tuy nhin, nhiu vn bn php lut khc quy nh thi hiu truy cu trch nhim hnh s nh B lut Hnh s, thi hiu x l vi phm hnh chnh trong Php lnh X l vi phm hnh chnh Trong thc t, c nhiu t co v hnh vi vi phm php lut din ra t lu, khng cn tnh nguy him cho x hi, nhng cng dn t co vn buc c quan nh nc phi th l v xem xt, gii quyt, gy ra tnh trng tn km, lng ph khng cn thit. Vic kim tra, xc minh nhng t co gp nhiu kh khn, khng m bo nguyn tc chnh xc, khch quan, kp thi v khng c ngha rn e, gio dc ngi vi phm. Do vy, Lut T co v GQTC. quy nh v thi hiu GQTC l ht sc cn thit v c ngha.
8. T co tipLut Khiu ni, t co nm 1998 quy nh v vic t co tip khi c cn c cho rng, vic GQTC khng ng php lut hoc qu thi gian quy nh m t co khng c gii quyt th ngi t co c quyn t co tip vi c quan, t chc, cp trn trc tip ca ngi GQTC.
Tuy nhin, t co tip l mt trong nhng vn phc tp, nn cn phi c cn nhc quy nh c th hn. Bi v sau khi c quyt nh x l t co v ngi c hnh vi vi phm b x l, th ng thi c th lm ny sinh cc mi quan h khiu ni v t co. Tc l ngi t co khng ng vi quyt nh x l ca c quan c thm quyn th t co tip vi c quan, t chc, cp trn trc tip ca ngi GQTC. Cng thi im , ngi t co cng khng ng vi quyt nh x l ca c quan c thm quyn v khiu ni quyt nh x l . Trng hp hon ton c th xy ra trn thc t. Do vy, vn ny cn phi c lm r. Ngoi ra, trnh t, th tc GQTC ln th nht v ln th hai khc nhau nh th no cng cn c tnh n v quy nh c th.
*
Nh vy, vic xy dng Lut T co v GQTC cn nhiu vn t ra nhm khc phc nhng hn ch ca Lut Khiu ni, t co hin hnh, nht l vic xy dng c ch bo v ngi t co. Tuy nhin, cng vi cc vn bn php lut hin hnh, Lut T co v GQTC s gp phn hon thin khung php l u tranh vi cc hnh vi vi phm php lut, tng cng php ch x hi ch ngha, nng cao hiu lc, hiu qu hot ng ca cc c quan nh nc, tng cng thc trch nhim ca cn b, cng chc trong vic thc hin nhim v, cng v ca mnh, ng thi nng cao vai tr ca cng dn trong vic pht hin hnh vi vi phm php lut.Gp d n Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut T chc Chnh ph: Nhng i hi ca vic sa i, b sung Lut t chc Chnh ph
Phm Tun Khi*
Php lut nc ta trong thi k hi nhp kinh t quc t phi phn nh tnh cch mng trong ng li i mi ca ng Cng sn Vit Nam. Trong qu trnh hi nhp ny, ht nhn ca s i mi thuc v nhn thc trong xy dng php lut. Nhn thc v v tr, vai tr ca Chnh ph trong giai on mi l c s ca vic xy dng mt Chnh ph nng ng, sng to, thc quyn, p ng cc yu cu ca qun l nh nc, qun l x hi.
Lut T chc Chnh ph (Lut TCCP) l mt trong nhng o lut ht sc quan trng trong qu trnh nh hng lnh o, qun l ca c quan thc hin chc nng hnh php i vi ton b x hi. Vic sa i Lut TCCP ln ny cn t c cc mc ch:
- Gp phn to ra mt trt t php l mang tnh khoa hc, sng to, ph hp vi cng lnh v cc ngh quyt ca ng v v tr, vai tr ca c quan thc hin chc nng hnh php; nng cao cht lng iu hnh v m (c v quy m iu hnh v th ch php l) cho ton b cc lnh vc chnh tr, kinh t, vn ho - x hi, an ninh quc phng v ngoi giao;
- C cu Chnh ph phi hp l, ph hp vi tin trnh ci cch hnh chnh v hi nhp kinh t quc t;
- Gp phn xy dng mt nn hnh chnh trong sch, vng mnh, hiu lc, hiu qu cao nhm y li, ngn chn t tham nhng, quan liu; lp li trt t k lut, k cng trong b my nh nc v m rng dn ch trong sinh hot ca h thng c quan hnh chnh nh nc t trung ng n a phng.
t c mc ch trn, cn xem xt cc gc sau:
1. Nhn thc v c quan thc hin quyn hnh php1.1. Xy dng mt Chnh ph thc hin quyn hnh php mnh m, xo b quan nim Chnh ph ch l b my hnh chnh n thun.Qun trit ng li ca ng Cng sn Vit Nam v vic tip tc xy dng v hon thin Nh nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam, trng tm l ci cch mt bc nn hnh chnh, trong , ng ch l lun im "i mi t chc v hot ng ca Chnh ph theo hng xy dng h thng c quan hnh php thng nht, thng sut, hin i nh i hi ng ln th X ra; iu chnh chc nng ca Chnh ph ng vi vai tr l c quan hnh chnh nh nc cao nht; tp trung vo vic hoch nh th ch, chnh sch, xy dng gii php, ci cch th tc hnh chnh, to lp mi trng php l thun li cho cc hot ng kinh t, x hi; xc nh r phm vi v ni dung qun l nh nc v kinh t, x hi ca c quan cng quyn cc cp"[1]. Nhn thc ny l tin cho vic xc nh li chc nng, nhim v, c cu t chc Chnh ph trong thi gian ti; ng thi cng l nh hng xy dng mt nn cng v khoa hc ph hp vi yu cu ca cc ch th trong hot ng qun l nh nc, khc phc mt phn nn tiu cc, nhng nhiu ang c chiu hng gia tng trong b my hnh chnh t trung ng n a phng hin nay.
Trong c cu quyn lc thng nht nc ta, Chnh ph l c quan duy nht thc hin chc nng hnh php. Chc nng ny th hin vai tr thc hin php lut, a cc o lut ca Quc hi vo i sng qun l v bo m tnh kh thi ca cc o lut trong thc tin. Mt khc, cng chnh thng qua vic bo m tnh kh thi ny, m vai tr ca Chnh ph cn th hin ch l c quan phn nh, tng kt, nh gi v xut (sng kin) xy dng, trnh cc d n lut, php lnh n Quc hi, U ban thng v Quc hi. Do , trong l thuyt php quyn, y l yu t quan trng ca nhnh quyn lc - quyn hnh php.
Mt yu t na v nhn thc cn bn n trong quyn hnh php l, ch th thc hin quyn hnh php bao gm cc thnh vin Chnh ph - quyn c quyt nh nhng vn quan trng trong hot ng hnh chnh - chnh tr ca tp th Chnh ph (quyn ny c tnh c lp trong mi quan h vi lp php v t php) v quyn ch o, iu hnh ti cao (hnh chnh) trong lnh vc, ngnh m tng thnh vin Chnh ph ph trch (ng u). Xc nh r quyn hnh php (excutive) v hnh chnh (administrative) khng ch to ra cch nhn mi cho mt nn hnh chnh khoa hc, tin b m cn c tc dng phn bit trch nhim ca chnh khch (ngi ng u b, ngnh) vi cng chc hnh chnh (cng chc cc cp) hin ang ln ln trong b my chnh ph chng ta. Mt hc gi c l khi vit "ch khi no ngi xy dng php lut tm ra c tng xy dng mt nn hnh chnh tin b, l phn bit c quyn ca ch th thc hin quyn hnh php vi quyn ca ch th trin khai hot ng qun l (hnh chnh), th lc , chng ta mi ni n mt nn hnh chnh pht trin"[2]T cch hiu ny, cn c s phn bit r mi quan h gia "hnh php tp th" vi "hnh php c nhn" ca Chnh ph, cc thnh vin Chnh ph trong hot ng ca Chnh ph. ng thi, cu to b my Chnh ph sao cho cc cng chc hnh chnh (ngi lm qun l hnh chnh) va thc thi cng v, va l ngi kt ni quyn hnh php gia cc thnh vin Chnh ph vi cc ch th trin khai hot ng hnh chnh cc b, ngnh v a phng[3]. Thc hin c iu ny s khc phc c tnh trng B trng va l chnh khch, va l ngi iu hnh c th, to iu kin cho cc thnh vin Chnh ph (B trng) tp trung vo cc cng vic iu hnh v m, hoch nh chnh sch cc ngnh, lnh vc c phn cng theo thm quyn.
Tuy nhin, khi nhn thc v vn quyn hnh php, cng cn ch l, nc ta, quyn lc nh nc bt ngun t nhn dn, thuc v nhn dn. Vic phn cng ba quyn ch l phng thc thc hin quyn lc nhn dn, khng nn v khng cho php c hiu: quyn hnh php c lp tuyt i, tch ri quyn lc ca nhn dn; cng khng nn hiu rng, quyn lc ca Quc hi (quyn lp php) l quyn lc "m" chi phi cc quyn hnh php, t php, mc d trn thc t, Chnh ph, To n vn c th do Quc hi bu ra hoc quyt nh cc vn chi phi n quyn hnh php v t php, ngc li, Chnh ph, To n nhn dn ti cao cng tham gia lp php (xy dng, trnh cc d n lut, php lnh) l tt yu khch quan ca i sng quyn lc Vit Nam.
1.2. Mt t nc mnh l mt t nc c Chnh ph mnhSc mnh ca Chnh ph th hin phng php, cch thc qun l tm v m v s ch o ca n i vi h thng cc c quan hnh chnh.
Trong iu kin chng ta ang xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, iu quan trng trong cch thc qun l tm v m l, Chnh ph phi nh ra c chin lc v sch lc qun l x hi theo l trnh trc mt v lu di. Gii quyt c cc vn x hi ang l c hi v thch thc ln khi chng ta hi nhp kinh t quc t (Chnh ph phi lm g khi nn kinh t a thnh phn; Chnh ph trong mi quan h vi dn doanh; cc dch v cng ca Chnh ph; hin i ho l li lm vic to ra nn hnh chnh phc v nhn dn). Ton b cc yu cu ny xut pht t i hi ca t nc thng qua vic nh hng ca ng v cc o lut do Quc hi ban hnh, m Chnh ph l c quan xut v trin khai cc o lut trong thc tin.
Cng vi nhim v qun l v m, s ch o, iu hnh ton b nn hnh chnh i hi Chnh ph phi i mi vic xy dng th ch hnh chnh; tip cn nn cng v hin i; phn cng, phn cp gia cc cp hnh chnh; ban hnh vn bn quy phm php lut theo thm quyn, nhm to ra mt nn hnh chnh iu hnh thng sut, c k cng; ng thi tng cng cc thit ch kim tra, thanh tra trong qun l nhm pht huy cc u im v y li nhng thi h, tt xu trong b my nh nc.
Mt Chnh ph gn dn l mt Chnh ph phc v dn. Mun vy, Chnh ph phi tn tu, cng tm, chu o vi trch nhim cao trc nhn dn theo phng chm m Ch tch H Ch Minh dy: vic g c li cho dn th ht sc lm tt, vic g c hi cho dn th ht sc trnh. Chnh ph phi to mi trng php l thng thong, n nh v thun li cho doanh nghip, doanh nhn lm n; chm dt tnh trng y kh khn cho ngi dn, doanh nghip, doanh nhn, dnh thun li cho cc c quan hnh chnh trong xy dng v thc hin php lut.
Xc nh ng nhn thc trn, s c c s Chnh ph c iu kin chuyn t "hnh chnh cai tr" sang "hnh chnh phc v" m i tng phc v l nhn dn; ng thi cng l tin tinh gin b my hnh chnh vn mang nng tnh bo th, bao cp chuyn sang nn hnh chnh khoa hc, gn nh, chuyn nghip, c hiu lc, hiu qu, hot ng theo nguyn tc ca nh nc php quyn x hi ch ngha di s lnh o ca ng.
2. V cc ch nh c th trong Lut TCCPVic sa i, b sung Lut TCCP ln ny phi th hin c c th cc ni dung sau:
2.1. cao nguyn tc ch tp th trong hot ng ca Chnh ph vi cao trch nhim c nhn ca cc thnh vin Chnh ph.
y l nguyn tc xuyn sut trong hot ng ca Chnh ph bt k quc gia no. Cn quy phm ho ngay trong lut v thm quyn ca Chnh ph (tp th) vi cc loi cng vic no do c nhn Th tng Chnh ph quyt nh.
Khc vi cc t chc ng, on th, nguyn tc lm vic tp th ca Chnh ph c c th ring, xut pht t c s trch nhim tp th v c nhn trong nn hnh chnh. Trong , cn quy nh r hn thm quyn ca ngi ng u Chnh ph (Th tng Chnh ph) vi tp th Chnh ph. Th tng Chnh ph l thnh vin Chnh ph, nhng l ngi ng u Chnh ph, quyt nh cc hot ng hnh chnh ca t nc. Ngoi t cch l ngi ng u, Th tng Chnh ph cn c quyn nh hng v quyt nh nhng vn quan trng trong tp th Chnh ph (quyn nng ny c quy nh r trong Hin php nm 1992). Sa i, b sung Lut TCCP ln ny, cn lm r loi thm quyn ny theo hng cao vai tr c nhn Th tng trong vic bo m tnh thng nht, n nh v k cng ca nn hnh chnh bng cch quy nh b sung thm quyn nh: b nhim Ch tch u ban nhn dn cp tnh, quyn iu ng hoc tm nh ch cng tc ca B trng; thm quyn ti phn hnh chnh[4] (tuyt i khng cho php quy nh thm quyn ca Th tng Chnh ph trong cc hnh thc vn bn ca Chnh ph). Cc quy nh ny s gp phn bo m thc hin mt nn hnh chnh thng nht, thng sut, c hiu qu.
i vi cc B trng v thnh vin Chnh ph, cng cn lm r trch nhim trong qu trnh thc hin quyn hnh php. iu 117 ca Hin php nm 1992 quy nh "B trng v cc thnh vin khc ca Chnh ph chu trch nhim trc Th tng Chnh ph, trc Quc hi v lnh vc, ngnh mnh ph trch". Quy nh ny bao gm 2 loi trch nhim:
Th nht, trch nhim chnh tr ca cc thnh vin Chnh ph.C s ca trch nhim ny xut pht t quyn lc chnh tr do nhn dn gin tip bu ra thng qua s ph chun ca Quc hi, theo ngh ca Th tng Chnh ph i vi cc B trng.
Tnh cht chnh tr ca trch nhim ny lin quan n h qu ca vic cc thnh vin Chnh ph phi lm g c tri ca c nc mong i (s hng thnh ca nn hnh php hay s ph phn ca c tri khi cc thnh vin Chnh ph khng p ng i hi ca quyn lc ni dn). B trng khng phi l cng chc (nh nhiu ngi vn quan nim) m l chnh khch, gnh vc s mnh i din cho c quan thc hin chc nng hnh php tng ngnh, lnh vc. Do , trch nhim cng phi tng ng vi thm quyn (ngoi thm quyn c quy nh, B trng cng c quyn i hi nhn dn nh gi v cng tc ca mnh trong tng thi im trong nhim k Chnh ph (thng qua s gim st ca Quc hi hoc thm ch t chc v l do khch quan hoc ch quan m khng kh nng m nhim chc v)
Th hai, v trch nhim php lB trng v cc thnh vin Chnh ph chu trch nhim trc Th tng. iu c ngha l, ngoi quy nh ca Lut TCCP v thm quyn ca B trng, B trng cn chu s phn cng cng tc ca Th tng Chnh ph, chu tc ng ca quy ch hot ng cng v bao gm cc hnh thc khen thng v k lut nht nh (hin nay cc quy nh ny cha c hoc nu c th cha y hoc cht ch). Do , vic B trng v cc thnh vin Chnh ph "chu trch nhim trc Th tng Chnh ph" cn c lut ho theo hng: trn c s s ph chun ca Quc hi i vi cc b trng v cc thnh vin khc theo ngh ca Th tng Chnh ph, Th tng c th ra quyt nh b nhim, cch chc chc danh ny. y cng l c s sau ny, Th tng Chnh ph ra quyt nh nh ch c thi hn vi cc B trng v cp tng ng, cng nh p dng cc hnh thc k lut v khen thng khc vi cc chc danh ny.
2.2. i mi phng thc, l li lm vic ca Chnh phHin nay, v c bn, chng ta vn b nh hng ca c ch bao cp trong hot ng hnh chnh. Hay ni cch khc, chng ta cha c iu kin chuyn i t nn hnh chnh truyn thng sang nn hnh chnh pht trin. i hi ca nn hnh chnh pht trin th hin trong hot ng ca Chnh ph l cc sinh hot ca Chnh ph cn phi khoa hc, hp l v pht huy c kh nng sng to ca cc thnh vin Chnh ph. Lut sa i, b sung ln ny cn quy nh r nguyn tc lm vic theo hng dn ch, minh bch, khch quan, trong sng quyn lp php, thc thi php lut v t chc cung ng dch v cng; ng thi, quy phm ho mi quan h cng tc gia Chnh ph vi cc c quan, t chc trong h thng chnh tr, c bit l vi cc t chc chnh tr - x hi, trong ch trng to iu kin cho cc t chc x hi tham gia kin vo cc k hoch, chng trnh, mc tiu kinh t - x hi ca Chnh ph (di hnh thc phn bin, t vn) nhm to ting ni chung v hnh ng thng nht. Hin nay, mt s quy nh ca Chnh ph v cng khai, minh bch ho ch trng, nh hng chnh sch v php lut c qui nh ti nhiu ngh nh ca Chnh ph, quyt nh, ch th ca Th tng. Tuy nhin, cc quy nh ny cha phn nh y mi quan h gia hnh php vi cc nh ch trong h thng chnh tr nh quy ch phi hp cng tc, quy ch thng tin bo ch b sung v nng cao gi tr php l ca cc quy nh hin hnh, cn lut ho chng nhm thu ht hn na cc c quan, t chc x hi, doanh nghip cng nh c quan bo ch tham gia cc hot ng thng tin ca Chnh ph[5]. ng thi, quy nh r hn trong lut mi quan h cng tc ca Chnh ph vi Quc hi, U ban thng v Quc hi, To n nhn dn ti cao, Vin Kim st nhn dn ti cao. Cc quy nh v l li lm vic ca Chnh ph trong lut cng cn phi qun trit tinh thn: gim ti a s can thip mang tnh cht hnh chnh vo hot ng ca th trng v doanh nghip; n gin ho th tc hnh chnh, quan tm n hiu qu ca nn cng v; gim bt hi hp; p dng su rng, c hiu qu cng ngh thng tin vo hot ng ca Chnh ph... Chnh ph, Th tng Chnh ph ch gii quyt nhng vn vt thm quyn ca B trng hoc nhng vn cn thng nht cao trong hot ng hnh php trnh Quc hi (nh cc chng trnh hnh ng; cc d n lut v cc chnh sch v m khc); cn c ch ti k lut nghim khc i vi cc hnh ng n y trch nhim, co cm hoc c quyn, c li ca cc cng chc, vin chc nh nc trong cc b, ngnh ca Chnh ph.
2.3. Ti cu trc Chnh ph theo hng xy dng b my qun l a ngnh, a lnh vcMc d cn c s hiu khc nhau v khi nim ngnh, lnh vc, nhng yu cu t ra l tinh gin b my, mt ch th c th qun l nhiu lnh vc khc nhau. y cng l vn ln nht ca ci cch Chnh ph v cng l bi ton ca s tinh gin u mi cc c quan hnh chnh. gp phn gii bi ton ny, theo chng ti , cn tin hnh:
- Xc nh li chc nng, nhim v v tnh cht qun l nh nc ca tng b, trnh chng cho, ln sn nhau, gim ti a s can thip hnh chnh ca b vo hot ng ca th trng v doanh nghip; tch h thng c quan hnh chnh cng khi h thng c quan s nghip; pht trin cc dch v cng nhm tho mn nhu cu thit yu ca dn m cc c quan cng quyn l ch th cung ng;
- Thu hp v tin ti quy nh cc b khng cn chc nng lm i din ch s hu i vi doanh nghip nh nc (nu cn, cn tch quyn i din ch s hu vi quyn sn xut kinh doanh gia cc b vi cc doanh nghip; xo b c ch b ch qun);
- Phn cp qun l nh nc gia Chnh ph, cc b vi U ban nhn dn a phng theo hng lm r vic g trung ng lm, vic g a phng lm hoc c u quyn. Cn lm r trch nhim php l khi phn cng hoc u quyn;
- C cu li t chc bn trong ca b theo nguyn tc trch nhim ca ngi ng u hot ng hnh chnh (tng th k b); gim cp trung gian, bt cp ph; phn nh r nhim v ca cc n v trong b; hn ch thnh lp cc c quan theo m hnh tng cc;
- Gim bt v tin ti xo b "c quan thuc Chnh ph thc hin chc nng qun l nh nc". i vi c quan thuc Chnh ph l n v s nghip, cn tp trung u mi qun l nh nc vo mt c quan, trnh qu nhiu u mi qun l m hiu qu khng cao.
2.4. Cn c cc quy nh kim tra, thanh tra cht ch i vi hot ng hnh chnhKim tra, thanh tra l mt chc nng, phng din hot ng ca qun l, " u c qun l, c thanh tra, kim tra"
S thanh tra, kim tra i vi hot ng hnh chnh nhm lp li trt t, k cng hnh chnh, tng cng nng lc cho hot ng hnh php. Mt thit ch hnh php khng th coi l c hiu qu, sc y li nhng khim khuyt nu thiu thanh tra, kim tra - nh mt gii hn, mt tc nhn iu chnh, kim sot tt yu hot ng qun l. Rt tic, cc quy nh v thanh tra, kim tra trong Lut TCCP hin hnh cn m nht, hoc nu c cng cha to ra hiu qu tch cc cho s iu hnh thng nht ca Chnh ph, Th tng Chnh ph. Do , vic sa i, b sung Lut TCCP ln ny cn b sung cc quy nh v thanh tra, kim tra theo hng thanh tra, kim tra vic thc hin chnh sch, php lut; kim tra hot ng ch o, iu hnh ca Chnh ph, Th tng Chnh ph i vi h thng c quan hnh chnh t trung ng n c s.
3. Cc hot ng nhm to s ng b trong qu trnh sa i, b sung Lut TCCP 3.1. Cn tng kt, nh gi hot ng t chc thc hin cc quy nh ca Lut TCCP hin hnh.
Trong , tm ra nhng mt tch cc ca cc quy nh, ch ra cc quy nh ang cn tr hoc khng p ng c yu cu ci cch, i mi nhm sa i, b sung mt cch khoa hc. Ch n vic phn tch cc quan h qun l m cc quy phm ca Lut TCCP s iu chnh nhm nng cao hiu qu kinh t - x hi khi ban hnh v thc hin lut.Kinh nghim cho thy, hiu qu ca mt o lut mi ra i (k c sa i, b sung) phi c nh gi tc ng hiu qu kinh t - x hi v cc d bo ca vic thc hin cc quy nh . Ban son tho d n lut cn thu ht cc chuyn gia, cc nh khoa hc c nhng lun c khoa hc trc khi bt tay vo son tho. Mt khc, cn kho st thc tin ton din cc hot ng qun l nh nc trong b my nh nc ni chung v ca h thng c quan hnh chnh ni ring thng nht cch hiu v chc nng hnh php ca Chnh ph, nhim v qun l hnh chnh ca Chnh ph t trung ng n a phng; ng thi, trong iu kin hi nhp, cn nghin cu kinh nghim cc nc trong khu vc v trn th gii v khoa hc qun l hin i p dng ph hp vi iu kin chuyn i c cu ca nn hnh chnh nc ta.
3.2. Cn quan tm ng b n cc quy nh ca cc o lut khc trong qu trnh son tho Lut TCCP tr thnh o lut "xng sng" cho t chc v hot ng ca Chnh ph, cn t lut ny trong mi quan h vi cc ch nh ca d n Lut Cng v, Lut T chc Hi ng nhn dn v U ban nhn dn, Lut Ban hnh vn bn quy phm php lut (sa i) v cc lut chuyn ngnh khc. Vic lm ny gp phn lm cho hot ng ca Chnh ph, cc cng chc ca Chnh ph khng nhng phi tun theo khun kh ca ch cng v m cn xc nh c tnh thng nht ca "h thm quyn" trong cc c quan hnh chnh (t vic nhn danh quyn lc cng ca c quan, c nhn ngi c thm quyn trong vic ban hnh chnh sch, n trch nhim ca cc ch th ny trong qu trnh trin khai thc hin cc nhim v, quyn hn cc lnh vc qun l nh nc; khc phc tnh trng lut no cng quy nh thm quyn ca Chnh ph, Th tng Chnh ph (mt hin tng ang tn ti trong cc lut, php lnh hin hnh). lm c iu ny, Lut sa i, b sung ln ny cn quy nh r, c th hn quyn hn, nhim v ca Chnh ph, Th tng Chnh ph, nhm hn ch n mc thp nht vic quy nh quyn hn, nhim v ca cc ch th ny trong cc lut chuyn ngnh.
3.3. Trn c s cc phn tch trn, cn c xut, phng hng sa i mt s iu ca Hin php 1992 v chc nng ca c quan thc hin chc nng hnh php, c cu ca h thng c quan hnh chnh ph hp vi tinh thn cc ngh quyt ca cc i hi ng. Nu ni Hin php, php lut nc ta l s th ch ho ng li lnh o ca ng, th mt s quy nh ca Hin php hin hnh v chc nng, nhim v, c cu t chc b my nh nc hin nay cha ph hp v qun trit tinh thn ca Cng lnh v cc ngh quyt cc i hi ng, c bit l i hi ng ln th IX v X. Do , cn c quyt tm cao trong vic nh hng sa i Hin php trong thi gian ti, nhm c th ho ng li ca ng v xy dng v hon thin mt Chnh ph hin i, thng nht, n nh v hot ng thng sut c hiu lc, hiu qu.
---------------
* TS, Ph Trng ban, Ban Xy dng php lut, Vn phng Chnh ph
[1]Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. Nxb Chnh tr Quc gia, H, 2006; tr 127, tr 253;[2]Hermann Fichter-Chnh ph trong mi quan h vi quyn lp php v t php. Nxb Php l - hnh chnh, Bonn. 1996; tr 212;[3] Hin nay c tnh trng ngi ra quyt nh qun l phi mt nhiu thi gian iu hnh c th vic thc hin quyt nh; ngi lm cng vic
