ArkaKapaktan

Bukitapdiğerkişilerüzerindekigücünüzleilgilideğildir.Kitap,kendinize

uygulayabileceğinizgüçleilgilidir.

Evet,yaşaındaİstediğinizherhangibirşeyiyapabilir,yaratabilir,başarabilirveeldeedebilirsiniz.ZihinselgücünsihirikonusununenbüyükustasıolanRobbins,busayfalardakendikendinizinasılkullanacağınızıgöstermektedir.0hırslaveincelikleriyle;neistersenizolabileceğinizi,neyapabileceğiniziveneyapamayacağınızızihninizindurumununbelirlediğini,tümbaşarılısonuçlarınmodellenebileceğiniveaynentekrarlanabileceğinigöstermektedir.Size;dakikalarlaifadeedilensürelerdezihninizinkorkularıyoketmekiçinnasılyenidenprogramlanacağını,vücudunuzunçoksağlıklıveenerjiliolmasıiçinhangiyakıtlarınkullanılacağını,diğerkişilerleolanilişkilerinizinasılgeliştireceğinizi,nasıliknaedicibiriletişimciolunacağınıvekarşılaştığınızherhangibirkişiyleahenginanındanasılsağlanacağını,diğerkişilerinbaşarılarınıkendiniziçintekrarnasılmodelleyeceğinizi,zenginlikvemutluluğunbeşanahtarını,asılbaşarıiçinnasılustalaşılacağınıaçıkladıkça;coşkususalgınhastalıkgibiherkesebulaşmaktadır.

Robbinsonukişiselbaşarınınyenibilimiolarakadlandırmaktadır.Sizdeonuhayatınızdakarşılaştığınızeniyişeyolarakadlandıracaksınız.

‘’Püfnoktası,herkesinkendisinikişiselmükemmelliğeadamasıdır’’.

‘’BirDakikalıkYönetici’’kitabınınyazarı.

KenBlanchard.

SINIRSIZ

GÜÇ

ANTHONY

ROBBİNS

©1992byRobbinsResearchInstitute

KesimTelifHakkıAjansı

aracılığıile

İnkılâpKitabeviA.Ş.

AnkaraCad.95

Sirkeci-İstanbul34410

Tel.5222851-5268641

Bukitabınhertürlü

yayınhaklarıFikir

veSanatEserleriKanunugereğince

İnkılâpKitabeviYayınSanayive

Tic.A.Ş.'yeaittir.

ISBN975-10-0490-

X92-34-Y-0051-0382

Baskı:

ANKAOfset

CemalnadirSok.24

Cağaloğlu-İstanbul

1993

KİŞİSELBAŞARIDAZİRVEYEULAŞMANINYOLU

SINIRSIZGÜÇ

ANTHONYROBBINS

Çeviri:

Dr.MEHMETDEĞİRMENCİ

3.BASKI

İNKILÂPKİTABEVİ

YAYINSANAYİVETİCARETA.Ş.AnkaraCad..34410İSTANBUL

AnkaraCaddesi95-İSTANBUL

"Yaşantımızıdeğiştirebiliriz.Yapabiliriz,sahipolabilirizvetamistediğimizgibiolabiliriz."

ANTHONYROBBINSnekonuştuğunubiliyor.Üçyılönce2m.boyundave26

yaşındakibuadam37m2'likbekardairesindeyaşıyorduvebulaşıklarınıküvetteyıkamakzorundaydı.Çevreyleilişkilerizayıf,gelecektenbeklentisiaz,14kilofazlasıolanbirkişiydi.FakatRobbins;zihnindekigizligücükeşfederek,engellerikuvvetedönüştürerek,mükemmellikiçinstratejilergeliştirerek,süperbirbaşarıyaulaştı.KendiçabasıylamilyonerolanRobbins,ailesiylebirliktedenizkenarındabirşatodayaşamaktavedüzenlediğibaşarısıkanıtlanmış,kişiselbaşarıseminerlerine;heryılbinlercekişikatılmaktadır.Uluslararasınitelikkazananseminerler;profesyonelatletler,enbüyük500şirketinyöneticileri,evhanımları,hattaçocuklariçinbiledüzenlemektedir.

SINIRSIZGÜÇ

Ençoksatanulusalkitaplarlistesinegirenbueser,birçok

yaşantıyıdeğiştirmiştir.

Lütfensayfayıçevirinve"SınırsızGüç"hakkındasöylenenleriokuyun.

V

"Gerçektenyeniveeşsizbiryaklaşım…düşüncelerinizivedavranışlarınızıyenidenprogramlamagücü.Potansiyelgücününtümüneulaşmakisteyenherkesin,okumasıgerekenbirkitap."

NormanVincentPeale

"PozitifDüşünmeninGücü"isimlikitabınyazarı

"TonyRobbins'indehası;olanaksızınolanaklıolduğunu,sıradanvatandaşaöğretebilmeyeteneğindeyatıyor....Öğrendiğimustalıkları,kendimevehastalanmauyguluyorum.

Dr.CaniSimantan,M.D.

"KanserUzmanıveTekrariyileşmek"kitabınınyazarı

"İlhamvericiveözel.Tonysizigüdülüyorvekişiselsağlığınızdanfinansaldurumunuza,ailenizdenişinizekadar,yaşamınheralanınıolumluyöndeetkileyebilecekvehemenşimdikullanabileceğinizaraçlarveriyor."Herşeyburada.Satınalın,okuyunvekullanın."

Nightingale

Nıghtingale-ConantŞirketi

"Bukitaptakimalzeme;başarıteknolojisindeileriyedoğrugüçlübirsıçramayıtemsiletmektedir.O,sonelliyıldayazılanbaşarıkitaplarınıntoplamabirşeklideğildir.Değişimeyönelik,yenibiryaklaşımtekniğininmarkasıdır.Okuyun.

Dahadaiyisikullanın."

RobertAllen

"SağlıkveMücadeleGücününYaratılması"kitabınınyazarıVI

"Buyıldahabaşarılıolmanızayardımcıolacakbirkitapokuyacaksanız;okitapbudur.Benbundandahagüçlübirteknolojivedahagüçlübiriletişimcigörmedim."

ScottDegarm

"Başarı"DergisiBaşEditörü

"Kişiselvepofesyonelamaçlarınızıoluşturmakveizlemekiçin;kapsamlıveustacadüzenlenmişbirbaşarıyaulaşmaprogramı."

"Yayıncılar"Dergisi

"Sınırsızgüç";zihinselvekişiselolarakyaşamauymanınönemlibiryoludur.

MarveyveMarilynDiamond

"YaşamaUygunluk"kitabınınyazarları"

"Robbins,kendisinemüşteriaramaktançok,yorumlarınınayrıntılarını,adımadımtümyönleriniaçıklamayaçalışan,iknaedicibiriletişimcidir.Buyaklaşım,kendinikendineyardımaadamışçoksayıdaokuyucubulabilir."

TheKirkusReviews

"İnsanlıktarihindenbuyana,potansiyelgüçkullanımındakiensıcakeğilim."

EastzWestJournal

VII

İçinizdekibüyükgüce,aşkgücünüzeveonunsihirinipaylaşmanızayardımcıolanherkeseithafolunur.

Jairek'e,Joshua'ya,Jolie'ye,Tyleer'e,Becky'yeveAnneme.

IX

YAZARINÖNSÖZÜ

Desteklerine,önerilerineve'kitabınoluşmasıiçinçoksıkıbirçalışmagösterenkişilereteşekküretmeyidüşünmeyebaşlayınca;isimlistesisürekliolarakuzuyor.Öncefikirlerimicankulağıyladinleyenvegeceyadagündüz,gününherhangibirsaatindebanayaratıcıbirçalışmaortamısağlayanailemeteşekküretmekisterim.Sonra;şüphesiz,beynimdekifırtınalarıneniyişekildeyazılmasıiçinortaklaşaçabagösteren,PeterApplebomeveHenryGolden'denbahsetmemgerekiyor.KitabınheraşamasındasonderecedeğerliönerilerdebulunanWyattWoodsmallveKenBlanchardvar.Bukitap,sondakikayakadargerçekleştirilendeğişikliklerdahilheranyanıındabulunanSimonveSchuster'inkurmaylarındanJanMillerveBobAsahina'nınçabalanolmasaydı,yazılamazdı.

XI

Samimiyetleri,yöntemlerivearkadaşlıklarıylabeniçoketkileyen,iletişimigeliştirmedönemimdekihocalarımBayanJaneMorrison,RichardCobb,JimRöhn,JohnGrinderveRichardBandler'iaslaunutamam.

Sanat,sekreterlikvearaştırmagörevlerinibüyükbirzamanbaskısıaltındagerçekleştiren;RobEvans,DawnAaris,DonaldBodenbach,KathyWoodyveşüphesizPatriciaValiton'adateşekkürler.

SonolarakRobbinsAraştırmaŞirketi'ninelemanlarınadabanaherkonudasağladıklarıdestekiçinözelolarakteşekküretmekisterim.

XII

ÇEVİRENİNÖNSÖZÜ

Bukitabısadeceokumaklayetinmeyipiçindekialıştırmalarıdayaparsanız;yaşamınızmutlakaiyiyöndedeğişecektir.İsteröğretmen,isteröğrenci,isterdoktor,isterişadamı,isterevhanımı,isterişçivb.herneişleuğraşırsanızuğraşın;sağlığınızda,mutluluğunuzda,başarılarınızdaolumluyöndedeğişikliklerolacaktır.

Bu

kitapta

olumsuz

ifadeler,

karamsar

görüşler

yoktur;

çünkü,

başaramayacağınızainanırsanızkendikendinizebaşarısızlığıgarantilemiş

olursunuz.Belkişaşıracaksınızama;insanınbilinçsizzihniyanişuuraltı,bilinçlizihnindendahagüçlüdür.Gelinbuyönümüzdendahaçokyararlanalım,içimizdekigücüaçığaçıkaralım.

Okuldaöğrencilerimizi,fabrikadaişçilerimizi,devletdairesindememurlarımızı,amirlerimizi,patronlarımızı,annelerimizi,babalarımızı,çocuklarımızıvb.kişilerisuçlayıpdurmayalım.Hemkendimizlehemdediğerleriyleolaniletişimimizikısıtlamayalım.BarışManço'nundeyimiyle,"Öğrenilmesigerekenilkdil,tatlıdildir."unutmayalım.Kendimizveçevremizleolaniletişimimizdeolumluolalım.

XIII

Bizimgerçekleştirmekistediklerimizidahaöncegerçekleştirenleribuluponlarıniyiyönleriniörnekalırsak,taklitedersek,dahabilimselbirifadeyletamolarakmodellersek;onlarınbaşardıklarınıbizdebaşarabiliriz.Başarılıanneleri,babaları,işadamlarını,sanatçıları,sporcularıvb.araştırırsanız;öncekendialanlarındazirveyeulaşanlarıtaklitettiklerinisonrakendigerçekleriniyakaladıklarınıgörürsünüz.

Kimlerimodellemekyaninasılolmakistiyorsunuz?Amacınızınneolduğunubilmezseniz,başardığınızınasılanlayacaksınız?Uzunyıllarkendimeveöğrencilerimebusorularınvebusorularaverilecekcevaplarınnekadarönemliolduğunuanlatmayaçalıştım.AnthonyRobbins'inbusorularamükemmelcevaplarverdiğinigörünce;onlarıherkeslepaylaşmakistedimveelinizdekiçeviriyiyapmayakararverdim.

KitapAmerikaBirleşikDevletlerindeyazıldığından;kişi,yer,kitapvefilmisimleriçevirideorijinalyazılışlarıylayeralmıştır.Bunundışındaelverdiğince

günlükkonuşmadilikullanılmayaçalışılmışyadaanlaşılabilirkelimelertüretilmiştir.OldukçauzunsürençeviriçalışmalarınailkokulüçüncüsınıftakioğlumMetedahil,eşimin,öğrencilerimin,çoksayıdaarkadaşımınözellikleGürselGürsoy'unveİnkılâpKitabevimensuplarınınçokdeğerlikatkılarıoldu.Hepsineayrıayrıteşekküretmekistiyorum.

Dr.MehmetDEĞİRMENCİ

XIV

İÇİNDEKİLER:

KennethBlanchard'mönsözü….……………………………………………………………..…XVII

SirJasonWinter'ingirişyazısı……………………………………………………………………..XIX

KISIMI:MükemmelliğinModellenmesi…………………………………………………………1

I.KrallarınKudreti………………………………………………………………………………………..3

II.FarkıFarkYapar……………………………………………………………………………………….24

III.DurumunGücü……………………………………………………………………………………….39

IV.MükemmelliğinDoğuşu:İnanç.....................................................................58

V.BaşarınınYediYalanı………………………………………………………………………………..75

VI.ZihniniziUstalaştırmak:BeyninizNasılÇalışır………………………………………….88

VII.BaşarınınDizin…………………………………………………….……………………………….119

VIII.KullanılanStratejileriÖğrenmek………………………………………………………….133

IX.MükemmelliğinBulvarı:Fizyoloji……………………………………………………………139

X.MükemmelliğinYakıtı:Enerji…………………………………………………………………..174

XV

KISIMII:AsılBaşarıFormülü……………………………………………………………..……197

XI.İlgisizliğinSınırlaması:Neİstiyorsunuz?.......................................................199

XII.KesinliğinGücü……………………………………………………………………………………219

XIII.AhenginSihiri……………………………………………………………………………………..234

XIV.MükemmelliğinAyırımları:Metaprogramlar……………………………………….254

XV.DirençleBaşaÇıkmanınveProblemleriÇözmeninYollan………………………279

XVI.YenidenÇerçeveleme:PerspektifinGücü…………………………………………….293

XVII.BaşarıyıÇağrıştırmaK………………………………………………………………………….319

KISIMIII:Liderlik:MükemmelliğinMücadelesi……………………………………………..347

XVIII.DeğerHiyerarşileri

BaşarıyaAsılDeğerininVerilmesi.............................................................349

XIX.ZenginlikveMutluluğunBeşAnahtarı………………………………………………..377

XX.EğilimYaratma:İnandırmanınGücü…………………………………………………....393

XXI.MükemmelYaşamak:İnsanlığınMücadelesi……………………………………….414

Sözlük…………………………………………………………………………………………………..427

XVI

ÖNSÖZ

TonyRobbins,"SınırsızGüç"içinönsözyazmamıistediğinde;birçoknedendenötürümemnunoldum.HerşeydenönceTony'nininanılmazbirgençadamolduğunudüşünüyorum.O'nunlailkkarşılaşmamız1985ocağında,amatörbirtenisturnuvasınakatılmakiçingeldiğimPalmSprings'teoldu.Benimiçinçokgüzelgeçenbirmaçıyenibitirmiştim.Amatörolduğumuziçinde,rekabetimizsadeceövünmekiçindi.Avustralya'lıarkadaşımKeithPunch'laöğleyemeğinegiderken,TonyRobbins'inAteşYürüyüşüseminerleriniduyuranbirilangördük.

İlanda"İçinizdekigücüaçığaçıkarın"diyordu.Tony'yidahaönceduymuştumvebuilanbendebirmerakuyandırdı.Keith'lebirliktebiraziçkideiçmiştikveateşteyürümegirişimindebulunmadan,seminerekatılmayakararverdik.

XVII

BundansonrakidörtbuçuksaatteTony'nin;işadamlarından,evhanımlarından,avukatlardan,doktorlardanvb.'denoluşanbüyükbirgrububüyülediğinigördüm.Büyülemedediğimzamankarabüyüdensözetmiyorum.Tonykarizmasıyla,çekiciliğiyle,insandavranışlarınailişkinderinbilgisiyle;herkesiişinsonunakadargetirmişti.Yirmiyıldıryöneticilikseminerlerinekatılırım.Ben,bukadarneşeliveinsanıkuvvetlendirenbirseminergörmedim.SonundaKeithvebendedahilolmaküzereherkes,bütüngeceboyuncayanan4,5metrelikkızgınkömüryataklarınınüzerindenyürüyerekgeçtivekimseyebirşeyolmadı.

Görülecekbirmanzaraydıveherkesigüçlendirenbirdeneyimdi.

Tonyateşyürüyüşünübirmecazolarakkullanıyor.O,mistikustalıklaröğretmiyor;fakat,içinizdekikorkulararağmenkendinizietkinolarakhareketegeçirebilmenizi,başarıiçinnegerekiyorsaonuyapmanızısağlayangerçekgücünpratikaraçlarınıöğretiyor.Bunedenle,önsözüzevkleyazmamımbirincinedeni;TonyRobbins'eolanbüyükhayranlığımvesaygımdır.

Heyecanlaönsözyazmamımikincinedeni,herkesinderinlemesinedüşünmesinisağlayan,Tony'nin"SınırsızGüç"kitabıdır.O,güdüleyicibirkonuşmacıdançokdahaötedebirinsandır.Yirmibeşyaşındabaşarıvegüdülemepsikolojisininöndegelendüşünürlerindenbirisiolmuştur.Bukitabıninsanpotansiyelinihareketegeçirmede,derskitabıolacakkapasiteyesahipolduğunudüşünüyorum.Tony'ninsağlık,gerilim,amaçbelirleme,görselleştirmevb.gibikonulardakidüşünceleri,kendisinimükemmelliğeadamışherkesiçinkusursuzaraçlardır.

Umarımsizde,benimgibibukitaptançokşeyeldeedersiniz.BirDakikalıkYöneticikitabımızdanuzunolmasınarağmen;Tony'nindüşüncelerinikullanarak,içinizdekisihiriaçığaçıkarmakiçinbukitabısonunakadarokuyacağınızısanıyorum.

Dr.KennethBlanchard

"BirDakikalıkYönetici"ninyazarlarındanXVIII

GİRİŞ

Filmlerderolyaparkendahil,toplulukönündekonuşurkençokgüçlükçekiyordum.Sahnesıramgelmedenönce,fizikselolarakrahatsızlanıyordum.

Toplulukönündekonuşmaktanduyduğumbuacımasızkorkuyüzünden,korkularıgücedönüştüreninsanolarakbilinenAnthonyRobbins'in;benitedaviedebileceğiniduyduğumzamannekadarheyecanlandığımıhayalbileedemezsiniz.

Çokheyecanlanmamarağmen,TonyRobbins'lebuluşmadavetinikabulettiğimzamanbile,içimdekişüphehisleriniatamamıştım.Tony'ninSDPvediğertekniklerdeherkesinçokbüyükbeğenisinikazanacakkadarustaolduğunuduymuştum;fakatbendeprofesyonelbiryardımbulabilmekiçinoanakadarbinlercesaatvedolarharcamıştım.

XIX

Öncekiprofesyoneller,korkununyıllarınbirikimiolduğunuvebuyüzdendekısasüredetedaviolmayıbeklemememisöylediler.Benimsorunumüzerinde,sonugelmeyecekbirşekildeçalışmakiçin,herhaftatedaviolmamıgerektirenbirprogramhazırladılar.

Tony'lekarşılaşınca;Onunbüyüklüğübenimiçinsüprizoldu.Karşılaştığımçokazkimsebendendahauzundu.108Kg.ağırlığındave2metreboyundaolmalıydı.Çokgençveçokhoştu.Benimsorunumlailgilisorularsormayabaşladığındaçoksinirliydim.

Sonraneistediğimivenasıldeğişmekistediğimisordu.Yılgım(fobim),tedavinindahaöncekilergibiolmasınıönlemek,kendinisavunmakiçinisyanediyorgibigörünüyordu.FakatTony'ninyatıştırıcısözlerisayesinde,Onunsöylediklerinidinlemeyebaşladım.

Toplulukönündekonuşmaylailgilipanikhislerimiyoketmeyebaşladım.Anidenkuvvetvegüvendenoluşanyenihisleri,Onlarınyerinekoymayabaşladım.

Tony;zihnimdebeniçokbaşarılıkonuşmayaptığımbirzamanagerigötürdü.

Zihinselolarakkonuşurken,Tonyçağrıştıncılarverdi.Çağnştırıcılar,konuşmayaparkengüvenimivesinirimikuvvetlendirmekiçinbaşvurabileceğimşeylerdir.

Onlarhakkındakiherşeyibukitaptaokuyacaksınız.

GörüşmesırasındaTony'yidinlerkenyaklaşıkkırkbeşdakikagözlerimikapadım.

Dönemdönemfizikselçağrıştıncılarsağlayacakşekilde,dizlerimeveellerimedokunuyordu.İşbittiğindeayağakalktım.Kendimihiçbukadargevşek,sakinvebarışiçindehissetmemiştim.Hiçbirzayıflıkhissiyoktu.OandaLüksemburgtelevizyonundayaklaşık450milyonkişininseyredeceğibirgösteriye,kendimdeneminolarakçıkmakiçinhazırdım.

BenimgibikişilerTony'ninyöntemlerindenyararlanabiliyorsa;tümdünyadakiinsanlarondanyararlanabilir.Şuandazihinlerindeuzunuzunölümüdüşünerekyatançoksayıdakişivar.Doktorlarıonlarakanserolduklarınısöylemiştirveonlardaokadaraltüstolmuşlardırki,vücutlarınıntamamıgerilimxx

içindedir.Yaşamboyusürenyılgım,birsaatiçindeyokedilebiliyorsa;duygusal,zihinselyadafizikselhertürlühastalıktanrahatsızolanherkesiçin,Tony'ninyöntemleriyararlıolabilir.Onlaraynızamandakorkularından,gerilimlerindenveendişelerindenkurtulabilirler.Banagöregeçkalmadanyararlanmakenönemlinoktadır.Ölümden,patronlardan,yılanlardan,toplulukönündekonuşmaktan,yükseklikten,sudanniçinkorkalım?

Benkorkularıındankurtuldumvebukitapaynıseçeneğisizedesunuyor.

"SınırsızGüç"ünençoksatankitaplardanolacağındaneminim;çünkü,osadecekorkularıyoketmeklekalmıyor,aynızamandaistediğinizbirdavranışşeklininasıltetikleyeceğjnizideöğretiyor.Bukitaptakibilgilerüzerindeustalaşarak;zihninizivevücudunuzu,dolayısıylayaşamınızıbütünüylekontroledebilirsiniz.

SirJasonWinters

"KanseriÖldürmek"kitabınınyazarıXXI

BAŞARI:Çokvesıkgülmek;çocuklarınsevgisiniveakıllıinsanlarınsaygısınıkazanmak;içtenliklieleştirilerinkıymetinianlamakvekötüarkadaşlarınyoldançıkarmagirişimlerinedayanabilmek;güzelianlamak;başkalarındaeniyiyibulmak;sağlıklıbirçocukla,güzelbirbahçeyadasaygınbirsosyaldurumlabirazdahaiyibirdünyabırakabilmek;hattabirtekkişibileolsa,birilerininsizyaşadığınıziçindaharahatnefesaldığınıöğrenmektir.

—RalphWaldoEmersonKISIMI

Mükemmelliğin

Modellenmesi

BÖLÜM:1

KrallarınKudreti

"Hayatıngerçekamacı,bilgideğileylemdir."

—ThomasHenryHuxley

AYLARDIROnuanlatıyorlardı.Genç,sağlıklı,zengin,mutluvebaşarılıolduğu

söyleniyordu.İnanmakiçinkendimgörmeliydim.TVstüdyosundanayrıldıktansonraO'nuyakındanseyrettimvebirülkeninbaşkanından,korkudoluinsanlarınakadarherkeseönerilerdebulunduğunugözledim.Sonrakibirkaçhaftadaizlemeyedevamettim.O'nubazendiyetuzmanlarıylatartışırken,bazenyöneticilerieğitirken,bazenatletlerleantrenmanyaparkenvebazendeözürlüçocuklarhakkındabilgialırkengördüm.Yurtiçiveyurtdışındakigezi-lerindemuhteşemmutluluğunuvekarısınaolançılgıncaaşkını,gözlerindenhersaniyeokumakmümkündü.Çokyoğungeçenbugünlerdensonra,ailesiylebirliktebirkaçgüngeçirmekiçinSanDiego'daPasifikOkyanusu'nabakanşatolarınagittiler.

Kolejmezunuyirmibeşyaşındakibirgenç,bukadarbaşarıyıbukadarkısazamananasılsığdırmıştı?Üçyılöncebugenç

3

adam37metrekarelikbekarevindebulaşıklarını,banyoküvetindeyıkıyordu.

Nasılolmuştudaonbeşkilofazlasıbulunan,insanilişkilerindebocalayan,hayattanbeklentisiazveoldukçamutsuzbirinsan;birdenilgiodağı,sağlıklı,saygıduyulan,insanilişkilerimükemmelvesınırsızbaşarışansınasahipbirkişioluvermişti.

Herşeyakılalmazgörünüyorduvehayretleriçindekalmıştım.Kısacaanlattığımbuhikaye,benimhikayemdir.

Hayatınbaşarıylaeşanlamlıolduğunukesinliklesöylemiyorum.Herkesinyaşantısındagerçekleştirmekistediğifarklıhayalleriveideallerivardır.Ayrıcaşundankesinlikleeminim;kimitanıdığınız,nereyegittiğinizveyaneyesahipolduğunuz,kişiselbaşarınıngerçekölçüsüdeğildir.Banagörebaşarı,dahaiyiyeulaşmakiçinsürekliçabagöstermektir.Başarı;diğerinsanlarayardımcıolmayaçalışırkenduygusal,sosyal,ruhsal,psikolojik,bilimselvefinansalkonulardakişiyisürekligeliştirecekbirolanaktır.Başarıyagidenyol,heranyapımhalindedir.Başarı;ulaşılmasıgerekenbirsonuçdeğil,sürekligelişenbirça-lışmadır.

Hikayeninözüçokbasittir.Bukitapta,dahasonraaçıklayacağımprensipleriuygulayarak;kişiselolarakkendimleilgilidüşünceleriminasıldeğiştirdiğimivenasılbaşarılısonuçlareldeettiğimiöğreneceksiniz.Kitabınasılamacı,hayatımıdahaiyiyeulaştırandeğişikliklerinnedenlerinisizinlepaylaşmaktır.Sizindebusayfalardaaçıklananteknolojileri,stratejileri,yeteneklerivefelsefeleriyol

göstericiolarakgörmeniziiçtenliklediliyorum.Hayallerinizigerçekleştirmekiçinsizesihirligücüverecekaslanherbiriniziniçindeyatıyor.Onusalıvermeninşimditamzamanıdır.

Rüyalarımıgerçekyaşamanekadaraktarabildiğimigördükçe,inanılmasıgüçminnettarlıkvehayranlıkhisleriyledoluyorum.Henüzmükemmeleulaşamadığımıbiliyorum.Öylebirzamandayaşıyoruzki,eskidenulaşılmasıhayalbileedilemeyen,mucizeolarakgörülenşeyleri,birgecedebaşarabilecekbir

4

çokinsanvar.ÖrneğinSteveJobs'abirbakın.Züğürt,kotgiyenbirçocukkenbirevbilgisayarıiçinortayakoyduğudüşüncesiyle,tarihtehiçkimseninulaşamadığıbirhızlaFortune500Şirketinikurmayıbaşardı.TedTurner'abakın.

Yenidoğmuşsıradanbirkabloluyayınşirketinialdıvebirimparatorlukyarattı.

StevenSpielbergveBruceSpringsteengibieğlencedünyasındakikişilere,LeelococcaveyaRossPerotgibiişadamlarınabakın.Geneldemüthiş,harikuladebaşarılarınındışında,diğerlerindennefarklarıvar?Güçlerivar.

Güç,heyecanvericibirkavram.İnsanlarınbukavramayaklaşımlarıfarklıdır.

Bazılarıiçingüç,olumsuzveiticibiranlamtaşır.Bazılarıgücüeldeetmekiçinhırslanırlar.Bazılarıdasankigüç;şüpheli,sadeceparaiçinkullanılanbirolguymuşgibiondankorkarlar.Nekadargüçistiyorsunuz?Kazanmakyadage-lişmekiçinsizcenekadarıyeterlidir?Sizcegüç,gerçektenneanlamageliyor?

Bengücüzorbainsanlargibibiraraçolarakalgılamıyor,birşeylerizorlayaptırmakiçingerekliolduğunudüşünmüyorum.Sizindeböyledüşünmenizgerektiğinisavunmuyorum.Buşekildekullanılangüç,uzunömürlüolamaz.

Ancaksizde,gücündünyaüzerindekietkisinikabuletmelisiniz.Algılarınızıyasizyönlendirirsiniz,yadabirbaşkasıbunusiziniçinyapar.Sizyayapmakistediğinizşeyleriyaparsınız,yadabaşkalarınınsiziniçinhazırladıklarıplanlarauyarsınız.

Banagöreasılgüç,istediğinizsonuçlarıyaratabilmeveolaylariçerisindediğerkişilerehakettiklerideğeriverebilmeyeteneğidir.Güç,düşünceleriniziamacınızauygunolacakşekildeyönlendirebilmekiçin,hayatınızıdeğiştirebilmeyeteneğidir.Gerçekgüçpaylaşılır,mutlakhakimiyetigerektirmez.Güç,sizinvedeğer

verdiğinizkişilerinihtiyaçlarınıtanımavegidermeyeteneğidir.Kesinolarakistediğinizsonuçlaraulaşabilmekiçin,düşüncesürecivedavranışlarınızı,yanikendikrallığınızıyönetmeyeteneğidir.

Tarihboyuncahayatımızıkontroledengüçler,çokdeğişikvebirbirinezıtşekillerdeortayaçıkmıştır.İlkçağlardagüç,ta

5

mamenfizyolojininbirsonucuydu.Enkuvvetli,enhızlıolan;kendininolduğukadar,çevresindekilerindehayatınıyönlendirmegücünüelindebulundururdu.

Medeniyetilerledikçe,güçmiraslageçeroldu.Gücünüoluşturansimgeleriniçindeyaşayankral;kusursuzotoritesiyleülkeleryönetir,diğerleridegüçlerinionaolanyakınlıklarıylakazanırdı.Endüstriçağınınbaşındagüç,sermayeidi.

Onueldeedenendüstriyelürünlerehükmederdi.Tümbunlarşimdidehayattaroloynamayadevamediyor.Parasıolmak,olmamaktan;fizikselyöndenkuvvetliolmak,olmamaktandahaiyidir.Herşeyekarşıngünümüzdegücüngerçekkaynağı,yinedeuzmanlaşmışbilgidengeliyor.

Birçoğumuz,şimdiyekadariçindeyaşadığımızçağınbilgiçağıolduğununfarkındayız.Artıkbizendüstriyelkültürüdeğil,iletişimkültürünüyaşıyoruz.

Kuantumfiziğigibianlaşılmaz,hamburgerpazarlamacılığıkadarsıradandaolsa;yenidüşüncelerin,dalgalanmalarınvekavramlarındünyayıgünlükolarakdeğiştirdiğibirzamandayaşıyoruz.Moderndünyayıkarakterizeedebilecekbirşeyvarsa;odahayaledilebileceğinizinötesindemuazzambilgiakışıvebunungetirdiğideğişikliklerdir.Buyenibilgilerbizekitaplarla,filmlerle,televizyonlavebilgisayarçipleriyle;görülmek,duyulmakvehissedilmekiçinverisağanağıhalindeulaşır.İştebutoplum,krallarınsahipolduğusınırsızgücü;bilgiveiletişimyoluylaeldeetti.JohnKennethGalbraith'inyazdığıgibi,"Endüstritoplumunahızkazandıranşeyparadır.Fakatbilgitoplumunuhızlandıranvegüceulaştıranbilgidir.Şimdi,bilgisahibiolanlarveolmayanlarşeklindeyenibirsınıfsalbölünmeortayaçıktı.Buyenisınıf,gücününeparadan,nesahipolunantopraklardandeğilsadecebilgidenalıyor."

Buradadikkatedilecekilginçnoktaise,güceulaştırankapınınherkeseaçıkolmasıdır.Ortaçağdakraldeğilseniz,başarılıolmakiçinçoksayıdazorluğuyenmenizgerekiyordu.Endüstriçağınınbaşlarındada,sermayenizyoksaonuelde

etmekiçin,kendinizehasözelliklerigerçektençokkurnazcakullanmanız6

gerekiyordu.Fakatbugün,herhangibirçocukbilebirortaklıkkurarakdünyayıdeğiştirebilir.Moderndünyadakrallarınkudretibilgidir.Uzmanlaşmışbilgininçeşitlişekillerinikullanarakinsan,kendinivebirçokyöndendetümdünyayıdeğiştirebilir.

ABD'deyaşantımızınkalitesiniyükseltecek,uzmanlaşmışbilgiçeşitleriherkeseaçıktır.Bunlarherkitapçıda,hervideosatıcısında,herkütüphanedebulunabilir.

Hattabunlarıseminerlerden,kurslardanvekonuşmalardandaeldeedebilirsiniz.Çünkü,hepimizbaşarıyaulaşmakistiyoruz.Bualandaençoksatankitaplar,kişiselmükemmelliğeulaşmayısağlayacakreçetelerledoludur:"BirDakikalıkYönetici","MükemmeliArayış","HarvardİşletmeOkulundaSizeÖğretilmeyenler","SonsuzaUzananKöprü"...Listeyidahadauzatabiliriz.

Öyleysenedendiğerlerisadecebakarken,bazılarıefsanevisonuçlaraulaşabiliyorlar?Nedenhepimizmutlu,sağlıklı,zenginvebaşarılıolamıyoruz?

Gerçekşudurki,bilgiçağındabile,bilgiyeterliolmayabiliyor.Hepimizinihtiyaçduyduğuşey,ideallervepozitifdüşünceolsaydı;çocukluğumuzdaherbirimizinküçükmuhteşematlarıolurverüyalarımızdakihayatımızıyaşıyorolurduk.Herbüyükbaşarıyıperçinleyenşey,eylemdir.Eylem,sonuçlarıhazırlayandır.Bilgiise,insanınelinegeçtiğindeiyikullanılırsayararlıbirpotansiyelgüçtür.

Gerçektegücünkelimeanlamıdaeylemyeteneğidir.

Yaptıklarınızıbelirleyenşeyhaberleşmenizdir.Moderndünyadayaşamşekliniz,iletişimşeklinizibelirler.Betimlemeleriniz,sözleriniz,yüzifadeleriniz;nebildiğinizivenelerikullanabileceğinizibelirler.

İnsanlarınçokaşırıbaşarılıolmalarıvebulunduklarıyerleregelmeleriiçin,kendilerinetanrınınözelyeteneklerhediyeettiğidüşüncesinintuzağınasıkçadüşeriz.Fakatyakındanbakıldığındagörülürki;sıradanlığınüzerindeözellikleresahipolduğunudüşündüğünüzkişilerindiğerlerindenfarkı,kendilerinieylemegeçirmeyeteneğinesahipolmalarıdır.Budaaslında

7

kendiiçinizdegeliştirebileceğinizbiryetenektir.SteveJobs'unsahipolduğu

bilgilerediğerinsanlardasahipti.HattaTedTurnerdışındabaşkabiriside,kabloluyayınınmüthişbirekonomikpotansiyelesahipolduğunugörebilirdi.

FakatTurnerveJobseylemegeçmişvebirçoğumuzunhayatdeneyiminideğiş-

tirmiştir.

İkitürlüiletişimşeklikullanırız.Birincisiiçiletişimimiz,yanikendiiçimizdegerçekleştirdiğimizsöyleyişler,hislervebetimlemelerimizdir.İkincisidefizikseliletişimimizki,budakullandığımızkelimeler,sestonlamalarımız,mimiklerimiz,vücuthareketlerimizvefizikidavranışlarımızdır.Yaptığımızheriletişimbireylem,hareketeyöneltenbirnedendir.Bütüniletişimlerin,hemkendimizhemdebaşkalarıüzerindedeğişiketkilerivardır.

iletişim,güçtür.iletişimietkilikullanabilenler,kendilerinindünyadeneyimlerinivedünyanınonlarüzerindekideneyimlerinideğiştirebilirler.Tümdavranışvedüşüncelerinasılkaynağıiletişiminbirtürüdür.Büyükçoğunluğumuzundüşüncelerini,hislerinivehareketlerinietkileyenler,içindegüçbarındıranbuoyuncağınasılkullanacağınıbilenkişilerdir.DünyamızıdeğiştirenJohnF.

Kennedy,ThomasJefferson,MartinLutherKing,Jr.FranklinDelanoRoosevelt,WinstonChurchill,MahatmaGandhivebunlarındahahırçınbirörneğiolanHitlergibiinsanlarıdüşünün.Tümbuinsanlarınsahipolduklarıortaközellik,üstünbireriletişimciolmalarıdır.Onlar,kitlelerindüşüncevedavranışlarınıetkileyenolayları(insanınuzayagitmesiveyakinvenefretdolubirÜçüncüAlmanKrallığıbileolsa)görüntüleyerek,dünyayamükemmelbirşekildeaktardılar.Bugüçleriyledetümdünyayıdeğiştirdiler.

GerçektendebirSpielberg'i,birSpringsteen'i,birIococca'yı,birFonda'yı,birReagan'ıdiğerlerindenayıranözellik,budeğilmidir?Onlariletişimveetkileşimaraçlarınınefendilerideğilmi?Onlarındiğerleriniyönlendirmedekullandıklarıiletişimaraçlarınıbizdekendimiziyönlendirmedekullanabiliriz.

8

Dışdünyaileiletişimdüzeyiniz;diğerinsanlaragöre;kişisel,sosyal,duygusalvefinansalbaşarıdüzeyinizibelirler.Dahadaönemlisimutluluğunuz,eğlenceniz,sevinciniz,sevginiz,içdeneyimlerdekibaşarıdüzeyiniz;kendikendinizlenasıliletişimkurduğunuzugösterir.Hissettikleriniz,yaşantınızdakiolaylarınsonucudeğildir.Osadecesizinolaylarıaçıklamabiçiminizdir.Tümbaşarılıkimselerin

yaşamöyküleri,yaşamdüzeyininolaylaradeğil,fakatdahaçokolaylarkarşısındaneleryapıldığınabağlıolduğunugöstermiştir.

Seçtiğinizyaşamıalgılamaşeklinebağlıolarak,nasılhissedeceğinizevedavranacağınızailişkinkararısadecesizverirsiniz.Hiçbirşey,bizimverdiğimizindışındabiranlamasahipdeğildir.Birçoğumuzbuyorumlamasürecini;düşünmeden,otomatikolarakgerçekleştiririz.Oysabugücü;dünyadeneyimlerimizideğiştirebilecekşekildeyenidenelealabiliriz.

Bukitapkesinsonuçlaraulaşmayısağlayacakyoğun,yönlendirilmiş,benzeşimlidavranışbiçimleriyleilgilidir.Gerçektebukitaptanelerinolduğunuikikelimeyleanlatmakistersem,şöylesöyleyebilirim:"Sonuçlarıhazırlama".Bunudüşünün.

Bu,gerçektenilgilendiğinizşeydeğilmi?Belkikendinizvedünyanızhakkındakidüşüncelerinizideğiştirmekistersiniz.Belkidedahaiyibiriletişimciolmak,dahasevecenilişkilergeliştirmek,dahaçabuköğrenmek,dahasağlıklıolmak,yadadahafazlakazanmakgibiarzularınızvardır.Tümbunları,hattadahafazlasını,bukitaptaverilenbilgileriyerindeveetkilibirşekildekullanarakgerçekleştirebilirsiniz.Bununlabirlikte,yenisonuçlaryaratmadanönce,halenbirçoksonucuyaratmışolduğunuzainanın.Bunlararzuladığınızsonuçlarolmayabilir.Birçokkişizihindurumumuzuveaklımızdangeçenlerikontrolümüzdışındaoluşanşeylerolarakdüşünür.Oysazihinselfaaliyetlerinizivedavranışlarınızı,dahaöncehiçihtimalvermediğinizölçüdekendinizkontroledebilirsiniz.Canınızsıkılıyorsabudurumuyaratansizdenbaşkasıdeğildir!Budurumsizineserinizdir.

9

Cansıkıntısıgibihissiolaylarınkendiliğindenolmadığınıbilmekçokönemlidir.

Sıkıntıyayakalanmıyorsunuz.Hayatınızdakitümdiğersonuçlargibi,kendinizehaszihinselvefizikselfaaliyetlerle,onudakendinizyaratıyorsunuz.Kederliolmakiçinhayatınızıdeğişikyönlerdengörüntülemelisiniz.Kendikendinizebelirlişeyleridoğrubirsestonuylasöylemekzorundasınız.Kendiniziözelbirdurumvenefesalıpvermesürecineuyarlamakzorundasınız.Örneğin,sıkıntılıolmakistiyorsanız;omuzlarınızıçökertip,sürekliyerebakmanızınsizekorkunçyararıolacaktır.Ayrıcasesiniziüzüntülübirtondakullanmakvehayatınızdaolabilecekenkötüsenaryolarıdüşünmekdesizeyardımcıolur.Biyokimyanızıyetersizbeslenme,aşırıalkolveuyuşturucukullanmayoluylakarmaşayasokarsanız;

vücudunuzdakikanşekerinidüşürür,böylecedekendinizibunalımasokmayıgarantilersiniz!

Buradaüzerindedurmakistediğimnokta,çöküntüyaratmakiçinfazladanbirçabaharcamakgerektiğidir.Buçokzorbiriştirvebazıözeldurumlaralmayıgerektirir.Bazıkimselerbudurumlaraçoksıkgirdiklerinden,onlarabuişçokkolaygelir.Onlarbuiçiletişimşeklini,kendilerinindenetimidışındakiolaylarınyarattığınıönesürerler.Bazıinsanlar,butüriletişimigünlükyaşantılarınındoğalbirparçasıolarakortayakoyduklarından;diğerlerinindikkatiniçekerekonlardansevgi,sempatigibibirçokyapaykazançsağlayabilirler.Diğerleridebunuçokçayaşadıklarından,budavranışbiçimionlaraçoknormalgelir.Buinsanlar,zamanlaiçindebulunduklarıdurumlatanınırhalegelirler.Bizherşeyerağmen,zihinselvefizikselfaaliyetlerimizivebunlarınsonuçlarıolanduygularımızıvedavranışlarımızı,büyükölçüdedeğiştirebiliriz.

Coşkudoluolmayıgerektirenhislerikendiiçinizdeyaratırsanız,derhalcoşkuludurumageçebilirsiniz.Zihninizdebuduyguyuyaratacakgörüntülericanlandırabilirsiniz.Kendinizleolaniçdiyaloğunuzuntonunuveiçeriğinideğiştirebilirsiniz.Kendinizi,vücudunuzdabudurumuyaratacakbelirlidavranış-

10

laravenefesalmaşeklineuyarlayabilirsiniz.Sonuçtacoşkuyuyaşayacaksınız!

Sevecenolmayıdiliyorsanız,yapacağınızşeysadecesevecenolmanıngerektirdiğidurumutetikleyecektarzda,zihinselvefizikselfaaliyetlerinizideğiştirmektir.Aynıkoşulsevgivebenzeriolaylariçindegeçerlidir.

İçiletişiminiziyönlendirerekduygusaldurumlarınızıyaratmasürecini,yönetmenliğebenzetebiliriz.BirfilminyönetmeniulaşmanızıistediğikesinsonuçlaRIyaratmakiçin,gördüğünüzveduyduğunuzherşeyiustalıklakullanır.

Korkmanızıisterse;ekrandabazıözeletkileyicilerkullanabiliryadasesiyükseltebilirvebunutamgerektiğianlardayapar.Coşmanızıisterse;bunusağlayacakherşeyi;müziği,ışığı,görüntüyüdüzenleyebilir.Biryönetmen,ekranayansıtmakistediğikonuyagörebirolaydanhemkomedihemdetrajediyaratabilir.Sizdeaynışeylerizihninizinekranındaoluşturabilirsiniz.Benzeryetenekvegüçlerikullanarak,fizikseldavranışlarınızındestekleyicisiolanzihinseldavranışlarınızıbiçimlendirebilirsiniz.Zihninizdekiolumlumesajlarınsesini,ışığınıgüçlendirebilirveolumsuzolaylarıngörüntülerini,sesini

bulanıklaştırabilirsiniz.SpielbergveScorsese'ınfilmsetleriniyönettiklerişekildebeyniniziyönetebilirsiniz.

Bundansonrakibazıaçıklamalarainanmaksizeçokgüçgelebilir.Belkiistediğinizdebirinsanaulaşmanın,onungerçekdüşünceleriniöğrenmeninyadaengüçlüzihinselkaynaklarınızıçağırmanınbiryoluolduğunainanmayacaksınız.Fakatçokdeğil,yüzyılönceinsanoğlununayagideceğinisavunsaydınız;insanlarsizinbirçılgın,hattabirdeliolduğunuzusanırdı.YineNewYork'tanLosAngeles'abeşsaattegitmeninmümkünolacağınısöylemiş

olsaydınız;insanlarıngözündetambirhayalperestolurdunuz.Fakattümbunlar,özelteknolojilerveaerodinamikbilimisayesindebaşarılmıştır.Şimdidebirhavacılıkşirketi,NewYork-Californiaarasınıyirmidakikadaalabilecekbiraracıgeliştirmeçalışmalarınınonyıliçerisindesonuçlanacağınıiddiaetmektedir.

Benzerşekildesizdefarkındaolmadığınız,fakat

11

sizdevarolanniteliklere,bukitaptaöğreneceğiniz"EnUygunPerformansTeknikleri"aracılığıylaulaşmayıöğreneceksiniz.

"Herdisiplinliçabanın;birdençokürünüvardır."

—JimRohn

Mükemmeleulaşaninsanlar,sürekliolarakbaşarıyagidenyoluizlerler.Benbuna"AsılBaşarıFormülü"diyorum.Buformülünbirincibasamağı,sonuçlarınızıbilmek;yani,neistediğinizikesinolarakortayakoymaktır.İkincibasamakise,eylemegeçmektir.İnandığınızharekettarzlarınıuygulamak,büyükbirolasılıklaistediğinizsonuçlaraulaşmanızısağlayacakür.Tuttuğunuzyol,siziherzamanarzuladığınızhedeflereulaştırmayabilir.Öyleyseüçüncübasamakda,faaliyetlenmzdeneldeettiğinizneden-sonuçilişkilerinitanımakiçin,hassasiyetinizigeliştirmekvehedeflerinizeulaşmadakibaşarıyadabaşarısızlığımümkünolançabukluktagözlemleyebilmekolmalıdır.Sohbetlerdenyadagünlükhayatınızdakialışkanlıklarınızdangelsebile,davranışlarınızdannelerkazandığınızıbilmekzorundasınız.Kazandıklarınızistediklerinizdeğilse;herdeneyiminizdenfaydalanmakiçin,davranışlarınızınnesonuçlardoğurduğunadikkatetmelisiniz.Sonradördüncübasamağıuygularsınızki,budaistediğinizieldeedinceyekadar,davranışlarınızıdeğiştirebilmeesnekliğinigeliştirmektir.

Başarılıinsanlarabaktığınızda,bubasamaklarıizlediklerinigörürsünüz.Onlarbirhedefseçerekbaşladılar,çünkühedefolmadanatışyapılamaz.Eylemegeçtiler;çünküsadecebilmekyeterlideğildir.Tepkileriniöğrenmekiçininsanlarıtanımayeteneklerivardı.Neyinişeyaradığınıbuluncayadekdavranışlarınıdeğiştirmeye,düzeltmeye,uyarlamayadevamettiler.

StevenSpielberg'igözönünealın.Otuzüçyaşındatarihinenbaşarılıfilmyapımcısıoldu.Halenyapılmışenmuhteşem

12

FilmET(Uzaylı)dedahilolmaküzere,tümzamanlarınenmükemmelonfilmindendördününyaratıcısıO'dur.Bugençyaşındaböylebirnoktayanasılgeldi?İştebudikkatedeğerbirhikayedir.

Spielbergoniki,onüçyaşlarındanberibirfilmyönetmeniolmakistediğinibiliyordu.OnyediyaşındaykenbirhaftasonuUniversalStüdyolarınıgezmekiçindüzenlenenbirturakatılmasıO'nunyaşamınıdeğiştirdi.Fakatturuntümayrıntılarıgözlerönünesermediğinigörenveneistediğini,neleryapabileceğinibilenSpielberghemenhareketegeçti.Gerçekbirfilminçekimleriniizlemekiçingruptanayrıldı.Sonradakendini,birsaatboyuncailginçfilmhikayelerinidinleyeceğiUniversal'ınyazıişlerimüdürününodasında,koyubirsinemasohbetininiçindebuluverdi.MüdürdeSpielberg'insenaryolarınıilgiyledinliyordu.

Birçoklarıiçinbukadarı,hikayeninsonaermesiiçinyeterlidir.FakatSpielberg,diğerlerigibideğildi.Çokgüçlüydü.Neistediğinibiliyordu.İlkziyaretindendersaldıveyaklaşımbiçiminideğiştirdi.Ertesigüntakımelbisesinigiydi,babasındankalanveiçinesadecebirsandviçveikişekerlemekoyduğuevrakçantasınıaldıvesankioranınkırkyıllıkçalışanıymışgibifilmsetinetekrargitti.Ogünçokişiolanbirsetgörevlisitavrıtakınarakkapıdakibekçiyiatlattıvehızlıadımlarlaiçerigirdi.Kendisineterkedilmişbirtreylerbulduveplastikharflerlekapıya

"StevenSpielberg,yönetmen"yazdırdı.Sonratümyazboyuncayazarlar,editörlerveyönetmenlerletanışıpsohbetetmeye,ençoközleminiçektiğibudünyadaoyalanıpherkonuşmadanbirşeylereldeetmeyevefilmyapımdünyasındanelerindöndüğünüöğrenipkendinigeliştirmeyedevametti.

UniversalŞirketindeçalışmayabaşlayanSteven,20yaşındakendiçektiğiküçükbirfilmiyöneticileregösterdivehemenardından,birTVdizisininyediyıl

boyuncayönetmenliğiniyapmakiçinteklifaldı.BöyleceStevenrüyalarınıgerçeğedönüştürdü.

13

SpielbergAsılBaşarıFormülünüuyguladımı?Evet.Oneistediğiniöğrenmekiçinuzmanlaşmışbilgiyikullandıveeylemegeçti.DavranışlarınınO'nuhedefineyaklaştırıpyaklaştırmadığınıyadanegibisonuçlaralmaktaolduğunukavramakiçin,duyuşsalüstünlüğüeldeetti.İsteklerineulaşmakiçindavranışlarınıdurumagöredeğiştirmeesnekliğinikazandı.Tanıdığımbaşarılıkişilerinde,Spielberg'inkinebenzeradımlarıattığınıgördüm.Başarıyaulaşanlar,istediklerihayatıyaratanadek,değişmekveesnekolmakzorunluluğunuhissederler.

Düşlerinisüsleyenamacınihayetgerçekleştirmişbirkişiyi,ColumbiaÜniversitesiHukukFakültesidekanıBarbaraBlack'ielealın.DahagençbirkadınkenerkeklereözgübirçalışmaalanınazorlagirdiveColumbia'danüstünbaşarıylamezunoldu.Sonrakendinebaşkabirhedefbelirledivemeslekihedefiniaskıyaaldı.Yenihedefimutlubirevlilikti.Dokuzyılsonra,meslekihedefinegidenyoldatekraryürümeyehazırdı.Yale'delisansüstüprogramınakayıtolduvekendisiniherzamançokistediğimesleğineyöneltecek;öğrenme,araştırmaveyazmayeteneklerinigeliştirdi.İnanç,ufkunugenişletmişti.

Olaylarayaklaşımınıdeğiştirmiş,ikihedefibirbiriilebağdaştırdıktansonradaAmerika'nınitibarıenyüksekhukukfakültesinedekanolmuştu.O,kabuğunukırdıvebaşarınınheralandaaynıandayaratılabileceğiniispatladı.AsılBaşarıFormülü'nüuyguladımı?Evet.Neistediğinibilerekbirşeyleryaptı.Yaptıklarınınişeyaramadığınıgördüğünde,işeyarayacakşekleulaşıncayakadarkendinideğiştirmeyedevametti.Sonuçtasaygınbirhukukfakültesinindekanı,iyibiranneveevkadınıolmayıbaşardı.

İştesizebaşkabirörnek:Hiç,birparçadaolsaKentuckyusulükızarmışpiliçyedinizmi?BirulusundamaktadıalışkanlığınıdeğiştirenvekurduğuimparatorluksayesindemilyonerolmayıbaşaranAlbaySanders'itanıyormusunuz?İşeilkbaşladığındabirkızarmıştavuktarifindenbaşkasermayesiolmayanyaşlıbiremekliydi.Hepsibukadar.Otoyolbaşkabiryeretaşındığındaniflasedecekolanküçükbirlokantanındışında

14

başkabirşeyesahipdeğildi.İlkSosyalGüvenlikçekinialdığında;kızarmışpiliç

tarifinisatarakparakazanıpkazanamayacağınıgörmeyekararverdi.Aklınailkgelençare;lokantasahiplerinetarifinisatarakonlardanpiliçbaşınaprimalmaktı.

Birişebaşlamakiçinbuyönteminuygunolduğusöylenemez.Başlangıçtakigelişmeleronuhemenyıldızyapmadı.Geceleriarabasındayatarak,kendisinedestekolabilecekbirilerinibulmakiçintümülkeyidolaştı.Fikirlerinideğiştirerekkapılarıçalmayadevametti.Tam1009keztersyüzedildiktensonramucizevibirşeyoldu.Birisi"Evet"dedi.ArtıkAlbayişindeydi.

Kaçınızbirreçeteyesahipsiniz?Kaçınızbeyazelbiseleriçindekibukısaboylu,yaşlıadamınfizikselgücünevekarizmasınasahipsiniz?AlbaySandersbirserveteldeetti,çünküeylemegeçebilecekkararlılığasahipti.Ençokistediğisonuçlanoluşturabilecekkişiselgücüvardı.Binkez"hayır"cevabınıalmasınakarşın,birgünbirisinin"evet"diyeceğineolanmutlakinancıvekendisinibirsonrakikapıyıçalmayayöneltecek,içiletişiminisağlamayeteneğivardı.

Bukitaptakiherşey;şuyadabuşekildebaşarılıeylemegeçmenizisağlayacakenetkilimesajları,beyninizdeyaratmanıziçindir.Hemenherhafta"ZihinDevrimi"isimlibirseminerdüzenlerim.Buseminerdeinsanlarabeyinlerinienetkiliolaraknasılkullanacakları,kişisel'enerjilerinienüstdüzeyeçıkarmakiçinnasılyemekyiyecekleri,nasılnefesalacaklarıvenasılalıştırmayapacaklarınakadarherşeyiöğretiyoruz.Budörtgünlükişleminilkakşamı"GüçteKorku"

diyeadlandırıldı.Seminer,korkuyuyenerekeylemenasılgeçileceğiniöğretecekşekildehazırlandı.Seminerinsonundadaherkese,ateşüzerindeyürümesorumluluğuverilmektedir.Kızgınkömürlerüzerindeherkes3-4;hattabazıları13metreyürüyebilmektedir.Korktuğumolaybaşımageldi,herkesyürüyüşünbüyüsünekapıldıveasılamaçtanuzaklaşıldı.Amaçateşüzerindeyürümekdeğildi.Kızgınkömürlerüzerindemutlubirgezintiyapmanınbüyükbirekonomikvesosyalfaydasıolamaz.Bunakarşınateşyürüyüşü,in

15

sanlaraöncedenolanaksızolarakgördüklerisonuçlarıüretecekkişiselgücesahipolduklarını,böylebirsonucunnasılüretildiğinigörmedeneyimikazandırır.

insanlarateşyürüyüşünüdeğişikamaçlarlabinlerceyıldıruyguluyorlar.

Dünyanınbazıyörelerindededinselbirsadakatsınavıolarakgörülüyor.Benimdüzenlediğim,ateşyürüyüşü,dinseldeneyimlerinbirparçasıdeğildir.Fakatbir

inançdeneyimidir.İnsanlarakendikendilerinedeğişebileceklerini,gelişebileceklerinivepekçokalanayayılabileceklerini,mümkünolmayacağınıdüşündüklerişeyleriyapabilecekleriniveenbüyükkorkularınvesınırlamalarınkendilerinceyaratıldığınıöğretir.

Ateşüzerindeyürüyebilmekleyürüyememekarasındakitekfark,geçmişkorkuşartlanmalarınızıyenerek,'eylemegeçmenizisağlayacakkendikendinizleiletişimkurmayeteneğinikazanmaktır.Büradançıkarılacaksonuçda;insanlarınbaşarabilmeleriniveetkilieylemigerçekleştirebilmelerinisağlayacağınainandıkları

kaynaklan

bir

araya

getirebildikleri

ölçüde,

her

şeyi

başarabilecekleridir.

Tümbunlarbizi,basitamagözardıedilemeyecekbirgerçeğeulaştırıyor.Başarıtesadüfeneldeedilmez.Olumlusonuçlaraulaşanlarlaulaşamayanlararasındakifark,paranınyazıyadaturagelmesigibibasitrastlantısalolaylardanoluşmaz.

Hepimiziniçindeulaşılabiliruzaklıkta;bizimükemmelegötürecek,uyumlu,mantıklıveözelyollarınbulunduğubirgüçbölgesivardır.İçimizdekibusihirligücüaçığaçıkarabiliriz.Öğrenmemizgerekenşey;vücudumuzuvezihnimiziengüçlüveenyararlıbiçimdehareketegeçirmekvekullanmaktır.

Spielberg'inveSpringsteen'inortaközellikleresahipolabileceklerinidüşündünüzmü?JohnF.KennedyveMartinLutherKing,Jr.insanlarıbukadarderinveduygusalolaraketkileyebilenneyipaylaşıyorlardı?TedTurner'ı,TinaTurner'ıkitlelerdenayırannedir;yadaPeteRoseveyaRonaldReagan'ı?Farkı,rüyalarını

gerçekleştirebilmekiçinsürekliolarakhareketegeçebil-16

meyeteneğiyaratmaktadır.Fakat,onlarıyaptıklarıherhangibirişegüngeçtikçekendilerindenbirşeylerkatmayayönlendirenşeynedir?Pektabükibununbirçokfaktörüvardır.Herşeyerağmenonlarınkendiliklerindengeliştirdikleri,başarıyaulaşmakiçinkendileriniateşleyenyeditemelkarakterözelliğioldu-

ğunainanıyorum.Bunlar,başarıyısağlayacakyeditemeltetik-leyicidir.

BirinciÖzellik:Hırs.Tümbuinsanlar;kendileriniyükselmeye,gelişmeyevedahaiyiolmayayöneltecek;üretici,enerjivericihemenhemenhiçakıldançıkmayanbirnedenkeşfettiler!Bukeşifonlarıbaşarıyaulaştıranaracınyakıtınıveriyor,gerçekpotansiyellerinikörüklüyor.PeteRose'unsankibirinciligeyeniçıkmışbiroyuncugibi"ikincibasamağa"(beyzbol'dabirmevki)süreklikafaüstüatlamasınahırsınedenoluyor.LeeIacocca'nıneylemlerinidiğerlerindenayıranyinehırstır.Uzayaraçlarınıyaratandahırstır.Hırs,insanlarıgeçyatıran,erkenkaldırandır.Hırs,kişilerarasıilişkilerdeistenendir.Hırs,hayatagüç,enerjiveanlamverendir.Birartist,biratlet,birbilimadamı,biranababayadabiriş

adamımükemmelolmakiçinşiddetliistekduysalarbile,hırslarıyoksamükemmelliğeulaşamazlar.Onbirincibölümde,hedeflerinizeuygunolarakbuiçkuvvetinnasılaçığaçıkarılabileceğiniöğreneceksiniz.

ikinciÖzellik:inanç.Yeryüzündekiherkutsalkitap;gücün,sadakatin,inancıninsanoğluüzerindekietkilerindenbahseder.Büyükbaşarılaraulaşanlarınbaşarılıolamayanlardanfarkı,inançlarıdır.Neolduğumuzveneolabileceğimizhakkındakiinançlarımız;büyükölçüdeneolacağımızıdabelirler.Sihireinanıyorsak,sihirlibiryaşamsüreriz.Yaşantımızındarbirçerçeveiçerisindesınırlandırıldığınainanırsak,busınırlarıkendimizbirdengerçeğedönüştürüveririz.Neyindoğruolduğunainanıyorsak,omümkünolur.Bukitap,ençokistediğinizhedeflereulaşmayolundasizedestekolacak,inançlarınızıhemendeğiş-

SınırsızGüç-2

17

tirmeniziçinsizebilimsel,özelbiryolkazandıracaktır.Birçokinsanhırslıolmalarınakarşın;neoldukları,neyapabileceklerihakkındakisınırlıinançlarıyüzündenrüyalarınıgerçekleştirecekeylemleregeçemiyorlar.Başarılıinsanlariseneistediklerinibiliyorveonueldeedebileceklerineinanıyorlar.Dördüncüve

beşincibölümlerdeinançlarınızıveonlarınasılkullanmanızgerektiğiniöğreneceksiniz.

Hırsveinanç,mükemmeleulaşmamızayardımcıolacakenerjiyisağlar.Fakatsadecehareketetmemizisağlayacakenerjiyeterlideğildir.Yeterliolsaidiyakıtdolubirroketicennetegöndermemizmümkünolurdu.Bugücünyanında;biryola,mantıksalgelişmeduygusunaihtiyaçvardır.Hedefivurmakiçinnelergereklidir?

ÜçüncüÖzellik:Strateji.Strateji,kaynaklarıorganizeetmeyöntemidir.StevenSpielbergbirfilmyapımcısıolmayakararverdiğizaman,kendisinikeşfetmekistediğidünyayagötürecekbiryolçizdi.Neöğrenmekistediğini,kimdenöğrenmesiveneyapmasıgerektiğiniortayakoydu.Hırsı,inancıvehedefineula-

şabilmekiçinbirstratejisivardı.RonaldReaganherhangibirkonudaistediğisonucaulaşabilmekiçindeğişikiletişimstratejilerigeliştirmişti.Herbüyüksanatçı,politikacı,anababayadaişçibaşarmakiçinyeterlikaynaklarasahipolmanınyetmediğinibilir.Bukaynaklaretkilibirbiçimdekullanılmalıdır.

Strateji,yetenekvetutkularadoğruyolugöstermektir.Birkapıyıkırarakdaaçabilirsinizanahtarlada.Yedincivesekizincibölümlerdemükemmelihazırlayanstratejileriinceleyeceğiz.

DördüncüÖzellik:DeğerlerinAçıklığı.Amerika'yıüstünkılanşeylerebirgözatarsak;aklımıza,vatanseverlik,onur,hoşgörüduygusu,özgürlükaşkıgelir.

Bunlarneyinendoğru,neyinenönemliolduğuhakkındavereceğimizkararlariçintemelahlaki,toplumsalvepratikyargıdeğerleridir.DeğerlerkendiyaşantImızdaneyindoğru,neyinyanlışolduğukonusundasahipol18

duğumuzözelinançsistemleridir.Hayatıdahasaygınkılmakiçinbizimyarattığımızyargılardır.Birçokinsankendileriiçinneyinönemliolduğunuaçıklıklabilmez.Bireyler,kendilerivediğerlerihakkındabilinçsizceinandıklarışeylerindoğruolupolmadıklarındantameminolmadıklarıiçinsıksıkdahasonramutsuzlukduyacaklarıişleriyaparlar.Büyükbaşarılaraulaşanlarabaktığımızzaman,çoğunluklaneyinönemliolduğuhakkındasağlamhisleresahipolduklarınıgörürüz.RonaldReagan'ı,JohnF.Kennedy'yi,MartinLutherKingJr.'ı,JohnWayne'i,JaneFonda'yıdüşünün.Hepsinindeğişikgörüşlerivardı.

Fakathepsindeortakolanyön;kimolduklarını,neyaptıklarınıveniçinyaptıklarınıbilmeleriydi.Değerlerianlayabilmek,başarıyaulaşmakiçinen

yararlıveenkuvvetlianahtarlardanbirisidir.

Büyükbirolasılıklasizindedikkatettiğinizgibi,budeğerlerbirbirleriylekarşılıklıetkileşimiçindedir.Acabahırs,inançlarlaetkileşirmi?Şüphesizetkileşir.Birşeyleribaşarabileceğimizenekadarinanırsak;genelliklebaşarıyaokadarçokyatırımyaparız.Sadeceinsanınkendisibaşarıyaulaşmakiçinyeterlimidir?Buiyibirbaşlangıçolabilir,amagüneşindoğuşunugöreceğineinanıyorsanancakhedefeulaşmakiçinstratejinbatıyadoğrukoşmayabaşlamaksa;güçlüklekarşılaşabilirsin.Başarıiçinsaptadığımızstratejilerdeğerlerimizdenetkilenirmi?

Elbette!Başarıiçinizlediğinstrateji;hayattaneyindoğru,neyinyanlışolduğunailişkindeğerlerininaksine,inançlarınauymayanişleryapmanıöngörüyorsa,eniyistratejilerbilebirişeyaramayacaktır.Buradakisorun,kişiseldeğerlerilestratejilerarasındakiiççatışmadır.

Benzerşekilde,incelenendörtkonuyudabirbirindenayrıdüşünmekmümkündeğildir.

BeşinciÖzellik:Enerji.EnerjibirTina'TurneryadabirBruceSpringsteen'inbüyükvemutlulukvericivaadleri,birDonaldTrumpyadabirSteveJobs'ınyapıcılıklarınındinamizmi,RonaldReaganyadaKatharineHepburn'unyaşamagücüolabilir.

19

Mükemmelegevşekadımlarlaulaşmakolanaksızdır.Mükemmelinsanlarsorumlulukalırveonlarışekillendirir.Kafalarıheranmuhteşemfikirlerledoluymuşçasınayaşarlar.Teksorunlarıbunlarıgerçekleştirmeyeyetecekkadarzamanlarınınolmamasıdır.Dünyadatutkularınainananbirçokkişivardırvebunlarıgerçekleştirebilecekdoğrustratejileribilirler;herşeyyolundadır;fakatdoğrubildiklerinigerçekleştirebilecekfizikseleylemgücünesahipdeğillerdir.

Başarı;düşüncedesahipolduklarımızıgerçeğeaktaracakfiziksel,düşünsel,ruhsalenerjilerileayrılmazbirbütündür.Dokuzuncuveonuncubölümlerde,fizikselhareketliliğiartırmanınyollarınıöğrenecekvekullanacağız.

AltıncıÖzellik:BağlayıcıGüç.Hemenhemenbütünbaşarılıkimseler;değişikinançlarasahipfarklıçevrelerininsanlarıylailişkikurma,birleştirmeveahengisağlamakonusundaharikuladebiryeteneğesahiptirler.Elbettedünyayıdeğiştiren

icatlarınsahibi,kaçıkdâhilerdevardır.Fakatinsantümzamanınıbellibiruğraşıilegeçirirse;sadecebiryöndebaşarılı,diğeryönlerdebaşarısızolur.

Büyükbaşarısahibikişilerinhepsi—Kennedy,Reagan,King,Gandhimilyonlarcainsanıbirleştirecekbağlarıkurmayeteneğinesahiptirler.Büyükbaşarılargözlegörülmezler.Onlarkalbimizinderinliklerindesaklıdırlar.İçdünyamızdadiğerinsanlarlabirlikteolmavebuilişkiyisüreklikılmaarzusubulunmalıdır.Buarzuolmadan,başarıyadamükemmelliğeulaşmakmümkündeğildir.Bukonu,onüçüncübölümdeincelenecektir.

YedinciÖzellik:iletişiminMükemmelliği.Tümkitap,özündebukonuylailgilidir.

Diğerinsanlarlavekendinizleiletişimyönteminiz,enindesonundayaşamdüzeyinizibelirleyecektir.Başarılıolankimseler,hayatınkendilerinesunduğuherhangibirzorluğunasılaşacaklarınıvedeneyimlerinikendilerineyardımcıolacakşekildenasılkullanacaklarınıiyibilenlerdir.Başarısızlığauğrayanlarsa;sürekli,hayatınkötüyönlerinigörürvebun-20

larısınırolarakkabulederler.Hayatımızıvekültürümüzüyönlendirenler,aynızamandadiğerleriyleiletişimkurmadadaüstündürler.Geneldesahipolduklarıbiryetenekde;birgörüş,biraraştırma,birsevinçyadabirgörevhakkındailetişimkurabilmeleridir.Ana,baba,öğretmen,sanatçıyadapolitikacıyımükemmelyapanşey,iletişimlerininmükemmelliğidir.Bukitabınhemenherbölümünde,şuyadabuşekildeiletişimkonusuelealınmıştır.

Birincikısımgörevyüklenmeyi,beyninizivevücudunuzuherzamankindendahaetkilikullanmayıöğretecekvekendinizleolaniletişiminizietkileyenfaktörlerhakkındabiraçıklamagetirecektir.İkincikısımdadeğişikkarakterdekiinsanlarınsürekliolarakgöstereceklerifarklıdavranışbiçimleriniöncedennasıltahminedebileceğimizinyanında,hayattangerçekbeklentilerimizinasılortayaçıkartacağımızıvediğerinsanlarladahaetkilibiriletişiminasılkuracağımızıdainceleyeceğiz.Üçüncükısımdanasıldavrandığımıza,bizineleringüdülediğinevedahagenişgörüşlü,kişiselliğinüstündebirdüzeyeulaşmakiçinnegibikatkılardabulunabileceğimizegenişbiraçıdanbakacağız.

Kitabıyazarkentemelamacım,insanlığıngelişiminianlatanbirelkitabı,değişeninsanteknolojileriyleilgiliensonveeniyibilgilerledonanmışbirkitaphazırlamaktı.Sizi,değiştirmeyiistediğinizbirşeyideğiştirmenizivebunudüşünebileceğinizdençokdahahızlıyapabilmenizisağlayacakstratejilerve

yeteneklerledonatmaktı.Yaşamdeneyimlerinizdekidüzeyihemenartırmanızısağlayacak,çokgüvenilirbiryoldasizebirşansyaratmakistedim.Aynızamandayaşantınızdayararlıolabilecekbirşeyleri,herzamantekrartekrarbulabileceğinizbirçalışmayaratmakistedim.Değinecekolduğumkonularınbirçoğununkendibaşlarınabirerkitapolabileceğinibiliyordum.Bunarağmensizeheralandakullanabileceğinizbütünbirbilgikaynağısunmakistedim.Umarımsizdebunlarıbenimsersiniz.Müsvettelertamamlandığındasonşeklinialmış

bölümlerbirçokkim

21

senindediğigibibirşeydışındasondereceolumluydu."Buradayazılıikikitapvar.Nedenonlarıayırıpbirtanesinişimdibastırıpdiğerinidebirincinindevamıolarakonikiaysonrapiyasayasürmüyorsun?"Amacım,sizemümkünolduğuncaçokbilgiyle,enkısazamandaulaşabilmekti.Bubilgileribirandaparçalamakistemedim.Herşeyerağmen,birçokkişininkitabımınenönemliolduğunudüşündüğümbölümlerinebileulaşamayacaklarıkonusundaendişelenmeyebaşladım.Çünkübanaaçıklandığınagörebazıçalışmalar;kitapsatınalanlarınyüzdeonundanazının,kitabınbirincibölümündensonrasınıokuduklarınıortayaçıkarmıştı.Baştaistatistiklereinanamamıştım.Sonrahatırladımki,halkınyüzdeüçündenazımalibağımsızlığınaulaşmış,yüzdeonundanazıhedefleriniyazıyadökmüş;Amerikankadınlarınınsadeceyüzdeotuzbeşi-vehattaerkeklerinindahaazbirkısmı-kendiniruhsalyöndeniyihissediyorveeyaletlerinbirçoğundada,herikievliliğinbiriboşanmailesonuçlanıyordu.İnsanlarınsadeceçokazbirkısmıgerçektendüşlediklerihayatıyaşıyorlardı.Neden?Çünkübubirçabayı,süreklibireylemigerektirirdeondan.

BirkeresindeBunkerHunt'a—Texas'lıpetrolmilyarderi—insanlarabaşarıyanasılulaşılacağıkonusundabirtavsiyesiolupolmadığısorulmuştu.Başarınınbasitolduğunusöyledi."İlkönce,özellikleneistediğinizekararverinveikinciolarakdaamacınızıgerçekleştirmekiçinödemeyigözealdığınızücretibelirleyinvebunuödeyin.Eğerbuikincibasamağıuygulamazsanız,uzundönemdeisteklerinizehiçbirzamanulaşamazsınız."Ben,"Konuşançoğunluk"tanziyade,neistediğinibilenveideallerineulaşmakiçinbununkarşılığınıödemeyehazırolan"eylemciazınlığa"seslenmekistiyorum.Sizi;kitabımıincelemeye,onunlailgilenmeye,tamamınıokuyupöğrendiklerinizipaylaşmayadavetediyorum.

Bubölümde,etkilieylemegeçmeninönemiüzerindedurdum.Fakateyleme

geçmeninbirçokyoluvar.Bunlarbüyükorandasınamayanılmayönteminebağlıdır.Büyükbaşarıları

22

olanbirçokinsan,isteklerineulaşmadanöncesayısızkerelerkendileriniyenilemişlerdir.Sınamayanılma'birşeyindışındaiyibiryöntemdir:odazamandır.Zamanhiçbirimizinyeterincesahipolamadığıveçokdeğişikalanlardakullanılabilenbirkaynaktır.

Pekiyaöğrenmeolayınıhızlandırmakiçineylemegeçmeyisağlayanbiryolvarsa?Mükemmeleulaşanlarınçoktanöğrendikleriderslerinnasılöğrenebileceğinigösterebileceksem?Herhangibirinsanınmükemmelleşmekiçinyıllarınıverdiğikonuları,sizbirkaçdakikadaöğrenebilecekseniz?Bunuyapmanınyoludiğerlerininmükemmelliğiniyenidenortayakoyanbiryoldan,modellemedengeçiyor.Onlardiğerlerindenfarklıolarakneyaptılardamükemmelliğeulaştılar?

Merakmıediyorsunuz?Öyleyseonlarındünyasınıbirliktekeşfedelim!...

23

BÖLÜM:2

Farkı,farkyapar

"Yaşamınilginçyanlarındanbiriside;eniyinindışındabirşeykabuletmeyenlere,genellikleeniyiyivermesidir."

—W.SomerstMaugham

OANDAsaattealtmışbeşmilhızlagidiyordu.Yolunkenarındakibirşeyegözütakıldığında,yolugörebilmesiiçinsadecebirkaçsaniyesikalmıştı.Amabuzamanartıkçokyetersizdi;çünkü,öndegidenbüyükaraçanidendurmuştu.

Hayatınıkurtarmakiçinyaptığıhareketlersonucumotosikletpatinajyaparakkaymayabaşladı.Sonsuzadeksürecekmişgibigelenbukayışonu;şaşıracaksınızamayavaşyavaşbüyükaracınaltınasürükledi.Buaradamotosikletinbenzindeposupatladıvehertarafalevalevyanmayabaşladı.Hastanedegözleriniaçtığındakendisini;yanıkacılarıiçinde,zornefesalır,hemenhemenhiçhareketsiz,yatalakbirdurumdabulmuştu.Vücudunundörtteüçüüçüncüderece

yanıktı.Tümolanlararağmenkendisinibırakmamıştı.Yaşamakveişinetekrarkavuşabilmekiçinolağanüstübirçabaharcıyordu.Kaderincilvesikendisini

24

birbaşkafecikazadadahayakalamıştı.Biruçakkazasındabeldenaşağısıbirdahaiyileşmeyecekşekildefelçolmuştu.

Herinsanınyaşamında,bütünolanaklarıylaölümkalımmücadelesivermekzorundakaldığıolaylarvardır.Oandayaşam,adaletsizgörünür.inançlarımız,değerlerimiz,sabrımız,sevincimiz,dayanmagücümüzaşırıderecedezorlanır.

Bazılarıbutestleridahaiyiinsanolabilmekiçinbirfırsatgibigörür.Bazılarıdabuolaylarınhayatlarınımahvetmesineizinverirler.insanlarınzorluklaracevapvermeşekillerindekifarklılığıneyinyarattığınıhiçmerakettinizmi?Benmerakettim.Yaşamımınçokbüyükbirbölümündedeinsanlarıbuşekildedavranmayaitennedenlerilgimiçekmiştir.Belirliinsanlarıyaşıtlarındanayıranözelliklerinnelerolduğunuanlamayakarşıbüyükbirtutkumvar.Niçinbirçokkimsetümtersliklererağmenneşelibiryaşamsürerken,diğerleriuyumsuz,sinirlivesüreklibirçöküntüiçindeyaşamlarınısürdürüyorlar?

Gelinsizinlebirbaşkainsanınyaşamhikayesinipaylaşalımveikiinsanarasındaki,farklaradikkatedelim.İkincikişininyaşamı,birincisinegöreçokdaharenkligörünüyor.O;sonderecezenginveçoksayıdahayranıolan,eğlencedünyasınınöndegelensanatçılarındanbirisidir.Yirmiyaşındayken,İkinciŞikagoMeşhurlarKentKomediTopluluğu'nunengençsanatçısıydı.Çokkısasüredeünlübirgösteriyıldızıhalinegelmişti.HemenardındanNewYork'taenbaşarılıtiyatrosanatçısıolmuştu.Yetmişlerdetelevizyonunöndegelensanatçılarındanbiriydi.Dahasonraülkenineniyifilmyıldızıoldu.Müziğebaşladıveyukarıdakibaşarılarıoradadatattı.Kendisinehayrançoksayıdaarkadaşı,iyibirevliliği,NewYorkveVineyard'damuhteşemevlerivardı.Birinsanınisteyebileceğiherşeyesahipmişgibigörünüyordu.

Buörneklerdenhangisigibiolmakistersiniz?Birincisininyaşamınıtercihetmedüşüncesibile,insanıntüyleriniürpertir.

İzninizle,buikiinsanınyaşamhikayelerinibirazdahayakındaninceleyelim.

Bunlardanbirincisibenimbildiğimencan

25

lı,engüçlüveenbaşarılıinsandır.OnunadıW.Mitchell'dirvehalensağlıklıveneşelibirşekildeColorado'dayaşamaktadır.Motosikletkazasındanbuyanabaşarılarıvemutluluğubüyükçoğunluktarafındaniyibilinmektedir.

Amerika'nınenetkilikişileriyleinanılmayacakdüzeydeiyiilişkilerkurdu.

Milyarderbirişadamıoldu.Yüzündegaripizlerolmasınarağmen,Kongreyeadaylığınıkoydu.Seçimkampanyasında"BeniKongreyegönderin,diğergüzelyüzlülerdenbiriolmayacağım",sloganınıkullandı.Bugünlerdeçoközelbirkadınla,çokgüzelbirilişkisivarveColoradovaliyardımcılığıiçinseçimmücadelesiveriyor.

Diğerinsan,çoktanınmışbirkişi.İsminiduymanızbilesizeçokbüyükkeyifverebilir.O,bizimdönemimizinenbüyükkomedyeniveeğlencedünyasınınefsanelerindenbirisiydi.O'nunadıJohnBelushi'dir.Milyonlarcainsanınhayatınızenginleştirmeyeteneğinesahip;fakatkendihayatınıanlamlıkılmadaçokbeceriksizdi.Kokainveeroinzehirlenmesindenöldüğündekendisinitanıyanbirçokkişişaşırıpkalmıştı.HerşeyesahipolanBelushi,yaşındançokbüyükgösteren,uyuşturucubağımlısı,sürekligeçmişiyleövünenbirisiolmuştu.

Dışarıdanbakıncasüreklizirvedegörünenbuinsan;aslındayıllarcaboşakürekçekmişti.

Benzerörneklerleherzamankarşılaşırız.SizhiçPeteStrudwickisminiduydunuzmu?DoğuştankolsuzvebacaksızolanPete,bugün42kilometrekoşanbirmaratonatletidir.HelenKeller'inmuhteşemhikayesiniyadaAlkollüArabaKullanımınaKarşıAnnelerDerneği'ninkurucusuCandyLigntner'ıdüşünün.

AlkollübirsürücününnedenolduğubirkazadakızıölenCandy,aynıüzüntüyübaşkalarınınçekmemesiiçindernekkurdu.Böyleceyüzlercebelkidebinlercekişininhayatınıkurtardı.MarilynMonroe,ErnestHemingwaygibiçokbaşarılıolupdakendihayatlarınakendilerisonverendiğeraşırıörnekleridüşünün.

Sahipolanlarlaolmayanlararasındakifarknedir?Yapabilenlerleyapamayanlararasındakifarknedir?Nederbazılarıak-26

Iahayalegelmeyecekgüçlükleriyenerekbaşarılıbiryaşamsürdürürken,hertürlüayrıcalığasahipolanbazılarıyaşamlarınıçekilmezhalegetiriyorlar?Niçin

bazılarıdeneyimlerikendilehlerinekullanırken,diğerlerihiçbirdeneyimdebaşarıyagidenyolubulamıyorlar.JohnBelushiileW.Mitchellarasındakifarknedir?Yaşamkalitesindekifarkıyaratanfarknedir?

Tümyaşamımboyuncabusorununcevabınımeraketmişimdir.Yaşamıında;iş,ilişki,fizikyönündenzenginolandeğişikinsanlargördüm.Onlarınyaşamınıbenimkindenvearkadaşlarımınkindenfarklıkılannedenleriöğrenmekzorundaydım.Bütünfark,özündekendimizleolaniletişimimizveeylem-lerimizdenkaynaklanmaktadır.Elimizdengelenhertürlüçabayıgöstermemizerağmen,işlerhâlâtersgidiyorsaneyaparız?Başarılıolaninsanlarınsorunları,başarısızolanlarınkindendahaazdeğildir!Sorunsuzinsanlarsadecevesadecemezarlıklardabulunanlardır.Başagelenler,başarıylabaşarısızlığındeğişikgörünümlerideğildir.Farkıyapan,bizimonlarıalgılamaşeklimizveonlarakarşıgösterdiğimiztepkilerdir.

W.Mitchellvücudunundörtteüçününüçüncüdereceyanıkolduğunuöğrendiğinde,tekbirçıkışyoluvardı;odadeneyiminnasılyorumlanacağıydı.

Budeneyimölmekiçin,üzülmekiçinyadadilediğinizherhangibirseçenekdoğrultusundayorumlanabilir.O,budeneyimi,başınamaksatlıolarakgelenbirolayşeklindeyorumladıvebuyorumauyumludüşüncelerüretti.BuyorumlamaşeklideO'nadünyasınıdeğiştirmeamacındaçokbüyüküstünlüklersağladı.

Kendikendisiylebuşekildehaberleşmesininbirsonucuolarak;felçolduktansonrabile,elemibiryanabırakarakhayatınıyönlendirmedeüstünlükolarakkullanabileceğiinançvedeğerlerkümesioluşturdu.ElleriveayaklarıolmamasınarağmenPeteStrudwick,dünyanınenzormaratonusayılanPikePeak'ibaşarıylanasılkoştu?Basit;kendikendisiyleolanhaberleşmesinigeliştirdi.O,eskidenvücudununilettiğisinyalleri;ıstırap,sınırlamavetükeniş

olarakyorumluyordu.Dahasonrasinyallerinanlamlarınıdeğiştirdive27

kendisinisüreklikoşturacakşekildesinirsistemiylehaberleşmesinisürdürmeyebaşladı.

"Nesnelerdeğişmez;bizdeğişiriz."—HenryDavidThoreauHerzamaninsanlarınkendineözgüsonuçlannasılürettiklerinimeraketmişimdir.Yıllaröncebaşarınındabirizbıraktığınıfarkettim.Gözkamaştırıcısonuçlaneldeedenlerinbelirlieylemleriyaparakbusonuçlaraulaştıklarınıgördüm.W.MitchellyadaPeteStrudwick'insonuçlarıeldeederkenkendileriylenasılhaberleştiklerini

bilmeninyeterliolmadığınıanladım.Onlarınnasılbaşardıklarınıkesinolarakaçığaçıkarmakzorundaydım.Diğerlerinineylemleriniaynentekrarlarsam;onlarıneldeettiğisonuçlarınaynısınıeldeedebileceğimeinandım.Yani,ekersembiçebileceğimeinandım.Birbaşkadeyişleçokkötükoşullardabilebirisisevecenolabiliyorsa;nesnelerenasılbaktığını,vücudununasılkullandığınıgözleyerekstratejisinibelirleyebilirvebendesevecenolabilirim.İkiinsanyirmibeşyıldırbaşarılıbirevliliksürdürüyorlarvehâlâaralarındabüyükbiraşkbağıvarsa;onlarıneylemlerini,busonucuyarataninançlarınıöğrenebilirveaynısınıtekrarlayarakbenzersonucukendiilişkilerimdedegerçekleştirebilirim.Benaşırıkiloluolmasonucunuüretmiştim.

Zayıfolaninsanlarımodellemeyeihtiyacımolduğunufarkettim.Onlarınneyediklerini,nasıldüşündüklerini,inançlarınınnelerolduğunuöğrenerekaynısonucuüretebilirdim.İşte14kiloolanfazlalığımıbuşekildeattım.Aynıyöntemifinansalalandaveilişkilerimdedeuyguladım.Bunedenle,benimmükemmelliğimioluşturacakmodelleriizlemeyebaşladım.Mükemmelliğimeulaşmada,bulabildiğimheryoluyürüdüm.

28

AraştırmalarımsırasındaSinirDiliProgramlaması(yadakısacaSDP)diyebilinenbirbilimlekarşılaştım(NeuroLinguisticProgramming-NLP).Dikkatederseniz,bubiliminbeyinvedilleilgiliolduğunuanlarsınız.Programlamaisebirplanyadayordamınoluşturulmasıdır.SDP,sözelyadasözelolmayandilinsinirsistemimizinasıletkilediğiniaraştırır.Herhangibirşeyiyapabilmeyeteneğimiz,doğrudandoğruyasinirsistemimiziyönlendirmeyeteneğimizebağlıdır.Gözkamaştırıcısonuçlarıüretenler,bunusinirsistemleriylebelirliiletişimlerkurarakgerçekleştirmektedirler.

SDPenbeceriklidurumugerçekleştirmek,dolayısıylaençoksayıdadavranışsalseçeneğiyaratabilmekiçin,kişilerinkendileriylenasıliletişimdebulunmalarıgerektiğiüzerindedurur.SDPismi,ilgilendiğibilimdalınıçokiyiaçıklar.BelkidebuismidahaöncedenduymamışolmanızınnedeniSDPismininbuözelliğiolabilir.Geçmiştebubilim,terapicilereveçokazsayıdakiişadamınaöğretiliyordu.Bubilimleilkkarşılaştığıında;onundahaöncedenediklerimdençokdeğişikolduğunufarkettim.ÜçyıldırkorkusaltepkileriniyenmekiçinpsikoterapigörenbirkadınıtedaviedenSDPuygulayıcısınıizledim.Kırkbeş

dakikasonrakadındakorkusaltepkideneserkalmamıştı.Eldeedilensonuç

karşısındaşaşırıpkalmıştım.Buişibütünüyleöğrenmeliydim.Sırasıgelmişkenbirçokkereaynısonucunbeşyadaondakikadaeldeedilebildiğinibelirteyim.

SDP,beynimiziyönetmekiçinsistematikbiryapısunmaktadır.O,sadecekendidurumvedavranışlarımızıdeğiştirmeyiöğretmez.Başkalarınındurumvedavranışlarınındanasıldeğiştirilebileceğiniöğretir.Kısacabeynimizinnasılkullanılacağınıveistediğimizsonuçlaraulaşanenuygunyollarıgösterenbirbilimdir.

SDP,aradıklarımıtamolaraksağlayanbirbilimdi.Benimenuygunüretimdiyeadlandırdığımuyumlusonuçlarınnasılüretildiğiyleilgilisırlarıaçığaçıkaranbiranahtardır.Birisisabahleyinkolay,çabukveenerjidoluolarakkalkıyorsa;buonunürettiğibirsonuçtur.Bundansonrakisoru,"Onunasılüretiyorlar?"

29

sorusudur.Eylemlertümsonuçlarınkaynağıolduğunagöre;uykudankolayvehızlıbirşekildekaldıransinirfizyolojisini,hangizihinselvefizikseleylemleroluşturur?SDP'ninvarsayımlarındanbirisi,hepimizinaynısinirselyapıyıpaylaşmamızdır.Bunedenledünyadaherhangibirkimseninbaşardığıherhangibirişi;sinirsisteminiziaynışekildeçalıştıraraksizdebaşarabilirsiniz.Kişilerinbelirlibirsonucuüretmekiçintamvekesinolarakneleryaptığınınaçığaçıkartılmasınamodellemedenir.

Dünyadabaşkalarıiçinmümkünolanherşey,siziniçindemümkündür.Sorunsizindiğerkişilerleaynısonucuüretipüretememenizdeğildir;sorunstratejisorunudur.Kişilerbusonuçlarınasılüretmektedirler?Birisikelimelerimükemmeltelaffuzediyorsa;onumodellemeninbiryoluvardırvedörtyadabeşdakikaiçindesizdeonungibiolabilirsiniz.(Yedincibölümdebustratejiüzerindedurulacaktır.)Tanıdığınızbirisininçocuklarıylailetişimimükemmelse,aynıişisizdeyapabilirsiniz.Birilerinesabahleyinkalkmakkolaygeliyorsa;sizdekolaycakalkabilirsiniz.Kısaca,diğerinsanlarınsinirsistemlerininasılyönettiklerinimodelleyin.Bazıgörevlerindiğerlerindendahakarmaşıkolduğuaçıktırvebunedenleonlarımodellemekvesonraaynentekrarlamakbirazfazlazamanalabilir.Bununlabirliktekendinizideğiştirmeyevedüzenlemeyeçalışırken,sizidestekleyecekyeterliistekveinancasahipseniz;enindesonundabirkimseninyapabildiğiherşeyimodelleyebilirsiniz.Birçokörnektegörüldüğügibiinsan,sonuçüretebilmekiçinzihninivevücudunukullanmanınözelbiryolunudenemeyanılmaylabulabilmekiçinyıllarınıharcayabilir.Fakatsizdurumahemen

müdahaleederek;mükemmelleşmesiiçinyıllarharcananeylemlerimodellemearacılığıylabirkaçsaniyede,haftada,aydayadaenazındandavranışınıaynentekrarlamakistediğinizinsandançokdahakısasüredeüretebilirsiniz.

SDP'ninasıluzmanlarıJohnGrinderveRichardBandler'dir.Grinderdünyanınöndegelendilbilimcilerindenbirisidir.Bandlerisematematikçi,Gestaltterapicisivebilgisayaruzma-30

nıdır.Buikiadamtümhünerlerini,yaptıklarıişlerdemükemmelolaninsanlarımodellemekiçinkullanmayakararverdiler.Bütüninsanlarınençokarzuettiklerişeyolandeğişmede,enverimlisonuçlarıüretenleriaraştırdılar.Başarılıişadamlarının,terapicilerinyıllarcadeneyerek,yanılaraköğrendiklerikalıpvederslerinenönemlikısımlarınıayırtedebilmekiçin,araştırmayaptılar.

JohnGrinderveRichardBandler,gelmişgeçmişenbüyükhipnoterapiciolanDr.MiltonErickson'un,aileterapisindeolağanüstübaşarılarıolanVirginiaSatir'inveantropologGregoryBateson'unmodellemelerinikodlayarakgeliştirdikleribirçokdavranışsalmüdahalepaternleriyletanınmışlardır.Örneğindiğerterapicilerinbaşaramadığıuyumluilişkileri,VirginiaSatir'innasıleldeettiğiniçözümlediler.Onun,sonuçlarıeldeetmekiçinhangieylemlerpaterniniuyguladığınıbuldular.Bupaternleriöğrencilerineöğrettiler.Öğrenciler,terapicilerinyıllarcaedindiklerideneyimleresahipolmadan,öğretilenleriuygulayarakonlarlaaynıkalitedekisonuçlarıeldeetmeyebaşladılar.Aynıtohumuektiler,aynıürünüaldılar.JohnGrinderveRichardBandler,buüçustadanmodelledikleritemelpaternlerleçalışarak,kendipaternlerinioluşturmayaveöğretmeyebaşladılar.BupaternlergenelolarakSinirDiliProgramlaması,yanikısacaSDPolarakadlandırılmaktadır.

Buikidâhideğişiklikyaratmakiçingüçlüveetkilipaternlerdendahaönemlişeylerbuldular.Çokkısabirsüredeinsanmükemmelliğininherhangibirşekliniaynengerçekleştirebilmeninsistematikbiryolunusağlamaları,bunlardanbirivebelkideenönemlisidir.

Bununlabirlikteduygusalvedavranışsaldeğişikliklerinnasılyaratılacağınailişkinuygunaraçlarıbirçokkimseöğrenmesinerağmen;onlarıbenzeşimliveetkinbiçimdekullanacakkişiselgüceçokazkişisahipolabiliyor.Bilgiyesahipolmanınyeterliolmadığınıtekrarlamaktafaydavar;çünküsonuçlarıüreteneylemdir.

31

SDPileilgilibirhaylikitapokumamakarşın,modellemesüreciyleilgilihemenhiçbiryazıyarastlayamamakbenişaşırttı.Banagöremükemmelliğegidenanayol,modellemedir.Dünyadabenimistediğimsonucuüretenbirisinigörürsem;yapmamgerekenşey,onundahaönceyaptıklarınımodellemeninbiryolunubulmaktır.Zamanvegayretolarakücretiniödemeyeistekliysem,aynısonuçlarıbendeüretebilirim.Yaniaynısınıeldeetmekistediğinizsonuçlarıüretebilmekiçinonlarınbeyinlerinivevücutlarınıkesinolaraknasılkullandıklarınıöğrenerekeylemegeçin.Dahaiyibirarkadaş,dahazenginbirinsan,dahaiyibiranneyadababa,dahaiyibiratlet,dahaiyibirişadamıolmakistiyorsanız;mükemmeligerçekleştirenmodelleribulmanızyeterlidir.

Dünyaya

yön

verenler,

genellikle

kendilerinden

çok

diğerlerinin

deneyimlerindenyararlanaraköğrenmedeustalaşmışkişilerdir.Onlarhiçbirzamanyeterikadarsahipolamadığımızbirgüçlüaracınnasılverimlibirşekildekullanılacağınıbilirler.Bugüçlüaraç,zamandır.GerçektendeNewYorkTimes'ınençoksatankitaplarlistesinebakarsanız;bazışeylerindahaetkinbirşekildenasılgerçekleştirileceğineilişkinmodelleriiçerenkitapların,genelliklelisteninenbaşlarındaolduğunugörürsünüz.PeterDrucker'mensonkitabıolan

"YenilikveGirişimcilik"debutürbirkitaptır.Druckerkitabındaetkinbirgirişimciveyenilikçiolabilmekiçinatılmasıgerekenkesinadımlarıözetlemektedir.O,yenilikçiliğinaçıkbirşekildeözelveayrıntılıbirsüreçsonucuortayaçıktığınıaçıklamaktadır.Girişimciolmanınsihirlivegizlibiryanıyoktur.

Kalıtımsalbiryetenekdedeğildir.O,öğrenilebilecekbirdisiplindir.(Sessize

tanıdıkmıgeliyor?).Drucker,modellemedekiustalığınedeniyle,işdünyasındakimodernuygulamalarınkurucusuolarakgörülmektedir.KennethBlanchardveSpencerJohnson'ın"BirDakikalıkYönetici"isimlikitapları;insaniletişimiveinsanilişkilerininbasit,fakatetkilibirmodeliniveriyor.Bumodel,ülkedekienetkinyöneticilerdenbazılarımodellenerekoluşturulmuştur.ThomasJ.PetersveRobertH.WatermanJr.'ın"MükemmeliArayış"isimli

32

kitaplarıda,Amerika'dakienbaşarılışirketlerinmodellerinivermektedir.

RichardBach,"SonsuzluğaUzananKöprü"isimlikitabındailişkileredeğişikbiraçıdanbakmanınyenibirmodelinisunmaktadır.Listebuşekildesürüpgitmektedir.Bukitapdabeyninizi,vücudunuzuvediğerleriyleolaniletişiminizi,olayakatılanherkesiçinsondereceyararlısonuçlarüretecekşekilde,nasılyönetebileceğinizigösterenbirmodellerserisisunmaktadır.Bununlabirliktebenimistediğimşey,sadecebaşarınınpaternleriniöğrenmeklekalmayıp;aynızamandakendimodellerinizigeliştirerekbununötesinegeçmenizdir.

Birköpeğedavranışlarınıgeliştirecekpaternleriöğretebiliyorsanız;aynışeyiinsanlaradaöğretebilirsiniz.Fakatbenimsizeöğretmekistediğimşey;mükemmelliğibulduğunuzyerdekopyalayabilmenizisağlayacakbirsüreç,birçerçevevebirdisiplinioluşturabilmenizde.SizeSDP'ninenetkilipaternlerindenbazılarınıöğretmekistiyorum.Sizinbirmodelleyiciolmanızıistiyorum.

Mükemmelliğikavrayanveonukendisinemaledenbirkişiolmanızıİstiyorum.

BirilerisiziniçinsürekliolarakEnUygunPerformansTeknolojileriniaraştırmaktadır.Ancak,sizbunlarabağlanıpkalmayın,bütünüylebuteknolojilerekendiniziadamayın;bununyerineistediğinizsonuçlarıüretmedeyeniveetkiliyollarbulmaarayışıiçindeolun.

Mükemmelliğimodelleyebilmekiçinbirdedektif,biraraştırmacı,mükemmelliğiüretentümipuçlarınıbuluncayakadarsorusormayısürdürenbirkişiolmalısınız.

AmerikanKaraKuvvetleri'ndekieniyinişancılaratabancaatışındamükemmelliğinkesinpaternlerinibularakdahaiyiatışınnasılyapılacağınıöğrettim.Kareteustalarınınhünerlerini,onlarınneyaptıklarınıvenasıldüşündüklerinigözleyereköğrendim.Hemprofesyonel,hemdeolimpiyatlarakatılanamatöratletlerinperformanslarınıgeliştirdim.Bunu,onlarıneniyide-

recelerinieldeettiklerindeneyaptıklarınıkesinolarakmodelemeninbiryolunubularakvesahipolduklarıbuperformansınasılhareketegeçireceklerinigöstererekgerçekleştirdim.

SınırsızGüç-3

33

Başkalarınınbaşarılarındanyapıoluşturmak,öğrenmenintemelesaslarındanbirisidir.Teknolojidünyasında,mühendisliktekibirgelişmeyadabilgisayartasarımındakibiryenilik,doğalolaraköncekibuluşvegirişimlerinbirdevamıdır.

İşdünyasındadageçmiştendersalmayan,deneyimlerinoluşturduğubirikimleringereğiniyerinegetiremeyenşirketlerbatmayamahkûmdur.

İnsandavranışlarınındünyası,modasıgeçmişkuramvebilgilerleişlevinisürdürenenderalanlardanbirisidir.Çoğumuzhâlânasıldavrandığımızıvebeynimizinnasılçalıştığınıanlamakiçin19.yüzyılınmodellerinikullanmaktayız.

Birşeylere"çöküntü"adınıveriyoruz;bekliyoruz,bekliyoruz.Sonuçtakendimiziçöküntüiçindebuluyoruz.Gerçekolan,buterimlerinkendikendilerinigerçekleştirenkehanetlerolmasıdır.Bukitap,istediğinizyaşamkalitesiniyaratmadakullanabileceğinizmevcutteknolojiyiöğretir.

BandlerveGrinderinsanmükemmelliğininherhangibirşeklinitekrarüretebilmekiçinüçtemelöğenintekrarkopyalanmasıgerektiğinikeşfettiler.

Bunlargerçektenbizimürettiğimizsonuçlarınkalitesiyledoğrudanilişkiliolanzihinşekillerivefizikseleylemlerdir.Bunlarışahanebirziyafetsalonunaaçılanbirkapıgibidüşünün.

Birincikapıinsanıninançsisteminitemsileder.Kişinininançları,nelerinmümkünolupnelerinmümkünolmadığınıdüşünmesi;büyükoranda,kendisininneleriyapabileceğiniyadayapamayacağınıgösterir."Birşeyiyapabileceğinizeinanıryadainanmazsınız,fakatherikidurumdadasizhaklısınız"diyeeskibirdeyişvardır.Bubirbakımadoğrudur.Çünküsizbirşeyiyapamayacağınızainandığınızzamansinirsisteminizesonucuüretmeyeteneğiniziyokedenyadasınırlayanmesajlargönderiyorsunuz.Diğeryöndensinirsisteminizebirşeyiyapabileceğinizisöyleyenbenzeşimlimesajlargönderirseniz,onlarsonucuüretmekiçinbeyniniziuyarırveonumümkünkılacakkapılarıaçar.Bunedenlebir

kimsenininançsisteminimodelle-34

yebilirseniz;onunyaptığıgibidavranmayadoğruilkadımıatmışolursunuz.Budabenzertiptebirsonuçüreteceksinizdemektir.İnançsistemidördüncübölümdedahaayrıntılıolarakincelenmiştir.

Açılmasıgerekenikincikapıkişininzihinseldizinidir.Zihinseldizinkişinindüşünceleriniorganizeetmeşeklidir.Dizinşifreyebenzer.Birtelefonnumarasındasekizrakamvardır;fakatistediğinizkişiyeulaşabilmekiçinonlarıdoğrusıradaçevirmenizgerekir.Aynışey,beyinvesinirsisteminizinsonuçlarıeldeetmedesizeençokfaydayısağlayacakolanbölgelerineulaşmakiçindegeçerlidir.İletişimiçindeaynışeygeçerlidir.Çoğukezfarklıkişiler,farklışifrelervezihinseldizinlerkullandıklarıiçin,birbirleriyleiyiiletişimkuramazlar.Şifreleriçözünveinsanlarıneniyiyönlerinimodellemeyeaçılanikincikapıdangeçin.

Dizinkonusuyedincibölümdedahaayrıntılıolarakincelenecektir.

Üçüncükapıfizyolojidir.Zihinlevücutbirbütünlükiçindedir.Nefesalışınız,duruşunuz,pozisyonunuz,yüzifadeleriniz,hareketlerinizinkalitesivedoğasısizinfizyolojinizinasılkullandığınızıgösterir.Bunlariçindebulunduğunuzdurumubelirler.İçindebulunduğunuzdurumdaüretebileceğinizdavranışlarınkalitesinivegenişliğinibelirleyecektir.Fizyolojikonusudokuzuncubölümdeincelenecektir.

Gerçektebizherzamanmodellemeyapıyoruz.Çocukkonuşmayınasılöğrenir?

Gençatletdeneyimlidennasılöğrenir?İsteklibirişadamışirketiniyapılandırmayanasılkararverir?İştesizeişdünyasındanbasitbirmodellemeörneği.Budünyadaçokparakazananinsanlarınizlediğiyollardanbiriside,gecikmeadınıverdiğimyoldur.Bizbiryerdegeçerliolanişingenelliklebirbaşkayerdedekişiyibaşarıyagetirebileceğikoşullarasahip,uyumlubirkültürdeyaşıyoruz.BirileriDetroit'teçikolatasatışındabaşarılıoluyorsa;Dallas'tadaçikolatasatışlarıbaşarılıolabilir.BirmesajiletmekiçinChicago'daçılgıngiysiler35

satabiliyorsanız;aynısatışıNewYorkyadaLosAngeles'dadayapabilirsiniz.

İşlerindebaşarılıolaninsanlar,birşehirdeiyiişleyenbirişbulurlarvegecikmesüresidolmadanbuişibirbaşkayerdekendileriyaparlar.Bütünyapacağınıziş,başarısıkanıtlanmışbirsistembulupgecikmesüresidolmadankopyalamaktır.

Elbettesistemgeliştirebilirsenizdahaiyiolacaktır.Bunuyapanlar,enindesonundabaşarıyaulaşacaklardır.

DünyanınenbüyükmodelleyicileriJaponlardır.Japonekonomisiningözkamaştırıcımucizesininarkasındayatannedir?Parlakbuluşlarmıdır?Bazenbelki.Bununlabirliktesonyirmiyıldakiendüstriyelgelişmeleriniizlerseniz,çokazyenitemelürününyadateknolojikgelişmeninJaponlartarafındanbaşla-tıldığınıgörürsünüz.Onlar,otomobildenyarıiletkenlerekadaryayılangeniş

alandanfikirveürünlerialarakişebaşlarlar.Sonraçoktitizbirmodellemeyle,bufikirveürünlerineniyiöğelerinikorur,diğerlerinigeliştirirler.

DünyanınenzenginkişilerindenbirisiolanAdnanMuhammetKaşıkçı'yıdüşünün.Buzenginliğinasıleldeetti?Gayetbasit.O,Rockefeller'ler,Morgan'largibifinansaldurumlarıçokiyiolaninsanlarımodelledi.Onlarhakkındabulabildiğiherşeyiokudu,inançlarınıinceledivestratejilerinimodelledi.NiçinW.Mitchellsağkalmaklayetinmeyip,birinsanınbaşınagelebilecekenumutkırıcıdeneyimdensonrabaşarılıolmuştur?Ohastanedeikenarkadaşlarıkendisineçokbüyükengelleriaşmabaşarısınıgöstereninsanlarıanlatanyazılarıokudular.O,mümkünolanınmodelinikurdu.PozitifmodellerMitchell'inbaşınagelennegatifdeneyimlerdendahagüçlüdür.Başarılıolanlarlabaşarısızolanlararasındakifark,yaşamdeneyimleriyle,sahipolduklarıkaynaklarabakışaçılarındangelmektedir.

Aynımodellemesüreciylehemkendim,hemdebaşkalaniçinhemensonuçlaraulaşmayabaşladım.Kısasüredeçokiyisonuçlarverendiğereylemvedüşüncepaternleriniaraştırmayadevamettim.BirleştirilmişbupaternleredeEnUygunPer-36

formansTeknolojileriadınıverdim.Bukitabıngövdesinibustratejileroluşturuyor.Fakatbenbazışeylerinbirazdahaaçıkolmasınıistiyorum.Benimamacım,sizinsadecetanımladığımpaternlerleyetinmemenizdir.Kendipaternlerinizivestratejilerinizigeliştirmelisiniz.JohnGrinderbanabirşeyeaslaçokfazlainanmamayıöğretti.Birşeyeçokinanırsanız,onunişeyaramayacağıbiryermutlakaolacaktır.SDPgüçlübiraraçtır,fakatsadecebiraraçtır.Kendiyaklaşımlarınızı,görüşünüzü,stratejinizigeliştirmekiçinonukullanabilirsiniz.Birstratejininherzamanişeyarayabileceğinisöylemekmümkündeğildir.

Modellemeyenibirşeydeğildir.Bütünbüyükkaşifler,yenibirşeylerbulabilmekiçindiğerlerininkeşiflerinimodellemişlerdir.Herçocukçevresindekidünyayı

modeller.

Buradakisorun,çoğumuzunfelaketderecesindekötüvebelirlibirhedefeyönelikolmayanmodellerkurmamızdır.Rasgeleondanbirparçaşundanbirparçaokuyoruzveçokönemliolanbirözelliğikaçırıyoruz.Buradaiyibirşeyi,öbürtaraftakötübirşeyimodelliyoruz.Bizbeğendiğimizbirilerinimodelliyoruz,fakatgerçekteonunneyi,nasılyaptığınıtamolarakbilmiyoruz.

"Hazırlıklıolarakfırsatlakarşılaşmak,şansdediğimizsıçramatahtasıdır."

—AnthonyRobbins

Dahakesinvebilinçlibirmodellemeyianlatanbirkitaplakarşılaştığınızıdüşünün.Bu,sizeyaşantınızdasürekliolarakyaptığınızbirkonudabilinçliolmaşansıverecektir.

Çevrenizçokönemlikaynakvestratejilerledoludur.Ben,sizinharikasonuçlarıyarataneylemtiplerivepaternlerininsüreklibilincindeolanbirmodelleyicigibidüşünmeyebaşlamanızıistiyorum.Birileriharikaşeyleryapabiliyorsa,hemenaklımı

37

za,"Obusonucunasılyarattı?"sorusugelmelidir.Ben,sizdensihirliymişgibigelenherşeyiçin,mükemmelliğisürekliaramanızıveistediğinizandaaynısonuçlarıüretebilmeniziçin,onlarınnasılüretildiğiniöğrenmenizibekliyorum.

Bundansonrayaşamındeğişenkoşullarında,yanıtlarımızınelerinbelirlediğiniaçıklamayaçalışacağım.Çalışmamızısürdürelim.

38

BÖLÜM:3

DurumunGücü

"İyiliği,hastalığı,sefaleti,mutluluğu,zenginliği,fakirliğiyapan;zihindir."

--EdmundSpencer

HİÇhatayapmayacağınızainandığınızvekendinizifevkaladeiyihissettiğinizzamanlarolmadımı?Ozamanherşeyyolundadeğilmiydi?Bu,hertopuçizgininhemeniçinedüşürdüğünüzbirtenismaçıyadatümsorularaçokiyicevaplarverdiğinizbiriştoplantısıolabilir.Dahaönceyapabileceğinizihayalbileetmediğinizharikuladegüzelbirşeyleryaptığınızanlaryadatamtersineherşeyinkötügittiğianlarınızolmuştur.Bazıgünlerhiçbirşeyyolundagitmez.

Kolaycayapabildiğinizişlerikarıştırır,heradımınızıyanlışatarsınız.

Sizaynıkişiolduğunuzagöre,aradakifarkıyaratannedir?Kullanabileceğinizkaynaklardeğişmediğinegöre;niçinbazenherşeyiyanlışyapıyorsunuzvebirbaşkazamanherşeyifevkaledeiyiyapıyorsunuz?Niçineniyisporcularbilebazençokkötüsonuçlaralıyorlar?

Fark,içindebulunduğunuzsinirselfizyolojikdurumdur.

39

Gücünüzüeniyişekildekullanabileceğiniz;güven,sevgi,zindelik,neşeliolma,coşkunlukveinançgibidurumlarvardır.Şaşırma,korku,endişe,çöküntü,üzüntü,hüsrangibibizigüçsüzkılandurumlardavardır.Hepimizbuiyivekötüdurumlarıyaşamışızdır.Birlokantayagittiğinizdegarsonunburnundanso-luyarak"Neistiyorsunuz?"dediğiolmuştur.Ogarsonunherzamanöylemikonuştuğunusanıyorsunuz?Evet,güçyaşamkoşullarınedeniylebudamümkündür.Fakatdahabüyükbirolasılıkla,ogünçoksayıdamasaylailgilenerekyorulmuşyadabirkaçmüşterininçokkötüdavranışıylayıkılmış

olabilir.Okötübirinsandeğildir,sadecekorkunçbirbeceriksizdurumiçindedir.

Onundurumunudeğiştirirseniz,davranışlarınıdadeğiştirebilirsiniz.

Değişikliğianlamadavemükemmelliğeulaşmadadurumunanlaşılmasıtemeldir.Davranışlarımız,içindebulunduğumuzdurumunsonucudur.Sahipolduğumuzkaynaklarlaeniyisiniyapmayaçalışırız;fakatbazenkendimizibeceriksizdurumuniçindebuluruz.Yaşamıındadahasonraduyduğuındareddettiğimyadautandığımişlervesözlerolmuştur.Aynışeylersizindebaşınızagelmişolabilir.Birilerininsizekötüdavrandığıanlarıhatırlayın.Bunedenle,kızgınlıkyerinesevecenbirduyguyaratın.Herşeyinötesinde,sırçaköşkteyaşayanlartaşatmamalıdır.Garsonyadadiğerleri,sadecedavranışlarıdeğildir.Buradakianahtargörevi,durumlarımızvedolayısıyladavranışlarımızyüklenecektir.

Kendinizidinamik,becerikli,enerjidoluvebaşaracağınızdaneminhissederseniz,neleryapabilirsiniz?Güzel,ohaldeyapabilirsiniz.

Bukitabıbitirdiğinizde,kendinizienbeceriklivegüçlüdurumasokmayıveistediğinizdegüçsüzdurumdankurtulmayıöğreneceksiniz.Güçlüolmanıntemelindeeylemegeçmeninyattığınıunutmayın.Benimamacım;arzulu,benzeşimli,

kendinizi

vermenizi

sağlayacak

bu

durumların

nasıl

kullanılabileceğinisizlerlepaylaşmaktır.Bubölümdedurumlarınneolduğunuve40

naısılçalıştığınıgöreceğiz.Bizehizmetetmeleriiçinonlarınasılkontroledeceğimiziöğreneceğiz.

Durum,içimizdeoluşanmilyonlarcasinirselmantıksürecinintoplamıyadadiğerbiranlatımla,herhangibirandakideneyimlerimizintoplamıolaraktanımlanabilir.Birçokdurumbilinçliolarakherhangibirmüdahalemizolmadangerçekleşir.Birşeylergörürüzveonatepkiolarakbirdurumuniçinegireriz.Budurumbecerikli,yararlıolabileceğigibibeceriksizvesınırlayıcıdaolabilir;fakatbirçoğumuzonukontroletmekiçinherhangibirşeyyapmayız.Amaçlarınaulaşanlarlaulaşamayanlararasındakifark,kendilerinidestekleyicidurumasokabilmeklesokamamaktankaynaklanmaktadır.

Hemenherkonudainsanlargerçekleşmesikolaybirdurumisterler.Hayattaistediğinizşeylerinbirlistesiniyapın.Sevgiistiyormusunuz?Güzel.Sevgi,çevredengelenbelirlibiruyarıcıyabağlıolarak;kendimizegönderdiğimizyadahissettiğimizbirduygu,birhis,birdurumdur.Güven?Saygı?Budurumlarınhepsinibizkendiiçimizdeyaratıyoruz.Belkisizparaistiyorsunuz.Güzelohalde

merhummeşhurlarınresimleriylesüslü,küçük,yeşilkağıtparçalarınasahipolmaklailgilenmeyin.Sevgi,güven,özgürlükgibisizeyardımcıolacağınıdüşündüğünüzherhangibirdurumutemsiledecekparayıisteyebilirsiniz.Bunedenleanahtar;sevgidir,neşedir,kendiniziyönlendirebilmektendoğangüçtür,kendinizinasılyönlendirebileceğinizivedurumlarınızınasılyöneteceğinizibilmektir.

Hayattaistediğinizsonuçlarıalmanınvedurumunuzuyönlendirmeninilkanahtarı,beyninizietkinolarakçalıştırmayıöğrenmektir.Bununiçinbeyninnasılçalıştığınıbirazbilmekgerekir.Öncelikledurumuneyinyarattığıbilinmelidir.Yüzyıllardırinsanlardurumlarınıvedolayısıylayaşamlarınıdeğiştirenyollarabüyülenmişlerdir.Bunedenleoruç,ilaç,ayin,müzik,seks,yiyecek,hipnozveilahisöylemekgibigirişimlerdebulunulmaktadır.Bunlarınhepsininyararlarıvesınırlamalarıvardır.Bununlabirlikteşimdionlarkadargüçlüvebirçokdurumda

41

onlardandahahızlıvekesinolan,oldukçabasityollaröğreneceksiniz.

Bütündavranışlarımız,içindebulunduğumuzdurumunbirsonucuysa;beceriklidurumdaykenbeceriksizdurumagöreçokfarklıiletişimvedavranışlardabulunabiliriz.Pekiiçindebulunduğumuzdurumuneyaratmaktadır?Birdurumunikianaöğesivardır.Birincisiiçtemsilimiz,ikincisiysefizyolojimizveonukullanmaşeklimizdir.Mevcutkoşullarhakkındakendinizeneyinasılsöylediğinizkadar,istediğinizdavranışıvedurumuyaratmakiçinneyinasılgörüntülediğinizdeönemlidir.Örneğinevesözverdiğindengeçgeldiğindeeşinize,erkekyadakızarkadaşınızanasıldavranmaktasınız?Sevdiğinizinsanındönüşündekidavranışşekliniz,büyükölçüdeiçindebulunduğunuzdurumavegecikmeyleilgiliolarak,zihninizdetemsilettiğiniznedenebağlıolacaktır.

İlgilendiğinizkişininbirkazageçirdiğini,fecibirşekildeöldüğünüyadahastaneyekaldırıldığınısaatlerdirkendikendinizegörüntülüyorsanız;kapıdangirerkensağgörmeninsevinciyleyadaneolduğunusorarakonasarılabilirsiniz.

Budavranışlarilgilidurumdankaynaklanır.Bununlabirliktesevdiğinizinsanıgizliilişkileriçindegörüntülersenizyadakendikendinizebukişininsizeilgigöstermediğinivehislerinizeönemvermediğinitekrarlarsanız;onukapıdaniçerigirerken,içindebulunduğunuzdurumungereğiolarakçokfarklıbirşekildekarşılarsınız.Davranışınızınşekli,bütünüyleiçindebulunduğunuzhisdurumuna

bağlıdır.

Bazıkişilertedirginvekızgınbirdurumiçindeyken;aynıolaylaradiğerlerininilgisizbirtavırtakınmalarınınnedeninedir?Buradaçoksayıdaetmenvardır.Bizanne-babamızınyadadiğerrolmodellerininbutürdeneyimlerinimodellemişizdir.Örneğinbabanızevegeçkaldığındaannenizindevamlımerak-lanması,sizindebenzerolaylarımeraklanacakşekildetemsiletmenizenedenolabilir.Anneniz,babanızagüvenemeyeceğinisizeanlatmışsa;sizdeaynıpaternlerimodellemişolabilirsiniz.Birkişihakkındakitemsillerimizivedavranışlarımızı;inançları-

42

mız,tutumlarımız,değerlerimizvegeçmişteonunlailgiliolarakedindiğimizdeneyimleretkiler.

Dünyayıalgılamamızıvetemsilimizietkileyenönemlibirfaktördahavardır.O

dafizyolojimizindurumuveonukullanmaşeklimizdir.Kaslarımızıngerilimi,yediklerimiz,nefesalışımız,duruşumuz,genelolarakbio-kimyasalişlevimizindüzeyiüzerinde;durumumuzunçokbüyüketkisivardır.İçtemsilimizvefizyolojimizsibernatikçevrimiçindebirlikteçalışırlar.Birinietkileyenherhangibirşeyotomatikolarakdiğerinideetkileyecektir.Bunedenledurumudeğiştirmek,içtemsilvefizyolojiyidedeğiştirmekdemektir.Seveninizin,eşinizin,

çocuğunuzun

evde

olduğunu

düşündüğünüzde

becerikli

durumdasınızdır.Fakatsizonlarımuhtemelentrafiktesıkışıpkalmışolarakalgı-

layacaksınız.Bununlabirlikteçeşitlinedenlerdenötürükaslarınız;fizyolojikolarakçokgerilimli,çokyorgun,ıstırapçekiyoryadakanşekerinizçokdüşmüş

olabilir.Budurumlardanegatifhislerinizikuvvetlendirecekşekildekendinizitemsiletmeeğiliminegirersiniz.Fizikselolarakkendinizizindevecanlıhissetti-

ğinizzamanlarıdüşünün.Ozamandünyayıyorgunolduğunuzzamandandahafarklıalgılamıyormusunuz?İçindebulunduğunuzfizyolojikdurum,temsilşeklinizivedünyaileilgilideneyiminizigerçektendeğiştirecektir.Nesnelerizoryadarahatsızediciolarakalgıladığımızda,vücudumuzbudurumauymuyormu?Bunedenleiçindebulunduğumuzdurumuyaratmakiçiniçtemsilvefizyolojibirbirleriylesüreklietkileşimiçindedir.İçindebulunduğumuzdurumdadavranışlarımızıntipinibelirler.Bunedenleiçtemsillerimizivefizyolojimizikontroletmelivebilinçlibirşekildeyönlendirmeliyiz.Herhangibirandadurumunuzu%100kontroledebildiğinizihayaledin.

43

44

Yaşamdeneyimimiziyönlendirmedenönce,nasıldeneyimedindiğimizianlamalıyız.Birmemeliolarakinsan;çevresiyleilgilibilgileriözelalıcıveduyuorganlarıylaalırvetemsileder.Tatalma,koklama,görme,işitmevedokunmaolmaküzerebeşduyuorganımızvardır.Başlıcadavranışlarımızıetkileyenkararlarınçoğunusadecegörme,işitmevedokunmaorganlarınıkullanarakveririz.

Buözelalıcılardışuyarıcılarıbeyneiletirler.Genelleme,bozulmavesaptırmasüreçlerindensonrabeyinbusinyallerialırvesüzerekiçtemsilimizeyollar.

Bunedenleiçtemsiliniz,olayhakkındakideneyiminiz;kesinolarakgerçeğiyansıtmaz.O,dahaçokkişiseliçtemsilimizintekrarsunulmasıdır.Kişilerinbilinçlizihni,kendisinegönderilensinyallerinhepsinikullanamaz.Bilinçliolarakkulaktitremesinden,sağelinizinküçükparmağındakikanbasıncınakadarbinlerceuyarıcıyıalmakzorundakalsanız;muhtemelentambirdeliolursunuz.

Bunedenlebeyinihtiyaçduyduğuyadailerideihtiyaçduyacağınıumduğubilgilerisüzer,depolarvegerikalanınısiler.

Süzgeçlemesüreci,kişialgılamasınınçokbüyükbiraralıktaçalıştığınıaçıklar.

Aynıtrafikkazasınıikikişigörebilir,fakatherikisideonuçokfarklışekildeanlatır.Birisigördüklerine,diğeriişittiklerineönemverebilir.Onlarfarklıaçılardanbakarlar.îlkplanda,algılamasürecininbaşındafizyolojileribirbirindenfarklıdır.Birisiningörmeyeteneğitamiken,diğerininfizyolojikkaynaklarıgenelolarakzayıfolabilir.Belkibiridahaöncekendisikazageçirmişvehalenbelleğindeokazanıncanlıtemsillerinitaşıyorolabilir.Durumneolursaolsun,herikisinindeaynıolaylailgilitemsilleriçokfarklıolacaktır.Onlarbualgı-

lamalarıveiçtemsillerigelecektekideneyimlerininyenisüzgeçleriolarakdepolamayadevamedeceklerdir.

"Harita,bölgedeğildir"diyeSDP'dekullanılanönemlibirkavramvardır.BilimveRuhSağlığıdergisindeAlfredKorzybski'ninişaretettiğigibi,"Haritanınönemlikarakteristiklerine

45

dikkatedilmelidir.Birharitatemsilettiğibölgeninkendisideğildir.Fakatdoğruyapılmışsabölgeylebenzerbiryapıyasahiptirki,budaharitanınsağladığıfaydadır."Bununkişileriçinanlamı,içtemsillerininkesinolarakbirolaydanalınmamasıdır.Kişiselinançlardan,değerlerden,tutumlardanmetaprogramdenilenbirşeyaracılığıylasüzgeçlenmesisadecebiryorumdur.BelkiEinstein,

"Bilgivegerçekdünyasındakendisiniyargıçolarakgörenler,tanrılarıngülüşüylecezalandırılırlar",sözünübununiçinsöylemiştir.

Nesneleringerçekteneolduğunubilmiyoruz;sadeceonlarınasıltemsilettiğimizibiliyoruz.Ohaldeonlarıbizisınırlayacakşekildetemsiletmekyerine,niçingüçlendirecekşekildetemsiletmeyelim?Buişibaşarıylayapmanınanahtarı,kişiiçinengüçlüdurumututarlıbirbiçimdetemsiletmekdiyetanımlayabileceğimizbellekyönetimidir.Herhangibirdeneyimdeyoğunla-

şabileceğinizçokfazlaşeyvardır.Enbaşarılıinsanbilekötüşeyleridüşünebilirvekendisiniçöküntü,kızgınlıkyadakarmaşadurumunasokabiliryadabütünüyleyaşamınyararlıyönleriüzerindeyoğunlaşabilir.Koşullarnekadarkötüolursaolsun,onukendinizigüçlendirecekyöndetemsiledebilirsiniz.

Başarılıkişilertutarlıbirbiçimdeenbeceriklidurumlarınaulaşabilmeyeteneğinesahiptirler.Başaranlarlabaşaramayanlararasındakifarkbumudur?

W.Mitchell'itekrardüşünün.Onundikkatealdığışeyler,başınagelenlerdeğildi.

Önemliolanonunolanlarıtemsiledişşekliydi.Fecişekildeyanmasınıvefelçolmasınıbirkenarabırakarak,kendisinibeceriklidurumasokacakbiryolbuldu.

Hiçbirşeyinaslındaiyiyadakötüolmadığınıunutmayın.Değer,kendimiziçinonutemsiletmeşeklimizdir.Nesneleri;biziolumludurumasokacakşekildedeolumsuzdurumasokacakşekildedetemsiledebiliriz.Güçlüolduğunuzbiranınızıdüşünmekiçinbirazzamanayırın.

Ateşyürüyüşündeyaptığımızbudur,kitabıbirkenarabırakıpkızgınkömürlerüzerindeyürümenizistense;buisteğeuyacağınızısanmam.O,yapabileceğinizeinandığınızbirşeydeğil-46

diryadabudeneyimleilişkilendirebileceğinizbeceriklidurumvehisleresahipdeğilsinizdir.Bunedenleböylebiristektebulunduğuında,muhtemelenbueylemiyapmanızıdestekleyecekbirdurumuniçinegiremeyeceksiniz.

Ateşyürüyüşü,kişilerekendilerinigüçlendirecek,korkuvediğerkısıtlayıcıfaktörlererağmeneylemegeçebilecekvesonuçlarüretebilecekşekildedurumvedavranışlarınınasıldeğiştirecekleriniöğretir.Şimdiateşüzerindeyürüyenler,ilkgeldiklerindebuişinimkansızolduğunudüşünenlerdir.Fakatonlarfizyolojilerininveiçtemsillerininnasıldeğiştirileceğiniöğrendiler.Neyapabileceklerineilişkiniçtemsillerinideğiştirince;ateşüzerindeyürümekkorkunçbirşeyiken,yapabileceklerindeneminolduklarıbirolayhalinedönüştü.Şimdionlarkendilerinibütünüylebeceriklidurumasokabilmektevedahaönceyapılmasınıimkansızgördüklerieylemvesonuçlarıüretebilirdurumageçebilmektedirler.

Ateşyürüyüşü,kişilerinmümkününyenibiriçtemsilinioluşturmalarınayardımeder.Birişinyapılmasıimkânsızgibigörünüyorsa;busadeceonlarınzihinlerindeoluşturduklarıbirkısıtlamadır.Peki,diğerimkansızlardayapılmasımümkünolanşeylermidir?Durumungücühakkındayapılacakişlerdenbirikonuşmak,diğeriiseonudenemektir.Ateşyürüşüyleyapılaniş,denemedir.

Yürüyüş,inançveolabilirlikiçinyenibirmodelsağlar.Modeldedahaöncemümkünolarakdüşündüklerindendahaçoğunuveiyisiniyapmayeteneğiveyaşamlarınındahaiyiolmasınısağlamayailişkinyenibiriçhisyadadurumyaratacaktır.Bu,onlaradavranışlarınıniçindebulunduklarıdurumunbirsonucuolarakortayaçıktığınıaçıkbirşekildegösterir.Biraniçintemsilvedeneyimlerindebirkaçdeğişiklikyaparakeylemegeçirecekgerekligüvenduygusunaulaşırlar.Bunugerçekleştirmeninbirçokyoluvardır.Ateşyürüyüşü,dramatikvekimseninunutamayacağıkadareğlenceliyollardanbirisidir.

İstediğinizsonuçlarıüretebilmeninsırrı,nesnelerisizibeceriklidurumasokacakşekildetemsiletmenizdir.Böyleceistedi

47

ğinizsonuçlanyaratacaktipvekalitedekieylemleriyapmagücünükazanırsınız.

Bunuyapamamanınsizigötüreceğiyer,genellikleistediklerinizigerçekleştirmegirişimindebilebaşarısızolmanızyadaeniyiihtimallezayıf,gönülsüzgirişimlerinyaratacağısonuçlarıkabullenmekolacaktır.Size,"Haydi,ateşteyü-

rüyelim"dersem;kelimelervevücutdiliyleürettiğimuyarıcılarbeyninizeulaşacaktırki,temsilburadaoluşturulur.İnsanlarıburunlarınatakılmış

halkalarlakorkunçbirdiniayindeyadaişkencedireğindeyanarken

görüntülerseniz;iyibirdurumdaolmayacaksınızdemektir.Kenditemsiliniziyanıyorgibioluşturursanız;durumunuzdahadakötüolacaktır.

Bununlabirlikteinsanlarıtempotutarken,dansederken,kutlamayaparkengörüntüler,bütünüylezevkveheyecandanoluşanbirmanzaragörürseniz;çokfarklıbirdurumdaolursunuz.Sağlıklı,neşelibirtemsilinizigörür,"Benbunumutlakayaparım"dervevücudunuzubütünüylegüvenduygusunayön-lendirirseniz;businirselsinyallersizieylemeveyürüyüşegeçirecekenuygundurumasokacaktır.

Aynıolayyaşaındakiherşeyiçingeçerlidir.Nesneleriişeyaramayacakmışgibitemsiledersek;onlargerçektenbirişeyaramayacaktır.Nesnelerinişeyarayacakşekildetemsillerinioluşturursak;olumlusonuçlarıüretmedebizedesteksağlayacakdurumlarıeldeetmekiçingerekliiçkaynaklanyaratırız.BirTedTurner,birLeeIacocca,birW.Mitchellvediğerleriarasındakifark;onlarındünyayıgerçektenençokarzuladıklarısonuçlarıeldeedebilecekleriyerolaraktemsiletmeleridir.Eniyidurumdaolsakbile,herzamanistediğimizsonuçlanüretemeyeceğimizaçıktır.Fakatuygunbirdurumyarattığımızda;tümkaynaklarımızıetkinbirşekildekullanabilmemiziçinmümkünenuygunolasılığıyaratırız.

Davranışlarımızınkaynaklandığıdurumuyaratmakiçin,içtemsillerimizvefizyolojimizbirlikteçalışıyorsa;budurumuniçindeykenürettiğimizözeldavranışlanbelirleyennedir?Sevgidurumundaolanikikişidenbirisizikucaklarken,diğerisadece

48

sevdiğinisöyleyebilir.Cevap,"Birdurumagirdiğimizdebeynimizolasıdavranış

seçeneklerineulaşacaktır,"şeklindedir,seçeneksayısıdadünyamodellerimiztarafındanbelirlenir.Bazıkişilerkızdıklarındanasıltepkigöstereceklerineilişkintekbiranamodelesahiptirler.Onuniçinana-babalarınıseyrederek,öğrendiklerigibiazarlarlar.Yadagelecektenasıltepkigöstereceklerinibelleklerineyerleştirebilmekiçin,istediklerinieldeetmişgibigörünerekbirşeyleryapmayaçalışabilirler.

Çevremizinasılalgıladığımızıdünyayailişkingörüşvemodellerimizbelirler.

Tanıdığımızkişilerden,kitaplardan,filmlerden,televizyondandünyayailişkinbir

imajoluştururvedünyadanelerinmümkünolduğunubelirleriz.W.Mitchellhikâyesinde;onunyaşamınışekillendirenolay,çocukkentanıdığıfelçlibiradamınyaşamınıbirzaferedönüştürmesineilişkinanısıdır.BöyleceMitchell,kendisinibaşarılıolmaktanhiçbirşeyinalıkoyamayacağışekildetemsiletmesineyardımcıolanbirmodelesahipoldu.

Birkişiyimodellerkenyapmamızgerekenşey,onunetkineylemlerdebulunacakşekilde,dünyayıtemsiletmesinenedenolanözelinançlarınıbulmaktır.Dünyadeneyimlerinikendikendilerinenasıltemsilettiklerinitamolarakbulmalıyız.

Zihinlerindegörselolarakneyapıyorlar?Nesöylüyorlar?Nehissediyorlar?Bizdevücutlarımızdaaynımesajlarıüretirsek;benzersonuçlarıüretebiliriz.

Modellemeuğraşısıbudur.

Yaşamındeğişmeyengerçeklerindenbirisidesürekliolaraksonuçlarınüretilmesidir.Bilinçliolarakhangisonuçlarıüreteceğinizekararvermezvenesneleribirkonuşma,birtelevizyongösterisi,vb.bazıdıştetikleyicileregöretemsilederseniz;sizeyardımıdokunmayacakdavranışlarıüretebilirsiniz.Yaşambirnehirebenzer.Nehirbiryönedoğruakarvesizdahaöncedenbelirlediğinizbiryönedoğrugitmekiçinbilinçli,ayrıntılıeylemlerdebulunmuyorsanız;nehrinvarlığısizimemnunedebilir.istediğinizsonuçlarınzihinselvefizyolojiktohumlarınıekmezseniz;yabaniotlarkendiliğindenbüyüyecektir.ZihinleriniSımrsızGüç-4

49

zivedurumlarınızıbilinçliolarakyönlendirmezseniz;çevrenizgelişigüzelolarakistenmeyendurumlaryaratabilir.Eldeedilensonuçlarçokkötüolabilir.Bunedenlekendikendimizenesneleritutarlıbirşekildetemsiledipetmediğimiziöğrenmekiçin,hergünzihnimizinkapısındabekçilikyapmamızgerekir.Bah-

çemizdekiyabaniotlarıhergüntemizlemeliyiz.

İstenmeyendurumdabulunmanınengüçlüörneklerindenbiride,uçanWallenda'lardan,KariWallenda'nınöyküsüdür.Obaşarısızlığıhiçdüşünmedenyıllarcabüyükbirbaşarıylahavadacambazlıkgösterileriyaptı.Zihnindedüşmekavramınınyeriyoktu.Birdenbire,eşinekendisinidüşerkengördüğündensözetmeyebaşladı.İlkkezkendikendisinedüşmetemsiliyapmayabaşladı.Bukonuşmadanüçaysonradüşereköldü.Bazılarıolanlarınbiruyarıolduğunu

söyleyecektir.Birdiğerbakışaçısınagöreise,düşmedavranışınıdestekleyecekdurumuyaratacaktutarlıbirtemsilivesinyalisinirsisteminegöndermişvesonundaonugerçekleştirmiştir.Buolayniçinistemediklerimizindeğildeistediklerimizinüzerindeyoğunlaşmamızgerektiğininöneminigösterir.

Yaşamınızdatümkötüşeyler,istemediğiniznesneleryadaolasısorunlarüzerindesürekliolarakyoğunlaşırsanız;butipdavranışvesonuçlarıdestekleyecekbirdurumagirersiniz.Örneğin,sizkıskançbirimisiniz?Hayır,değilsiniz.Geçmiştekıskançdurumlarüretmişolabilirvebudurumdankaynaklanandavranışlargöstermişolabilirsiniz.Bununlabirliktesizbudavranışlarıngösterdiğigibideğilsiniz.Hakkınızdabutürgenellemeleryaparakgelecektesizindavranışlarınızıyönlendirecekveyönetecekbirinançyaratırsınız.Davranışlarınızın,durumunuzu,durumunuzundafizyolojinizinveiçtemsilinizinbirsonucuolduğunuunutmayın.Hemfizyolojinizihemdeiçtemsilinizideğiştirmenizbiranmeselesidir.Geçmiştekıskançolmuşsanız;basitolaraknesnelerikıskançlıkdurumuyaratacakşekildetemsiletmişsinizdemektir.

Şimdinesneleriyenibirşekildetemsiledebilirvebutemsilleilgiliyenidurumvedavranışlarürete-50

bilirsiniz.Nesneleriçokdeğişikbiçimlerdetemsiledebileceğiniziunutmayın.

Sevenkimseninsizialdattığınıtemsilederseniz;kısabirsüresonrakendiniziöfkevekızgınlıkdurumuiçindebulursunuz.Bunungerçekolduğunugösterenhiçbirdelilinolmadığınıunutmayın.Sizodeneyimivücudunuzagerçekmişgibiverirsinizvesevdiğinizkimseevegeldiğinde,şüpheliyadakızgınolursunuz.Budurumdasevdiğinizkimseyenasıldavranırsınız?Genellikleiyidavranmazsınız.

Küfredebilir,saldırabilir,sataşabiliryadasadeceiçinizeatabilirveileridemisillemeyaratacakdavranışlardakullanabilirsiniz.

Sevdiğinizkimseninhiçbirşeyyapmamışolabileceğiniunutmayın.Fakatsizböylebirdurumuyaratacakdavranışüretirseniz;sevdiğinizkimsemuhtemelenaklınızdangeçeni,birileriyleyapacaktır.Negatifgörüntülerideğiştirebilirveyerinesevdiğinizkişininevegelmekiçinçokçalıştığıhayaliniyerleştirebilirsiniz.

Buyenigörüntülemesüreci,sevdiğinizevegeldiğindesiziolumlubirdurumasokacak;dahasevecen,arzulubirşekildeyaklaşınca,onundasizinlebirlikteolmaisteğiartacaktır.Sevenkimsebazızamanlardasizingörüntülediğinizişiya-pıyorolabilir,fakateminoluncayakadarniçinbirçokduyguyuboşyere

harcayacaksınız?Çokbüyükolasılıklabuişingerçekleşmeihtimalizayıftır;fakat,hemkendinizhemdeonuniçinhertürlüacıyıyarattığınızgerçektir.Niçinböyledavranıyoruz?

"Hereyleminatasıdüşüncedir."

—RalphWaldoEmerson

Kendimizleolaniletişimimizikontrolederveneistediğimizeilişkingörsel,işitselvedokunsalsinyallerüretirsekbaşarışansıolmayanyadaçokkısıtlıdurumlardabiletutarlıbirşekildeçokolumlusonuçlarüretebiliriz.Engüçlüveetkileyiciyöne

51

ticiler,antrenörler,ana-babalar,güdüleyicileryaşamçevrelerini;ümitsizgörünendışuyarılararağmen,sinirsisteminebaşarısinyaligönderecekşekildehemkendilerihemdediğerlerinetemsilettirebilenlerdir.Onlarkendilerinivediğerlerini;başarıyaulaşıncayakadareylemisürdürebilmekiçinbütünüylebeceriklidurumdatutarlar.MuhtemelenMelFisherhakkındabirşeylerduymuşsunuzdur.O,onyediyıldenizaltındagömülühazineyiarayanvesonunda400milyonDolarlıkaltınvegümüşsikkeleribulanadamdır.Onunlailgilibirmakalede;adamlarındanbirisinenedenbukadaruzunsürebeklediklerisoruluyordu.Oda"Mel'inherkesiheyecanlıdurumdatutmayeteneğivar."

şeklindecevapvermişti.HergünFisherkendikendineveekibine,"Bugünbulacağız."vegününsonunda,"Yarınbulacağız."diyordu.Fakatsadecesöylemekyeterlideğildi.O;sestonuyla,zihnindekigörüntülerle,hisleriylebenzeşimliolaraksöylüyordu.Hergünkendisini,başarıyaulaşıncayakadareylemedevamettirecekbirdurumasokuyordu.Bu,asılbaşarıformülününklasikbirörneğidir.Sonucunubiliyordu.Eylemegeçti.Çalışmalarındanöğrendivebaşarılıoluncayakadarbirşeylerdenemeyedevametti.

BildiğimeniyigüdüleyicilerdenbirisideHawaüÜniversitesi'ninAmerikanfutbolutakımınınantrenörüolanDickTomey'dir.Dickkişileriniçtemsillerininperformanslarınıgerçektenetkilediğinibilir.Birkeresindetakımı,WyomingÜniversitesi'yleyapılanmaçtatümhatlarıyladökülüyordu,ilkyarınınsonucu22-0idivetakımtanınmayacakdurumdaydı.

Devrearasındaoyuncularsoyunmaodasınageldiklerinde,hangidurumda

olduklarınıtasawuredebilirsiniz.Tomeybitkinifadeli,eğikbaşlıoyuncularınatekertekerbaktıveonlarındurumlarınıdeğiştirmedikçeikinciyarıdadahiçbirvarlıkgösteremeyeceklerigerçeğinifarketti.İçindebulunduklarıfizyolojinedeniyle;duygusalolarakhatagirdabınıniçinedüşmüşlerdiveonlarıbudurumdan

kurtarmadıkça,

başarmak

için

gerekli

kaynaklarasahip

olamayacaklardı.

52

Dickyıllardırtoplamaktaolduğumakalelerdenoluşanbirposterioyuncularınagösterdi.Makalelerbenzerdurumdahattadahakötüdurumdaolupdamaçıkazanantakımlarlailgiliydi.Oyuncularınabumakaleleriokuyarakyenibirinançoluşturmayıbaşardı.Buinançda(içtemsil)yenibirsinirsel-fizyolojikdurumyaratarakoyuncularıeskidurumlarınagetirdi.Sonranemioldu?İkinciyarıdaWyomingtakımınısahadansildilervemaçı27-22aldılar.Bunubaşardılar;çünkü,Dickonlarıniçtemsilleriniyanineyinmümkünolduğukonusundakiinançlarınıdeğiştirdi.

Birgün"BirDakikalıkYönetici"isimlikitabınyazarlarındanKenBlanchard'lauçaktaberaberdik.GolfDigestdergisineyazdığı"BirDakikalıkGolfcü"

makalesinihenüzbitirmişti.ABD'ninenünlügolfhocalarındanbirisiyleçalışarak,golftekiderecesinigeliştirmişti."Bütünyararlıayrıntılarıöğrendim;fakathepsinihatırlamaktagüçlükçekiyorum,"dedi.Bendeayrıntılarıelyordamıylayapmakzorundaolmadığınısöyledim.Bununyerinetopamükemmelvuruşyaptığıbiranıolupolmadığınısordum."Elbettevar.",diyecevapverdi.Böylevuruşlarıarasıratekrarlayıptekrarlayamadığmısordum.

"Elbettearasıramükemmelvuruşlaryapıyorum,"dedi.-SonraO'nabilinçaltına

yerleşmişolankaynaklarıorganizeetmeninözelbiryolunuyadastratejisiniaçıkladım.Bütünyapmasıgerekeniş,şimdiyekadarsahipolduğubilgilerinhepsinikullanabileceğibirdurumagelmekti.Budurumanasılgeleceğiniveistediğizamanonunasıltetikleyebileceğinibirkaçdakikaiçindeanlattım.Nemioldu?Bukonuşmadansonraoynadığıilkgolfde,şimdiyekadaryaptığıtümderecelerdençokdahaiyisiniyaptı.Niçin?Çünkübecereklidurumungücünebenzerbaşkabirgüçyoktur.O'nunhatırlamakiçinçabagöstermesinegerekyoktur.O,ihtiyacıolanherşeyeulaşabilir.Şimdi,sadeceondannasılyararlanacağınıöğrendi.

Davranışlarımızıniçindebulunduğumuzdurumunbirsonucuolduğunuunutmayın.Başarılıbirsonuçüretmişseniz,o

53

ankizihinselvefizikseleylemlerinizihatırlayarakaynısonucutekrarüretebilirsiniz.1984OlimpiyatlarındanönceserbeststildeyüzenMichealO'Brien'lebirlikteçalışmıştım.Oçalışıyorfakatbaşarmakiçinbütüngücünüortayakoyamadığıhissinekapılıyordu.Kendisinikısıtlargibigörünenbirserizihinselişlemlergeliştirmişti.Başarınınanlamıhakkındabazıkorkularasahipti.

Bunedenlegümüşyadabronzmadalyaalmayıamaçlamıştı.Altınmadalyayıkazandığındafavoriyüzücüdeğildi.FavoriolanGeorgeDiCarlo,Micheal'ıbirçokkerelergeçmişti.

Micheal'labirbuçuksaatçalıştımveenüstperformansıındakidurumunumodellemesineyardımettim.Yanikendisinienbeceriklifizyolojisinenasılsoktuğunu,negörüntülediğini,kendikendisinenesöylediğiniveGeorgeDiCarlo'yuyendiğiyarıştanelerhissettiğinisorarak,aynıdurumutekraryaratmasınayardımcıoldum.Yarışıkazandığızamanlardayaptığıfizikselvezihinseleylemleriayrıntılarıylaincelemeyebaşladık.Kazandığızamanlardakidurumunuotomatikbirtetikleyiciyleilişkiendirdik.Buradakiotomatiktetikleyici,başlama(start)atışınınsesiydi.BirgünGeorgeDiCarlo'yugeçtiğiyarıştanazönce,HueyLewis'idinlerkenhaberleriokuduğunuöğrendim.BunedenleOlimpiyatlarınfinalgünündedeaynışeyleritekrarladı.BaşlamadanazönceHueyLewis'idinlemekdahil,kazandığıgünküeylemlerinhepsiniaynentekrarladı.SonuçtaGeorgeDiCarlo'yugeçerekaltınmadalyayıkazandı.

"ÖlümTarlaları"filminigördünüzmü?Kamboçyasavaşınıntahribivekorkunç

kaosuntamortasındayaşayan12-13yaşlarındabirçocuğunbulunduğu,hiçbirzamanunutamayacağımbirmanzaravardı.İleriderecedehayalkırıklığınauğramışolanbuçocuk,elindekimakinelitüfeklebirilerineateşediyordu.Birçocuğunböyleşeyleryapabilecekbirkonumanasılgeldiğinimerakediyormusunuz?Güzel,buradaikişeyolmuştur.Birincisiokadarçokhayalkırıklığınauğramıştırki,kişiliğininderinliklerindeyatankorkunçşiddetarzusunaulaşabilecekdurumagelmiştir.İkincisiöylebirkültürüniçindeyaşamaktadırki,sa

54

vaşiçineişlemişvemakinelitüfekleetrafıtahripetmekonanormalbirdavranış

olarakgörünmeyebaşlamışvebaşkalarınınböyleyaptığınıgörerekonlargibidavranmayakalkmıştır.Bu,korkunçderecedenegatifbirmanzaradır.Bendahaçokolumlukonularüzerindedurmakistiyorum.Konunundramatiközeti;birdurumdaykenyapabileceğiniziyiyadakötüşeyleri,birdiğerdurumdayapmayacağımızdır.Budurumutekrartekrarvurguluyorumki,siziniçinizde,

"İnsanlarınürettiğidavranışlariçindebulunduklarıdurumunbirsonucudur.Budurumdaözelolaraknasıltepkigöstereceklerideonlarındünyamodellerine,yanibelleklerindebulunansinirselstratejilerinebağlıdır,"düşüncesiyeretsin.

MichealO'Brien'inaltınmadalyakazanmasınısağlayamayabilirdim.O

stratejiler,kastepkilerivb.konulardayaşamınınçokönemlibirbölümündeçalışmayapmışolmakzorundaydı.Benimyapabileceğimşey,başarıstratejileriyleenetkinkaynaklarınıistediğizamannasılbirarayagetirebileceğiniöğretmektir.

İnsanlarınçoğu,durumlarınıyönetmekiçinbilinçliolarakhareketetmezler.Yaenerjikolarakyadaçöküntüiçindeuyanırlar.İyikahvaltılaronlarıcanlandırır,kötüleriiseuyuşturur.Herhangibiralandakişilerarasındakifarkı,kaynaklarınıetkinolaraknasılsırayakoyduklarıbelirler.Budurumatletizmdeçokaçıkolarakgörülür.Heratletherzamanbaşarılıolamaz;fakatbazıatletlervardırki,kendilerinihemenherzamanenbeceriklidurumasokmayeteneğinesahiptirler.ReggieJacksonniçintümEkimkoşularınıkazanmıştır?LaryBirdveJerryWestNBA'dekioesrarengizşutatmayeteneklerininasılgeliştirmişlerdir?

Onlarbaskınınenüstdüzeyeçıktığıanlarda,ihtiyaçduyduklarındaeniyidurumagelmeyeteneğinesahiptirler.

Çoğukişininaradığışeydurumdeğişikliğidir.Onlarmutlu,neşeli,çoşkuluveilgiodağıolmakisterler.Hayalkırıklığı,kızgınlık,dağınıklık,sıkıntıhissederler.Peki,birçokkimsebudurumdaneyapar?Kendiiçlerindeyenibirtemsiloluştursundiyehementelevizyonuaçarlar,çünküböylecebirşeylergörüp55

gülebilirler.Artıkonlarkarmaşıkbirdurumdadeğildirler.Dışarıçıkar,birşeyleryer,sigaraiçeryadauyuşturucukullanırlar.Onlardahapozitifbirkonuüzerindedurmalıdırlar.Buyaklaşımlardakitekkusur,sonuçların,yanisorunlarınsonaermemesidir.Televizyonkapandığında,onlarınyaşamlarınailişkiniçtemsillerieskisigibiolacaktır.Onlaruyuşturucualdıktanyadaçokyemekyediktensonra,yinesorunlarınıhatırlayacaklarvekendilerinikötühissetmeyebaşlayacaklardır.Sadecegeçicibirdurumdeğişikliğininfiyatınıödemişlerdir.Bukitapsizeuzundönemdeeksorunlaryaratandışsalaraçlarınkullanımınagerekkalmadan,içtemsilinizidoğrudandoğruyanasıldeğiştirebileceğinizigösterecektir.

İnsanlarniçinuyuşturucukullanırlar?Kollarınaiğnebatırmayısevdiklerindendeğil,deneyimivebaşkatürlübudurumanasılulaşabileceklerinibilmedikleriiçinuyuşturucukullanmaktadırlar.Aşırıderecedeuyuşturucukullananlar,ateş

yürüyüşündensonrabualışkanlıklarındanvazgeçtiler.Çünküaynıyüksekliğeulaşmanınçokdahagüzelbirmodelionlaraverildi.Buçocuklardanbirtanesi6.5yıldıreroinkullandığınıveateşyürüyüşündensonrabıraktığınıaçıkladıveseminerdekigruba"Artıkbitti.Bukömürlerinöbürtarafındahissettiklerimeçokyakınhislerversebile,iğneninbenimiçinartıkbiranlamıyok,"dedi.

Bu,O'nundüzenliolarakateşyürüyüşüyapacağıanlamınagelmez.O,düzenliolarak,buyenidurumaulaşmakzorundadır.İmkansızolduğunudüşündüğübazışeyleriyaparak,kendisinidahaiyihissetmesinisağlayacakyenibirmodelgeliştirdi.

Mükemmelliğibaşaranlar,beyinlerininenbeceriklikısımlarınaulaşarak,ondanyararlanmadaustaolanlardır.Onlarıdiğerlerindenayıranbudur.Bubölümdenhatırdakalmasıgerekenanakonu,durumunuzunkorkunçbirgücesahipolduğuvebugücükontroledebileceğinizdir.Önünüzegelenlerleyetinmekzorundadeğilsiniz.

Yaşamdeneyimininasıltemsiledeceğimiziöncedenbelirle

56

yenbirfaktörvardır.Bufaktör,kendikendimizedünyayıtemsiletmeşeklimizisüzgeçler.Bufaktör,belirlikoşullardatutarlıolaraknetürdurumlaryaratacağımızıbelirler.O,enbüyükgüçıılarakbiliniyor.Gelin,birlikteonunsihirligücünüaraştıralım.

57

BÖLÜM:4

MükemmelliğinDoğuşu:

İnanç

'insan,inandığıdır."

—AntonChechov

NORMANCousins,"BirHastalığınAnatomisi"adlıilginçkitabında,20.yüzyılınbüyükmüzisyenlerindenbiriolanPabloCasals'ınyararlıbilgilerledoluhikayesinianlatır.Buinançvemükemmelliğitekraredebilmeninbirhikayesidirvehepimizbundandersalabiliriz.

Büyükmüzisyenle90'ıncıdoğumgünündenöncebuluşanCousin,90yaşındakiustanınogünkühalinikısacaaşağıdakişekildeanlatmaktadır."Yaşlıadamıgünebaşlarkenseyretmekbileinsanaacıveriyordu.Vücudununzayıflığındanveeklemiltihabındanokadargüçsüzkalmıştıki,elbiselerinigiyerkenbilebaşkalarınınyardımıgerekiyordu.Zornefesalmasıciğerlerindenderahatsızolduğunugösteriyordu.Yürürkenayaklarını

58

sürüyor,kafasınıveomuzlarınıdiktutamıyordu.Ellerişişveparmaklarıkilitliydi.

Herşey,çokyaşlıveçokyorgunbiradamtanımınauyuyordu."

Casalskahvaltıdanönce,diğermüzikaletlerinegöreustalığınındoruğunaeriştiğipiyanoyadoğrugitti.Piyanonunsandalyesinebüyükbirgüçlükleoturdu.

Şişvekilitliolanparmaklarınıpiyanonuntuşlarınabüyükbirgüçlükleyerleştirdi.

Casalsellerinituşlarayerleştirdiktensonramucizekabilindenbirşeylerolmayabaşladı.Birdenbirebütünüyledeğişikbirinsanoluvermişti.GözününönündegerçekleşenbudeğişiklikCousin'işaşırttı.Hareketeveçalışmayabaşlayabilecekşekilde,beceriklidurumageçtivefizyolojisinideğiştirdi.Vücuduvepiyanoylaürettiklerini;ancak,sağlıklı,kuvvetli,esnekbirpiyanistgerçekleştirebilirdi.

Cousin'inbelirttiğigibi,"Parmaklarıyavaşyavaşaçıldıvetomurcuklarıngüneşedönmesinebenzerbirbiçimdetuşlaraulaştı.Kamburudüzeldi.Çokdaharahatnefesalıyormuşgibigörünüyordu."Düşüncesinipiyanoçalmaüzerindeyoğunlaştırması,durumunuvedolayısıylavücudununetkinliğinibütünüyledeğiştirdi.Bach'ınWahltemperierteklavier'inibüyükbirduyarlılıkvekontrolleçalmayabaşladı.SonraBrahms'ınkançertosunuçalmayabaşladığında,parmaklarıtuşlarınüzerindedansedergibioynuyordu.Cousin'egöre,tümvücudumüzikleyoğrulmuşgibigörünüyordu.Sertvekıvrıkparmaklargitmiş;yerineesnek,zarif,sağlıklıparmaklargelmişti.Piyanonunbaşındanayrılırken,piyanonunbaşınagelenadaındançokfarklıbirgörüntüsüvardı.Kuvvetlivedikbirşekildeayağakalktı,hiçyalpalamadanyürüdü.Kahvaltımasasınaoturduvesıhhatlibirşekildekahvaltıyaptı.Dahasonrayürüyüşyapmakiçinsahileçıktı."

İnanç,dinyadadoktrinlerinanlatımındaçokkullanılanbirkavramdır.Bunedenle,inançdeyincegenellikleakladiniyadadoktrinerinançlargelmektedir.

Fakatentemelanlaındainanç:yaşamaanlamkazandıranveyönverenyönlendiricibiritikat,yargı,hırsyadaprensiptir.Yararlanabileceğimizsınırsızsayıda

59

uyarıcıvardır.İnançlar,dünyayıalgılamanıziçinöncedendüzenlenmiş,organizeedilmişsüzgeçlerdir.İnançlarbeyninkomutanlarıgibidir.Birşeyindoğruolduğunabenzeşimliolarakinanmamızbunesneninnasıltemsiledileceğineilişkinbirkomutunbeynimizegönderilmesigibidir.Casalsmüzikvesanatainanmıştı.Onunyaşamınagüzellik,düzenveanlamverenvehâlâgünlükmucizeleryaratanbuinançtır.ÇünküO,sanatınüstüngücüneinanıyordu.Nasılgerçekleştiğinianlamakçokzordaolsa:buinanç,O'nugüçlendiriyordu.Yaşlıveyorgunadama,hergüncanlılıkverenbuinançtır.EngenişanlaındaO'nuyaşatan,buinançlarıdır.

JohnStuartMili,"İnançlıbirkişiningücüsadeceilgisiolandoksandokuzkişiningücüneeşittir",demişti.İnançlarınmükemmelliğegidenkapıyıaçmalarınınkesin

nedenibudur.İnançlar,sinirsisteminedoğrudangönderilenemirlerdir.

Birşeyingerçekolduğunainanırsanız,tamolarakonugerçekkabuledenbirdurumagirersiniz.Etkilikullanıldıklarındainançlar,iyibiryaşamınyaratılmasındaengüçlüaraçlarolabilir.Diğeryöndeninançlar,güçlendiriciolduklarıkadar,eylemlerikısıtlayanzayıflatıcılardaolabilirler.Dinler,tarihboyunca

milyonlarca

insana,

daha

önce

gerçekleştiremeyeceklerini

düşündüklerişeyleribaşaracakgücükazandırmıştır.İnançlariçimizinderinliklerindekikaynaklaraulaşmamızayardımcıolurlarvebukaynakları,istediğimizsonuçlandestekleyecekşekildeyaratırveyönlendirirler.

İnançlar;amacımızagidenyoldaharitamız,pusulamızveamacımızaulaşabilmeyigarantileyenaracımızdır.İnançlarveonlardanyararlanmayeteneğiolmazsa;insanlarbütünüylegüçsüzkalabilirler.Böylelerimotorsuzvedümensizdenizaraçlarınabenzerler.Yolgösterici,güçlüinançlarasahipolursanız;eylemegeçmeveyaşamakistediğinizşekildebirdünyayıyaratmagücünesahipolursunuz.İnançlarneistediğinizigörmenizeveonueldeetmenizeyardımcıolacaktır.

Gerçekteinsandavranışlarınıyönlendirenkuvvetlerarasın-

60

da,inançtandahagüçlüsüyoktur.Özündeinsanlıktarihi,insaninancınıntarihidir.İsterHz.İsa,isterHz.Muhammed,isterKopernik,isterKolomb,isterEdison,isterseEinstenolsuninsanlıktarihinideğiştirenler,inançlarımızıdeğiştireninsanlardır.Davranışlarımızıdeğiştirmekiçinyolakendiinançlarımızlaçıkmakzorundayız.Mükemmelliğimodellemekistiyorsak,mükemmelliğeulaşanlarıninançlarınımodellemeyiöğrenmeliyiz.

İnsandavranışıhakkındanekadarçokşeyöğrenirsek;yaşamımızüzerindeçokbüyüketkisiolaninsaninançlarıhakkındadaokadarçokşeyöğreniriz.Birçokyöndenbugüç,sahipolduğumuzmantıksalmodellerireddeder.Fakatfizyolojidüzeyindebileaçıkolarakgörüldüğügibiinançlar(benzeşimliiçtemsiller),gerçeğikontroleder.Kısabirsüreönceşizofreniüzerindeçarpıcıbirçalışmayapıldı.Örnekolaylardanbirindeçiftkişiliklibirkadınvardı.Olağandurumdakanşekerinindüzeyinormaldi.Fakatbirşekerhastasıolduğunainandığında,fizyolojisibütünüylebirşekerhastasıfizyolojisinedönüşüyor,inancıgerçeğioluyordu.

Benzerşekildehipnotiktranshalindebulunankişilere,kızgındemirparçasıolduğusöylenenbuzadokundurtularakçoksayıdadeneyyapılmıştır.Temasnoktasındadaimasutoplanmasıolmuştur.Buradaetkiliolangerçekdeğil,hiçbirsorgulamayauğramadandoğrudansinirsistemineulaşaninançtır.Basitanlatımla,beyinkendisinenesöylenirseonuyapar.

Çoğumuzplesebodenilen,ilaçolmadığıhaldehastayailaçmışgibiverilenboş

haplarınetkisinibiliriz.Aktifhiçbirözelliğiolmayanbuboşhapların,yapılandeneylerdehastalarüzerindeçoğukezkesinetkileryaptığıgörülmüştür.

HastalıklarıortadankaldırmadainancıngücünüöğrenenNormanCousin,

"İnançlarherzamansadecegereklideğildir.İnanç,aynışekildeherzamaniyileştiricidir",şeklindebirsonucaulaşmıştı.Kanayanülserleriolanbirgruphastaüzerinde,çarpıcısonuçlarverenbirpleseboçalışmasıyapılmıştır.Hastalarikiayrıgrubabölündüler.Birincigruba,hastalığıkesinlikleiyileştirecekyenibirilaç

61

verildiğiaçıklandı.İkincigruptakilereetkilerihakkındaçokazşeybilinenbirilacınkendilerinedenenmeküzereverildiğinisöylediler.İlkgruptahastaların%

70'indeönemliorandabiriyileşmegörüldü,ikincigruptabuoransadece%25

idi.Herikigrubadatıbbenhiçbirözelliğiolmayanboşilaçlarverilmişti.Aradakitekfarkinançsistemlerininkabulüydü.Zararlıetkileribilinenilaçlarınverildiğiinsanlarüzerindeyapılançalışmalardahadaçarpıcıdır.Buhastalarazararlıilaçlarınkendilerindeolumlusonuçlarvereceğisöylendiğinde;gerçektenonlar

üzerindebuilaçlarınnedenolduğuhiçbirhastalığaraslanmamıştır.

Dr.AndrewWeildeçalışmalarındauyuşturucununhemenhemenuyuşturucukullananınbeklentileriyleaynıetkilergösterdiğinibulmuştur.O,birdozamfitaminverilenbirkişininkendisiniyatışmışyadabarbiturateverilenkişininkendisiniuyarılmışhissedebileceğinikeşfetti.Weil,"İlaçlarınsihiriiçeriğindedeğil,ilaçlankullananlarınzihnindeyatar"şeklindebirsonucaulaştı.TümbuÖrneklerdesabitolanşeysonuçlarınençokinançtarafındanetkilenmesidir.

İnançlardabeyinvesinirsisteminegönderilen;tutarlı,benzeşimlimesajlardır.

İnancıngücünügösterdiğitümsüreçlerdeanlaşılmayacakbirsihirfalanyoktur.

İnanç,davranışlarımızıyönetenbiriçtemsildenyanidurumdanbaşkabirşeydeğildir.Onun,birişiyadadiğerinibaşarmakiçingüçlendiricibirinançolmasımümkündür.Diğeryöndenobizisınırlandıranaçıkolarakizlenemeyen,başarılıbirzayıflatıcıinançdaolabilir.Başarıyainanırsanız;osizibaşarmakiçingüçlendirecektir.Başarısızlığainanırsanız;omesajlarsizibaşarısızlığayönlendirecektir.Birşeyiyapabileceğiniziyadayapamayacağınızısöylediğinizde;herikidurumdadahaklıolduğunuzuunutmayın.Herikiinançdabüyükgücesahiptir.Sorun,"Hangitürinançlarasahipolmaksiziniçineniyidirvebunlarnasılgeliştirilir?"sorunudur.

Mükemmelliğindoğuşu,inançlarımızınçeşitliseçeneklerdenbirtanesiolduğununfarkınavarmaklabaşlar.Genellikleböyledüşünmeyiz;fakat,inançbilinçlibirseçimolabilir.Sizi

62

destekleyenyadasınırlayaninançlarıseçebilirsiniz.İşinsırrıbaşarıyıveistediğinizsonuçlandestekleyecekinançlarıseçmekvesizigeriyegötürecekolanlarıelemektir.

Buradakienbüyükyanlışlık,kişileringenellikledurağanentellektüelbirkavramgibigördüklerieylemle,sonuçlarıbirbirindenayıraninancasahipolmalarıdır.

Hiçbirşeygerçeğebukadaruzakolamaz.İnançkesinolarakmükemmeliğeaçılanbirkoridordur.Çünküondanayrıveonakarşıdurağankalanhiçbirşeyyoktur.

Potansiyelimizinnekadarınaulaşabileceğimizibelirleyen,inancımızdır.İnançlar

fikirakımlarınıaçabiliryadadurdurabilir.Aşağıdakikoşullarıgözünüzdecanlandırın.Birisisizdentuzistervesizdediğerodayagiderek,"Tuzunneredeolduğunubilmiyorum,"dersiniz.Birkaçdakikatuzuararvebirileriniyardımaçağırırsınız.Sonrabirdiğerkişiyanınızagelerektamkarşınızdakiraftabulunantuzualırve"Niçindikkatlibakmıyorsun.İştetuztamkarşındaduruyor.Oradabiryılanolsaydı,şimdiyekadarseniçoktanısırmıştı,"der."Tuzunneredeoldu-

ğunubilmiyorum"dediğinizde,beyninizetuzugörmemekiçinemirvermiş

oluyorsunuz.Psikolojidebuna,schotomaadıverilir.Söylediğiniz,gördüğünüz,işittiğiniz,hissettiğiniz,tattığınızyadakokladığınıztümdeneyimlerinbeyindedepolandığınıunutmayın.Benzeşimliolarakhatırlayamayacağınızısöylediğinizde,sizhaklısınız.Benzeşimliolarakyapabileceğinizisöylediğinizde;beyninizinihtiyaçduyduğunuzcevabıverecekpotansiyelesahipkısmınagidenyolunaçılmasıiçinsinirsisteminizeemirvermişoluyorsunuz.

"Yapabilirler,çünküyapabileceklerinidüşünüyorlar."

—Virgil

Bunedenleinançlarınneolduğunutekrarlamaktafaydavardır.Onlar;kendimizletutarlıbirşekildeiletişimimizisüz-63

geçleyen,algılamayıyapabilmekiçinöncedenşekillendirilmiş,öncedenorganizeedilmişyaklaşımlardır.İnançlarneredenkaynaklanmaktadır?Niçinbazılarıkendilerinibaşarıyagidenyoldadestekleyiciinançlarasahipken,diğerleribaşarısızlığıdestekleyecekinançlarasahiptir?Mükemmelliğibesleyeninançlarımodellemeyeçalışıyorsak;önceliklebuinançlarınneredenkaynaklandığınıbulmakgerekir?

Birincikaynakçevredir:Burasıbaşarınınbaşarıyı,başarısızlığınbaşarısızlığıbeslediğibirgirdapta,oyununacımasızcaoynandığıyerdir.Kenarmahalleyaşamınınasılkötüyanı,günlükhayalkırıklıklarıveyoksunluklardeğildir.

İnsanlarbunlarınüstesindengelebilir.Asılkabus,çevrenininançlarvehayallerüzerindekietkisidir.Gördüklerinizinhepsibaşarısızlıkveçaresizlikse,başarınızıbesleyecekiçtemsilinizioluşturmakçokzordur.Geçenbölümdebelirttiğimizgibi,modellemenintutarlıbirbiçimdeyapılanbirşeyolduğunuunutmayın.

Zenginlikvebaşarıiçindebüyürseniz;zenginlikvebaşarıyıkolayca

modelleyebilirsiniz.Fakirlikveçaresizlikiçindebüyürseniz,modelinizancakbuçevredevarolanlardanseçilebilecektir.AlbertEinstein,"Sosyalçevreninönyargılarındanfarklıfikirleri,kendinegüvenerekaçıklamayeteneğinesahipçokazkimsevardır,"demişti.İnsanlarınçoğu,böylefikirlerioluşturmayeteneğinebilesahipdeğildir.

Üstdüzeymodellemekurslarıındanbirinde,büyükşehirlerdesokaktayaşayaninsanlarlabiralıştırmayapıyoruz.Onlarıgetirerekinançsistemlerinivezihinselstratejilerinimodelliyoruz.Yiyecekvebüyükmiktardasevgisunarakvearzuederlerse;yaşadıklarıyerdekendilerininasılhissettikleri,niçinbuşekildeinandıklarıgibi,yaşamlarıylailgilikonularıgrubaanlatmalarınıistiyoruz.Sonrabüyükfizikselyadaduygusaltrajedileriolmasınarağmenbaşarılıolankimselerleonlarıkarşılaştırıyoruz.

Songünlerdeyaptığımıztoplantılardanbirisine28yaşında,kuvvetli,zeki,fiziğidüzgünveyakışıklıbiradamgetirmiştik.

64

W.Michellenazındangörünüşteyaşamınıdeğiştirebilmekiçinondançokdahaazkaynağasahipolmasınarağmenmutluyaşıyorken,nedenomutsuzbirşekildesokaktayaşıyor?Mitchellneşelibiryaşamüretmekiçinbüyükgüçlükleriyenenmodelkişilerinbulunduğubirçevredeyetişmişti.Buonda,"Buyaşamıonlargerçekleştirdiğinegöre,benimdegerçekleştirmemmümkündür"

inancınınyerleşmesinenedenoldu.BununtamtersineJohnadlıbugençadam,böylemodellerinolmadığıbirçevredebüyüdü.Annesibirfahişeidi,babasıiseadamvurmaktanhapisteyatıyordu.Sekizyaşındaykenbabasıonaeroiniçirmişti.Yaşadığıçevrenin,nelerinmümkünolabileceğikonusundakibucanlıkalabilmeninçokazötesindeolanbirşeydir;çalarak,sokaktayaşayarak,acılarınıuyuşturucuylagidermeyeteşebbüsederekbuyaşamınnasılgerçekleştirilebileceğineilişkininançlarıüzerindekesinliklerolüolmuştur.

Dikkatetmezse;herkesinhakkınıyiyeceğine,kimseninkimseyisevmediğine,vb.

konularainanmıştı.Oakşambuadamlabirlikteçalışarakinançsisteminideğiştirdik.Sonuçolarakartıkbirdahasokaklaradönmedi.Ogecedenbuyanauyuşturucukullanmıyor.Birişteçalışıyorveyeniarkadaşlarıyla,yeniinançlarla,yenibirçevrede,yenisonuçlarüretiyor.

ŞikagoÜniversitesi'ndenDr.BenjaminBloomçokbaşarılıyüzatlet,müzisyenveöğrenciüzerindeçalıştı.Budâhilerinçoğunluğunun,başlangıçtabüyükzekapırıltılarıgöstermediklerinigörüncehayretleriçindekaldı.

Çoğunluğuaşırıdikkatli,gösterilenyoldailerleyerekvedestekgörerekişebaşladılarvesonragelişmeyebaşladılar.Onlarınkendilerineözgüolabilecekinançları,açıkolarakgörülenzekaişaretlerindenöncegelmişti.Çevre,inancıntekbaşınaengüçlüyaratıcısıolabilir;fakatinancıyaratanbaşkakaynaklardavardır.Aksiolsaydısadecezenginlerzenginliği,fakirlerdefakirliğibilirvehiçkimseorijinaldurumunudeğiştiremezdi.Gerçektediğerdeneyimlerveinancındoğuşunusağlayabilecekbaşkayollardavardır.

SınırsızGüç-5

65

Küçükyadabüyükolaylarinancıngelişmesineyardımedebilir.Herkesinhayatındakesinlikleunutamayacağıbelirliolaylarvardır.JohnF.Kennedy'ninöldürüldüğügünneredeydiniz?Hatırlamakiçinyeterinceyaşlıysanız,eminimkiogünneredeolduğunuzubilirsiniz.Ogünbirçokinsanındünyagörüşünüsonsuzadekdeğiştirdiğibirgündü.Benzerşekildeçoğumuzunbeynindesonsuzakadaryeredecekbutüretkileriolanörneklereilişkindeneyimlerivardır.Bunlar,inançlarımızışekillendirenvedolayısıylayaşamımızıdeğiştirebilentürdedeneyimlerdir.

Onüçyaşındaykenhayattaneleryapabileceğimiaraştırıyordumvesporyazarıolabileceğimekararverdim.BirgüngazetedeHowardCosell'inbüyükbiryerelmağazadayenikitabınıimzalayacağınıokudum.Sporyazarıolacaksamprofesyonellerleröportajyapmayabaşlamamgerekirdiyedüşündüm.Niçinyüksektenbaşlamayayım?Okuldançıktım,ödünçbirteypaldımveannemarabasıylabenimağazayabıraktı.İçeriyegirdiğimdeCosellayrılmakiçinayağakalkıyordu.Paniğekapıldım.Çevresionunsonyorumunualabilmekiçinmücadeleedenröportajcılarladoluydu.HernasılsaröportajcılarınkollarınınarasındangeçerekCosell'eyaklaştım.Yıldırımhızıylaneyaptığımıanlatarak,kendisiylekısabirröportajyapmakistediğimisöyledim.Diğerröportajcılarbeklerken,Cosellbenimlekişiselbirröportajyaptı.Budeneyimneyinmümkünolduğu,kimeyaklaşılabileceğiveistemeninödüllerininneolduğuhakkındakiinancımıdeğiştirdi.Cosell'denaldığımcesaretlegünlükbirgazetedeyazmayabaşladımveböyleceiletişimalanındakikariyerimigeliştirdim.

inancıgeliştirmeninüçüncüyolubilgidir:Bilgininbirşeklidoğrudandeneyimlekazanılır.Diğerşekliiseokuyarak,filmvediğerleriningörüntülediğişekildedünyayıizleyerekeldeedilir.Çevreninkısıtlayıcızincirlerinikırmanınenönemliyolu,bilgidir.Dünyanıznekadaracımasızolursaolsun,başkalarınınbaşarılarınıokuyabilirseniz,sizibaşanyagötürecekinançlarıyara-66

tabilirsiniz.ZencisiyasetbilimcisiDrRobertCurvin,TheNewYorkTimes'taliglerinilkzencioyuncusuolanJackieRobinsonörneğiningençkenyaşamınınasıldeğiştirdiğini,"Onasevgiylebağlanmamyaşamımızenginleştirdi.Buörnekbeklentilerimindüzeyiniyükseltti,"ifadesiylebelirtmişti.

Dördüncüyol,sonuçlarıngeçmişsonuçlarlayaratılmasıdır.Birinancıyaratmanıneneminyolu,birşeyisadecevesadecebirkereyapabilmektir.Birkerebaşarırsanız,tekrarbaşarmainancınızıoluşturmanızçokdahakolayolacaktır.İstenilentariheyetiştirebilmekiçinbukitabınilkmüsveddesinibiraydankısabirsüredebitirmekzorundakaldım.Başarabileceğimdenemindeğildim.Fakatbirbölümübirgündebitirmekzorundakaldığımzamanbaşarabileceğimianladım.Birinibaşarınca,bubaşarıyıtekrarlayabileceğimiöğrendim.Böylecebukitabızamanındabitirebilecekinancıoluşturmayeteneğinesahipoldum.

Zamanındayazmakzorundaolduklarıiçin,bunugazetecilerdebilir.Yaşaındatümhikayeyibirsaatiçindeyadazamanlayarışarakbitirmekkadaryıpratıcıolançokazşeyvardır.Gazeteciliğeyenibaşlayanlarıasılkorkutanişlerindiğerkısımlarıdeğildir.Onlarıasılkorkutanzamanbaskısıdır.Fakatonlar;biryadaikikezbaşardıklarında,gelecektedebaşaracaklarınıbilirler.Onlaryaşlandıkçadahahızlıvedahazekiolmazlar;fakatuygunzamannekadarolursaolsunhikayeyi

tamamlayabilecekleri

inancıyla

güçlendirildiklerinden,

bunu

başarmanınbiryolunubulurlar.Aynışeykomedyenler,işadamlarıyadaya-

şamınısürdürenherhangibirkimseiçindegeçerlidir.Yapabileceğineinanmak,kendikendinigerçekleştirenbirkehanettir.

inançlarıoluşturmanınbeşinciyolu,gelecekteolmasınıistediklerinizisankişimdioluyormuşgibizihninizdedenemektir.Geçmişteolanlariçtemsiliniziveneyinmümkünolduğunailişkininancınızıdeğiştirebildiğigibi,gelecekteolmasınıistediğinizşeylerisadecezihninizdecanlandırmakdaaynısonuçlarıverebilir.

67

Benbunu"sonuçlarıöncedendeneme"diyeadlandırıyorum.Sonuçlarınızsizingüçlüolmanızıveetkilidurumdabulunmanızıdesteklemiyorsa;sizistediğinizdünyayıyaratırvedeneyiminiziuygulamayabaşlayabilirsiniz.Busizindurumunuzu,inançlarınızıveeylemlerinizideğiştirecektir.Tümbunlardansonrasiz,birsatışelemanıolsaydınız;10.000dolarlıkbirsatışyapmakmıyoksa100.000dolarlıkbirsatışyapmakmıdahakolayolurdu?Gerçekte100000

dolarlıksatışyapmakdahakolaydır.Niçinböyleolduğunuanlatayım.Hedefiniz10.000dolarise,sizingerçekteyapmakistediğinizşeyfaturalarıödemeyeyetecekkadarparakazanmaktır.Amacınızbuşekildeyse,niçinçokçalıştığınızıkendikendinizebuşekildetemsilediyorsanız;çalışırkenkendinizinheyecanlı,güçlü,beceriklidurumdaolacağınızıdüşünürmüsünüz?Düşünceveheyecaniçindeöfkeleniyormusunuz?Canımısıkanfaturalarıödeyebileçekkadarkazanabilmekiçinçalışmakzorundamıyımdiyorsunuz?Sizibilmiyorum,amabunlarbenimçalışmamiçinyeterlideğildir.

Fakatsatışsatıştır.Nekadarsatmayıümitedersenizedin;aynıtelefonkonuşmalarınıyapmak,aynıkişilerlebuluşmakveaynıürünleritaşımakzorundasınız.Bunedenle10.000dolaryerine100.000dolarlıksatışyapmayıamaçlayarakyolaçıkmakçokdahaheyecanlıveçokdahacaziptir.Böyleheyecanlıbirdurumsizindahayüksekpotansiyellereulaşmanıziçintutarlıeylemlerdebulunmaşansınızı,sadeceyaşamınızısağlamakiçindışarıçıkmaktançokdahafazlaartıracaktır.Açıktırki,parakendikendinizigüdülemenintekaracıdeğildir.Amacımızherhangibirşeyolabilir.Zihninizdeistediğinizsonucunaçıkgörüntüsünüoluştururvekendikendinizesankionubaşarmışgibitemsilederseniz;istediğinizsonucuyaratmadasizidestekleyecektürdedurumlarıniçinegirersiniz.

Tümbunlar,inancıhareketegeçirmeninyollarıdır.Çoğumuzinançlarımızıgelişigüzeloluştururuz.İyiyadakötüherşeyiçevremizdenalırız.Fakatbukitabıntemelfikirlerindenbiriside,sizinrüzgârlahavalananbiryaprakolmadığınızdır.

68

İnançlarınızıkontroledebilirsiniz.Diğerlerinimodellemeşeklinizikontroledebilirsiniz.Yaşamınızıbilinçliolarakyönlendirebilirsiniz.Değiştirebilirsiniz.Bukitaptaanahtarbirkelimevarsa,odadeğişimdir.İzinverirsenizsorabileceğimentemelsoruyusorayım.Kimolduğunuzveyeteneklerinizinneolduğuhakkındasahipolduğunuzinançlarınbazılarınelerdir?Lütfenbirazdurunvegeçmiştesizisınırlandırmışolanbeşanahtarinancıyazın.

1)

2)

3)

4)

5)

Şimdidehalenüstdüzeyamaçlarınızıdestekleyenenazbeştanepozitifinancınızılisteleyin.

1)

2)

3)

4)

5)

Önermelerimizdenbirtanesideifadelerinizinbelirlibirtarihiçinsöylenmesivesöylendiklerizamanagöredeğerlendirilmesidir.O,evrenselbirgerçeğinifadesideğildir.Sadecebelirlibirzamanda,belirlibirkişiiçindoğrudur.O,değişebilir.

Negatifinançsistemlerinesahipseniz,şimdiyekadaronlarınnekadarkötüetkileriolduğunubilmenizgerekir.Fakatburadatemelolarakanlaşılmasıgerekennokta;inançsistemlerinizin,saçınızınuzunluğu,belirlibirmüziktüründenetkilenmeniz,belirlibirkişiyleolanilişkilerinizinkalitesikadarbilesabitolmadığıgerçeğinianlamaktır.Hondamarkabirarabakullanıyorsa69

nızveChrysler,Cadillac,yadaMercedeskullandığınızdadahamutluolacağınızakararverdiyseniz,budeğişikliğiyapmaksizinelinizdedir.

İçtemsillerinizleinançlarınızbenzerşekildeçalışır.Onlardanhoşlanmıyorsanız;değiştirebilirsiniz.Hepimizinançlarınbirhiyerarşisine,birmerdiveninesahibiz.

Bazışeylerbizimiçinokadarönemlidirki,uğrundaölebiliriz,yanibizimbazıtemelinançlarımızvardır.Bunlarvatanseverlik,ailemizveaşkhakkındakifikirlerimizgibişeylerdir.Fakathayatımızınbüyükbirbölümüyıllardırbilinçsizceedinmişolduğumuzmutluluk,başarıyadamümkünolanlarailişkininançlarımıztarafındanyönetilir.Buradaasılolan;buinançlarınlehinizeçalıştığından,sizietkinleştirdiğindenvegüçlendirdiğindeneminolmaktır.

Modellemeninönemindenbahsetmiştik.Mükemmelliğimodellemek,inancımodellemeklebaşlar.Bazışeylerimodellemekzamanalır.Fakatokuyabilir,düşünebilirveişitebilirsenizyeryüzündekienbaşarılıkişilerimodelleyebilirsiniz.

J.PaulGettyyaşamabaşladığındaenbaşarılıkimselerininançlarınımodellemeyekararverdi.Araştırdı,bulduveonlarımodelledi.Hayathikayeleriniokuyarakdünyanınenmeşhurliderleriniveonlarıninançlarınıbilinçliolarakmodelleyebilirsiniz.Kütüphaneleristediğinizsonuçlarınasılyaratabileceğinizeilişkinsorularınızaalabileceğinizcevaplarladoludur.

Kişiselinançlarımızneredenkaynaklanmaktadır?Onlarsokaktakiortalamabirinsandanmıgelmektedir?Televizyonyadaradyodanmısizeulaşmaktadır?

Yoksaenuzunveenyüksekseslekonuşankimsemisizietkilemektedir?Başarılıolmakistiyorsanız,inançlarınızıdikkatliceseçmeksizinyararınızaolacaktır.Bu,etraftauçuşankâğıtlargibiolmaktanyadasizeherhangibirşekildeyapışaninançlarabağlanmaktançokdahaiyidir.Ulaşmanızgerekenpotansiyellerinizleilgiligerçekleştirmenizgerekenönemlisonuçlar,inançlabaşlayandinamiksürecinbirparçasıdır.Benbusüreciaşağıdakidiyagramaracılığıylaincelemeyiseverim.

70

Herhangibirkonudaetkisizolduğunainananbiradamdüşünelim.Onunkendikendisinekötübiröğrenciolduğunusöylediğinidekabuledelim.O,beklentilerininbaşarısızlıkolduğunusöylerse,potansiyelininnekadarınaulaşabilir?Çokfazlasınadeğil.Halihazırda,kendisinebilmediğinisöylemiştir.

Beyninebaşarısızlıkbeklentisisinyalinigöndermiştir.Butürbeklentileresahipolankişimuhtemelenhangieylemlerdebulunur?Onlargerçekpotansiyeliniyansıtırmı?Yansıtmalarıbeklen

71

mez.Başarısızolacağınızainanmışsanız,niçinokadarçokçabasarfediyorsunuz?

Onlargüvenli,iddialı,enerjilivebenzeşimlimiolacaklardır?Gerçekpotansiyelleriniyansıtacaklarmıdır?Sanmıyorum.Başarısızolacağınızıkabulediyorsanız,niçinokadarçokçalışıyorsunuz?Yapamayacağınızşeylerüzerinebaskıyapanbirinançsistemiylebaşladığınıziçin,sistembundansonrasinirsisteminebelirlisinyallergönderecektir.Sizpotansiyelinizinçokazbirkısmınaulaşmışsınız.Eylemlerinizidenemekabilinden,yanigönüllübirşekildeyapmışsınız.Tümbunlarhangisonuçlarıdoğurur?Büyükbirolasılıklaonlarhoş

sonuçlarolmayacaktır.Hoşolmayanbusonuçlarındahasonragelençabalarınızlailgiliinançlarınızüzerindekietkisineolacaktır?Büyükbirolasılıklanegatif

inançlarınızıkuvvetlendirecekvebuolayçorapsöküğügibigidecektir.

Bulunduğunuzyerfasitbirdairedir.Hata,hatayıgetirir.Mutsuzvehayataküskünolanlar,genellikleuzunsürediristediğisonuçlarıeldeedemeyenlerdir.

Artık

onlar

istedikleri

sonuçları

elde

edebileceklerine

inanmazlar.

Potansiyellerineulaşmakveniçinyapabileceklerininçokazınıyaptıklarınıöğrenmekiçinazyadaçokhiççabagöstermezler.Şüphesizonlartersimümkünken,inançlarınıdahaçokbozarakmutsuzsonuçlarüretirler.

iyiağaçkolayyetişmez;rüzgârnekadarkuvvetlieserse,ağaçlardaokadarsağlamolur."

—J.WillardMarriot

Olayabirdediğeryöndenbakalım.Büyükumutlarlabaşladığınızıkabuledelim.

Umudunötesindetümbenliğinizlebaşaracağınızainanıyorsunuz.Doğrudan,neyigerçekolarakbildiğinizinaçıkiletişimiylebaşlarsanız,potansiyelinizinnekadarınıkullanırsınız?Muhtemelençokbüyükbirmiktarınıkullana-72

caksınız.şimdinetüreylemlerdebulunacaksınız?Kendinizibirkeneraçekipgönülsüzmüdavranacaksınız?Şüphesizböyledavranamazsınız!Heyecanlı,enerjili,başarıhakkındayüksekbeklentivegüçlüsilahlarladonanmışolarakyolaçıkacaksınız.Buşekildegayretederseniz,netürsonuçlarüretirsiniz?Büyükolasılıklasonuçlarçokiyiolacaktır.Gelecekte,büyüksonuçlarüretmeyeteneğikazandıraninançlarınızneyapar?Fasitdairenintamtersibirdurumdasınız.Bu

durumdabaşarı,başarıyıbesleyecekvedahaçokbaşarıüreteceksiniz.Herbaşarıdahaçokinançyaratacakvedahaüstdüzeydebaşarısağlamakiçinmomentumkazandıracaktır.

Becerikliinsanlarbaşarılımıdır?Elbette.Olumluinançlarsonuçalınmasınıherzamangarantiedermi?Şüphesizhayır.Herhangibirisisürekli,kesintisizbaşarıyısağlayacaksihirlibirformülbulduğunusöylerse;çantanızıalıp,tersyöndeilerlemeyebaşlayın.Tarih,insanlarınkendilerinigüçlendireninançsistemlerinizamaniçindekoruduklarında;enindesonundabaşarmakiçinyeterlibeceriveeylemigöstereceklerinisöylemektedir.AbrahamLincolnbazıönemliseçimlerikaybetmesinerağmen,uzundönemdebaşarılıolacağınailişkininancınıkorudu.Başarıylakendikendisinigüçlendirdivebaşarısızlıklarınkendisiniyıldırmasınaizinvermedi.İnançsistemi,kendisinimükemmelliğeyönlendirdivesonundabaşardı.Başardığındadaülkenintarihinideğiştirdi.

Bazenbazışeyleribaşarmakiçinçokbüyükinançvetutumlarasahipolmakgereklideğildir.Bazeninsanlargözkamaştıransonuçlarüretirler;onlarişinzoryadaimkansızolduğunubilmediklerindenbaşarılıolurlar.Bazenkısıtlayıcıbirinancasahipolmamakbileyeterlidir.Örneğinmatematikdersindeuyuyupkalanbiröğrencihikayesivardır.Öğrencizilçalıncauyandıvetahtadagördüğüikiproblemidefterinegeçirdi.O,bunlarıngeceyapılmasıgerekenevödeviolduğunusandı.Evegittivebütüngünproblemleriçözmeyeçalıştı.Problemleriçözemedi;fakatbütünhaftaboyuncaçalışmasınısürdürdü.Sonunda73

problemlerdenbiriniçözdüvesınıfagetirdi.Öğretmenşaşırıpkaldı.Buproblemiöğretmen,çözülemeyeceğinikabulederektahtayayazmıştı.Öğrencibudurumubilseydi,muhtemelenoproblemiçözemezdi.Okendikendisineçözümünmümkün

olmadığınısöylemediğiiçin,çözebileceğinidüşündüvesonundaçözümünbiryolunubuldu.

İnançsisteminideğiştirmeninbiryoludaaksiniispatedecekbirdeneyimesahipolmaktır.Budaateşyürüyüşüyapmanızınbirbaşkanedenidir.Kişilerinateşteyürüyüpyürüyememeleribeniilgilendirmez.Beniilgilendiren,onlarınimkânsızolarakdüşündükleribirşeyiyapmalarıdır.Gerçektenyapılmasınıimkansızbulduğunuzbirişibaşanrsanız,busizininançlarınızıtekrargözdengeçirmenizenedenolacaktır.

Yaşambazılarımızıninandığındanhemdahaincehemdedahakarmaşıktır.Bunedenleşimdiyekadaryapmamışsanız,inançlarınızıgözdengeçirinizveşimdihangilerinideğiştireceğinizevebuinançlarlaneyideğiştireceğinizekararverin.

Aşağıdakişekiliçbükeymiyoksadışbükeymidir?Aptalcabirsoruama,sorununcevabınasılbaktığınızabağlıdır.Gerçeğinizikendinizyaratırsınız.Pozitifiçtemsillerinizyadainançlarınızvarsa;sizöyleyaratmışsınızdır.Negatifleresahipsenizonlarıdasizyaratmışsınızdır.Mükemmelliğigeliştirençoksayıdainançvardır,fakatbenimiçinönemliolanyeditanesinielealdım.Benonlara

……….adınıveriyorum.

74

BÖLÜM:5

BaşarınınYediYalanı

İÇİNDEyaşadığımızdünyayıbilinçliyadabilinçsizolarakbizseçtik.Mutluluğuseçersekmutlu,mutsuzluğuseçersekmutsuzoluruz.Geçenbölümdeöğrendiğimizgibi,inançlarmükemmelliğintemelidir.İnançlarımızkendimizeözgüvealgılamayayöneliktutarlı,organizeyaklaşımlardır.İnançlar,hayatımızınasılalgıladığımızıvedolayısıylahayatımızınasılgeçireceğimizibelirleyentemelseçimlerdir.Onlar,beynimizidışaaçıpkapamamızabenzerler.Bunedenlemükemmeleçıkıştailkbasamak,biziistediğimizsonuçlaragötürecekinançlarıbulmaktır.

Başarıyagidenyol;istediğinizsonuçlarıbilmek,hareketegeçmekvebaşarılıoluncayakadardeğişmedegerekenesnekliğigöstermektir.Aynışeyinançlariçindegeçerlidir.Siziistediğinizsonuçlaraulaştıracakyadabusonuçları

destekleyecekinançlarıbilmenizgerekir.Sizininançlarınızbunlarıgerçekleştirmiyorsa,onlarıbirkenaraatıpyenilerinidenemenizgerekir.

Benbaşarınınyalanlarıhakkındakonuşunca;insanlargeneldeumursamazbirtutumiçinegirerler.Kimyalanlarlayaşamak

75

isterki?Amabenimifadeetmekistediğim,dünyanıngerçektenasılolduğunubilmediğimizdir.Çizgileriniçbükeymi,dışbükeymi;inançlarımızındoğrumu,yanlışmıolduğunubilmiyoruz.Tekbileceğimizşeyinançlarımızınişeyarayıpyaramadığbizidestekleyipdesteklemediği,hayatımızızenginleştiripzenginleştiremediği,bizidahaiyiinsanlaryapıpyapamadığı,bizevediğerinsanlarayardımedipetmediğidir.

Bubölümdekiyalankelimesi,çevremizdekişeyleringerçektenasılolduğunubilmediğimizihatırlatmakiçinkullanılmıştır.Örneğin,birçizgiyebirkeredış

bükeydersekartıkonuiçbükeyolarakgörmemizolanaksızdır.Yalankelimesi,şerefsizlikyadahilekârlıkanlamınagelmez.Aksinebirşeyenekadarinanırsakinanalım,bizedevamlıöğrenmeyiveherzamandiğerolasılıklarındabulunabileceğinihatırlatanbirkavramdır.Sizebuyediyalanıincelemeniziveyararlıolupolmayacaklarıhakkındakararvermeniziöneriyorum.Benbuyediyalanın;insanlarıdahaçokkullanmaya,dahaçoküretmeye,dahabüyükişleryapmayavedahabüyüksonuçlaralmayayönelttiğinianladım.Bunlarınbaşarıyagötürenyeganeinançlarolduğunusöylemiyorum.Bunlarsadecebirbaşlangıçtır.Dahaewelbaşkalarınınişineyaradılar;şimdidesizinişinizeyarayıpyaramayacaklarınıgörmekistiyorum.

İNANÇ1:HERŞEYBİRNEDENVEAMAÇİÇİNVARDIR

W.Mitchell'linhikayesinihatırlıyormusunuz?Zorluklarıyenmesineyardımcıolananainançneydi?Başınagelenneolursaolsun,herşeyikendiyararınakullanmayakararvermesiydi.Aynışekildebütünbaşarılıinsanlar;herolayvedurumda,neyinmümkünolduğunuvehangiyararlısonuçlarıneldeedilebileceğiniinanılmazbirşekildeanlamayeteneğinesahiptirler.Çevredennekadarterstepkialırlarsaalsınlar,hepiyimserdüşünürler.Herşeyinbiramaçiçinvarolduğunavekendilerinehizmetedeceğineinanırlar.Aynızamandabütünzorluklarındafaydasağlayacağınıdüşünürler.

76

Sizeönemlisonuçlareldeedenkişilerin,buşekildedüşündüğünügarantiedebilirim.Bunukendihayatınıziçindedüşünün.Herhangibirdurumdasonsuzsayıdaharekettarzıvardır,Örneğin,çokdeğerverdiğinizveimzalanmasınakesingözüylebaktığınızbiranlaşmayıkaçırdığınızıfarzedelim.Kimilerimizkırılırvehayalkırıklığınauğrar.Evdeoturuphüzünlenebiliryadadışarıçıkıpsarhoş

olabilirsiniz.Belkideçılgınadönüp,birbeyinsizdenoluştuğunusöyleyerekanlaşmayıreddedenfirmayısuçlarsınız.Yadamutlakabaşarılmasıgerekenbirişimahvettikleriiçinçalışmaarkadaşlarınızıyerdenyerevurursunuz.

Bunlarınhepsibirazistimsağlar;ama,bizeyardımetmez,İstediğinizsonucabirazolsunyaklaştırmaz.Benliğimizeacıverendeneyimlerikazançhanemizeişleyebilmek,yıkılankoruyucuduvarlarımızıonarmakveyeniolasılıklarıgörebilmekiyibirdisiplinister.İştezararlıçıkacakmışızgibigörünenbirolaydanyararlısonuçlareldeetmenintekyolubudur.

Sizeolanaklarüzerinegüzelbirörnekvereyim.EskibiröğretmenvegüzellikkraliçesiolanMarilynHamilton,şimdibaşarılıbirişkadınıdır.Aynızamandakorkunçbirkazadankurtulmuştur.Yirmibiryaşındaykenbirtırmanmaegzersizisırasındakayalıkbiruçurumadüşmüşvebeldenaşağısıfelçolaraktekerleklisandalyeyebağlanmıştır.

MarilynHamiltonbundansonrayapamayacağışeylerüzerindehiçkafayormadı.Elindekiolanaklarıdeğerlendirdi.Bufacianınkendisinesağladığıolanaklarıgörmeyibaşardı.İlkbaşlatekerleklisandalyeyüzündenhayalkırıklığınauğradı.Tekerleklisandalyeyikısıtlayıcıvebağlayıcıbuldu.Büyükbirolasılıklasizyadaben,birtekerleklisandalyeninkişiüzerindekietkilerinihayalbileedemeyiz.Odahakullanışlıbirsandalyeçizmeyidüşündüveböylecetırmanmaaletleriüretenikiarkadaşıylabirlikte,yenibirtekerleklisandalyemodeliüzerindeçalışmalarabaşladılar.

Üçü"MotionDesign"adlıbirşirketkurdular.Buşirkettekerleklisandalyeendüstrisineyenilikgetirenmilyonlarcadolarlıkbirbaşarınınve1984yılı

"KaliforniyaKüçükişletme"

77

ödülününsahibioldu.İlkpersonelini1981yılındaişealanşirketin,şimdiseksenüretimvesekizyüzdenfazlapazarlamaelemanıvar.

MarilynHamilton'unbilinçliolarakoturupinançlarınıtanımlamayaçalıştığınainanmıyorum.Amaadımlarını;neleryapılabileceğini,başkahangiolasılıklarınbulunabileceğinigözönünealarakattığınaeminim.Gerçektebütünbaşarılar,aynıtemeledayanır.

Biraniçininançlarınızıyenidengözdengeçirin.Sonuçlarınızıniyimikötümüolmasınıistersiniz?Çabalarınızınbaşarıylamı,hüsranlamısonuçlanmasınıarzularsınız?Olaylarınhepiyiyanınımıyoksakötüyanlarınımıgörürsünüz?

Birçokkişiolaylarakötüyanındanbakmayıterciheder.Değişimdeilkadım,bununfarkınavarmaktır.Sınırlıinançlar,sınırlıinsanlaryaratır.Anahtarbusınırlardankurtulup,değişikarayışlariçindeolabilmektegizlidir.Günümüzdeliderler,çöldebilebahçegörebilen,herdurumdabaşkaolasılıklarındabulunabileceğinigözönünealabilenkişilerdir.İnanmıyorsanız,israil'ebakın.

Olasılıklaraolaninancınızyüksekse,hemenhemenbaşarıyaulaşmışsınızdemektir.

İNANÇ2:BAŞARISIZLIKDIYEBLRŞEYYOKTUR,

SADECESONUÇLARVARDIR.

Builke,birinciinancınsonucugibigörülebilir;ancakkendiiçindeenazonunkadardeğerlidir.Bizimkültürümüzdebirçokinsan,başarısızlıkdenilenşeydenkorkmayaprogramlanmıştır.İstediğimizdenfarklışeylereldeettiğimizzamanlarolmuştur.Örneğinbirsınavıveremediğimiz,birgönülmacerasındahayalkırıklığınauğradığımız,herişintersgittiğigünlerimizolmuştur.Bukitaptahepsonuçkelimesikullanılmıştır,çünkübaşarılıinsanlarolaylarıhepböylegörürler.

Onlarbaşarısızlığıgörmezler,inanmazlar,düşünmezler.

İnsanlargeneldebirsonucaulaştıklarındakendilerinibaşarılıgörürler.Ancakçokbaşarılıinsanlar;başarısızolduklarında,

78

Öğreticibirdeneyimkazandıklarınıdüşüneninsanlardır.Onlarbudeneyimlerini

dekullanarak,yeniyenideneylerebaşlarlar.Yenibirharekettarzıbelirleyerek,yenisonuçlareldeederler.Dündenbugüneeldeettiğinizkazançnedir?Cevaptabükideneyimdir.Başarısızlıktankorkaninsanlarkafalarındahepnelerintersgideceğinidüşünürler.Budaulaşmakistediklerisonucadoğruadımatmalarınaengelolanteknedendir.Başarısızlıktankorkuyormusunuz?Öyleyseöğrenmeyenedersiniz?Insanlığındeneyimlerindenfaydalanarak,yaptığınızherşeydebaşarılıolabilirsiniz.

MarkTwain,"GençbirkaramsarıngörüntüsündendahaacıkIıbirgörüntüolamaz.",diyor.Başarısızlığainananinsanlarvasatolmayıgarantilerler.

Başarısızlıkbüyükişleryapaninsanlarındüşünmediğibirkavramdır.Başarısızbiradıındansonrayersizhislerekapılmazlar.

Sizebiradamınhayathikayesinianlatayım.Buadam:.

21yaşındaişindebaşarısızolmuş,

22yaşındabiryasamaseçiminikaybetmiş,

23yaşındatekrarişindebaşarısızolmuş,

26yaşındakarısıvefatetmiş,

27yaşındaruhsalbunalımagirmiş,

34yaşındakongreseçimlerinikaybetmiş,

36yaşındatekrarkongreseçimlerinikaybetmiş,

45yaşındasenatoseçimlerinikaybetmiş,

47yaşındabaşkanyardımcısıseçimlerinikaybetmiş,

49yaşındatekrarsenatoseçimlerinikaybetmiş,

52yaşındaAmerikaBirleşikDevletleri'nebaşkanseçilmiş,kişidirveadıdaAbrahamLincoln'dür.Eğerobuolaylarıbaşarısızlıkolaraknitelendirseydi,acababaşkanolabilirmiydi?Mümkündeğil.ThomasEdisonhakkındaünlübirhikayevarılır.9999keredenediktensonrakusursuzampulükeşfedemeyincebirisorar,

"Onbinincibaşarısızlığıdagözealacakmısınız?"Odacevapverir,

"Başarısızolmadım,yalnızcaampulükeşfetmeyenbiryoldahabuldum."O,değişikyaklaşımlarındeğişiksonuçlarverdiğinikeşfetmişoldu.Şampiyonlar,liderlerveamirlergibikişiselgücesahipinsanlar;birkonudaarzuet79

tiklerisonucualamadıklarındabunubaşarısızlıkdeğil,yalnızcabirgeribeslemeolarakdüşünürler.Bubilgiyiistediğinizsonuçlaraulaşmakiçindahaiyiayırımlaryapmaküzerekullanabilirsiniz.BuckminsterFuller,"İnsanlarneöğrenirlerseöğrensinler,bunlardenenmişvehataylasonuçlanmışdeneyimlerinürünleridir.

İnsanlarhatalardandersalırlar,"diyor.Kendihatalarımızdanolduğukadar,başkalarınınhatalarındandabirşeyleröğrenebiliriz.Hayatınızdakienbüyükbeş

başarısızlığınızıbiraniçingözönünegetiriniz.Budeneyimlerinizdenneleröğrendiniz?Bunlarhayatınızınsizeverdiğiendeğerliderslerdir.

Fullermecaziolarakbirgeminindümeniörneğiniverir.Geminindümeniherhangibiryöneçevrildiğinde;geminindümencininhedeflediğinintamtersiyönegitmeyemeyilliolduğunusöyler.Dümencihiçbitmeyenbirçabayladüzeltmelerveayarlamalaryaparakrotayıtutturmakzorundadır.Birdümencininsakinbirdenizderotadankaçınılmazsapmalarlauğraşarakgemisinihedefeyönlendirmesinidüşünün.Çoktatlıbirhayalvebaşarılıbiryaşamtarzıiçiniyibirörnek.Amabirçoğumuzböyledüşünmüyoruz.Herhataveyanlış

davranışınduygusalbiryükgetirdiğineinanıyoruz.Buyanlışdüşüncedezararlıoluyor.

Örneğinbirçokinsanaşırıkiloluolduğuiçinkendinekızar,fakatbuşekildedüşünmelerisonucudeğiştirmez.Bununyerineşişmanlıkdenilensonucuyaşadıklarını,şimdidezayıflıkdenensonucaulaşacaklarınıdüşünebilirler.Busonucadayenibirharekettarzıgeliştirerekulaşabilirler.

Sonucaulaşmakiçinneleryapmanızgerektiğikonusundaşüpheliyseniz10.

Bölümüokuyunuzyadazayıflamasonucunaulaşanbirininharekettarzınıkendinizeörnekalınız.Zayıflayankişinin,busonucaulaşmakiçinfizikselveruhsalolarakneleryaptığınıbulunuz.Aşırıkilonuzubirbaşarısızlıkolarakkabulettiğinizsürece,elinizkolunuzbağlıkalırsınız.Bununlabirlikteaşınkilonuzubirsonuçolarakkabulettiğinizsürece,kibunuşuandayapabilirsinizbaşarınızı

garantilemişolursunuz.

Başarısızlığainanmakbeynizehirlemeninbiryoludur.Olumsuzduygulariçindeolduğunuzsürecepsikolojinizi,dü

80

şünceşeklinizi,durumunuzuetkilersiniz.Birçoklarıiçinenbüyükkısıtlamabaşarısızlıktankorkmaktır.OlasılıklarıdüşünebilmekiçinRobertSchuller'ingüzelbirsorusuvardır."Gerçektenbaşarılıolabileceğinizibilseydinizneyapardınız?"Birdüşününbakalım.Bununasılcevaplandırırsınız?Başarılıolacağınızainanırsanız;çoksayıdayeniharekettarzıdenerveistediğiniz,yenisonuçlaraulaşabilirsiniz.Bunlarıdeneyin.Gelişmenintekyolubudur.

Denediyseniz;sanırımşimdigerçektebaşarısızlıkdiyebirşeyinolmadığınıanlamayabaşlamışsınızdır.Yalnızsonuçlarvardırveherzamanbirsonuçüretirsiniz.İstediğinizsonuçbudeğilse;harekettarzınızıdeğiştirinveyenibirsonuçeldeedin.Bukitaptakibütünbaşarısızlıkkelimelerininüstünüçizinvesonuçkelimelerininetrafınıdaireiçinealın.Ayrıcakendinizedeneyimlerinizdendersalacağınızadairsözverin.

İNANÇ3:NEOLURSAOLSUNSORUMLULUĞU

ÜSTLENMEKTENKAÇINMAYIN.

Büyükliderlerinvebaşarılıinsanlarınhepsi,dünyayıkendilerininyarattığınainanarakhareketederler.Herzamanvetekrartekrarduyacağınıztekcümle,"

Bensorumluyumvegerekenibenyapacağım,"olmalıdır.Aynıyaklaşımlabirçokkerelerkarşılaşmanıztesadüfideğildir.

Başarılıinsanlar,kötüyadaiyineolursaolsunherşeyikendilerininyarattığınainanırlar.Bunuharekattarzlarıylayapmamışlarsa,düşüncelerinindoğrultusuylayadadüzeyiyleyapmışlardır.Şimdibunungerçekolupolmadığınıbilmiyorum.

IHiçbirbilimadamıda,kendigerçeğimizidüşüncelerimizleyarattığımızıkanıtlayamaz.Amabuyararlıbiryalandır.Bu,diğerinançlarıgüçlendirenbirinançtır.Hayattakibütündeneyimlerimizigerekdavranışlarımızlagereksedüşüncelerimizlebizimyarattığımızavehepsindendersalabileceğimizeinanıyorum.

Başarıyadabaşarısızlıklarınızladünyayısizinyarattığınızainanmıyorsanız,kendiniziolaylarınakışınabırakmışsınızdemektir.Olaylarıdenetleyemiyorsunuzdemektir.Böylecesizbiramaçdeğil,araçoluyorsunuz.Sizeşunusöyleyeyimki,buna

SınırsızGüç-6

81

benzerbirinancımolsaydıkendimebaşkabirkültür,başkabigezegenarardım.

Bizyalnızcatesadüfidışetkilerineseriisek;buradaolanlarınanlamıne?

Benimdüşüncemegöre,sorumlulukalmak;insanıngücününveolgunluğununbirölçüsüdür.Bu,aynızamandatutarlıveortaklaşaetkileşimsağlayan,birdiziinancıdestekleyentemelinançlaradabirörnektir.Başarısızlığainanmıyorvesonuçlarainanıyorsanız,sorumlulukalmaklakaybedecekhiçbirşeyinizolmadığıgibi,kazanacakçokşeyinizdeolacaktır.Denetimsizdeyse,başarılıolacaksınızdemektir.

John.F.Kennedydebuinançsisteminesahipti.DanRather'egöreKennedy,DomuzKörfezikrizisırasındaAmerikanhalkınınkarşısınaçıkıp,bununbirvahşetolduğunuveaslagerçekleşmemesigerektiğinisöyleyiptümsorumluluğuüzerinealdı.Böylece;genç,başarılıbirpolitikacıikengerçekbirlideroldu.

Kennedybütünbüyükliderlerinyapmasıgerekeniyaptı.Sorumluluküstlenenlerherzamaniçingüçlü,sorumluluktankaçanlarisezayıfolmayamahkûmdurlar.

Aynısorumlulukprensibikişiselbazdadageçerlidir.Birilerinesevdiğimiziyadasorunlarınıanladığımızısöylemeyeçalışmışızdır.Onlarınbuolumlumesajıalmakyerineherşeyitersanlayarakbizekızıpdüşmancatavırtakındıklarıolmuştur.Genelde,terstepkigöstermeye,başkalarınısuçlamayavekötüşeylerdenbaşkalarınısorumlututmayameyilliyizdir.Buenkolay,amaakıllıcaolmayanbiryoldur.İşinsırrıiletişimdesaklıolabilir.İletişimsonucunu,davranışlarınızlasizbelirleyebilirsiniz.Hareketlerinizi,mimiklerinizi,sestonunuzu,vb.birçokşeyideğiştirmeksizinelinizdedir.İletişim,aldığınıztepkidemektir.Davranışşeklinizideğiştirerek,iletişiminizideğiştirebilirsiniz.

Sorumluluğusahiplenereküreteceğinizsonucu,değişebilmegücünüelinizdebulundurabilirsiniz.

İNANÇ4:BLRŞEYLKULLANABİLMENİZIÇIN

ONUANLAMIŞOLMANIZGEREKMEZ.

Birçokbaşarılıinsanbaşkabirortakinancasahiptir.Onlar

82

birşeyikullanabilmekiçinonuanlamanıngerekliolmadığınainanırlar.Eninceayrıntılarıbilmelerigerektiğihissinekapılmadantemelkonularıkullanırlar.

Güçlüinsanlarincelendiğindebirçokkonudabilgisahibiolmalarınakarşın,işlerinieninceayrıntılarınakadarbilmediklerigörülmüştür.

Birincibölümdemodellemeninzamandannasıltasarrufsağladığınıgördük.

Başarılıinsanlarınhangiharekettarzlarınıkullandıklarınıanlamakiçinonlarıizlemekgerekir.Böyleceharekettarzlarınıvedolayısıylasonuçlarınınaynısınıdahakısazamandaeldeederiz.Zaman,kimseninsiziniçinyaratamayacağıbirkavramdır.Başarılıinsanlarzamankonusundaçokcimridirler.Birdurumunözünüalıpgerisiiçinvakitöldürmezler.Birşeyilgileriniçekersekibubirmotorunçalışmasıyadabirürününüretimiolabilir,ancakozamanbunlarıöğrenmekiçinbiıvakitayırırlar.Herzamaniçinnekadarınaihtiyaçlarıolduğunuveneyingereksizolduğunubilirler.

Bukitaptakibilgilerdenyararlanabilmekiçin,kullanımlabilgiarasındabirdengeolduğunuunutmamalısınız.Bütünzamanınızıkökçeşitleriniöğrenmeyeyadayalnızcameyvetoplamayıöğrenmeyeharcayabilirsiniz.Başarılıinsanlarınenbilgiliinsanlarolmasıgereklideğildir.StanfordveCalTechşirketlerindemuhakkakkibilgisayardevrelerinivedizaynınıSteveJobsveSteveWozniak'tançokdahaiyibilenbirçokbilimadamıveteknikelemanvar;ama,yalnızcaonlarellerininaltındakinikullanabiliyorlar.Sonuçlarıeldeedenonlar.

İNANÇ5:ENBÜYÜKKAYNAĞINIZİNSANLARDIR.

Mükemmeleulaşanlar,geneldeinsanlarasaygıvesevgibeslerler.Amaçlarında,bütünleşmevetakımruhuvardır.Başarınınsırlarınıanlatanbütünkitaplardaanatemaolaraktakımçalışmasıişlenir.HepimizyöneticisindenişçisinekadarherkesinaynıkafeteryadayemekyediğiveçalışmalarınınaynışekildetakdiredildiğiJaponfirmalarınıbiliyoruz.Onlarınbaşarılarınınsırrı;insanları

kullanmakyerine,onlarasaygıduymalarındayatar.

83

"MükemmeliArayış"isimlikitaplarındaThomasJ.PetersveRobertH.

Waterman,başarılışirketlerigüçlükılanfaktörleriincelediklerinde,onlarıgüçlükılanenönemlifaktörlerdenbirisinindeçalışanlaraönemvermekolduğunugörmüşlerdir.Ayrıcaşöylebireklemeyaparlar."Mükemmeleulaşanşirketler;belirlifertleredeğil,toplumasaygıgösterenlerdir."Başarıyaulaşanfirmalarinsanlarasaygılıveağırbaşlıdavrananveonlarıbireraletgibideğildeortaklarıymışgibigörenlerdir.Hewlet-Packardfirmasındaçalışan20kişiden18'i,firmanınbaşarısınıninsanmerkezliuygulamalardayattığınıbelirtmiştir.HP.

prestijedayananbirperakendicifirmadeğildir.Firmamodernteknolojininenkarmaşıkproblemleriyleilgilenir.Busahadabileinsanlaraönemvermek,eniyiseçenekolarakortayaçıkmaktadır.

Birçokinançgibibuinançdabenimsenmesizor,söylenmesikolayolanlardandır.İnsanlarayalnızcasözdesaygıgöstermekkolaydır,amagerçeksaygıyıbaşarmakokadarbasitdeğildir.

Bukitabıokurkensürekliolarakgemiyirotasındatutmayaçalışangemiciyigözönündebulundurun.Bukuralyaşamiçindegeçerlidir.Bizherzamaniçinuyanıkolmakveharekettarzımızıgeliştirmekzorundayız.İnsanlarasaygıduyduğunuzusöylemek,gerçektensaygıduymaklaaynışeydeğildir."Bununasıldahaiyiyapabiliriz?","Bununasılhallederiz?","Nasıldahaiyisonuçlaralabiliriz?"gibisoruları,başarılıinsanlardanduyarız.Onlarbirinsanınnekadarbilgiliolursaolsun,yeteneklerinibirleştirmişbirgrupkarşısındaçaresizkalacağınıbilirler.

INANÇ6:ÇALIŞMAKBIROYUNDUR.

Nefretettiğibirişiolupdabaşarıyaulaşmışbirinsantanıyormusunuz?Bentanımıyorum.Başarınınsırlarındanbirisideyaptığınızişlesevdiğinizşeylerarasındasıkıbirilişkikurmaktır.PabloPicassoşöylediyor"Çalıştığıındarahatlıyorvedinleniyorum,beniesasyoranhiçbirşeyyapmamakyadagelenmisafirleriağırlamakoluyor."

84

HerhaldePicassokadariyiresimyapamayız,amabizicanlandıranveheyacanlandıranişlerleuğraşabiliriz.İşimizebiroyunmuşgibiyaklaşabiliriz.

MarkTwain,"Başarınınsırrımesleğinizitatileçevirmektir"diyor.Başarılıinsanlarınyaptığıdabudur.

Bugünlerdeişkoliklerhakkındaepeycehikayeanlatılıyor.Bukonuyukafalarındasabitbirfikirolarakbulunduranlardavar.Bunlaryaptıklarıişlerdenzevkalıyormuşgibigörünmüyorlar,amakendilerinidebaşkahiçbirşeyyapamayacakdurumasokmuşlar.

Araştırmacılar,işkoliklerhakkındaçokilginçgözlemlerdebulunmuşlar.

Bunlardanbazılarıyaptıklarıişedelicebirsevgiylebağlıdırlar.İşlerionlarıheyecanlandırıyor,canlandırıyor,hayatlarınızenginleştiriyor.Butürinsanlarişlerinebizimoyunabaktığımızşekildebakıyorlar.Bunukendileriniaşmanın,yeniyollarkeşfetmeninbiryoluolarakgörüyorlar.

Bazıişlerbunlardandahayararlıdeğilmi?Elbette,fakatanahtarbuişlerikullanmakta.İşiniziyapmakiçinyaratıcıyollarkullanırsanız,iyisonuçlareldeedersiniz.

Dahaönceolumluinançlarındiğerinançlarıdesteklediğitutarlıinançsistemlerindensözetmiştik.İştesizebirbaşkaörnek.Bensonuçıkmazolanbirişolduğunainanmıyorum.Yalnızcaolasılıklarainanmayan,sorumluluktankaçan,başarısızlıktankorkaninsanlarvardır.Sizebirişkolikolmanızıönermiyorum.Sadeceişinize,oynadığınızoyununcanlılığınıveilginçliğiniak-tarabilirseniz,dünyayıveişinizizenginleştirebileceğinizisöylüyorum.

İNANÇ7:SORUMLULUKALMADANGERÇEKBAŞARIGERÇEKLEŞMEZ.

Başarılıkişilersorumluluğungücüneinanırlar.Başarıdanayrıdüşünülemeyecekbirinançvarsa;odabüyüksorumlulukyüklenilmeden,büyükbaşarıeldeedilemeyeceğidir.Herhangibirdaldakibaşarılıinsanlarıincelerseniz;onlarıneniyi,enzeki,

85

enhızlıyadaengüçlüdeğil,ençoksorumlulukalaninsanlarolduğunugörürsünüz.ÜnlüRusbaleriniAnnaPavlova,"Başarınınsırrıbirhedefidurmaksızıntakip

etmektir."demiş.Bubizimtemelbaşarıformülümüzünbirdiğeranlatımıdır,yanisonuçlarınızıbilmekvebunlarısürekligeliştirmekgibi...

Bizbunuheralanda,Allahvergisiyetenekgerektirenlerdebilegörüyoruz.

ÖrneğinbasketboldaLarryBird'üeniyilerdenbiriyapanşeynedir?Birçokkişibunumerakeder.Yavaştır,iyisıçrayamaz,sahadazarifbirceylansürüsüarasındayavaşçekimdehareketediyormuşgibigörülür.Amaderinlemesineincelendiğindegörülecektirki,yükseksorumlulukduygusuonubaşarılıyapmaktadır.Dahaçokantrenmanyapar,dahasağlambirkarakterivardır,dahaiyioynarvedahaçokister.Yeteneklerindenherkestendahafazlayararlanır.PeteRoseda,onutümeforunusarfetmeyezorlayanyükseksorumlulukduygususayesinde,rekorkitaplarınaadınıyazdırmıştır.BüyükgolfcüTomYVatsonStanfordÜniversitesi'ndeykentakıındakiherhangibiroyuncuydu.AmaozamankiantrenörühâlâhayretleWatsonhakkındaşunlarısöyler,"Ondandahafazlaantrenmanyapankimsegörmedim."Atletlerarasındayeteneklerinedayanarakbirayırımyapılamaz.İyiyimükemmeldenayıran,sorumlulukduygusunundüzeyivekalitesidir.

Sorumlulukheralandabaşarınındestekleyicisidir.ÜnlüolmadanönceDanRather'ın,Houston'daençokçalışanspikerolduğusöylenir.Hâlâbirkasırgasırasında,ağacınüzerindenyaptığıbirçekimanlatılır.GeçenlerdeMichaelJackson'ınbirgecedeyıldızınınparladığısöylendi.Birgecedemi?MichaelJackson'ınbüyükyeteneklerimivar?Elbettevar.O,buişlebeşyaşındanberiilgileniyor.Dansınıgeliştirmeye,şarkılarınıyazmaya,provayapmaya,insanlarıeğlendirmeyebeşyaşındanbuyanadevamediyor.Elbettetanrıvergisiyeteneklerivar.FakatbunlarınötesindebüyüdüğüçevreO'nudestekliyor,inançlarınıdageliştiriyor.Bunlaraekolarakörnekalabileceğibirçokmodelvekendisiniyönlendirenbirailesivar.Michaeldebunlarınkarşılığınıvermekistediveverdi.Ben,"Neyemalolursaolsun",deyiminiçokseverim.Başarılıinsanlarneyemalolursaol-86

Sunbaşarılıolmakisteyeninsanlardır(Elbetteburadadiğerinsanlarazararvermefikriyoktur).Budabaşarılıinsanlaraözgüniteliktir.

Mükemmelliğigeliştirenbaşkainançlarvarmıdır?Elbettevardır.Düşünürseniz;sizdeçoksayıdaiyiinançbulabilirsiniz.Unutmayınbaşarıipucubırakır.Başarılıolanlarıinceleyin.Onlarıyeteneklerinigeliştirmeyevebaşarılısonuçlaralmayaitenanainançlarıbulun.Buyediinançbaşkalarıiçinmucizeleryarattı.Buinançlarıgerçektenbenimserveuygularsanız;siziniçindeaynımucizeleri

yaratacaklardır.

Buradabüyükbirsoruişaretivar.İnançlarımızbizidesteklemiyorsa,inançlarımızolumludeğilse,onlarınasıldeğiştirebiliriz.İşteilkadımıattınız,bazışeylerinfarkınavardınız.Sizneistediğinizibiliyorsunuz.İkinciadımisehareketegeçmektir.Düşüncelerinizi,inançlarınızınasılkontroledebileceğinizivebeyninizinasılkullanacağınızıöğrenmektir.

Şimdiyekadarinsanımükemmelegötürdüğüneinandığımparçalanbirleştirdik.

Bilgininiletişiminanaparçasıolduğundan,iletişimeönemverenlerin;neistediklerinibilen,istediklerisonucaulaşanakadargereklihareketesnekliğinigösterebilenkişilerolduklarındansözettik.İkincibölümdemükemmelegidenyolunmodellemedengeçtiğinibelirttik.Büyükbaşarıgöstermişinsanlarımodelleyerek,aynıbaşarılısonuçlarınalınabileceğinisöyledik.Üçüncübölümdedurumungücünden,dördüncübölümdeinançlarınyapısındanbahsettik.Bubölümdeinançlarınyapıtaşlarıolanyediinançtansözettik.

Şimdisizeöğrendiklerinizinasıluygulayacağınızıgöstermeninzamanıgeldi....

87

BÖLÜM:6

ZihniniziUstalaştırmak:

BeyninizNasılÇalışır

'Hatadeğil,çarebulun."

—HenryFord

BUBÖLÜM,çarelerinbulunmasıylailgilidir.Şimdiyekadaryaşamınızıdeğiştirmekiçinnelerideğiştirmenizgerektiğinden,hangidurumlarınsizigüçlendireceğinden,netürdurumlarınsizigüçsüzkılacağındansözettik.Bubölümde,istediğinizzamanistediğiniziüretebilmeniziçindurumlarınızınasıldeğiştireceğiniziöğreneceksiniz.İnsanlargenellikleyeterlikaynağasahiptirler,fakatonlarıkontroledemezler.Nasılkontrollüolacağınızı,yaşaındannasıldahaçoktatalacağınızı,durumlarınızıveeylemlerinizinasılkontroledebileceğinizi,nasıldeğiştirebileceğinizivebusonuçlarıvücudunuzdanasılüreteceğinizibubölümdeaçıklayacağız.Tümbunlarçokkısabirsüredegerçekleştirilebilir.

88

SizedeğişimiöğreteceğimmodelveSDP'ninöğretimyöntemiterapiokullarınınbirçoğundakullanılanlardançokfarklıdır.Birdiziokulunuyguladığıterapiyöntemleribirbirineokadarçokbenzerki,artıkbuyöntemlerkültürelbirtotemolmuştur.Birçokterapici,değişimiçiniçinizeyerleşmişnegatifdeneyimleregeridönerek,bunlarıtekrarlamakzorundaolduğunuzusöyler.Bufikirdenegatifdeneyimesahipkişilerinbudeneyimleriniancakkoyacakyerkalmayıncayakadariçlerindebirsıvıgibitutmalarısonucudışantaşırılarakveyayakılarakatılabileceğiinanışındangelmektedir.Terapicilerbunedenle,sözkonususüreçletemasedebilmenintekyolunun,olaylarındeneyiminitekrarlamakvetümacılarıtekrarduymakvehepsinibirandadışarıyaatmakolduğunusöylerler.

Tümdeneyimlerim,buyöntemininsanlarayardımetmekiçinenetkisizyollardanbiriolduğunugöstermektedir.Öncelikleinsanlardankorkunçbirrahatsızlığıtekrardenemeleriniistemek,onlarıolabileceklerienacılıveenbeceriksizdurumasokmakdemektir.Birilerinibeceriksizdurumasoktuğunuzda,onlarınyenibeceriklidavranışlarvesonuçlarüretmeolasılıklarınıbüyükorandaazaltıyorsunuzdemektir.Gerçektebuyaklaşım,acılıvebeceriksizpaternidahadagüçlendirebilir.Sürekliolaraksınırlamaveacısinirseldurumunaulaşılırsa,gelecektebudurumlarıtetiklemekçokdahakolayhalegelecektir.Birdeneyimitekrarcanlandırdıkça,onutekrarkullanmaolasılığınızartar.Budaniçingelenekselterapicilerinçokuzunsüredesonuçalabildikleriniaçıklar.

İyiarkadaşolduğumterapicilervar.Onlar,hastalarıylaiçtenlikleilgilenmektedir.

Birfarkyarattıklarınainanıyorlar.Doğrudur.Gelenekselterapisonuçlarüretmektedir.Bununlabirlikteburadakisorun,busonuçlarınhemhastayadahaazacıvererek,hemdedahakısasüredeeldeedilipedilemeyeceğidir?BandlerveGrinder'inyaptığıgibi,dünyadakienetkiliterapicilerineylemlerinimodellersek;busorununcevabıevettir.Gerçektendebeyninizinnasılçalıştığınıanlamadaustalaşırsanız,

89

kendikendinizinterapicisivedanışmanıolabilirsiniz.Hattaçokkısabirsüreiçindedavranışlarınızı,duygularınızı,hislerinizideğiştirmeyeteneğikazanarak;terapinindeötesinegeçebilirsiniz.

Etkilisonuçlarüretmededeğişimsürecinin,yenibirmodelyaratmaklabaşlayacağınainanıyorum.Problemlerinizintaşıncayakadariçinizdebirikeceğineinanıyorsanız,deneyeceğinizşeydeaynenöyleolacaktır.Sinirsistemimizbanagörebirmüzikkutusunabenzer.Öldürücübirsıvıgibiiçimizdeacıbiriktirmekyerine,sisteminbuözelliğindenyararlanmamızgerekir.İnsanöncedenkaydedilmişdeneyimleritekrarlamayadevamedersegerçektenneolur?Bizonları,müzikkutusundakiplaklargibibeynimizdebiriktiririz.Yineonlargibibeynimizdekikayıtlardaçevremizdekiuygunuyarıcılartetiklendiğinde,doğrudüğmeyebasıldığındaherhangibirandatekrarçalınabi-lir.

Bunedenlebiz,mutluveneşelideneyimlerimizihatırlayabiliryadabunlarıifadeedenşarkılarıçalacakdüğmeyebasabiliriz.Terapikplanınızdatekraracıgetirecekdüğmeyebasmakvarsa;değiştirmeyiistediğiniznegatifdurumugüçlendiriyorolabilirsiniz.

Buradakiönemlinoktaçalınmayanplaklarınortayaçıkmayacağıdır.Bu,anlamsızbirşeydir.Beceriksizhisveduygularınızıyaratanyollarıdeğiştirmek,müzikkutusunutekrarprogramlamakkadarkolaydır.Durumunuzudeğiştirmekiçinacılarınızıtekrardenemekzorundadeğilsiniz.Yapmakzorundaolduğunuzşey,içtemsilinizinegatiftenpozitifedeğiştirmektir.Pozitifiçtemsildeotomatikolaraktetiklenirvedahaetkinsonuçlarüretmenizenedenolur.Coşkunlukakımınıhızlandırmakvedevredekiacıakımınıkesmekzorundasınız.

SDPinsandeneyimininkapsamınadeğil,yapısınabakar.Kişiselaçıdanneşelivesempatikolabiliyorsanız,nelerolduğuüzerindedurmayın.Dahaçokzihninizvenasılbirsonuçoluşturduğunuzüzerindedurunuz.Çöküntüvecoşkudurumlarını-

90

zınüretimindenegibifarklılıklarvardır?Buradakianafark,içtemsilleriniziyapılandırmaşeklindedir.

"Bilinçlidüşüncedengeçirmediğimbirşeybenietkilemez."

—AnthonyRobbinsİçtemsillerimizibeşduyumuzlayapılandırırız.Bunlarda;görme,işitme,dokunma,tatma,koklamadır.Diğerbiranlatımladeneyimimizgörsel,işitsel,dokunsal,tatsalvekokusaldır.Bunedenlezihnimizdehangideneyimleribiriktirirsekbiriktirelim;onlar,buduyulararacılığıyla,özellikleüçaltbiçemolangörsel,işitselvedokunsalmesajlararacılığıylatemsiledilirler.

İçtemsillerioluştururkenbubiçemlerdençokfazlasayıdagruplaroluşturulabilir.Beşduyunuzuyadatemsilsisteminizi,deneyimyadasonuçlarınızı

oluştururken

kullandığınız

karışım

maddeleri

olarak

düşünebilirsiniz.Herhangibirkimseözelbirsonucuüretebiliyorsa;busonuçbelirlifizikselvezihinseleylemlerleyaratılır.Aynıeylemleritamolaraktaklitedebilirseniz,bukişininürettiğisonuçlarıüretebilirsiniz.Birsonuçüretebilmekiçinhangikarışımlarıngerekliolduğunubilmelisiniz,Tümdeneyimlerimizbeş

duyumuzdanyadabiçemlerdentüretilir.Bununlabirlikte,sadecehangikarışımlarıngerekliolduğunubilmekyeterlideğildir.Tamistediğinizsonucuüretebilmekiçinkesinolarakhangikarışıındannekadargerekliolduğunubilmekzorundasınız.Herhangibirkarışıındandahaazyadadahafazlakoyarsanız;istediğinizsonucutürvekaliteolarakeldeedemezsiniz.

İnsanlarbazışeylerideğiştirmekistediğinde;genelliklebiryadaikişeyibirliktedeğiştirmeyidüşünüyorlar.Hislerini,yanidurumlarınıveyadavranışlarını;yadahemhislerini,hemdedavranışlarınıbirliktedeğiştirmekistiyorlar.Örneğinbir

sigaratiryakisifizikselveduygusalhislerini(durum)veaynızaman91

dasigaraüstünesigarayakandavranışpaterninideğiştirmekistiyor.Durumungücübölümünde,davranışvedurumlarıdeğiştirmeninikiyoluolduğunuaçıklamıştık.Yahisvedavranışlarınızıdeğiştirenfizyolojiniziyadaiçtemsillerinizideğiştireceksiniz.Bubölümdeözelliklenesneleritemsilşeklinizinasıldeğiştirebileceğiniziöğreneceksiniz.Buda,amaçlarımızaulaşmadabizidestekleyecekdavranışlarıüretmevehissetmegücüverecektir.

İçtemsilimizleilgiliolarakdeğiştirebileceğimizikişeyvardır.Temsilettiğimizşeyideğiştirebiliriz.Örneğinenkötüsenaryoyuhayalediyorsak;olasıeniyisenaryoyugörüntüleyerekdeğişiklikyapabiliriz.Yadabazışeyleritemsilşeklimizideğiştirebiliriz.Birçoğumuzunzihnindebeyniözelbirşekildecevapvermeyetetikleyecekbelirlianahtarlarvardır.Örneğinbazılarıiçinbirşeyigörüntülemekçokbüyükbirgüdüleyicidir.Diğerbazılarıdabirşeyhakkındakendikendilerinekonuşurlarkenkullandıklarısesintonunungüdülemelerindefarklılıkyaptığınıkabulederler.Hemenhepimizkendiiçimizdeanicevaplarıtetikleyenanahtaraltbiçemleresahibizdir.Nesneleritemsiletmeninincelikleriniveonlarınbizietkilemeşekillerinibirkerekeşfettiğimizde;zihnimizesorumlulukvermeyevenesneleribizizayıflatacakşekildedeğil,güçlendirecekşekildetemsiletmeyebaşlanz.

Birileribizimmodellemekistediğimizbirsonucuüretirse;bizonunzihnindenelergörüntülediğivekendikendisinenelersöylediğigerçeğindendahaçokşeybilmeliyiz.Zihindenelerolupbittiğinegerçektenulaşabilmekiçindahakeskinaraçlaraihtiyacımızvar.İşteburadaaltbiçemlerdevreyegirer.Onlarbirsonucuyaratmakiçingerekliolankarışımlarınkesinmiktarlarınabenzerler.Altbiçemler,insandeneyimininyapısınıoluşturanenküçükveenkesinyapımbloklarıdır.

Görselbirdeneyimianlayabilmekvekontroledebilmekiçinonunhakkındadahaçokşeybilmeliyiz.Parlakmı,koyumu;renkliyadasiyahbeyazmı;hareketlimiyadadurağanmıolduğunubilmeliyiz.Benzerşe-92

kildeişitseliletişimindeyüksekyadasakinmi;yakınyadauzakmıyadaincemiolduğunubilmekisteriz.Dokunsalbirdeneyiminyumuşakyadasertmi;keskinyadadüzgünmüyadakatımıolduğunuöğrenmeliyiz.Aşağıdaaltbiçemlerinbirlistesiverilmiştir.

OLASIALTBİÇEMLERİNKONTROLLİSTESİ

GÖRSEL:

1.Filmyadadurağançerçeveler

2.Genişgörüşyadaçerçeveli(çerçevelendirilmişse;çerçeveninşekli)3.Renkliyadasiyah-beyaz

4.Parlaklık

5.Görüntününbüyüklüğü(yaşamölçüsü,büyükyadaküçük)

6.Nesnelerinmerkezselölçüsü

7.Görüntüiçindeyadadışındayeralmak

8.Kendisiylegörüntüarasındakimesafe

9.Merkezinesneninkişiyleolanmesafesi

10.3Boyutkalitesi

11.Renginyoğunluğu(yadasiyahbeyazın)

12.Zıtlığınderecesi

13.Hareket(hızlıyadayavaştempoda)

14.Odak(Hangiparçalariçerideyadadışarıda)

15.Kesinlikyadasürekliodak

16.Görünmeaçısı

17.Görüntüsayısı(Kaymalar)

18.Yerleşim

19.Diğer?

İŞİTSEL:

1.Şiddeti

2.Ahenk(kesilmeler,gruplaşmalar)

93

3.Ritm(düzenli,düzensiz)

4.Bükülmeler(işaretlikelimeler,nasıl)

5.Tempo

6.Duraklamalar

7.Tonalite

8.Sesinrengi(kalite,neredenyankılanıyor)

9.Sesintekliği(Düzlükvb.)

10.Etraftadolaşanses-uzaysal

11.Yerleşim

12.Diğer

DOKUNSAL:

1.Sıcaklık

2.Düzgünlük

3.Titreşim

4.Basınç

5.Hareket

6.Dayanmasüresi

7.Kararlılık-Kesiklik

8.Kuvvetlendirme

9.Ağırlık

10.Yoğunluk

11.Yerleşim

12.Diğer

ACIİÇIN:

1.Sızlama

2.Sıcak-soğuk

3.Kasgerilimi

4.Keskin,kör

5.Basınç

6.Dayanmasüresi

7.Kesiklik(nabızatışıgibi)

8.Yerleşim

9.Diğer

94

Birdiğerönemliayırımdahayalinilgiliyadailgisizolmasıdır.İlgilibirhayal,gerçektenoradaymışsınızgibiolandeneyiminizdir.Gerçektenozamanveyerdetümbenliğinizisizvarmışsınızgibigörür,işitirvehissedersiniz.İlgisizbirhayalise;sizindışınızdaolanbirşeyiseyrediyormuşgibioluşturduğunuzbirdeneyimdir.İlgisizbirhayalinizigörürseniz;okendikendinizifilmdeseyretmeyebenzer.

Sonzamanlardasahipolduğunuzhoşbirdeneyiminizihatırlamakiçinbirdakikanızıayırın.Odeneyiminiçinegerçektengirin.Gözlerinizle;olaylar,

hayaller,renkler,parlaklıklarvb.şeylerigörün.İnsansesini,diğerseslerivb.

işitin.Duyguları,sıcaklığıvb.hissedin.Deneyimbunabenzer.Şimdidevücudunuzdanayrılınvebulunduğunuzkoşullardanhisleriniziuzaklaştırınvedeneyimiyaptığınızyerdekendinizihâlâgörebilecekbiryereyerleşin.Kendinizisinemadadeneyiminiziseyrediyoruşgibihayaledin.Hislerinizdekifarknedir?

Duygularınızbiricisindemiikincisindemidahayoğundu?Bunlararasındakifarklar,ilgiliveilgisizdeneyimlerarasındakifarklardır.

İlgili,ilgisizgibialtbiçemayrımlarınıkullanarak,yaşamdeneyiminizikökündendeğiştirebilirsiniz.Unutmayın;davranışlarınıziçindebulunduğunuzdurumunsonucudurvebudavranışlarınıznesnelerigörüntülemeniz,kendikendinizesöylemenizvb.şeylerdenoluşaniçtemsiliniztarafındanyaratılır.Filmyönetmenifilminizleyicilerüzerindekietkisininasıldeğiştirebiliyorsa;sizdeherhangibirdeneyiminyaşamınızüzerindekietkisinideğiştirebilirsiniz.

Yönetmenseyircileriistediğidurumasokabilmekiçinkameraaçısını,müziğintipinivesesininşiddetini,hareketlerinmiktarvehızını,hayalinkalitesiniverenginideğiştirebilir.Enüstdüzeydekiamaçlarınızıveihtiyaçlarınızıdestekleyecekdavranışyadadurumuyaratmakiçin,sizdebeyniniziaynışekildeyönetebilirsiniz.

Bununnasılbaşarılacağınıgöstereyim.Aşağıdakialıştırmalarıyapmanızsonderecedeönemlidir.Bunedenlebiralıştırmayıokuduğunuzdadurupalıştırmayıyaptıktansonradiğeralış

95

tırmayıokumayabaşlamalısınız.Bualıştırmalarıbirbaşkakişiylebirlikteyapmakeğlenceliolabilir.Sıraylaipuçlarınıvererekonlaracevapverin.

Çokhoşbiranınızıdüşünmeniziistiyorum.Yakınyadauzakgeçmiştekibiranınızolabilir.Sadecegözlerinizikapayın,gevşeyinveonudüşünün.Hayalinizidüşününveonuparlakvedahaparlakhalegetirin.Hayalinizparlaklaştıkcadurumunuzunnasıldeğiştiğinedikkatedin.Bundansonrasizdenistediğimzihinselgörüntüyükendinizeyaklaştırmanızda.Şimdidurunveonubüyütün.

Hayalinizdebuişlemleriyapınca,neoldu?Deneyiminyoğunluğudeğişmedimi?

İnsanlarınbüyükçoğunluğuiçinhoşbiranıyıdahaparlak,dahayakınvedahabüyükyapmak,çokdahagüçlübirhayalveçokdahahoşbirdurumyaratır.Oiçtemsilinneşesinivegücünüartıracaktır.Siziçokdahagüçlüveçokdahaneşelibirdurumasokacaktır.

Herkesgörsel,işitsel,dokunsalaltbiçemlerineyadatemsilsistemlerineulaşır.

Fakatfarklıtemsilsistemlerinefarklıderecelerdebağlanırlar.Birçokkimsebeyninedahaçokgörselçerçeveyleulaşır.Onlarkafalarındakigörüntüleretepkigösterirler.Bazılarıişitsel,bazılarıdadokunsalolarakulaşırlar.Bunlardaişittikleriyadahissettiklerinedahakuvvetlitepkigösterirler.Bunedenlegörselçerçevelerinizideğiştirdiktensonra,aynışeyidiğertemsilsistemleriyleyapmayaçalışın.

Şimdiyekadarüzerindeçalıştığınız,neşelianınızıgerigetirin.İşittiğinizseslerinşiddetiniyükseltin.Onadahaçokritm,dahaçokbaslıkverinverenginideğiştirin.Onlarıdahakuvvetliveolumluyapın.Şimdideaynışeyidokunsalaltbiçemlerlegerçekleştirin.Belleğinizidahaöncekindendahaılık,dahayumuşakvedahadüzgünyapın.Şimdideneyiminizhakkındakihislerinizeneoldu?

Tüminsanlarıncevaplanaynışekildeolmaz.Özellikledokunsalipuçları,değişikinsanlardadeğişikcevaplaraçığaçıkarır.Muhtemelençoğunuzonunhayalinidahabüyükvedahaparlakhalegetirmişsinizdir.O;siziniçtemsilinizidahayoğun,

96

dahacazipveenönemlisidahaolumlu,dahabeceriklibirdurumasokmuştur.Danışmaoturumlarındabualıştırmalarıyaptığıındakişininsadecefizyolojisinebakarakzihnindenelerolduğunutamolarakgörebiliyorum.Derinnefesalmayabaşlar,,omuzlarıdüzleşir,yüzügevşervetümvücududahahazırhalegelmişgibigörünür.

Aynışeyinegatifhayalleyapalım.Sizialtüstedenveacıduymamızanedenolanbirşeyidüşünmeniziistiyorum.Şimdiohayalialınvedahaparlakhalegetirin.

Kendinizeyaklaştırınvebüyütün.Beyninizdeneleroluyor?Dahaöncehissettiğikötühisler,öncekilerdençokdahagüçlübirhalegelmektedir.Şimdihayalidahaöncebulunduğuyerekoyun.Onudahaküçükdahadonukyaparvedahauzağakoyarsanızneolur?Deneyinvehislerinizdekifarkadikkatedin.Negatifİlişlerinizingücünükaybettiğinigöreceksiniz.

Benzerşeyidiğerbiçemlerledeneyiniz.İçsesinizidinleyinyadayüksek,kesikkesiktondadeneyiminizenelerolduğunabakın.Deneyiminizitamvekesinolarakhissedin.Büyükbirolasılıklabenzerşekildenegatifhisleryoğunlaşacaktır.Tekrarediyorum;bunlarıakademikbirşekildeanlamanızıistemiyorum.Bualıştırmalarısizihangibiçemvealtbiçemlerindahaçokgüçlendirdiğinedikkatederek,yoğunvekendinizivererekyapmanızıistiyorum.

Hayaldekideğişikliklerinhislerinizinasıldeğiştirdiğinedikkatederekbuadımlarızihninizdetekraruygulamalısınız.

Azöncekinegatifhayalinizişimdiküçültün.Hayalbüzüldükçenelerolduğunadikkatedin.Onubulanıklaştırarak,donuklaştırarakvegörülmesiçokzorbiryereataraküzerindekidikkatinizidağıtın.Şimdionukendinizdeniyiceuzaklaştırın.

Sonuçolarak,hayalibirdahagöremeyeceğinizbirşekildegüneşegönderin.Onudünyadanuzaklaştırdıktansonra;neişittiğinize,negördüğünüzevenehissettiğinizedikkatedin.

Aynışeyleriişitselbiçemiçinyapın.İşittiğinizsesinşiddetiniazaltın.Onudahauyuşukbirhalegetirin.Ritminivesıkıntısınıyokedin.

SınırsızGüç-7

97

Şimdibunlarıdokunsalalgılamalarınıziçinuygulayın.Hayalinizibirtutamhalinegetirin,zayıflatınveyumuşatın.Busüreçtensonranegatifhayalinizeneoldu?

Çoğunluğabenziyorsanız;hayalgücünükaybeder,dahaazacıverirhattayokolur.Geçmiştesizebüyükacıverenherhangibirşeyialıp;zayıflatabilir,çözebilirvebütünüyleyokedebilirsiniz.

Sanırımbukısadeneyimsizebutekniğinnekadargüçlüolabileceğinigöstermiştir.Sadecebirkaçdakikaiçindeolumlubirhissinizidahakuvvetlivegüçlübirhalegetirebilirsiniz.Aynışekildegüçlünegatifhayallerinizielealıp,onlarınüzerinizdekietkisiniyokedebilirsiniz.Geçmişteiçtemsilinizinsonuçla-rıylayetiniyordunuz.Şimdiişlerinbuşekildeolmasınınzorunluolmadığınıbiliyorsunuz.

Temelolarakyaşamınızıikişekildesürdürebilirsiniz.Beyninizingeçmişteolduğu

gibiçalışmasınakarşıçıkmayıpherhangibirgörüntü,sesyadahissiniçinizdeoluşmasınaizinverirvebirPavlovköpeğininzilegösterdiğitepkigibi,ipuçlarınaotomatikolaraktepkigösterebilirsiniz.Diğeryöndenbeyninizibilinçliolarakçalıştırmayıseçebilirsiniz.İstediğinizipuçlarınıkendinizoluşturabilirsiniz.Kötühayalvedeneyimlerialıponlarındayanıklılığınıvegücünüyokedebilirsiniz.

Onları,üzerinizdeherhangibiretkisiolmayacakşekildetemsiledebilirveistediğinizşekildeişlemyapabilecekboyutaindirebilirsiniz.

Yapamayacağınızkadarbüyükolduğunudüşündüğünüzişyadagörevdeneyiminizolmuştur.Sadecebunedenleişiyapmayaniyetbileetmemişsinizdir.Bugöreviküçükbirresimolarakgörüntülerseniz;onubaşaracağınızıhissedervepesetmekyerineuyguneylemlerdebulunmayabaşlarsınız.Bununsizeçokaşırıbirbasitleştirmeolarakgöründüğünübiliyorum;fakatsöylediklerimiyapmayaçalıştığınızdatemsilinizindeğiştiğini,görevhakkındakihissiniziveeylemlerinizideğiştirdiğinizigöreceksiniz.

Şüphesizşimdiiyideneyimleriöneçıkarıponlarıgenişletebileceğiniz!

biliyorsunuz.Yaşamıneğlenceliküçükbirkısmını

98

alarakbüyütebilir,gününgörünüşünüparlaklaştırabilirvedahamutludahahafifhissedebilirsiniz.Şimdidahaanlamlı,daharenkliyaşamınnasılyaratılacağınınyolunubiliyoruz.

"İyiyadakötübirşeyyoktur,fakatbizdüşüncemizdeiyivekötüyüyaratıyoruz."

WilliamShakespeare

Hatırlarsanızbirincibölümdekrallarıngücündensözetmiştik.Kral,krallığınıyönetmeyeteneğinesahipti.Sizinkrallığınızdabeyninizdir.Kral,kendikrallığınınasılyönetiyorsa;yaşamdeneyimlerinizinasıltemsilettiğinizikontroletmeyebaşlarsanız,sizdekendikrallığınızıyönetebilirsiniz.Şimdiyekadarilgilendiğiniztümaltbiçemlerbeynenasılhissedeceğinisöyler.Hayatıngerçektenasılolduğunubilmediğimiziunutmayın.Bizsadecehayatıkendikendimizenasıltemsilettiğimizibiliyoruz.Bunedenlebüyük,parlak,güçlü,tokbirnegatifhayalsunulursa;beyindebizebüyükvegüçlübirdeneyimverir.Fakatnegatifhayalialır,büzer,karartır,

küçükbirçerçeveyealırvegücünüyokedersek;beyindeonagörecevapverecektir.Negatifdurumuiçimizeyerleştirmekyerine;onaaldırmayabiliryadaonunlabizeçokzararvermeyecekşekildeilgilenebiliriz.

Dilimizbizegüçlütemsillerdenbirçokörneksunar.Birisininparlakbirgeleceğivardediğimizzamannedemekistiyoruz?Birisigeleceğinkaranlıkgöründüğünüsöylediğizamannelerhissediyorsunuz?Konuyaışıktutalımderkenneyikastediyorsunuz?Ölçüsüzüfürüyoryadakötühayallerivarderken,nesöylemekistiyorsunuz?Onunzihnindebazışeylerağırçekerderkennesöylemekistiyorsunuz?

Budeyimlerisadecebirmecazolarakkabuletmekeğilimindeyizdir.Oysa,onlarmecazdeğildirvegenellikleoldukçakesinbirbiçimde,zihnimiziniçindenelerolduğunutanımlarlar.Hoşolmayanbiranınızıalıp,büyüttüğünüzbirkaçdakikaön

99

cesinedönelim.Deneyiminnegatifyönlerininasılvurguladığınızıvenegatifdurumanasılgirdiğinizihatırlayın.Budeneyimi,ölçüsüzüfürmekdeyimindendahaiyitanımlayacakbiryolbiliyormusunuz?Bunedenle,içgüdüselolarakzihindekihayallerinnekadargüçlüolduğunubiliyoruz.Beyninizikontroledebileceğiniziunutmayın;yoksaosizikontroletmekzorundakalır.

İştebirçokkimseyeyardımcıolabilecekbasitbiralıştırma.Süreklikendikendinizlekonuşmanızınsizibezdirdiğioldumu?Beyninizinhiçsusmadığıbirpozisyonoldumu?Birçokzamanbeynimizdiyalogüstünediyalogyapar.

Zamanınçoğundabeynimizdiyaloglarıtekrarlardurur.Sorunlarıkendimizletartışırveyaeskitartışmalarıkazanmayayadaeskiderecelerimizidüzeltmeyeçalışırız.Tümbunlarsizdeoluyorsa,sadecesesinikısmanızyeter.Kafanızdasesidahayumuşak,dahazayıfyapınvedahauzağagötürün.Bu,birçokkimseninsorununuçözer.Yadabuiçdiyaloglardanbirisisizisürekliolaraksınırlıyormu?

"Onuyapamazsın",sözünüsadecedahaseksi,dahacilvelitonvetempodaişitin.Şimdinasılhissediyorsunuz?Busesin"yapma"dediğikonuda,kendinizidahaçokgüdülenmişhissedebilirsiniz.Bunuhemenyapınvefarkıdeneyin.

Şimdidediğeralıştırmayıyapalım.Bukezsizibütünüylebirşeyyapmayagüdüleyecekbirdeneyiminizidüşünün.Gevşeyinveodeneyiminzihinselresminimümkünolduğukadaraçıkhalegetirin.Şimdisizeonunhakkındabazısorular

soracağım.Durunvehersoruyubirerbirercevaplandırın.Doğruyadayanlışcevapyoktur.Farklıkişiler,farklıcevaplarvereceklerdir.

Hayalebaktıkçabirfilmmiyoksabirfotoğrafmıgörüyorsunuz?O,siyah-beyazmıyoksarenklimi?Yakınmıuzakmı?Solda,sağdayadaortadamı?Görüş

alanınızınüstünde,altındayadaortasındamı?İlgilimi?Kendigözlerinizlegörüyormuşgibimisinizyadailgisizmi.Dışardanbakanbirigibimisiniz?Onusınırlandıranbirçerçevevarmıyadasonsuzauzanan

100

Birmanzaramıgörüyorsunuz?Parlak,bulanık,karanlıkyadaaydınlıkmı?Belirlibiryeremiyönelikyoksadağınıkmı?Bualıştırmayıyaparken,hangialtbiçemleringüçlüolduğunaveüzerindeyoğunlaştığınızdaengüçlülerininhangileriolduğunaeminolacakkadardikkatedin.

Şimdidedeişitselvedokunsalaltbiçemlerinizleçalışın.Olupbiteniişittiğinizde;kendisesinizimiişitirsinizyoksadiğerlerininsesinimi?Karşılıklıkonuşmayımıyoksasadecebirkişininkonuşmasınımıişitirsiniz?İşittiğinizsesleryüksekmi,yoksayavaşmıdır?Onlardeğişkenmiyoksatekdüzemi?Ritmikyadakesikkesikmidirler?Tempohızlımıdüşükmü?Seslergelipgidiyormuyoksasüreklimi?

İşittiğinizyadakendikendinizesöylediğinizanaşeynedir?Sesneredengelmektedir?Onuyumuşakmıyoksasertmihissediyorsunuz?Ilıkyadaserinmidir?Dalgalıyadadüzgünmüdür?Esnekyadasertmidir?Sıvıyadakatımıdır?Keskinyadakörmüdür?Vücudunuzunneresindehissediyorsunuz?Ekşiyadatatlımıdır?

Busorulardanbazılarınailkbaştacevapvermekzorgibigörünebilir.İçtemsillerinizidahaçokdokunsalolarakşekillendirmeeğilimindeyseniz;bugörüntülerioluşturamayacağınızıdüşünebilirsiniz.Unutmayınbubirinançtırvesizbuinancasahipoldukça;odagerçekolacaktır.Biçemlerinizindahaçokfarkınavardıkça,bindirmedediğimizbirşeylealgılamalarınızıgeliştirmesiniöğreneceksiniz.Budaörneğin,sizişitselyöneağırlıkveriyorsanız;birşeyikavramadavedeneyimde,işitselipuçlarınabakarakeniyisonucualabilirsinizdemektir.Bunedenle,oandaöncelikleneişittiğinizihatırlayabilirsiniz.Sizbirkezodurumdavezengin,güçlübiriçtemsilesahipseniz;görselaltbiçemlerleçalışmakiçingörselçerçeveyeulaşmakyadadokunsalaltbiçemleridenemekiçindokunsalçerçeveyeulaşmakçokdahakolayolacaktır.

Evet,yapmakiçinöncedençokgüdülendiğinizbazışeylerigördünüzvedenediniz;şimdideşuandahakkındahiçbirözelhisseveyapmakiçinhiçbirgüdülemeyesahipolmadığınız,fa

101

katyapmakiçinçokgüdülenmekisteyebileceğinizbirşeydüşünmeniziistiyorum.Birkezdahazihinselbirhayaloluşturun.Şimdiaynısoruylaçalışmayabaşlayınvedahaöncedenkuvvetlibirşekildegüdülenmişolduğunuzşeyeverdiğinizcevaplarlaşimdikicevapvermeşeklinizarasındakifarklarıdikkatlekaydedin.Örneğin,hayalebaktığınızdabirfilmmigörüyorsunuzyoksabirresimmi?Sonrabütüngörselaltbiçemsorularıylaaynıişlemleriyapınız.Bunuyaparkenhangialtbiçemlerinizinkuvvetliolduğunuvehangilerinindurumunuzuençoketkilediğininotettiğinizdeneminolun.

Şimdidahaöncegüdülendiğinizşeyi-kibizonadeneyim1diyelim-vegüdülenmekistediğinizşeyi-kionadadeneyim2diyelim-elealınveikisinebirdenaynıandabakın.Bunuyapmakçokgüçdeğildir.Beyniniziikiyeayrılmış

tekbirTVekranıgibidüşününveherikihayaledeaynıandabakın.Altbiçemlerarasındafarklılıkvardeğilmi?Şüphesizbizbunlarıöngörebiliriz,çünküdeğişiktemsillersinirsistemindedeğişiksonuçlarüretirler.Şimdibizigüdülediğiniöğrendiğimizaltbiçemtürlerinielealalımvebunlarıyapmayagüdülendiğimizşeyle(deneyim1'inaltbiçemleri)eşleşmeleriiçinparçaparçahenüzgüdü-

lenmediğimizşeyinaltbiçemlerinetekraruyduralım.Tekrarbelirteyimkiburadakişilerarasındafarklılıkolacaktır;fakatbüyükbirolasılıkladeneyim1'inhayali,deneyim2'ninkindendahaparlakolacaktır.O,dahaaçıkveyakınolacaktır.Onlararasındakifarklaradikkatetmenizivemümkünolduğukadarbirincisigibiolmasıiçinikincideneyimleişlemyapmanızıistiyorum.Unutmadanaynışeylerihemenişitselvedokunsaltemsilleriçindeyapın.

Şimdideneyim2hakkındanelerhissediyorsunuz?Dahaçokgüdülendinizmi?

Deneyim1'inaltbiçemleriyledeneyim2'ninkilerieşleştirmiş(örneğindeneyim1birfilm,deneyim2durağanbirçerçeveyse;deneyim2'yifilmhalinegetirmelisiniz)veaynısürecigörsel,işitselvedokunsaltümaltbiçemleriçinyapmışolmalısınız.İstediğinizdurumagirmenizisağlayanözel102

tetikleyicileri(altbiçemleri)bulduktansonra,butetikleyicileriistenmeyen

durumlailişkilendirebilirveböyleceanlamıbirandadeğiştirebilirsiniz.Benzeriçtemsillerinbenzerdurumyadahisleriyaratacağınıunutmayın.Benzerhislervedurumlardabenzereylemleritetikleyecektir.Aynızamandaherhangibirşeyiyapmanıziçingüdülenmehissiverenözelbiryolbulduysanız;kendikendinizigüdülemekiçinherhangibirdeneyimletamolarakneyapmanızgerektiğinibiliyorsunuzdur.Bugüdülenmişdurumdanetkineylemleryapmayageçebilirsiniz.

Bizidiğerlerinegöreçokdahafazlaetkileyenbelirlianahtaraltbiçemlerinöneminedikkatetmeliyiz.Örneğinokulagitmeyegüdülenemeyenbirgençleçalışmıştım.Görselaltbiçemler,çoğunluklaonuhareketegeçirmiyorgibigörünüyordu.Bununlabirliktekendikendinebelirlikelimeleribelirlibirtondasöylediğinde;hemenokulagitmekiçingüdüleniyordu.Üstelikaynıandapazılarındabirgerilimhissediyordu.Bununlabirliktegüdülenmediğindeyadakızgınolduğunda;çenesindebirgerilimhissediyorvesesinintonuoldukçafarklılaşıyordu.Basitolaraksadecebuikialtbiçemideğiştirerekbile,benonukarışıkyadagüdülenmemişdurumdangüdülenmişdurumageçirebilirim.

Benzerşeyleryiyeceklerleyapılabilir.Kadınınbirisiyapısı,kreması,düzgünlügüyüzündençikolatayıçokseviyordu;fakat,ağzındaezilmesiyüzündenüzümdennefretediyordu.Yapmakzorundaolduğumşey,onaüzümüyavaşçayeme,ya-vaşçaısırmaveüzümünağzınıniçindedüzgünolarakyuvarlandığıhissininhayalinikazandırmaktı.Aynızamandaona,aynışeyleriaynıtondasöylettim.

Sonuçtakadınıncanıüzümistemeyeveüzümyemektenhoşlanırhalegelmeyebaşladı.

Birmodelialarakbirilerininzihinselyadafizikselbirsonucunasıleldeettiğiniortayaçıkarmakonusundameraklıolmalısınız.Örneğinbirileribanadanışmanlıkyapmamiçingeliyorve"Okadarçöküntüiçindeyimki",diyor.Benona"Niçinçöküntüiçindesin?"diyesormuyorum.Kendisinevebana,niçin103

oradaolduğunutemsiletmesiniistiyorum.Budaonuhemençöküntüdurumunasokuyor.Benonlarınniçinçöküntüdurumundaolduklarınıöğrenmekistemiyorum.Onlarınnasılçöküntüdurumunageçtikleriniöğrenmekistiyorum.Buişinasılbaşardıklarınısorduğuındabanaşaşkınşaşkınbakıyor.

Çünküçöküntüiçinegirmekiçin,zihnindevefizyolojisindebelirlişeyleryapmakzorundaolduğunubilmiyor.Sonrasoruyorun"Benseninyerindeolsaydım,nasılçöküntüiçinegirerdim?"Negörüntülerdim?Kendikendimenesöylerdim?Onu

nasılsöylerdim?Hangitonukullanırdım?"Busüreçbelirlizihinselvefizikseleylemleryaratırvebunedenledekesinduygusalsonuçlarıvardır.Sürecinyapısınıdeğiştirirsenizo,çöküntüdurumundanbaşkabirşeyhalinegelebilir.

Yenibakışaçınızlabunlarınnasılyapıldığınıbirkezöğrendiğinizde,beyniniziçalıştırmayaveistediğinizyaşamkalitesindebiryaşamsürdürmekiçinsizidestekleyecekdurumlarıyaratmayabaşlayabilirsiniz.Örneğin,nasılhayalkırıklığınauğruyoryadaçöküntüiçinegiriyorsunuz?Birşeyialıpzihninizdeşiddetlendirerek,onunhayalinimikuruyorsunuz?Kendinizleacıklıbirsestonuylakonuşmayımıtercihediyorsunuz?Sonracoşkulu,eğlencelihislerinasılyaratıyorsunuz?Parlakgörüntülermioluşturuyorsunuz?Hızlımıyoksayavaş

yavaşmıhareketediyorlar?Kendikendinizlehangisestonuylakonuşuyorsunuz?Birisiçalışmayıseviyor,sizsevmiyor,fakatsevmekistiyorsunuz.Onun,buhissiyaratmakiçinneyaptığınıbulun.Hızlanasıldeğiştiğinizigörünceşaşıracaksınız.Yıllardırsorunlarını,durumlarını,davranışlarınıdeğiştirmekiçinterapigörenlerin,buyöntemlesadecebirkaçdakikaiçindedeğiştiklerinibiliyorum.Artıkbukişileriçinhayalkırıklığı,çöküntüvecoşkubirsorundeğildir.Onlarsizinbilinçliyadabilinçsiz.olarakkontroledebileceğinizözelhayaller,seslervefizikseleylemsüreçleritarafındanyaratılırlar.

Buaraçlarıetkinbirbiçimdekullanınca,yaşamınızınasıldeğiştirebileceğinizigördünüzmü?İşinizingüçlükleriylemüca-104

delehissiniseviyor,fakatevitemizlemektennefretediyorsanızikişeydenbirisiniyapabilirsiniz.Yabirtemizlikçitutarsınızyadaişinizveevtemizlemetemsillerinizarasındakifarkadikkatedersiniz.İkisinideaynıaltbiçemlerletemsilederseniz;derhalevitemizlemehissidoğacaktır.Bu,çocuğunuzaverebileğinizgüzelbirşeyolabilir.

Nefretettiğinizfakatyapmanızgerektiğineinandığınızherşeyialıp,bunlarazevkaltbiçemleriniiliştirirsenizneolur?Çokazşeyindoğasındahisolduğunuunutmayın.Neyinrahat,neyinzevkliolduğunuöğrendiniz.Beyninizdekibudeneyimleriyenidenisimlendirebilirvederhalonlarlailgiliyenibirhisyaratabilirsiniz.Tümproblemlerialıpküçültsenizveonlarlaaranızaküçükbirmesafekoysanızneolur?Sınırsızsayıdaçözümvardır.Komutadasizdedir.

Herhangibirustalıkgibibunundatekrarvepratikkonusuolduğunuunutmayın.

Bubasitaltbiçemkaymalarınabilinçliolaraknekadarçokulaşırsanız;istediğiniz

sonuçlaraokadarçabukulaşabilirsiniz.Birhayalinparlaklıkyadadonukluğunudeğiştirmeninetkisi,sizinüzerinizdebüyüklükveyerdeğişikliklerindendahakuvvetliolabilir.Bunuöğrendiktensonra;birşeylerideğiştirmekistediğinizde,ilkilgileneceğinizkonununparlaklıkolduğunubilirsiniz.

Bazılarınızaltbiçemdeğişikliklerininçokiyiolduğunu;fakatbunlarıntekrareskihalinedönmemesininnasılsağlanabileceğinidüşünüyorolabilirsiniz.Şuandakihissiminasıldeğiştirebileceğimibiliyorum;fakatbunlarıdahatutarlı,dahaotomatikbirşekildedeğiştirmeninyolunubulmakçokdahaiyiolacaktır.

Bunugerçekleştirdiğimizsürece,"swish"(hızlageçipgitmek)paterniadınıveriyoruz.İnatçısorunlarınvekötüalışkanlıklarınyenilmesindebupaternkullanılabilir.Swishpaterni,normalolarakbeceriksizdurumlarıüreteniçtemsillerialırvesizinistediğinizbeceriklidurumageçmenizisağlayacakyeniiçtemsillerinotomatikolaraktetiklenmesinenedenolur.Örneğinaşırıyemenizenedenolaniçtemsilinizibulduğunuzda,bundandaha

105

güçlüveyiyeceklerigördüğünüzdesizionlardanuzaklaştıracakyenibiriçtemsili,

swish

paterniyle

yaratabilirsiniz.

İki

temsili

birbiriyle

ilişkilendirebilirseniz,çokyemeyidüşündüğünüzde,birincitemsilotomatikolarakikinciyitetikleyecekvesiziyiyecekistemeyendurumasokacaktır.Swishpaterninineniyiyönü,onugerçektenbenimserseniztekrartekrardüşünmekzorundaolmayışınızdır.Süreç,bilinçlibirçabaolmadanotomatikolarakgerçekleşecektir.Swishpaternininçalışmaşekliadımadımaşağıdaverilmiştir.

Adıml:Değiştirmekistediğinizdavranışıtanımlayınız.Şimdibudavranışın,kendi

gözünüzlegörüyormuşgibibiriçtemsiliniyapın.Tırnaklarınızıyemektenvazgeçmeniziistiyorsanız,elinizikaldırıpdudaklarınızagötürüşünüzünvetırnaklarınızıısırışınızıngörüntüsünühayaledin.

Adım2:Değiştirmekistediğinizdavranışınaçıkbirgörüntüsünesahipolduktansonra,kendinizin,istenilendeğişikliğiyapmışvedeğişikliğinneanlamageldiğinikavramışbirgörüntüsünüiçerenfarklıbirtemsilyaratmanızgerekir.Dahagüvenli,çokiyihazırlanmışvegiyinmiş,mükemmelşekildekesilmiştırnaklı,ısırmakistediğinizparmaküzerindeküçükbirbaskıyaratarakparmaklarınızıağzınızdanuzaklaştıranbirgörüntünüzüoluşturmanızgerekir.İstenendurumdaoluşturduğunuzgörüntünüzilgisizolmalıdır.Bununnedeniidealbiriçtemsiloluşturmaktır.Budasahipolduğunuzhistençok,siziistediğinizdurumaçekmeyisürdürecekbiriçtemsildir.

Adım3:Beceriksizdeneyiminbeceriklideneyimiotomatikolaraktetikleyebilmesiiçinikiresmihizladeğiştirin(swishedin).Bumekanizmayıpekiştirmişseniz;tırnaklarınızıyedirtentetikleyici,siziidealgörüntünüzüoluşturandurumasokmakiçintetikleyecektir.Böylecesizigeçmiştealtüstedenbirşeylebeyninizinilgilenmesiiçinbütünüyleyenibiryolyaratıyorsunuz.

106

Hızladeğiştirmeyi(swish'i)nasılyapacaksınız?İşe,değiştirmekistediğinizdavranışınbüyükveparlakbirgörüntüsünüoluşturarakbaşlayın.Sonradagörüntününsağaltköşesindeolmakistediğinizinküçük,karanlıkbirgörüntüsünüoluşturun.Şimdiküçükgörüntüyüalınvebirsaniyedenazbirsüredebüyütün,parlatınveartıkistemediğinizdavranışıngörüntüsününyerinebugörüntüyügetirin.Busürecioluştururkenbütünanveçoşkunuzla,"Hey"

deyin.Bununbirparçagençliközentisigibigeldiğininfarkındayım.Bununlabirlikteheyecanlıbirşekildeheydemek;beyninizeolumlu,güçlübirserisinyalgönderir.Zihninizdegörüntüleribirkereoİuşturduktansonra;tümsüreçyaklaşıkolaraksadece"hey"demekkadarsürmelidir.Şimdikarşınızda,olmakistediğinizinbüyük,parlak,net,renklibirgörüntüsüdurmaktadır.Nasılolduğunuzugöstereneskigörüntüparamparçaolmuştur.

Bupaternintemeli,hızvetekrardır.Küçük,karanlıkgörüntüyübüyük,diğergörüntüyüyokedenveeskisindendahaparlakbirşekildegörüphissetmelisiniz.

Şimdibunlarıistediğinizşekildegörmeninmuhteşemhissinideneyin.Durumu

değiştirmekiçingözlerinizibiraniçinaçın.Gözlerinizitekrarkapadığınızdaswish'itekraryapın.Değiştirmekistediğinizşeyibüyükgörmeklebaşlayınvesonraheydiyerekküçükgörüntüyübüyütün,parlatın.Denemekiçinbirazbekleyin.Gözleriniziaçın.Gözlerinizikapatın.Değişikliğigörün.Orijinalgörüntüyüvebununasıldeğiştireceğinizigörün.Tekrarheydeyin.

Yapabildiğinizkadarhızlıbirbiçimdebuişlemibeşyadaaltıkezyapın.Hızınızınanahtarolduğunuunutmayınveondanzevkalın.Heydiyerekbeyninize,onugörmesinisöylüyorsunuz.Heydiyerekbunuyap,bunugöremirleriniveriyorsunuz.Buişlemieskigörüntünün;yenidurumu,dolayısıylayenidavranışı,yenigörüntüyüotomatikolaraktetiklemesinisağlayıncayakadaryapmakgerekir.

Şimdiilkgörüntüyüoluşturun.Neleroldu?Tırnaklarınızıyemepaterniniswishetmişvesonraonlarıyerkenkendinizi

107

hayaletmişseniz;artıktırnaklarınızızoryersiniz.O,artıksiziniçindoğalbirşeyolmayacaktır.Durumböyledeğilse,paternitekrarlanmalısınız.Bukezgözleriniziaçmadanönce,yenigörüntüdepozitifhissiçokkısasürededeneyebilmekteneminolvesürecitekrarbaşlatabilmekiçinonudahaaçıkvedahahızlıyapmalısınız.Busüreç,seçtiğinizgörüntüyeterikadarheyecanyadaistekuyandırmıyorsabirişeyaramayabilir.Güdülenmekistediğinizyadaarzuettiğinizdurumaçokçekiciyadaçokistekuyandırıcıbirşeylerkoymanızçokönemlidir.Bu,gerçektenistediğinizyadasizineskidavranışınızdandahaönemlibirşeyolmalıdır.Bazenkoklama,tatmagibiyenialtbiçemlerinilaveedilmesiyararlıolur.Beyninbelirlieğilimleresahipolmasıyüzünden;swishpaternisonuçlarıçokçabuküretir.Beyinhoşolmayanşeylerdenuzaklaşmak,hoş

olanlarayönelmekeğilimindedir.Tırnakyemeyeartıkihtiyacınızolmadığınıgösterengörüntü;beyninize,tırnakyemeyeyönelikgörüntüdençokdahagüçlüsinyalverecektir.Tırnakyemealışkanlığınıyenmekiçinbenböyleyaptım.O,bütünüylebilinçsizbiralışkanlıktı.Swishpaterniniuyguladıktanbirgünsonra,kendimitırnaklarımıçiğnerkenbuldum.Buolayabirbaşarısızlıkolarakbakabilirdim.Amaböyleyapmaktansa,hergeçengünalışkanlığımhakkındabilinçliolmayaçalıştım.Sonraontanedahaswishpaterniyaptımveotarihtenbuyanaartıktırnakyemiyorum.

Aynısürecikorkularınızyadahayalkırıklıklarınıziçindeyapabilirsiniz.

Yapmaktankorktuğunuzbirşeyielealınız.Şimdionuolmasınıistediğinizbiçimdegörüntüleyin.Bugörüntüheyecanvericiolmalıdır.Şimdibuikisiniyedikezswishedin.

Şimdikorktuğunuzşeyidüşününüz.Nasıldüşünüyorsunuz?Swishpaternietkinbirşekildeyapılmışsa;korktuğunuzşeyidüşündüğünüzanda,otomatikolarakonu,olmasınıistediğinizşekildedüşünmeyegeçmelisiniz.

Swishpaterninindiğerbiruygulamaşeklide,önünüzdebirsapanhayaletmektir.Çatalınarasında,değiştirmekistediğinizdavranışınbirgörüntüsünüoluşturun.Olmakistediğinizinkü-

108

çükgörüntüsünüdeikilastiğinortasınakoyun.Zihinselolarakgörüntüyü,lastiklerlebirliktemümkünolduğukadargeriyeçekin.Sonraaynensapantaşıymışgibi,küçükgörüntüyüfırlatın.ikiçatalınarasındakieskiresminasılyırtıpgeçtiğinebakın.Bunuyaparken,zihinselolaraklastiklerinmümkünolduğukadarçekilerekgerilmesiönemlidir.Atışıyaparkenvesizisınırlayangörüntüyüyırtarken,yineheydeyin.Buişlemidoğruyaparsanız,atışıyaptığınızda;görüntüsizeokadarçabukulaşmalıdırki,başınızeskihalinedönsün.Birazbekleyinvedeğiştirmekistediğiniz,sizisınırlayanbirdavranışyadadüşünceseçinvesapanatişıswishpaterninikullanarakdeğiştirin.

Zihninizin,evrenselyasalarakarşıçıkabilecekönemlibiraraçolduğunuunutmayın.Ogeriyegidebilir.Nezamannedeolaylargeriyegidebilir,amazihninizgeriyegidebilir.Diyelimbüronuzagittinizveönemlibirraporunyazılmadığınıfarkettiniz.Yarınakalanrapor,sizibecerikliolmayanbirdurumasokacaktır.Deliyedöndünüz.Hayalkırıklığınauğradınız.Dışarıyaçıkıpsekreterinizebağırmakiçinhazırdurumdasınız.Fakatbağırmak,sizinistediğinizsonucuüretmeyecektir.O,sadecekötüolanbirdurumudahakötüyapacaktır.

Anahtar;durumunuzudeğiştirmek,eskihalinizedönmekveişlerinyapılmasınısağlayacakbirdurumuniçinegirmektir.İçtemsiliniziyenidendüzenleyerekbunuyapabilirsiniz.

Kitabınbaşındansonunakadaryönetendurumundaolmaktan,kontrollüolmaktanvebeyniniziçalıştırmaktansözediyorum.Şimdionunnasılyapıldığınıgörüyorsunuz.Şimdiyekadaryaptığınızbirkaçalıştırmadadurumunuzukontroletmeyeteneğinesahipolduğunuzugördünüz.Tümiyideneyimlerinizi;parlak,renkli,neşeli,ritmik,

melodik,yumuşak,sıcak,eğiticiolarakhatırlarsanız;yaşamınızınnasılolacağınıdüşününüz,kötüdeneyimleriniziduyulamayacakbirsesle;küçük,bulanıkdurağançerçevelihayallerolarakvesizdenuzaktahissedemeyeceğinizönemsizşekillerdekorursanızneolur?Başarılıkimse109

lerbunubilinçsizolarakyapmaktadır.Onlarkendilerineyaolacakşekilde,nesnelerinsesininnasılyükseltileceğini,yararıolmayanlannsesininnasılkısılacağınıbiliyorlar.Bubölümdeonlarınnasılmodelleneceğiniöğrendik.

Problemleriniziihmaletmeniziönermiyorum.Buradabazışeylerinüzerindedurmaktayararvardır.Hepimiz,işleryüzdedoksandokuzuiyigidenveevinebütünüyleçöküntüiçindegelenkişileritanırız.Niçinböyleolmaktadır?Birtekşeyyolundagitmediğiiçin.Onlaryanlışgidentekşeyibüyük,parlak,patırtılı,geriyekalanlarıiseküçük,kasvetli,önemsizbirhayalhalinedönüştürmüş

olabilirler.

İnsanlarınçoğubütünhayatınıbuşekildegeçirir,"Daimaçöküntüiçindeyim"

diyenmüşterilerimoldu.Hemenhepsidebusözügururlasöylemektedirler;çünkü,buonlarındünyagörüşününbirparçasıolmuş.Birçokterapicidebuçöküntününnedenlerinikeşfetmekiçinsıkıcıveuzunbirtedaviyebaşlamaktadır.Hastalarınıçöküntüleriyleilgiliolarak,saatlercekonuştururlar.

Onlarailedengelenbelirsizdeneyimleriveduygularınkötüyekullanımınıaçığaçıkarmakiçinkişilerinzihinselçöplüklerinikullanarakayrıntılıbiraraştırmayagirişirler.Böyletekniklerçokuzunsürelidirveçokpahalıterapikilişkilerinkurulmasınıgerektirir.

Hiçkimse,sürekliolarakçöküntüiçindedeğildir.Çöküntüinsanınbirbacağınıkaybetmesigibisüreklibirkoşuldeğildir.O,kişileringiripçıkabileceğibirdurumdur.Çöküntüdeneyimigeçirenlerinçoğu,yaşamlarındabelkideenazortalamabirinsanınkikadarmutludeneyimesahipolmuştur.Onlarsadecebudeneyimleri;parlak,büyükveilgilibirşekildetemsiletmezler.Mutluanlarınıkendilerineyakıntutmayerineuzaklaştırabilirlerde.Birandurunvegeçenhaftaolanbirşeyialınvekendinizdenuzaklaştırın.Hâlâosizeyakınbirdeneyimgibimigeliyor?Onukendinizeyaklaştırırsanızneolur?Sizeyenibirdeneyimgibigelmeyecekmidir?Bazıkimselermutluanlarındakideneyimleriniuzaklaştırırlarvesorunlarınıyaklaştırırlar.Böy-110

lecetümmutluluklaruzakta,tümmutsuzluluklaryakındaymışgibigelir.Sizhiçbirkimseden,"problemlerimdenuzaklaşmakistiyorum"cümlesiniişitmedinizmi?Bununiçinuzakbiryerlereuçmakzorundadeğilsiniz.Sadeceonlarızihninizdenuzaklaştırınvefarkıgörün.Çöküntühissedenkimseler,genelliklebeyinlerinikötüzamanlarınıninatçı,büyük,gürültülü,yakın,ağırhayallleriyledoldururlarveiyizamanlarınkiniince,grilevhalarhalindekorurlar.

Değiştirmeninyolu,kötüanılardanzevkalmakdeğil,altbiçemleriyanianılarınınyapısınıdeğiştirmektir.Bundansonrayapılacakişkendinizikötühissetmenizenedenolacakşeyleriyaşamıngüçlükleriyledeğil;dinç,keyifli,sabırlı,kuvvetlibirşekildemücadelehissiverecekyenitemsillerleılışkilendirmektir.Bazıları"Birsaniye,nesneleribukadarçabukdeğiştiremezsiniz"der.Niçinolmasın?Bazışeyleriuzunbirsüredekavramaktan,birandakavramakçokdahakolaydır.

Beyinbuşekildeöğrenir.Birfilminasılseyrettiğinizidüşünün,binlercekareseyrediyorsunuzveonlarıdinamikbirbütünhalinesokuyorsunuz.Birkareyişimdi,ikincikareyibirsaatsonra,biryadaikigünsonra'daüçüncükareyiseyretseydinizneolurdu?Ondanbirşeyanlamazdınızdeğilmi?Kişiseldeğişimdebenzerşekildeolur.Birşeyleryaparsanız,zihninizideğiştirirseniz,durumunuzdavedavranışınızdadeğişiklikyaparsanızkendikendinizeendramatikşekildenelerinmümkünolduğunugösterebilirsiniz.Bu,aylarsürenkederlidüşüncelerdendahaetkilibirsıçramaolacaktır.Kuantum(miktar)fiziğibizenesnelerinzamaniçindeyavaşyavaşdeğil,animiktarsıçramalarıyladeğiştiğinisöylemektedir.Bizbirdeneyimdendiğerinesıçrayabiliriz.

Hislerinizdenmemnundeğilsenizyapacağınızşeytemsilinizideğiştirmektir.Olaybukadarbasittir.

Birdiğerörneğe,aşkabakalım.Birçoğumuziçinaşk;harikulade,ruhsal,mistikbirdeneyimdir.Aynızamandamodellemeaçısındanaşkındabirdurumolduğununfarkınavarmakönemlidir.Bütündurumlar,bütünsonuçlargibiaşkdabelirlieylemlerkümesitarafındanyabiruyarıcıalgılandığındayada111

belirlibirşekildetemsiledildiğindeüretilir.Nasılaşıkolunur.Aşıkolmanınenönemlialgılamakarışımlarındanbirisidesevdiğinizherşeyibirkişiyleilgilendirmekvesevmediklerinizleilgisizhalegetirmektir.Aşıkolmakinatçı,yönlendirilmemişbirhisolabilir,çünküodengelibirdurumdeğildir.Birkimseniniyiyadakötüyanlarınınbilançosunubilgisayararacılığıylavesonuçlarıgözleyerekyapmıyorsunuz.Birdiğerkişininsizimestedenbirkaçöğesiyle

kendinizibütünüyleilişkilendiriyorsanız,okişininhatalarınınfarkındabiledeğilsinizdemektir.

İlişkileribozannedir?Şüphesizilişkileribozanbirçokfaktörvardır.Bunlardanbirisidahaönceokişininsiziçekenözellikleriyleartıkilgikurmamanızolabilir.

Gerçektendeşimdiyekadarolanlarınaksineonunlahoşolmayandeneyimleriilişkilendirmeyevehoşolanlarıilişkilendirmemeyebaşlamışolabilirsiniz.Bunasılolur?

Kişi,eşinindişmacunununkapağınıkapatmamayadaeşyalarısağasolaatmaalışkanlıklarınadikkatetmeyevebugörüntüleribüyütmeyebaşlayabilir.Onaartıkaşkmektuplarıyazmayabilir.Yadamuhtemelenateşlibirtartışmadaonunnesöylediklerinihatırlayarak;budiyaloğutekrartekrarkafasındacanlandırırvenasılhissettiğinidener.O,eşininogünkendisinegösterdiğisıcakdavranışları,evlenmeyıldönümündeözelolarakyaptıklarınıvesöylediklerinihatırlamaz.Buörnekleriartırabiliriz.Bunlarıyapmaklabiryanlışlıkyapmadığınızızihninizdebulundurun.Sadecebutürtemsilpaternlerinin,muhtemelensizinilişkilerinizigüçlendirmeyeceğininaçıkolarakfarkındaolmalısınız.Böylebirtartışmanıntamortasındaonunsiziöpüşünüyadasiziniçingerçektenözelolarakyaptığışeylerihatırlarvebunlarıngörüntüsünübüyütür,parlatırveyakınlaştırırsanızneolur?

Budurumdasevdiğinizkişiyenasıldavranırsınız?

iletişimpaterninebakmamızvekendimizedüzenliolarak"Nesneleribuşekildetemsiletmeyisürdürürsemyaşamıındanegibisonuçlardoğurur?Bugünküdavranışlarımbenihangi

112

yönegötürmektevebenhangiyönedoğrugitmekistiyorum?Budurumuyaratanzihinselvefizikseleylemlerişimdisınamakuygunmudur?"sorularınısormamızönemlidir.Dahasonrakarşılaşmakistemediğinizşeylerişimdidendüzeltmeyaparakdeğiştirmekiçinsiziengelleyenyoludeğiştirmelisiniz.

Kullandığınızözelbirilişkilendirmeveilişkilendirmemepaternivarsa;bazışeyleredikkatetmenizyararlıolabilir.Birçokkimsezamanınınçoğunu,temsillerininçoğuylailişkiliolmayanbiçimdeharcar.Onlarınherhangibirşeyedoğruduygusalolarakyöneldikleripekgörülmez.Bazışeylerhakkındaçokhassasduygularıbirkenarabırakabilirseniz;ilişkisizliğinonlarlauğraşmakiçindahaçok

kaynağasahipolmakgibibiravantajıdır.Bununlabirlikteyaşamdeneyimlerinizitutarlıolaraktemsiletmepaterninizbuise;çokbüyükzevkverenvebenimyaşamıntadıadınıverdiğimolayıgerçektenkaçırıyorsunuzderim.Yaşamlarıhakkındanelerhissettiğiniifadeetmektençekinentutucukimseleredanışmanlıkyaptımveonlariçinyenialgılamapaternlerioluşturdum.

Onlarıniçtemsilleriyleolanİlişkilerinibüyükorandaartırarak,dahacanlıveyaşamıntümüyleilgiliyenideneyimleresahipolmalarınısağladım.

Diğeryöndeniçtemsillerinizinçokbüyükçoğunluğuyadahepsibütünüyleilişkilendirilmişse;sizkendiniziduygusalolarakuygunolmayanbirdurumdabulursunuz.Yaşammücadelesindebüyükgüçlüklerlekarşılaşabilirsiniz;çünkütümküçükşeylerihissediyorsanız,yaşamsizeeğlenceli,kolayyadaheyecanlıgelmez.Yaşaındakiherşeyitamolarakilişkilendirenkişi,aşırıderecedehassastırveherşeyeaşırıderecedekişiselbakar.

İlgililikveilgisizlikalgılamasüzgeçleridahil,tümnesnelerinbirdengesinioluşturmakyaşamıntemelidir.Bizistediğimizbirşeyleilgikurabilirizyadakurmayabiliriz.Bununyararlıolabilmesiiçinilgininbilinçlikurulmasıgerekir.

Beynimizdeoluşturduğumuzhertemsilikontroledebiliriz.İnançlarıngücühakkında

neler

öğrenmiştik?

İnançlarla

doğmadığımızı

ve

onları

değiştirebileceğimiziöğrenmiştik.Küçükkeninandığımızba-

SınırsızGüç-8

113

zışeylerşimdidüşününcesaçmagelmektedir.İnançbölümünü,yapıcıinançlarınasıluyarlayacağımızıveyapıcıolmayanlanasılbitireceğimizisorarakbitirmiştik.İlkadımonlarınyaşamımızüzerindegüçlüetkilerininolduğunufarketmeklebaşlar.Bu,inançlarıtemsilşeklinizideğiştirerek,ikinciadımıdabubölümdeatıyorsunuz.Bazışeyleritemsiledişşeklinizinyapısnıdeğiştirmekistiyorsanız,onunhakkındakihislerinizveböyleyaşamdeneyiminizdeneyingerçekolduğukonusundakidüşüncelerinizdedeğişiklikyapmalısınız.Şimdinesnelerisizitutarlıolarakgüçlendirecekbiçimdetemsiledebilirsiniz.

Unutmayın.İnanç;belirlikişi,nesne,fikiryadayaşamdeneyimleriyleilgilibelirlikuvvetliduygulardanoluşanbirdurumdur.Belirliliğinasılyaratırsınız?Özelaltbiçemleraracılığıyla.Donuk,yanibelirsiz,ince,zihninizinuzakbirnoktasındakinesnelerdenbununtamtersiözellikleriolannesnelergibieminolabilirmisiniz?

Beynindebirdepolamasistemivardır.Bazıkişilerinandığışeylerisolda,eminolmadıklarınıdasağdasaklarlar.Bununsizesaçmageldiğinibiliyorum,fakatböylebirkodlamasisteminesahipkişiye,eminolmadığışeylerisoltarafakoydurtursanızkiburadainandığışeylervardırinancınıdeğiştirebilirsiniz.Obu-nuyaptıkçaeminolduğunuhissetmeyebaşlayacaktır.Sadecebirkaçsaniyeönce,kesinliğindeneminolmadığıkavramyadafikirlereinanmayabaşlayacaktır.

Buinançlarıdeğiştirmeişi,basitolarak,gerçekolduğunukesinolarakbildiklerinizitemsilşeklinizle,eminolmadıklarınızarasındabirzıtlıkyaratarakyapılmaktadır.İsminiz,yaşınız,doğumyeriniz,çocuklarınızıbütünkalbinizlesevdiğinizgibidoğruluğundanbütünüyleeminolduğunuzinançlarlaişebaşlayı-

nız.Hiçbirçekincekoymadan,bütünüylegerçekolduğunaiknaolduğunuzbirşeyidüşünün.Şimdideeminolmadığınız,inanmakistediğinizfakatkesinlikhissivermeyenbirşeyidüşünün.Beşincibölümdekibaşarınınyediyalanındanbirisinikullanmakisteyebilirsiniz.İnanmadığınızhiçbirşeyialmayın;çünkü114

şeyeinanmadığınızısöylüyorsanız,onungerçekolmadığınainanıyorsunuzdemektir.

Güdülemeyledahaönceilgilendiğinizgibi,şimdidealtbiçemlerinizleilgilenin.

Bütünüyleinandığınızşeyindurumunu;görsel,işitsel,dokunsalolarakgözdengeçirin.Sonraaynıişlemieminolmadığınızşeyleriçinyapın.Aradakifarklarınfarkınavarın.İnandığınızşeylerbiryerde,eminolmadıklarınızbirbaşkayerde

mi?Yadainandığınızşeylereminolmadıklarınızdandahayakın,dahaparlakyadadahabüyükmüdür?Birisisabitbirçerçevediğerihareketlimi?Birisidiğerindendahahızlımıhareketediyor?

Şimdi,güdülemedeyaptıklarınızıyapın.İnandıklarınızlaeşleşmesiiçineminolmadığınızşeylerinaltbiçemlerinitekrarprogramlayın.Renkleriveyerideğiştirin.Sesleri,tonları,tempoyuvesesinrenginideğiştirin.Altbiçemlerindüzgünlüğünü,ağırlığını,sıcaklığınıdeğiştirin.Bunlarıyaptıktansonrakendinizinasılhissediyorsunuz?Belirsizliğenedenolantemsilidoğruolarakdönüştürürseniz,sadecebirkaçsaniyeönceeminolmadığınızşeyhakkındakendinizieminhissetmeyebaşlayacaksınız.

Buradakitekgüçlük;birçokkişininbukadarçabukdeğiştirilebilecekinançlarasahipolmadığıinancınasahipolmasıdır.Busizindedeğişmekistediğinizeilişkininancınızolabilir.

Aynısüreçzihninizdekianlamadığınızşeylerleanladığınızıhissettiğinizşeylerarasındakifarklarıaçığaçıkarmakiçinkullanılabilir.Birşeyianlamamışsanızbununnedeni;onunküçük,donuk,ayarsızveuzakbiriçtemsilinesahipbulunmanızolabilir.Anlamanızınnedenideonunyakın,parlak,dahaayarlıbirşekildetemsiledilmesiolabilir.Anladığınızşeyleretamolarakbenzeyecekşekildetemsillerinizideğiştirdiğinizzamannelerhissettiğinizedikkatedin.

Şüphesiznesneleridahayakınagetirmek,parlatmakherkesindeneyiminiyoğunlaştırmayacaktır.Bununtersidegeçerliolabilir.Bazıları;dahakaranlık,dahaayarsızyaptığınızdanes

115

neleridahayoğunhisseder.Bunedenlehangialtbiçemlerinsizeyadayardımedeceğinizkişiiçinanahtarolduğunubulmalısınız.Değişikliğiyaratmakbunuyapmakiçingerekligücesahipolmakvearaçlarıkullanabilmekiçinbuzorunludur.

Altbiçemlerleçalışırkengerçekteyaptığımıziş,beynebirdeneyiminasılhissetmesigerektiğinisöyleyenuyarısisteminitekrarisimlendirmektir.Beyin,verdiğinizsinyale(altbiçeme)cevapverir.Birtipsinyalverirsenizbeyinacıhissedecektir.Değişikaltbiçemlersağlarsanızbiraniçindekendiniziiyihissedebilirsiniz.Örneğin,benArizona'daSinirDiliMeslekEğitimiverirkenodadabulunanlarınçokbüyükbirkısmınınyüzkaslarınıngerildiğinifarkettimve

bunuonlarınacıçektiklerinigösterenbirifadeolarakyorumladım.Zihinselolaraknelerkonuştuğumutekrargözdengeçirdimvebirçokkimsedeböylebircevabıtetikleyecekherhangibirşeybulamadım.Sonundabazılarına"Şimdinehissediyorsunuz?"diyesordum.Peşpeşesorduklarımınhepsiçokyoğunbirbaş

ağrısıhissettiklerinisöylediler.Sınıfın%60'ındanfazlasınınbaşıağrıyordu.Videokayıtcihazıiçingerekliolanışıklarıngözlerinialdığını,onunrahatsızedicihattaacıvericiolduğubiçimindeaçıklamagetirdiler.Üstelikodanınpenceresiyoktu,havalandırmacihazıüçsaatöncebozulmuştuvebunedenledehavasıoldukçapisti.Tümbunlarbukişilerdefizyolojikbirkaymayanedenoldu.BunedenleherkesibirExcedriniçindışarıçıkarmaktanbaşkaneyapabilirdim?

Şüphesizdurumböyledeğildir.Beyin,yalnızcakendisineacıhissetmesinisöyleyecekşekildetemsiledilenuyarıcılarıaldığındaacıhisseder.Bunedenlebukişilereacılarınınaltbiçemlerinitanımlattım.Bazılarıiçinbuçokağırvenabzıandıranbirolaydı.Bazılarıacıyıçokbüyükveparlakhissederken(kendilerininasılhissettiklerinihayaledebilirsiniz),diğerleriiçinbuküçükbirşeydi.

Öncelikleacıylaolanilişkilerinikesmeleriniveonlarıdışarıatmalarınısöyleyerekaltbiçemlerinideğiştirttim.Onlaraacınınşeklinivebüyüklüğünügöstererekveönlerine3

116

mt.boyundayerleştirerekhislerindenkurtulmalarınısağladım.Dahasornatavandandışarıçıkmalarınıveaşağıyadoğrubüzülmelerinisağlayacakşekildetemsillerinibüyüttürüp,küçülttürdüm.Sonraacılarınıgüneşedoğrugönderttim,hiçbirşeykalmayıncayakadarerimesiniseyrettirdimvesonundakendileninasılhissettiklerinisordum.Beşdakikadandahakısabirsürede%

95'ininbaşağrısıkalmamıştı.Beynegidensinyallerintemsillerinideğiştirmişlerdi.Bunedenlebeyinaldığıyenisinyallereyenicevaplarveriyordu.

Geriyekalan%5'inedahaözeldeğişiklikleryapmakiçinekolarak5dakikadahagereklioldu.Birkişimigrendeneyimigeçiriyorolmasınarağmen,obilekendisiniiyihissetmeyebaşladı.

Benbusürecibazılarınaanlattığıında,acılarıbukadarçabukvekolaycagiderebildiğimeinanmaktagüçlükçektiler.Sizbunubilinçsizolarakbirçokkezkendikendinizeyapmadınızmı?Sizbiracıhissederken,birbaşkaişyapmaya

daldığınızdayadaheyecanlıbirşeyolduğundavedüşündüğünüzşeyideğiştirdiğinizdeartıkacıhissetmediğinizihatırlamıyormusunuz?Acıkolaylıkladışarıatılabilirvesizonukendikendinizetekraretmeyebaşlamadığınızsürecebirdahagerigelmez.İçtemsillerinizibirmiktarbilinçliolarakyönlendirmekleistediğinizzamankolaylıklabaşağrısındankurtulabilirsiniz.

Gerçektende,beyninizdeözelsonuçlarüretenbirmekanizmayıbirkezöğrendiğinizde;neyihissetmekistiyorsanızenindesonundaohissisağlayabilirsiniz.

Sonbirııyarı:İnsandeneyimleriüzerindekidahabüyüksüzgeçkümeleri;yenitemsilleriyönetebilironlarıkorumayeteneğinietkileyebilir,hattailkplandadeğiştirebilir.Busüzgeçlerençokneyedeğerverdiğinizleveşimdikidavranışlarınızdanbilinçsizolarakhangifaydalarısağlıyorolabileceğinizleilgilidir.Değerler,önemlerinedeniylebaşlıbaşınabirbölümünkonusudur.Acı,sizinvücudunuzdadeğiştirmekistediğinizbirşeyleilgiliolaraksizeönemlisinyallergönderiyorsa;gerekliadresiona

117

göstermedikçeacıbüyükbirolasılıklagerigelecektir;çünkü,sizeönemlibirhizmetvermektedir.

Şimdiyekadaröğrendiklerinizle,kendiyaşamınızıolduğukadartanıdığınızbirisininyaşamınıdaçokbüyükölçüdezenginleştirebilirsiniz.Şimdidedeneyimimizinasılyapılandırdığımızınbirbaşkayönünebakalım.Bu,birçokkimseyietkinolarakmodelleyebilmekiçinönemlibirkarışımöğesidir.Birliktesınayalım.

118

BÖLÜM:7

BaşarınınDizini

"Herşeyinnezihvesırasıylayapılmasınaizinverin."

—1.Corinthium14:40

BUKİTAPTA,insanlarınnasılyaptıklarıüzerindekonuştuk.Alışılmışındışında

başarılısonuçlarüreteninsanlarınhemzihinselhemdefizikselolarakbelirlieylemlerkümesinitutarlıolarakürettiklerindensözettik.Aynıeylemleriyaparsak;,aynıyadabenzersonuçlarıüretiriz.Bununlabirlikte,sonuçlarıetkileyeneylemlerindiziniadınıverdiğimizbirfaktördahavardır.Eylemlerinyapılışsırasınıgösterendizin,ürettiğimizsonuçlarıntümünüçokbüyükorandaetkiler.

"Köpek,Jim'iısırdı"ve"Jim,köpeğiısırdı";"Joe,ıstakozuyedi"ve"Istakoz,Joe'yuyedi",cümleleriarasındakifarknedir?ÖzelliklesizJoeyadaJim'senizaradaçokfarkvardır.Buradakelimelerbütünüyleaynıdır.Farkonlarındüzenlenişindeyanidizinindedir.Deneyiminanlamı,beynegönderilensinyallerinsırasıtarafındanbelirlenirAynıuyarıcılar,aynıkelimelerkullanıldığıhaldefarklıanlamlarüretilmektedir.Başarılıkimselerin

119

sonuçlarınıetkinolarakmodelleyebilmekiçinbuolayınanlaşılmasıönemlidir.

Nesnelerinbelirlibirsıraiçindesunulması,onlarınbeyneözelbirşekildekaydedilmesinenedenolur.Bugisayarakomutvermeyebenzer.Komutlarıdoğrusıradaverirseniz;bilgisayaryeteneklerinikullanaraksizeistediğinizsonuçlarıüretecektir.Doğrukomutlarıfarklısıradaverirseniz,isteğinizsonuçlarıeldeedemezsiniz.

Belirlibirsonucuyaratmakiçinbirlikteçalışantümbufaktörleri-içtemsiltipleri,gereklialtbiçemlervedizin-tanımlamakiçinstratejikelimesinikullanacağız.

Sevgihissi,çekicilik,güdüleme,karargibiherhangibirşeyiüretebilmekiçinbirstratejimizvardır.Örneğin,bizaşkiçinstratejimizibelirleyebilirsek;istediğimizanbudurumutetikleyebiliriz.Birkararvermekiçinhangieylemlerihangisıradayaptığımızıkeşfedersek;birkaçsaniyeiçindekararsızlıktankesinkararlıdurumageçebiliriz.Böylecebaşarıyaulaşmakvebiyolojikbilgisayarımızdaistediklerimiziüretebilmekiçinhangianahtarlarıngerekliolduğunubiliriz.

Stratejininkullanımıveöğelerininanlaşılmasıiçinpastacılıkgüzelbirmecazdır.

Birisidünyanınenbüyükçikolatalıkekiniyapıyorsa;sizaynıkalitedekisonuçlanüretebilirmisiniz?Okişinintarifinesahipseniz,elbetteüretebilirsiniz.Tarif,belirlibirsonucuüretmekiçinhangikaynaklarınnasılkullanılacağınıgösterenözelbirplanolanstratejidenbaşkabirşeydeğildir.Hepimizinaynısinirselyapıyasahipolduğunainanırşanız;hepimizinkullanılabilecekaynıpotansiyel

kaynaklarasahipolduğunadainanırsınız.Bukaynaklarınasılkullanacağınızıgösterenstratejiniz,ürettiğinizsonuçlarıbelirler.Bu,aynızamandaiş

dünyasınındayasasıdır.Birşirketeniyikaynaklarasahipolabilirfakatkaynaklarıneniyikullanımınısağlayanşirket,genellikledahaüstündurumageçer.

Bunedenleustapastacıylaaynıkalitedekekyapabilmekiçinneyapmanızgerekir?Tarifeyevetarifeyiaynenuygulamayaihtiyacınızvar.Yaşamınızdahiçböylebirkekpişirmemişolsa-120

nızbiletarifeyiharfiyenuygularsanızaynısonuçlarıüretirsiniz.Pastacıbutarifieldeetmekiçinyıllarcasınamayanılmayoluylaçalışmışolabilir,sizonunneyaptığını

modelleyerek,

tarifini

uygulayarak

yıllarca

çalışmaktan

kurtulabilirsiniz.Finansalbaşarıeldeetmek,sağlıklıolmak,neşelivesevilenolmakiçinstratejilervardır.Finansalbaşarısağlayanyadaiyiilişkilerkurabilenkişiler

bulabilirseniz;

onların

stratejilerini

keşfedip

uyguladığınızda;

inanılmayacakölçüdezamanveçabatasarrufundabulunursunuz.İştemodellemeningücübudur.Herşeyiyapmakiçinyıllarcaçabalamanızgerekmez,Tarifebizeneyapacağımızıanlataraketkineylemleryapacakgücüvermektedir.

Birincisi,sonucuüretmekiçinhangikatılımlaraihtiyacımızolduğunusöyler.

Pişirmede,insandeneyimiiçingereklikarışımlarbeşduyumuzdur.Tüminsanisonuçlar;görsel,işitsel,dokunsal,tatsal,kokusaltemsilsistemlerininbazıözelkullanımlarıylayapılıryadayaratılır.Tarifeyiyapankişiyleaynısonuçlarıüretebilmekiçin,sadecehangikarışımlarıngerekliolduğunubilmekyetmez,aynızamandahangikarışıındannemiktargerekliolduğunudabilmemizgerekir.

Stratejilerdealtbiçemlerimiktarlarolarakdüşünebiliriz.Onlarbizekesinolarakneyin,nekadargerekliolduğunusöylerler.Örneğin,görselolaraknekadarparlak,nekadarkaranlık,deneyimenekadaryakıngibigirdilerisağlar.

Hepsibukadarmıdır?Karışımlarıvebukarışımlardannekadarkullanılacağınıbilirseniz;şimdiaynıkalitedekeküretebilirmisiniz?Hayır,üretimindizinini,yaninezamanneyapılacağınıvehangisıraylayapılacağınıöğrenmedikçe,aynıkaliteyeulaşamazsınız.Pastaustasınınensonkoyduğunusizilköncekoyarsanızneolur?Aynıkalitedepastamıüretirsiniz?Sanmıyorum.Bununlabirlikteaynıkarışımları,aynımiktardaveaynısıraylakoyarsanız;eminimozamanbenzersonuçlarıüretirsiniz.

Güdülenmekiçin,satınalmakiçin,sevmekiçin,çekiciolabilmekiçin,yaniherşeyiçinbirstratejimizvardır.Belirliuyarı

121

cılarbelirlisıradadaimabelirlisonuçlaraulaşacaktır.Stratejiler,beyinkaynaklarımızınkasaşifresinebenzer.Rakamlarıbilsenizbile,rakamlarıdoğrusıradaçevirmezsenizkasayıaçamazsınız.Doğrurakamlarla,doğrusırayıizlerseniz;kilitherzamanaçılacaktır.Başkalarınınkasasınıaçmakiçinnasılonlarınşifresinibilmenizgerekiyorsa;kendikasanızıaçmakiçindekendişifrenizibilmenizgerekir.

Dizininyapıtaşlarınelerdir?Duygularımız.Duyusalgirdilerleiçvedışolmaküzereikidüzeydeilgileniriz.Dizin;dışdeneyimlerimizinvebunlarıiçimizdetemsiletmebiçimimizinyapıtaşlarınınbirarayakonmaşeklidir.

Örneğin,ikitürgörseldeneyimesahipolabilirsiniz.Birincisidışdünyadagördüklerinizdir.Beyazkağıdınüzerindekisiyahharflerebakarak;bukitabıokurken,dışgörselbirdeneyimyapıyorsunuz.İkincisiiçgörseldir.Biröncekibölümdezihninizdegörselbiçemvealtbiçemlerleilgilendiğimizanıhatırlayın.

Zihnimizdetemsilettiğimizolaylarıbizgerçekteyaşamıyorduk.Bununyerineonlarısadecegörselolarakdeniyorduk.

Aynışeydiğerbiçemleriçindegeçerlidir.Pencerenizdentrenindüdüksesiniduyabilirsiniz.Budışişitseldir;Yadazihninizdekibirsesiduyabilirsiniz.Budaiçişitseldir.Önemliolansesintonuysabu,tonalişitselaltbiçemdir.Sestarafındaniletilenkelimelerinanlamıönemliysebu,digitalişitseldir.Oturduğunuzsandalyeninkollarınınyapısınıhissedebilirsiniz.Budadışsaldokunsaldır.Yadasizinkötüyadaiyihisleresahipolmanızanedenolanderiniçhislerinizvardır.

Budaiçseldokunsaldır.

Birtarifeoluşturabilmekiçinnezamannekullanılacağınıtanımlayanbirsistemesahipolmamızgerekir.Bizimstratejileritanımlamakiçinbirnotasyonsistemimizvar.Duyusalsürecikısacagösterebilmekiçin;Vgörsel,Aişitsel,K

dokunsal,İiç(sel),Edış(sal),Ttonal,Ddigitalitemsiletmekiçinkullanılmaktadır.Dışardabirşeygördüğünüzde(dışgörsel),buolay(Ve)notas-yonuylatemsiledilebilir.İçinizdebirhissesahipseniz;buda(Ki)iletemsiledilebilir.Birşeyigörüncegüdülenen(Ve),sonra

122

kendikendinebirşeylersöyleyen(Aid)vebusözlerdeiçindebirhissinoluşmasına(Ki)nedenolanbirkişininstratejisinigözönünealın.BustratejiVe-Aid-Kişeklindetemsiledilecektir.Bukişiylebütüngünbazışeyleriniçinyaptığıhakkındakonuşabilirsiniz,fakatbaşarılıolmaşansınızçokdüşüktür.Bununlabirlikte,onasonucugösterirvegördüğüzamankendikendisinenesöyleyeceğindenbahsederseniz,okişiyiistediğinizyöndedavranmasınısağlayacakdurumasokabilirsiniz.Birsonrakibölümde,kişilerinbelirlikoşullardakullandıklarıstratejileriaçığaçıkarmanınyollarınıgöstereceğim.Şimdi,bustratejilerinnasılçalıştığınıveniçinönemliolduklarınıgöstermekistiyorum.

Hepimizinherşeyiçintutarlıolarakbelirlisonuçlarıüretentemsilpaternlerimiz,yanistratejilerimizvardır.Çokazımızbustratejileribilinçliolarakkullanmasınıbiliriz.Bunedenlekarşılaştığımızuyarıcıyabağlıolarak,birçokdurumagiripçıkarız.İpuçlarınabağlıolarakistediğinizsonuçlarıüretebilmeniziçin,stratejinizinneolduğunubilmenizgerekir.Diğerkişilerintamolaraksizenasıltepkigöstereceklerinibilebilmeniziçinde,onlarınstratejilerinifarketme

yeteneğinesahipolmanızgerekir.

Örneğin,birşeysatınalmakiçiniçvedışdeneyimlerinizitutarlıolarakorganizeediyormusunuz?Çoğudurumda,belirlibiryönteminizvardır.Bunubilmiyorolabilirsiniz;fakat,belirlibirarabanınsizeçekicigelmesinisağlayandeneyimlerdizini,aynızamandabelirlibirevinçekicigelmesinidesağlayabilir.Belirlisıraylagelenbelirliuyarıcılar,siziderhalbirşeylersatınalacakdurumasokacaktır.

Hepimizinbelirlidurumveeylemleriüretebilmekiçintutarlıolarakizlediğibirsıravardır.Bilgiyibirbaşkasınındiziniylesunmak,güçlübirahenkoluşturmaşeklidir.Gerçektendebu,etkinbirşekildeyapılırsa;iletişiminizkarşıçıkılamayacakbirdurumagelir;çünkübelirlicevaplarıotomatikolaraktetikleyecektir.

Başkastratejilernelerdir?İnandırmastratejilerivarmıdır?Sunulankimsededayanılmazderecedeistekyaratacakşekildemalzemeleriorganizeetmeninbiryoluvarmıdır?Kesinlikle.

123

Güdüleme?Baştançıkarma?Satış?Öğrenme?Çöküntü?Yadacoşkunluk?Buduygularıyaratmakiçin,dünyadeneyimlerinizibelirlibirsıradatemsiletmeninözelyollarıvarmıdır?İddiayagirebilirsiniz;vardır.İyiyönetimiçinstratejilervardır.Yaratıcılıkiçinstratejilervardır.Belirlişeylersizitetiklediğinde,odurumlarıniçinegirersiniz.Hazırbekleyenbudurumaulaşabilmeniziçin,sadecestratejinizinneolduğunubilmenizgerekir.Diğerlerineistedikleriniverebilmekiçinonlarındastratejilerinibelirleyebilmenizgerekir.

Bunedenlebelirlibirsonucu,belirlibirdurumuüretecek;belirlisırayıvedizinibulabilmemizgerekir.Bunlarıbecerebiliyorvegereklieylemleriüretmeyearzuduyuyorsanız,istediğinizşekildebirdünyayaratabilirsiniz.Suveyiyecekgibifizikselgereklerdışındaisteyebileceklerinizinhemenhepsi,birdurumdur.

Kendinizioradabulabilmekiçinbilmekzorundaolduğunuzşeylerinhepsi;dizinvedoğrustratejidir.

Enbaşarılımodellemedeneyimlerindenbirisiniordudagerçekleştirmiştim.

TanıştırıldığımbirgeneraleSDPgibibirteknikolan,"EnUygunPerformans

Teknolojileri"'nianlatmayabaşladım.Uyguladıklarıeğitimprogramlarınınsüresiniyarıyayarıyaazaltabileceğimihattabusüredekişilerinehliyetdüzeyleriniartırabileceğimisöyledim.Bununoldukçabüyükbiriddiaolduğudoğrudur.Buiddiageneralinilgisiniçekti,fakatiknaolmadı.BunedenleSDP'yiöğretmekiçinişealındım.SDPeğitimindebaşarılıolduktansonra;ordubenimlemodellemeeğitimprogramıiçinbiranlaşmaimzaladıvehemenarkasındanordudakibazıkişilereetkinmodellemeninnasılyapılacağınıöğretmeyebaşladım.Sözverdiğimsonuçlarıüretemezsem,herhangibirücretödemeyeceklerdi.

Banaverilenilkproje;yeniaskerolanlara45kalibreliktabancalarlaetkinvedoğruatışyapmayıöğreten4günlükbirprogramdı.Veriler,askerlerinancak%

70'inin,buprograındansonrabaşarıbelgesialdıklarınıgösteriyordu.Generaldebusonucun,eldeedilebilecekeniyisonuçolduğunusöyledi.Oan-124

danitibarenbaşarıpbaşaramayacağımımeraketmeyebaşladım.Çünkübenhayatıındahiçatışyapmamıştım.Üstelikateşdüşüncesinibilesevmem.

BaşlangıçtaprojeyiJohnGrinder'lebirlikteyürütecektik.Onundahaöncedenatış

deneyimi

vardı.

Bu

nedenle,

birlikte

başarılı

olacağımızı

düşünüyordum.DiğerprogramlarımızyüzündenGrinderanidenprojedenayrılmakzorundakaldı.Durumumunneolduğunuhayaledebilirsiniz.Üstelikbanaödenecekparayıçokbulduklarıiçineğitimgrubundakibazıkişilerin,hiçbirişyapmayarakbenisaboteedeceklerihakkındasöylentilerduyuyordum.Banabirdersvermekniyetindeydiler.Atışdeneyimiolmadan,asımı(JohnGrinder'i)kaybetmeninüzüntüsüiçinde,beniengellemeyeçalışanlarınbulunduğubirortaındane

yapabilirdim?önceliklezihnimdeyarattığımbudevbaşarısızlıkhayalinielealdımveonubüzerekküçülttüm.Sonra,neleryapabileceğimeİlişkinyenitemsillergeliştirmeyebaşladım.İnançsistemimi"ordudaeniyilerinbaşaramadıklarınıbenimbaşarmammümkündeğildir"den,"Atışöğretmenleriyaptıklarıişieniyitekildeyapabilirler;fakatiçtemsillerin,performansüzerindekietkileriyadaeniyiatıcılarınstratejilerininnasılmodelleneceğihakkındayahiçbilgileriyoktur,yadaçokazvardır",şeklindedeğiştirmeyebaşladım.Kendimibütünüylebeceriklidurumasoktuktansonra,generaldeneniyiatıcılarıylaçalışmakiçinizinaldım.Böyleceonİarınetkinvedoğruatış

sonuçlarınıüretirken;zihinselvefizikselolarakhangieylemleriyaptıklarınıkesinolaraköğrenebilecektim.Onlarlaçalışırken,"Farkınfarklılığıgetirdiğini"

keşfettim.Bufarklarıaskerleredahakısasüredeöğretebilirveistenilensonuçlarıalabilirdim.

Modellemeekibimlebirlikte,dünyanıneniyiatıcılarındanbazılarınıntemelinançlarınıkeşfettimvebunlarıetkinatışyapamayanaskerlerinkiylekarşılaştırdım.Sonraeniyiatıcılarınortakstratejivezihinseldizinlerinikeşfettimvebunlarıilkkezatışyapacaklaraöğretebilmekiçinkopyaladım.Budizin,onlarınbinlerce,belkideyüzbinlerceatışınınvetekniklerindedaki125

kadakikameydanagelendeğişmelerinbirsonucuydu.Sonraonlarınfizyolojilerinintemelöğelerinimodelledim.

Etkinatışadınıverdiğimsonucuüretebilmekiçinenuygunstratejiyibelirlediktensonra,ilkkezatışyapacaklariçinbirbuçukgünlükbirkursdüzenledim.Sonuçnemioldu?Birbuçukgündeaskerlerin%100'üyeterlilikbelgesialacakdüzeyegeldiveuzmandüzeyineulaşanlarınsayısıisestandartdörtgünlükkurstakisayınınüçkatınaulaştı.Uzmanlarınbeyinlerindeoluş

turduklarısinyalinaynısınınnasılüretileceğiniacemilereöğreterek,onlarınuzmanolmalarıiçingerekensüreyiyarıdanfazlaazalttım.Sonramodellediğim,ülkenineniyiatıcılarıylaçalışarakonlarastratejilerininasıldahaiyigerçekleştirebilecekleriniöğrettim.Birsaatsonrabuuzmanlardanbirisi,altıayiçindeeldeettiğieniyidereceyi,birdiğeridehatırladığıkadarıylahiçbiryarıştaeldeedemediğisayıda12'denisabetsağladıveantrenörleriherikisinedeparaödülüverdi.Albay,generallekonuşurken;bunun1.DünyaSavaşı'ndanbuyanatabancaatışındagerçekleştirilenenbüyükbaşarıolduğunusöyledi.

Buörnektedegörüldüğügibiçokazyadahiçbilginizolmasa,hattakoşullarimkansızgibigörünsebile;birsonucunnasılüretildiğineilişkinmükemmelbirmodelinizolduğunda,modelinneyaptığınıkesinolarakkeşfedip,onukopyalayarakbelkidedüşündüğünüzdençokdahakısasürede,aynısonucuüretebileceğinizinfarkınavarmalısınız.

Birçokatlet,kendialanlarındakieniyiyimodelleyerek,dahabasitbirstratejiuygularlar.Uzman(usta)birkayakçıyımodellemekistiyorsanız,öncelikleonuntekniğininneolduğunudikkatlegözlemelisiniz(Ve).Gözlerkenkendinizionunbirparçasıgibihissedinceye(Ki)kadarvücudunuzuaynışekildehareketettirmelisiniz(Ke).Dahaöncekayakyapanlarıseyretmişseniz,bunlarıfarkındaolmadanyapmışolabilirsiniz.Gözlediğinizkayakçınındönmesigerekiyorsa;sankikayakyapıyormuşsunuzgibionunadınadönüşyapmışsınızdır.Bundansonraiyikayakyapmanınbiriçgörüntüsünü(Vi)oluşturmakisteyeceksiniz.

126

Böylecedışgörseldendışdokunsala;dışdokunsaldaniçdokunsalageçmiş

oluyorsunuz.Sonrayenibiriçgörselhayaloluşturacaksınız.Bukayakyapmanızınilgisizbirhayaliolacaktır.(Vi)Budabirdiğerkimseyimümkünolduğukadarkesinliklemodellemeyeçalıştığınızbirfilminiziizlemeyebenzeyecektir.Sonrabugörüntününiçinegirecekveilgilibirşekildeuzmanatletinyaptıklarınınaynısınıyapınca,nelerhissettiğinizideneyeceksiniz(Ki).Buişlemlerikendinizibütünüylerahathissedinceyekadartekrarlamanızgerekir.

Böyleceenuygundüzeydehareketetmenizevebaşarmanızayardımedeceközelsinirselstratejiyikazanmışolursunuz.Sonraaynıolayıgerçekdünyadayapmayaçalışırsınız(Ke).

BustratejinindizinharitasıVe-Ke-Ki-Vi-Vi-Ki-Keşeklindeçıkarılabilir.Buharita,birisinimodellemeninyüzlerceyolundanbirisidir.Busonuçlarıüretmeninbirçokyoluolduğunuunutmayın.İstediğinizsonuçlarıüretmenindoğruyadayanlışyoluyoktur,etkinolanveolmayanyollarıvardır.

Kişininbirsonucuüretmekiçinyaptığıtümşeylerhakkındadoğruvekesinbilgileresahipolması,dahakesinsonuçlarınüretilmesinisağlayabilir.Birkişininmodellenmesindeidealolan,onuniçdeneyiminisağlayabilmektir.Birkişininmodellenmesinde;onuniçdeneyimini,inançsisteminivetemeldizininimodellemekgerekir.Bununlabirlikte,sadecegözleyerekbirkişininfizyolojisinin

çokbüyükbirkısmınımodelleyebilirsiniz.Fizyoloji(9.bölümdedahaayrıntılıolarakincelenecektir)ürettiğimizsonuçlarıntümünüveyarattığımızdurumlarıetkileyenbirdiğerfaktördür.

Öğrenmeveöğretmedebüyükdeğişiklikleryapabilecek;dizinvestratejilerinanlaşılmasıylailgiliönemlibirsahadahavardır.Bazıçocuklarniçinöğrenemez?

Banagörebununikitemelnedenivardır.Birincisi,bizimgenelliklebirisineözelbirgöreviöğretmedeenetkilistratejininneolduğunubilmememizdir.İkincisi,öğretmenleringenellikledeğişikçocuklarınnasılöğrendiklerineilişkindoğrufikirleresahipolmamalarıdır.Herke

127

sinstratejisininfarklıolduğuunutulmamalıdır.Birisininöğrenmestratejisinibilmiyorsanızonabirşeyleröğretmekiçinçobüyükzorluklarlakarşılaşacaksınızdemektir.

Örneğin,bazıkişilerkötüheceleyicilerdir.Bu,onlarıniyiheceleyicilerkadarzekiolmadıklarınımıgösterir?Hayır,iyiheceleme;verilenbirkapsaındabilgininnasıldepolandığını,organizeedildiğini,ulaşıldığınıgösterendüşüncediziniyledahaçokilgilenmekdemekolabilir.Tutarlısonuçlarüretmeyeteneğinizinkaynağı;beyninizebugöreviçinsizidestekleyecekzihinseldizinsunupsunmamanızolabilir.Gördüğünüz,işittiğinizyadahissettiklerinizdenherhangibirşeybeyninizdedepolanır.Sayısızaraştırmaprojesi;kişilerinbilinçliolarakhatırlayamadıklarınıhipnotiktranshalindehatırlayabildiklerinigöstermiştir.

Etkinolarakheceleyemiyorsanız;sorunkelimelerikendikendinizetemsilşeklinizdedir.Hecelemeiçineniyistratejinedir?Dokunsalolmadığıkesindir.Birkelimeyihissetmekdezordur.Gerçekteişitseldedeğildir,çünküetkinolarakseslendiremeyeceğinizkadarçoksayıdakelimevardır.Ohaldehecelemenelerigerektirir?Dışgörselkarakterleriözelbirdizindedepolamayeteneğinigerektirir.Hecelemeyiöğrenmeninyoluherhangibirzamandakolaycaulaşılabilecekgörselgörüntüleroluşturmaktır.

Albuquerqukelimesinielealalım.Hecelemeyiöğrenmeninyolukelimeyitekrarsöylemekdeğildir.Kelimeyizihindebirgörüntüolarakdepolamaktır.Birsonrakibölümdekişilerinbeyinlerininfarklıparçalarınaulaşmadakullandıklarıbazıyollarıöğreneceğiz.Örneğin,SDP'ninkurucularıolanBandlerveGrinder,gözlerimizinhareketlerininvekonumunun,sinirsistemimizinhangikısmına

ulaştığımızıaçıklığakavuşturduğunubuldular.

Butürulaşma(erişim)ipuçlarınınayrıntılarınıgelecekbölümdegöreceğiz.

Şimdilikbirçokkimsenin,görselhayallerihatırlamakiçinsolyukarıyabaktıklarınıhatırlatmakyeterlidir.

128

Albuquerquekelimesinihecelemeyiöğrenmenineniyiyolu,onusolyukarıyaalarak,açıkbirgörselhayalinioluşturmaktır.

Bunoktada,kısaparçalaraayırmakavramınıdaeklemekistiyorum.İnsanlargenelliklebilinçliolarakbirbakışta5-10kısaparçayısüreçleyebilirler.Çabuköğrenenlerdahakarmaşıkgörevlerdedeustalaşabilirler;çünküonlarbilgilerikısa(küçük)parçalaraayırırlarvesonraorijinalbütünüoluşturacakşekildebirleştirirler.Albuquerque'yihecelemeninyolu;onu,Albuzquerzqueşeklindeüçkısaparçayaayırmaktır.Buüçkısaparçayıbirkağıdayazın.OnugözlerinizinsolyukarısındatutunveAlbuparçasınıgörün.Sonragözlerinizikapayınveonuzihninizdegörün.Gözleriniziaçın.Albu'yugörün.Telaffuzetmeyin.Sadecegörünvesonragözlerinizikapayarakzihninizdegörün,gözlerinizikapadığınızdaaçıkolarakAlbu'yugörünceyekadarbuişlemi5yada6keztekrarlayın.Sonraikincikısaparçaolanquer'ialın.Harfleredahahızlıbakınveaynısüreciburadadagerçekleştirdiktensonra,queparçasınageçin.BuişlemlertümAlbuquerquehayalizihninizdedepolanıncayakadarsürmelidir.Temizbirgörüntüyesahipolursanız;muhtemelendoğruhecelemehissine(dokunsal)desahipolursunuz.

Sonraokadaraçıkgörmeyeteneğinesahipolursunuzki,onutersindendehecelediktensonra,artıkbukelimeninhecelemesiniaslaunutmazsınız.Bunugarantiediyorum.Geçmiştekendiisminizihecelemektegüçlükçekmişolsanızbile,herhangibirkelimeninhecelenmesindeüstünbaşarıgösterebilirsiniz.

Öğrenmeninbirdiğeryönüdediğerlerinintercihettiğiöğrenmestratejilerinikeşfetmektir.Yukarıdabelirtildiğigibi;herkesinözelbirsiniryapısı,ençokkullandığızihinselbirbölgevardır.Fakatbiz,kişileregenelliklebugücüöğretmeyiz.Herkesinaynışekildeöğrendiğinikabulederiz.

Sizebirörnekvereyim.Kısabirsüreöncebanabirgençgönderdiler.Kelimetanımagüçlüğüçektiğini,hecelemeyiöğrenemeyeceğiniveokuldapsikolojiksorunlarıolduğunubelirten6,5sayfalıkbirraporudaberaberindegetirmişti.

Şimdiden

SınırsızGüç-9

129

onundeneyimlerinidokunsalolaraksüreçlemeyitercihettiğinisöyleyebilirim.

Onunbilgiyinasılsüreçlediğinianladıktansonra,onayardımedebilecekpozisyonageldim.Bugenç,hissettiğişeyleriçokiyikavrıyordu.Bununlabirliktestandartöğretitekniklerininçoğugörselyadaişitseldir.Onunsorunu,öğrenmegüçlüğüdeğildi.Öğretmenlerionunbilgiyietkinbirşekildealgılaması,depolaması,tekrarulaşmasıiçinuygunbiröğretitekniğibulmaktagüçlükçekmektedirler.

Yaptığımilkşeyraporuyırtıpatmakoldu.Onaraporunbirçöpyığınıolduğunusöyledim.Buonundikkatiniçekti.O,herzamanolduğugibi,birserisorununsorulmasınıbekliyordu.Bununyerinebenonunlasinirsisteminibaşarıylakullandığıkonularüzerindekonuştum.Spordaçokiyiolduğukonusundaiddiayagirebileceğimisöylediğimzaman."Evet,çokiyiyimdir."dedi.Onunçokiyibirsörfçüolduğuortayaçıktı.Birazsörftenkonuşuncaheyecanlandı,dikkatliveetkilihissetmedurumunageçti.Dahaönceöğretmenleriningördüklerindendahagüçlüalıcıdurumunageçmişti.Onabilgileridokunsalolarakdepolamaeğilimindeolduğunuvebununyaşaındaçokbüyükbiravantajolduğunusöyledim.Bununlabirlikteöğrenmestili,hecelemesinigüçleştiriyordu.Bunedenleonahecelemeningörselolaraknasılyapılacağınıgösterdimvesörfyaparkenhissettiklerinihecelerkendehissetmesiiçinaltbiçemleriyleçalıştım.

Onbeşdakikaiçindeyıldırımhızıylahecelemeyebaşladı.

Öğrenmegüçlüğüçekençoçuklardannehaber?Çoğukezbuçocuklarınöğrenmegüçlükleri,izledikleristratejikadarkötüdeğildir.Onlarınihtiyacıolanşey,kaynaklarınnasılkullanılacağınıöğrenmektir.Bustrcitejileri,11-14yaşlarıarasındaki,öğrenmegüçlüğüçekençocuklarlaçalışanbiröğretmeneöğrettim.

Odahaönceyaptığıtestlerde%70başarınınüzerineçıkamamıştı,çoğunluk%

25,%50başarıaralığındakalıyordu.Öğretmen,hemenbaşlangıçtaöğrenmegüçlüğüçekenöğrencilerinin,%90'ınınişitselyadadokunsalhecelemestratejisinesahipolduğunufarketti.Yenihecelemestratejilerikullanmayabaşla-

130

dıktanbirhaftasonra26öğrenciden19'u%100,2'si%90,2'si%80vediğerüçü

%70'Ükbaşarısağladılar.Öğretmensankisihirlibirşeyolmuşgibiöğrencilerinindavranışsalsorunlarınınyokolduğunusöyledi.Kendibölgesindekitümokullaratanıtmakiçin,bubilgileriilantahtasınadayazmayabaşladı.

Eğitimdekienbüyükproblemlerdenbirisideöğretmenlerinöğrencilerininöğrenmestratejilerinibilmemeleridir.Onlar,öğrencilerininkasasınıaçacakşifreyibilmiyorlar.Şifre;belki2sola4sağadır,fakatöğretmen24sağave2solaşifresinikullanmayaçalışmaktadır.Şimdiyekadareğitimsistemimiz,öğrencilerneöğrenmelidirsorusuüzerindedurmuştur.Eniyinasılöğrenebilirlersorusuüzerindedurmamıştır.Enuygunperformansteknolojileribize;değişikkimselerinöğrenmedekullandıklarıözelstratejilerivehecelemegibiözelkonularıöğrenmenineniyiyolunuöğretmektedir.

AlbertEinstein'ingörelilikkuramınınasılortayaçıkardığınıbiliyormusunuz?O,kendisineyardımedenenönemlişeyin,’’Birışınınarkasınabindiğinde,ışınneyebenzeyecektir?"sorusunugörselhalegetirebilmeyeteneğiolduğunusöylemişti.Aynışeyizihnindegöremeyenherkesgöreliliğiöğrenmektegüçlükçekecektir.Bunedenleonunöğrenmesigerekenilkşey,beyninienetkinşekildeçalıştırmakolmalıdır.Enuygunperformansteknolojileritamolarakbukonuylailgilenmektedir.Onlaristenilensonuçlarınenkolayveenhızlıbiçimdeüretilmesinde,enetkinstratejilerinnasılkullanılacağınıöğretirler.

Eğitimdekarşılaştığımızsorunlarınbenzerleri,diğeralanlardadavardır.Yanlış

araçkullanıryadayanlışsıradayaparsanız;yanlışsonuçlaralırsınız.Doğrularıkullanırsanız;harikaçalışmalaryapabilirsiniz.Herkesinbirstratejisiolduğunuunutmayın.Birsatıcıysanız;müşterinizinsatınalmastratejisinibilmeksizinişinizeyaramayacakmıdır?Elbetteyarayacaktır.Müşteridokunsalsa;onabaktığıarabalarınrenkleriningüzelliğinigöstererekkonuyagirişyapmakistermisiniz?Benistemem.Onukuvvetlibirhislebağlamakisterim.Onudireksiyo131

naoturtarak,koltuklanhissetmesiniveaçıkbiryoldaarabasürüşünühissetmesinisağlamakisterim.Müşterigörselise;renklerle,hatlarlaveonunstratejisineuygundiğergörselaltbiçemlerlekonuyagirmekisterim.

Birantrenörseniz;heroyuncunuzuneleringüdülediğini,netüruyarıcılarınonları

enbeceriklidurumlarınasoktuğunubilmenizinbiryararıolmayacakmıdır?Ordudakieniyiatıcılarlayaptığımgibi,belirligörevlerienverimlidizinlerineayırmayeteneğinesahipolmakistemezmisiniz?Sahipolmakistemelisiniz.DNAmolekülünüoluşturmanınbiryoluyadaköprüyapmanınbiryoluvarsa;hergöreviçinistenilensonuçlarıüretebilmedetutarlıolarakkullanılabilecek,hergöreviçineniyiolanbirdizinvestratejivardır.

Bazılarınızkendikendinize,"Evet,zihniokuyabiliyorsanız,bunlarçokgüzel.

Fakatbensadecebakarakkişilerinsevgistratejilerinianlayamam.Herhangibirkişiylebirkaçdakikakonuşarak,onlarınsatınalmalarıyadabaşkabirşeyyapmalarıiçinnelerinuyarıcıgöreviniyaptığınıanlayamam",diyebilirsiniz.

Bilmemenizinnedeni,neyebakılacağınıyadanasılisteneceğinibilmemenizdir.

Dünyadakiherşeyidoğrubiçimde,yeterliinandırıcılıklavekendinizivererekisterseniz,eldeedebilirsiniz.Bazışeylerineldeedilmesifazlainançveenerjigerektirebilir.Çokçalışarakonlarıdaeldeedebilirsiniz.Stratejilerkolaydır.

Kişilerinstratejilerinibirdakikaiçindeaçığaçıkarabilirsiniz(öğrenebilirsiniz).

Gelecekbölümdebunuöğreneceğiz

132

BÖLÜM:8

KullanılanStratejileri

Öğrenmek

"Kralkalınbirsestonuyla,'Enbaşındanbaşla,sonunakadargitveoradadur'dedi."

—LewisCaroll,AlisHarikalarDiyarında

USTAbirçilingirinçalışmasınıgördünüzmü?Sankibüyüyapıyorgibidir.Kilitüzerindeçalışırkensizinduyamadıklarınızıduyar,göremediklerinizigörürveşifreyiçözmeninbiryolunubularakkasayıaçar.

Ustailetişimcilerdebenzerşekildeçalışırlar.Ustabirçilingirgibidüşünerekherhangibirkişininzihinseldizininiöğrenebilirsiniz.Böyleceonunyadakendizihinkasanızınşifresiniçözerekkasayıaçabilirsiniz.Dahaöncegörmediğinizşeylerigörmek,işitmediklerinizidinlemek,hissetmediğinizşeylerihissetmekveistemesinibilmediğinizşeyleriistemekzorundasınız.Bunugereğigibivedikkatlibirbiçimdeyaparsanız;herhangibirdurumda,karşınızdakikişininuyguladığıstratejileriöğrenebilirsiniz.Kişilereistediklerinintamolaraknasılverileceğini133

öğrenebilirveonlaradaaynışeylerinasılyapabilecekleriniöğretebilirsiniz.

Stratejileriöğrenmenintemeli;sizinihtiyaçduyacağınızşeyi,kişilerinsizeanlatacaklarınıbilmektir.Kullandıklarıkelimelerleanlatacaklardır.Vücutlarınıkullanmaşekliyleanlatacaklardır.Hattagözlerinikullanmaşekliylebileanlatacaklardır.Birkitabıyadabirharitayıokumayıöğrendiğinizgibi,aynıustalıklakişileriokumayıdaöğrenebilirsiniz.Stratejininbasitolarakbelirlisonuçlarıüreten;görsel,işitsel,dokunsal,kokusalvetatsaltemsillerinbelirlibirdüzeniolduğunuunutmayın.Bunuyapmakiçin,stratejileriyledeneyyapabileceğinizkişileribulmakvestratejileriniuygulamakiçinkesinolarakneyaptıklarınadikkatetmekyeterlidir.

Etkinolarakstratejiyiöğrenmeyeçalışmadanönce;neyebakılmasıgerektiğiniveherhangibirandasinirsistemininhangikısımlarınınkullanıldığınıgösterenipuçlarınınnelerolduğunubilmelisiniz.Kişileringeliştirdiğigeneleğilimlerinfarkınavarmakveonlarıdahaçokahenkvesonuçyaratmakiçinkullanmakdaönemlidir.Örneğinkişilergörsel,işitselyadadokunsalgibisinirsistemlerininbelirlibirkısmınıdiğerlerindendahaçokkullanmaeğilimindedirler.Tıpkısolaklarvesağlaklardaolduğugibi,kişilerbirtarzıdiğerindendahaçokkullanmaeğilimindedirler.

Birisininstratejisiniöğrenmedenönce,onuntemeltemsilsisteminiöğrenmemizgerekir.Temelolarak,görseltemsilikullanankişiler,dünyayıgörüntülerhalindealgılamakeğilimindedirler.Onlarbeyinleriningörselkısmınaerişerek,enbüyükgüçduygusunaulaşmayıbaşarırlar.Beyinlerindekigörüntülerleuyumluolmayaçalıştıklarından,görselkimselerçokhızlıkonuşmakeğilimindedirler.Nasılkonuştuklarınatamolarakdikkatetmezler.Onlariçinönemliolan,görüntülerikelimelerleeşleştirmeyeçalışmaktır.Bukişilergörselmecazlarlakonuşmaeğilimindedirler.Nesnelerinkendilerinenasılgöründüklerinden,gördüklerininpaternlerinden,onlannparlakyadakoyuoluklarındansözederler.

134

İşitseleğitimlikişiler,kullandıklankelimeleredahaçokdikkatederler.Sesleridahayankılı,konuşmalarıdahayavaş,daharitmikvedahaölçülüdür.Kelimeleronlariçinçokşeyifadeettiğindensöylediklerineçokdikkatederler.

Konuşmalarındagenelliklesesleilgilikelimelereyerverirler.Dokunsalkişilerçokdahayavaşolmaeğilimindedir.Onlardahaçokhisleretepkigösterirler.

Sesleriderindenveyavaşyavaşçıkmaeğilimindedir.Dokunsalkişilerfizikseldünyadanmecazlarkullanırlar.Daimasomutşeylerikavrarlar.Nesnelerağırdıryadayoğundur;fakatonlarnesneleredokunmagereğiduyarlar.

Herkesbuüçtarzdanelemanlarasahiptir;fakatçoğumuzda,birsistemdiğerlerindendahaüstündür.Diğerkişilerinstratejileriniöğrenirken,onlarınnasılkararverdiklerinianlamalısınız.Ayrıcasunduğunuzmesajlarınanlaşılabilmesiiçin,temeltemsilsistemlerinidebilmelisiniz.Görselbirkişiyleilgileniyorsanız,yavaşyavaş,derinnefesalarakvesalyangozhızıylakonuşmakistemezsiniz.Yavaşyavaşvepürüzsüzkonuşursanız;onudeliyedöndürürsünüz.

Zihnininçalışmasıylamesajlarınızıneşleşmesiiçin,hızlıkonuşmakzorundasınız.

Sadecekişilerigözleyerekvesöylediklerinidinleyerek;onlarınhangisistemikullandığınailişkinderhalbirizlenimedinebilirsiniz.SDPkişilerinzihnindenelerolduğunailişkindahaözelgöstergeleridekullanır.

Gözlerin,ruhunpenceresiolduğuçokuzunzamandanberisöylenmektedir.

Bununlabirlikte;ancaksonzamanlardabununnekadargerçekolduğunuöğrendik.Buradaparapsikolojikbirgizyoktur.Sadecebirkişiningözlerinebakarakherhangibirandagörsel,işitselyadadokunsaltemsilsistemlerindenhangisinikullanıyorolduğunuderhalanlayabilirsiniz.

"12.yaşgününüzdepastanızınüzerindekimumlarnerenkti?"sorusunacevapverin.Birazdurunvehatırlamayaçalışın.Busorununcevabınıvermekiçin%

90'ımızsolyukarıyabakarız.Busağlak,hattasolaklarınbazılarınındagörselolarakha

135

tırlananhayallereulaşmaşeklidir.Sizebaşkabirsoru;sakallıMikiFarenasılgörünür?Biraniçinbugörüntüyügözünüzünönünegetirin.Bukezmuhtemelen,gözünüzsağyukangidecektir.Yapılanmışhayallereulaşmakiçininsanlarıngözübuşekildehareketeder.Bunedenlesadecekişileringözlerinebakarakulaştıklarıduyusalsistemibilmekmümkündür.Gözleriniokuyarak,onlarınstratejileriniokuyabilirsiniz.Stratejinin;birkişininbelirlibirgörevibaşarmasınısağlayaniçtemsillerdizisiolduğunuunutmayın.Budizisize,birisininneyinasılyaptığınısöyler.Gözleulaşmaipuçlarınıanlamakvefarkedebilmekiçinaşağıdakişemalarıezberlemelisiniz.

Birisiylekonuşarakgözhareketleriniizleyin.Onadokunsalyadagörselolarakhatırlamasıiçinsorularsorun.Hersoruiçingözlerihangiyönehareketetmektedir?Şemalarınıngeçerliolupolmadığınıaraştırın.

Özeltürdecevaplaralabilmekiçinaşağıdabazısorularsorulmuştur.

ALINACAK

YANITTÜRÜ

SORMAMIZGEREKENSORULAR

Görselolarak

hatırlanan

görüntü

"Evinizdekaçpencerevardır?""Sabahleyin

kalkıncailkgördüğünüzşeynedir?

"Siz16yaşındaykenkızyadaerkekarka

daşınızneyebenziyordu?""Evinizdeki

enkaranlıkodahangisidir?""Enkısasaçlı

arkadaşınızkimdir?""İlkbisikletiniz

hangirenkti?""Ensonhayvanatbahçesine

gidişinizde,gördüğünüzenküçük

hayvanneidi?""İlköğretmeninizinsaç

larınerenkti?""Yatakodanızdakitüm

renkleridüşünün."

136

Görselyayınlanmış"Üçgözünüzolsaydınasılbakardınız?"

"Kartalkanatlı,tavşankuyruklu,aslan

başlıbirpolishayaledin""Şehrinizin

ufukçizgisinibirtutamsigaradumanıyla

birlikteyükselirkenhayaledin""Kendinizi

altınsarısısaçlarlagörebilirmisiniz?"

Işitselolarak

hatırlanan"Bugünsöylediğinizilkşeyneydi?""Bugünsizinlekonuşanilkkişisizenesöyle

di?""Gençkenbeğendiğinizbirşarkının

isminisöyleyin.""Doğadaençokneyin

sesiniseversiniz?""Mary'ninKüçükLam

basıadlışarkıdadokuzuncukelimene

dir?""Sakinbiryazgünündezihninizde

küçükbirşelaleyidinleyin.""Zihninizde

ençokgıcırdayankapıhangisidir?""Ara

banınkapısınınmıyoksakamyonunka

portasınınmısesidahayumuşaktır?"

"Tanıdıklarınızıniçindeengüzelsese

kimsahiptir?"

137

İşitselYapılanma

"ThomasJefferson'a,AbrahamLincoln'e

veFohnF.Kennedy'esorusorabilseydi

niz,nesorardınız?""Sizenükleersavaş

olasılığınınnasılortadankaldırılabileceği

sorulsaydı,nesöylerdiniz?""Flütgibi

ötenbirarabakornasınınsesinihayaledin"

İşitseliçdiyalog

"Busoruyuiçinizdentekrarlayın:'Hayat

tabenimiçinenönemlişeynedir?'"

Dokunsalkelimeler

"Elinizdebuzunerimesihissinihayal

edin.""Busabahyataktankalktıktanson

ra,kendinizinasılhissettiniz?""Birağaç

gövdesininipeğedönüşmesihissiniha

yaledin.""Okyanusensondenediğiniz

denekadarsoğuktu?""Evinizdekienyu

muşakhalıhangisidir?""Hazırlanmışsı

cakvegüzelbirbanyoyuhayaledin."

"Soğukyosunlarınüzerindeelinizigez

dirmeninsizeneleristeteceğinidüşünün."

Örneğin,birisigözlerinisolyukarıyakaydırmışsa;belleğindebirşeyigörüntülüyordur.Şimdigözlerisolkulağınadoğrugidiyorsa;birşeyidinliyordur.

Gözlerisağaşağıyadoğrukaydığında,kişitemsilsisteminindokunsalkısmınaulaşıyordemektir.

Benzerşekildebirşeyihatırlamaktagüçlükçekiyorsanız;bununnedenimuhtemelenvücudunuzu,ihtiyacınızolanbilgiyeulaşacakpozisyonagetirmemenizdir.Birkaçgünöncegördüğümüzbirşeyihatırlamayaçalışıyorsanız;sağaşağıyadoğrubak

139

manız,sizinohayaligörmenizeyardımcıolmayacaktır.Bununlabirliktesolyukarıbakarsanız,bilgiyihızlahatırladığınızıgöreceksiniz.Beyninizedepoladığınızbilgiyineredearayacağınızıöğrendiktensonra,onukolayvehızlıbiçimdeeldeetmeyeteneğinesahipolursunuz.(İnsanların%5-%10'uiçinulaşımipuçlarınınyönüterstir.Bulabilirsenizsolakyadaherikielinikullanabilenarkadaşlarınızdabudurumugörebilirsiniz.)

Fizyolojinindiğeryönleridetarzlarhakkındabizeipuçlarıverir.Kişigöğsününüstkısmındanefesalıyorsa;görselolarakdüşünüyordemektir.Göğüsyadadiyaframıntümündedüzgünolaraknefesalıyorsa;işitseltarzdademektir.

Karnınınaltkısmındanderinnefesalıyorsa;budadokunsalulaşıındaolduğunugösterir.Üçkişiyinefesalırkengözleyinvenefesalışlarınınhızınaveyerinedikkatedin.

Sesdeeşitdeğerdeaçıklayıcıdır.Görselkişiler;hızlıpatlamalarvegenellikleyüksekvurgulamalarla,genizdenyadagergintonlardakonuşurlar.Düşük,derintonlardaveyavaşkonuşmalargenellikledokunsallaraaittir.Düzgünritimli,açık,soluktonlar;işitselulaşımı(erişimi)gösterirler.Tentonlarınıbileokuyabilirsiniz.

Görselolarakdüşünmeyebaşladığınızda;yüzünüzdahasolukbirrenkalır.

Kızarmışbiryüz,dokunsalerişimigösterir.Birisibaşınıyukarıyakaldırdığında,görseltarzdademektir.Başıdengeliyadahafifyanayatıksa(dinlemedeolduğu

gibi)işitseltarzdadır.Başıaşağıdoğruyadaboyunkaslarıgevşekse;dokunsaltarzdadır.

Bunedenleenküçükbiriletişimdebile,birkişininhangimesajlaracevapverdiğivezihnininasılçalıştırdığınailişkinaçıkvehatasızipuçlarıedinebilirsiniz.

Stratejiyiöğrenmeninenbasityolu,doğrusorusormaktır.Satınalmakiçin,satmakiçin,güdülenmekiçin,aşıkolmakiçin,çekiciolmakiçin,yaratıcıolmakiçin,yaniherşeyiçinbirstratejininolduğunuunutmayın.Sizinlebunlarınbazılarıüzerindeçalışmakistiyorum.Öğrenmenineniyiyolu;gözlemyapmakdeğil,uygulamaktır.Bunedenlebualıştırmalarımümkünsebirileriylebirlikteyapın.

140

Acişitselyapılanmış;Dahaönceoşekildeişitilmemişkelimelerinişitilmesi,seslerivedeyimleriyenibiryollabirarayagetirmek.Butürsüreçlemeyiöğreteceksorular:"Şuandayenibirşarkıbesteliyorolsaydın;nasılbirşeyolurdu?"ve"Elektrikligitardançıkansirensesinihayaledin"gibisorulardır.

Adişitseldigital:Kendikendinekonuşma."Kendikendinizesöylediğnizbirşeyi,kendikendinizesöyleyin"ve"Bağlılıkyemininiezbereokuyun"gibiifadelerbutürsüreçleriöğrenmeyisağlar.

KDokunsal:Duygularıhissetme,dokunmaduyusuyadakashareketlerinihissetmedir."Mutluolmaknasılbirhistir?""Çamkozalağınadokunmaknasılbirhistir?"ve"Koşmaknasılbirhistir?"gibisorularbusürecinöğrenilmesineyararBirisininstratejisinietkinolaraköğrenmenintemeli,onutamilgilibirdurumasokmaktır.Böylece,onunsizestratejisinitamolarakaçıklamaktanbaşkaseçeneğikalmaz.Açıklamasözlüolsabilegözhareketleri,vücudundeğişmesivb.yollarlasözsüzolarakdayapılır.Durum,stratejiyebağlıdirekthattır.Kişininbilinçsizdevresiniaçananahtardır.Kişiyiilgilidurumasokmadanstratejisiniöğrenmeyeçalışmak,tostmakinesininkapağınıbastırmadantostyapmayaveyaaküsüzarabaçalıştırmayabenzer.Kişidenentelektüelbirtartışmayapmasınıistemiyoruz.Durumunutekrardeneterek,ürettiğidiziniöğrenmekistiyoruz.

Stratejiyibirtarife,birreçetegibidüşünün.Dünyanıneniyipastasınıyapanpastacıylakarşılaştığınızda;onunpastayıtamolaraknasılyaptığınıbilmediğinigörünce,şaşırabilirsiniz.O,pastayıbilinçsizolarakyapmaktadır.Karışımlarınmiktarınısorduğunuzdasizecevapveremeyecektir.Ancak;birtutamşundan,birmiktarbundanşeklindebircevapverebilir.Bune-142

denlenasılyaptığınıanlattırmakyerine,göstermesiniistemekdahadoğrudur.

Böyleceyaptığıherişinotederek,ölçerek,dizininibularaktarifeyieldeederseniz;gelecekteaynıkalitedekipastayısizdeyapabilirsiniz.

Stratejidetambuşekildeöğrenilir.Kişiyimutfağagerigötürmelisiniz;yanibelirlibirdurumudeniyorolduğuzamanagerigötürmelisiniz.Sonra,onunbudurumagirmesinenedenolanilkşeyibulun.O,gördüğüyadaişittiğibirşeymidir?Birisineyadabirşeyedokunmasımıdır?Neolduğunuanlattıktansonra,onugözleyinvesorun"Senibudurumasokanbundansonrakişey,neydi?"

İlgilendiğinizdurumagirinceyekadarbusorularısormayadevamedin.

Stratejiöğrenmedebupaternizlenir.Kişiyegüdülendiği,sevdiği,yaratıcılığıhissettiğiyadaöğrenmekistediğinizstratejiyesahipolduğubiranıhatırlatarakonuuygunbirdurumasokmakzorundasınız.Onunstratejisinitekraryapılandırmasıİçingördükleri,işittiklerivehissettiklerineilişkinkısa,özveaçıksorularsormanızgerekir.Dizinianladıktansonrastratejilerinaltbiçemlerinianlamalısınız.Kişininodurumagirmesinisağlayanduyular,seslervegörüntülerleilgiliözelşeyleribulunuz.Görüntününbüyüklüğüşöylemiydi?

Sesintonuböylemiydi?gibi.

Birisiylebutekniği,güdülemestratejisiniöğrenmekiçindeneyiniz.Önceokişiyialıcıdurumasokun."Birşeyiyapmayabütünüylegüdülendiğinizbiranıhatırlıyormusunuz?"diyesorun.Siz,benzeşimliyanikişininsesininvevücutdilinin;açık,ciddiveinandırıcıbirşekildeaynımesajıverecekşekildebircevabınıarıyorsunuz.Onunbusıradanhaberiolmayabileceğiniunutmayın.Oaniçinbukişi,davranışınınbirparçasıylasizeçokçabukcevapverecektir.Heradımıkavrayabilmeniziçin,ondanyavaşolmasınıisteyinvesözleriyle,gözleriylevevücuduylanesöylediğinedikkatedin.

Birkişiye"Çokgüdülenmişbiranınızıhatırlayabiliyormusunuz?"diyesorsanızveodaomuzsilkerek"Evet"derse;bune

143

demektir?Kişi,evetderkenhayıranlamındakafasınısallayabilir.Budakişinindeneyimlegerçektenilgiliolmadığınıveistediğinizdurumagirmediğinigösterir.

Bunedenle,onudoğrudurumasokacakdeneyimeulaştığınızdaneminolmakzorundasınız.Bununiçinde:"Birşeyiyapmayabütünüylegüdülendiğiniz,kesinbirtarihihatırlayabiliyormusunuz?O.zamanagerigidip,aynıdurumuniçinegirebiliyormusunuz?"şeklindesorularsorabilirsiniz.Buişlerherzamanyapılmalıdır.

Onuilgilibirdurumasoktuğunuzda;"Ozamanbütünüylegüdülenmenizisağlayanilkşeyihatırlıyormusunuz?O,gördüğünüz,işittiğinizyadadokunduğunuzbirnesneyadainsanmıdır?"şeklindesorabilirsiniz.Etkileyicibirkonuşmayıdinlediktensonrabirşeyiyapmayabütünüylegüdülendiğinihissettiğişeklindebircevapalırsanız;onungüdülenmestratejisi,dışişitselle(Ae)başlıyordemektir.Onu,birisinigöstererekyadafizikselolarakbirşeyleryaptırtarakgüdüleyemezsiniz.

Şimdionundikkatininnasılçekileceğinibiliyorsunuz.Fakatbustratejininbütününüoluşturmaz.İnsanlarnesnelerehemiçselhemdedışsalolaraktepkigösterirler.Bunedenlestratejininiçselkısmınıdabulmanızgerekir.Bundansonra"Onuişittiktensonra,sizibirşeyyapmayabütünüylegüdüleyenşeyneydi?"Zihninizdebirşeyingörüntüsünüoluşturdunuzmu?Kendikendinizebirşeysöyledinizmi?Belirlihisyadaduygularınızoldumu?"gibisorularsormanızgerekir.

Zihnindebirgörüntüoluşturduğunusöylerse;stratejisininikincikısmıiçgörseldir(Vi).Güdüleyicibirşeyişittiktensonrahemenkendisinidahaçokgüdüleyenzihinselbirgörüntüoluşturur.Büyükbirolasılıklabugörüntü;yapmakistediğişeyüzerindeodaklaşmasınayardımcıolacaktır.

144

STRATEJİÖĞRENME(TESBİTİ)

Bütünüyle(Örneğinx=güdülenme)olduğunuzbiranınızıhatırlıyormusunuz?

Zamanıtamolarakhatırlayabiliyormusunuz?

Ozamanageridönünvedeneyin……..(onlarıodurumasokun)

Ozamanıhatırladıkça…………..(onlarıodurumuniçindetutun)

A.Sizinxolmanızanedenolan,ilkşeyneydi?

Gördüğünüzbirşeymiydi?

İşittiğinizbirşeymiydi

Birnesneyadabirkişiyemidokunmuştunuz?

Sizinbütünüylexolmanızanedenolanilkşeyneydi?

Gördüktenveyaişittiktenyadadokunduktansonrasizin

bütünüylexolmanızanedenolanilkşeyneydi?

B.Zihninizdebirgörüntümüoluşturdunuz?

Kendikendinizebirşeymisöylediniz?

Belirlibirduyguyadahissemisahipoldunuz?

Xolmanızanedenolanbirsonrakişeyneydi?

AveB'den(birşeygördükten,birşeysöylediktenvb.)sonra;sizinbütünüylexolmanızanedenolanbirsonrakişeyneydi?

C.Zihninizdebirgörüntümüoluşturdunuz?

Kendikendinizebirşeymisöylediniz?

Belirlibirduyguyadahissemisahipoldunuz?

Yadabaşkabirşeymiyaptınız?

Xolmanızanedenolanbirsonrakişeyneydi?

Bunoktada."Çokx(çekiciolmak,güdülenmekvb.)oldunuzmu?"diyesorun.

Cevapevetse,stratejiöğrenilmiştir,(tesbitedilmiştir).

Cevaphayırsa,durumbenzeşimliolaraktamamlanıncayakadar

öğrenmedizininisürdürün.

Bundansonrakiadım,bustratejidekihertemsilinkesinaltbiçemleriniöğrenmektir.

Bunedenle,stratejininilkadımıgörselse;aşağıdakilerisorunuz:Gördüğünüzneydi(dışgörsel)?

Sizigüdüleyengördüğünüzşeykesinolarakneyleilgiliydi?

Büyüklüğünekadardı?

SınırsızGüç-10

145

Parlaklığınekadardı?

Nasılhareketediyordu?

Stratejinintümaltbiçemlerinesahipoluncayakadarbusürecisürdürün.Aynıdiziniveaynıanahtaraltbiçemkelimelerinikullanarak,birşeyyapmayagüdülemekistediğinizkonuylailgilişeylerikonuşunvesonrakişininiçindebulunduğudurumdaürettiğinizsonuçlaragörekararverin

Henüzdahastratejininbütününesahipolmadınız.Bunedenle:"Birşeyişitip,zihninizdebirgörüntüyüeldeettiktensonrasizibütünüylegüdüleyenşeyneydi?Kendikendinizebirşeysöyledinizmi?içinizdebirşeyhissettinizmiyadabaşkabirşeyoldumu?"gibisorularsormayadevametmelisiniz.Bunoktadakendisinibütünüylegüdüleyenbirhissesahipolursa;stratejisitamamlanmış

demektir.Güdülemedurumunuyaratan;Ae-Vi-Kişeklindebirseritemsilüretmiştir.Birşeyişitmiştir,zihnindebirgörüntüoluşmuşturvesonragüdülendiğinihissetmiştir.insanlarınçoğununistenendurumaulaşmalarıiçinbirdışuyarıcıveikiyadaüçiçuyarıcıyeterlidir.Bazıkimselerinistenendurumaulaşmalarıiçinonyadaonbeşfarklıtemsilsırasınasahipolmalarıgerekir.

Şimdiokişininstratejikdizininiöğrendiniz.Artıkstratejininaltbiçemlerini

bulmanızgerekir.Bunedenle:"Sizigüdüleyen,işittiğinizşeydennehaber?

Kişininsesinintonumuydu;kelimelerinkendilerimiydi;sesinritmiyadahızımıydı?Zihninizdenegörüntülediniz?Obüyük,parlakbirgörüntümüydü?"gibisorularsormanızgerekir.Bunlarısorduktansonra;güdülemekistediğinizkonuhakkındaonaaynıtondabirşeyleranlatarakvesonrazihnindehangigörüntüyüoluşturacağınıvenelerhissedeceğinisöyleyerek,cevaplantestedebilirsiniz.

Tümbunlarıdoğruyaparsanız,gözlerinizinönündekişiningüdülenmişdurumagirdiğinigöreceksiniz.Dizinindoğruluğundanşüphe-146

nizvarsa,sırayıbirazdeğiştirerekuygulamayapın.Sonranehissedeceğini,kendisinenesöyleyeceğinisöyleyin;onunsizeanlamsızbirşekildebaktığınıgöreceksiniz.Çünkü,doğrukarışımlarıyanlışsıradauyguladınız.

Birkişininstratejisiniöğrenmeknekadarsürer?Bu,öğrenmekistediğinizeyleminkarmaşıklığınabağlıdır.İstediğinizkonudagüdülemeyisağlayacakkesindiziniöğrenmekbiryadaikidakikaalır.

Atletizmantrenörüolduğunuzukabuledelim.Orneğimizdekikişiyi,uzunmesafekoşucusuolmayagüdülemekistiyorsunuz.Birazyetenekveilgisiolmasınarağmen;kendisinibuişeverecekkadargüdülenmemiştir.

Güdülemeyenasılbaşlarsınız?Ona,eniyiatletinizikoşarkenmigöstereceksiniz?Yarışpistinimigöstereceksiniz?Onuheyecanlandırmakiçingerçekhızın,sizinekadarheyecanlandırdığınıgösterenbirkonuşmamıyapacaksınız?Hayır,şüphesizböyleyapmayacaksınız.Budavranışlargörselstratejiyesahipkişilerüzerindeetkiliolacaktır.Bunedenle,davranışlarınızakarşıilgisizkalacaktır.

Oysa,onugüdülemekiçinişitseluyarıcıylabağlantıkurmanızgerekir.Başlamakiçingörselbirkişiymişgibiyavaşyavaşkonuşmayınyadayavaş,cansızbirdokunsalvuruşyapmayın.İyiayarlanmış,açıkveyankılıbirseslekonuşmalısınız.

Güdülemestratejisininbaşlangıcındaöğrendiğiniztetiklemeyisağlayacakşekilde;aynıtempovevurgualtbiçemlerindekonuşmalısınız."Eminimatletizmprogramlarımızınnekadarbaşarılıolduğunuişitmişsindir.Şimdibuekoldenkonuşmanıntamsırası.Buyılçoksayıdaseyircinizolacak.Seyircilerinizharikatezahüratyapıyorlar.Seyircilerintezahüratınınmucizeleryarattırdığınısöyleyenatletlerimvar.Tezahürat,kendilerininbileummadıklarıdüzeydebaşarılıdereceleryapmalarınısağlıyor.İpigöğüslediklerindeçıkankükremesesi,harika

birşey.Antrenörlükyaşantıındabenböylebirşeyişitmedim"şeklindekonuşmalaryapmalısınız.Böylece,onundilindenkonuşmuşoluyorsunuz.

147

Onunkullandığıtemsilsistemininaynısınıkullanıyorsunuz.Büyük,yenistadyumugöstermekiçinsaatleriniziharcayabilirdinizveodatümbunlarailgisizkalabilirdi.Onunipigöğüslerkençıkankükremesesinigerçektenduymasınısağlarsanız,oltayatakılacaktır.

Bunlaronugüdüleyecekdizininsadeceilkkısmıdır.Tekbaşınabuolay,onubütünüylegüdülemeyecektir.Yukarıdakisüreçleiçselsırayıdabütünleştirmenizgerekir.Sizeverdiğitanımlarabağlıolarak,işitselipuçlarından;"Şehirhalkınınkükremesiniduyduğunda,kendinihayatınıneniyiyarışınıçıkarırkengörüntülemeyeteneğinesahipolacaksın.Hayatınınyarışınıçıkarmakiçinkendinikesinolarakgüdülenmişhissedeceksin."şeklindekiipuçlarınageçmenizgerekebilir.

İşadamıysanız;işçilerinizigüdülemek,muhtemelensiziniçinenönemlikonuolacaktır.Güdülemeyigerçekleştiremezseniz,muhtemelenişhayatınızuzunömürlüolmayacaktır.Güdülemestratejileriniöğrendikçe,iyigüdülemeyapmanınnekadarzorolduğunufarkedeceksiniz.Herşeyinötesinde,herişçininfarklıbirstratejisivarsa;hepsininihtiyacınıkarşılayacakbirtemsilbulmakhemenhemenimkânsızdır.Sadecekendistratejiniziuygularsınız,ancaksadecesizebenzeyenlerigüdüleyebilirsiniz.Dünyanıneninandırıcıveeniyidüşünülmüşgüdülemekonferansınıverebilirsiniz;ancak,odeğişikkişilerinözelstratejilerinehitapetmedikçebirişeyaramayacaktır.

Ohaldeneyapabilirsiniz?Stratejininanlaşılması,sizdeikiayrıfikrinoluşmasınanedenolacaktır.Birincisibirgrubayöneltilenhergüdülemetekniğiningörsel,işitsel,dokunsalgibiherkesehitapedenbiryönününolmasıgerekir.Onlarabirşeylergöstermeli,birşeylerdinletmelivebirşeylerhissettirmelisiniz.Herüçgrubundaoltayatakılabilmesiiçin,sesinizivevurgulamalarınızıdeğiştirebilmeyeteneğinizolmalıdır.

İkinciolarakkişilerlebireyselplandaçalışmanınyerinegeçebilecekherhangibirşeyyoktur.Birgrubaherkesinçalışabileceğigenişipuçlarıverebilirsiniz.Değişikkişilerinkullandığıstra-148

tejilerdentamolarakyararlanabilmekiçinidealolanı,stratejilerinkişiselolaraköğrenilmesidir.

Şimdiyekadarbirkişininstratejisiniöğrenmenintemelformülüüzerindedurduk.Bunlardanetkinolarakyararlanabilmekiçin,stratejininheradımıüzerindedahaayrıntılıbilgiyesahipolmanızgerekir.Temelpaternealtbiçemlerideeklemenizgerekir,

Örneğinbirkişininsatınalmastratejisigörsellebaşlıyorsa;gözlerinintakıldığışeynedir?Parlakrenklermi?Büyükboyutlarmı?Çılgıngörünenbelirlipaternleremigidiyoryoksavahşi,heyecanvericitasarımlaramı?Kişiişitselse,seksiyoksagüçlüsesleremiyönelecektir?Ogürültülü,patırtılıseslerimiyoksaiyiayarlanmış,verimlimırıldanmalarımıseviyor?İyibirbaşlangıçiçinkişinintemelbiçeminibilmekönemlibiravantajdır.Dahakesinbirifadeyle,doğrudüğmeyebasabilmekiçindahaçokbilgiyeihtiyaçvardır.

Satıştabaşarılıolabilmekiçinanastratejiyimutlakaanlamakgerekir.Bunuiçgüdüselolarakyapabilensatışelemanlarıvardır.Onlarpotansiyelbirmüşteriylekarşılaştıklarındahemenonunlaahenkiçinegirerlervekararvermestratejisiniöğrenirler.Şöylebirbaşlangıçyapabilirler:"Dikkatettim,bizerakipfirmanınmakinesinikullanıyorsunuz.Merakettim.Sizdebumakineyialmaisteğiyaratanilkşeyneydi?Gördüğünüz,okuduğunuzyadaonunhakkındabirilerininsöylediğibirşeymiydi?Satıcıyadaürünhakkındakibirhissinizmiydi?"Busorularbirazgaripgelebilirama;satıcı,"Merakediyorum;çünkü,gerçektensizinihtiyacınızıkarşılamakistiyorum"diyerekahengioluşturabilir.

Busorularaverilecekcevaplar,satıcıyaürünüenetkinbiçimdenasılsunacağınailişkinpahabiçilmezbilgilersunabilir.

Müşterilerinçoközelsatınalmastratejilerivardır.Alışverişeçıktığıındabendeherhangibirkişidenfarklıdeğilim.Duymakistemediğimbiçimdebanasatış

yapmayaçalışmakgibi,işiyanlışyapmanınbirçokyoluvardır.Fakatdoğruyapmanıno

149

kadarçokyoluyoktur.Bunedenlebirsatıcıetkinolabilmekiçinmüşterisininsatınalmayakararvermesineneyinnedenolduğunubulmakzorundadır.Anakarışımlarvealtbiçemlernelerdi?Stratejiyiöğrenmesinibilenbirsatıcı,müşterisininihtiyaçlarınıdatamolaraköğrenebilir.Böyleceonunihtiyaçlarınıkarşılamakiçingerçektengüçkazanırvedevamlıbirmüşteriyaratır.Birisininstratejisinitespitettiğindeçokkısasüredeanlayabilmekiçinhangiyöntemleringünleryada

haftalaralabileceğiniöğrenir.

Aşırıyemegibisınırlayıcıstratejilerdennehaber?122kilogeliyordum.Bukadarnasılşişmanlamıştım?Kolay,içkialemiyadaaşırıyemestratejisigeliştirmiştim.

Bustratejideçokiyiçalışıyordu.Açolmadığımzamanlarda,düşünerekstratejimibelirliyordum;fakatçokkısabirsüresonratekraroburlaşıyordum.

Oanlarageridöndüğümde,kendikendimeçokyememinnedenineydi?

Gördüğümyadaişittiğimbirşeymiydiyoksabirisineyadabirşeyedokunmammıydı?Sonragördüğümbirşeyolduğunufarkettim.Arabaylagiderken,yiyecekzincirinioluşturanlokantalardanbirinigörüyordum.Lokantayıgörürgörmez;zihnimdeoradaçoksevdiğimyiyeceklerinolduğunadairbirgörüntüoluşturuyorvekendikendimeaçolduğumusöylüyordum.Budabendeaçlıkhissiuyandırıyordu.Hemendurupbiryemeksiparişiveriyordum.Bustratejiyitetikleyenişaretlerigörünceyekadarenküçükbiraçlıkhissibileduymuyorolabiliyordum.Aksilikbuyaheryerbuişaretlerledoluydu.Üstelikaçolmadığımhaldebirisi"Birşeyleryiyelimmi?"diyesorsakendimibelirliyiyecekleriyemeyebaşlarkenhayaletmeyebaşlıyordum.Sonrakendikendime,senaçsınçocukdiyerek,açlıkhissiniyaratıyorvehaydibirşeyleryiyelimdiyecevapveriyordum.

Bundansonradatelevizyon,reklamlardayiyeceküstüneyiyecekgöstererek;

"Açdeğilmisiniz?Açdeğilmisiniz?"diyesoruyordu.Beynimgörüntüleroluşturuyor;içtemsilimdeisekendikendimeaçolduğumusöyleterekenyakınlokantayayönelmemisağlayanhisleroluşuyordu.

150

Sonundastratejimideğiştirerek,davranışımıdeğiştirdim.Yiyecekişaretinigörünceaynadakendimişişman,çirkinvücutluolarakgörüntüleyecekvekendikendime"İğrençgörünüyorum.Buöğünüatlatmalıyım"dedirtecekşekildetetiklemeyapacak

yenibirstratejidüzenledim.Vücudumundahaçokgüçlendğinigörerekvekendikendimegelişmeisteğiyaratacakşekilde"Büyükişbaşardım.İyigörünüyorsun"diyerekkendimigelişmişolarakhayalettim.Swishpaternindeolduğugibiişaretlerigörmemyada"Öğleyemeğinegitmekistermisin?"

sözünüişitmemle,otomatikolarakyenistratejimtetikleninceyekadar,herişaretigörüşümveyemekdavetinialışıında;hemenaynadaşişmanhayalimigörerek,içdiyalogumuişiterekvb.tekrarlaryoluylatümilişkilerikurdum.Yenistratejininsonucuolarakşimdikivücudumavebugünekadarbanadestekolanyemealışkanlıklarımasahipoldum.Sizdebilinçsizzihninizaracılığıylaistemediğinizsonuçlarıürettirenstratejinizikeşfedebilirsiniz.Şimdibustratejilerideğiştirebilirsiniz.

Birkişininstratejisiniöğrendiktensonra;onuniçindesevgihissininoluşmasınanedenolanuyarıcınınaynısınıtetikleyerek,onunbütünüylesevildiğinihissetmesinisağlayabilirsiniz.Benzerşekilde,kendiaşkstratejinizidebelirleyebilirsiniz.Aşkstratejileribiryönüylediğerbirçokstratejidenfarklıdır.

Üçyadadörtadımlıkyordamyerine,buradatekadımvardır.Birdokunuş,birsöyleyişyadabirbakışşeklikişininbütünüylesevildiğinihissetmesine,nedenolabilir.

Bu,herkesinsevildiğinihissetmesiiçinbirtekşeygereklidiranlamınamıgelir?

Hayır.Eminimsizdebenimgibiüçünebirdensahipolmakistersiniz.Birisininbanauygunbiçimdedokunmasını,benisevdiğinisöylemesinivesevdiğinigöstermesiniisterim.Genelliklebirduygunundiğerlerindenüstünolmasıgibi,aşkıifadeetmeninbirşekli,derhalşifreniziçözerekbütünüylesevildiğinizihissetmenizisağlar.

Birisininaşkstratejisinasılöğrenilir?Şuandakibilgilerinizbusorununcevaplandırılmasıiçinyeterlidir.Yapacağınızilk

151

şeynedir?Herhangibirstratejiyiöğrenirken,ilkolarakneyapıyorsunuz.Kişiyiöğrenmekistediğinizstratejiyleilgilidurumasokuyorsunuz?Olupbitenianlamanıntümyollarınındurumdangeçtiğiniunutmayın.Bunedenlekişiye,"Bütünüylesevildiğinizihissettiğinizbiranınızıhatırlayabiliyormusunuz?"

sorusunusorun.Kişinindoğrudurumdaolupolmadığındaneminolmakiçinsorularınızaşöyledevametmenizgerekir."Bütünüylesevildiğinizihissettiğinizkesinbirtarihihatırlayabiliyormusunuz?Oanagerigidin.Kendinizinasılhissettiğinizihatırlıyormusunuz?"Buhislerivücudunuzdaşimditekrardeneyin.

Kişiyidoğrudurumagetirdiktensonrastratejiyiöğrenmekzorundasınız.Şöylesorun"Aşkınoanınıveduyduğunuzderinhislerihatırlayın;kişininsizebirşeyleralarak,biryeregötürerekyadabelirlibirşekildebakaraksizisevdiğinigöstermesimutlakagereklimidir?Bütünüylesevildiğinizihissetmeniziçin,kişininaşkınımutlakabuşekildegöstermesigereklimidir?"Cevaptakibenzeşimedikkatedin.

AŞKSTRATEJİLERİNİÖĞRENME

Bütünüylesevildiğinizbiranınızıhatırlayabiliyormusunuz?

Kesinbirtarihhatırlayabiliyormusunuz?

Oanageridöndüğünüzdetekrardeneyin,(kişiyio

durumasokun)

V:Aşkınbuderinhislerinihissetmeniziçinkarşınızdakikişininmutlakaaşağıdakilerigöstermesimigerekir?

Biryeregötürmek

Birşeyleralmak

Belirlibirşekildebakmak

Bütünüylesevildiğinizihissetmeniziçinkarşınızdakikişininsevdiğinimutlakabuşekildemigöstermesigerekir?(Fizyolojiylekararverin)

152

A:Aşkınbuderinhislerinihissetmeniziçinkarşınızdakinin

mutlaka

Belirlibirşekildesizisevdiğinimisöylemesigerekir?

(Fizyolojiylekararverin)

K:Aşkınbuderinhislerinihissetmeniziçinkarşınızdakiki

şininmutlaka

Sizebelirlibirşekildedokunmasımıgerekir?

(fizyolojiylekararverin)

Şimdialtbiçemiöğrenin.Nekadarözeldirler?Banagöster,

anlat,tanımla.

İçinizdevedışınızdastratejiyitestedin.BenzeşimlibirfizyoloJiylekararverin.

Dahasonraonudurumunagerigötürüp,"bütünüylesevildiğianıhatırlamasınıisteyin.Aşkınbuderinhisleriniduyumsayabilmeniziçin;bütünüylesevildiğinizihissedebilmeniziçinkarşınızdakikişininaşkınıbelirlibirşekildemutlakaifadeetmesimigerekir?"Benzeşimliolupolmadığına,sözelvesözelolmayancevaplaragörekararverin.Ensonunda"Bütünüylesevilmeninnasılbirhisolduğunuhatırlayın.Aşkınbuderinhisleriniduyumsayabilmenizvebütünüylesevildiğinizihissetmeniziçin,onunsizemutlakabelirlibirşekildedokunmasımıgerekir?"sorusunu,sorun.

Aşkınbuderinhisleriniyaratananakarışımıkeşfettiktensonra;artıkbelirlialtbiçemleribulmanızgerekir.Örneğin"Bütünüylesevildiğinizihissetmeniziçinbirisininsizenasıldokunmasıgerekir?"şeklindesorun.Kişiyebunugöstertin.

Sonratestedin.Oşekildedokunun,doğruşekildedokunmuşsanız;anındadurumunundeğiştiğinigöreceksiniz.

153

Benbunuherhaftaseminerlerimdeyaparımveaslabaşarısızolmadım.

Hepimizinbelirlibirbakışı,saçımızabirdokunuşşekÜmiz,"Seniseviyorum"

sesininiçimizieritenbirtonuvardır.Çoğumuzbunlarınfarkındadeğilizdir;fakatbudurumdabütünüylesevildiğimizihissettirenşeyler,mücadeleyeteneğimizolur.

Seminerekatılankişilerinbenitanımamalarıönemlideğildir;çünküonlaryabancılarladolubirsınıfınortasındaduruyorlar.Onlaraaşkstratejileriaracılığıyladoğruşekildedokunuryadabakarsamerirler.Çokfazlaşansları

yoktur,çünküonlarınbütünüylesevildiklerinihissetmelerinisağlayansinyallertamolarakbeyinlerineulaşmaktadır.

Çokazkimsebaşlangıçtabiryerineikiaşkstratejisinesahipolmaktadır.Onlarhemdokunulmayı,hemdekendilerinesevildiklerininsöylenmesinibekliyorlar.

Bunedenleonlarıdoğrudurumagetirmekvebirayırımyaptırtmakzorundasınız.Onlarasesolmadansadecedokunmakla,kendilerininbütünüylesevildiğinihissedipedemeyeceklerini;sonradokunulmadansadeceseslenilerekkendilerininbütünüylesevildiğinihissediphissedemeyeceklerinisorun.Doğrudurumuniçindeyseler;yanılgıyadüşmedenaçıkbirayırımyapabileceklerdir.

Herüçünebirdenihtiyacımızolduğunuunutmayın,fakatkasayıaçansadecebirtanesidir.Sihirsadecebirindedir.

Çocuğunuzunyadaeşinizinaşkstratejisinibilmek;ilişkilerindesteklenmesinigeliştirmedeengüçlüanlayışlardanbiridir.Herhangibirandaonasevildiğininasılhissettireceğinizibilmeksahipolunacakoldukçagüçlüaraçlardanbirisidir.

Onunaşkstratejisinibilmiyorsanız,buoldukçaüzücüolabilir.Hayatımızda,birkişideolsa,mutlakaaşkhissinipaylaşmışızdır.Sevdiklerimizesevdiğimizisöylememizerağmen,sözlerimizeinandıramadığımızveyaonlarınbizisevdiklerine,biziminanmadığımızzamanlarolmuştur.Stratejileruyuşmadığıiçiniletişimkurulamamıştır.

İlişkilerdegelişenenteresanbirdinamikvardır.İlişkininbaşlangıcındabenimsorgulamaadınıverdiğimbirbölümvardır

154

Kiburadaçokhareketliyizdir.Öyleyseonlarınkendilerinisevdiğimiziöğrenmelerininasılsağlamalıyız?Sadecegöstererekyadadokunarakmı?

Şüphesizdeğil.Sorgulamasırasındahepsinibirdenyaparız.Süreklibirbirimizegösterir,anlatırvedokunuruz.İlerledikçebizbunlarınüçünüdehâlâyapmayadevammıedeceğiz?Bazıçiftleryapar.Onlarbiristisnadır.Şimdibizonudahaazmıseviyoruz?Şüphesizhayır!Artıksadecehareketlideğiliz.İlişkimizdekendimizirahathissediyoruz.Onunbizisevdiğinibiliyoruzvebizdeonuseviyoruz.Pekişimdiaşkhislerimiziniletişimininasılyapacağız?Muhtemelenaldığımızgibiyapacağız.Böyleyaparsakilişkidekiaşkhislerininkalitesineolur?

Bukonuyubirazinceleyelim.

Erkeğinaşkstratejisiişitselse;büyükbirolasılıklaeşineaşkınınasılifadeedecektir?Şüphesizanlatarak;fakatkadınınaşkstratejisigörselse,yaniancakbelirligörseluyarıcılarıaldıktansonrabeyniderinaşkhisleriniduymasınanedenoluyorsaneolur.Zamanilerledikçeneolacaktır?herikiside,bütünüylesevildiğinihissetmeyecektir.Sorgulamasırasındagösterme,anlatma,dokunmanınüçünübirdenyaparakbirbirlerininaşkstratejilerinitetiklemişlerdi.

Şimdierkekevegelip,"Seniseviyorumtatlım"dediğindekadın,"Yohayırsevmiyorsun"der.Erkekde"Sennedenbahsediyorsun?Senbununasılsöylersin?"der.Kadındamuhtemelen"Konuşmakkolay.Banaartıkhiççiçekgetirmiyorsun.Hiçyemeğeçıkarmıyorsun.Banaaslaeskisigibibakmıyorsun"

diyebilir.Erkekde"Bakmakdanedemek?Senisevdiğimisöylüyorumya"diyecevapverebilir.Kadınartıksevildiğineilişkinderinhislerindeneyiminesahipolmayacaktır,çünküonunhislerinitetikleyecekderinuyarıcılar,kocasıtarafındanartıkonatutarlıbirşekildegönderilmemektedir.

Yukarıdakiolayıntersinidüşünelim.Erkekgörsel,kadınişitselolsun.Erkekeşineolansevgisinibirşeyleralarak,yemeğegötürerekyadaçiçekgöndererekgösterebilir.Birkadınkocasına"Senbenisevmiyorsun"der.Erkekşaşırırve

"Nasılböylesöylersin?Sanaaldığımşuevebak,senigötürdüğümyerlere155

bak"der.Kadın,"Ya,fakatsenbanaaslabenisevdiğinisöylemedin"der.Erkekdekadınınstratejisiyleuyuşmayanbirtonda,"Seniseviyorum"diyebağırır.

Sonuçolarakkadınsevildiğinihissetmez.

Tümzamanlarınenyanlışeşleşmelerindenbiriolan,dokunsalbiradamlagörselbirkadınörneğiniinceleyelim.Adamevegelirveeşinikucaklamakister.Kadın,

"Banadokunma,benidaimabireşyagibikaldırıyorsun,bütünyapmakistediğinkalçalarıındantutupsarılmak.Bizniçinbiryerleregitmiyoruz?Dokunmadanöncebanabirbak"der.Busenaryolardanherhanbirisizetanıdıkgeliyormu?

Başlangıçtatümstratejileriuyguladığınız,fakatzamanilerledikçesadecetekyönlüaşkiletişimikurduğunuzilişkinizin,eşinizinbaşkabiryöneihtiyacıolması'

nedeniylenasılsonaerdiğinianlayabiliyormusunuz?

Farkındaolma,güçlübiraraçtır.Birçoğumuzkendidünyaharitamızıngerçeğiyansıttığınıdüşünürüz.Sevildiğimizineyinhissettirdiğinibiliriz.Bununherkesiçingeçerliolduğunusanırız.Haritanınbölgeninkendisiolmadığınıunuturuz.O,sadecebizimbölgeyinasılgördüğümüzüyansıtır.

Şimdiaşkstratejisininnasılöğrenileceğinibiliyorsunuz.Eşinizleoturunveonunbütünüylesevildiğinihissetmesineneyinnedenolduğunubulun.Kendistratejiniziortayakoyduktansonra,sizinaşkhislerinizinnasıltetikleneceğini,eşinizeöğretin.Buanlayışınilişkilerinizinkalitesindeyapacağıdeğişiklik,bukitabayaptığınızyatırımıkatkataşar.

İnsanlarınherşeyiçinbirstratejisivardır.Birisisabahleyinyataktanuyanıkvecanlıkalkıyorsa;muhtemelenkendisifarkındadeğildir;amabunuyapmakiçinbirstratejisivardır.Fakatonasorarsanız,sizeuyanıkvecanlıkalkmasınısağlamakiçinnesöylediğini,nehissettiğiniyadanegördüğünüsöyleyebilir.

Stratejiyiöğrenmeninyolununaşçıyımutfağakoymaktangeçtiğiniunutmayın.

Yanionuistediğinizdurumagetirinveoistediğinizdurumuniçindeyken;durumuyaratmakvekorumakiçinneyaptığınıbulunuz.Sabahleyinkolaycakalkanbiri-156

Sinebakıpondanbelirlibirsabahtaneleryaptığınıhatırlamasınıisteyebilirsiniz.

Bilinçliolmakiçinyaptığıilkşeyisorun.Osizeiçinden,"Kalkmavakti,haydikalk"

sesiniduyduğunusöyleyebilir.Sonrahızlakalkmasıiçinyaptığıilkşeyihatırlamasınıisteyebilirsiniz.Birşeyimigörüntülemiş,yoksabirşeymihissetmiş?"Kendimiyataktansıçrayıp,ılıkduşagiderkengörüntüledim.

Vücudumusarstımvekalktım"diyebilir.Çokbasitbirstratejigibigörünüyor.

Bundansonra,karışımlarınmiktarınıvetürleriniöğrenmekisteyeceksiniz.Bunedenle,"Kalkmazamanındasöylediğinsesneyebenziyordu?Senikaldıransesinkalitesineydi?"sorularınısoracaksınız.Odamuhtemelen,"Sesyüksekveçokhızlıydı"şeklindecevapverecektir.Şimdide,görüntülediğinmanzaraneyebenziyordu?"sorusunusorun."Parlaktıvehızlıhareketediyordu"şeklindecevap

verebilir.Şimdibustratejiyikendikendinizedeneyebilirsiniz.Benimdahaöncekeşfettiğimgibisizdekelimelerin,görüntülerinhızınıarttırınca,parlaklığınıvesesinşiddetiniyükseltinceanındakalktığınızıgöreceksiniz.

Tersidurumdaysanız,yaniuyumaktagüçlükçekiyorsanız,sadeceiçdiyalogunuzuyavaşlatmakveesneyen,uykulutonlaragetirmek;kendinizihemenyorgunhissetmenizenedenolacaktır.Bunuhemenşimdideneyin.

Kafanızıniçinde,çokyorgunbirkişiymişgibiesneyenbirsesle,çokyavaş

konuşun.Nekadaryorgunveuykuluolduğunuzdankonuşun,şimdihızlanınvearadakifarkıhissedin.Buradakiönemlinokta,birisinibirdurumasokupözelolaraknelerihangisıradayaptığınıbulduğunuztakdirdeherhangibirstratejiyimodelleyebileceğinizdir.Anahtar,sadecebirkaçstratejiöğrenipsonraonlarıuygulamakdeğildir.Buradakienönemlihusus,sürekliolarakkimlerinneyiiyiyaptığınadikkatetmek,onlarınbuişinasılyaptıklarınıbulmak,stratejilerininnelerolduğunutesbitetmektir.Modellemenindeilgialanıbudur.

SDPzihninnükleerfiziğigibidir.Fizik;gerçeğinyapısı,dünyanındoğasıylailgilenir.SDPaynıişizihniniziçinyapar.Nes

157

neleriçalışabilecekşekildeparçalaraayırmanızaizinverir.Kişiler,yaşamlarıboyuncabütünüylesevildiklerinihissedebilecekleribiryolbulmakiçinçabagösterirler.Onlar,kendilerinitanıtmakiçinanalizcilerlegörüşmeyevenasılbaşarılıolunacağınıöğretenkitaplarıokumayaçokzamanharcarlar.SDP,bunlarınvediğeramaçlarınmükemmel,etkinveverimlibirşekildenasılgerçekleştirileceğininteknolojisiniverir.

Dizinveiçtemsilaracılığıylabeceriklidurumagirmeninbiryolunuöğrenmiş

bulunuyorsunuz.Diğeryolfizyolojidengeçer.Dahaöncevücutvezihnin,sibernetikçevrimiçindenasılbirbiriyleilişkilendiğinikonuşmuştuk.Bubölümdedurumunzihinselyönünütartıştık.

158

BÖLÜM:9

MükemmelliğinBulvarı:

Fizyoloji

Kalptenkötülükler;elinele,dudağındudağadeğmesiyleatılabilir.

TennesseeWilliams

SEMİNERLERİMİyönetirkendaimagürültülü,neşeli,çoşkulubirkarmaşıklıkgörünümüoluştururum.

Uygunbirzamandakapıdaniçerigirerseniz,belkideüçkişiyihoplayıpzıplarken,bağırıpçağırırken,aslanlargibikükrerken,kollarınısallarken,yumruklarınıRockygibisallarken,göğüslerinişişirirken,tavuskuşugibigururladolaşırken,başparmaklarıylatamamişaretiyaparken,isterlersebirşehriaydınlatabilecekkadarbüyükkişiselgücesahipmişcesinedavranırlarkengörebilirsiniz.

Tümbunlarınarkasındayatannedir?

Tümbunlarsibernetikçevrimindiğeryüzünüoluşturanfizyolojiyleilgilidir.Bupatırtı;şimdiyekadarhissettiklerinizdendahagüçlüymüş,dahabecerikliymiş,dahamutluymuşvebaşa

159

racağınızdaneminmişgibieylemegeçmekleilgilidir.Aynızamandabütünüyleenerjidoluymuşgibieylemegeçmenizleilgilidir.Herhangibirsonucaulaşmadasizidestekleyecekdurumagirmeninbiryoluda,sankisonucugerçekleştirmiş

gibidavranmaktır.Fizyolojinizi,sonucuetkinolarakgerçekleştirmişolduğunuzuhayalettiğinizdurumasoktuğunuzda;"miş"gibidavranmakçoketkiliolur.

Anındadurumlarıdeğiştirmek,dinamiksonuçlarüretmekiçinsahipolduğunuzengüçlüaraçfizyolojidir."Güçlüolmakistiyorsanız,güçlüymüşgibidavranın"

diyeeskibirdeyişvardır.Kelimelerbundandahagerçekçibirbiçimdekonuşulmamıştır.Seminerlerimekatılanlarınyaşamlarınıdeğiştirecekgüçlüsonuçlarüretmeleriniisterim.Bunuyapabilmekiçinonlar;mümkünolanenbeceriklifizyolojideolmakzorundadırlar;çünkü,güçlüfizyolojiyesahipolmadangüçlüeylemyapılamaz.

Kendinizicanlı,hareketli,heyecanlıbirfizyolojiyeuyarlarsanız,sonuçtasizdeaynıdurumagirersiniz.Herhangibirkoşuldasahipolabileceğimizenbüyükkaldıraç,fizyolojidir.Çünküo,hatasızvehızlıçalışır.Fizyolojiileiçtemsilarasındadoğrudanbirbağlantıvardır.Birisinideğiştirincediğeridedeğişir.

"Düşünceyoktur,sadecevücutvardır."yada"Sadecedüşüncevardır,vücutyoktur"şeklindezıt,fakatdoğruikisözsöylenebilir.Fizyolojinizi,yaniduruşunuzu,nefesalmaşeklinizi,kaslarınızıngerilimini,sestonunuzudeğiştirirseniz;içtemsilinizvedurumunuzdadeğişecektir.

Kendinizibütünüylebitkinhissettiğinizbiranınızıhatırlıyormusunuz?Fizyolojikolarakcanlıolduğumuzzamanlardünyayabaşkatürlü,cansızolduğumuzzamanlarbaşkatürlübakarız.Fizyolojikişlemlerbeynimizikontroletmedeçokgüçlüaraçlardır.Bunedenlefizyolojininbizietkilediğininfarkınavarmakçokönemlidir.Fizyolojidışsalbirdeğişkendeğildir.Yaşamıoluşturaneylemlerbütünününönemlibirparçasıdır.

Fizyolojinizkötüleştiğinde,sizindurumunuzdangelenpozitifenerjideazalacaktır.Bunedenlefizyoloji,duygusaldeğişi-160

minkaldıracıdır.Gerçektendeherduygununfizyolojikbirkarşlığıvardır.

Durumunuzu

değiştirmeden

fizyolojinizi

değiştiremezsiniz.

Durumu

değiştirmeninikiyoluvardır.Yaiçtemsilinizideğiştireceksinizyadafizyolojinizi.

Durumunuzuhemendeğiştirmekistiyorsanız;fizyolojinizi;yaninefesalışınızı,duruşunuzu,yüzifadenizi,hareketlerinizinkalitesinivb.değiştirin,Kendiniziyorgunhissetmeyebaşlayınca;omuzlarınızdaçökme,birçoktemelkasıngevşemesivb.olaylarortayaçıkar.Budurumdavücudunuzlailişkiyisürdürebilmekiçinfizyolojikolarakbazıişlemleryapmanızgerekir.Sinir

sisteminizeyorgunlukmesajıverecekşekildeiçtemsilinizideğiştirirseniz,kendiniziyorgunhissedersiniz.Fizyolojinizigüçlüolduğunuzanlardakişeklesokarsanız,içtemsilinizveoandakihislerinizdeğişecektir.Kendikendinizeyorgunolduğunuzusöylemeyedevamederseniz,içtemsilinizdesiziyorgunolaraktutmayadevamedecektir.Kendikendinizegüçlüolduğunuzusöylersenizvefizyolojinizibilinçliolarakdeğiştirirseniz,vücudunuzbunauyacaktır.Sonzamanlardabilimadamlarıhastalıkvesağlığın,canlılıkveruhsalçöküntününkişilertarafındanalınanbirkararolduğunuönemlebelirtmektedirler.Bunlarfizyolojinizleilgiliverebileceğinizkararlardır.Genelliklebilinçliolarakverilmez-ler;amaşuyadabuşekildebukararlarveriliyor.

Hiçkimsebilinçliolarakmutluluğubırakıpmutsuzolacağımdemez.Çöküntüiçindekiinsanneyapar?Çöküntüyüzihnibirdurumolarakdüşünebiliriz.Fakatçöküntününçokbelirginbirfizyolojisivardır.Çöküntüiçindekiinsangenellikleyerebakaraketraftadolaşır.Omuzlarınıaşağıyadüşürür,kısakısavezayıfnefesalır.Yaptığıbütünişvücudunuçöküntüfizyolojisinesokmaktır.Bukişilerkiçöküntüiçindeolmayamıkararvermiştir?Evet,kesinlikle.Çöküntübirsonuçturveözelvücutgörüntülerininolmasıgerekir.Aşağıdagörüldüğügibikarikatüristbudurumuçokgüzelyakalamış.

SınırsızGüç-11

161

Buradainsanışaşırtanşey,insanınfizyolojisinibelirlişekildedeğiştirincekolaylıklaçoşkuludurumageçebilmesidir.Peki,duygularneolacak?Çöküntüiçindekibirkişi,içtemsilindebirdeğişiklikyapmadançokkısasürededurumunudeğiştirebilir.Dikdurursanız,omuzlarınızıyükseltirseniz,göğsünüzdenderinnefesalırsanız,ileriyebakarsanızyanikendiniziverimlibirfizyolojikşeklesokarsanız;çöküntüiçinedüşemezsiniz.Bunuhemendeneyinvesonucugörün!

Yapmakistediğiniz;fakatyapamayacağınızbirşeyidüşünün.Şimdideaynıolayıyapabiliyormuşgibidavranın.Nasılkonuşursunuz?Nasılnefesalırsınız?

Fizyolojiniziyapabileceği

162

nizdeneminolduğunuzbirişidüşünürkenhangişeklesokuyorsanız;mümkünolduğukadaroşeklesokun.Bütünvücudunuzaaynımesajıverin.Duruşunuz,nefesalışınız,yüzünüzaynımesajıvermelidir.Şimdikiyledahaöncekidurumunuzarasındakifarkadikkatedin.Doğrufizyolojibenzeşiminitanıyabilirsiniz;dahaöncebaşarmayıdüşünemeyeceğinizşeyleribile,başarabilecekmişgibihissetmeyebaşlarsınız.

Benzerolaylarkızgınkömürüzerindeyürümedeneyindedemeydanagelmektedir.Bazıkimselerkızgınkömüryatağınınönüneiçtemsillerivefizyolojilerininuyumusayesindetambirgüvcenvehazırlıkiçindegelmekte,güvenlivesağlıklıbirşekildekızgınkömürlerinüzerindenyürüyerekgeçmektedirler.Bununlabirliktebazıkimselerkızgınkömürlerinönünegelincepaniklemeyebaşlıyorlar.Onlarsonuçhakkındakiiçtemsillerinideğiştirmişveşimdibaşlarınagelebilecekenkötüsenaryoyudüşünmeyebaşlamışolabilirler.

Yadayüzleriniyalayansıcaklığınetkisi,güvenduygularınıkömüryatağınayaklaştıkçayokediyorolabilir.Bununsonucuolarakkorkudantitremeye,yaağlamayayadadonupkalmaya,bütünkaslarınıkilitlemeyeyadabaşkabirtakımfizyolojikreaksiyonlargöstermeyebaşlayabilirler.Onlarınkorkularınıbirandayoketmekveonlarıimkansızmışgibigörünenbirişebaşlatmakiçinsadecevesadecedurumlarınıdeğiştirmekgerekir.Tümdavranışlarımızın,içindebulunduğumuzdurumdankaynaklandığınıhatırlayınız.Kendimizikuvvetlivecanlıhissettiğimizde,yorgunvebitkinkenaslabaşlayamayacağımızişleriyapmayabaşlarız.Bunedenleateşüzerindeyürümek,sadeceişolsundiyeöğrenilenbirşeydeğildir.Buyürüyüşinsanlara,dahaöncekidüşüncelerineolursaolsun,amaçlarınıanındadestekleyecekdavranışvedurumdeğiştirmedeneyimiverir.

Kızgınkömürlerinkarşısındaağlayan,donupkalanyadatitreyenkimselereneyapılabilir?Tekbirşey,içtemsillerideğiştirilebilir.Budaonlarabaşarılıvesağlıklı

bir

yürüyüşle

karşıya

geçtiklerinde

neler

hissedeceklerini

düşündürtebilmekle

163

olur.Böyleceonlarıniçtemsilleri,fizyolojilerinideğiştirecektir.İkiiledörtsaniyearasındainsanverimlidurumageçebilir.Birazöncekorkudantitreyen,donupkalan,ağlayaninsanlarşimdihaydideyincekızgınkömürlerinüzerindenyürüyerekgeçerler.Fakatbazeninsanlarçokberrakbiryanmaiçgörüntüsünesahipolabilirleryadaiçtemsillerindeyarattıklarıdüşünce,yürüyüşügerçekleştirecekkadargüçlüolmayabilir.Budurumdaonlarınaltmodellerinideğiştirmekgerekirki,buişlemuzunsürebilir.

Kızgınkömürlerinönündebütünüylepanikleyenkişileriçinizlenecekdiğerbiryolda;onlarınfizyolojilerinideğiştirmektir.Buişlemdensonrakişiiçtemsilinideğiştirirse;sinirsistemianındavaziyetini,nefesalışını,kasgeriliminivediğerlerinideğiştirmekiçinsinyalgöndermekzorundadır.Kişidiğerhaberleşmeleriatlayarakdoğrudanfizyolojisinideğiştirebilir.Bundansonraniçinyürüyüşebaşlamasın.Ağlayankimselerinbaşlarınıkaldırmalarıveileriyebakmalarısağlanmalıdır.Böyleyapmaklakişininsiniryapısınınhareketyerine,görüntükısmınaulaşmasısağlanırvebüyükbirolasılıklakişiağlamayıhemenkeser.Berbatdurumdaisenizyadaağlıyorsanızvebunlarıdurdurmakistiyorsanızbaşınızıkaldırın,omuzlarınızıdiktutunvecoşkudurumunageçin.

Hislerinizanındadeğişecektir.Aynışeyleriçocuklarüzerindedeneyebilirsiniz.

Ağlamalarıveacılarıanındaduracakveyaenazındançokbüyükorandaazalacaktır.

Aynıteknik,yapamayacağınızıhissettiğinizherişiçinuygulanabilir.Birkadınayadabiradamayaklaşamayacağınızı,patronlakonuşamayacağınızıyadabenzerlerinihissetmeyebaşladığınızda,hemenbutekniğiuygulamayakoyun.

Durumunuzuvegücünüzü;kendikendinizebeyninizdekikonuşmalarıvegö-

rüntüleriyadaduruşunuzu,nefesalışınızı,sesinizintonunudeğiştirerek,değiştirebilirsiniz.İdealolanı,hemfizyolojiyihemdetavrıdeğiştirmektir.Bunu

yapıncavücuthemenverimlidurumunageçerveistenensonucueldeetmekiçingereklieylemleriuygulamayabaşlar.

164

Aynışeysporyaptıktansonrakidurumiçindegeçerlidir.Spordansonranefesalmaktazorlandığınızı,çokyorulduğunuzusöylerseniz,vücudunuzlaböylehaberleşirseniz,gerçektenbitkindüşersiniz.Bununlabirliktegerçektennefessizkalsanızbilebilinçliolarakdikdurursanıznormalnefesalmayakendiniziyöneltirseniz,çokkısabirsüresonrayorgunluğunuzungeçtiğinigörürsünüz.

Fizyolojiniziveiçtemsilinizideğiştirerekdeğiştirdiğinizeylemlerinizvehisleriniz,aynızamandavücudunuzunbiokimyasalveelektrikselsürecinideetkiler.

ÇöküntüyedüşeninsanlarüzerindeyapılançalışmalaronlarınkanlarındakiBeyazhücresayısınınazalarakbağışıklıksisteminizayıflattığınıgöstermiştir.

Kirlianfotoğrafınedirbiliyormusunuz?Bufotoğrafvücudunbioelektrikselenerjisiningösterimidirvekişininiçindebulunduğudurumdadeğişikliklerolduğunda;fotoğraftadaçokönemlideğişikliklermeydanagelir.Zihinlevücutbağlantılıçalıştığıiçinbirkonuüzerindeyoğunlaştığınızda;bütünelektrikselalanınızdeğişebilirvebaşkatürlüyapamayacağınızişleriyapabilirsiniz.İnsanıngücünüinançlarıkadarkısıtlayançokazşeyvardır.

ZihinvücutilişkisihakkındaaraştırmalaryapanDr.HerbertBenson,dünyanınçeşitlibölgelerindeyapılanbüyüleringücühakkında,insanıhayretleredüşürenhikayeleryayınlamıştır.Avustralya'nınilkelkabilelerindenbirisindebüyücüdoktorlar"kemikgösterme"olarakadlandıranbirbüyüyaparlar.Bazısihirliseslerdenoluşanbubüyü;kurbanüzerindeokadaretkiliolurki,kurbanmutlakaçokbüyükbirhastalığayakalanacağınıyadamuhtemelenöleceğinibilir.1925'degerçekleşenböylebirolayı,Dr.Bensonaşağıdakişekildeanlatmaktadır."Düşmantarafındanbüyülendiğinifarkedenadam,gerçektenacınacakbirhaldeydi.Tehlikeliveanlamlısözle;gözleriparlayarak,ellerinisankikanınadökülenzehirleyicisıvıyıgeçiştirmekistergibikaldırarakdonupkalmıştı.

Yanaklarısoldu,gözleridonuklaştı,yüzifadesikorkunçbirşekildebozuldu.

Çığlıkatmayayelteniyor,fakatgenelliklesesiboğazındadüğümleniyordu.

Ağzında

165

oluşanköpüklerigörmeliydiniz.Vücudutitremeye,adaleleriistemedenburkulmayabaşlamıştı.Sallanırkensırtüstüyeredüştükısabirsüresonrabayıldıvebirazdahasonracançekişirgibikıvranmaya,veyüzünüelleriylekapatarakinlemeyebaşladı....O'nunölümübiranmeselesiydi".

Hikâyeçokcanlıveçokacıklı;fakatbensizdenböylebirmodelkurmanızıistemeyeceğim.Buhikâyeinançvefizyolojiningücünüeniyianlatanörneklerdenbirisidir.Klasikterimlerlesöylersek,bukişiyehiçamahiçbirşeyyapılmamıştır.Fakatkendiinancıvefizyolojisiningücü;onutahripedici,korkunçbirnegatifgücünetkisindebırakmıştır.

Butürdeneyimler,sadecebizimilkelolarakadlandırdığımıztoplumlardamıolmaktadır?Şüphesizhayır.Benzerdeneyimlerhergünçevremizdedeolmaktadır.Sadecekendiyarattıklarıgüçsüzlük,çaresizlikveyalnızlıkhisleriyleölençoksayıdakurbanvardır.

Builginçyazıda,deneyinhepolumsuztaraflarıönplanaçıkarılmaktadır.Oysaaynıdeneyinnedenolumlutaraflarınıngündemegetirilmediğikonusugerçektenaraştırılmayadeğer.Örneğinçoksevdiğibirisinikaybedenkişininbuolayınetkisiyleyaşamsevincinikaybetmesiyadagerilimin(stresin)korkunçetkilerinedeniylekısabirsüresonraölmesi,çoksıkrastlanılanbirolaydır.Oysaaynıdeneyiminbiziiyileştirenolumluetkileridevardır.

NormanCousin'inhikâyesi,olumluetkiyigöstereneniyiörneklerdenbirisidir.

Cousin"BirHastalığınAnatomisi"adlıkitabındahalsizlikyaratan,uzunsürenbirhastalıktan,gülmearacılığıyla,mucizevibirşekildesağlığınanasıldöndüğünüanlatmaktadır.Gülmek,Cousin'inyaşamsevincivezenginliğiniartırmakiçinbilinçliolarakkullandığıtekaraçtı.O'nunrejimininçokönemlibirkısmıkendisinigüldürecekfilm,televizyonprogramlarıvekitaplardanoluşuyordu.

Bunlardaonuniçtemsilini,olumluyöndegeliştirdi.Gülmek;fizyolojisinitemelindendeğiştirdivesinirsistemidemesajlarabuyöndecevapverdi.

166

Böylecedahaiyiuyuyarak,acılarınıazaltarak,bütünfizikselvarlığınıgeliştirdi.

Doktorlarınbirisinin,bütünüyleiyileşmeşansınınyüzdebirihtimaIolduğunusöylemesinerağmen;Cousinsonundatamamenİyileşti.Cousin,ulaştığısonucuşuşekildeaçıklamaktadır,.Görünüşçokkötüolsabile,insanzihnivevücudununyenidenoluşturmagücüaslaküçümsenmemelidir.Yaşamgücü,belkideyeryüzündeenazanlaşılangüçtür."

SonyıllardaCousinvediğerlerinindeneyimleriniaçıklığakavuşturanilginçaraştırmalaryapılmaktadır.Hislerimizietkileyenyüzifadeleriüzerindeyapılançalışmalar,iyidurumdaykenhilepekfazlagülmediğimiziortayaçıkarmıştır.

Oysagülümsemevegülme,biyolojiksürecietkileyerekbizimkendimizidahaiyihissetmemizenedenolur.Onlarbeynimizegidenkanveoksijenmiktarını,sinirtaşıyıcılarınınuyarıdüzeyiniartırır.Benzerşeylerdiğerifadelerledeoluşur.Yüzifadenizikorku,endişe,sürpriz,kızgınlıkfizyolojisinesokunbakalımnelerhissedeceksiniz!

"Vücutlarımızbahçemizdir...niyetlerimizdebahçıvanlarımız."

—WilliamShakespeareYüzümüzdeyaklaşıkolarakseksentanekasvardır.Bukaslargevşeyipgerilerekbeynimizegidenkanmiktarını,dolayısıylabeynimizinfonksiyonlarınıetkilerler.

1907deFransızDr.IsraelWaybournbukonudaçokçarpıcıbiryazıyayınlamıştır.Yazısındayüzifadeleriningerçektendehislerimizideğiştirdiğinibelirtmiştir.Bugünküaraştırmacılardabenzersonuçlaraulaşmaktadırlar.SanFransisko'dakiKaliforniyaÜniversitesi'ndeDr.PaulEckman1985yılındakiaraştırmasındaşunlarıyazmaktadır:"Birduyguyasahipsenizbununsizinyüzünüzdegörüleceğinibiliyoruz.Bununtersidedoğrudur.Yüzünüzenasılifadeverirsenizoşekildebirhisoluşturursunuz.Biracıyagülerse167

niz;içinizdeacıhissetmezsiniz.Yüzünüzüzüntügösterirse;bunuiçinizdedehissedersiniz."GerçekteEckman'ınsöyledikleriyalanmakinelerinikandırmakiçindekullanılıyor.Kendisiniinançfizyolojisininiçinesokankimseler;gerçekteyalansöylüyorolsalarbile,makineonlarındoğrusöylediğinikaydetmektedir.

Fizyolojininönemliönermelerindenbirisidebenzeşimdir,,Düşündüğünüzolumlubirmesajıiletmekisterken,sesinizzayıfveinançsızsavevücutdilinizdağınıksa;

benzeşim

içinde

değilsiniz

demektir.

Benzeşimsizlik;

olabileceklerinizi,yapabilecekleriniziveengüçlüdurumaulaşmanızıengelleyecektir.Kendikendinizezıtmesajlarvermek,bilinçaltınızayumrukatmayabenzer.

Niçinolduğunukesinolarakbilmemeklebirliktebazıkimselereinanmadığınızzamanlarolmuştur.Kişininsöyledikleriaklauygundur;fakatsizonaşuyadabunedendenötürü,gerçekteninanmazsınız.Bilinçsizzihninizbilinçlizihninizinkavrayamadığıbirşeyikavramıştır.Birisinebirşeysorduğunuzzamankişievetderken,bilinçsizbirşekildekafasıylahayırhareketiyapabilir.Yadabuişiyapabilirimder;fakatoandaomuzlarınınaşağıyadoğrudüştüğünü,yeredoğrubakmayabaşladığını,yanigerçektebuişiyapamayacağınıfarkedersiniz.Kişininbirkısmıisteğiniyerinegetirmekistiyor,diğerkısmıistemiyor,yanibirkısmıgüvendolu,diğerkısmıgüvensizdurumdadır.Benzeşimsizlik,kendisinekarşıçalışmaktadır.Oaynıandaikiyönebirdengitmeyeçabalamaktadır.

Kelimeleriylebirşeyitemsilediyor,fizyolojisiyleçokbaşkabirşeyi.

Vücudumuzunbirkısmınınistediğibirşeyi,diğerbirkısmınınistememesindendoğanbenzeşimsizliğinfaturasınıödediğimiz,epeyceörneklekarşılaşmışızdır.

Benzeşimgüçtür,kuvvettir.Zihninivefizikselkaynaklarınıbütünüylebirişinyapılmasınauygunolarakyönlendirebilenkimselerbaşarılıolurlar.Birandurunvetanıdığınızüçbenzeşimliveüçbenzeşimsizkişiyidüşünün.Bunlarınaralarındakifarklarnelerdir?Bukişilerlekarşılaştığınızdakişiselolarakkimlerdennasıletkileniyorsunuz?

168

Kişiselgücügeliştirmenintemelibenzeşimdir.İletişimdebulunurkenkelimelerinizle,sesinizle,nefesalışınızlayanitümfizyolojinizleetkili

olmalısınız.

Vücutlakelimeleruyuştuğunda;tfaçıkvenetmesajlarulaşırki,arzuedilenbudurvezihindebunauygunkarşılıklarverecektir.

Kendikendinize,işteyapmakistediğimbudersiniz;fakatfizyolojinizzayıfvekararsızsa,beyninizhangimesajauyacaktır.Butitrekgörüntülütelevizyonuseyretmeyebenzer.Buşekildesadeceresimlerianlayabilirsiniz.Aynışeybeyniniziçingeçerlidir.Vücudunsağladığısinyallerzayıfveçatışmalıisebeyinaçıkolarakneyapmasıgerektiğinianlayamaz.Bu,savaşanaskerekomutanın,

"Eh,bunuyapmayaçalışsakiyiolur.Emindeğilimamabirişeyarayabilir,onuniçinçarpışalımveneolacağınıgörelim"demesinebenzer.Buifadeleraskerihangidurumasokar?

Benbunumutlakayapacağımdersenizveduruşunuzla,yüzifadenizle,nefesalışınızla,duruşvehareketlerinizinkararlılığıilesözlerinizlevesestonunuzlafizyolojinizibirbütünhalinegetirirseniz;oişimutlakayaparsınız.Benzeşimbütünüyleyapmakistediğinizşeyedoğruyönlenmenizisöylerveciddi,kararlıolduğunuzaeminolmakiçinatılabilecekenbüyükadımbenzeşimfizyolojisidir.

Kelimelerinizvevücudunuzuyumiçindedeğilse,bütünüyleetkinolamazsınız.

Benzeşimigeliştirmeninbiryoludabenzeşimiçindeolankişilerinfizyolojilerinimodelolarakalmaktır.Birkişiyeaynadaoluşangörüntügibibenzerseniz(aynalarsanız),sizdebeyninizinaynıbölümünükullanırsınız.Şimdibenzeşimdurumundamısınız?Değilsenizolmayaçalışın.Zamanınızınyüzdekaçındabenzeşimsizlikiçindesiniz?Dahasıkbenzeşimiçindeolabilirmisiniz?Böyleolmayabugündenitibarençalışmayabaşlayın.Durumvegüçlüfizyolojiyesahipolduğunubildiğinizveaynalamakistediğinizbeşkişiyitanımayaçalışın.Bukişilerinfizyolojilerininsizinkindenfarkınedir?Onlarıntemelyüzifadelerivemimiklerinelerdir?Birazdurun.Bunlardanbirisininotur

169

duğugibioturunvebenzeryüzifadelerinivemimikleritakının.Nelerhissettiğinizedikkatedin.Birkimseyiaynalarsanızyanifizyolojinizibütünüyleyanınızdakikişiyeuydurursanızonunlabenzerdurumavehisleresahipolursunuz.Bunudenemekiçinbirarkadaşınızıçağırınveherhangibirkonuüzerinde(sizekonuyusöylemeyecek)yoğunlaşmasınıisteyin.Sonraonasılloturuyorsaöyle

oturun.Ayaklarınızın,ellerinizin,yüzünüzün,nefesalışınızınşeklivetansiyonlarınımümkünolduğukadararkadaşınızınkinebenzetin,yanionubütünüyleaynalayın.Böylecesizinvearkadaşınızınbeyninegidensinyalleraynıolacakvegenelliklehislerinizbenzeryadaaynışeklialacaktır.

Budeneyiyaptıktanhemensonrakişiyiaynalarkennelerhissetiğinizibirkaçkelimeylenotedin.Sonrayazdıklarınızıarkadaşınızınhisleriylekarşılaştırın.

Yaklaşıkolarakzamanın%80-90'ındadurumunuzutanımlamakiçinkullandığınızkelimelerinaynıolduğunugöreceksiniz.Bukadarbenzerliğinaklauygunbiraçıklamasınıyapmakzordur.Ancakyapılanbütüniş,aynaladığınızkimseylebeyninizeaynımesajlarıgöndermişolmanızdır.Buolayainanmakbirazzor,amadeneyinvesonuçlarınıgörün.Belkiilkbirkaçdenemedebaşarılıolamayabilirsiniz;fakataynalamakonusunadikkatedersenizmutlakabudeneyibaşarırsınız.

Sonzamanlardayapılanaraştırmalar,buolayıbilimselaçıdandesteklemektedir.

Omnidergisindeikiaraştırmacınınanlattıklarınagöre,kelimelerinbeyindekarakteristikelektrikselpaternlerivardır.Diğeraraştırmacılardakişidenkişiyepaternlerindeğişmediğinibulmuşlardır.Başkabirdeneydebuolayın,ikifarklıdilikonuşaninsanlardabileaynıpaterndebeyindalgasıoluşturduğugörülmüştür.Buaraştırmacılar,oluşanbeyindalgapaternlerinitanıyacakşekildebilgisayarlarıprogramlandırdılarvekişikonuşmadankişininzihnindekikelimeleribilgisayarlayorumlayabildiler.Bizkişileritamolarakaynaladığımızda,bilgisayardançokdahaiyibirşekildezihinleriokuyabiliriz.

170

fizyolojininbenzersizyönlerindenbirisideçokgüçlükişilerinözelgörünüşleri,tonlarıvefizikseljestlerininolmasıdır.Onlarınözelfizyolojilerinimodelleyebilirseniz,onlargibibeyninizinverimlikısımlarınaulaşabilirvebilgilerdenonlarınyararlandığışekildeyararlanabilirsiniz.Onlarnasılhissediyorsasizdeaynışekildehissedersiniz.Nefesalma,hareketlervetonlardaönemliolduğundanonlarındurumunuaynalamakiçinfotoğraflaristenenkritikbilgilerivermeyecektir.Buişiçinfilmyadavideoidealdir.Filmdekişekliyleonlarıaynalarsanız,benzerduygularıhissetmeyebaşlarsınız.

Güçlükişilerinsahipolduğubenzeşimdüzeyinededikkatediniz.Onlarınfizyolojileribirbirleriyleçatışanmesajlarıtaşımazlar.Onlarsadecetekbirmesajı

iletirler.Onlarınfizyolojileriniaynalarkenbenzeşimiçindedeğilseniz,onlarınhissettiklerinihissedemezsiniz.Çünkübeyninizeilettiğinizmesajlaraynıolmayacaktır.Örneğin;sizfizyolojiyiaynalarkenaynıandadakendinizebuişinaptallıkolduğunusöylerseniz,benzeşimiçindeolmadığınızdan,aynalamadanistediğinizyararısağlayamazsınız.Vücudunuzbaşka,beyninizbaşkaşeylersöylerseolmaz.Çünkügüç,beynetekbirmesajiletmektir.

MartinLutherKing,Jr.'ınkonuşmasınınbirteypbandınıeldeedervesesini,sestonunutaklitederekonungibikonuşursanız;dahaöncehissetmediğinizölçüdegüçvekuvvetduygusunuhissedebilirsiniz.JohnF.Kennedy,BenjaminFranklinyadaAlbertEinsteingibilerineaitbirkitapokursanız,bukitapsizionlarındurumunabenzerbirdurumasokacaktır.Aynıtemsilleriyaratarakyazargibidüşünmeyebaşlarsınız.Fakatonlarınfizyolojilerinikopyalarsanız,onlarıniçindehissettiklerinihissedebilirvehattaonlargibidavranabilirsiniz.

İçgücünüzdenveonunsihirindendahaçokyararlanmakistiyormusunuz?

Derhalsaygıduyduğunuzyadahayranolduğunuzbirisininfizyolojisinibilinçliolarakmodellemeyebaşlayın.Onundeneyimiyleaynıdurumuyaratmayabaşlayacaksınız.Genelliklebütünüyleaynıdurumaulaşmakmümkündür.

171

Herhalde

çöküntü

içindeki

birisinin

fizyolojisini

modellemek

istemeyeceksinizdir.Güçlü,beceriklidurumdakikişilerimodellemekistersiniz;çünküonlarıkopyalamakgeçmiştebeyninizi:etkinolarakkullanamadığınızkısmınagidenbiryolgibi,sizeyeniseçeneklersunacaktır.

Seminerlerimdenbirisindeçözemediğimbirarkadaşlakarşılaştım.Şimdiyekadar

gördüğümenbeceriksizdurumdakikişiydivedahagüçlübirdurumagiremiyordu.Sonrabeynininbirkısmınınbirkazadatahripolduğumeydanaçıktı.Onu"mişgibidavrandırtarak,kendimimodellettimveasladahaönceulaştığıfizyolojiyidüşündürtmeyecekbirdurumasoktum.Benimodellemesiylebirliktebeynibütünüyleyenibirşekildeçalışmayabaşladı.Seminerinsonundahemenhiçbirkimseonunbuyenidurumunainanmadı.Oeskisindenbütünüylefarklıeylemlerdebulunuyorvefarklıhissediyordu.Birbaşkasınınfizyolojisinitaklitederek,yenidüşünce,duyguveeylemseçeneklerinindeneyiminebaşladı.

Dünyaçapındabiratletininançsistemini,zihinseldizininivefizyolojisinimodellerseniz;buonumodellediktenhemensonraonunyaptığıdereceleriyapabileceğinizanlamınamıgelir?Şüphesizhayır.Sizonutamolarakmodelleyemiyorsunuz;çünküonuntutarlıuygulamalarlasinirsisteminegönderdiğimesajlarınaynısınıhenüzgeliştirmediniz.Bazıstratejilerin,sizinhenüzdahageliştiremediğinizbelirlidüzeydefizyolojikgelişmeveprogramlamagerektirdiğine

dikkat

edilmelidir.

Dünyanın

en

büyük

pastacısını

modelleyebilirsiniz;fakat,tarifesiniuygularkenonunfırını625°C'yekadaryükselirkensizinkisadece225°C'dekalıyorsa,aynısonucuüretemezsiniz.

Bununlabirlikteonuntarifesiniuygulayarak,sizinfırınınızdaeldeedilebilecekeniyisonucuüretebilirsiniz.Sizdeonunkigibibirfırınasahipolursanız,yaniücretiniöderseniz;onunyıllarcaçalışarakeldeettiğisonucunaynısınıüretebilirsiniz.Herhangibirsibernetikçevrimdeseçeneğiçokolankişininkontrollüolduğunu

172

unutmayın.Herhangibiraraçtaenkritikyönesnekliktir.Tümşeyleraynıolsabileesnekliğienfazlaolansistem,dahaçokseçeneğevesistemindiğeryönlerinidahaçokyönlendirmeyeteneğinesahiptir.Aynışeyinsanlariçindegeçerlidir.Ençokseçeneğesahipkişiler,ençokenerjiyesahipolanlardır.

Modellemeolasılıkyaratmaklailgilidir.Fizyolojiyleyapılanmodellemedendahahızlı,dahadinamikbiryolyoktur.Bundansonrasonderecedebaşarılı,hayranolduğunuzvesaygıduyduğunuzbirinigördüğünüzde,onunhareketlerinikopyalayarakaradakifarkıhissedinvedüşüncepaternindekideğişikliktenzevkalın.Bunudeneyin.Siziyeniseçeneklerbekiyor.Neyediğiniz,nasılnefesaldığınızvekendinizinasılbesleyerekdesteklediğinizleilgiliolanfizyolojinindiğeryönünebakalım.

173

BÖLÜM:10

MükemmelliğinYakıtı:

Enerji

"Gücünvemutluluğuntemelisağlıktır.'

—BenjaminDisraeli

MÜKEMMELLİĞİNbulvarınınfizyolojiolduğunugörmüştük.Fizyolojiyietkilemeninyollarındanbirisideduruşu,nefesalmayıveyüzifadelerinideğiştirmeyi,yanikaslarıkullanmayıbilmektir.Bukitaptasözüedilenherşey,aynızamandavücudunbiokimyasalfonksiyonununsağlıklıolmasınadabağlıdır.

Budasizinvücudunuzuzehirlememek,tıkamamak,aksinetemizlemekvebeslemekdemektir.Şimdidefizyolojinintemelinioluşturan;yeme,içmevenefesalmanınnedenveniçiniüzerindeduralım.

Günboyuncaiçtemsilinizideğiştirebilirsiniz;fakatsizinbiokimyasalyapınızkarmakarışıkise;buyapılarbeyindebozuktemsilleryaratacaktır.Böylecevücuduntümüdevredışıkala-174

caktır.Öğrendikleriniziuygulamakistesenizbilebaşarıyaulaşmaolasılığınızçokdüşükolacaktır.Dünyanıneniyiyarışarabasınındeposunabirakoyarsanızaraba

çalışmaz.Doğruarabayadoğruyakıtasahipolabilirsiniz;fakatateşlemedüzeniiyiçalışmıyorsaeniyisonucaulaşamazsınız.Buradaenerjiveenerjininenüstdüzeyenasılçıkarılacağınailişkindüşüncelerimisizinlepaylaşmakistiyorum.Vücudunuzunverimliliğinekadarartarsa,hislerinizveparlaksonuçlareldeetmekiçinzekanızıkullanmaşekliniz,oorandaiyileşecektir.

Öncelikleenerjininönemiveenerjininönemlibirkısmınıaçığaçıkarmanınsihirinibilmeliyiz.Beslenmekonusundabirbirinezıtveinsanışaşırtançoksayıdagörüşvardır.Birkitapşöyleşöyleyapın,diğerkitapböyleböyleyapınder.Birüçüncüsüdeşöyleşöyle,böyleböyleyapmayınder.

Bizniçinsorusunuaraştırmaktançok,istediğimizsonuçlarüzerindeduracağız.

Bunedenlecanlı,sağlıklıkişilerinneleryaptıklarıaraştırılmışveaynenuygulanarakbaşarılısonuçlaralınmıştır.Buradauygulananyöntembirmücadeledeğil,biryaşamşeklidir.

Uzunsüredenenmişbuprensiplerigelin,beraberceuygulayalım.Sekizsaatuyuduktansonrayorgun,argınbirşekildezoruyanıyorsanız;kandolaşımınızkirlidir,enerjidüzeyinizuygundeğildirvefizyolojinizinçokazbirkısmınıkullanıyorsunuzdemektir.Fizikselvezihinselyeteneklerinizibütünüylehareketegeçirmenizeolanaksağlayacakbirfizyolojiyesahipolmakistiyorsanız;aşağıdakiprensiplerionilaotuzgündeneyin.Beğenirsenizdevamedersiniz,beğenmezsenizvazgeçersiniz.Sizikimsezorlamıyor.

Güçlü,yılmazbirfizyolojiyesahipolmakiçinsizealtıtemelilke(prensip)önerilecektir.Bunlarınçoğusizinbildiklerinizleçatışacaktır.Builkelerbirçokkişiüzerindedenenmişvebaşarılısonuçlaralınmıştır.Bunedenlesizetersgelsebileuygulayın.Sonuçlarınıgördüktensonrakararınızıverirsiniz.

175

NEFESALMANINGÜCÜ:Sağlığıntemeli,sağlıklıbirkandolaşımıdır.Çünküdolaşımsistemioksijenvebesinlerivücuduntümhücrelerinetaşıyansistemdir.

Sağlıklıbirdolaşımsisteminesahipseniz,uzunvesağlıklıbiryaşamınızolacakdemektir.Sisteminçevresidolanımdakikandır.Busisteminkontroldüğmesinedir?Kontroldüğmesinefesalmadır.Vücudunuzauygunşekildeoksijenverebilirseniz;buoksijenherhücreninelektirikselsüreciniuyaracaktır.

Vücudunnasılçalıştığınabirazdahayakındanbakalım.Nefesalmaksadecehücrelerinoksijenlenmesinikontroletmez,aynızamandavücudukoruyanbeyazhücreleriiçerenlenf(akkan)sıvısınınakışınıdaayarlar.Lenfsisteminingörevinedir?Bazılarıonuvücudunkanalizasyonsistemiolarakdüşünürler.

Şimdilenfsistemininnasılçalıştığınabakalım.Kankalptenatardamarlararacılığıylaince,geçirgenkılcaldamarlarapompalanır.Kankılcaldamarlaraoksijenvebesintaşırvebunlarhücrelerinetrafındabulunanakkana(lenfsıvısına)geçirilir.Hücrelerihtiyacıolanşeyleribilecekkadarakıllıyadaçekicidir.

Hücrekendisağlığıiçingerekliolanbesinveoksijenialır,birkısmıtekrarkılcaldamarlaradönecekolantoksinleri(zehirleri)dışarıatar.Fakatölühücreleri,kanproteinlerinivediğerzehirlimaddeleridışarıatmagörevilenfsisteminindir.

Lenfsistemidederinnefesalmaklaeylemegeçirilebilir.

Hücrelerinoksijenmiktarınıkısıtlayanfazlasıvıveçokmiktardakitoksikmadde;lenfsistemitarafındandışarıyaatıldığıiçinvücudunhücrelerilenfsisteminebağlıdır.Sıvı,kanproteinlerihariç,ölühücrelerivediğerzehirlimaddelerinötralizevetahripedenlenfbezlerininiçindengeçer.Lenfsisteminekadarönemlidir?Lenfsistemiyirmidörtsaatçalışmazsa,hücrelerinetrafındaoluşanfazlasıvıvekanproteinleriyüzündeninsanölür.

Kalp,dolanımdakikanınpompasıdır,fakatlenfsistemiböylebirpompayasahipdeğildir.Lenflerdekalbingörevini,kashareketlerivenefesalmayerinegetirir.

Etkinbirlenfvebağı-

176

şıklıksistemiylebirliktesağlıklıbirkandolaşımınasahipolmakistiyorsanız;busistemlerihareketegeçirecekşekildederinnefesalmakzorundasınız.MeşhurbirlenfuzmanıolanDr.JackShieldssonzamanlardabağışıklıksistemiüzerindeilginççalışmalaryapmıştır.Shieldsinsanvücudununiçinekoyduğukameralarlalenfsisteminitemizleyenuyarıcılarınnelerolduğunugözlemiştir.

Bugöreviİyişekildediyaframdanalınanderinnefesinyerinegetirdiğinigörmüştür.Derinnefes,vakumgibikandolaşımıaracılığıylalenfiçekervevücuduntoksinleriyoketmehızınıartırır.Gerçektendederinnefesvealıştırmalarbusürecionbeşkatkadarhızlandırabilir.

Bubölümdeanlatılanlardansadecederinnefesalmanınöneminianlayıpuygulamakbilevücutsağlığınıönemliorandaartırabilir.Yogadanefesalmanınüzerindebukadarçokdurulmasıbuyüzdendirvederinnefesalmakadarvücudutemizleyenbaşkabirşeyyoktur.

Sağlıklıolmadanefesalmanınçokönemliolduğunukavramakiçinsağduyununçokzorlanmasıgerekmez.Sadeceönemiüzerindebirazdüşünmekyeterlidir.

NobelödüllüDr.OttoWarburgoksijeninhücrelereetkisiüzerindeçalışmıştır.

Warburgsağlıklıvenormalhücrelereverilenoksijeniazalttığında;buhücrelerinhabishalinedönüştüklerinigördü!DahasonrabenzerbirçalışmadaDr.HarryGoldblatthiçbirhastalığıolmadığıbilinenfarelerindenekolduğubirdeneyyaptı.Deneyindeyenidoğmuşfarelerdenalınanhücreleriüçgrubaayırdı.

Deneytüpünealdığıbirgrubuotuzdakikaoksijensizbıraktı.Birkaçhaftasonrabuhücrelerinbirçoğuöldü,kalanlardanbirkısmınınhareketleriyavaşladıvegeriyekalanlardahabishücregörünümünüalacakşekildeyapılarınıdeğiştirmeyebaşladılar.Buaradadiğerikigruphücredesürekliatmosferikkoşullardaoksijenalabilecekşekildedeneytüplerindeincelemeyealındılar.

OtuzgünsonraDr.Goldblattbuhücreleriüçayrıgrupfareyeenjekteetti.İkihaftasonraikinormalgruphücreninenjekte

SınırsızGüç-12

177

edildiğifarelerdeherhangibiranormallikgörülmedi.Ancakoksijensizbırakılanhücrelerinenjekteedildiğifarelerdehabisbüyümeningerçekleştiğigörüldü.Biryılsonraaynıfarelertekrargözlendiğindehabisbüyümenindevamettiği,normalhücrelerinisenormalkaldığıgözlendi.

Budeneybizeneanlatıyor?Araştırmacılarhücrelerdehabisyadakanseroluşumundatemeletkeninoksijenazlığıolduğunainanmaktadırlar.Oksijenazlığınınhücrelerinyaşamkalitesinietkilediğikeşindir.Sağlığımızınkalitesidehücrelerimizinkalitesinebağlıdır.Bunedenlesağlıkiçinilköncelik,nefesalmayaverilmelidir.

Sorunbirçokkimseninnasılnefesalınacağınıbilmemesidir,'ÜçAmerikalıdanbir

tanesikansereyakalanmaktadır.FakatyediAmerikalıatlettenancakbirtanesikansereyakalanmaktadır,Yukarıdakideneylerbudurumuaçıklığakavuşturmaktadır.Atletlerdolaşankanaenhayatielementi,yanioksijenivermektedir.Birdiğeraçıklamadalenfsistemininhareketiniuyararakbağışıklıksistemininenüstdüzeydeçalışmasınısağlamaktadır.

Sistemitemizlemekiçinenetkinnefesalmaşeklinedir?Birbirimzamandanefesalıyorsanız;dörtbirimiçinizdetutmalısınız,ikibirimzamandadışarıvermelisiniz.Dörtsaniyenefesalıyorsanız;onaltısaniyeiçinizdetutup,sekizsaniyededışarıvermelisiniz.Nefesiniçinbirbirimdealıpikibirimdeveriyorsunuz?Lenfsistemiaracılığıylatoksinleriatmakiçin.Nefesiniçindörtbirimtutuyorsunuz?Kanvelenfsisteminitamolarakoksijenlendirmekiçin.Nefesalırkenkansistemindenvakumdaolduğugibitümtoksinleridışarıatabilmekiçinkarınbölgesininenaltındannefesalmayabaşlanmalıdır.

Spordansonranekadaraçlıkhissedersiniz?Beşkilometrekoştuktanhemensonraoturupkocamanbirbiftekmiyersiniz?Şüphesizhayır.Spordanhemensonraderinderinnefesalırız.Çünküoandavücudunençokihtiyaçduyduğuşeyoksijendir.Bunedenlesağlıklıyaşamanınilkprensibiderinnefesalmaktır.

Gündeenazüçdefayukarıdakikuralagöreonderinnefesal-

178

malısınız.Nefesalışlarburundan,verişlerağızdanyapılmalıdırUzunsürenefesalacağımdiyekendinizizorlamamalısınız,.Busürezamanlayavaşyavaş

artacaktır.Gündeenazüçdefa10derinnefesalmayabaşlarsanız;sağlığınızdabüyükgelişmelerolacağınıgöreceksiniz.İyinefesalmanınsağladığıfaydayısağlayacakhiçbirvitaminilacıyadayiyecekyoktur.Genelolaraknefesalmanınuygunyollarındanbirisidehavaylaalıştırmayapmakanlamınagelenaerobikyapmaktır.Koşmakgüzel,fakatstreslidir.Yüzmekmükemmeldir.Eniyiaerobiklerdenbirisidetrambolinyapmaktır.Çünküvucudaenazstresyükleyenşekildir.Tümbualıştırmalarıkurallarauygunolarakyapmakgerekir.

SUCAZENGİNYİYECEKLERYİYİNİZ:Yeryüzününyüzdeyetmişisuylakaplıdır.

İnsanvücudununyüzdeseksenisudur.Yiyeceklerimizinçokbüyükkısmınınsuluyiyeceklerdenolmasınanedersiniz?Yiyeceklerimizinyüzdeyetmişininsulu

yiyeceklerdenolmasıgerekir.Suluyiyecekyadagıdalartazemeyve,sebzeyadabunlarıntazeolaraksıkılmışsularıdır.

Bazıkişilersistemitemizlemekiçingünde8-12bardaksuiçmeyiönermektedirler.Buçokuygunbirönerideğildir!Önceliklesularımızınçoğuiçmeyeuygundeğildir.Bunlarınbirçoğundaflorin,klorin,mineralvediğertoksikmaddelervardır.Eniyisidamıtılmışsuiçmektir.Necinssuiçerseniziçinvücudunuzusuyaboğaraktemizleyemezsiniz.İçeceğinizsumiktarını,susuzlukbelirlemelidir.

Vücudunuzususeliyletemizlemekyerine;yapacağınıztümiş,sucazengingıdalarıyemektir.Sucazengingıdalarmeyveler,nebzelervefilizlerolmaküzereüçayrıgrubaayrılabilir.Bunlarsizetemizlenme,canlılıkdahilbolmiktardasusağlayacaktır.İnsanlarazsulugıdalarladiyetyaptıklarında,vücudunişlevlerinisağlıklıbirşekildeyerinegetirmesihemenhemenolanaksızdır."YaşamveSağlığınYasaları"isimlikitabındaAlexanderBryceşunlarıyazmaktadır:"Vücudagereğindenfazlasuveril

179

diğinde,kandahayüksekbiryoğunluğasahipolacakvehücreyadadokularzehirliartıklarıtamolarakdışarıveremeyeceklerdir.Böylecevücutkendiartıklarıylazehirlenecektir.Bununnedenlevücudayeterlisuyuvermeninönemindendahafazlasözetmeyegerekyoktur."

Diyetinizvücudunuzuntemizlemesürecineyardımcıolmalıdır,vücudusindirilemeyenyiyecekmaddeleriyleyüklememekgerekir.Vücuduniçindeartıkmaddelerinoluşumuhastalığıdaveteder.Vücudunuzuvekandolaşımınızıartıkmaddelerdenvetoksikzehirlerdenmümkünolduğukadaruzaktutmanınbiryolu,vücudunayırıcı(seçici)organlarınısindirilmeyenmaddelerlezorlamayıenazaindirgemektir.Diğeryoldaböyleartıklarınelenmesinevesulandırılmasınayardımedecekyeterlisuyunsağlanmasıdır.Dr.Bryceyazısınışöylesürdürüyor!

"Kimyadasukadarçokçeşitlikatımaddeyiçözenbaşkabirçözücübilinmemektedir.Bunedenletümbeslenmesürecindeyeterlimiktardasusağlanmalıdırkifelçetkisiyaratantoksikveartıkmaddeler;çözülmedensonraböbrekler,deri,bağırsaklarveciğerleraracılığıyladışarıatılabilsinler.Bununtersiyapılırsatoksikmaddelervücuttabirikecekvehercinshastalığınoluş-

masınanedenolacaktır."

Enbüyükkatilniçinkalphastalıklarıdır?Niçinbizkırkyaşındateniskortundakalpkrizindengidenlerinhikayeleriniduyuyoruz?Birneden,onlarınhayatlarıboyuncasistemitıkamakiçinuğraşmalarıdır.Tekrarhatırlayalımhayatımızınkalitesi,hücrelerimizinkalitesinebağlıdır.Bizkandolaşımınıartıkmaddelerledoldurursak,oluşankirliçevre,kuvvetli,canlı,sağlıklıhücrelerinyaşamasına,duygusalyöndendengelibiryaşamiçingereklibiokimyasalyeteneğinoluşmasına"engelolur.NobelödüllüDr.AlexisCarrel1912'debuteoriyiispatlamakiçinbirdeneydüzenledi.Carreltavukdokularının(normalolarakortalamaömürlerionbiryıldır)gereklibeslenmesinisağlayarakvekendiyarattıklarıartıklarındanarındıraraksürekliolarakyaşamalarınısağladı.Buhücrelerotuzdörtyılınsonundahâlâcan-180

lıydılar.Deneyinbaşarılıolduğukabuledilerek34yılsonradeneyesonverildi.

Sizindiyetinizinyüzdekaçısucazengingıdalardanoluşmaktadır?Geçenhaftayediklerinizinbirlistesiniyapınveyüdekaçınınsucazengingıdalardanoluştuğunuhesaplayın.Bu%15civarındaisevücudunuzuyokedecekşekildebesleniyorsunuzdemektir.İstersenizkanservekalpkrizindenölenlerinyediklerigıdalarlailgiliistatistikleriinceleyin.Doğayıincelersenizenbüyükveengüçlühayvanlarınotçulhayvanlarolduğunugöreceksiniz.Goril,fil,gergedanvediğerlerisadecesucazenginyiyecekleriyerken,birdeakbabayıdüşünün.

Akbabalarıngörünüşünebakın!Niçinkötügörünüyor?Çünküsucazengingıdalaralmıyorlar.Kuruveölügıdalaralırsanıznasılgörüneceğinizitahminedin?Bunoktadayarışakayapıyorum.Birzincirancakenzayıfhalkasıkadarkuvvetliolabilir.Aynışeyvücudumuziçindegeçerlidir.Kendinizicanlıhissetmekistiyorsanızsağduyusucazenginyiyecekleryemenizisöylüyor.

Diyetinizin%70'ninsucazengingıdalardanoluştuğundannasıleminolacaksınız?

Gerçektebugayetbasittir.Şuandanitibarenheryemektekesinolaraksalatayiyin.Arasıraatıştırmakiçinulaşabileceğinizyerlereşekerlemeleryerine,meyvelerkoyun.Farkı,kendinizidahaiyivegüçlühissettiğinizdegöreceksiniz.

YEMEKUSTENIZlUYGUNGIDALARDANOLUŞTURUN:

BirsüreönceDr.StevenSmith100.doğumgününükutluyordu.Kendisineuzunyaşamanınsırrısorulduğunda"Midenizeilkelliyıldaiyibakın,gelecekelliyıldaosizebakacaktır"şeklindecevapvermiştir.Doğrusözenedenir!

Yemeklistelerikonusundaçalışançoksayıdabilimadamıvardır.BunlardanenünlüleriDr.HerbertShelton'dır.Fakatbukonudayoğunolarakilkaraştırmayı,köpeklerdeyaptığıuyarıcıdeneyleriylemeşhurolanDr.IvanPavlovyapmıştır.

Bazılarılisteyapmanınçokkarmaşıkbirişolduğunudüşünürler.Oysa,181

gerçektebuişbasittir.Bazıyiyeceklerdiğerleriylebirlikteyenilmemelidir.

Değişiktipteyiyeceklerdeğişiktiptesindiricisıvılarıgerektirir.Sindiricisıvılarınhepsibirbiriyleuyumiçindedeğildir.

Örneğinpatetesleetibirliktemiyiyorsunuz?Peynirleekmek,sütletahıl,balıklapirinçmiyiyorsunuz?Bubileşimlersiziniçsisteminizitahripedecekveenerjiniziyokedecektirdersemnedersiniz?Saçmadiyeceksiniz,ama,söylenenlerdoğrudur.

Bubileşimlerinniçintahripediciolduğunuveşimdikendikendinizeharcadığınızbüyükmiktardakisinirenerjisiniaçıklamayaçalışalım.Farklıyiyeceklerfarklışekildesindirilir.Nişastalıyiyecekler(pirinç,ekmek,patatesvb.)başlangıçtaağızdaoluşanpityalinenzimiylesindirilirkibuenzimalkalinihtivaeder.

Proteinliyiyecekler(et,sütürünleri,çerezler)hidroklorikasitvepepsinlesindirilirlerki,bunlarasitiçerirler.

İkizıtkarakterlimadde,yanialkaliveasit,ortamdaaynızamandaçalışmazlar.

Bunlarbirbirlerininetkileriniyok(nötralize)ederler.Proteinlebirliktenişastayerseniz,sindirimzayıflaryadagerçekleşmez.Sindirilmeyenyiyecekler,mayalanmaveayrışanbakterilerinüremesiiçinuygunortamıoluştururlar.

Böylecesindirimbozukluğuvegazartar.

Uyumsuzyiyecekbileşimlerienerjiniziçalarveenerjikaybıdahastalıkiçinuygunbirortamsağlar.Budurumfazlaasitinoluşmasınanedenolur.Fazlaasitdekanınkalınlaşmasınavedolayısıylasistemindahayavaşakmasınanedenolduğuiçin,vücudunoksijeniniazaltır.Yılbaşıyemeğindensonrakendinizinasılhissettiğinizihatırlayınız.Böyleağıryemekler;sağlığa,kandolaşımınaveenerjikfizyolojiyezararlıdır.Bunedenleyatıştırıcıvemidedüzenleyiciilaçlarençoksatılanilaçlararasındadır.Uygunyemeklistesidüzenlemekbu,sorunlarınçözümüiçinçokdahaakılcıbiryoldur.

Bunundaenbasityoluheryemektebirtekyoğungıdaalmaktır.Yoğungıdanedir?Sucazenginolmayanheryiyecekyo-182

ğundur.Örneğinbiftekyoğun,karpuzisesucazenginbirgıdadır.Bazıkimseleryoğungıdatüketimleriniazaltmakistemezler.Budurumdanişastalı,karbonhidratlıveproteinliyiyecekleriberaberceaynıöğündeyememelisiniz.

Patatesleetibiraradayemeyiniz.Bunlarınherikisindendevazgeçemiyorsanızbirisiniöğleyemeğinde,diğeriniakşamyemeğindeyiyin.Bunuyapmakçokzordeğildir.Eniyilokantalardabilepatatessizbifteklesalatavehaşlanmışsebzeisteyebilirsiniz.Bulisteyikimsetuhafkarşılamayacaktır.Buradasorunyoktur,çünküproteinlebirlikliktesalatavesebze,yanisucazenginyiyeceklervardır.

Diğeryandançokmiktardapatatesle,salatavesebzedeyiyebilirsiniz.Böylebiryemektensonrakendinizihâlâaçhissedermisiniz?Sanmıyorum.

Yedi-sekizsaatuyuduktansonrasabahleyinyorgunmukalkıyorsunuz?Nedeninibiliyormusunuz?Çünküsizuyurkenvücudunuz,midenizeindirdiğinizuyumsuzyiyeceklerisindirmekiçinfazlamesaiyapmaktadır.Birçokkimse,başkahiçbirşeyeharcamadığıkadarsinirenerjisinisindirimiçinharcamaktadır.Uygunolmayanyiyecekbileşimiyendiğindebunlarınsindirimisekiz,on,oniki,ondörtsaat,hattadahafazlasürebilir.Uygunyiyecekleralındığındavücutbunlarıetkinbirşekildesindirirvesindirimortalamaüç-dörtsaattebiter.Böylecesindirimiçinenerjiniziboşaharcamamışolursunuz.(Uygunbiryemektensonraenazüçyadaüçbuçuksaatbeklemedenbaşkabiryiyecekyemeyiniz.Aynızamandayemekteiçilensıvılar,sindiricilerisulandıraraksindirimsüreciniyavaşlatır.).

UygunyemeklisteleriiçinDr.HerbertShelton'un"KolayYemekListesiDüzenlemek"isimlikitabındanyararlanabilirsiniz.Şimdilikprensipleriuygulamakyeterlidir.

KONTROLLÜTÜKETİMYASASI:Yemeyiseviyormusunuz?Bendeseviyorum.

Dahaçoknasılyeneceğiniöğrenmekmiistiyorsunuz?Azyiyin!Böyleceçokyemekiçinzamanınızolacaktır.

183

Yapılanbirçoktıbbiçalışmadaaynışeyigöstermiştir.Hayvanlarınyaşamsüreleriniuzatmanıneneminyoluyedikleriyiyecekmiktarınıazaltmaktır.Bu

konudaenünlüdeneylerdenbirisiniDr.CliveMcCayyapmıştır.Dr.McCaydeneyinde;denekfarelerinyiyecekmiktarınıyarıyarıyaazalttıvefarelerinömrüikikatarttı.BenzerfakatdahailginçdeneyidahasonraDr.EdwardJ.

Masaroyaptı.Dr.Masaro,denekfareleriüçayrıgrubaayırdı.Birincigrubaistediğikadaryiyecekverildi,ikincigrubunyiyecekmiktarıyüzdealtmışazaltıldıveüçüncügrubadaistediklerikadaryiyecekverildifakatburadaproteinmiktarıyarıyarıyaazaltıldı.8-10günsonrabirincigrubunyüzdeonüçü,yiyecekmiktarıyüzdealtmışazaltılanikincigrubunyüzdedoksanyedisi,üçüncügrubunyüzdeellisiyaşıyordu.Kısacaazyiyinçokyaşayın!Dahadaçokyaşamakistiyorsanızsucazengingıdalaryiyin.

MEYVELERİDOĞRUYİYİN:Enmükemmelyiyecekmeyvedir.Vucudumuzaençokyararıolanvesindirimiçinenazenerjigerektirenyiyecekmeyvedir.Beyinsadeceglikozlaçalışır.Meyvelerdebulunanmeyveşekerikolaycaglikozadönüşürvebirçoğuda%90-95suiçerirler.Budameyvelerinaynızamandahembesleme,hemdetemizlemegöreviyaptığınıgösterir.

Buradakiteksorunbirçokkimseninmeyveninnasılyeneceğinibilmemesindenkaynaklanmaktadır.Meyvedaimaaçkarnayenmelidir!Çünkümeyveninçokbüyükbirkısmımidedesindirilmez.Meyveincebağırsaklardasindirilir.Meyveyendiktenbirkaçdakikasonraincebağırsaklarageçerveşekerinioradabırakır.

Fakatmidenizdeet,patates,nişaştagibişeylervarsa;meyvelermidedekalırvemayalanmayabaşlar.Hiçbüyükbiryemektensonratatlıyerinemeyveyiyipsonrarahatsızbirşekildebütüngeceboyuncageğiripdurmadınızmı?Bununnedenimeyveninuygunşekildeyenmemesidir.Meyveaçkarınayenir.Eniyimeyvetazeolanıdır,yadatazesıkılmışmeyvesuyu-184

dur.Tenekekutuyadaşişelerdekimeyvesularınıiçmekpekdoğrudeğildir;çünküşişelemevekutulamasırasındakiişlemlermeyvesuyununasitikkarakterliolmasınanedenolabilir.Satınalabileceğinizendeğerlişeyisatınalmakistermisiniz?Meyvesıkacağısatınalın.Arabanızvarmı?Arabayıhemensatıpbirmeyvesıkacağıalın!Osiziçokdahauzağagötürecektir.Unutmayınmeyvesuyuaçkarınaiçilecek.Meyvesuyuçokçabuksindirilirve15-20dakikasonrayemeğebaşlayabilirsiniz.Dr.WilliamCastillo'dakalphastalıklarınakarşıyenmesimümkünenuygungıdanınmeyveolduğunusöylemektedir.Castillomeyvelerdebulunanbioflavinoid'in(biyolojiksarırenkliboya)kanınkalınlaşmasınıvedamarlarıntıkanmasınıönlediğiniönesürmektedir.Meyveaynızamandakılcaldamarları

güçlendirir.Kılcaldamarlarınzayıfolması,içkanamalaravekalpkrizlerineyolaçar.

Birmaratonkoşucusudiyetindemeyveleriuygunkullanmayabaşladıktansonra;maratonderecesi9.5dakikaazaldı,dinlenmesüresiyarıyaindiveBostonmaratonundailkkezdereceyegirdi.

Meyvekonusundasonbirnoktanındahaakıldatutulmasıgerekir.Günenasılbaşlamalıdır?Kahvaltıdaneleryenmelidir?Yataktankalkarkalkmazçokmiktardayiyeceklevücudutıkamakvesonrabütüngünbunlarısindirmeyeçalışmakuygunmudur?Elbettedeğildir.

Kahvaltıdasindirimikolayvehemenenerjiverecekmeyvesekeriiçerenvevücudutemizleyenyiyecekleryenmelidir.Bütüngünboyuncamümkünolduğukadarrahatetmekistiyorsanızkahvaltıdasadecetazemeyveyiyinyadatazeolaraksıkılmışmeyvesuyuiçin.Sadecemeyveilekalabildiğinizsüreuzadıkça,vucudunuzuntemizlenmeolasılığıoorandaartacaktır.Eğerkendinizikahvevb.

işeyaramazşeylerleyüklemektendevazgeçerseniz;kendinizinekadarcanlıveenerjikhissedeceğinizeinanamayacaksınız!Ongüniçinbunlarıdeneyinvesonuçlarınıgörün!

185

AZPROTEİNTÜKETİN:Biryalanyeterikadarbüyükveyeterikadaryüksekseslesöylenirse,kişilerbunaenindesonundinanacaktır!Yeryüzündesağlıklıolmakiçinçokproteintüketilmesigerektiğikadarbüyükyalansöylenmemiştir!Nedeninsanlarçokproteintüketmekeğilimindedir?Bazılarıdahaçokenerjiyesahipolmakiçin,bazılarıdayanıklılıklarınıartırmakiçin,bazılarıkemiklerinigüçlendirmekiçinçokproteingerektiğidüşüncesindedirler.Proteininfazlasıbuistekleretersetkiyapar.

Birkimseninnekadarproteineihtiyacıolduğunuaraştırmayaçalışalım.Kişininençokproteineihtiyacıolduğuzamannedir?Sanırımençokbebekkenproteineihtiyaçvardır.Annesütününbebeğinihtiyacıolanhergıdayısağladığıbugüniçinkabuledilenbirgerçektir.Doğumesnasındaannesütünde%2,38oranındaproteinbulunur,altıaysonraannesütündekiproteinmiktarı%1,2-1,6arasındabiroranadüşer.0haldeçokmiktardaproteinalmamızgerektiğidüşüncesineredengeliyor?

Gerçektehiçkimsenekadarproteineihtiyacımızolduğunukesinolarakbilmiyor.

Çeşitliaraştırmalarfarklırakamlarveriyorlar.Bunlarınkesinolmadıklarınıkendileridebelirtiyorlar.

Günde56gr.proteinalınmasıgerektiğinibildirenUlusalBilimlerAkademisine(NationalAcademyofSciences),burakamanasılulaştıklarınısorduk.Gerçekteburakamın30gr.olduğunufakat56gr.olarakaçıkladıklarınısöylediler.Onlaraynızamandafazlaalınanproteininidrarsisteminiaşırıçalıştırdığınıveyorgunlukyarattığınısöylediler.Bunarağmennedenokadarçokproteinalınmasınıönerdiklerisorulduğundacevapvermediler.

Enerjiiçinnekadarproteineihtiyacımızvardır?vücudumuzenerjiyinasılkullanır?Enerjiiçinöncemeyveşekerikullanılır,budasırasıylameyvelerden,sebzelerdenvefilizlerdeneldeedilir.Sonranişaştadandahasonradayağdanenerjisağlanır.Enerjiiçinensonkullanılanşeyproteindir.Proteinindayanıklılıksağladığıfikrineredengelmektedir?Fazlaproteinvücutta

186

fazlanitrojenoluşmasına,fazlanitrojendeyorgunluğayolaçar.Vücutyapıcılarvücutlarınaproteinyüklerler,fakatonlarınmaratonkoşmayeteneklerinedurumdadır!Proteininkemiklerisertleştirdiğiiddiasıdayanlıştır.Bununtersidoğrudur.Proteininçokfazlasıosteoporosislesürekliilişkiyegeçer.Budakemiklerinyumuşamasınavezayıflamasınanedenolur.Engüçlükemikleretyemezlereaittir.

Proteinsağlamakiçinetyememeninyüzlercenedeninisayabilirim.Proteinmetabolizmasınınyanürünlerindenbirisideamonyaktır.Budurumunikiönemlisonucunuanlatayım.Birincisietyüksekorandaürikasitihtivaeder.Ürikasityaşayanhücrelerinürettiğizararlıveartıkmaddelerdenbirisidir.Böbreklerürikasidikandolaşımındanalırlar,mesaneyegönderirler.Mesanedendedışarıatılır.Ürikasitçabukvebütünüylekandanalınmadığından,bunlardokulardabirikecekveguthastalığıyadamesanedetaşoluşmasınanedenolacaklardır.

Böbreklereneolduğunusormayın,lösemihastalarınınkanlarındagenellikleçokmiktardaürikasitbulunmaktadır.Ortalamabiretparçasında14ürikasitbulunur.Vücutbirgündeortalamasadece8ürikasitizararsızhalegetirebilir.

Etetadıverenürikasittir.Ettenkanınalınmasıdemek,etinlezzetiniazaltmakdemektir.Lezzetsizbirşeyyemekistermisiniz?

Et;çürütücübakterilerihtivaeder.Kalınbağırsakbakterileri,çürütücübakterilerdir.Dr.SayMiltonHoffmanbudurumuşöyleaçıklıyor"Hayvancanlıolduğusüreceemicisüreç,çürütücübakterilerinkalınbağırsaklardanhayvanıniçinegeçmesineengelolur.Hayvanöldüktensonraosmotiksüreçdurduğuiçinçürütücübakterilerkolonlardantırmanarakdışarıçıkarveetiniçineyerleşirler.

Budaetinyumuşamasınanedenolur."Etdinlendikçeyumuşaklığı,dolayısıylaçürütücübakterimiktarıartar..

Diğeruzmanlarda"Ettegübreyleaynıkarakterdebakterilervardırvebubakterisayısıbazıetlerdetazegübredeolandandahafazladır.Bütünetlerekesimsürecindemikropbulaşabilir

187

vebumikroplarınsayısıdepolamasüresiarttıkçaartar"görüşündedirler.Sizinyemekistediğinizşeybumu?Mutlakaetyemekistiyorsanızhayvanınçayırdaotladığından,yanihormonalmadığındaneminolmalısınızveyediğinizetmiktarınıönemliorandaazaltmalısınız.

Buradabasitçeetyemezsenizsağlıklıolursunuzyadaetyersenizsağlıklıolamazsınızdemekistenmiyor,diğerkurallarauymayanetyemezlerdençokdahasağlıklıolan,çoksayıdaetyiyenkimsevardır.

Fakatşuandanitibarendiğercanlılarınderiveetleriniyememeyekararvererekdahasağlıklıvemutluolabileceğinizibilmelisiniz.Pisagor,Sokrates,Aristo,LeonardodaVinci,IsaacNewton,Voltaire,HenryDavidThoreau,GeorgeBernardShaw,BenjaminFranklin,ThomasEdison,Dr.AlbertSchweitzer,MahatmaGandhi'ninortaközelliklerinedirbiliyormusunuz?Hepsietyemezdir.

Herhaldebugrupmodellemekiçinfenabirgrupdeğil.

Sütürünleridahamıiyidir?Bazıbakımlardanettendahakötüolabilirler.Herhayvankendicinsineuygunelemanlardengesinesahiptir.İnekdahilbirçokhayvanınsütünüiçmekbirçoksorununortayaçıkmasınanedenolur.Örneğin,ineksütününiçindekigüçlübüyümehormonlarıbuzağılarıikiyılsonraolgunlukkilolarınaulaştıracakyapıdadır.Doğumda45kiloolanbuzağıolgunluğaerişince500kg.olur.İnsanise3-4kg.arasındadoğar70-80kg.'aulaşıncayakadar21yılgeçer.Budurumuntoplumumuzüzerindeçoktersetkilerivardır.SütürünlerikonusundauzmanolanDr.WilliamEllisbuürünlerinetkileriniaşağıdakigibi

açıklıyor.Bunlarkandolaşımınıetkiler.Alerjiolmakvesistemitıkamakistiyorsanızsütiçin.Ellisönesürdüğünedenlerle,ancakçokazsayıdayetişkininineksütündekiproteinimetobolizeedeceğiniilerisürmektedir.İneksütününanaproteinikazeindir.Kazeinineksağlığıiçininekmetabolizmasınınihtiyaçduyduğubirşeydir.Bukazeineinsanınih-188

tiyacıyoktur.Gerekbebeklergerekseyetişkinlerkazeinisindirmektegüçlükçekerler.O'nagöreenazındanbebeklerkazeinin%50veyadahafazlasınısindiremezler.Kısmensindirilenbuproteinlergenelliklekanakarışırlar,dokularırahatsızederlervealerjiyekarşıhassaslıkyaratırlar.Enindesonundakaraciğerkısmensindirilmişinekproteinlerinidışarıatmakzorundadırbudabütünvücudunboşaltımsistemiiçingereksizbiryüktür.Bununtersineinsansütündebulunanlaktalbuminproteini,insanlartarafındankolaycasindirilebilir.Sütükalsiyumiçiniçenlerdeyanılıyorlar;çünkü25.000kişiüzerindeyapılantestlerdegündeüçvedahafazlabardaksütiçenlerinkalsiyumlarınınendüşükdüzeydeolduğugörülmüştür.

Ellis'egörekalsiyumalmakistiyorsanız,bolmiktardayeşilsebze,susamyağı,fındıkvefıstıkyiyin.Bunlarınhepsikalsiyumbakımındanzenginvevücudunkolaycakullanabileceğiyiyeceklerdir.Buradabirnoktayaçokdikkatetmekgerekir.Eğerçokmiktardakalsiyumalırsanızbunlarböbreklerdebirikirveböbrektaşıyapar.Kanyoğunluğununispetendüşükdüzeydetutabilmekiçinyenilenkalsiyumun%80'inivücutdışarıatar.Örneğinşalgamcinsiyeşilliklerdesütünikikatıkalsiyumvardır.Birçokuzmanagöreinsanlaryeterlikalsiyumuşuyadabuşekildealabilir,bukonuyaözelolarakdikkateetmelerigerekmez.

Sütünvücuttakitemeletkisinedir?Sütbalgamyapar.Bubalgamdavücudungöreviniiyicezorlaştıracakşekildeincebağırsağısertleştirirveburadakiherşeyeyapışaraktıkaçgöreviyapar.Peynirnasıldır?Peynirdesütünyoğunlaştırılmışşeklidir.Birkilogrampeynireldeetmekiçinkaçkilogramsütkullanılmasıgerektiğinigözönünealın.Sadecepeynirdekiyağmiktarıbileazpeyniryenmesiiçinyeterlinedendir.İllapeyniryemekistiyorsanız,birbüyüktabaksalatanınüzerinebirazpeynirrendeleyebilirsiniz.Böylecepeynirintıkamaetkisinisucazengingıdailedengeleyebilirsiniz.Bazılarıiçinpeynirdenvazgeç-

meninçokzorolacağınıbiliyorum.Pizzaveeritmepeynirise

189

vebilirsiniz.Yoğurtnasıldır?Odasütvepeynirkadarkötüdür.Dondurmanasıldır?Sizineniyiolmanızıdestekleyecekbirşeydeğildir.Bunarağmenonunşahanetadındanvedokusundanvazgeçmekzorundadeğilsiniz.Meyvesuyuyapıcısıaracılığıyladonmuşmuzdanaynıtadıvedondurmahissiniverenbirşeyyapabilirsiniz.Buvücudunuzubütünüylebesleyecekbirgıdadır.Süzmepeynirnasıldır?Sütürünleriyleuğraşanlarınpeynirlerinikalınlaştırmakveonlarıbirbirineyapıştırmakiçinnelerkullandıklarınıbiliyormusunuz?ParisPlasteriadıverilenbirkalsiyumsülfatkullanmaktadırlar.Şakayapmıyorum.Kaliforniya'dakullanılmasıyasakolmasınarağmenFederalStandartlaragöreserbesttir.

BununlabirlikteizinverilenherhangibiryerdeüretilensüzmepeynirKaliforniya'yagönderilebilirveoradasatılabilir.Temiz,kolaydolaşabilenbirkandolaşımıyaratmayaçalışırken,onuParisPlasteriyledoldurmanınnasılbirşeyolduğunuhayaledebiliyormusunuz?

Niçindahaöncesütürünlerihakkındaböyleşeylerişitmemiştik?Geçmiştengelenkoşullanmaveinançsistemlerigibibununbirçoknedenivardır.BirdiğernedendeFederalHükümetinsütürünlerifazlasıiçinheryıl2,5milyarDolarödemekzorundaolmasıolabilir.Gerçektende11.1983tarihliTheNewYorkTimes'agöre,hükümetiçokyağtüketiminintehlikeliolduğunailişkinkampanyalarıyladoğrudançelişkilibirşekilde,sütürünlerinintüketiminiartırmakiçinyenibirstratejigeliştirmektedir.Şuandahükümetindepolarında400milyonkgtozsüt,130milyonkgyağ,300tonpeynirbirkamburolarakdurmaktadır.Aklımagelmişkenbelirtmeliyimki,busütendüstrisinebirsaldırıdeğildir.Banagörebuendüstrideçalışanlarbizimkültürümüzünenağırişçilerindendir.Bubenimsağlığımındesteklenmemesinekarşılık,benimonlarıdestekleyeceğimanlamınagelmez.

Bendesizinşuandabulunduğunuzyoldaydım.Pizzaençoksevdiğimyiyecekti.

Ondanvazgeçmeyidüşünemezdim.Fakatotarihtenbuyanakendimiokadarçokiyihissediyorumki,

190

Birmilyonyılgeçsebilegeridönmeolasılığımyok.Aradakifarkıtanımlamayaçalışmak,hiçgülkoklamamışbirisinegülünkokusunuanlatmayabenzer.Belkisizbirkararvermedenöncekoklamayaçalışırsınız.30güniçinsütiçmeyerekvesütürünleriniazaltarak,vücudunuzdahissettiklerinizegörekararverirsiniz.

Bukitabıntamamısizeneyinyararlıolduğuveneyinyararsızolduğukonusundabilgivermekiçintasarlanmıştır.Niçinkararvermedenöncetümilkeleridenemiyorsunuz?Sağlıklıyaşamanınaltıilkesiniuygulayın.Önümüzdekiongün,otuzgünyadahayatınızboyuncauygulayarak,yapmakistediklerinizedestekolacakşekildecanlılıkhissiveenerjiveripvermediğikodusundabirkararverin.

Sizeküçükbiruyarıdabulunayım.Lenfsisteminiziuyaracakşekildeetkinnefesalmayave%70sulugıdaiçerenşekildeyemeklistenizidoğrubiçimdedüzenlemeyebaşlarsanız;neolur?Dr.Byrce'ınsuyungücühakkındasöylediklerinihatırlayınız.Çokazçıkışkapısıbulunanbirbinadaçıkanbiryangıngördünüzmü?Herkesaynıçıkışkapısınadoğruhücumeder.Vücudunuzdaaynışekildeçalışır.Osizinsisteminizdeyıllardırbirikenartıklarıtemizlemeyebaşlayacakveyenienerjinizonumümkünolduğukadarçabukyapacaktır.Busizinsoğukalgınlığınayakalandığınızımıgösterir?Hayır,soğukyediğinizigösterir.Soğuğuyıllardırsürenkötüyemealışkanlığınızlayarattınız.Şimdisizinvücudunuz,geçirgenorganlarınızayıllarcakanvedokularınızdabirikenzararlımaddeleridışarıatmakiçin,enerjiveriyorolabilir.Çokazkimsedokularındankandolaşımınabaşağrısıyapacakkadarzehiralabilir.Fazlabalgamınciğerlerinizyerinemendilinizidoldurmasıdahaiyidir.Başağrısıyıllardırkötüalışkanlıklarınızdanötürübirikenleritemizlemekiçinödenençokazbirücrettir.

Çoğukimsedeböylenegatiftepkilergörülmez,aksinekendilerinidahaenerjiliveiyihissederler.

Katıvesıvıyağlar,şeker,sigaravb.birçokkonubukitabınhacminiaştığıiçinatlanmıştır.Ümitederimbubölümsağlığını

191

zıaraştırmakiçinsiziyeterikadarteşvikedecektir.Fizyolojinizinkalitesinin,algılamalarınızınvedavranışınızınkalitesinideetkileyeceğiniunutmayın.Karışıkyiyecekler,hızlıbeslenme,katkılarvekimyasalmaddelergibiAmerikanyemekalışkanlıklarındayeralanyiyeceklerin;vücuttatuzakoluşturanartıkların,vücudunoksijenlenmesiniveenerjidüzeyiniolumsuzyöndeetkilediğivekanserdensuçakadarherşeyekatkıdabulunduğunailişkinbulgularhergünartansayıdaortayaçıkmaktadır.OkuduğumenkorkunçbulgulardanbiridekronikgençliksuçlarınailişkinAlexanderSchauss'ın’’beslenme,SuçveSuçlular"

adlıkitabındaanlatılanlardır.

Kahvaltıdaçocukyarımçaykaşığışekerilavelibeşbardak""SugarSmack",üzerikatkımaddeleriylekaplıbirçörekveikibardaksütalır.Ayaküstü30cmuzunluğundameyanköküve9cm.lıkbirbiftekyer.Sonraöğleyemeğindeikihamburger,kızarmışpatates,birazdahameyankökü,birazyeşilfasulyevedenadirençokazsalataalmaktadır.Akşamyemeğindenöncebirazekmekveçikolatalısütleişebaşlar.Sonrabirsandoviç,birtabakdomatesçorbasıvebirbardaktadlandırılmışKool-Aidalır.Dahasonrabirkülahdondurma,birşekerlemevebirbardaksu...Tümbunlardansonravücutdahafazlaşekeralabilirmi?Yediklerininyüzdekaçısucazengingıdaidi?Yemeklistesiuygunmudüzenlenmişti?Gençlerinibuşekildebesleyerekbüyütenbirtoplumusorunlarınbeklediğiuzaktanbakışlabilekolaycaanlaşılmaktadır.Buyiyeceklerin,çocuğunfizyolojisidolayısıyladurumuvedavranışlarıüzerindeetkisiolduğunudüşünürmüsünüz?Etkiliolduğukesindir.Beslenmenindavranışlarüzerindekietkisiniaraştırmakiçinyapılanankette14yaşındakibuçocukaşağıdakibelirtileriişaretlemiştir:Uyuduktanbirsüresonrauyanıyorumveartıkbirdahauyuyamıyorum.Başımağrıyor;kaşınıyorum;midemvebağırsaklarımaltüstoluyor;derimkolaycainciniyoryadamorarıyor;kabusyadakötürüyalargörüyorum;çabukbayılıyorum,başımdönüyor,soğukso-192

ğukterliyorumyadahecelemegüçlüğüçekiyorum;sıksıkyemezsembaygınlıkyadaaçlıkhissediyorum.Sıksıkunutuyorum;yediğimyadaiçtiğimbirçokşeyeşekerilaveediyorum;dinlenemiyorum;baskıaltındaçalışamıyorum;çokzorkararveriyorum;çöküntüiçindeyim;sürekliolarakherşeydenendişeediyorum,şaşırıyorum.Hiçbirşeyyokkençöküntüyadaendişehissinekapılıyorum.Küçükşeyleriölçüsüzabartıyorvekolaylıklakendimikaybediyorum.Korkuduyuyorum.Sinirlioluyorum.Çokduygusalım.Nedensizolarakağlamayabaşlıyorum.

Buçocuğunsuçludavranışlarınınbudurumdankaynaklanıpkaynaklanmadığınımerakediyormusunuz?Sevindiriciolanşimdioveonungibilerinindavranışlarında

köklü

değişiklikler

olmaktadır.

Bu

ne

demektedir.

Davranışlarınıntemelnedeniyanibiokimyasaldurumları,beslenmearacılığıyladeğiştirilmektedir.Suçludavranışlarsadecezihindedeğildir.Biokimyasaldeğişkenlerdurumuvedolayısıyladavranışıetkiler.HarvardkamuSağlığıOkulunundekanıJamesSimmons1952'deşöylesöylüyordu."Zihinselrahatsızlıklarıaraştırmadayenibiryaklaşımagereksinimimizvar...Bugünzihindekipislikleritemizlemekiçinçokfazlazaman,enerjiveparaharcıyoruz.

Belkişimdimümkünolmayabilirama,zihinselhastalıklaranedenolanbelirlibiyolojiknedenlerikeşfedip,temizlemeyeçalışmakçokdahakârlıolabilir."beslenmeşeklinizbelkisuçişlemenizenedenolmuyordur;lakatzamanınızınçoğundasizinbeceriklidurumdaolmanızıbütünüyledestekleyecekbiryaşamtarzınıniçingeliştirmiyorsunuz?

Uzunbirsüredirsağlıklıbiryaşamtarzınasahipolmaktanmemnunum.Bununlabirliktebenimküçükkardeşimbusüreninçoğundayorgunvehastaydı.Onunlabukonuhakkındadefalarcakonuştum.Sonyediyıldırbendekideğişikliklerigördüğüiçin,odadeğişiklikyapmakistiyordu.Böyleolmasınarağmenbeslenmepaternindedeğişiklikyapmayabaşladığında,ka-SınırsızGüç-13

193

çınılmazgüçlükleodakarşılaştı.İstenenyiyeceklerdendahaçokistenmeyenyiyeceklerearzuduymayabaşladı.

Durunvebirazdüşünün.Nasılşiddetliarzuduyulur?Önceşiddetliarzuduymadığınızı,fakatşimdiaklınızageldiğiiçinkendikendinizetemsiloluşturacakbirarzuyarattığınızıkabdedelim.Genelliklebuişleminçoğubilinçsizolarakyapılır.Bununlabirliktebazıtipyiyecekleriçinçokyoğunistekhislerinesahipolunacakdurumagirmekiçinözelbiriçtemsilyaratmazorundasınız.Birşeyinkendiliğindenoluşmadığınıunutmayın,Heretkininbirnedenivardır.

KardeşimKentuckyKızarmışPilicinekarşışiddetliarzuduyuyordu.Albayınyerlerindenbirisinegidince;belleğiderhalbirşeyyemeyitetikliyor.Ağzındakikıtırhissini(dokunsal,tatsalaltbiçem)hayalediyorveyiyeceğinboğazındangeçerkenyarattığıılıklıkvedokuyudüşünüyor.Bundanbirkaçsaniyesonrasalatasızkızarmışpiliçmidedekiyerinialıyor!Onundeğişiklikyaratmakiçinaltbiçemlerininasılkullandığınıkeşfettiktenkısabirsüresonra;birgünbendensağlıkamaçlarınıvebeslenmedüzeninibozanbudürtülerikontroletmekiçin

yardımistedi.OndanKentuckyKızarmışPiliciniyemeninbiriçtemsilinioluşturmasınıistedim.Ânındasalgıbezleriçalışmayabaşladı.Sonraonaiçtemsiliningörsel,işitsel,dokunsalvetatsalaltbiçemleriniayrıntılıolaraktanımlattım.Hayalsağüsttaraftaydı.Temsilboyuncasürenrenkli,odaklıbirfilmdi.Yedikçekendikendine"Hımmm,buçokgüzel"sesiniduyabiliyordu.

Kıtırlıkhissiniveılıklığısevmişti.Sonraonahavuçgibimidesinderahatsızlıkyaratacak(Dahaöncedenhavuçtannefretettiğinibiliyorum,çünkübenhavuçsuyuiçerkenonunrengiyeşiloluyordu)ençoknefretettiğiyiyeceklerdenbirisinitemsilettirdim.Havucunaltbiçemleriniayrıntılarıylatanımlattım.Havuçüzerindedüşünmekbileistemiyordu.Midesindebulantıhissetmeyebaşladı.

Havuçlarınsolaltayerleştiğinisöyledi.Onlarkısasüreli,karanlık,durağanvesoğuktu.Onunişitseltemsilide:"Bunlartiksindirici.Onlarıyemekistemiyorum.

Onlardan

194

nefretediyorum."şeklindeydi.Dokunsalvetatsalaltbiçemlerigevşekhisler(genellikleçokpişmiş),soğuk,mısırlapasıgibi,çürüktadışeklindeydi.

Bunlardanbazılarınızihinselolarakyemesiniistedim.Kendisinirahatsızhissederekyapamayacağınısöyledi."Yaparsanboğazındangeçerkennelerhissedersin?"diyesordum.Onlarıdışarıçıkarmayahazırolacağınısöyledi.

KentuckyKızarmışPiliçleriylehavuçlarıtemsiletmeşekliarasındakifarklarıbütünüyleöğrendiktensonrasağlıklısonuçlarüretmesinisağlamakiçinikiyiyecekhakkındakihislerinyerinideğiştirmeyiisteyipistemeyeceğinisordum.

Birçokkezduyduğumgibibezginbirsesledeğiştirmekistediğindeneminolduğunusöyledi.Böyleceonabütünaltbiçemlerinyerinideğiştirttim.Piliçgörüntüsünüsolaşağıtarafaaldırttım.Yüzündehemenbirnefrettepkisibelirdi.Görüntüyükaranlık,temsildenkısavedurağanyaptırtarak;kendikendisine"Butiksindiricibirşey.Onuyemekistemiyorum.Ondannefretediyorum"sözlerinidahaöncehavuçlariçinkullandığısözlerintonundasöylettim.Zihnindekipilicielealdırtarak,yumuşakhissettirdim,soğutturdum,çürüktadıverdirttimveiçindemısırlapasıgibiyağlıhissetmesinisağladım.

Tekrarhastagibigörünmeyebaşladı.Birparçapiliçyemesinisöyledim.Hayır,

gerçektenistemiyorumdedi.Niçin?Çünküartıkpiliçleronadahaöncehavuçla-rınverdiğihissiveriyordu,yanibeynineaynısinyallerulaşmayabaşlamıştı.

Sonundaonazihinselolarakbirparçapiliçısırttığımda;"Sanıyorum,kusacağım"

dedi.

Sonrahavuçlailgilitemsillerinitamtersineçevirttim.Onusağüsttarafakaydırtarak,süresiniuzattırtım,parlak,netrenklihalesokturttumveılık,gevrekdokusuylayedikçekendikendisine"Hımm,buçokgüzel"dedirttim.Oşimdihavuçlarıseviyor.Aynıakşamdışarıyayemeğegittiğimizde;yetişkinlikdö-

nemindekiilkhavuçsiparişiniverdi.Sadeceonlarısevmeklekalmadı.ÖnündengeçerkenAlbayınyerineuğramadı.Ogündenbuyanayenibeslenmeşeklinideğiştirmedi

BenzerşeyleribeşdakikaiçindeeşimBeckyiçingerçekleştir-

195

dim.Zengin,tatlı,kremalıçikolotaaltbiçemlerini,onurahatsızedecekkokulu,kaygan,kıpırkıpıristiridyealtbiçemliyiyecekhalinesoktum.OtarihtenbuyanaBecky,çikolotayadokunmadıbile.

Bubölümdeverilenaltıilkeyiistediğinizsağlıklıyaşamdeneyiminiyaratmakiçinkullanabilirsiniz.Birazdurunvekendinizibuilkeleriveüzerindedurduğunuzkavramlarıbirayuygulamışolarakhayaledin.Etkinnefesalmavebeslenmedensonrakideğişmişbiyokimyasalyapınızlakendinizigörün.Tümsisteminizezindelikkazandıracakşekildegününüzekuvvetli,temiz,onderinnefesalarakbaşlarsanızneolur?Hergünekendinizihazır,neşelivekontrollüolarakbaşlarsanızneolur?Sağlıklı,temizleyici,sucazenginyiyecekleriyemeyebaşlarsanızvesisteminizitıkayan,baskıyapansütveetürünleriniyemeyike-sersenizneolur?Sorunlarınızlabaşaçıkmayısağlayacakenerjiyiverecekşekildeuygunyemeklisteleridüzenlemeyebaşlarsanızneolur?Geceboyuncaolabileceklerinizideneyebilecekcanlılıktaolmanızısağlayacakhislerle,hergeceyatağagidersenizneolur?Herrüyanızıgerçekleştirebilecekenerjiyesahipbirsağlığasahipmişgibidavranırsanız;neolur?

Bukişiyebakarvegördüklerinizdenhoşlanırsanız;sizdeönerdiklerimikolaycabenimsersiniz!Bununiçinçokdeğil,azbirdisiplinyeterlidir;çünküeski

alışkanlıklarınızıbirkerekırıncabirdahageridönmezsiniz.Herdisiplinliçabanınbirdençokürünüyardır.Bunedenlenegörmekistiyorsanızöyledavranın.

Bugünbaşlayın,hayatınızsonunakadardeğişecektir.

Şimdisonuçlarıüretmekiçin;kendinizieniyidurumanasılsokacağınızıbiliyorsunuz.Şimdikeşfedelim.....

196

KISIMII

ASILBAŞARI

FORMÜLÜ

BÖLÜM:11

İlgisizliğinSınırlanması:

Neİstiyorsunuz?

"Tekbirbaşarıvardır.Odaistediğinizşekildeyaşamaktır."

—ChristopherMorley

BUkitabınilkkısmında,gerçekgücünamaçlarıüzerindekiinançlarımısizlerlepaylaşmıştım.Şimdi,kişilerinamaçlarınanasılulaştıklarınavebenzeramaçlarıeldeetmekiçindavranışlarınnasılbiçimlendirileceğineilişkintekniklereveanlayışasahipsiniz.Zihninizivevücudunuzudesteklemeyiöğrendiniz.Şimdideistedikleriniznasıleldeedeceğinizivediğerkişilere,nasılyardımedebileceğiniziöğreneceksiniz.

Bununiçinde"Neistiyorsunuz?","Sevdiğinizveilgilendiğinizkişiler,sizdenneistiyor?"sorularınıyanıtlamakgerekir.Kitabınikincikısmındabusorularsorularak,ayrımlaryapılacak;mükemmelveetkinbirşekildeyeteneklerinizikullanabilmeninyollarıbulunacaktır.Nasılustabirnişancıolunacağınıbiliyorsunuz,şimdiyapılmasıgereken,doğruhedefibulmaktır.

199

Neredekullanacağınızailişkiniyifikirlerinizyoksa;bugücünsizeyararıolmayacaktır.Enmükemmeltestereyleormandadolaşabilirsiniz.Butestereyleormandaneyapacaksınız?Hangiağaçları,niçinkesmekistediğinizibiliyorsanız;kendidurumunuzukontrolediyorsunuzdemektir.Bilmiyorsanız;sizçokmükemmel,fakatdeğerlendiremediğinizbiraletesahipsinizdemektir.

Dahaönceyaşamınkalitesinin,iletişiminkalitesinebağlıolduğunuöğrenmiştik.

Bukısımda,içindebulunduğunuzdurumdayeteneklerinizieniyişekildekullanabilmekiçinhaberleşmeustalıklarınızınasılgeliştirebileceğinizüzerindeduracağız.Kesinolaraknereyegitmekistediğiniziveorayaulaşmanızayardımcıolacakşeyleribilmek,nelergerektiğinianlamakiçinstratejiharitasıyapılmalıdır.

Yolaçıkmadanönce,şimdiyekadarneleröğrendiğinizigözdengeçirelim.Enönemlinoktayapabileceklerinizüzerinehiçbirkısıtkoymamaktır.Anahtarınızdamodellemegücüdür.Taklitle,kusursuzluğaulaşılabilir.Diğerleribirşeyleryapıyorlarsa,örneğin;ateşüzerindeyürüyorlarsa,milyarlarıkazanıyorlarsayadabaşkalarıylaiyigeçiniyorlarsa,bukişilerinyaptıklarınıaynenmodelleyerek,aynısonuçlaraulaşabilirsiniz.Modellemenasılyapılır?Öncelikle,aynıeylemleriyaptığınız'zaman,aynısonuçlaraulaşacağınızgerçeğinifarketmelisiniz.Heretkininbirnedenivardır.Birkişininiçvedışeylemleriniaynentaklitedebilirseniz;sizdeaynısonucaulaşabilirsiniz.Birkişininönceinançsistemini,sonrazihinseldizininivesonolarakdafizyolojisiniaynalayarak,zihinseleylemlerinimodellemeyebaşlarsınız.Buüçünübirdenetkinvemükemmelbirşekildegerçekleştirirseniz,herşeyiyapabilirsiniz.

Başarıyadabaşarısızlığın,inançlabaşladığınıöğrenmişbulunuyorsunuz.Birşeyiyapabileceğinizeinanıryadainanmazsınız;herikidurumdadahaklısınız.Birşeyiyapmakiçingerekliustalıkvekaynaklarasahipolsanızbile,kendikendinizebaşaramayacağınızısöylediğinizzaman;işinyapılabilmesini

200

mümkünkılantümsinirselyolları,kendikendinizekapamışoluyorsunuz.Kendikendinizebirişiyapabileceğinizisöylediğinizdebaşarıiçinkaynaklarıhareketegeçirecekşekilde,yollarıaçmışoluyorsunuz.

Asılbaşarıformülünü(UltimateSuccessFormula)öğrenmişbulunuyorsunuz.Buformül;sonucunuzubilmek,neeldeettiğinizinfarkındaolacakşekildeduyusal

keskinliğinizi(hassasiyetinizi)geliştirmek,enuygunşeklinedönüşünceyekadardavranışlarımızıdeğiştirmeesnekliğinesahipolmakvesonucaulaşmakşeklindedörtadımdanoluşmaktadır.İstediğinizsonucaulaşamamakbaşarısızolduğunuzumugösterir?Şüphesizhayır.Sadecedümencininkayığıyönlendirdiğigibi,istediğinizieldeedinceyekadardavranışınızıdeğiştirmenizgerekir.

Beceriklidurumdaolmanın,istediğinizsonuçlaraulaşmavecesaretvermedekigücünüvefizyolojinizi,içtemsilinizinasıldüzenleyeceğiniziöğrenmiş

bulunuyorsunuz.Kendinizibaşarıyaadamışsanız,başaracağınızıbiliyorsunuzdemektir.

"Kişilertembeldeğildir.Sadece,kendilerineesinkaynağıoluşturacakkadar,güçlüamaçlarıyoktur."

--AnthonyRobbins

Busüreciniçindeinanılmazderecededinamizminolduğunubilmenizgerekir.

Nekadarçokkaynakgeliştirebilirseniz,okadarçokgücesahipolursunuz;hissiniznekadargüçlüyse;dahagüçlüdurumlaraulaşabilmekiçindahabüyükkaynaklaraulaşabilirsiniz.

Sözünburasında,"1000'nciMaymunSendromu"adıverilebilecekbirkonuylailgili,çokilginçbirçalışmadanbahsetmekyerindeolacaktır.BiyologLyallWatson,1979'dayayımlanan"HayatınAkışı"isimlikitabında,Japonyayakınlarındabiradada,maymunlariçinyenibiryiyecekolankumlakaplı,yenikazılmış,tatlıpatateslerimaymunlarınkeşfetmesiyleneleroldu201

ğunuanlatmıştır.Maymunlardiğeryiyeceklerini,herhangiişlemetabitutmadanyiyebildikleriiçin,önceleribukirlipatateslerekarşıkayıtsızkaldılar.Sonramaymunlardanbirisi,patateslerisuakıntısındatemizleyereksorunuçözdüvebuyöntemi,annesiveoyunarkadaşlarınadaöğretti.Bundansonra,hayretvericibirolaygerçekleşti.Birbirleriylehiçtemasıolmayan,çoğunluğudiğeradalardayaşayan1000kadarmaymundahabubilgiyieldeettiveaynıişlemleriuygulamayabaşladı.Bunlarındiğermaymunlarlailetişiminisağlayacakhiçbirfizikselaraçyoktu.Fakatşuyadabuşekilde,yenidavranışşeklietrafayayıldı.

Bunabenzerçoksayıdaolayvardır.Birbirleriylehiçbirşekildetemasetmediklerihalde,dikkatiçekecekderecede,aynıdavranışıgösterençokkişivardır.Örneğin

birfizikçi,birşeykeşfettiğinde;aynıolayı,aynıandabaşkayerlerdebulunanüçayrıfizikçidekeşfedebilmektedir.Buolaynasılgerçekleşmektedir?Kesinolarakkimsebilmiyor,fakatöndegelenbilimadamlarıvebeyinaraştırmacıları-fizikçiDanielBahmveBiyologRupertSheldnakegibi-yararlanılabilecekbirkolektifbilincinvarlığınainanmaktadırlar.Enuygunfizyolojinizleyoğunlaşarak,inançla-rınızaracılığıylakendikendinizibirdüzenesokarsanız;bukolektifbilinceulaşmanınbiryolunubulabilirsiniz.

Vücutlarınız,beyinlerinizvedurumlarınız,dahaüstdüzeydekibirvaroluşlaharmoniiçindekidiyapozonabenzerler.Bunedenlekendinizidahaiyiayarladıkça,dahaiyidüzenesoktukça;buzenginhisvebilgidünyasınadahaçokyaklaşabilirsiniz.Bu,sadecebilinçaltımızınbilgisüzgeciolabileceğigibi;onueldeetmekiçinyeterlidüzeydebeceriklidurumdaysak,bütünüyledışımızdabulunanlarındabilgisüzgeciolabilir.

Busürecinanahtarkısmı,neistediğinizibilmektir.Bilinçaltınız,bilgilerisizibelirlibiryöneyöneltecekşekildesürekliolaraksüreçlemektedir.Bilinçsizdüzeydebileolsazihninizbilgileribozmakta,almamakta,genellemeleryapmamaktadır.

Bunedenlezihniniziverimliolarakçalıştırmadanönce,ulaşmayıum-202

duğunuzsonuçlarlailgilialgılamalarınızıgeliştirmelisiniz.MaxwellWaltzaynıisimlikitabındabuna"Psiko-Sibernatik"dınıvermektedir.Beyin,tanımlanmış

birhedefesahipolduğundabunaulaşıncayakadaryoğunlaşmakta,yönlenmekte,tekraryoğunlaşmaktavetekraryönlenmektedir.Tanımlanmışbirhedefiyoksabeyninenerjisiboşaharcanmaktadır.Budurumdünyanınenmuhteşemtesteresiyle,ormandaneyapacağınıbilmedendolaşaninsanındurumunabenzemektedir

Kişilerintamolarakkaynaklarınaulaşımyetenekleriarasındakifark,amaçlarınadoğrudanbağlıdır.1953yılındaYaleÜniversitesimezunlarıarasındayapılanbirçalışma,bunoktayıçokaçıkolarakgöstermektedir.Mezunlarlayapılangörüşmedeonlardanaçıkvebelirliamaçlarasahiplerse,bunlaranasılulaşacaklarınailişkinplanlarınıyazmalarıistenmiştir.Mezunlarınsadece%3

ününböyleyazılıamaçlarasahipolduğugörülmüştür.Yirmiyılsonra,yani1973'tearaştırmacılar1953'tegörüşmeyaptıklarıkişileretekrargitmişler,diğerkonularbirtarafadahaönceyazılıamaçlarasahipolan%3'lükkesiminfinansal

açıdan;gerikalann%97'nintoplamındandahaiyidurumdaolduklarınıgörmüşlerdir.Bu,sadecekişilerinfinansalgelişmelerinigöstermektedir.

Araştırmacılarölçümüzorolan;mutluluk,neşeliolmagibiözneldurumlardada

%3'lükkesiminçokdahaiyiolduklarınıbelirlemişlerdir.Budurum,amaçlarıbelirlemeningücünügöstermektedir.

Bubölümdeisteklerinizin,rüyalarınızınveamaçlarınızınnasılformüleedileceğiniöğreneceksiniz.Neyeulaşmakistediğinizivebunueldeetmeninyolunuzihninizenasılyerleştireceğiniziöğreneceksiniz.Nasılçözüleceğinibilmeden,hiçbilmeceçözmeyeçalıştınızmı?Bu,hangisonuçlaraulaşmakistediğinizibilmeden,hayatınızıdüzenesokmayaçalışmayabenzer.Ulaşmakistediğinizsonuçlarıbildiğinizde;öncelikderecesiylebeyninizinvesinirsisteminizinhangibilgilerialmasıgerektiğihakkındaaçıkgörüşleri,beyninizeverirsiniz.Yanibeyninizeve

203

rimliçalışmasıiçinhangimesajlaraihtiyacıolduğunubildirirsiniz.

"Zaferilkadımlabaşlar’’

—Anonim

Bildiğinizgibisisleriniçindeneyönegideceğinişaşırançoksayıdainsanvardır.

Biroyöne,birbuyönegidipdururlar,onlarsadecebiryöndendiğeryönekaymayaçalışmaktadırlar.Yaniaşağıdoğrugiderken,yukarıdoğrugitmeninplanlarınıyapmaktadırlar.Problemleribasittir,neistediklerinibilmiyorlardır.Neolduğunubilmedenhedefivuramazsınız.

Bubölümdesizdenhayaletmeniziistiyorum.Fakatburadaönemliolanbütünyoğunluğunuzuhayalinizevermenizdir.Bubölümüsadeceokumaklaiyişeyleryapmanızmümkündeğildir.Elinizebirkağıtkalemalarakyadaalışıksanızbilgisayarınbaşınageçerek,birazsonraanlatılacakamaçbelirlemesürecininsonikiadımınıyazarak,uygulamayadoğruilkadımıatmalısınız.

Öncelikleençokrahatettiğinizçalışmapozisyonunageçiniz.Neolmakistediğinizi,bununlailgilifikirlerinizioluşturmakiçinenazbirsaatharcamayı

planlayın.Busizinşimdiyekadarharcadığınızendeğerlibirsaatolabilir.Şimdiamaçlarınızıveeldeetmekistediğinizsonuçlarıbelirlemeyebaşlayacaksınız.

Diğerbirdeyimleyaşamınızboyuncaseyahatetmekistediğinizyolunharitasınıçıkaracaksınız.

Nereye

gideceğinizi

ve

oraya

nasıl

ulaşacağınızı

hesaplayacaksınız.

İzninizle,konununburasındaçokönemlibiruyarıdabulunmakistiyorum.

Yapmakistediklerinizehiçbirsınırlamakoymayınız.Buşüphesizolmayacakşeylereamindemekdeğildir.Çokkısaboyluysanızbasketboldaribaunt(Basketbolpotasındandönentoplarıkapma)yarışındabirinciolmayıbeklememelisiniz.Buyarışıkısaboylakazanmakdamümkündür;fakato204

enerjinizienverimliyerdekullanmıyorsunuzdemektir.Yaniherşeyieldeetmekmümkündür.Sizeuygunolanamaçlarakısıtkoymak,sınırlıbiryaşamınızınolacağınıgarantietmekdemektir.Amacınızıbelirlerkenmümkünolduğukadarsınırlarınızızorlayın.İstediğinizieldeetmenintekyolu,neistediğinizibilmektir.

Bunedenlehiçvakitkaybetmedenonubelirlemeyebaşlayın.Sonuçlarınızıbelirlemedeaşağıdakibeşadımıizleyiniz.

1.SonuçlarınızıOlumluCümlelerleifadeEdiniz:Neyingerçekleşmesiniistediğinizisöyleyiniz,çoğukezinsanlarolmasınıistediklerişeylerisöylemekeğilimindedirler.

2.MümkünOlduğuKadarKesinOlun:Sizinsonucunuzungörüntüsü,sesi,hissi,

kokusunasıldır?Tümduygularınızlaistediğinizsonuçlarıtanımlamayaçalışın.

Tanımınızınduygusalyönünekadarzenginolursa,istediğinizsonucueldeetmekiçinbeyninizioorandagüçlendirirsiniz.Sonucakesinolarakhangitarihteulaşacağınızıbelirleyin.

3.AçıkBirKanıtlamaYordamınaSahipOlun:Sonucaulaştıktansonranasılgörüneceğinizi,nasılhissedeceğinizivedışınızdakidünyadanelergöreceğinizi,nelerişiteceğinizibilin.AmacınızaUlaşıpulaşmadığınızınasılanlayacağınızıbilmezseniz;amacınızaulaşmışolsanızbilebunufarkedemezsiniz.Sonuçlarıbilmezseniz,kazanıyorkenkaybediyorolduğunuzusanabilirsiniz.

4.KontrollüOlun:Sonuç,sizintarafınızdanbaşlatılmalıvesürdürülmelidir.

Kendikendilerinisizinmutluluğunuziçindeğiştirecekdiğerkişilerebağımlıolmamalıdır.

Sonuçlarınız

sizin

doğrudan

etkileyebileceğiniz

şeyleri

yansıtmalıdır.

5.SonuçlarınızınBütünselOlarakAnlamlıveistenilirOlupOlmadığınıSınayın:Gerçekamacınızın,gelecektekisonuçlarınınnelerolacağınıtahminedin.

Sonucunuz,sizevediğerkişilereyararlıolmalıdır.

205

SONUÇLARIBELİRLEMENİNANAÖĞELERİ

KESİNLİK:Tamolarakneyapmakistiyorsunuz?

DUYUSALTEMEL:Negöreceksiniz?

Neduyacaksınız?

Nehissedeceksiniz?

Nekoklayacaksınız?

Netadacaksınız?

İSTENİLENDURUM

ŞİMDİKİDURUM:Neistiyorsunuz?

Şimdineoluyor?

KANITLAMA

YORDAMI:Sonucungerçekleştiğininasılanlayacaksınız?

Seminerlerimdesürekliolaraksorduğumbirsoruyuşimdisizedesormakistiyorum.Başaracağınızıbilirsenizneyaparsınız?Başarıdankesinolarakeminseniz,hangiyoluizlersinizvehangieylemleriyaparsınız?İstediğişeylerhakkındaherkesinbirazfikrivardır.Bunlarınbirkısmıdahafazlasevgi,dahafazlapara,eğlenmekiçindahaçokzamangibibelirsizkavramlardır.Bununlabirliktebirsonuçeldeedebilmedebiobilgisayarlarınızıngüçlenmesiiçin;yenibiraraba,yenibirev,dahaiyibiriştendahaaçık,dahakesintanımlaraihtiyacınızvardır.

Listeniziyaptıkçabunlarınbirkısmınınyıllardırdüşündüğünüzşeylerolduğunugöreceksiniz.Birkısmıdadahaöncebilinçliolarakhiçformüleetmediğinizşeylerolacaktır.Fakatihtiyacınızolanşey,bilinçliolarakneistediğinizekararvermektir,çünküneistediğinizibilmek,eldeedeceğinizşeyibelirleyecek-206

tir.Dünyanızdabirşeylerolmadanönce,içdünyanızdabirşeylerolmalıdır.Neistediğinizeilişkinaçıkbiriçtemsilinizolduğundabazışaşırtıcıolaylarolacaktır.

Bu,amacınızaulaşmakiçinzihninizivebeyniniziprogramlayacaktır.Şimdikikısıtlamalarınızınötesinegeçerek,öncezihninizdedahaçokdeneyyapmalısınız,sonrayaşamınızıbunauydurmalısınız.Sizebasitbirfizikselörnekvereyim.

AşağıdasöylenenleriyapınızAyaklarınızbirazayrıkveileriyebakacakşekilde

ayağakalkınız.Elleriniziyereparalelolacakşekildeönedoğruuzatınız.Rahatbirşekildedönebileceğinizkadarparmakuçlarınızlasoladönünüz.Döndüktensonraparmaklarınızınkarşıduvardahanginoktayıişaretettiğinedikkatedin.

Şimdieskiyerinizedönünvegözlerinizikapatın.Zihninizdebirazdahaötedönmeninresminicanlandırın.Şimdidönün.Gözleriniziaçın.Neolduğunadikkatedin.Çokdahaöteyemidöndünüz?Şüphesiz.Buradaöncekilimitlerinötesinedışsalolarakgeçebilmekiçinöncebeyniniziprogramladınız.

Bubölümü,gerçekhayattayapıyormuşgibidüşünün.Şimdiistediğinizşekildebiryaşamyaratacaksınız.Normalyaşantınızdaancakbirnoktayakadargelebilirsiniz;fakatzihninizdegeçmiştekideneyimlerinizdendahafazlagerçeğiyaratacakzamanayırabilirsiniz.Sonraiçdünyanızdayarattıklarınızıdışdünyadauygulayacaksınız.

1.SahipOlmak,Yapmak,OlmakvePaylaşmakistediklerinizleilgjliRüyalarınızı(Hayallerinizi)DepolamaklaBaşlayınız:Yaşamınızınbirparçasıolmasınıistediğinizkişileri,hisleriveyerleriyaratınız.Elinizekâğıdıkalemialıphemenoturunvebunlarıyazmayabaşlayın.Yazımişlemi,kaleminizikaldırmadanenaz10-15dakikasürmelidir.Yazdığımızsonuçlaraşimdinasılulaşacağımızıtanımlamayaçalışmayın.Sadeceyazın.Hiçbirkısıtkoymayın.Derhalbirsonrakiamacageçebilmekiçinmümkünolduğuncakısaltmalaryapın.Sürenintamamındakaleminizçalışmalıdır.Beraberolmakihtiyacınıhissettiğinizailenizi,ilişkide

207

bulunduklarınızı;zihinsel,duygusal,sosyal,malzeme,fizikselvediğerdurumlarıdakapsayacak,yanibirarayagetirecekşekildegenişsonuçörneklemeleriyapınız.Kralolduğunuzukabuledin.Herşeyinsizinelinizdeolduğunuhatırlayın.

Sonucaulaşmadailkanahtar,onunneolduğunubilmektir.

S

Amaçbelirlemedebiranahtardaoyundur.Bırakınzihninizserbestçeçalışsın.

Ortayaçıkabilecekhertürlükısıtsizineserinizdir.Onlarneredeortayaçıkar?

Sadecezihninizde.Bunedenlenezamankendikendinizekısıtlamakoymayakalkarsanız,hemenonukovun.Buişigörselolarakyapın.Kafanızdarakibiniringindışınaatanpankreasçıgörüntüsüyaratın.Bugörüntüyügetirdiğinizher

kısıtlamaiçintekraryaratın.Tümkısıtlayıcıinançlarıringindışınaattığınızda,sahipolduğunuzhissetmehürriyetininfarkındaolun.Bubirinciadımdır.Şimdilisteniziyapın.

2.YaptığınızListenizi(Depoyu)inceleyinveSonuçlaraneZamanUlaşabileceğiniziTahminEdin:Sonuçlaraulaşmanızaltıay,biryıl,ikiyıl,beşyıl,onyıl,yirmiyılsürebilir.Hangizamandilimindeçalışmaktaolduğunuzugörmekyararlıdır.Bazıkişileryaptıklarılisteninçoğunluğununbugünyapmakistediklerindenoluştuğunugörebilirler.Diğerlerininlisteleriuzakgelecektegerçekleştirmekistedikleriyledoluolabilir.Tümamaçlarınızkısadönemliise,dahauzundönemlibakışaçısınasahipolabilmekiçinçalışmayabaşlamalısınız.

Tümamaçlarınızuzundönemliyse;beklediğinizyönedoğrusizigötürecekadımlarıtanımlamakzorundasınız.Binlercekilometrelikbirseyahatbiradımlabaşlar.Hemilkadımların,hemdesonadımlarınfarkındaolmakönemlidir.

3.BuYıliçinEnÖnemliDörtAmacınızıSeçin:Siziençokheyecanlandıran,sizeençoktatminisağlayacakamaçlarakendiniziyöneltin.Bunlarıyazın.Şimdiyazındiyorum,çünkübunlarıniçinmutlakagerçekleştireceğinizianlatacağım.

Açık,kesinveolumluolun.Kendikendinizebuamaçlaraulaşacağınızdan208

Niçineminolduğunuzuveniçinbunlarıyapmanınönemliolduğunuanlatın.

Bazışeyleriyapmakiçinyeterikadarnedenbulabilirseniz;kemlinizebirşeyleryapmakzorunluluğunuhissedersiniz.Birşeyiyapmakiçinsahipolduğumuzniyet;istediğimiznesnedendahagüçlübirgüdüleyicidir.BenimilkbireyselgelişimhocamolanJimRohndaima"Yeterlinedenlerinvarsa;herşeyiyapabilirsin"derdi.Neden;birşeyiyapmayakendiniziadamakla,oişeilgiduymakarasındakifarktır.Hayatımızboyuncabirçokşeyiistediğimizisöyleriz.

Gerçektebu,bizimbuşeylerlebirsüreiçinilgilendiğimizigösterir.Örneğinsadecezenginolmakistediğinizisöylemekiyibiramaçtır;amabusizinbeyninizeçokşeysöylemez.Niçinzenginolmakistediğinizivezenginolmanınsiziniçinnedemekolduğunuanlarsanız;zenginolmakiçinçokdahafazlagüdüleneceksinizdemektir.Bazışeyleriniçinyaptığınızıbilmek,onlarınnasılyapılacağınıbilmektençokdahafazlaönemlidir.Yeterikadarbüyükniçinesahipseniz,onunnasılyapılacağınımutlakaöğrenirsiniz.Yeterikadarnedeninizvarsaenindesonundabudünyadakiherşeyiyapabilirsiniz.

4.TemelAmaçlarınızı,SonuçlarıBelirlemeninAnaÖğeleriIşığındaGözdenGeçirin:Amaçlarınızıifadeşeklinizolumlumudur?Duyuşsalolarak,özel(belirli)midirler?Buamaçlaraulaşıncanegibideneyimesahipolacağınızıtanımlayınız.

Açıkvedüzenliduyuşsalterimlerlenegöreceğinizi,hissedeceğinizivekoklayacağınızıifadeediniz.Buamaçlarsizintarafınızdangerçekleş

tirilebiliyorsa;bunlarınbütünselvesizinlebirliktediğerleritarafındandaistenilirolupolmadıklarınadikkatedin.Amaçlarınızbukoşullardanherhangibirisineuymuyorsa;hepsineuyuncayakadaramacınızıdeğiştirin.

5.ElinizdeBulunanÖnemliKaynaklarınBirListesiniYapın:Birinşaatprojesinesahipolduğunuzubilmekzorundasınız.GeleSınırsızGüç-14

209

ceğinizingörüntüsünügüçlendirmekiçindeaynışeyiyapmakzorundasınız.

Sahipolacaklarınızayardımcıolacakkarakterözelliklerinizi,arkadaşlarınızı,finansalkaynaklarınızı,eğitiminizi,zamanınızı,enerjinizivb.neleresahipsenizbirlistesiniyapın.Böylecegücünüzün,ustalıklarınızın,kaynaklarınızınvealetlerinizinstoğuortayaçıkacaktır.

6.BuKaynaklarıUstalıklaKullandığınızZamanlarÜzerindeYoğunlaşın:Hayatınızdabütünüylebaşarılıolduğunuzüçyadabeşanınızıortayaçıkarın.

İşinizde,sporda,finansalkonulardaveilişkilerinizdeözelliklebaşarılıolduğunuzzamanlarıdüşünün.Bu,borsadaçokbaşarılıolduğunuzbirgünyadaçocuklarınızlaharikabirilişkiiçindeolduğunuzbirangibiherhangibirdurumolabilir.

Neyaparakbaşarılıolduğunuzu,etkinolarakkullandığınızkaynakvenitelikleri,sizinbaşarılıolmanızısağlayandurumutanımlayın.

7.BuAmaçlaraUlaşmakİçinNasılinsanOlmanızGerektiğiÜzerindeDüşünün:Çokfazladisiplineğitimimigerekir?Zamanınızıiyikullanmakzorundamısınız?

Örneğininsanikonulardafarklılıklargetirecekbirliderolmakistiyorsanız;

seçilecekkimseyitanımlayınveçoksayıdakişiyietkilemeyeteneğinesahipolun.

Başarıhakkındaçokşeyişitmişizdir,fakatbaşarınınöğeleriolantutum,inançvedavranışlarhakkındaçokazşeybiliyoruz.Eğerbuöğeleriiyicekavramamışsanızbunlarıbirbütünolarakbirarayagetirmektegüçlükçekebilirsiniz.Bunedenleşimdidurunvetümamaçlarınızıgerçekleştirmekiçinsahipolmanızgerekenkarakterözellikleri,ustalıklar,tutumlar,inançlarvedisiplinlerhakkındabirkaçparagrafyadasayfayazın.Bununiçinbirazzamanharcayın.

8.ŞuAndaistediğinizSonuçlarıAlmanızıEngelleyenŞeyleriYazın:Yarattığınızkısıtlardankurtulmanınbiryolu,onların

210

Onlarıntamolarakneolduğunubilmektir.İstediklerinizigerçekleştirmedeneyinengelolduğunuanlayabilmekiçin,kişiliğinizieninceayrıntılarınakadarincelemelisiniz.Planmıyapamıyorsunuz?.Planyapıyorsunuz,fakateylemegeçmektemibaşarısızoluyorsunuz?Aynıandaçokfazlaşeymiyapmakistiyorsunuzyadadiğerşeylerleilgilenmedensadecebirteksonucamıtakılıpkalıyorsunuz?Geçmişteenkötüsenaryolarınhayaliyleiçdünyanızıneylemegeçmeniziengellediğioldumu?Kendikendinizisınırlayanyanibaşarısızlığıgetirenstratejilerinizvardır.Şimdigeçmişteuyguladığınızbustratejilerinfarkınavararak,onlarıdeğiştirmeyeçalışacaksınız.

Neistediğinizi,niçinistediğinizi,kiminyardımedebileceğigibibirçokkonuyubilebilirsiniz;fakatsonucubelirleyenkritiköğekendieylemlerinizdir.

Eylemlerinizerehberlikedecekheradımıgösterenbirplanhazırlamanızgerekir.

Birevyaparkenhemendışarıçıkıpodun,çivivetesterealıpinşaatamıbaşlıyorsunuz?Kesimveçekiçlemeişlemiylebaşlarsanızsonucunnasılolacağınıgörebiliyormusunuz?Buişleminsonucubaşarılıolurmu?Sanmıyorum.Birevyapmakiçinöncebirtaslağasonrabirplanasahipolmakgerekir.Eylemlerinizbirbirinitamamlayacakvekuvvetlendirecekşekildebirsıraveyapıdahilindeolmalıdır.Benzerşeyleryaşamınıziçindegeçerlidir.Bunedenleşimdibaşarıiçinplanlarınızıbirarayagetirmelisiniz.

İstediğinizsonuçlarınüretimiyleuyumlu,hangieylemleriyapmanızgerekir?

Emindeğilseniz,ulaşmakistediğinizsonuçlaraulaşmışolanbirkişiyimodelleyebilirsiniz.Asılamaçlarınızlabaşlayın.Sonraadımadımgeriyegidiniz.

Asılamaçlarınızdanbirisifinansalolarakbağımsızolmaksa,öncekiadımkendişirketinizinpatronuolmaktır.Bundanöncekiadımdagenelmüdüryadaönemlibirmakamolabilir.Diğerbiradımdaparanızınyönetimindeyardımcıolacakbeceriklibiryatırımdanışmanıve/veyavergihukukçusubulmakolabilir.

Amacınızaulaşmayıdestekleyecek,yapılacakbirşeyleribuluncayakadarçalışmanızıgeriyegötürmekkritikbirkonudur.Bugünhemen

211

birtasarrufhesabıaçtırabilirsinizyadakültürümüzdebaşarılıolmuşkimselerinfinansalstratejileriniöğretecekbirkitapsatınalabilirsiniz.Profesyonelbirdansçıolmakistiyorsanız;busonucaulaşmakiçinneyapmakzorundasınız?

Temeladımlarnelerdirveistediğinizsonuçlarıüretebilmekiçinbugün,yarın,gelecekhafta,buay,buyılneleryapabilirsiniz?Dünyanınenbüyükkompozitörüolmakiçinyolboyuncahangiadımlaratılmalıdır?İsterözel,isteriş

yaşamınızdaolsun,istediğinizsonuçlaraulaşabilmekiçinasılamacınızdanaşağıdoğruinerekkesinolarakhangiyoldagitmenizvebugünneyapmanızgerektiğinibulabilirsiniz.

Planınızıtasarlayabilmekiçinsonalıştırmadakibilgidenyararlanın.Planınızınneolmasıgerektiğindenemindeğilseniz;kendikendinizeşuandaisteklerinizeulaşmanızıengelleyenşeylerinnelerolduğunusorun.Busorununcevabı,hemendeğiştirmeyeçalışabileceğinizbirşeylerolmalıdır.Buprobleminçözümüdahabüyükamaçlarınızaulaşabilmeniziçinbiraltamaçyadabiratlamataşıolacaktır.

9.DörtTemelAmacınızınHerBirineZamanAyırınveBıınlaraUlaşmakiçinAdımAdımNelerYapılmasıGerektiğiniGösterenilkPlanınızıYapın:Biramaçlabaşlamayıvekendikendinize;"Bunugerçekleştirmekiçinilkönceneyapmakzorundayım"sorusunusormayıunutmayın."Şimdibenineengellemektedirvebunudeğiştirmekiçinneyapabilirim?"Planınızınbugünyapabileceğinizbazışeyleridekapsadığındaneminolun.

Şimdiyekadarasılbaşarıformülününilkkısmınıtamamlamışolduk.Mutlaksonucunuzubilmelisiniz.Hemkısa,hemdeuzundönemlisonuçlarınızı

tanımladınızvekişiliğinizinhangiyönlerininbusonucaulaşmadayardımcıolacağınıbelirlediniz.Şimdiorayanasılulaşacağınızailişkinbirstratejigeliştirmeniziistiyorum.

Mükemmelliğeulaşmanıneneminyolunedir?Sizinistediklerinizigerçekleştirmişbulunanlarımodellemektir.

212

10.BazıModellerOluşturun:Onlarsizinyaşamçevrenizdenyadabüyükbaşarılareldeetmişünlükişilerdenolabilir.İsteklerinizibaşaranüçyadabeş

kişininisminivesonraonlarıfarklıkılandavranışvenitelikleribelirleyenbirkaçkelimeyazın.ızBuişiyaptıktansonragözlerinizikapatınvebukişilerinherbirinin,amacınızaeniyinasılulaşabileceğinizeilişkinönerilerdebulunduğunuhayaledin.Onlarlayüzyüzekonuşuyorsunuz;söyledikleritemelfikirlerdenbirisiniyazın.Bubirengeldennasılkurtulunacağınayadabirkısıtlamanınnasılkaldırılacağına,neyebakılacağınayadaneyedikkatedileceğineilişkinolabilir.

Onlarınsizinlekonuştuğunudüşününveherbirisininismininaltına,sizceonlarınsöyleyebileceğiilkfikriyazın.Onlarıkişiselolaraktanımıyorolsanızbile,busüreçonlarıngeleceğiniziçinmükemmeldanışmanlarolmasınısağlayacaktır.

AdnanKaşıkçı,Rockefeller'imodelledi.O,zenginvebaşarılıbirişadamıolmakistedivebunedenleaynıişidahaöncegerçekleştirenbirisinimodelledi.StevenSpielbergçalışmayabaşlamadanönce,ÜniversalStüdyosundakikişilerimodelledi.Büyükbaşarılareldeetmişherkesin;şuyadabuşekildekendilerinedoğruyolugösterenbirmodeli,akıldanışmanıyadahocasıvardır.

Şimdinereyegitmekistediğinizeilişkinaçıkbiriçtemsilinizvar.Halenbaşarılıolmuşkişileriizlerseniz,yanlışyollaragirmektenkurtulur,enerjivezamantasarrufundabulunabilirsiniz.Yaşamınızdasizemodelolabilecekkişilerkimlerdir?Arkadaşlarınız,aileniz,ulusalliderlerinizveünlülerbukonudakikaynaklarmızdır.İyimodellerbilmiyorsanız,özenlibirşekildebirilerinibulmakiçinçabalayınız.

Şuandayapmayaçalıştığınızşey;sonuçlarınızınaçık,netpaternlerinioluşturabilmekiçinbeyninizesinyalgöndermektir.Amaçlarmıknatısabenzer.

Kendilerinigerçekleştirecekherşeyiçekerler.AltıncıBölümde;beyninizinasıl

çalıştıracağınızı,olumsuzimajlarıazaltacakveolumlularıartıracakşekildebi-

çemlerinizinasılelealmanızgerektiğiniöğrendiniz.Gelinbu213

bilgileriamaçlarınızauygulayalım.Herhangibirşeydebütünüylebaşarılıolduğunuzzamandakikişiliğiniziderinlemesineinceleyiniz.Gözlerinizikapayınızvebubaşarınınaçıkveparlakbirgörüntüsünüoluşturun.Görüntününsolda,sağda,yukarıda,ortadayadaaşağıdamıgerçekleştiğininotediniz.Tekrarediyorum;onunyarattığısesintipiveiçhislerkadarhareketlerinbüyüklüğüne,şekline,kalitesineyanitümaltbiçemlerinedikkatetmelisiniz.Şimdibugünyazdığınızsonuçlarhakkındadüşünün.Bugünbelirlediğinizherşeyigerçekleştirdiğinizde;nasılolacağınızailişkinbirgörüntüoluşturun.Bugörüntü-

yüdiğeriyleaynıyerekoyarakyapabileceğinizkadarrenkli,parlak,netvebüyükyapın.Kendinizinasılhissettiğinizedikkatedin.İlksonuçlarınızıformüleettiğinizzamandandahafarklıhissedeceksiniz;çünküşimdibaşarılıolacağınızainancınızdahafazladır.

Bunuyapmaktagüçlükçekiyorsanız,dahaöncesözünüettiğimiz"Swish"

yönteminikullanınız.Neistediğinizeilişkinimajı,zihinselçerçevenizindiğertarafınakoyun.Onungörüntüsünübulanık,siyahvebeyazyapın.

Algılayabileceğinizherhangibirbaşarısızlıktemsilininiçindenbaşarıimajını,dahaöncekişekliylehızlaöneçıkarın.Onuoşekildehareketettirinki,ba-

şardığınızşeyinbüyüklüğü,renkliliğivetemelnitelikleriortayaçıksın.Başarmayıistediğinizindahaaçık,dahanetresminibeyninizinalgılayabilmesiiçin,bualıştırmalarıtaksittaksityapmalısınız.Beyinderinhislerevetekrarlaradahaçokcevapverecektir.Bununiçinsürekliolarakistediğinizşeyiyaşamınızdadenersenizvebudeneyleriyeterikadarderinveyoğunhislerleyaparsanız;istediklerinizi%100'eyakınbirolasılıklagerçekleştirebilirsiniz.Başarıyagidenyoldasürekliinşaatınolacağınıhatırlayınız.

11.İdealBirGünTasarlayın:Farklıamaçtürlerininhepsinebirdensahipolmakçokiyidir.Bununlabirlikteonlarınhepsinibiraradatasarlamakçokdahaanlamlıolacaktır.Bunedenle

214

Şimdiidealbirgüntasarlayın.Bugününiçindekimlerolacaktır.Neyapacaksınız?Nasılbaşlayacaksınız?Nereyegideceksiniz.Neredeolacaksınız?

Buişlemlerigününtamamıiçintasarlayın.İdealgününsonundayatarkenkendinizinasılhissedeceksiniz?Birkağıtvekalemalın.Bunlarıayrıntılarıylatanımlayın.Yaşadığınızgerçekler,eylemlervesonuçların;zihninizdeyaratılarakbaşladığınıhatırlayınız.Onuniçindeençokistediğinizşekildebirgününasılyaşamakistediğinizibelirleyin.

12.MükemmelBirÇevreOluşturun:Bazenrüyalarınevdebaşladığınıunuturuz.

Başarıyadoğruilkadımımızıatmamızısağlayan,yaratıcılığımızıbesleyen,yanibulunabileceğimizherkonudabizeyardımcıolanatmosferiunuturuz.

Bunedenleidealbirçevretasarlamanızıvebuyerleilgiliduygularınızıtelaffuzetmeyebaşlamanızıistiyorum.Bırakınzihninizserbestçeçalışsın.Hiçbirkısıtlamakoymayın.Neistiyorsanızorayayerleştirin.Birkralgibidüşünmeyiunutmayın.Çevreyibirinsanolaraksizeeniyişeyleriverebilecekşekildetasarlayın.Ormanda,okyanusta,bürodamı,neredeolmakislersiniz?Bilgisayar,telefon,müzik,resimgibihangiaraçlarasahipolmakistersiniz?Yaşamınızboyuncaisteklerinizigerçekleştirmeyigarantileyebilmekiçin,çevrenizdehangidestekpersonelininbulunmasınıistersiniz?

İdealbirgününüzleilgiliaçıkbirtemsilinizyoksa;onuyaratmaşansınızneolabilir?İdealbirçevreninneolduğunubilmiyorsanız,onunasılyaratacaksınız?

Hedefinizinneolduğunubilmedenhedefinasılvuracaksınız?Beyninizin,neyeulaşmakislediğinizeilişkin;açık,doğrudansinyallereihtiyacıolduğunuunutmayınız.Zihniniz,istediğinizherşeyiverebilecekgücesahiptir.Fakatbunuancakkendisineulaşansinyalleraçık,parlak,voğunvenetolursayapabilir.

215

"Düşünmezoriştir.Muhtemelenbunedenleçokazkişidüşünür."

—HenryFord

Bubölümdekialıştırmalarıyapmak;hatasızsinyallerüretmeyeyönelikenönemliadımlarolacaktır.Neolduğunubilmezseniz,sonucunuzaulaşamazsınız.

Bubölümdenherhangibirşeyöğrendinizse;oda"Sonuçlarımutlakaeldeedebileceğinizibilmek"olmalıdır.İstediğinizsonuçlarızihninizdeprogramlamazsanız,başkabirileribuprogramısiziniçinyapacaktır.Kendiplanınızyoksa,başkalarısizikendiplanlarınauyduracaktır.Bütünyaptığınızbubölümüsadeceokumaksa;boşazamanharcadınızdemektir.Herbiralıştırmayıyapmakiçinzamanayırmanızzorunludur.İlkbaştakolayolmayabilir,fakatbanainanın,çabanızadeğecektir.Alıştırmalarıyaptıkçabuiş,sizedahaeğlenceligelecektir.

Birçokkimseninhayattabaşarılıolamamasınıntemelnedenlerindenbirisi,başarınıngenellikleçokçalışmanınarkasındagizlenmişolmasıdır.İyibirdüzenlemeyadasonuçlarıngeliştirilmesideçokçalışmayıgerektirir.Birçokkimseiçinbunlarıbirkenarabırakıp,yaşamlarınıtasarlamakyerine,kendilerinihayatınakışınabırakmakdahakolaygelmektedir.Şimdigücünüzükullanaraktümbualıştırmalarıyapacakşekildekendinizidisiplinaltınasokun.Yaşamdasadeceikiüzüntünün(acının)olduğunusöylerler.Bunlardanbirisidisiplindiğeridekaramsarlıktır.Disiplinüzüntüsübirkilogramisekaramsarlıküzüntüsübinkilogramdır.Onikialıştırmayıuygulamaklakazanacaklarınızkarşısındaşaşıracaksınız!Bunlarıkendiniziçinuygulayın.

Aynızamandasonuçlarınızıdüzenliolarakgözdengeçirmekdeönemlidir.Bazensizdeğişirsiniz,fakatsonuçlarınızaynıkalır.Fakatsiz,yaşamınıziçinaynışeyleriyaratmakisteyipistemediğinizigörmekiçinasladurmamalısınız.Öncelerisonuçlarınızıbirkaçaydabirsistematikolarakgüncelleştirin.Dahasonrabusureyialtıayyadabiryılaindirebilirsiniz.Birya-216

rarlıyöntemdebunlarıbirdefterekaydetmektir.Böylecegelişmeleriadımadımizlemeolanağınasahipolursunuz.Defterinaracılığıyla,hayatınızıngelişmesinivenekadarbüyüdüğünüzügörmeolanağınakavuşursunuz.Hayatınızyaşamayadeğerse,kaydetmeyededeğer.

Bunlarişeyararmı?Yarayacağınaiddiayagirin.Üçyılönceoturdumidealgünveçevretasarımlarımıyazdım.Şimdiokoşullardayaşıyorum.

OzamanKaliforniya'daMarinadelReyadlıönemsizbiryerdeyaşıyordum,fakatdahaiyibiryeristediğimibiliyordum.Bunedenlekendiamaçdüzenleme(belirleme)işyerimiaçtım.İdealgünümütasarlamayavehayalimdeençokistediğimyaşamıaynengerçekleştirebilmekiçingünlükdeneyimlerimle,bilinçaltımıprogramlamayakararverdim.İştebenböylebaşladım.Sabahleyinkalkıncaokyanusugörebileceğimiveplajakoşabileceğimibiliyordum.Çokaçık

olmasabile,hemağaçlarıhemdeplajıolanbirgörüntüyesahiptim.

Alıştırmalardansonraçalışmakiçinbüyükbiryeristedim.Onuyüksekvegeniş

biryerolarakgörüyordum.Onueviminikinciyadaüçüncükatındasilindirikbirşekildegörüyordum.Birlimuzinvesürücüistedim.Düzenliolarakyenifikirlerüretmekiçinbeyinfırtınasıyapabileceğim;benimkadargüçlüveheyecanlıdörtyadabeşişortağıistedim.Eşimolacakidealbirkadınhayalettim.Hiçparamyoktu.Bunedenlefinansalolarakbağımsızolmayakararverdim.

Zihnimdeprogramladığımherşeyieldeettim.Hayalettiğimherşeygerçekleşti.

ŞatomMarinadelRey'deyaşarkennasılhayalettiysem,tamtamınaöyledir.Altıaysonraidealimdekikadınlakarşılaştımveonsekizaysonraonunlaevlendim.

Yaratıcılığımıbütünüyledestekleyecekbirçevreyarattım.Buçevre,olabileceğimherşeyiçin,saygınlığımıarttırmakiçingereklitetikleme(ateşleme)görevinidüzenlibirşekildeyapmaktadır.Niçin?Çünküben,kendikendimebirhedefbelirledimvehergünuyumlubirşekildeaçık,doğrudan,kesinolarakkendiger

217

çeğimibeynimeilettim.Açıkvekesinbirhedefesahipolmakla,güçlübilinçsizzihnimistediğimsonuçlarıüreterekeylemvedüşüncelerigerçekleştirmedebanarehberliketti.Bubenimişimeyaradı,sizindeişinizeyarayabilir.

"insanhayalettiğisüreceyaşar."

-Atasözü-

Sonolarakbirşeydahayapmalısınız.Dahaöncebelirlediğinizamaçlarınbirlistesiniyapınki,bunlardanyapabileceklerinizinhepsiniidealgününüzeyerleştirmiştiniz,bulisteyesizinşimdiyararlanabileceğinizyadayararlanmaktaolduğunuzeylemlerivekişileriyanikaynaklarınızıdahilediniz.Benbunaşükrangünlüğüdiyorum.Bazıkişileristeklerineçokbağlanırlarveellerindekikaynaklarındeğerinitakdiredemezler.Amacadoğruatılacakilkadımneleresahipolduğunuzugörmektir.Bunlarasahipolduğunuzaşükrederek,onlarıgelecektekibaşarılarınıziçinkullanınız.Yaşamınızıherandahaiyiyapacakyollarasahipsiniz.Ençılgınhayallerinizingerçekleşmesi,doğruyoldabugünatılacakadımlarlabaşlar.Sheakspearebirzamanlar"Eylemmükemmelbirhitabettir."diye

yazmıştı.Bugünmükemmeleylemlerebaşlarsanız;mükemmelsonuçlaraulaşırsınız.

Bubölümdesonuçlarınızıformüleetmede,kesinliğinöneminigördünüz.Aynışeyhemkendikendinizlehemdeçevrenizleolaniletişimiçingeçerlidir.Kesinlikarttıkça,etkinlikdeartacaktır.

Şimdidesözüedilenşekildekesinliğeulaşabilmeninaraçlarıhakkındakifikirlerimisizinlepaylaşmakistiyorum.

218

BÖLÜM:12

KesinliğinGücü

"Dil,özlemlemerhametyadatalihararken;ayıoynatmakiçinçatlakdemlikletempotutmayabenzer."

—GustaveFlaubert

SİHİRLİYMİŞgibigelensözleriduyduğunuzbiranıdüşünün.BubirözdeyişyadaMartinLutherKingJr.'ın"Birrüyamvar..."diyebaşlayankonuşmasıolabilir.

Babanızın,annenizinyadaönemverdiğinizbiröğretmeninizinsözlerideolabilir.Öylekuvvetli,kesinverezonanslısöylenmiştirki,bizbunlarıheran,heryönüylehatırlayabiliriz.RudyardKiplingbirzamanlar,"insanlarınkullandığıengüçlüilaç,kelimelerdir"demiştir.Bizesihirli,mestedicigelenkelimelerihatırlayıpdüşünebiliriz.

JohnGrinder'leRichardBandlerbaşarılıkişilerüzerindeyaptıklarıçalışmalarda,bukişilerintutumlarınınortakolduğunugördüler.Bunlarınenönemlilerindenbirisidekesinkonuşmaustalıklarıydı.Biryönetici,bilgiyibaşarılıbirşekildekullan

219

malıdır.JohnGrinderveRichardBandlerenbaşarılıyöneticilerin,bilgininözünühemenkavramavebubilgiyidiğerlerineiletebilmeyeteneklerinesahipolduklarınıgördüler.Onlar,önemlisaydıklarıfikirleribüyükbirkesinlikle

(netlikle)anahtardeyimvekelimelerlebirliktetaşıyorlardı.

Aynızamandaherşeyibilmekzorundaolmadıklarınıdabiliyorlardı.Neleribilmekzorundaolduklarınıveneleribilmelerigerekmediğiniçokiyibiliyorlarvebilmelerigerekenkonularüzerindeyoğunolarakduruyorlardı.JohnGrinderveRicharBandler;VirginiaSatir,FritzPerls,Dr.MiltonEricksongibiönemliterapicilerinçoğukez,kısasüredesonucaulaşmalarınsağlayandeyimlerdenbazılarının,anılanterapicilertarafındanbütünüyleaynışekildekullanıldığınıdagördüler.

JohnGrinderveRichardBandler'inbulgularında,şaşırtıcıhiçbirşeyyoktur.

Hatırlayın!Biz,haritanınbölgeninkendisiolmadığınıöğrenmiştik.Deneyimleritanımlamaktakullandığımızkelimeler,deneyimlerinkendisideğildir.Onlar,sadeceortayakoyduğumuzeniyisözeltemsillerdir.Bunedenlebaşarılıolmanınölçülerindenbirisinindeneistediğinizikelimelerinizleyeterlidoğrulukvekesinlikte

iletebilmeniz,

yani

bölgenin

kendisini

yeterli

kesinlikte

haritalaştırabilmegücünüzolduğunusöylüyoruz.Nasılsihirliymişgibigelenkelimelerihatırlıyorsanız;istediğinizikesinyadatersşekillerdeilettiğinizanlarıdahatırlarsınız.Sizbirşeysöylemekisterkenkarşıtarafbununtamtersinialgılamışolabilir.Bunedenlekesinbirdil;kişileridoğruyönegötürdüğügibi,kaypakdildetersyönegötürebilir.GeorgeOrwell"1984"isimlikitabınınanatemasınıoluşturanfikri,şöyleözetlemişti:"Düşüncediliçürütürse,dildedüşünceyiçürütebilir."

Bubölümde,belkidahaöncehiçgerçekleştiremediğinizkadarkesinveetkiliiletişimdebulunmanızayardımcıolabilecekaraçlarhakkındabilgisahibi

olacaksınız.Başkalarınındaaynısonucualabilmelerineyardımcıolacakyollarıöğreneceksiniz.Belirsizlikleriveyanlışanlaşılmalarıönleyebilecekveherkesin220

yararlanabileceğibasitsözelaraçlarvardır.Kelimelerduvardaolabilir,köprüde.Onlarıinsanlarıayırmakiçindeğil,birleştirmekiçinkullanmakönemlidir.

Seminerlerimekatılanlaraistediklerininasıleldeedebileceklerinianlatıyorum.

Gerçektebenonlarakağıdınenüstüne"İstedileriminasıleldeedebilirim"diyeyazmalarınısöylüyorum.Uzunbiryolculuktansonrasihirliformülüveriyorum.

İstediklerinizinasıleldeedersiniz;"Konferansınsonundaisteyin"diyorum.

'Şakamıyapıyorum?Hayır."İsteyin"dediğimzaman;özürdileyerek,şikayetederekyadaalçalarakisteyindemiyorum.Bunusöylerkenbirhayıryapılmasını,bedavabiröğleyemeğivb.şeylerbekleyindemiyorum.İşinizibaşkalarınınyapmasınıbeklemeyin.Söylemekistediğimşey,zekicevekesinolarakistemeyiöğrenmenizdir.Sonucutanımlamanızaveulaşmanızayardımcıolacakşekildeistemeyiöğrenin.Sonbölümdeulaşmakistediğinizsonuçları,amaçlan,eylemleriformüleettiğinizde,neyapacağınızıöğrenmeyebaşladınız.Şimdibirazdabelirlisözelaraçlaraihtiyacınızvar.Zekicevekesinlikleistemeninbeştemelprensibivardır.

1.NEİSTEDİĞİNİZİBİLİN:

Neistediğinizihemkendinizehemdebirbaşkasınatanımlamalısınız.Nekadaryüksek,nekadaruzak,nekadarçok?Nezaman,nerede,nasıl,kiminle?İş

hayatınızdabirkrediyeihtiyacınızvarsa;nasılisteneceğinibilirseniz,bukrediyibulursunuz."Üretimhattınıgenişletmekiçinbirazdahaparayaihtiyacımızvar,bizebirazkrediverirmisiniz?"derseniz,krediyialamazsınız.Kesinolarakneyeihtiyacınızolduğunu,niçinihtiyacınızolduğunuvenezamanihtiyacınızolduğunutanımlamalısınız.Onunlaneüretebileceğinizidegöstermekzorundasınız.Amaçdüzenlemeseminerlerimde,seminerekatılanlar,birazparayaihtiyacımvardiyerekistemektedirler.Bendeonlarabirkaçku221

ruşparaveriyorum.Onlaristiyorlarvealıyorlar;fakatzekiceistemedikleriiçinistediklerinialamıyorlar.

2.SİZEYARDIMEDEBİLECEKLERDENİSTEYİN:

Neistediğinizibilmekyetmez,aynızamandabilgi,sermaye,duyarlılık,iş

deneyimigibibelirlikaynaklarasahipolankimselerdenistemelisiniz.Diyelimki,eşinizlebirsorununuzvar.İlişkilerinizkopuyor.Kalbiniziboşaltmakistiyorsunuz.

Birinsanınolabileceğikadardürüstvekesinolabilirsiniz.Sizinkikadarzayıfilişkileresahipbirisindenyardımistemeyekalkarsanızbukişisizeyardımcıolabilirmi?Şüphesiz,yardımcıolamaz.

Yardımistenecekuygunkişiyibulmak,biziyineneyinneişeyaradığınıöğrenmeyedikkatetmekonusunagerigötürecektir.Dahaiyibiriş,dahaiyibirilişki,dahaiyibiryatırımprogramı,neistersenizisteyin;bunlarlailgilibazışeylerinbaşkalarıtarafındanyapılmışolduğunadikkatedin.Buradakiasılsorunistediklerimizibaşarankimseleribulmakveonlarınneleridoğruyaptığınıbelirleyebilmektir.Birçoğumuzmeyhaneakıllılığınameyilliyizdir.İşittiklerimizsempatikgelirvebunlarınhemensonucunualacağımızısanırız.Sempati,uzmanlıkvebilgiyleeşleşmedikçebirişeyaramayacaktır.

3.İSTEDİĞİNİZKİMSEİÇİNBİRFAYDAYARATIN:

Sadeceistemeyinvebirilerininsizebirşeylervereceğinibeklemeyin.Önceistediğinizkimseyenasılyardımcıolabileceğinizihesaplayın.İşleilgiliiyibirfikrinizvebunugerçekleştirebilmekiçindeparayaihtiyacınızvarsa;buparayıeldeetmeninbiryolu,sizehemyardımedecek,hemdesizden(yapılacakişten)yararlanabilecekkişiyibulmaktır.Onafikrinizinhemsize,hemkendisinenasılparakazandıracağınıgöstermelisiniz.Yaratacağınızfaydanınherzamanmaddişeylerolmasıgerekmez.Yarattığınızfaydabirhis,birduyarlılıkyadabirrüyaolabilir.Bana

222

gelip100milyonlirayaihtiyacımvarderseniz;bendemuhtemelen,birçokkişininparayaihtiyacıolduğunusöylerim.Buparaya,kişilerinyaşamındabirfarklılıkyaratmakiçinihtiyacınızolduğunusöylerseniz,muhtemelensizidinlemeyebaşlarım.Sizbanakesinolarakdiğerlerinevekendinizenasılfaydalıolabileceğinizigösterirseniz;bendesizeyardımetmenin,bananegibiyararlarsağlayacağınıdüşünmeyebaşlarım.

4.KARARLI,BENZEŞIMLİİNANÇLAİSTEYİN:

Başarısızolmanıneneminyolu,kararsızolmaktır.Sizneistediğinizdenemindeğilseniz;başkalarınasıleminolsun?Bunedenle,isterkenkesinbirinançiçindeolun.Fizyolojinizvekelimelerinizleinancınızıgösterin.Neistediğinizdeneminolduğunuzugösterebilirseniz,mutlakabaşaracaksınızvemutlakahemkendiniz,hemdeistediğinizkimseiçinbirfaydayaratacaksınız.

Bazıkişiler,budörtprensibideeniyişekildeuygularlar;fakatyinedeistediklerinieldeedemezler.Çünküonlarbeşinciprensibiuygulamamışlardır.

İstediklerinieldeedinceyekadaristememişlerdir.Zekiceistemeninbeşinciveenönemliadımıbudur.

5.İSTEDİĞİNİELDEEDİNCEYEKADARİSTE:

Bu,aynıkişidenisteyindemekdeğildir.Kesinolarakaynışekildeisteyindemekdedeğildir.Asılbaşarıformülü,"Neeldeettiğinizibilinceyekadarduyuşsalkeskinliğinizivekişiseldeğişmeesnekliğinizigeliştirmekzorundasınız"der.Bunedenle,istediğinizzaman;istediğinizieldeedinceyekadar,kendinizideğiş-

tirmekvedüzenlemekzorundasınız.Başarılıkimselerinyaşamlarınıincelediğinizde;onlarınisteklerindeçokısrarlıolduklarını,devamlıdenediklerini,devamlıdeğiştikleriniveeryadageçihtiyaçlarınıgiderecekbirisinibulduklarınıgörürsünüz.

223

Formülünenzortarafınedir?Birçokkimseiçinkesinolaraisteyebilmek,enzortarafıoluşturur.Kesiniletişimebüyükprimverenbirkültüriçindeyaşamıyoruz.

Belkibubizimkültürümüzünenbüyükhatasıdır.Dil,birtoplumunihtiyaçlarınyansıtır.BirEskimokarlailgilibirkaçdüzinekelimebilir.Niçin?EtkinbirEskimoolabilmekiçin,karçeşitleriarasındakifarklarıayırtedebilmeyeteneğinesahipolmakzorundasınız.Üzerinedüştüğünüzkar,eviniziyaptığınızkar,köpeğiniziyürüttüğünüzkar,yediğinizkar,erimeyehazırkarvb.karlarfarklıanlamlarasahiptir.BenKaliforniya'lıyım.Pratiktehemenhiçkargörmedimvekarlayaşamadım.Bunedenlebirtekkarkelimesibenimiçinyeterlidir.

Bizimkültürümüzdekikişilerinkullandıklarıbirçokkelimevedeyimyahiçyada

çokazkesinlikiçerenanlamlardakullanılmaktadır.Genelleştirilmişveherhangibirduyuyadayanmayanbukelimelere,ben"muğlak"adınıveriyorum.Onlartanımsalbirdildeğildirvedahaçokbelirsizbirtahminebenzerler.Muğlak;

"Maryçöküntüiçindegörünüyor"yadadahakötüsü"Çöküntüiçinedüşürüldü"

yada"Mary'yiyordular"gibicümlelerinanlamlarıdır."Benimsağtarafımdaoturankahverengisaçlı,mavigözlü,otuzikiyaşındakikadınMary'dir"demek,kesinbirdilkullanmakdemektir.O,sandalyesininarkasınayaslanarak,diyetkolasınıhafifhafifnefesalarakvedalgınbakışlarlaiçiyor.Bunlarbirkimsenindışsalolaraknetürdeneyimlergeçirdiğinintanımlarıyla,nelerigörebildiğineilişkintahminleriarasındakifarklardır.KonuşmacınınMary'ninzihnindenelerolduğuhakkındabirfikriyoktur.O,kendisinegörebirharitayapmaktaveMary'nindeneyimini,bildiğinikabuletmektedir.

"Düşünmedenkaçınmanınkestirmebiryoluyoktur."

—ThomasEdison

Kabuletmek,tembeliletişimcininbirgöstergesidir.Başkalarıylailgilenirkenyapabileceğinizentehlikelişeybudur.Üç

224

milAdasıbununiyibirörneğidir.TheNewYorkTimes'dakiraporagöre,nükleertesisinkapanmasıylasonuçlanankazayaaçanproblemlerproblemler;fabrikayönetimindekullanılanyönergemleaçıklanmıştır;fakatyönergelerde,kesinolarakkiminhangiişinyapılmasındansorumluolduğuyeralmamaktadır.Bununyerinebazıişlere,bazıkimselerinbakacağıkabuledilmiştir.SonuçAmerikatarihindekienbüyüknükleerkazadır.

Dilimizinönemlibirkısmı,genellemevekabullerdenbaşkabirşeydeğildir.Buçeşittembeldilikullanmak,gerçekhaberleşmeninönemlibirkısmınıyokedecektir.Birisisizekendisinirahatsızedenşeyiaçıkvekesinolarakanlatabilirse,sizdeonunneistediğinianlayabilir,onayardımcıolabilirsiniz.Kişibelirsizdeyimvegenellemelerkullanırsa;sizdeonunzihinselbulanıklığıiçindekaybolursunuz.Etkiliiletişiminanahtarı,bubulanıklığıyoketmektir.

Çokgenelvetembelbirdilkullanarakgerçekiletişimisaboteetmeninsayısızyoluvardır.Etkiliiletişimdebulunmakistiyorsanız;muğlakifadelerle

karşılaştığınızda,bunlarakesinlikkazandırabilmekiçinhangisorularınsorulmasıgerektiğiniöğrenmekvebudurumadaimahazırolmakzorundasınız.Diliyanlış

anlaşılmalaranedenolmayacakşekildekullanmanınamacı,mümkünolduğukadarfazlabilgieldeetmektir.Karşınızdakikişininiçdeneyimtemsilinenekadaryaklaşabilirseniz,değişmeyiokadarçoketkileyebilirsiniz.

Sözelmuğlaklıklabaşaçıkmanınbiraracıdakesinlikmodelidir.Bumodelikielinizleeniyişekildegerçekleştirilebilir.Diyagramıezberleyebilmekiçinbirkaçdakikanızıayırın.Öncesolelinizigözlerinizinsoltarafınayerleştirin,çünkübudurumdagörselbilgi,eniyiveenkolayşekildedepolanabilir.Herdefasındabirparmağınızabakınvearadakikelimeleritekrartekrarsöyleyerekezberleyiniz.

Solelinizbittiğindesağelinizegeçin.Busürecinsonundaifadelerzihninizeçokaçıkbirbiçimdeyerleşmişolmalıdır.Herparmağınızabakışınızda,ilgilikelimelerotomatikolarakzihninizdecanlanıncayakadar,ezberlemeişinedevamediniz.

SınırsızGüç-15

225

Kelimevedeyimleri,zihninizeyerleştirdiniz.Şimdideonlarınanlamlarınıaçıklayalım.Kesinlikmodeli,dildeençokyapılanhatalarınbirkısmınıdüzeltmemizeyardımcıolur.Bumodelçoğunluklaiçinedüştüğümüztehlikelihatalardanbazılarınınharitasıdır.Modelinanafikri,onlarlanasılkarşılaştığımızadikkatetmekveonları,dahakesinbiryönetekraryönlendirmektir.Bubize,kişilerleolankaynaşmamızıkoruyarak,onlardakibozulmaların,genellemelerinanlamlarınıdahaniteliklihalesokmayeteneğikazandırır.

Önce,küçükparmaklardanbaşlayalım.Sağelinizde"genellemeler",solelinizde

"hepsi","herbiri","asla'kelimelerivardır.Genellemelergerçeğiyansıttıklarındaiyidir.Herkesinoksijeneihtiyacıvardıryadaçocuğumuzunokulundakitümöğretmenlerkolejmezunudurderseniz,buifadelergerçeğiyansıtırlar.Fakatgenellemeler;pratiktedahaçokmuğlakbölgeiçindeyeralır.Sokaktagürültüyapanbirgrupçocukgörünce"Şimdikiçocuklarçoksaygısız"yadaişçilerinizdenbirisitembellikettiğinde"Benbunlaraniçinparaveriyorum,bunlarınhiçbirisiçalışmıyor"dersiniz.Herikidurumdada,kibizbutürgenellemeleriçokkullanırız;sınırlıbirdoğrudanyolaçıkarakgenelbiryanlışaulaşıyoruz.O

çocuklargürültücüolabilir;amahepsiöyledeğildir.Bunedenlebirgenellemeduyduğunuzda,hemenkesinlikmodelinebaşvurun.Cümleyitekrarlayın,genelniteleyicininüzerindedurun.

"Tümçocuklarsaygısızmıdır?"Hemenkendikendinize,"Hepsimi?"diyesorun.

Cevabınız"Tahminederimdeğildir.Sadecebuçocuklaryaramazolabilir"

olacaktır.Yadabenzerşekilde;"Sizinişçilerinizaslaçalışmaz"dendiğinde"Aslamı?"diyesorun.Cevabınız"Bugerçekolmayabilir.Belkioişçitembeldir;fakatbunitelemediğerleriiçindoğruolmayabilir."şeklindeolacaktır.Şimdidekomşuikiparmağıyanyanagetirelimve"meli""memeli""ebilemez"gibikısıtlayıcıkelimelerisınayalım.Birisisizebirişiyapamayacağınısöylerse;obeyninenesinyaligönderiyor?Bukısıtlayıcıbirsinyaldirveişinyapılamayacağını227

garantieder.Bukişilereniçinyapamayacağınıyadayapmakzorundaolduğubirişiniçinyapmakistemediğinisorarsanızbazıcevaplarvereceklerdir.Bukısırdöngüyükırmanınyolu"Yapabilmişolsaydınneolurdu?"şeklindesorusormaktır.Busoruonlarındahaöncefarkınavarmadıklarıolanaklarınveeylemlerinolumlu,olumsuzyanürünlerinigözönünealmalarınanedenolacaktır.

Aynısüreçsiziniçhaberleşmeniziçindegeçerlidir.Kendikendinizebunubenyapamamdediğinizde,hemen"Yapabilseydimneolurdu?"sorusunusormanızgerekir.Cevabınızyapabileceğinizeylemlerinvehislerinolumlubirlistesiolacaktır.O,yenibirolabilirliktemsilivedolayısıylayenibirdurum,yenieylemler,yenisonuçlaryaratacaktır.Busorununsadecesorulması,işinyapılmasınıdahamümkünkılacakşekildefizyolojinizivedüşüncenizideğiştirmeyebaşlayacaktır.

Bunundaötesinde"Benimşuandabuişiyapmamaneengeloluyor?"sorusunudasorabilirsiniz.Busorununcevabıda,değiştirmenizgerekenşeylerhakkındadahaaçıkfikresahipolmanızısağlayacaktır.

Şimdifiillerigösterenortaparmaklarageçinve"Kesinolaraknasıl?"sorusunusorun.Beyninverimliçalışmasıiçinaçıksinyallereihtiyacıolduğunuhatırlayın.

Muğlakdilvemuğlakdüşünce,beynisersemletecektir,kalınlaştıracaktır.Birisi

"Çöküntüiçindeyim"dersesadecesaplantıdurumunutanımlamışoluyor.Osizekesinolarakherhangibirşeyanlatmıyor.Olumlubirşekildeçalışabileceğinizherhangibirbilgivermiyor.Muğlaklığıkıraraksaplantıdurumundançıkın.Birisiçöküntüiçindeyimderse;kesinolaraknasılbirçöküntüiçindeolduğunuvekendinibuşekildehissetmesininnedeninisorun.

Onudahakesinbirdurumagetirdiğinizde;genelliklebirkesinlikmodelindendiğerinegeçmelisiniz.Bunedenlebirkişidendahakesinolmasınıisterseniz;osize,"İşimdedaimaelimayağımadolaşıyor"şeklindecevapverebilir.Birsonrakisoruneolacaktır?Bu,genelbirgerçekmidir?Muhtemelendeğildir.

228

onnuniçinsiz,"İşinizdedaimaelinizayağınızadolaşıyormu?"şeklindebirsorudahasoracaksınız.Muhtemelen,"Yo,hayır.Herzamandeğil"şeklindebircevapalacaksınız.Dahakesinolmayaçalışarak,muğlaklığıyenerveçözmenizgerekenasılsorunutanımayabaşlarsınız.Genelliklebirkişiküçükbirkonudaeliayağınadolaşınca;buolayısadecekendizihninde,çokbüyükbirhataimişgibisembolizeeder.

Şimdideişaretparmaklarınızıbirarayagetirin.Bunlarisimlerivekesinolarakkimyadanesorularınıtemsilederler.Herhangibirgenelcümlede;kişi,yer,eşyaismiduyduğunuzda;kesinolarakkimyadanesorularıylakarşılıkverin.Aynen

fiilerdeolduğugibiburadada,muğlakdünyadangerçekdünyayagidişvardır.

Sadecebirisininkafasındavarolangenelbirbulutlaherhangibirşeyyapamazsınız.Oysa,gerçekdünyaileilgilenebilirsiniz.

Enkötümuğlaklıklardanbirisidebelirsizisimlerdir."Onlarbenianlamıyorlar"yada"Banaeşitşansvermiyorlar"gibicümlelerisıksıkduyarız.Kesinolarakonlarkimlerdir?Büyükbirorganizasyonise,muhtemelenbukararıverenbirkişidir.

"Onlar"gibibelirsizbirdünyayatakılıpkalmaktansa;gerçekkararlarıverengerçekkişileribulmakdahaiyidir.Belirsiz,isimsiz"onlar"kavramısorumluluktankaçmanınenkötüyoluolabilir."Onların"kimolduğunubilmiyorsanız;kendidurumunuzudeğiştiremeyeceğiniziveçaresizlikiçindeolduğunuzuhissedersiniz.Kendinizikesinliküzerindeyoğunlaştırırsanız;kontrolütekrarelegeçirebilirsiniz.

Birisi"Planınızbirişeyaramayacak"derse;onlarınproblemininkesinolarakneolduğunuöğrenmelisiniz."Evet,işeyarayacak"şeklindekibirkanıtlamadakaynaşmayısağlamayacakyadadurumuçözmeyecektir.Genelliklebuplanınancakbirkısmıdır.Tümplanınızıyenidendüzenlemeyeçalışırsanız,radarsızuçanbiruçağabenzersiniz.Probleminizhariçherşeyigözönünealıyorolabilirsiniz.Probleminizibelirlerveonunlailgilenirseniz;sizideğerlideğişiklikleregötürecekyoldasınızdemek

229

tir.Haritagerçekbölgeyinekadariyitemsilederse,değerioorandaartar.

Bölgeninyapısınınekadariyianlarsanız,değiştirmegücünüzoorandaartacaktır.

Kesinlikmodelininsonkısmıiçinbaşparmaklarabakalım.Parmaklardanbiri

"aşırıfazla""aşırısayıda""aşınpahalıderken",diğeri"neyegöre"demektedir.

O,genelliklekeyfibiryapıdır,yanibeyniniziniçindebiryereyerleştirilmiştir"İkihaftadanfazlasürenbirtatiliştençokfazlauzakkalmaktır"diyebilirsiniz.

Çocuklarınızınistediği6milyonliralıkbirevbilgisayarınınçokpahalıolduğunudüşünebilirsiniz.

Genellemelerinizindışınaancakkarşılaştırmayaparakçıkabilirsiniz.İştenikihaftauzakkalmanız;tamdinlenmişveişinizieniyiyapabilecekşekildedönersenizyerindebirharekettir.Hiçbirişeyaramayacağınıdüşünüyorsanızevbilgisayarıçokpahalıolabilir.Onundeğerlibiröğrenmearacıolduğunudüşü-

nürseniz,belkidemilyarlarcalirayadeğer.Buyargılaraussalolarakvarabilmeniziçingeçerlikarşılaştırmanoktalarınasahipolmanızgerekir.

Kesinlikmodelinikullanmayabaşladığınızda;bunlarıdoğalolarakkullandığınızıgöreceksiniz.

Örneğinarasırabirileribana"Sizinseminerinizçokpahalı",der.Bendeneyegörepahalıolduğunusorarım.Odabanagenellikle"Şimdiyekadarkatıldığımdiğerseminerleregöre"cevabınıverir.Sonrabendeondankesinolarakhangiseminerikastettiğiniöğrenirve"Kesinolarakoseminer,benimseminerimenasılbenziyor?"diyesorarım.Oda"Gerçektendebenzemiyor"diyecevapverir."Enteresan.Benimsemineriminharcananparavezamanadeğerolduğunuhissetseydin;nelerolurdu?".Nefesalmaşeklideğişirvegülerek"

Bilmiyorum...Herhaldeiyişeylerhissederdim.""Seninbuşekildehissedebilmeniçinseminerimdekesinolarakneyapabilirim?""Şuşukonularadahaçokzamanayırırsanız,muhtemelenokonulardakendimidahaiyihissederim.""Peki,okonulardadahaçokzamanharcarsam,semineriçinharcadığınparavezamanadeğdiğineinanırmısın.".Başınısallayarakkabulettiğinibelirtir.Bukonuşmadane

230

olmuştur?İlgileneceğinizgerçekdünyayı,kesinnoktalarıbulduk.Genellemelerdizisindenkesinliklerdizisinegeçtik.Kesinlikleriyakalayınca,sorunaçözümgetirebilecekbiryolbulabildik.Hemenhementümiletişimçeşitlerindeizlenecekyolbudur.Anlaşmayagidenyolu,kesinbilgiaçar.

Bundansonrakibirkaçgüniçindekişilerinkullandığıdiledikkatediniz.

Genellemeleri,kesinolmayanisimvefiilleritanımayaçalışınız.Bunlarlanasılbaşaçıkarsınız?Televizyonunuzuaçınızvebirröportajprogramıizleyiniz.

BuradakullanılanmuğlaklıklarıtanımayaçalışınızveihtiyacınızolankesinbilgiyiTVdennasıleldeedebileceğinizeilişkinsorularsorun.

İşittiğinizdeneminolmakiçinyukardakilereekbazıusullerüzerindeduralım,

"iyi""kötü""dahaiyi""dahakötü"gibibirçeşitdeğerlendirmeyadayargıbildirenkelimelerikullanmaktansakınınız."Kötübirfikir""Tabağmızdakiherşeyiyemekiyidir"gibiifadeleriduyduğunuzda;"kimegöre?"yada"Neredenbiliyorsunuz?"şeklindekarşılıklarverebilirsiniz.Bazeninsanlarnedenveetkiyibirleştirenifadelerkullanırlar."Yorumlarıbenidelietti"yada"Gözlemlerinizbenidelietti"yada"Gözlemlerinizbenidüşündürdü"gibiifadelerkullanabilirler.Böyleifadeleriduyduğunuzda:"X'Y'yekesinolaraknasılnedenoluyor?"diyesorarsanız;sizdahaiyibiriletişimcivedahaiyibirmodelleyiciolursunuz.

Üzerindedurulmasıgerekenbirdiğernoktadafiillerigözönünealarakokumadır.Birileri"Onunbenisevdiğinibiliyorum"yada"Sizeinanmadığımıdüşünebilirsiniz"gibisözlersöylediğinde;"Bununasılanladınız?"şeklindesorusormalısınız.

Sonnoktadadikkatiniziverebilmekiçinharikabirnedenolanbirazdahakurnazolmayıöğrenmektir,"dikkat","ifade","neden"gibikelimelerinortakişlevlerinedir?Evet,bunlarisimdir.Fakatbunlarıdışdünyadabulamazsınız.Sizhîçdikkatgördünüzmü?Obirkişi,yeryadaeşyadeğildir.Ogerçekdüşünmesürecinitanımlayanbirfiilolarakkullanılır.İsimleştirmeler,kelimelerinanlamlarınıkaybetmişşekilleridir.Bunlardanher

231

hangibirisiniduyduğunuzda,sürecitersineçevirmelisinizki,deneyiminizideğiştirmevetekraryönlendirmegücünükazanabilesiniz.Birisi"Deneyimimideğiştirmekistiyorum"derse;onunsöylediğinitekraryönlendirmeninyolu

"Neyidenemekistiyorsunuz?"sorusunuyöneltmektir.Birisi"Sevmekistiyorum"

derse;"Nasılsevilmekistiyorsun?"yada"Sevilmeknedir?"şeklindesorularsormakgerekir.İkişekilarasındakesinlikkazandırmaaçısındanbirfarkvarmıdır?Elbettevardır.

Doğrusorularsorarak,doğrudaniletişimdebulunmanınbaşkayollandavardır.

Birtanesisonuççerçevesidir.Birisinesizirahatsızedenyadayanlışolanşeynedirdiyesorduğunuzda,sadeceuzunbirnutukdinlersiniz."Neistiyorsunuz?"

yada"Nasıldeğiştirmekistiyorsunuz?"şeklindesorarsınız;konuşmaşeklinizisorundançözümedoğruyönlendirmişolursunuz.Nekadarsıkıntılıolursaolsun;herhangibirdurumdaulaşılacak,istenilenbirsonuçvardır.Sizinamacınızyönünüzüsorundanuzaklaştırmak,çözümeçevirmektir.

Bunu,doğrusorularsorarakgerçekleştirin.Bununiçindeçoksayıdasoruvardır.

SDP'de"Sonuçsoruları"aşağıdakişekildedir:

"Neyapmakistiyorum?"

"Amaçnedir?"

"Niçinburadayım?"

"Siziniçinneyapmakistiyorum"

"Kendimiçinneyapmakistiyorum"

İştesizeönemlibirçerçevedaha.Niçinsorularıyerinenasıl'sorularınıtercihediniz.Niçinsoruları;nedenlere,açıklamalara,haklıgöstermelereveözürlereulaşmanızısağlar.Fakatbunlargenellikleyararlıbilgideğildir.Çocuklarınızacebirleniçinsorunlarıolduğunusormayın.Onlaradahaiyiyapabilmeleriiçinnelereihtiyaçlarıolduğunusorun.Adamlarınızasizinistediğinizbiranlaşmayıniçinyapmadıklarınısormayın.Geleceksefereanlaşmayıkesinolarakyapabilmekiçinnasıldeğişebileceğinisorun.İyiiletişimcilerbazışeylerinniçiniyigitmediğineilişkin

232

Akılcıaçıklamalarlailgilenmezler.Onlarnasıldoğruyapılacağınıbulmayaçalışırlar.Doğrusorularsizibuyönegötürecektir.

Bizi5.Bölümdeincelediğimiz("BaşarınınYediYalanı")inançlaragerigötüreceksonbirnoktayadahadeğinmekistiyorum.Diğerlerivekendinizleolantümiletişiminiz;herşeybiramaçiçinolurprensibindenkaynaklanırvebunukendisonuçlarınızahizmetedecekşekildekullanabilirsiniz.Budasiziniletişimustalıklarınızbaşarısızlığıdeğil,geribeslemeyiyansıtmalıdıranlamınagelir.

Parçalarıyerinekoymabilmecesiçözerkenbirparçayerineuymazsa;genellikle

bunubirbaşarısızlıkolarakelealıp,bulmacayıçözmektenvazgeçemezsiniz.

Bunubirgeribeslemeolarakelealırvesizedahauygungelenbirdiğerparçayıdenersiniz.Aynıgenelkuralıiletişiminizdedekullanmaksizinlehinizedir.

İletişimdehemenherproblemidönüştürecekkesinbirsoruyadaifadevardır.

Gözönünealdığımızgenelprensipleriuygularsanız;herdurumdadönüştürmeyeteneğinesahipolacaksınız.

233

BÖLÜM:13

AhenginSihiri

"Sizi,sizianlayanbirarkadaşınızyaratır."

—RomainRolland

BİRDİĞERkişiylebütünüyleeşanlıhareketettiğinizbiranıdüşünün?Bukişibirarkadaşınız,sevgiliniz,ailedenbirkişiyadatesadüfenkarşılaştığınızbirisiolabilir.Oanageridönünvesiziokişiylebukadarakordluyapanetkenleridüşünün.Şanseseribenzerşekildedüşünüyoryadabelirlibirdeneyim,kitapyadafilmhakkındaaynışeylerihissediyorsunuzdur.Dikkatetmemişolabilirsiniz;fakatnefesalışınızyadakonuşmanızınpaterniaynıolabilir.Benzergeçmişeyadabenzerinançlarasahipolabilirsiniz.Nedenolursaolsun,budurumaynıtemelöğenin,yaniahenginbiryansımasıdır.Ahenk;birbaşkasınındünyasınagirmeyeteneği,onaanladığınızıhissettir-234

mek,yanionunlakuvvetlibirbağasahipolmaktır.Dünyaharitanızdançıkıpbütünüyleonundünyaharitasınagitmeyeteneğidir.Temelidebaşarılıiletişimdir.

Ahenk,diğerkişilerlebirliktesonuçüretmeninasılaracıdır.Hatırlarsanız,BaşarınınYediYalanıbölümündeenönemlikaynağımızıninsanlarolduğunusöylemiştik.Ahenk,bukaynağaulaşmanınyoludur.Yaşamınızdanneistersenizisteyin,doğrukişilerleahengigeliştirebilirseniz;sizonların,onlarsizinihtiyaçlarınızıkarşılayabilirler.

Ahenkoluşturabilmeyeteneği,birinsanınsahipolabileceğienönemli

ustalıklardanbirisidir.İyibiryorumcu,iyibiranne-baba,iyibirinandırıcıyadaiyibirpolitikacıolabilmekiçinahenkgereklidir.Ahenk,insanlararasındagüçlübağlarvegönüllüilişkileroluşturmayeteneğidir.

Birçokkişi,hayatıçokkarmaşıkvezoryapar.Oysayaşamınböyleolmasızorunludeğildir.Bukitaptaöğreneceğiniztümustalıklar,gerçektediğerinsanlarladahaiyiahenkoluşturmaklailgilidir.Diğerleriyleahenkiçindeolmak;herhangibirgörevidahabasit,dahakolayvedahazevkliyapacaktır.Neyapacağınız,negöreceğiniz,neyaratacağınız,nepaylaşacağınız,hangiyaşamdeneyiminesahipolacağınızönemlideğildir.İsterbirmilyondolarkazanmak,isterseruhsalbirarzunuzugerçekleştirmekisteyin;buamaçlarınızıdahakolayvedahaçabukgerçekleştirmenizeyardımcıolacakbirilerimutlakavardır.Birbaşkasıorayadahahızlıyadadahaetkilinasılgidileceğinibiliryadadahakolayulaşmanıziçinsizeyardımıdokunacakbirşeyleryapabilir.Bukişininyardımcıolmasınısağlamanınyolu;ahengi,yanikişileribirleştirenveaynışekildehissetmelerinisağlayansihirlibağıoluşturmaktır.

Duyabileceğinizenkötübasmakalıpsözüduymakistermisiniz?"Zıtkutuplarbirbiriniçeker."Yanlışlarınbirçoğundaolduğugibiburadadadoğruolanbiryönvardır.Kişilerinyeterikadarortakyönüvarsa;farklıöğelerolayabirmiktarheyecankatacaktır.Fakatgenelolaraksizikimçeker,yanikimçekicige235

lir?Kiminlebirliktevakitgeçirmekistersiniz?Farklıilgialanlarıolan,sizuyurkenoynamak,oynamakisterkenuyumakisteyen,yaniherkonudaaynıfikirdebuluşmadığınızbirisinimiararsınız?Şüphesizaramazsınız.Sizebenzeyenbirileriniararsınız.

Birbirinebenzeyenler,birbirindenhoşlanmaeğilimindedirler.Birkulüpoluşturanlarbirbirindençokfarklıinsanlarmıdır?Hayır.Aynısavaşakatılanlar,pulkoleksiyoncularıvb.kişilerbirkulüpoluştururlar;çünküortakşeyleresahipolmakahenkyaratır.Herhangibirtoplantıyakatıldığınızoldumu?Oradadahaöncebirbirinihiçgörmemişolankişilerinaralarındahemennasılbirbağ

oluştuğunugördünüzmü?Güldürükarikatürlerindekullanılanöğelerdenbirisidehızlıkonuşan,dışadönükbirtipin,birkenaraçekilmiş,sakin,içedönükbirtipleolanilişkisidir.Onlarnasılbirlikteolabilirler?Olamazlar;çünkübirbirlerinisevecekkadarbenzerlikleriyoktur.

Amerikalılarınçoğuİngilizlermiyoksaİranlılarhakkındamıdahaiyihislere

sahipolmaeğilimindedir?Tabiibusorununcevabıkolaydır.Kiminledahaçokortakyönümüzvar?Buradadacevapaynıdır.Ortadoğu'yudüşünün.Niçinoradadahaçoksorunvardırdiyedüşünüyorsunuz?AraplarlaYahudilerindiniinançlarıbirbirinebenziyormu?Onlaraynıyargılamasisteminemisahipler?

Aynıdilimikonuşuyorlar?Benzerşekildedevamedebilirsiniz.Sorunlar,farklılıklardankaynaklanmaktadır.

Gerçektende"farklıdünyalarasahip"kişilerdediğimizzaman,birbirlerinebenzemeyenusullerininhertürlüsorunanedenolduğunuanlatmakistiyoruz.

ABD'dekisiyahlarlabeyazlararasındakidurumnedir?Sorunlarneredebaşlamaktadır?Sorunlar;kişiler,renk,kültür,adetgibifarklarüzerindeyoğunlaşmayailkadımınatılmasıylabaşlamaktadır.Karmaşıksorunlar,farklarınçokfazlaolmasındankaynaklanabilir.Armoni,benzerliktenkaynaklanmaeğilimindedir.Tarihboyuncagerçekbudur.Buhemdünyagenelindehemdekişiselölçüdegerçektir.

Herhangiikikişiarasındakiherhangibirilişkiyielealın.Aradakibağıyaratanenönemliunsurunortaklaşasahipolduk-236

Larıherşeyolduğunugöreceksiniz.Bazışeylerifarklışekillerdeyapabilirler;fakatonlarıbirarayagetiren,öncelikleortaklaşasahipolduklarışeylerdir.

Gerçektensevdiğinizbirisinidüşününvesizicezbedenşeyinneolduğunadikkatedin.Sizinsevdiğinizyadaenazındansevebileceğinizusullerdeğilmidir?Böyledeğildebuarkadaşbenimleherkonudatersdüşerdiyemidüşünüyorsunuz.O

nekadariyiarkadaşmış!Onunçoksevimlibirarkadaşolduğunudüşünebilirsiniz.Odünyayıbenimgibigörürhattabakışaçımıgenişletir.Sonratahammüledemeyeceğinizbirisinidüşünün.O,tamsizebenzeyenbirisimidir?

Tanrım,buneahlaksızinsandiyemiyoksa,tambenimtipimdiyemidüşünürsünüz?

Bufarkınçatışmayıyarattığıfasitdairedahaçokçatışmavefarkyarataraksürüpgidecektiranlamındamıdır?Şüphesizsürüpgitmeyecektir.Çünküherolaydafarklarolduğukadarbenzerliklerdevardır.ABD'desiyahlarlabeyazlararasındakifarklarçokmudur?Olaylarıbuşekildegörmekistersenizelbetteçoktur.Fakatortakçokyönümüzvardır.Hepimizbenzerkorkuveözlemleresahip

insanlarız.Akordsuzluktanarmoniyegidenyol,farklarüzerindeyoğunlaşmaktan,benzerliklerüzerindeyoğunlaşmayagidenyoldur.Gerçekiletişimdekiilkadım,dünyaharitanızdanbirbaşkasınındünyaharitasınaçeviriyapmayıöğrenmektir.Bubizenesağlar?Ahenkustalığı.

"Davanızabiradamkazandırmakistiyorsanız,önceonusamimiarkadaşolduğunuzainandırmaksınız."

—AbrahamLincoln

Ahenginasıloluştururuz?Ortaknoktalaryaratarakyadakeşfederekgerçekleştiririz.SDPdilindebizbusürece"aynalama"yada"eşleme"adınıveriyoruz.Ortaknoktalaryaratarakahenkoluşturmanınbirçokyoluvardır.

Benzergiyinmeyadaeylemdeneyimlerinesahipolarakilgilendiğikonularıaynala-237

yabilirsiniz.Benzerarkadaşlaravetanıdıklarasahipolarakortaklıklarıaynalayabilirsiniz.Bunlaryaygındeneyimlerdir.Arkadaşlıklarıveilişkilerigeliştirmeninyolubunlardır.Tümbudeneyimlerdeortakolanbirşeyvardır;odailetişimlerininkelimeleraracılığıylagerçekleştirilmesidir.Diğerleriyleeşleşmeninenyaygınyolu,bilgideğişimininkelimeleraracılığıylagerçekleştirilmesidir.Oysaaraştırmalarkişilerarasındakiiletişiminsadece%7'sininkelimelerinkendileritarafındaniletildiğinigöstermektedir.%38'isesintonuaracılığıylagerçekleştirilir.Küçükkenanneminsesiniyükselterekbelirlibirtonda

"Anthony"dediğinibiliyorumvebusadece"Anthony"kelimesindençokdahafazlabiranlamasahiptir.İletişiminenbüyükkısmı,%55'ifizyolojiyadavücutdiliylesağlanır.Yüzifadeleri,elkolhareketleri,kişininhareketlerinintipivekalitesi;iletişimdekişininkelimelerlesöylediklerindençokdahafazlasınıanlatmaktadır.BudaDonRicklesgibilerininsizesaldırmasına,kötüşeylersöylemesinerağmen,onlaragülmenizinnedeniniaçıklar.EddieMurphy'nindörtharflikkelimelerlegüldürmesininnedenidebudur.Çünkübunlarsadecekelimedeğildir;onlarsizigüldürentonlarıvefizyolojiyisağlamaktadır.

Bunedenlesadecekonuşmanızınkapsamıylaahengiyaratmayaçalışırsanız;diğerkişininbeynineortaknoktalarınızıiletecekyolun,büyükkısmınıkullanmıyorsunuzdemektir.Ahengisağlamanıneniyiyollarındanbirisidekişiyiaynalamakyadaonunlaortakfizyolojiyaratmaktır.BüyükhipnoterapiciDr.

MiltonEricksondaaynenböyleyapmaktadır.Okişilerinnefesalmapaternlerini,elkolhareketlerini,tonlarını,duruşlarını,aynalamayıöğrendi.

Böyleyaparakbirkaçdakikaiçinde,bütünüylebağlayıcıbirahenkgerçekleştirmektedir.Onubilmeyenler,hiçbirsorgulamayagerekgörmedenona

güvenmektedirler.

Bu

nedenle

sadece

kelimelerle

ahengi

gerçekleştirebiliyorsanız;

fizyoloji

ve

kelimeleri

birlikte

kullanarak

oluşturacağınızahengingücünübirdüşünün.

Kelimelerkişininbilinçlizihniyleçalışır,fizyolojibilinçsizzi238

hinleçalışır.Beyninçalıştığıyerde,kişibanabenzer.O,iyibirisidir.Böyleoluncamüthişbirçekicilikvekuvvetlibirbağoluşur.Bilinçsizzihindahaetkiliolduğuiçinbuolaygerçekleşir.Sizbirşeyinfarkındadeğilsinizdir;fakataradakibağ

kurulmuştur.

Birdiğerkişininfizyolojisininasılaynalarsınız?Hangikişiselözellikleriniaynalayabilirsiniz?Sesiylebaşlayın.Tanımveifadelerini,vurgusunukonuşmahızını,yaptığıduraklamaları,sesininşiddetiniaynalayın.Beğendiğikelimeyadaifadeleriaynalayın.Duruşuvenefesalmapaternleriyadagöztemasları,vücutdili,yüzifadeleri,elhareketleriyadadiğerayırıcıhareketlerindennehaber?

Ayaklarındanbaşınıeğmesinekadar,fizyolojisininherhangibiryönünüaynalayabilirsiniz.Şimdi,yaniilkbaştabunlarsizesaçmagelebilir.

Birkişininheryönünüaynalamayıbecermeknedir?Neolacağınıbiliyormusunuz?Kişilerkendilerinitümüyleanlayan,enderindüşüncelerinianlayabilen,kendilerinebenzeyenruharkadaşlarınıbulmuşgibihissederler.

Fakatahenkdurumunuyaratabilmekiçinkişininheryönünüaynalamakzorundadeğilsiniz.Sadecesestonundanyadabenzeryüzifadelerindenbaşlarsanız;herhangibirkimseyleinanamayacağınızderecedeahenginnasıloluşturulacağınıöğrenebilirsiniz.

Bundansonrakibirkaçgüniçinde,beraberolduğunuzkişilerleaynalamapratiğiyapmalısınız.Elhareketleriniveduruşlarınıaynalayın.Neredenvehangihızlanefesaldıklarınıaynalayın.Seslerininşiddetini,temposunuvetınınıaynalayın.

Onlarsize,sizonlarakendiniziyakınhissediyormusunuz?

Fizyolojibölümündekiaynalamadeneyiminihatırlayın.Birkişibirdiğerkişininfizyolojisiniaynaladığında;sadeceaynıdurumudenemeyeteneğikazanmaz,onunlaaynıçeşitiçdeneyimleri,hattaaynıdüşünceleridenemeyeteneğidekazanır.Bunlarışimdi,günlükyaşamınızdagerçekleştirebilirsenizneolur?Böyleustabiraynalayıcıolarakbaşkalarınındüşünceleriniöğrenebilirsenizneolur?

Netürahenkleresahipolabilirve

239

onlarlaneleryapabilirsiniz?Bunlarıgerçekleştirebilmekiçingeçensürebirazcansıkıcıolabilir;fakatprofesyoneliletişimcilerbunuherzamanyapmaktadırlar.Aynalamadadiğerustalıklargibidir.Gelişmesiiçinpratikyapılmalıdır.Bununlabirlikteşimdionukullanarakondanyararlanabilirsiniz.

Aynalamayıanalizettiğinizdeikitemelöğesininbulunduğunugörürsünüz;hassas

gözlemvekişiselesneklik,iştebirbaşkasıylabirlikteolduğunuzzamanyapabileceğinizbaşkabirdeneyim.Aranızdanbiriniaynalayıp,diğerinidelideryapın.Liderebirikidakikaiçindeyapabileceğikadarfizikseldeğişiklikyaptırın.

Yüzifadelerini,duruşunuvenefesalmaşeklinideğiştirttirin.Kollarınıtutuşşekligibibüyükşeylerlebirlikte,ensesiningerilimigibiküçükşeyleridedeğiştirin.Bu,çocuklarınızlayapılabilecekönemlibiralıştırmadır.Onlarbunuseveceklerdir.

Bunuyapıncafarklarıkarşılaştırın.Birdiğerkişiyiaynalayınca,nekadarbaşarılıolduğunuzubulun.Sonrapozisyonlarınızıdeğiştirin.Muhtemelenyakaladığınıznoktalarkadarınıkaçırdığınızıgöreceksiniz.Herkesaynalamadaustalaşabilir;fakat;işeinsanlarınvücutlarınıbinlerceşekildekullanabileceğinibilerekvebupozisyonlarındahaçokfarkındaolarakbaşlarsanızdahabaşarılıolursunuz.

Mümkünhalsayısısınırsızolmasınarağmen,örneğinoturmapozisyonundakikişilerinyapabileceklerihareketsayısıgenelliklesınırlıdır.Çokazpratikyaptıktansonrabunlarıyaparkenbilinçliolmakzorundadeğilsiniz.Sadeceetrafınızdaki

kişilerin

fizyolojilerini

ve

duruşlarını

otomatik

olarak

aynalayacaksınız.

Etkinaynalamaiçinsonsuzsayıdakonudanyararlanılabilir,ancakkonununtemeli,stratejileriöğrenmebölümündedeğindiğimizüçtemeltemsilsistemidir.

Fakatçoğumuzunherzamankullanmayıtercihettiğibirtemsilsistemivardır.

Genelliklegörsel,işitselyadadokunsalstratejilerdenbirisinidahaçoktercihederiz.Birkişinintemeltemsilsisteminibelirlediktensonra,onunlaahengi

geliştirmeişinitemeldenbasitleştirmişolursunuz.

240

"Etkiniletişimdebulunabilmekiçinhepimizindünyayıfarklışekildealgıladığımızınvebualgılamalarımızıdiğerleriyleiletişimimizderehberolarakkullandığımızınfarkınavarmalıyız."

AnthonyRobbins

Davranışvefizyolojifaktörlerinrassalkümesindenoluşsaydı,heripucunuözenletoplayıpbirarayagetirmekzorundakalacaktınız.Fakattemsilsistemlerigizlibirşifreninanahtarıgibidirler.Sizeipucuverenbirgerçeğibilmek,sizinçokdahafazlasınıöğrenmenizisağlayacaktır.Sekizincibölümdegördüğümüzgibi,temelolarakgörselolandavranışlarınbirtakımyıldızıvardır."Banagöründüğügibi"yada"Sadeceyapmayıgörüntüleyemiyorum"ifadelerindeolduğugibisözelipuçlarıvardır.Konuşmagenelliklehızlıdırvenefesgöğsünüstkısmındanalınır.Sestonuyüksekvurgulu,genizdeve/veyagenelliklegerilimlidir.Karınveomuzkaslarıgenelliklegerilidir.Görselkişilergenelliklebirnoktayaçokişaretetmekeğilimindedirler.Sıksıkomuzlarınıkaldırırlarveenseleriniuzatırlar.

İşitselkişiler,"Benimiçiniyisesçıkarıyor";"Ozilçalmaz"gibiifadelerkullanırlar.(Banagöregüzelveanlamsızşeklindeçevrilebilecekyukarıdakiifadeler,bilerekbuşekildeçevrilmiştir;çünkü,Türkçe'deolmayanbuifadelerkişilerintemsilsistemleriniaçıkolarakgöstermektedir.Ç.N.).Konuşmadahabi-

çemli,temposudengelivesesdahaaçıkvekalıntondadır.Nefesdiyaframdanyadagögsüntümündenderinvedüzgünalınmaeğilimindedir.Kasgerilimleridengelidir.Kişilerellerinivekollarınıtuttuklarında,bugenellikleanlamınişitselerişimdeolduğunugösterir.Omuzlarıbirazsarkmavekafalarıbiryanadüşmeeğilimindedir.

Dokunsalkişiler"Doğruhisvermiyor"yada"Nesnelerledokunmuyorum"

şeklindeifadelerkullanırlar.Yavaştempodakonuşurlar.Kelimelerarasındakiduraklamalaruzunvedüşüktür;derintondakonuşurlar.Birçokvücuthareketi,duyuorganları

SınırsızGüç-16

241

yadadışdokunsalerişimigöstermeeğilimindedir.Kaslarıngevşemesi,içduyuorganlarıylaerişimigösterir.Tersdöndürülmüşavuçiçleriylebükükkollarvegevşeme,dokunsalınkarakteristikbirpozisyonudur.Omuzlarınüzerindetamkarşıdadurankafaylabirlikte,katıbirduruşeğilimindedir.

Kişidenkişiyedeğişenbaşkaipuçlarıdavardır.Bunedenledaimadikkatlibirgözlemgereklidir.Herinsantektir.Fakatkarşınızdakinintemeltemsilsisteminibildiğinizde;onundünyasınanasılgirileceğiniöğrenmedeçokbüyükbiradımatmışsınızdemektir.Bütünyapacağınıziş,anındaeşleşmektir.

Dahaçokişitseldurumdaolanbirkişiyidüşünün.Onubirşeyyapmayainandırmayaçalışırken,nasılgörüleceğinigörüntülemesiniisteyerekçokhızlıkonuşursanız,muhtemelenbaşarılıolamazsınız.Onasöylemekzorundaolduğunuzşeylervardır.Sizinönerinizidinlemevekendisineuyupuymadığınadikkatetmeihtiyacınıduyar.Gerçekte,işinbaşındasizidinlemeyebilirbile,çünküsestonunuzonuniçinuygunolmayabilir.Birdiğeridetemelolarakgörseldurumukullanabilir.Siz,onadokunsalolarakyaklaşıp,yavaşçabirşeyhakkındanasılhissettiğindenkonuşursanız;yavaşlığınızdanrahatsızolurvelütfenkonuyagelinder.

Bufarklarıgösterebilmekiçinsizebildiğimbirevleilgiliörnekvermekistiyorum.

Evinbirisi;sessiz,sakinbircaddeüzerindedir.Hemenhemengününhersaatindeyürüyüşeçıkıpkuşseslerinidinleyebilirsiniz.Eviniçerisimasallardakikadarzevklivezariftir.İnsanınburayıgörmezdengelmesineşaşırmamakeldedeğildir.Tanvaktibahçedegezintiyaparkenkuşları,hafifesintiylebirliktedallarınhışırtısını,öntaraçadandarüzgarınsesinidinleyebilirsiniz.

Diğerevise,fevkaladeçekicidir.Sadecebakmakbileheyecanvericidir.Uzunbeyaztaraçanınönündenefisrenkliduvarlar,görselolarakşahanebirgörüntüpanelioluşturmaktadır.Hertaraftaçoksayıdapencereolduğundaneviniçigününhersaatindeaydınlıktır.Helezonimerdiveni,güzeltahtakapılarıy-242

Iaokadargüzeldirki;bütünbirgününüzü,evinherköşesindekigüzelliğikeşfetmekiçinharcayabilirsiniz.

Üçüncüevitanımlamakdahazordur.Kendinizgörüp,deneyip,hissetmek

zorundasınız.Yapısıçoksağlamdır.Odalarıayrıbirsıcaklığasahiptir.Tarifedilemeyecekbirşekildeiçinizesesleniyor.Doyurucubirhavasıvar.Hangiköşeyeoturursanızoturun,soluduğunuzherşeysizehuzurveriyor.

Üçolaydadaaynıevianlatıyorum.Birincisiişitsel,ikincisigörsel,üçüncüsüysedokunsalgörüşaçısınıyansıtmaktadır.Sizevibirgrupinsanagösteriyorsanız;onlarıtamcanlıtutabilmeniziçinüçtarzabirdenulaşmalısınız.Kişilerintemeltemsilsistemlerihangitanımlamanındahakandırıcıolacağınıbelirleyecektir.

Fakatkişilerinherüçtemsilidekullandıklarınıunutmayın.Eniyiyöntemherüçünebirdenulaşacakşekildeiletişimdebulunmaktadır.

Görsel,işitsel,dokunsalkelimelerilistelemekleişebaşlayın.

Önümüzdekibirkaçgündekonuştuğunuzkişileridinleyinveençokkullandıklarıkelimetürlerinibelirleyin.Sonraaynıtürkelimelerikullanarakonlarlakonuşun.

Sonuçneolur?Sonrafarklıtemsilsistemikullanarakkonuşun.Şimdisonuçneolur?

Şimdisizegüçlü,etkilibiraynalamanınnasılyapılacağınailişkinbirörnekvereyim.GeçenlerdeNewYork'taydımvebirazdinlenmekiçinparkagittim.

Birazyürüdüktensonranelerolduğunugözlemekiçinbirbankaoturdum.Azsonratamkarşıındaoturankişidikkatimiçekti.Hemenonuaynalamayabaş-

ladım(Bualışkanlığıedininceönünegeçmekzordur).Onutamolarakaynaladım.Oturduğugibioturuyor,nefesaldığıgibinefesalıyorveayaklarımıaynışekildehareketettiriyordum.Kuşlaraekmekparçalarıatmayabaşladı.Bendekuşlaraekmekparçalarıatmayabaşladım.Başınıhafifçesalladı.Bendebaşımıhafifçesalladım.Yukarıyabaktı.Bendebaktım.Banabaktı.Bendeonabaktım.

243

Çokgeçmedenayağakalkıpbanadoğruyürümeyebaşladı.Bubenimiçinsürprizdeğildi.Benonabütünüyleçekicigeliyordum;çünkütamkendisinebenzediğimidüşünüyordu.Konuşmayabaşladıktansonrasestonunuveifadelerikullanmaşekliniaynenaynalamayabaşladım.Birazsonrabana,"Sizçokzekibiradamsınız"dedi.Niçinzekiolduğumainandı?Çünkübenimkendisinebenzediğimihissetti.Birazsonradabeniyirmibeşyıldırtanıdıklarındandahaiyitanıdığını

hissetmeyebaşladığınısöyledi.Birazdahasonradabirişteklifindebulundu.

Aynalamahakkındakonuştuğumbazıkimselersinirlendilerveaynalamanmdoğalolmadığını;fakatkullanılabilirolduğunusöylediler.Doğalolmadığıfikrisaçmadır.Herhangibirkişiyleherhangibirandaahenkiçinegirdiğinizdeonunfizyolojisini,tonlarınıvb.aynalamayabaşlamanıznormaldir.Seminerlerimdeaynalamakonusunabaşladığımda,genelliklebazılarınınkeyfikaçmaktadır.Bendeonlarahemenyanınızdakileredikkatederseniz;benzerşekildeoturduklarınıgörürsünüzderim.Bacaklarınınçarprazlığı,kafalarınıneğilmeaçılarıvb.herşeyleriaynıdır.Birkaçgündürseminerdeahenklerinigeliştirdikleriiçinkaçınılmazolarakbirbirleriniaynalıyorlar.Sonrabirbirlerihakkındakihislerinisoruyorumve"Çokiyi","Çokyakın"cevaplarınıalıyorum.Sonraikincikişidenoturuşunu,yanifizyolojisinibütünüyledeğiştirmesiniistiyorum.Sonrabirincikişiyeyeniden,ikincikişihakkındakihislerinisorduğuında;"Çokyakındeğil",

"Uzak"yada"Artıkemindeğilim"şeklindecevaplaralıyorum.

Bunedenle,aynalamaahengindoğalbirsürecidir.Halensizbunubilinçsizolarakyapıyorsunuz.Bubölümdeahengintarifesinieldeedebilmekiçinneyaptığımızıöğreniyoruz.Böyleceistediğimizzamanistediğimizkişiyle,hattabiryabancıylabile,istediğimizsonucuyaratabiliriz.Aynalamanmuygulanabilirolmasıiçinkendinormalhızvetonunuzdakonuşmakmı;yoksakarşınızdakikişinineniyikonuşmaşeklinibulup,onundünya-244

sınagirmekmidahaçokbilinçliçabagerektirir?Birdiğerkişiyiaynalarkengerçektenonunnasılhissettiğinidenediğiniziunutmamayabaşladığınızda,gerçektendedahaçokonungibihissetmeyebaşlayacaksınız;bunedenlesoru,

"Kendikendinizüzerindeetkiliolmayaisteklimisiniz?"şeklinegelir.

Birdiğerkişiyiaynalarkenkendikişiliğinizdenvazgeçmiyorsunuz.Bütünüylegörsel,işitselyadadokunsaldeğilsiniz.Bütünçabanızesnekolmayaçalışmakolmalıdır.Aynalamakbasitolarakfizyolojideortaklığısağlarki,budaortakinsanideğerlerimizipekiştirir.Aynalarkendiğerkişininhislerinden,deneyimlerindenvedüşüncelerindenyararlanabilirim.Budadiğerkişilerindünyalarınınnasılpaylaşılacağınailişkindeneyimlerin;güçlü,güzelvekuvvetlendiricibirdersidir.

Kitlelerhalindegerçekleştirilenkültürelbaşarılar,kitlelerarasındaoluşanahenginbirsonucudur.Enetkililiderler,temsilsistemlerinintümündegüçlü

olanlardır.Herüçdüzeydedebizecazipgelenvetümkişiliğiyleaynımesajıveren,yanibenzeşimduygusuverenkişileregüvenmeeğilimindeyizdir.Geçenbaşkanlıkseçiminidüşünün.YaşınarağmenRonaldReagangörselolarakçekicibiradammıdır?Çekicibirsestonunavekonuşmatarzınamısahiptir?Sizivatanseverlikveolabilirlikhisleriyleriyle,duygusalolarakhareketegeçirebildimi?Çoğukimse,kibunlarınarasındapolitikasınakarşıolanlardavardır,herüçsoruiçinonaanlamlıbirşekilde"evet"diyecektir.Hiçşüphesiz,obüyükbiriletişimciolarakanılacaktır.ŞimdideWalterMondale'idüşünün.Görselolarakçekicibirkişimidir?

Seminerlerimdebusoruyusorduğuında'%20'yeyaklaşanoranda"evet"cevabıaldığımdakendimişanslısayıyorum.Çekicibirsestonunavekonuşmatarzınamısahiptir?Böyleolduğunainanankişisayısıdahadaazolmaktadır.DiğeryönlerdentümüyleMondaleileuyumiçindeolanlarbile,busoruyanadirenevetcevabıvermektedirler.Sizivatanseverlikveolabilirlikhisleriyleduygusalolarakhareketegeçirebilirmi?Busoruyagenelliklegülerekcevapveriyorlar.Buonunenbüyükbaşarı

245

sızlıklarındanbirisidir.Bunedenle,Reagan'ınseçimdeezicioyüstünlüğüsağlamasındasürprizolanbirşeyvarmıdır?

GaryHart'aneolduğunudüşünün.Herüçdüzeydedeoldukçaçekiciydi.

Mondale'indahafazlaparasıvardıvedahaönceBeyazSaray'dagörevyapmıştı.

Bunedenlemantıksalbirseçimgibigörünüyordu.BunarağmenHartçokhızlıgidiyordu;fakatbugidiş,çokkısasürdü.Neolmuştu?Tekbirşey;Hartbenzeşimsizdi.Onaismininiçindeğiştirdiğisorulduğunda,önemlideğildiyecevapveriyordu;fakatvücutdilivesestonubaşkatürlüsöylüyordu.Basına,

"Evet,ismimideğiştirdim.Fakatbunuismimleyargılanmakyerine,yaptığımişinkalitesiyleyargılanabilmekiçinyaptım"diyebilirdi.Oböyleyapmadı.Kaçamakcevaplarverdi.Basındayenifikirlerinitartışmakzorundabırakıldıvebirçokkişi,fikirlerindekendileriiçinönemlibirşeyolmadığınıhissetti.Onlarmuğlakşeylerdi

GeraldineFerraro'dannehaber?Görselolarakçekicibirkadınolduğunumudüşünüyorsunuz?Görüştüğümkişilerinyaklaşık%60'ıbuşekildedüşünüyordu.

Çekicibirsestonunamısahipolduğunuhissediyorsunuz?Ferraro'nunkaybettiği,hemdebüyükorandakaybettiğiyerburasıdır.Görüştüğümkişilerin

%80'iile%90'nısesininçekiciolmamasınınyanısıraaynızamandarahatsızediciolduğunusöylediler(NewYork'tangelenkişilerhariç).Sadece%10

oranındakişi,onunkendileriniduygusalolarakhareketegeçirebileceğinisöyledi.Dünyanıneniyifikirlerinesahipolsanızbile,herağzınızıaçıştakişilerirahatsızetmenin,popülerolmayınekadarzorlaştıracağınıhayaledebiliyormusunuz?MondaleileaynıbiletesahipbirkadınolmanınFerraro'yabiryararıolmadı.Bunarağmenbunlar,Ferraro'nundesteklenmemesininananedenleriolmayabilir.Sesinintonu,kişileriduygusalolarakhareketegeçiremeyişivesonolarakdabenzeşimsizliği;onapahalıyamaloldu.Kürtaj,ilknükleersaldırı,kocasınınfinansaldurumuvb.konulardakarışıkmesajlarvermesibirçoksorunundoğmasınanedenoldu.Demokratadaylarınsadecekişiseliletişimustalıkları,yenilgiyihemenhemenkaçınılmazkılmıştı.

246

ŞimdideBruceSpringsteen'inkigibiönemlikültürelbaşarılarıdüşünün.Onunkonserleritıkabasadoluydu.O,gözlervekulaklariçinherşeyisunuyordu.

Görselolarakçekicidir,dinleyicileriylehisli,derinbirseslekonuşurveolağanüstübirahenksağlar.Bütünüylebenzeşimiçindedir.

Yakıntarihimizdenzihninizdeyereden;güçlü,karizmatik,farkyapmayeteneğiolanbirliderdüşünün.JohnF.Kennedy'yidüşündünüzdeğilmi?Oylamayaptırdığımkişilerin%95'iböyledüşündü.Niçin?

Bununbirçoknedenivar;fakatbizbirkaçtanesiniinceleyelim.Kennedygörselolarakçekicibirisimiydi?Elbette.Çekiciolmadığınıdüşünençokazkişiyerastladım.İşitselaçıdannasıldı?Görüştüğümkişilerin%90'ı,buyöndedeKennedy'yiçekicibuldu."Memleketim,benimiçinneyapabilirdiyesorma.Benmemleketimiçinneyapabilirimdiyesor"gibiifadelerlesiziduygusalolarakhareketegeçirebildimi?Kişilerietkilemedeiletişimikullanmanınustasıydı.

Benzeşimlimiydi?Kruşçevöyleolduğunudüşünmüşolmalı.KübakriziKennedyileKruşçevarasındabirbenzeşimliliktestiydi.Herikisidebirbirleriningözlerininiçinebakıyorlardıvebiryazarınbelirttiğigibi,"Kruşçevgözünükırptı."

Yapılanaraştırmalar,başarılıkişilerinahenkyaratmadabüyükbecerileriolduğunugöstermiştir.Onlaristerbiröğretmen,isterbirişadamı,istersebirdünyalideriolsunlarçoksayıdakişiyietkileyebilmekiçinherüçtarzdadaçekiciveesnektirler.Herüçtarzdadaçekiciolmakiçinherhangibirdoğalhediyeyeihtiyacınızyoktur.Görebiliyor,işitebiliyorvehissedebiliyorsanız;herhangibirkişiylearanızdaahenkyaratabilirsiniz.Aynalamayımümkünolduğukadaralçakgönüllülüklevedoğalolarakyapmayaçalışmalısınız.Astımlıyadakötübiraksaklığıolankişiyiaynalarsanız;ahenkyaratmayerine,karşınızdakikişininsizindalgageçtiğinizidüşünmesinenedenolursunuz.

Tutarlıbirşekildepratikyaparsanız;beraberolduğunuzherkesindünyasına,onuntarzındakonuşarakgirebilirsiniz.Kısa

247

birsüresonrabudavranışşeklikarakterinizinbirparçasıolacaktır.Bilinçsizolarak,düşünmeden,kendiliğinizdenböyledavranacaksınız.Etkinolarakaynalamayabaşladığınızda;busürecinsizeahenkvekişiyianlamadanöteşeylerdekazandırdığınıgöreceksiniz.Çünküeşanlıaynalama(pacing)veyönlendirmeolarakbilinensüreçleraracılığıyla,kişininsiziizlemesinisağlayabilirsiniz.Sizinnekadarfarklıolduğunuzönemlideğildir.Nasılkarşılaştığınızdaönemlideğildir.

Kişiyleyeterliahengikurabilirseniz,çokgeçmedenkişinindavranışlarını,sizinkiyleeşleştirebilirsiniz.

Sizebirörnekvereyim.BirkaçyılöncebeslenmeyleilgilibölümümüzBeverlyHills'dekigüçlüdoktorlardanbirisiyleilişkilerigeliştirmeyebaşlamıştı.Yanlış

adımatmıştık.Doktorönemlibirkonudahemenkararavarılmasınıistemişti.

Fakatkararvermeyeyetkiliolankişibendimvebendeosıralardaşehirdışındaydım.Doktorunbenimkadargençbirisini-kiozamanlar21

yaşındaydım-beklemekhoşunagitmemişti.Buluştuğumuzdadoktor,sinirliveolumsuzfikirleresahipti.

Bürosundatümkaslarıgerginveoldukçakatıbirbiçimdeoturuyordu.

Karşısındakisandalyeye,tamonunduruşuylaoturdumvenefesalmaritminiaynalamayabaşladım.Hızlıkonuştu.Bendehızlıkonuştum.Sağkolunubirdaire

içindedalgalandırmagibi,alışılmamışelkolhareketlerivardı.Aynısınıyapmayabaşladım.

Olumsuzkoşullardabuluşmamızarağmen,anlaşmayabaşlamıştık.Niçin?Çünküonunlaeşleşerekahenkoluşturdum.Çokgeçmedenonuyöneltebileceğimigördüm.Öncekonuşmahızınıyavaşlattım.Odayavaşlattı.Sonrasandalyeninarkasınayaslandım.Odaaynışeyiyaptı.Başlangıçtabenonueşleşiyorveonuaynalıyordum.Fakatahengimizgeliştikçe;onuyöneltmeyeveonunbenieşlemesiniveaynalamasınıısağlamayabaşladım.Sonraberaberöğleyemeğineçıkmamızıönerdivebirbirimizineniyiarkadaşlarıymışızgibiçoksamimibiryemekyedik.Okarşılaşmamızınbaşındakapıdaniçerigirerken,benim248

küstahlığımdannefretedenkişiydi.Bunedenleiyiaynalamayapabilmekiçinidealçevrekoşullarınagerekyoktur.Sadecedavranışlarınızıkarşınızdakinindavranışlarınauyarlamayeteneğinizinolmasıyeterlidir.

Yaptığımiş,adamıeşanlıaynalamakveyöneltmekti.Eşanlıaynalama;tatlıbirşekildekişininhareketleriyönündehareketetmek,elkolhareketlerinideğiştirdikçe,değiştirerekaynalamaktır.Birisiniaynalamaktabüyükustalığaulaştığınızzaman;hemenhemeniçgüdüselolarakkarşıdakideğiştikçe,sizdefizyolojivedavranışınızıdeğiştirirsiniz.Ahenk,statikbirolaydeğildir.Bunedenlebirkeresağlanıncasonunakadaraynışekildekalmaz.O;dinamik,alıcıveesnekbirsüreçtir.Gerçektensesgetiren,uzunsürenbirilişkiyioluşturmanınanahtarı;karşınızdakineyiyapıyorsakendinizionagöreayarlamakvedeğiştirmektir.Eşanlıaynalamanınanahtarıise;karşınızdakinindeğişikliklerini,mükemmelvedoğrubirşekildegerçekleştirebilmeyeteneğidir.

Yöneltme,eşanlıaynalamayıizleyenbirsüreçtir.Birisiyleahengioluşturduğunuzda,hissedilebilirbirbağyaratıyorsunuz.Yöneltmedeeşanlıaynalamakadardoğalgelir.Öylebirnoktayaulaşırsınızki,burasıaynalamanındaötesindedeğişiklikgirişiminibaşlattığımızyerdirveburadaokadarçokahenkgeliştirirsinizki,sizdeğiştiğinizzamankarşınızdakikişidebilinçsizolaraksiziizlemeyebaşlar.Geceningeçsaatlerindearkadaşlarınızlaokadarderinahenkoluşturduğunuzanlarolmuşturki,hiçyorgunolmadığınızhalde,onlaresnemeyebaşlayıncasizindeesnemeyebaşladığınızanlarolmuştur.İyisatıcılardaaynışeyiyaparlar.Diğerkişinindünyasınagirerekahengisağlarlarvesonrabuahengiyöneltmeiçinkullanırlar.

Ahenkhakkındakonuşurkenşöylebirsorugündemegelmektedir.Karşınızdakikişi

deliiseneolacak?Onunkızgınlığınıyadadeliliğiniaynalarmısınız?Elbettebudabirseçenektir.Bununlabirlikte,gelecekbölümdeüzerindeduracağımızpaternkırmayöntemi,kızgınlığıaynalamaktançokdahaiyiolabi249

lir.Bazendeaynalamaylakarşınızdakinindünyasınaokadarkuvvetligirersinizki,sizgevşemeyebaşlayıncaodagevşemeyebaşlar.Ahenginsadecegülmekolmadığınıunutmayın.Ahenkyanıtverebilirliliktir.Örneğinsokaktakikişileriçinbazentamarkalarındakikızgınlığıaynalamakesastır.Arasırabirisiyleiletişiminizüzerindeçokyoğunlaşmakgereğiniduyabilirsiniz,çünkükültürümüzdekarşımızdakininsaygınlıkkazanmamücadelesininyollarındanbirisidebudur.

İştesizebirbaşkadeneydaha.Birisiylebirkonuşmadüzenleyin.Duruşunu,sesinivenefesalışınıaynalayın.Kısabirsüresonrayavaşyavaşduruşunuzuvesestonunuzudeğiştirin.Birkaçdakikaiçindekarşınızdakikişisiziizlemeyebaşlarmı?Başlamazsageriyedönünvetekrareşanlıaynalamayabaşlayın.Sonrafarklıbiryöneltmeyideneyinvedeğişiklikleridahaküçükyapın.Birisiniyöneltmeyeçalışmamızarağmensiziizlemezse;buhenüzyeterikadarahenksağlayamadığınızıgösterir.Ahengigeliştirmeyeçalışınvetekrardeneyin.

"Aynadagörüyormuşgibiadamlarınyaşamlarınabakmasınıvesonraonlardankendisineörneklerbulmasınısöyledim."

—Terence

Ahengioluşturmanıntemelinedir?Esneklik.Ahengioluşturmadakienbüyükengel,diğerkişilerinsizinleaynıharitayasahipolduklarınıdüşünmektir.Çünküsizdünyayıtekyöndengörüyorsunuzvediğerlerinindeaynıyöndengördüğünüdüşünüyorsunuz.Kusursuziletişimcilerböylehatayapmazlar.Onlardillerini,tonlarını,nefesalmapaternlerini,elkolhareketleriniistediklerisonucaulaştıracakbaşarılıbiryaklaşımkeşfedinceyekadardeğiştirmekzorundaolduklarınıbilirler.

Birisiyleiletişimkurulamadığızaman,karşıdakiningerçeğidinlemeyireddedecekkadarümitsizbiraptalolduğunukabuletmekgibigenelbireğilimvardır.Fakatbubaşarısızlığıgaran-250

tilemekdemektir.Dünyamodellerieşleşinceyekadar,davranışlarıvekelimelerideğiştirmekdahaiyisonuçverecektir.SDP'nininançlanndanbirisideiletişiminizinanlamının,açığaçıkardığınızcevapolduğudur.İletişimdesorumluluk

sizindir.Birisini

bir

iş

yaptırmak

için

inandırmaya

çalışıyorsunuz,.Fakatobaşkabirşeyyapıyorsa;hatasiziniletişiminizdedir.

Mesajınızıiletmeninbiryolunubulamamışınızdemektir.

Yapacağınızherişiçinbumutlakagereklidir.Şimdiöğretimebakalım.

Eğitimdekienbüyüktrajedi,öğretmenlerinbüyükçoğunluğununkonularınıbilmesinerağmenöğrencilerinitanımamalarıdır.Onlar,öğrencilerininbilgiyinasılsüreçlediğini,temsilsistemlerininnasıloldğunuvezihinlerininnasılçalıştığınıbilmemektedirler.

Eniyiöğretmenleriçgüdüselolarakeşanlıaynalamayıveyöneltmeyibilirler.

Ahenkoluşturmayetenekleriolduğuiçinmesajlarıalınır.Aynışeyitümöğretmenlerinöğrenmemesiiçinhiçbirnedenyoktur.Eşanlıaynalamayıöğrenipbilgileriöğrencilerinetkinolaraksüreçleyebileceklerişekildesunarak;eğitimdünyasındadevrimyapabilirler.

Bazıöğretmenlerkonularınıiyibildiklerinidüşündüklerinden,herhangibiriletişimhatasınıöğrenemeyenöğrencilerineyüklerler.Fakatcevapkapsamdeğil,iletişiminanlamıdır.KutsalRomaİmparatorluğuhakkındakiherşeyibilebilirsiniz,fakatahengioluşturamazsanız,sizinharitanızdakibilgiyibirdi-

ğerininharitasınaaktaramazsınız;bilginizinhiçbiranlamıyoktur.Ahengioluşturabilenlerineniyiöğretmenlerolmasınınnedenibudur.Sınıftaöğrencilerinmuziplikleriyleilgilibirhikayevardır.Tümöğrencileröğretmenindedersibırakmasıiçinsaattam9.00'dakitaplarınıtoplarlar.Öğretmendehiçvakitgeçirmedenkalemibırakır,toparlanırve"Özürdilerim,geçkaldım"derve

sınıftançıkar.Öğretmeninarkasındantümçocuklargülmemekiçindudaklarınıısırırlar.

SDP'ninkurucularıeğitiminnasılolmasıgerektiğikonusundabüyüleyicibirörnekverirler.Temeltemsilsistemidokunsal

251

olanbirmühendisliköğrencisivardı.Öncelerielektrikdevrelerinigösterenşemalarıöğrenmekteçokzorlanıyordu.Konuyuçokzorvesıkıcıbuluyordu.

Esasındagörselolaraksunulankavramlarabiranlamyüklemektegüçlükçekiyordu.

Birgünönündekidiyagramdakidevreniniçindenbirelektrongeçmeyebaşlarsanelerhissedeceğinihayaletmeyebaşladı,Birçokreaksiyonhayalettiveşemadakarakterlerlegösterilendevreelemanlarıylatanıştıkça,davranışınıdeğiştirdi.

Birdenbirediyagramlaronaanlamlıgelmeyebaşladı.Hattaonlardanhoşlanmayabaşladı.Şimdiherşema,onauzunvemaceralıbiryolculukgibigelmektedir.Okadareğlenceliydiki,sonundamühendisoldu.Başardı,çünkütercihettiğitemsilsistemiaracılığıylaöğrenmeyebaşladı.Eğitimsistemimizdebaşarısızolanhemenhementümçocuklarınöğrenmeyeteneklerivardır.Sadecebizonlaranasılöğreteceğimizibilmiyoruz.Onlarlaaslaahenkkurmuyoruzveöğrenmestratejileriyleeşleşmiyoruz.

Öğretmeişininüzerindeönemleduruyorum,çünkühepimizşuyadabuşekildebuişiyapıyoruz.Evdeçoçuklarımızla,iştearkadaşlarımızveişçilerimizlegerçekleştirdiğimizfaaliyetinbirkısmıöğretmedir.Sınıftageçerliolanlartoplantıodasındayadaoturmaodasındadageçerlidir

Ahenginsihriyleilgilifevkaladegüzelbirşeydahavardır.Dünyadaençokerişilebilenustalıktır.Derskitaplarınayadakurslaraihtiyacınızyoktur.Birustanınyanındaçalışmanıziçinseyahatetmenizevebirbelge(derece)kazanmanızagerekyoktur.Sadecegözünüze,kulağınızavedokunma,tatmavakoklamaduyularınızagereksinimvardır.

Ahengihemenşimdidengeliştirmeyebaşlayabilirsiniz.Daimailetişimvetemashalindeyiz.Ahenkdebunlarınikisinibirdenmümkünolanenetkinbiçimdegerçekleştirmektir.Uçakbeklerkengirdiğinizkuyruktakikişileriaynalayarak

ahenkçalışmasıyapabilirsiniz.Ahengimanavdakullanabilirsiniz.Evinizdeveişinizdekullanabilirsiniz.Îşbulmakiçingörüşmeyegittiğinizdegörüşmeciyieşleyerekveaynalayarak,onunsizden

252

hoşlanmasınısağlayabilirsiniz.İşinizdemüşterilerinizleçabukilişkikurabilmekiçinahengikullanın.Ustabiriletişimciolmakisterseniz,tümyapacağınıziş

başkalarınındünyasınanasılgirileceğiniöğrenmektir.

Ahengioluşturmanınbirbaşkayoludahavardır.Ayrımlarınkümesiinsanlarınyapabilecekleriseçimlerinbelirlenmesineyardımeder.Onlara………..denir.

253

BÖLÜM:14

MükemmelliğinAyrımları:

Metaprogramlar

"Doğruanahtarlaherşeyi,yanlışanahtarlahiçbirşeyisöyleyemezsiniz.İşintekinceliğianahtarıoluşturmaktır."

—GeorgeBernardShaw

İNSANtepkilerinin,insanıhayretedüşürecekkadarçeşitliolduğunufarkedebilmenineniyiyollarındanbirisidebirgrupinsanlakonuşmaktır.Aynışeyeinsanlarınnasılfarklıtepkigösterdiklerinedikkatetmeninbiryararıolmaz.

Güdüleyicibirhikayeanlatırsınız;birisikendindengeçer,birdiğerigözyaşlarıiçindeboğulur.Birfıkraanlatırsınız,birisigülmektenkırılır,birdiğerininkılıbilekıpırdamaz.Herinsanınfarklıbirzihinseldilledinliyorolduğunudüşüneceksiniz.

Sorun,aynımesajainsanlarınniçinbukadarfarklıtepkigösterdiklerininanlaşılmasıdır.Niçinbirisibardağındolutarafını,diğeriboştarafınıgörür?Niçinbirmesaj;birisinienerjilendirir,heyecanlandırırvegüdülerken,diğerindehiçbirtepkioluşmaz?

254

Shaw'ınyukarıdakisözlerikesinolarakdoğrudur.Doğruanahtarlahitapederseniz,herşeyiyapabilirsiniz.Yanlışanahtarlahitapederseniz,hiçbirşeyyapamazsınız.Ençokilhamverenmesaj,enaydınlatıcıdüşünce,enzekiceyapılmışeleştiri,yöneltilenkimsetarafındanduygusalveentelektüelaçıdananlaşılmamışsa;kesinolarakhiçbiranlamifadeetmez.Bunlarsadecekişiselgücümüzündeğil,toplumsalolarakkarşıkarşıyagelmemiz,olasıdahageniş

sorunlarındatemelanahtarlarıdır.Hemişhayatınızdahemdeözelyaşantınızdaustabirinandırıcı,ustabiriletişimciolmakistiyorsanız;doğruanahtarınnasılbulunacağınıbilmekzorundasınız.

Bununyolumetaprogramlardangeçer.Metaprogramlar,kişileribilgilerisüreçlemeşeklinegötürenanahtarlardır.Kişileriniçtemsillerininasıloluşturduklarınıvedavranışlarınasılyönettiklerinibelirlemedeyardımcıolangüçlüiçpaternlerdir.Metaprogramlar,neyedikkatedeceğinizekararvermedekullandığınıziçprogramlardır(yadadizilişlerdir).Bilgileribozar,silervegenelleriz;çünkü,beynimizherhangibiranda,ancakokadarbilgiyidikkate

alabilir.

Beynimizinbilgiyisüreçlemeşekli,bilgisayarınsüreçlemeşeklineçokbenzer.

Şaşırtıcıderecedeçokveriyialırveonlarıinsanaanlamlıgelecekşekildedüzenler.Bilgisayardabelirligörevleriyapabilmesiiçinbirçatısağlayanyazılımolmadan,herhangibirşeyyapamaz.Metaprogramlardabeynimizdebenzerşekildeçalışır.Onlar,neyedikkatedeceğimize,deneyimlerimizenasılanlamvereceğimizevebizihangiyönegötürecekleriniyönetenyapıyısağlar.Nelerinilgilendirdiğine,nelerinileridetehlikeoluşturacağınakararverebilmekiçin,birtemeloluştururlar.Bilgisayarlailetişimdebulunabilmekiçin,yazılımıanlamakzorundasınız.İnsanladaetkiniletişimdebulunabilmekiçinmetaprogramlarınıanlamakzorundasınız.

Kişiler;davranışpaternlerinesahipolduklarıgibi,budavranışlarıyaratmakiçindeneyimleriniorganizeedenpaternleredesahiptirler.Ancakbuzihinselpaternlerianlarsanız;isterbirisi

255

nearabasatmakiçin,istersebirisininsizintarafınızdangerçektensevildiğinianlamasıiçinmesajlarınızınalınmasınıbekleyebilirsiniz.Koşullardeğişsebilekişilerinnesnelerinasılanladıklarıvedüşüncelerininasılorganizeettiklerineilişkintutarlıbiryapıvardır.

Birincimetaprogrambirşeyeyaklaşmakyadauzaklaşmaklailgilidir:Tüminsandavranışlarızevkalmakyadaüzüntüdenkaçınmakiçinşiddetlibirarzununetrafındadöner.Yanankibrittenkaçınmanızınnedeni,elinizinyanmaacısındanuzaklaşmasıiçindir.Güneşinbatışınıoturupseyrediyorsunuz;çünkügündüzüngeceyedoğrukaymasındanoluşanmuhteşemmanzaranınzevkinitatmakistiyorsunuz.

Aynıolaydahakarmaşıkeylemleriçindegeçerlidir.Birkişizevkaldığıiçin,işinebirikikm.yürüyerekgidebilir.Birdiğerkişidearabayabinmektenkorktuğuiçinaynıyoluyürüyerekişinegidebilir.BirkişiyazılarındanvegörüşlerindenhoşlandığıiçinFaulkner,HemingwayyadaFitzgerald'ıokuyabilir.Birdiğerideaynıyazarları,etraftankendisinecahildenmemesiiçinokuyabilir.O,acıdankaçıyor,zevkalmaklailgilenmiyor.Birşeyeyaklaşmıyor,uzaklaşıyor.

Tartışacağımızdiğermetaprogramlardadahil,busüreçkesindeğildir.Herkes

bazışeylereyaklaşırvebazışeylerdenuzaklaşır.Herkesinbirprogramyadadiğerinedoğruyaklaşmakşeklindekuvvetlibireğilimiolduğunugösterenüstünbirtarzı(modu)olmasınarağmen;hiçkimseheruyarıcıyaaynışekildetepkigöstermez.Bazılarıenerjikolmayaveriskalmayameraklıdır.Onlarkendileriniheyecanlandıracakbirşeyleredoğruyöneldiklerizamankendileriniçokrahathissedebilirler.Diğerleridikkatli,endişeli,konuyuanlamaeğilimindedirlervedünyayıçoktehlikelibiryerolarakgörürler.Eylemleriheyecanvericişeyleredoğruyaklaşmadeğil,tehlikeliyadagüçlükyaratacaknesnelerdenkaçmaşeklindedir.Kişilerinhangiyönedoğruhareketettiklerinibulabilmekiçinonlarabirarabada,evde,

256

İşteyadaherhangibiryerdenasılbirilişkiistediklerinisorun.Onlarsizeneistedikleriniyadaneistemediklerinianlatırlarmı?Bubillgininanlamınedir?

Herşey.Birürünsatanişadamıyız,onunreklamını,neleryaptığıyadaneleryapmadığınıanlatarakikişekildeyapabilirsiniz.Arabaları;onlarınhızlı,parlakyadaseksiolduklarınıvurgulayarakyadaçokyakıttüketmediği,bakımınınçokmaliyetliolmadığıveçarpışmalardagüvenliolduğuüzerindeduraraksatmayaçalışabilirsiniz.Kullandığınızstrateji,bütünüyleilgilendiğinizkişininstratejisinebağlıolmalıdır.Yanlışmetaprogramkullanmaktansa;işegitmemekdahaiyiolabilir.Sizonubirşeyeyaklaştırmakistiyorsunuz;fakatonuntümisteğigeridönmekiçiniyibirnedenbulmaktır.

Unutmayınkiarabaaynıyoldaileridegeridegidebilir.Bu,arabanınhangiyönedönükolduğunabağlıdır.Aynıolaykişileriçindegeçerlidir.Diyelimki,çocuğunuzunderslerinedahaçokzamanayırmasınıistiyorsunuz.Ona;

"çalışırsaniyiolur,yoksaiyibirokulagidemezsin"yada"Fred'ebakçalışmadıveokuldanatıldı.Şimdihayatınıngerikalankısmınıbenzinistasyonundakipompanınbaşındageçirecek.Bu,seninistediğinbiryaşamşeklimidir?"

şeklindesorularsormanızgerekir.Bustratejibirişeyararmı?Bu,çocuğunuzabağlıdır.Onunasılgüdülenmesiuzaklaşmaksa;işeyaramasıgerekir.Fakatasılgüdülenmesiyaklaşmaksaneolacak?Kendisiniheyecanlandırannesnelerlegüdüleniyorsa,cazipbulduğunesneleredoğruyaklaşıyorsaneolur?Buçocuk,birnesnedenuzaklaşmasıiçinverdiğinizörnekledavranışınıdeğiştirmeyecektir.

Nefesiniztükenenekadarnasihatedebilirsiniz,fakatbubirişeyaramaz.Çünkü

yanlışanahtarkullanıyorsunuz.SizLatincekonuşuyorsunuz,oysaçocukYunancabiliyor.Hemkendizamanınızı,hemdeçocuğunuzunzamanınıboşaharcıyorsunuz.Gerçektendeyaklaşmastratejisinesahipkişiler,kendilerineuzaklaşılmasıgerekenşeylersunulduğunda,kızıyorlaryadadarılıyorlar.

Çocuğunuzu,"Bunuyaparsanbaşarılıolurveistediğinokuluseçebilirsin"şeklindekiifadelerledahaiyigüdüleyebilirsiniz.

SınırsızGüç-17

257

İkincimetaprogramiçvedışreferansçerçeveleriyleilgilenir:Birisine,birişiiyiyaptığınınasılanladığınısorun.Bazılarıiçinispatdışarıdangelir.Patronsırtınızısıvazlarvebüyükişbaşardığınızısöyler.Havalarauçtunuz.Büyüködülkazandınız.Çalışmanızfarkedildivearkadaşlarınıztarafındanalkışlandı.Dışarı-

danbutürbironayalınca,yaptığınızişiniyiolduğunuanlıyorsunuz.Dışreferansçerçevesibudur.

Diğerleriiçinispat,içtengelir.İyiyaptıklarında,kendiiçlerindebilirler.Içreferansçerçevesinesahipseniz,bütünmimariödüllerikazananbirbinatasarlayabilirsiniz;fakatsizonubaşarılıbulmuyorsanız,tümdışonaylar,yaptığınızişinbaşarıolduğukonusundasiziiknaedemezler.Yadatersinebiriş

yaparsınız;patronunuzvearkadaşlarınıztarafındansoğukkarşılanır;fakatsizonuniyibirişolduğunuhissediyorsanız,diğerlerindençokkendiiçgüdülerinizegüvenirsiniz.Budaiçreferansçerçevesidir.

Birilerinibirsemineredevametmesiiçiniknaetmeyeçalıştığınızıkabuledelim.

Şöylesöyleyebilirsiniz;"Busemineredevametmelisin.Fevkaladegüzel.Biztümarkadaşlarımızlabirliktekatıldık.Çokiyivakitgeçirdikvesürekliolarakövgüyleogünlerdenkonuşuyoruz.Herkesseminerinyaşamlarınıolumluyöndedeğiştirdiğinisöylüyor."Konuştuğunuzkişidışreferansçerçevesinesahipse;muhtemelenonuiknaedebilirsiniz.Tümbukişilerdoğruolduğunusöylüyorsa;genellikleodadoğruolduğunukabuledecektir.

Fakatiçreferansçerçevesinesahipseneolur?Diğerlerininnesöylediğinianlatarakonuiknaetmekiçinçokgüçanlargeçireceksinizdemektir.Bunlar,onun

içinherhangibiranlamifadeetmez.Onuancakkendisininbildiği,kendisineçekicigelenşeylerleiknaedebilirsiniz.Ona,"Geçensenedevamettiğinkonferanslardizisinihatırlıyormusun?Hatırlarsanşimdiyekadarsahipolduğunenönemlideneyimlerikazandığınısöylemiştin.Bildiğimkadarıylaonabenzerbirşeylervar.Kontroledersen,benzerdeneyimleribulabileceğinidüşündüm.Sennedüşünü

258

yorsun?"Buyaklaşımbirişeyararmı?Elbette;çünkü,onakendidiliylehitapediyorsunuz.

Tümbumetaprogramlarıngeneldurumvegerilimleilgiliolduğunadikkatedilmelidir.Bazışeylerion-onbeşyıldıryapıyorsanız,kuvvetlibiriçreferansçerçevenizvardır.Dahaöncehiçyapmamışsanız;geneldurumdaneyindoğruneyinyanlışolduğunailişkinkuvvetlibiriçreferansçerçevesinesahipolma-yabilirsiniz.Paternvetercihleriniz,zamaniçindegelişmeeğilimindedir.Fakatsağlakolsanızbile,yararlıolduğubirçokdurumdahâlâsolelinizidekullanıyorsunuzdur.Aynıolaymetaprogramlariçindegeçerlidir.Tekyöndegitmekzorundadeğilsiniz.Yoludeğiştirebilirsiniz.Kendinizdeğişebilirsiniz.

Liderlerinçoğu,içmiyoksadışreferansçerçevesinemisahiptir?Gerçektenetkilibirlider,içreferansçerçevesinesahipolmakzorundadır.Bireylemegeçmedenöncediğerlerinindüşüncelerinisormakiçintümzamanınıharcayankimse,gerçekbirliderolamayacaktır.Kararlıolabilmekiçinmetaprogramlarınidealbirdengesivardır.Aşırıbiruçtakararlıolarakkalabilecekçokazkimseninolabileceğiniunutmayın.Gerçektenetkililiderlerdışardandaetkinbilgialmayeteneğinesahiptirler.Bunuyapmadıklarızamankendilerinibüyükgörmehastalığınayakalanırlar.

Misafirleredeaçıkolansonseminerleriminbirisindensonra,biradamüçarkadaşıylabirliktegelerek,"Benikandıramazsınız"dedi.Banayapabileceğihertürlütatsızşakayıyapıyordu.Hemenonuniçreferansçerçevesinegöresıralamayaptığınınetbirşekildeanladım.(Dışadönükkişilersizegelip:şunlarışunlarışuşekildeyapmalısınızdemezler).Onunarkadaşlarıylakonuşmasındandanesnelerdenuzaklaşanbirisiolduğunuaçıkolarakanladım.Bunedenleona;

"Sizibirşeyyapmanıziçiniknaedemem.Siziiknaedebilecektekkişivar,odasizsiniz"dedim.Butepkiyenasılkarşılıkvereceğinibilmiyordu.Seminerimle

övüneceğimiveonukabuletmeyeceğinibekliyordu.Şimdisöylediklerimleuyuşmakzorundakaldı;çünküonlarınger

259

çekolduklarınıbiliyordu.Sonraona;"Semineredevametmezsen,kiminkaybedeceğinibilentekkişisensin"dedim.Normalindeböylebirnoktayıbelirtmek,benimiçinkorkunçkötübirolaydır.Fakatonundiliylekonuştumveişeyaradı.Devametmezsekendisininkaybedeceğinisöylemediğimedikkatedin.Öylesöylemişolsaydım,kesinlikledevametmezdi.Söylediklerimişöyleanalizedebiliriz:"Semineredevametmezsenkiminkaybedeceğini(uzaklaşmak)bilentekkişisizsiniz(içreferansçerçevesi)"Bukonuşmadansonra;"Evet,doğru"dedivekayıtformunuimzaladı.Metaprogramlarhakkındabilgisahibiolmadanönce,onu,dahaöncebukursualmışkişilerlekonuşmaya(dışreferansçerçevesi)iknaetmeyeçalışırveseminerdeneldeedebileceğiyararları(doğruyaklaşmak)anlatırdım.Fakattümbunlarsadecebeniilgilendirirdi.Onudeğil.

Üçüncügrupmetaprogramlarkendikendileriyadadiğerleritarafındanyapılansıralamaylailgilidir.Bazılarıinsanetkileşimlerinetemelolarak,sadecekendiiçlerindeolanlara,diğerlerivekendileriiçinneleryapabileceklerinegörebakarlar.Şüphesizkişilerherzamanşuyadabuaşırıucuniçindeolmazlar.

Sadecekendinizegöresıralarsanız;herşeyikendineyontanbirbencilolursunuz.Sadecediğerlerinegöresıralamayaparsanız;süreklisıkıntıçekenbirisiolursunuz.

Birişeadamalmakdurumundakalırsanız;başvuranların,busıralamanınneresindeolduklarınıbilmekistemezmisiniz?Birsüreöncebüyükbirhavayoluşirketi;şikayetlerin%95'ininişçilerin%5'iyleilgiliolduğunubelirledi.Bu%5'likgrupkuvvetlibirşekildekendilerinegöresıralamayapmaktaydılar,çoğuzamansadecekendileriyleilgileniyor,diğerleriyleilgilenmiyorlardı.Onlarkötüişçilermidir?Evetyadahayır.Fakataçıkolanbirşeyvarsaodaonlarınyanlışişteçalıştıklarıvekötüperformansgösterdikleridir.Onlarınsevimli,çokçalışkanvecanayakınolmalarıdagerçeğideğiştirmez.Yanlışişteçalıştırılan,doğrukişilerolabilirler.

260

Havayoluşirketineyaptı?Kendilerinegöresıralamayapankişilerideğiştirdi.

Yenigrubuişealmasırasındayapılangörüşmelerde,başvuranlaraniçinbuşirketteçalışmakistediklerisorularakişealınacaklarbelirlendi.Bukişilerindüşüncelerininçoğu,komisyonönündeverdiklericevaplaragörebelirlendi.

Gerçektendeonlarınbirkomisyonüyesigibiolandavranışlarınabakılarakkararveriliyordu.Yanikomisyondakonuşankişiyeençokdikkatiniyönelten,onunlagöztemasıkuran,gülenyadadestekverenkişiyeenyüksekoyverildi.Diğeryönden,azyadahiçdikkatetmeyenvediğerlerikonuşurkenkendidünyasınadalankişiler,kendinegöresıralamayapankişilerolarakdüşünüldüveişealınmadılar.Buseçiminsonucundaşirketinşikayeti,%80'inüzerindeazaldı.

Metaprogramlarınişdünyasındaönemliolmasınınnedenibudur.Onugüdüleyennedeninneolduğunubilmezseniz;birinsanınasıldeğerlendirirsiniz?

Gerekliustalıklarla,öğrenmeyeteneğiyleveiçdünyasıyla,sahipolduğunuzişledoğrukişiyinasıleşleştireceksiniz?Birçokzekiinsankariyerlerinihayalkırıklığıiçindegeçirmektedirler;çünküdoğalyeteneklerinieniyişekildekullanabilecekleribirişteçalışmamaktadırlar.Birdurumdayükümlülükolanşey,birdiğerdurumdadeğerlibirvarlıkolabilir.

Havayolugibihizmetsektörlerinde,diğerlerinegöresıralamayapanlaragereksinimvardır.Birmuhasebedenetçisiarıyorsanız,kendisinegöresıralamayapanbirisinitercihetmenizgerekebilir.Görevinientelektüelolarakiyiyapan;fakatduygusalyöndenzayıfolduğuiçinsizişaşırtankişilerle,kaçkezilgilendi-niz?O,kendinegörekuvvetlisıralamayapanbirdoktorolabilir.Oçokzekibirtanıcı(teşhisçi)olabilir,fakatonunsizinleilgilenmediğinihissederseniz,onuniştebütünüyleetkiliolmasınıbekleyemezsiniz.Gerçektendebazılarıklinikteçalışmakyerine,araştırmacıolarakçalışmasınındahaiyiolacağınıdüşünür.

Amerikanişdünyasındadoğruadamıdoğruişeyerleştirmek,enönemliproblemlerdenbiriolarakyerinikoruyor.Busorunla,başvuranlarınbilgiyinasılsüreçlediklerinideğerlendirmeyibilirsekilgilenebiliriz.

261

Bunoktadatümmetaprogramların,eşitdüzeydekritikolmadıklarınıbelirtmekteyararvardır.Nesnelerdenuzaklaşankişilerin,yaklaşanlardandahaiyiolduğusöylenebilirmi?Belki.Dünyadabaşkalarınagöresıralamayapanlar,kendilerinegöresıralamayapanlardandahaçokolsa,dahamıiyiolurdu?Muhtemelen.Fakatbizyaşamlaolduğugibiilgilenmekzorundayız.Bizimarzuladığımıztürdebir

dünyayok,çocuğumuzunnesnelerdenuzaklaşmasıyerine,yaklaşmasınıisteyebilirsiniz.Onunlaetkilibirşekildeiletişimdebulunmakistiyorsanız;nasılsa,oşekildedavranmakzorundasınız;sizinfikrinizegöreolmasıgerektiğişekildedeğil.Anahtar,kişiyidikkatliveüzgünolduğuzamanlarmümkünolduğukadardikkatlegözlemek,nesöylediğinidinlemek,kullandığımecazlarıöğrenmek,fizyolojisinibilmektir.Kişilermetaprogramlarınıtutarlıvesüreklibirbiçimdeaçıklarlar.Kişilerineğilimlerinibelirlemekyadasıralamalarınıanındaöğrenmekiçin,çokyoğunbirçalışmagereklideğildir.

Kişilerinkendilerinegöremidiğerlerinegöremisıralamayaptıklarınıanlamakiçindiğerlerinenasıldikkatettiklerinebakmakgerekir.Diğerlerinedoğruyöneliyorveyüzifadeleridiğerlerininnesöyledikleriyleilgileniyormuyoksaarkasınayaslanaraksıkılıyorvetepkigöstermiyormu?Herkesarasırakendinegöresıralamayaparveböyleyapmakdaönemlidir(gereklidir).Anahtar,tutarlıolarakyaptığınızınvesıralamayordamınızın,istediğinizsonuçlarıüretipüretmemesidir.

Dördüncüsıralamaprogramı,eşleşenlerveeşleşmeyenlerleilgilidir.

Sizinlebirdeneyyapmakistiyorum.Şekillerebakınızveherbirinindiğerleriylenasılbirilişkiiçindeolduklarınıbanaanlatınız.

262

Üçşekilarasındakiilişkileritanımlamanızıistersembirçokşekildecevapverebilirsiniz.Hepsinindikdörtgenolduğunusöyleyebilirsiniz.Hepsinindörtkenarlıolduğunusöyleyebilirsiniz.İkisinindikey,birisininyatayyadaikisininayakta,birisininyatıkolduğunuyadahiçbirşeklindiğerikisiylekesinolarakaynıilişkiyesahipolmadığınısöyleyebilirsiniz.Yadabirininfarklı,ikisininbenzerolduğunusöyleyebilirsiniz.Eminimsizdahafazlatanımdüşünebilirsiniz.Buradaneolmaktadır?Hepsiaynıresmintanımlamalarıdır;fakat,yaklaşımlarbütünüylefarklıdır.Bumetaprogramıöğrenmek;anlamakvesevmekiçinbilgiyinasılsıraladığınızıbelirler.Bazılarıdünyaya,benzerlikleribularaktepkigösterir.

Nesnelerebakarlarveortaknoktalarınıgörürler.Onlareşleşmecidir.Bunedenleonlarsizinşeklinizebakarakşöylesöyleyebilirler,"Onlarınhepsidikdörtgendir".Birdiğereşleşmecideistisnalardakibenzerliğibulur.O,şeklebakarakşöylesöyleyebilir,"Hepsidikdörtgen;fakatbirtanesiyatık,diğerleridikduruyor."

Diğerlerieşleşmez,yanifarkinsanlarıdır.Bunlarikitiptir.Birtipidünyayabakarvenesnelerinnasılfarklıolduğunugörür.Şekillerebakarakhepsininfarklıolduğunuvehepsininbirbirleriylefarklıilişkileribulunduğunusöyleyebilir.

Eşleşmezolandiğertipise;istisnalarlafarklılıklarıgörür.Tersten,istisna263

larlabenzerlikleribulaneşleşmeciyebenzer.ÖncefarklarıgÖrürsonrabunlaraortaknoktalarekler.Birkişinineşlemeciyadaeşleşmezolduğunuanlamakiçinnesneleryadakoşullarkümesiarasındakifarklarısorunveöncebenzerlikleremiyoksafarklaramıdikkatettiğininotedin.Benzerlikeşleşmecisiyle,farklareşleşmezibirarayagelirsenelerolacağınıhayaledebiliyormusunuz?Birisihepsininbirbirinebenzediğinisöylerken,diğerihepsininbirbirindenfarklıolduğunusöyler.Benzerlikçikişininmantığınagöre,onlarınhepsidikdörtgendir.

Farklareşleşmezinmantığınagöredeonlarınüçündedeçizgikalınlıkları,hattaaçılarbileaynıolmayabilir.Peki,kimhaklıdır?Şüphesizikiside;çünkübunlarkişiselalgılamayabağlıdır.Bununlabirlikte;eşleşmezlergenellikleahenksağlamaktagüçlükçekerler.Çünkü,onlardaimafarkyaratırlar.

Buayrımlamanınöneminianlamakneişeyarar?Size,kendiişimdenbirörnekvereyim.Beşortağızvebirimizhariçhepimizeşleşmeciyiz.İşimizinçokbüyükbirkısmıiçinbuçokgüzel.Birbirimizebenziyoruzvebirbirimiziseviyoruz.Aynışekildedüşünüyoruz,aynışeylerigörüyoruz.Bunedenletoplantılarımıztambirbütünlükiçindegeçmektedir.Konuşuyoruz,fikirlerüretiyoruz,birbirimizle

eşleştiğimiziçinbufikirlerinhepsigüzel,dahagüzelgörünüyor;birdiğeriningördüklerinigörüyoruz,görüşlerinigeliştiriyoruzveheyecanlandıkçaheyecanlanıyoruz.

Tümbuolanlar,eşleşmezişiniçinekanşıncayakadargeçerlidir.Oherzamannesneleribizimgördüğümüzdenfarklıbirbiçimdegörür.Biznesnelerinbirbirineuyanyönlerinigörürken,ouymayanyönlerinigörür.Bizcoşkuiçindeilerlerken,obirdenarayagirerek,işinyürümeyeceğinisöyler.Sonraarkasınayaslanarakbizimnegördüğümüzealdırmadan,bizimüzerindedurduğumuztümsorunlarınüzerindedurur.Bizzihinselolarakyükseklerdeuçmakisteriz.Ohemenbiziyereindirerek;"Peki,bundannehaber?Şundannehaber?Bunanediyeceksiniz?"

der.

264

Kafamıütülüyor?Evet.Değerlibirortakmı?Elbette.Bizimyapmamızgerekenşey;onuplanlamasürecininuygunzamanlarındakullanmaktır.Ayrıntılarüzerindeaynışeylerisöyleyipdurmasınıvefikiroluşturmamızaengelolmasınıistemeyiz.Oanlardaonunbizibaşkaşeylerleuğraştırmasındançok,beraberplanlamayapmaklasağladığımızbütünlükbizimiçindahadeğerlidir.İşinhızıkesildiktensonrabizimmutlakaboşluklarımızı,benzeşimsizliklerimizi,uygunolmayanşeyleriveeşleşmeninsağlanamadığınoktalarıgörecekbirilerineihtiyacımazvar.Onunişlevibudurvebizibizdenkorur.

Eşleşmezlerazınlıktadır.Yapılanaraştırmalaragörekişilerin%35'ieşleşmezdir.

(Bir

eşleşmezseniz,

muhtemelen

araştırmanın

doğru

olmadığını

söyleyeceksiniz).Bununlabirlikteeşleşmezlerçokdeğerlidir;çünkübizim

görmediklerimizigörmeeğilimindedirler.Eşleşmezler,genellikleşiirselözlemlerpeşindekoşmazlar.Çoğukezheyecanlandıklarındabile,hemeneşleşmemeyebaşlayarakheyecanlanmamanınbiryolunubulurlar.Fakatonlarınsayısalduyarlılıkları,herhangibirişiçinçokönemlidir."CennetinKapısı"filmigibi,iş

dünyasındakiçokbüyükbaşarısızlıklarıdüşünün.Manzaranıngerisinebakmayeteneğinesahipseniz;birgrupiçreferansçerçeveli,yaratıcıeşleşmecininbulunduğunugörebilirsiniz.Bunlarınhepsiamacayaklaşırvekaçınmalarıgerekenhiçbirşeyedikkatetmezler.Onlarınmutlakbirşekilde;"Birsaniye,bundannehaber?"diyecekveiçreferansçerçeveliyaratıcıkişilertarafındankabuledilebilecekşekilde,iletişimdebulunabilecekbireşleşmezeihtiyaçlarıvardır.

Eşleşmecilikveeşleşmezliktarzlarısondereceönemlidir;çünkübeslenmedahilbirçokkonudaönemligörevleryapabilecekniteliktedirler.Aşırıeşleşmecilergenelliklekendileriiçinkötüolabilecekyiyeceklerlebeslenebilirler;çünküonlardaimaaynıyiyeceğiyemekisterler.Onlarelmayadaerikyemekiste-meyeceklerdir.Olgunlukları,tatları,dokularıvebeklemesürelerigibisıralıdeğişkenlerdeçokfazladeğişiklikolabilir.Onlar

265

değişmeyenyiyecekleri,hamburgergibi,çokyiyebilirler.Bunlarkötüyiyeceklerolabilir;fakateşleşmecinindeğişmeyenruhunuısıtırlar.

Yıllarcaaynışekildetekrarlanıpduranbirişinizolsa;birfarkinsanınıişealmakistermisiniz?şüphesizistemezsiniz.Birbenzerlikinsanınıişealmakistersinizki,odasizinihtiyacınızolduğusüreceböylebirişyapmaktanzevkalacaktır.Öteyandanbüyükorandaesneklikisteyenyadasürekliolarakdeğişenbirişinizolsaydı;bupozisyonabirbenzerlikinsanınıalırmıydınız?Almayacağınızaçıktır.

Buayırımlar,uzundönemdehangiişlerden,hangikişilerindahaçokmutluolacağınıbelirlemekteyararlıolur.

Golcübirfutbolcuörneğinidüşünelim.Birkaçyılöncesezonaçokiyibaşlamıştı.

Çokgüzelgolleratıyordu.Fakatobireşleşmezolduğundan,stilinideğiştirmekzorunluluğunuhissettiveformunukaybetti.Herstadyuındakaleninarkasındabulunandeğişikşekillerüzerindedikkatinitoplamasıiçininandırılmıştı.

Benzeşimsizolduğuiçinbuşekillerinbirbirindennekadarfarklıolduğuüzerinde

durmayabaşladıvedahaöncekendisiiçinçokkolayolanhareketleribileyapamazdurumageldi.

Eşleşmeciveeşleşmeztiplerinherikisinedeaynıinandırmatekniğinikullanırmısınız?İkisinibirdenaynıişdeistermisiniz?Farklıeşlemestratejisiolanikiçocuğudaaynışekildemiyetiştirirsiniz?Şüphesizhayır.Bustratejilerinsabityadadeğişmezolduğunusöylemekistemiyorum.İnsanlarPavlov'unköpleklerigibideğildir.Birisionlara,onlarınanlayacağıbirdillenasılyapacaklarınıanlatırsa;insanlarstratejilerinibirnoktayakadardeğiştirebilirler.Ömrüboyuncaeşleşmezolanbirkişiyi,eşleşmeciyapmakiçinçokaşırıçabavesabırgöstermekgerekir.Fakatyaklaşımlarınınçoğuna;dahaterbiyelivegenişkapsamlıolmasınasüreçiçindeyardımcıolabirsiniz.Farklıkişilerlebiraradayaşamanıngizlerindenbirisidebudur.Diğeryöndengenellemeyapmakeğilimindeolduklarıiçineşleşmecilerindedahaçokfarkgörmelerindeyararvardır.Eşleşmecilerinbuhaftaile

266

geçenhaftaziyaretettiğişehirlerarasındaki(LosAngeles,NewPork'açokbenziyordemekyerine)tümfarklaradikkatetmeleriyararlıolur.Farklarüzerindebirazdahadurun.Onlaryaşamarenktutanolaylardandır.

Bireşleşmeciyleeşleşmezbiraradamutlubirşekildeyaşayabilirlermi?

Birbirlerinianladıklarısüreceevet.Farklılıklaroluştuğunda,onlarbirbirininkötüyadahatalıolmadığını,sadecenesnelerifarklışekildealgıladıklarınıbilmelidirler.Ahenginoluşmasıiçinbütünüylebirbirinizebenzemekzorundade-

ğilsiniz.Algılamaşekillerimizinfarklıolduğunuhatırlamanızvebirbirinizinasılsevipsayacağınızıöğrenmenizyeterlidir.

Şimdikimetaprogram,iknaetmekiçinneleringerekliolduğuylailgilidir.

Iknacınınstratejisiikikısımdanoluşur.Kişiyitutarlıbirbiçimdeneyiniknaettiğiniöğrenmekiçinöncekişininiknaolmakiçinhangiduyusalyapımbloklarınaihtiyacıolduğunubulmalıvesonraiknaolmadanöncebuuyarıcılarıhangisıklıklaalmakzorundaolduğunukeşfetmelisiniz.Birisininiknaediciıııetaprogramınıbulabilmekiçin,"Birbaşkasınınişindebaşarılıolduğunuhangiyoldanöğrenirsiniz?Onları,görmekveyaptıklarınıizlemek;nekadariyiolduklarınıişitmek;birlikteyapmak;yeteneklerihakkındabirşeylerokumakzorundamısınız?"

sorusunusormalısınız.Cevap,bunlarınbirkarışımıolabilir.Birisininiyiolduğuna,işiniyaparkengördüğünüzdevediğerkişileronuniyiolduğunuanlattığındainanabilirsiniz.Birsonrakisoruise;"Siziknaolmadanönce,sizeiyiolduğunuhangisıklıktagöstermekzorundadır?"şeklindedir.

Buradaolasıdörtcevapşeklivardır:a)Derhal(Örneğinbirkonudaiyiolduklarınısizebirkeregösterdiklerindesizonlarainanırsınız),b)Çokkez(ikiyadadahafazla),c)Birzamandilimiiçinde(birhafta,birayyadabiryıliçinde),d)Sürekliolarak.Sondurumdakişiiyiolduğunuherişteherzamangöstermekzorundadır.

Birorganizasyonunbaşındaysanız;kilitpersonelinizleulaşa

267

bileceğinizendeğerlidurumgüvenveahenktir.Onlarlailgilendiğinizibilirlerse,siziniçindahaiyivedahaçokçalışacaklardır.Sizegüvenmezlerse,siziniçinçalışmazlar.Fakatgüvenioluşturmanınbirkısmıdafarklıkişilerinfarklıihtiyaçlarıolduğunadikkatetmektir.Bazılarıbirişikurarveonusürdürürler.Sizidürüstolduğunuzuveonlarlailgilendiğinizibilirlerse;onlarıaldatacakbirşeyyapıncayakadarsürecekbirbağoluşturabilirsiniz.

Buyöntemherkesiçingeçerlideğildir.Bazıişçilerinbundanfazlasınaihtiyaçlarıvardır.Onlarabirkelime,birçalışmalarınıonaylama,herkesinönündedestekolmayadabaşarmasıiçinönemlibirgörevvermekgibiekbirşeylerdahagöstermelisiniz,Onlartamolaraksadıkvezekiolabilir;fakatdiğerlerindendahaçokonaylanmakihtiyacınıhissederler.Aranızdakibağınhâlâgeçerliolabilmesiiçin,dahaçokispataihtiyaçlarıvardır.İyisatıcıların,bazılarınabirkezsatış

yapıncaartıkonlarınsüreklimüşterileriolacağınıbilmesinebenzerbirdurumdur.Bazılarısatınalmadanöncebirürünüikiyadaüçkezgörmekzorundadır.Bazılarınatekrarsatışyapabilmeniziçinaradanaltıaygeçmesigerekir.Satıcılarınençoktuttuklarıkişiise,ürünüyıllardırkullanan;fakattekrarsatınalmayageldiğindeoürününiçinkullanmasıgerektiğiniöğrenmekisteyenmüşteridir.Aynısüreçpersonelleolanilişkilerinizdedahayoğunbirşekildeortayaçıkar.Bazılarınasevdiğinizibirkezispatlarsanız;buispatonuniçinsonsuzakadargeçerlidir.Diğerlerinehergünispatlamakzorundasınız.Bumetaprogramlarıanlarsanız;bazılarınıiknaetmekiçinplanhazırlarkensizenekadaryararlıolduğunugörürsünüz.Onuiknaetmekiçinneleryapılmasıgerektiğini

öncedenbilirseniz;herdefasındasevdiğiniziispatlamanızgerekenkişilerlekarşılaşıncaşaşırmazsınız.Çünkübudavranışınıöncedenbiliyorolacaksınız.

Diğermetaprogram,gerekliliğekarşıolanaklılıklailgilidir.Birisineşimdikişirketindeniçinçalıştığınıyadayeniarabasınıyadaevininiçinsatınaldığınısorun.Bazıkişiler,isteklerindençok

268

gerekliliklegüdülenirler.Yapmakzorundaolduklarıiçinbirşeyyaparlar.Neyinolanaklıolduğunudüşünerekhareketederler.Deneyimlerinsonsuzsayıdakiçeşitliliğinebakmazlar.Önlerinenegelirvenelermevcutsa,onlarlayaşamınısürdürürler.Yenibirişe,eve,arabayahattayenibireşebileihtiyaçlarıolduğundapiyasayaçıkarlarvemevcutolanıkabulederler.Diğerleri,olasılıkları(olanakları)araştırmakiçingüdülenirler.Neyapmakzorundaolduklarındançok,neistediklerinegöregüdülenirler.Değişikdurumları,deneyimleri,seçimleri,yollarıaraştırırlar.Gerekliliğegöregüdülenenkişibilinenvegüvenliolanşeylerleilgilenir.Olanaklılıklagüdülenenkişi,bilinmeyenedeeşitdüzeydeilgigösterir.Nelerinolabileceğini,hangifırsatlarıngelişebileceğiniöğrenmekister.

Sizişverenolsanız,hangitipkişiyiişealmakistersiniz?Bazılarımuhtemelen;

"Olanaklılıklagüdülenenkişiyi"cevabınıverecektir.Herşeyinötesindezenginbirpotansiyelduyguyasahipolmak,yaşamıdahadazenginleştirir.içgüdüselolarakçoğumuz(gerekliliklegüdülenenkişilerindeçoğu)kendilerinesonsuzsayıdayeniyollarınaçıkkalmasıyönündeoykullanacaklardır.

Gerçektebuöncedenplanlanmışbirdurumdeğildir.Ayrıntılaradikkatetmeyi,düzenlibirhızaayakuydurmayıvesürekliliğigerektirenişlervardır.Birotomobilfabrikasındakalitekontroldenetçisiolduğunuzukabuledelim.

Olanaklılıkduygusugüzeldir.Bununlabirlikteburada,dahaçokgereklilikduygusunaihtiyacınızolabilir.Tamolarakneyingerekliolduğunubilmeyevehissetmeyeihtiyacınızolabilir.Tamolarakneyingerekliolduğunubilmekveonunyerinegetirildiğinigörmekzorundasınız.Olanaklılıklagüdülenenbirkişi,buişintamkendisinegöreolduğunudüşünecektir.

Gerekliliklegüdülenenlerinbaşkabirözellikleridahavardır.Bazıişlerdesürekliliğinözelbirönemivardır.Bununiçindeaynıgöreviuzunsüreyapacakkişileregereksinimvardır.Olanaklılıklagüdülenenkişi;yenidurumlar,yeni

fırsatlar,yenigiri

269

şimler,yenigüçlüklerarar.Dahaçokpotansiyelsunuyorgibigörünenbaşkabirişbulduğundabu,onunişibırakmasıiçiniyibirfırsattır.Gerekliliklegüdülenenler;çokgayretlibirruhasahipolduklarındandeğil,ihtiyaçlarıolduğuiçinişyaparlar.Olanaklariçinderiskalanlar,barıştanvegüzeldenyanaolanlar,palavracılariçinçoksayıdaişvardır.Şirketinizbütünüyleyenibiralandafaaliyetgöstermeyebaşlarsa;olanaklılıklagüdülenbazılarınıişealmalısınız.

Dayanışmaya,uzunömürlülüğevetutarlılığapirimverenişlerdevardır.Butürişleriçingerekliliklegüdülenenkişilergereklidir.Kişiselmetaprogramlarınızınneolduğunubilmekdeeşitorandaönemlidir.Çünküişararkensizinihtiyaçlarınızıkarşılayabilecekeniyiişiseçmenizeyardımcıolur.

Aynıilkeçocuklarınızıgüdülemededeişeyarar.Eğitiminerdemleriveiyibirokulagitmeninönemiüzerindeduruyorolduğunuzukabuledelim.Çocuğunuzgerekliliklegüdüleniyorsaniçiniyibireğitimeihtiyacıolduğunugöstermekzorundasınız.Birişegirmekiçinmutlakabirdiplomanıngerekliolduğunuanlatabilirsiniz.İyibirmühendisolmakiçinnedenmatematiktemelininyadaiyibiröğretmenolabilmekiçinnedendildeustalaşmanıngerekliolduğunuaçıklayabilirsiniz.Çocuklarınızolanaklılıklagüdüleniyorsa;değişikbiryaklaşımuygulamakzorundasınız.O,yapmakzorundaolduklarındanrahatsızolur.Bunedenleonaiyibireğitiminniçinsınırsızolanaklaraaçılankapıolduğunuaçıklamakzorundasınız.Öğrenmeninkendisinin,olanaklaragidenenbüyükbulvarolduğunugösteriniz.Kafasınıkeşfedilecekyenibulvarlarhayalleriyle,kazanılacakyeniboyutlarlavekeşfedilecekyenişeylerledoldurun.Yöneltmeninyollarıçokfarklıolmasınarağmen,herçocuklaulaşılacaksonuçaynıdır.

Diğermetaprogram,kişininçalışmastiliyleilgilidir.Herkesinbirçalışmastratejisivardır.Bazılarıbağımsızolmadıkçamutluolamazlar.Başkalarıylabirlikteçalışmaktagüçlükçekerlerveçokfazladenetimaltındaçalışamazlar.

Kendigösterileriniken-

270

dileriyapmakzorundadırlar.Diğerleribirgrupüyesiolarakeniyiperformanslarınıgösterebilirler.Onlarınstratejisiişbirlikçiliktir(kooperatif).

Alacaklarıherhangibirgörevinsorumluluğunupaylaşmakisterler.Diğerlerideortalamayaniikisininarasındabirstratejiyesahiptirler.Göreviçintekbaşlarınasorumlulukyüklenmeyisürdürürkenbaşkalarıylabirlikteçalışmakisterler.

Sorumlu,fakattekbaşınadeğildirler.

İşçilerinizden,çocuklarınızdan,danışmanlıkyaptıklarınızdaneniyisonucualmakistiyorsanız;onlarınenetkinolduğutarzlarıgösterençalışmastratejilerinibelirlemenizgerekir.Bazençokzekibulduğunuzbirişçinizin,süreklikafaütülediğinigörürsünüz.Odaimakendiusulünegörebirşeyleryapmakzorundadır.Şimdionuiştençıkarmanızgerekmeyebilir.Okendiişiniyapacakbiriolabilirvesizonakendisinigösterebileceğibirortamhazırlamazsanız;enindesonundakendiişininbaşınageçecektir.Böyledeğerliişçileresahipolduğunuzda;yeteneklerindensonunakadaryararlanabilmekiçin;onamümkünolduğukadarserbestdavranabileceğibirortamısağlamayaçalışmalısınız.Onubirgrubunüyesiyaparsanız;gruptakiherkesidelieder.

Mümkünolduğukadarbağımsızyaparsanız;sonderecedeğerliolabilir.

Girişimciliktekiyenikavramlarbütünüylebukonularlailgilidir.

TüminsanlarınbeceriksizlikdüzeylerinekadaryükseltilebileceğinisöyleyenPeterilkesiniduymuşsunuzdur.Bununnedenlerindenbirisideişverenlerin,genellikleişçilerinçalışmastratejilerinekarşıduyarsızolmalarıdır.Bazıinsanlarişbirliğiortamındaeniyiperformanslarınaulaşırlar.İnsaniilişkilerinvegeribeslemeninçokyoğunolduğuortamlardadahaiyisonuçverirler.Onlarıiyiçalıştıklarındanötürüyeni,bağımsızbirişinsorumluluğunuverereködüllendirirmisiniz?Onlardaneniyişekildeyararlanmakistiyorsanız,cevabınızhayırolmalıdır.Bu,okişiyiaynıdüzeydetutacağınızanlamınagelmez.Ona,yeteneklerinieniyikullanabileceğiyeniişlervermenizgerektiğiniaçıklar.

271

Benzerşekildeortalamastratejiyesahipbirçokkimse,birgrupüyesiolmakister;fakataynızamandaişleriniyalnızbaşlarınayapmalarıgerekir.Herhangibirorganizasyondaüçstratejiyedehitapedecekişlervardır.Anahtar,kişilerineniyinasılçalıştıklarıkonusundahassasolmakveonlarıverimliolacaklarıişlerdeçalıştırmaktır.

İştebugünyapılacakbiralıştırma.Bubölümüokuduktansonrakişilerin

metaprogramlarınıöğrenmeyeçalışınız.Onlara;birilişkiden(yadaaraba,yadaev)neistediklerinisorun.Bazıişlerdebaşarılıolduklarınınasılanladıklarınısorun.Buayyapmaktaolduğuişlegeçenayyapmışolduğuişarasındakiilişkiyisorun.Birşeyingerçekolduğunainanmadanönce,bazışeylerinkaçkeregösterilmekzorundaolduğunusorun.Enbeğendiğiişdeneyiminiveonuniçinbudeneyiminnedenönemliolduğunuanlatmasınıisteyin.

Kişibusorulansorarkensizedikkatediyormu?Sizinyanıtlarınızlamı,yoksabaşkaşeylerlemiilgileniyor?Tartıştığınızmetaprogramlarıbaşanlıbirşekildeöğrenebilmeniziçin;sorabileceğinizsorusadecebirkaçtanedir.Gereklibilgiyialamazsanız;istediğinizieldeedinceyekadar,sorularıbaşkabiçimlerdesormayısürdürünüz.

Hemenhemeniletişimsorunlarınızınhepsinde;karşınızdakininmetaprogramınıanlamanınsorununçözümündeyararlıolabileceğinigörürsünüz.Sevdiğinizbirinsanınkendisinisevilmiyorhissetmesi,adınaçalıştığınızkişininsiziyanlışyönesürüklemesi,yardımetmeyeçalıştığınızkişininhiçtepkigöstermemesigibiyaşamınızdahayalkırıklığınauğradığınızbiranıdüşünün.Buradaihtiyacınızolanşey,işleyenmetaprogramı,neyapmaktaolduğunuzuvediğerkişininneyaptığınıtanımaktır.Örneğin;sizesevgiilişkisinesahipolmakiçintekbirdoğrulamayeterken,karşınızdakikişiiçinbuilişkininsürekligösterilmesigerekebilir.Yadanesnelerinbirbirinenekadarbenzediğinigösterenbirönerigetirirsiniz;fakatüstünüzdekikişibaşkaşeylerduymakisteyebilir.Yadabirkişiyisakınmasıgereken

272

birkonudauyarmayaçalışırsınız;oisetakipetmesigerekenbazışeylerduymakistiyorolabilir.

Yanlışanahtarlakonuştuğunuzzaman,mesajınızdayanlışolacaktır.

Yöneticilerinişçilerleilgilenmesindeolduğugibi,annebabalarındaçocuklarıylailgilenirkenkarşılaştıklarıbirsorundur.Geçmişte,başkalarınınkullandıklarıtemelstratejilerifarketmeyeveölçmeyekarşıçoğumuzduyarlıbiryöntemgeliştirmeyeçalışmamıştır.Birisinebirmesajınızıiletemediğinizzaman,mesajınkapsamınıdeğiştirmekzorundadeğilsiniz,iletişimdebulunmayaçalıştığınızkişininmetaprogramşeklineuyacakşekildedeğişiklikyapabilmeyeteneğinesahipolabilmekİçin,esnekliğinizigeliştirmekzorundasınız.

Birkaçmetaprogramıbiraradakullanarakgenellikleetkinbiriletişimsağlayabilirsiniz.Birkeresindebirişimiziyapacakkişiyle,ortaklarımlabirlikteanlaşmazlığadüştük.Berabercetoplandıkveben,hepimizitatminedecekbirsonuçyaratmakistediğimisöyleyerekolumlubirçerçeveiçindetoplantıyıbaş-

latmakistedim.Ohemen,"Bunlarınhiçbiribeniilgilendirmez,Buparayasahibimvekesinlikleonuisterim.Sizinavukatlıktaslamanızıvebenihatayapmayazorlamanızıistemiyorum"dedi.Böyleceuzaklaşmayabaşladı."Bizbuişiyapmakistiyoruz;çünkübaşkalarınavekendimizedahaiyibiryaşamsağlamakiçinyardımetmeyekararlıyızvebizbunubirlikteçalışarakgerçek-leştirebiliriz."dedim.O;"Hepimizbaşkalarınayardımetmekararındadeğiliz.

Sizinilgilendikleriniz,beniilgilendirmez.Benisadeceburadanmutlubirşekildeayrılmakilgilendirir"dedi.Toplantıçokküçükbirgelişmeylesürerken;onunuzaklaşan,kendinegöresıralayan,eşleşmez,içreferansçerçeveli,birşeyigörmedikçe,duymadıkçainanmayanvebuözelliklerigittikçekuvvetlendirenbirisiolduğuaçıkolarakbellioldu.

Özelliklehemenherşeyekarşıolduğundankusursuzbiriletişimiçinbumetaprogramlarınbirkatkısıolmadı.Hiçbirgelişmeolmadanhemenhemenikisaatgeçtivebenherşeydenvazgeçmeküzereydim.Birdenbirekafamdabirşimşekçaktıve

SınırsızGüç-18

273

yaklaşımımıdeğiştirdim."Seninzihnindekifikrişuandaanladım"dedim.Sonrabirelhareketiyaptım.Böyleceiçreferansçerçevesinielealarakdışsalhalegetirdim;çünkü,kelimelerlebaşarılıolamamıştım.Böylecekontrolüelealdım.

Sonra,"Şimdiburadabirdakikaiçindekararvermekzorundasın,kararver-mezsenkaybınbüyük,hemdeçokbüyükolacak.Benkaybetmeyeceğim;fakatsenkişiselolarakkaybedeceksin"dedim.Böyleceonauzaklaşılacakyenibirşeyvermişoldum.

Kaldığımyerdendevamederek;"Sen(kişisel)birçözümbulunduğunainanmadığıniçinkaybedeceksin(uzaklaşılacakşey)"dedim.Obireşleşmezolduğundantersinidüşünmeyeyanibirçözümünolduğunudüşünmeyebaşladı.

Konuşmamışöylesürdürdüm:"Bugünvereceğinkararsonucundahergeçengünödemekzorundakalacağınücretigerçektenödemeyeistekliysen;kendiiçindeonukontroletmenvegörmen(içreferansçerçevesi)iyiolur.Çünküdiğerinsanlaraşimdinasıldavrandığınıveneyaptığınısürekliolarakanlatacağım(inandırmastratejisi).Kararvermekiçinbirdakikanvar.İşiyapmakiçinşimdikararvereceksinyadadiğertürlükişiselolaraksonsuzakadarkaybedeceksin.

Banabakvebenzeşimliolupolmadığımıgör"dedim.

Yirmisaniyesonrahemenkonuyagirerek;"Bakınarkadaşlar,bendaimasizinlebirlikteçalışmakisterim.Herşeyibirliktebaşarabileceğimizibiliyorum"dedi.Busözleriisteyereksöyledi.Gerçekbirdostmuşuzgibicoşkuylaayağakalktı.

"Sadecekonuşupkonuşamayacağımızıbilmekistedim"dedi.İkisaatsonraniçinbukadarolumluoldu?Çünküonugüdülemekiçinkendidünyamodelimideğil,onunmetaprogramlarınıkullandım.

Söylediklerimbeniincitecekşeylerdi.Kişilerinfarklımetaprogramlaravepaternleresahipolduklarınıöğreninceyekadar,benimdüşündüklerimintersinedavrandıklarındahayalkırıklığınauğruyordum.

Şimdiyekadarilgilendiğimizmetaprogramsıralamailkeleriönemliveetkilidir.

Bununlabirlikteunutulmamasıgereken

274

önemlibirnoktadafarkındaolabileceğinizmetaprogramsayısı,duyarlılığınızla,ayırtetmeyeteneğinizlevehayalgücünüzlesınırlıdır.Herhangibirkonudabaşarılıolmanınanahtarlarındanbirideyeniayırımlaryapabilmeyeteneğidir.

Metaprogramlar,kişilerlenasılilgileneceğinizekararvermedeönemliayırımlaryapabilmeniziçinaraçlarverecektir.Sadeceburadaverilenmetaprogramlarlayetinmekzorundadadeğilsiniz.Birolanaklılıköğrencisiolun.Etrafınızdakikişilerisürekliölçünveayarlayın.Onlarındünyayanasılbaktıklarını,özelpaternlerininotedinvebenzerpaternleresahipolanlarvarsa,onlarıdaanalizetmeyebaşlayın.Buyaklaşımaracılığıyla,hertipinsanlaetkinolaraknasıliletişimkurulabileceğiniöğrenmenizisağlayacakkişilerinayırımınıyapmakiçintambirayırımkümesigeliştirebilirsiniz.

Örneğin,bazılarıtemelsıralamalarınıkişileregöre,diğerlerideussaldüşünceleregöreyaparlar.Onlarıaynışekildemiiknaetmeyeçalışırsınız?

Şüphesizhayır.Bazıkişilerkararlarınıbelirligerçekveşekilleredayanarakverirler.Öncelikleparçanınçalışıpçalışmadığınabakarlar.Dahasonraonubüyükresminiçindedüşünürler.Bazılarıdaöncedahagenelkavramvefikirlerebakarlar.Onlargenelparçalaratepkigösterirler.Öncebüyükresmigörmekisterler.Beğenirlerseayrıntılarıdüşünmeyebaşlarlar.Bazıkişilerbaşlangıçtaheyecanlanırlar.Ençokheyecanlandıklarıan,yenibirfikriduyduklarıandır.

Sonraheyecanlarınıkaybederlervebaşkabirşeyeyönelirler.Diğerlerideişinbitiminedikkatederler,isterbirkitabınokunması,isterseyapılanbirgörevolsun,işinbitiminisonunakadargörmekzorundadırlar.Bazılarıdayiyecekleregöresıralamayaparlar.Yiyecekle,herşeyyerindedir.Yaptıklarıyadayapmayıdüşündüklerihemenhemenherşeyiyiyecekleraracılığıylageliştirirler.Onlarabiryerenasılgidileceğinisorarsanız;"BurgerKing'eulaşıncayakadaraşağıyagidin,soladönünvesoldaMcDonald's'aulaşıncayakadarininvesağadönünvesonraKentuckyFriedChicken'dansoladönerekkahverengiolanbinayakadardevam

275

edin"şeklindecevapverirler.Gittikleribirfilmisorunca,hemenyiyecek-içecekmasalarınınnekadarkötüolduğunuanlatmayabaşlarlar.Birdüğünüsoruncapastayıanlatmayabaşlarlar.Temelsıralamalarınıkişilerleyapanlar,genellikledüğündeyadafilmdegördüklerikişilerdendahaçokkonuşurlar.Temelsıralamayıeylemleregöreyapanlar,düğündeyadasinemadagerçektennelerolduğuhakkındakonuşurlar.

Metaprogramlarıuygulamanınbiryararıdabirdengemodelivermesidir.

Metaprogramlarıuygulamakiçinşuyadabustratejiyiizleriz,bazımetaprogramlariçinbiryönedahafazlaağırlıkverebiliriz.Diğerleriiçinbirininyerinediğeriüzerindeaşırıderecededurabiliriz.Bustratejilertaşakazınmış

yazılargibideğildir.Kendinizigüçlendirecekbirdurumagirmekararınıverebildiğinizgibi,sizeengeldeğilyardımcıolacakbirmetaprogramakendiniziuyarlayabilirsiniz.Metaprogramınızlayapabileceğiniz,beyninizeonusilmesinisöylemektir.Bunedenle,sizbirşeyeyaklaşıyorsanız;örneğin,uzaklaşılacakşeylerisiliyorsunuzdur.Uzaklaşıyorsanız,yakınlaşılabilecekşeylerisiliyorsunuzdemektir.Metaprogramlarıdeğiştirmekiçintümyapacağınızşeysileceğiniz

şeylerinfarkındaolmakvedikkatinizionlarınüzerindeyoğunlaştırmayabaşlamaktır.

Davranışlarınızlakendikendiniziyanıltmahatasınadüşmeyinveaynışeyibaşkalarıiçindeyapmayın.Siz"Joe'yubilirim.Oşunları,şunlarıyapar"dersiniz.

Güzel,sizJoe'yubilmiyorsunuz.O'nudavranışlarıaracılığıylabiliyorsunuz.Fakatbunlardahaçoksizindavranışlarınızda.Herşeydenuzaklaşmaeğilimindeolanbirkişiyseniz;busizindavranışpaterninizolabilir.Ondanhoşlanmazsanız,değiştirebilirsiniz.Gerçektededeğişmemeninhiçbirözürüyoktur.Şimdibugücesahipsiniz.Teksorun,bildiklerinizikullanmakiçinyeterlinedenleresahipolupolmamanızdır.

Metaprogramlarıdeğiştirmeninikiyoluvardır.Birtanesiönemliduygusalolaylararacılığıylayapılır.Anne-babanızınsürekliolarakbirşeylerdenuzaklaştığınıvebununsonucuolarak

276

tamkapasitelerinikullanamadığınıgörmüşseniz;budurumsizinuzaklaşmanızıyadayaklaşmanızıetkilemişolabilir.Sadecegerekliliğegöresıralamayapıyorsanızveşirketinizindinamikbirolanaklılıkduygusunasahipbirkişiaramasıyüzünden,işhayatındabüyükbirfırsatkaçırmışsanız;yaklaşımınızıdeğiştirerekbirşokagirebilirsiniz.Herşeyeyaklaşmaeğilimindeysenizvebiryatırımaacelebakmaktan,birsorunlakarşılaşmışsanız;bu,bundansonraönünüzegelecekönerilerekarşıbakışınızıdeğiştirecektir.

Değişmenindiğeryoludadeğişmeyebilinçliolarakkararvermektir.Çoğumuzhangimetaprogramlarıkulandığımızıdüşünmeyizbile.Değişmeyedoğruatılacakilkadım,bilincindeolmaktır.Şuandatamolarakneyaptığımızınfarkındaolmak,yeniseçimlervedolayısıyladeğişimiçinbirfırsatsağlar.Nesnelerdenkuvvetlibirşekildeuzaklaşmaeğilimindeolduğunuzufarkettiğinizikabuledelim.Bueğiliminizhakkındanelerhissedeceksiniz?Uzaklaşmakistediğinizşeyleryokmu?Bazışeylerebilinçliolarakyaklaşmak,kontrollüolmanıngereklerindenbirideğilmi?Büyükliderlerinvebaşarısahiplerininçoğu,uzaklaşmaktançokyaklaşmaeğilimindedeğilmidirler?Bununiçindebirazgerilimiçinegirmekistersiniz.Sizecazipgelenbazışeyleridüşünmeyebaşlayabilirveaktifolarakonlarayaklaşmayabaşlayabilirsiniz.

Metaprogramları

daha

üst

düzeyde

de

düşünebilirsiniz.

Ulusların

metaprogramları

var

mıdır?

Davranışları

var,

değil

mi?

Öyleyse

metaprogramlarıdavar.Kolektifdavranışlarçoğukezliderlerinindavranışlarınabağlıolarakbirpaternoluştururlar.ABD'ninönemlibirkısmında,yaklaşmakültürüvarmışgibigörünüyor.Irangibibirülkeniniçreferansmıyoksadışreferansçerçevesimivardır?Geçenseçimleridüşünün.WalterMondale'intemelmetaprogramıneydi?Birçokkimseonuuzaklaşantipolarakalgıladı.O,talihsizliklerinden

ve

endişelerinden

konuştu.

Reagan'ın

gerçekleri

söylemediğinivevergileriartıracağınısöyledi."Enazındanvergileriartırmakzorundayız,

277

yoksafelaketlekarşılaşmamızkesindir"dedi.Onundoğruyadayanlışolduğunusöylemiyorum,sadecepaterninedikkatediyorum.RonaldReaganolumlusinyallerdenbaşkabirşeysöylemiyordu.BusıradaMondalehepkaranlıksorunlardansözediyordu.Mondaledahafazladuyarlılıkoluşturabilirdi.Ulusungörmesigerekentemelsorunlarvardır.Fakatpolitikaoyunununbüyükkısmınınoynandığıduygusaldüzeyde,Reagan'ınprogramı,ulusunmetaprogramıyladahaetkinolarakeşleşiyordu.

Bukitaptakiherşeygibimetaprogramlardaikidüzeydekullanılmalıdır.

Birincisi,diğerleriyleiletişimimizerehberlikedecekvedüzenleyecekbiraraçolarakkullanmaktır.Fizyolojininkişihakkındasayısızhikayeanlatmasıgibi,metaprogramlardaonuneleringüdülediği,nelerinkorkuttuğuhakkındakusursuzbirşekildekonuşurlar.İkincidüzeyise,kişiseldeğişimaracıolarakkullanılmasıdır.Davranışlarınızın,sizolmadığınıunutmayın.Sizekarşıolanherhangibirpaterniçalıştırmaeğilimindeyseniz,onudeğiştirmekzorundasınız.

Metaprogramlarkişiseldeğişimvedüzenlemeiçinengüçlüaraçlardandır.Mevcutbazıenyararlıiletişimaraçlarınınanahtarlarınısağlarlar.Gelecekbölümdebirdiğerdeğerliiletişimaracınıtartışacağız.Buaraçlarsize………gösterecek.

278

BÖLÜM:15

DirençleBaşaÇıkmanınve

ProblemleriÇözmenin

Yolları

"Dünyanıngidişihariç,hertürlüakıntıyakarşıdurabilirsiniz."

—Japonatasözü

DAHAöncemodellemeninnasılyapılacağını,istenensonuçlarıüretenkesindavranışpaternlerininnasılbelirleneceğini,yaşamınızıkontroledebilmekiçindavranışlarınızınasılkontroledeceğiniziöğrendiniz.Temelfikir,davranışlarınızıdeneme-yanılmayoluylaseçmekzorundaolmadığınızdır.Beyninizienetkinbiçimdenasılçalıştıracağınızıöğrenerekbirkralolabilirsiniz.

Başkalarıylailgilenirken,belirlibirmiktardadeneme-yanılmanınolmasıkaçınılmazdır.Kontroledebildiğinizsonuçlarınetkinliği,kesinliğivehızıaracılığıyla,diğerlerinindavra-279

nışlarınıyönetemezsiniz.Fakatbusürecinnasılhızlandırılacağınıöğrenmek,kişiselbaşarınıziçinbiranahtardır.Bunu;ahengigeliştirerek,metaprogramlarıanlayarak,onlarınterimleriyleilgilenebilmekiçindiğerlerininnasıldüzenleneceğiniöğrenerekyapabilirsiniz.Bubölüm,insanındoğasındabulunanetkileşimiyleyanideneme-yanılmayıvedirençlebaşaçıkmanınveproblemlerinnasılçözüleceğininöğrenilerek,keşfetmehızının'nasılartırılacağıylailgilidir.

Kitabınbirincikısmınınbiranahtarkelimesivarsaodamodellemedir.

Mükemmelliğimodellemek,istediğinizsonuçlarıhızlayaratabilmekiçinönemlidir.Kitabınikincikısmıiçinbiranahtarkelimevarsaodaesnekliktir.

Esneklik,tümetkiniletişimcilerinortaklaşasahipolduklarıbirşeydir.Onlar,birisininnasıldüzenleneceğinivekendidavranışlarınınasıldeğiştirecekleriniöğrenirler.Değişme,istediklerinieldeedinceyekadarsözlüyadasözsüzbirşekildesürer.îyiiletişimdebulunabilmenintekyolu;alçakgönüllüvedeğişmeisteğiylebaşlamaktır.İyiniyetingücüyleiletişimdebulunamazsınız;görüşünüzüsopaylabirilerininanlamasınısağlayamazsınız.Ancak;sürekli,becerikli,dikkatlibiresneklikleiletişimdebulunabilirsiniz.

Esneklik,genellikledoğalolarakortayaçıkmaz.Çoğumuz,düzenliliğigittikçeazaltanaynıpaternleriizleriz.Bazılarımızbirkonudahaklıolduğumuzaokadareminizdirki,sadecekuvvetlibirtekrarlahaklıolduğumuzukabülettirebileceğimizisanırız.Buradaegoveataletinbirbileşimiroloynamaktadır.

Çoğukezenkolayyol,dahaöncenasıldavranmışsak,öyledavranmaktır.Fakatgenellikleenkolayyapılabilecek,enkötüşeydir.Bubölümdeyönlerideğiştirmenin,paternlerikırmanın,iletişimitekraryönlendirmeninveyanılmadanyararlanmanınyollarıüzerindeduracağız.Mistikozan,WilliamBlake,birzamanlarşöyleyazmıştı,"Fikriniasladeğiştirmeyenkişi,suyuniçindedurupzihinsürüngenlerinibesleyenlerebenzer."İletişimpaternlerinideğiştirmeyenkişiler,kendileriniaynıtehlikelibataklıktabulurlar.

280

Dahaönceenfazlaseçeneğe,enfazlaesnekliğesahipolanmakineninenetkilimakineolduğunuöğrenmiştik.Aynıilkeinsanlariçindegeçerlidir.Yaşamiçinanahtar;mümkünolduğukadarfarklıyaklaşımlarkullanmaktır.Tekbirprogramla,tekbirstratejiylehareketetmek,tekviteslibirarabakadaretkinolabilmekdemektir.

Birzamanlarbirotelgörevlisini,çıkmazamanındanbirkaçsaatdahafazlakalabilmekiçiniknaetmeyeçalışanbirarkadaşımıgözledim.Kocasıbirkayakkazasındayaralanmıştıveulaşımişiniayarlayıncayakadarkocasınınoteldedinlenmesiniistiyordu.Görevli,kibarcaveısrarlamükemmelnedenleriylebirlikte,niçinmümkünolmadığınıaçıklıyordu.Arkadaşımsaygıyladinliyorvesonradahazorlayıcıkarşınedenlerönesürüyordu.

Onun,nedenvemantığıkabulettirmekiçintümsevimliliğinivedişiliğinikullanmasınıseyrettim.Fazlakibirliolmadanvedışarıdanherhangibirbaskıkullanmadan,"istediğisonucaulaşıncayakadaroradadurdu.Sonundagörevliacıklıbirgülümsemeyle,"Bayan,sanırımsizkazandınız"dedi.O,istediğininasıleldeetti?Görevliartıkonakarşıçıkamazdurumagelinceyekadar,yenimanevralarveyenidavranışlarüretecekkadaresnekolarak.

Çoğumuz,birtartışmanınçözümekavuşturulmasınısözelbirboksmaçıolarakdüşünürüz.İstediğinizieldeedinceyekadartartışmadavurmayadevamedersiniz.Dahaetkinvegüzelmodeller,aikidovetaichigibi‘’doğuaskerisanatlarıdır’’,oradakuvvetkarşılanmaz;fakatsizekarşıolankuvvet,yenidendüzenlenerekyenibiryöneyönlendirilir.Arkadaşımınveeniyiiletişimcilerindeyaptığıbudur.

Dirençolarakböylebirşeyolmadığınıunutmayın.Sadeceyanlışzamandaveyanlışyöndebaskıyapan,esnekolmayaniletişimcilervardır.Aikidoustasıgibiiyibiriletişimcidebirisiningörüşlerinekarşıolmakyerine,esnekvedirencin

yaratılmasınaduyarlı,anlaşmanoktalarınıbulan,onlarayaklaşacakkadarbeceriklidir.

281

"Eniyiaskersaldırmaz.Üstünsavaşçısessizbaşarır.Enbüyükfatih,mücadeleetmedenkazanır.Enbaşarılıyöneticiemretmedenyönlendirir.

—LaoTsu,TaoTebKingBelirlikelimevedeyimlerin,dirençveproblemyarattığınıunutmamakönemlidir.Büyükliderlervebüyükiletişimcilerbunubilirlervekullandıklarıkelimelerevekelimelerinsahipolduklarıetkileredikkatederler.KişiselotobiyografisindeBenjaminFranklin,fikirleriniahengikoruyaraknasılilettiğinişöyletanımlıyor;"Kendimihafifbirçekingenlikleifadeetmealışkanlığıgeliştirdim.Tartışılmaolasılığıolanherhangibirşeyönesürdüğümzaman,fikirhakkındaşüphesizgibikesinlikifadeedenkelimeleryadafikirhakkındaherhangibirolumluhavayaratacakkelimeaslakullanmam.Fakatşununşöyleşöyleolduğunuanlıyorumyadakavrıyorum.Banaşöylegörünüyoryadaonuşuşunedenlerleşöyledüşünmemeliyim.Hatalıdeğilsem,onuşöyleyadaböylehayalediyorum,şeklindeifadelerkullanıyorum.İnanıyorumkibualışkanlıkbirfikriaşılamakistediğimzamanlarvezamanzamanaldığımönlemlerdeöneçı-

karmakistediğimkonulardabanabüyükavantajsağlamıştır."

YaşlıBenFranklin,negatifcevaplarıtetikleyecekkelimelerikullanmayarakönerilerinekarşıherhangibirdirençyaratmadan,onlarınasıliknaedeceğinibiliyordu.Diğerbaşkakelimelerdevardır.Sizesürekliolarakkullanılanbeş

harflikbirörnekvereyim;fakat.Fakatkelimesidilimizdebilinçsizveotomatikolarakkullanılanveiletişimienfazlabozankelimelerdenbiriolabilir.

Birisişöylesöylerse;"iştegerçek,fakat?"nedemekistiyordur?Doğruolmadığınıyadailgisizolduğunusöylüyor.Fakatkelimesidahaöncesöylenenherşeyinetkisiniyokediyor.Birisisizeanlaştıklarınıfakatdersenelerhissedersiniz?Fakatınyerine"ve"kelimesinikoyarsanızneolur?"Bugerçekveiştegerçekolanbirgerçekdaha"yada"Enterasanbirfikirveiş-

282

teonudüşünmeninbirbaşkayoludaha"dersenizneolur?Herikidurumdadaanlaşmaylabaşlarsınız.Dirençyaratmayerine,yenidenyönlendirmeninyolunu

yaptınız.Dirençliinsanlaryoktur,sadeceesnekolmayaniletişimcilervardır.

Dirençdurumunuyadahisleriniotomatikolaraktetikleyen,kelimevedeyimlerolduğugibi,kişileriaçıkvetartışmanınİçindetutaniletişimşekilleridevardır.

Örneğin,kendibütünlüğünüzleherhangibiruzlaşmayagitmedenvekarşınızdakikişiyleherhangibiranlaşmazlığadüşmezorunluluğunuzolmadan,birkonudanehissettiklerinizitamolarakaktarabilecek;biriletişimaracınızolsaydıneolurdu?Çokgüçlübiraraçolabilirmi?Evetvebunaanlaşmaçerçevesidenir.Buçerçeve;iletişimdebulunduğunuzkişiyleahengikoruyarak,hissettiklerinizingerçekolduğunu,onunlapaylaşarakveonunfikrineherhangibirdirençgöstermedenkarşınızdakikişiyesaygıgöstererekkullanabileceğinizüçdeyimdenoluşur.Buradadirençdeyoktur,çatışmada.

İşteüçdeyim;

"Takdirediyorumve………."

"Saygıduyuyorumve………"

"Anlaşıyorumve…………….."

Herörnekolayda,üçşeyyapıyorsunuz.Diğerkişinindünyasınagirerekahengioluşturuyorsunuzvefakatyadabununlabirliktegibikelimelerkullanarakkarşınızdakikişiyikaralamadanveihmaletmedenonuniletişiminesaygıgösteriyorsunuz.Beraberliğisağlayanbiranlaşmaçerçevesioluşturuyorsunuz.

Dirençyaratmadan,bazışeyleritekraryönelterekbirkapıaçıyorsunuz.

Sizebirörnekvereyim.Birisibirkonuda;"Kesinliklehatalısın."diyor.Sizdeaynışiddetle;"Hatalıdeğilim."derseniz;aranızdakiahengikoruyabilirmisiniz?Hayır.

Birçatışmavedirençolacaktır.Şöylekonuşursanız,"Bukonudakihislerininyo-

ğunluğunasaygıduyuyorumvesanıyorumbirdebenimtarafımdandinlersen,farklıhissedebilirsin"neolur?Burada,kişinin

283

iletişimininkapsamıylaanlaşmakzorundaolmadığınızadikkatedin.Birisininbirkonudakihislerinidaimatakdiredebilir,saygıduyabiliryadahisleriyleanlaşabilirsiniz.Hislerinitakdiredebilirsiniz;çünküaynıfizyolojideolsanız,aynışeyialgılasanız;benzerşekildehissedecektiniz.

Birbaşkasınınniyetinidetakdiredebilirsiniz.Örneğin;birsorunhakkındaikikarşıtyöndeolankişiler,birçokkezbirbiriningörüşlerinitakdiretmezler.Bunedenle,diğerinidinmezlerbile.Fakatanlaşmaçerçevesinikullanırsanız,karşıtarafıdahaiyiniyetledinlervesonuçolarakkişiyitakdiredecekyeniyollarbulursunuz.Nükleersorunüzerindebirisiyletartışmayapıyorolduğunuzukabuledelim.Siznükleergücündondurulmasındanyanaiken;O,nükleerkuvvetinoluşturulmasındanyanadır.İkinizdeailelerinizvekendiniziçingüvenlikvedünyaiçinbarışistemenizerağmen;yaniikinizinniyetideaynıolmasınarağmen,birbiriniziikirakipolarakgörebilirsiniz.Bunedenlediğerkişi,"Nükleersorunuçözmenintekyolu,Rusya'yınükleerolarakyoketmektir"derse;onunlatartışmakyerine,onundünyasınagirerek,"Çözümünüzüveçocuklarımızıngü-

venliğinisağlamaisteğinizigerçektentakdirediyorum.BugöreviyerinegetirmedeRusya'yıbombalamaktandahaetkinbiryololabileceğinidüşünüyorum

böyleçözümlerenedersiniz?"şeklindekonuşabilirsiniz.Buşekildeiletişimdebulununca;karşınızdakidekendisinesaygıduyulduğunuhissedecektir.Dinlenildiğinihissedecekvekavgaetmeyecektir.

Yeniolasılıklarortayaçıkmışolmasınarağmen,biranlaşmazlıkyoktur.Buformülherkeseuygulanabilir.Diğerkişinesöylersesöylesin;takdiredecek,saygıduyacak,anlaşacakbirşeylerbulabilirsiniz.Kavgaetmeyeceğiniziçin,kavgaolmasıdamümkündeğildir.

"Görüşlerindeçokfazlaısraredenler,anlaşabilecekçokazkişibulurlar."

—Lao-Tsu,TaoTebKing

284

Seminerlerimde,birçokkimseiçinençokhatırlanansonuçlarıdoğuranküçükbirdeneyyapıyorum.Birsorunhakkındafarklıgörüşesahipikikişiyialıyorumve"fakat"kelimesiylekarşıdakininfikriniküçükdüşürecekherhangibirsözsöyletmeden

tartışma

yapmalarını

istiyorum.

Bu,

sözel

aikido'ya

benzmektektedir.Kişilerbunu,serbestolmanınbirdeneyimiolarakgörmektedirler.Başkalarınınhislerinitahripetmekyerine,onlarıngörüşlerinitakdiretmek,dahaçoköğrenmelerineolanaksağlıyor.Kavgacıolmadanyadabirbirinikırmadantartışabilirler,yeniayırımlaryapabilirlerveyenianlaşmanoktalarınaulaşabilirler.

Aynışeyibiriyledeneyin.Siztartışmanınkarşıtarafındayeralınvetamtarifettiğimşekildetartışın.Bunuortaknoktalarınıbulmaveistediğinizyöneyöneltmeoyunuolarakgörün.Kendiİnançlarınızısatmanızanlamındasöylemiyorumyadaentelektüelbirkararsızolmanızıistemiyorum.Kendinizikibarcadüzenleyerekvegürültülübirşekildeitmektençokönderlikederek,sonucunuzadahaetkinolarakulaşabileceğinizigöreceksiniz.Diğerkişininperspektifineaçıkolmakla,dahazenginvedahadengelibirgörüşgeliştirmeyeteneğinesahipolacaksınız.Çoğumuztartışmalarıbirkazanan,birkaybedeninbulunduğubiroyunolarakgörürüz.Bizhaklıyız,diğerlerihaksız.Birtarafgerçeküzerindebirtekelkurmuş,diğertarafise,zifirikaranlıklaoturuyor.Biranlaşmaçerçevesibularakdahaçokzamanbuldum,dahaçokşeyöğrendimvedahahızlıilerledim.Yapmağadeğerbirdiğeralıştırmaiseinanmadığınızbirkonutarafındatartışmayakatılmaktır.Siziniçinsüprizolacakyeniperspektiflerkazandığınızıgöreceksiniz.

Eniyisatıcılarveeniyiiletişimcileryapmakistemediğibirkonudakişiyiiknaetmeninçokzorolduğunubilirler.Yapmakistediğikonudaiseinandırmakçokkolaydır.Çatışmadançok,doğalolarakyönlendirerekbiranlaşmaçerçevesioluşturmalısınız.Etkiniletişimdeanahtar;kişiyisizinyaptırmakistediğinizyöndedeğil,yapmakistediğiyöndeçerçevelemektir.Direnci

285

kırmakçokzordur.Anlaşmaveahenkoluşturarak,ondankaçınmakdahakolaydır.Direnciyardımadönüştürmeninbiryoludabudur.

Problemleriçözmeninbirşeklideanlaşmanınbiryolunubulacakşekilde,onutekrartanımlamaktır.Diğeryolisepaternlerinikırmaktır.

Mantıkçevrimimiziniçineyapışıpkalıyoruz.Bozukplakgibiaynınoktadadönüpduruyoruz.Pikabıbudurumdankurtarmakiçin,iğneyiyabirazittirmekyadaalıpbaşkabiryerekoymakgerekir.Yapışıkdurumdankurtarmakiçinbuyolizlenebilir,yanieskipaternikeserekyenibirpaternebaşlayabiliriz.

Kaliforniya'dakievimdeterapiseanslarıdüzenlediğimdeolanlarbenimiçinbireğlencekaynağıdır.Kişiler,Okyanusabakanbugüzelmülkegeldiklerinde,çevreonlarıolumlubirdurumasokar.Evinüstündekitaraçadanonlarıseyretmekhoşumagidiyor.Arabalarındaninişlerini,heyecanlaetrafıseyretmelerinivekapıyakadaryaklaşmalarınıgörebiliyorum.Gördükleriherşey;onlarıcanlıveolumlubirdurumasokmaktadır.

Öyleysenedeğişiyor?Yukarıyaçıkıyorlarvebirazkonuşuyorlarvehepsigayetneşeliveolumlubirdurumuniçindebulunuyorlar.Sonra,"Güzel,siziburayagetirennedennedir?"diyesoruyorum.Felakethikayelerinianlatmayavesorunludurumlarınadönmeyekararverdiklerinde;derhalomuzlarınındüştüğünü,yüzlerininsarktığını,nefeslerininsığlaştığınıvesestonlarınındeğiştiğinigörüyorum.

Paternleilgilenmenineniyiyolu;onukırmanınnekadarkolayolduğunugöstermektir.Genelliklekuvvetli,kızgınvetersbirşekilde,"Özürdilerimdahahenüzbaşlamadık,neoluyor?"diyesorarım.Onlardaderhal,"O,üzgünüm"

derlervedikoturmaya,normalnefesalmaya,dikdurmaya,normalyüzifadelerineveiyihisleregeridönerler.Mesajşiddetliveaçıkbirbiçimdeulaşmaktadır.Budaonlarınnasıliyidurumdaolunacağınıbildiklerinigöstermektedir.Onlaraynızamandakötüdurumunnasılseçileceğinidebiliyorlar.Hemenoradadavranışlarınıde-286

ğiştirmekiçinfizyolojilerini,durumlarını,içtemsillerinideğiştirmedekullanılacakaraçlarasahiptirler.Hangihızdayapabilirler.?Anındâ.Şaşırtmanın,paternikesmedeeniyiyololduğunuöğrendim.Kişilerpaterniniçinedüşüyorlar;çünkübaşkabirşeyinnasılyapılacağınıbilmiyorlar.Bunalabilirlervesinirleriniuyandıracakşekildedüşünürsek,hepsorunyaratankonularüzerindedurarak

çöküntüdurumunagirebilirler.Buonlarındikkatliolarak;kaynaklarınıkullanmada,durumlarınıdeğiştirmedebildiklerieniyiyoldur.

Böylebirisinitanırsanız;nasıltepkigösterirsiniz?Beklenenşekildedavranabilirsiniz.Oturur;uzun,duyarlıvekederlibirkonuşmayabaşlarsınız.Bukişininkendisinibirazdahaiyihissetmesinenedenolabilir;fakat,aynızamandapaternidekuvvetlendirir.Kişietraftabunalımlıolarakdolaşıyorsa;tümdikkatininistediğikonularüzerindetoplanmasınısöyleyebilir.Başkabirşeyyaparsanızneolur?Onugıdıklamaya,görmemezliktengelmeyeyadayüzüneköpekgibihavlamayabaşlarsanız;neolur?Kişi,sizinnasıltepkigösterdiğinizibilmeyecekveşaşkınlıktankurtulacakyadadeneyiminasılalgılayacağınailişkinyenibirpaterngündemegeldiğiiçingülmeyebaşlayacaktır.

Konuşmakiçinzamanzamanhepimizinbirarkadaşaihtiyacıolacağıaçıktır.

Gerçektenilgiyeveduyarlıbirkulağaihtiyaçduyacağımız,acıvekederlidurumlarvardır.Fakatbenpaternlereyapışıpkaldığımızdurumlarhakkındakonuşuyorum.Bunlarkendikendiniyineleyenveyıkıcıolantekrarlıdavranış

dizileridir.Onlarınüzerindenekadarçokdurursanızsizeokadarçokzararverirler.

Gerçek

hedef;

kişilere

bu

paternleri

ve

davranışları

değiştirebileceklerinigöstermektir.İpinucunabağlıbirtopolduğunuzainanıyorvebirisininsiziitmesinibekliyorsanız;busizinnasıldavranacağınızıgösterir.

Kontrollüolduğunuza,patentlerideğiştirebileceğinizeinanıyorsanız;

yapabilirsiniz.

Buradakigüçlük,kültürümüzünçoğukezaksinisöylemesidir.Kültürümüzdavranışlarımızı,durumlarımızıveduyguları

287

mızı

kontrol

edemeyeceğimizi

söyler.

Çoğumuz;

çocukluğumuzdaki

hastalıklardan,kanamalarakadarherşeyinetkisindeyaşadığımızıkabuledenbirterapikmodele,kendimiziuyarlamışızdır.Bunedenle,paternlerinanındanasılkesileceğinivedeğiştirileceğiniöğrenmemizgerekir.

PaternkesmeninustalarıolarakbilinenBandlerveGrinderözelterapiseanslarıyapıyorlardı.Bandlerbirzihinentstitüsüne(sinirhastalarına)yaptığıziyareteilişkinbiranısınıanlatmaktadır.Oradamecaziyadaruhsalolarakdeğil,ısrarlayaşayanİsaolduğunuönesürenbirkişiyleilgilenmiştir.BirgünBandleryürürken,buadamlakarşılaşırve"Senİsamısın?"diyesorar.Adam,"Evet,oğlum"diyecevapverir.Bandler,"Birdakikasonrageliyorum"diyecevapverir.

Buayrılışadamıbirparçaşaşırtır.BirkaçdakikasonraBandler,elindebirşeritmetreolduğuhaldegerigelir.Bandleradamakollarınıaçmasınısöylervekollarınınaçıkuzunluğuylabaşındanayakbaşparmağınakadarboyunuölçer.

ÖlçümdensonraBandler,tekrarayrılır.İsaolduğunuiddiaedenadam,birazendişelenmeyebaşlar.BirazsonraBandler;tahtalar,büyükçivilerveçekiçlebirliktetekrargeridöner.Tahtalarıbirhaçoluşturacakşekildeçakmayabaşlar.

Adam."Neyapıyorsun?"diyesorar.Bandlerhaçınensonçivisiniçakarken,"Senİsadeğilmisin?"diyesorar.Adamtekrar,"Evet,oğlum."diyecevapverir.

Bandler,"Ohaldeniçinburadaolduğumubilirsin"der.Hernasılsa,adamanidengerçektekimolduğunuhatırlar.Onuneskipaternindeböylebirfikriyokmuşgibigörünmektedir."Benİsadeğilim.Benİsadeğilim."diyebağırmayabaşlarvesorunçözümlenir.

Dahaolumlupaternkesilmesiörneği,birkaçyılöncebaşlatılansigaraiçmeyekarşıkampanyadanverilebilir.Birileri,tiryakilerinhersigaraiçmekistediklerindeonlarabiröpücükvermeyiönerdiler,ilkplandabusigarayauzanmanınotomatikpaterninikeser.Aynızamandabuolay,eskiakıllılıküzerineşüphebulutlarınıgetirenyenibirdeneyimoluşturur.

Paternkesmeler,işhayatıiçindedeğerlidir.Yöneticilerden

288

birisi,paternkesmeyi,işçilerininişebakışaçılarınıdeğiştirmekiçinkullandı.

Uygulamaiçinfabrikayagittiğindeişçiler,şirketürünlerinikendikişiselkullanımlarıiçinüretiyorlardı.Buüretimhattındaişleryolundaydı.Bunedenlebaşkabirüretimhattınagitti.Buradaişçilerin,satışiçinüretimyapıyorolmalarıgerekirdi.Fakatoradaüretiminhenüzbaşlamadığınıgördü.Birazilerlediktensonra,herkesinürünükendikullanacakmışgibiüretmesiniistediğiniaçıkolarakbelirtti.Herkontrolettiğiandaürününkalitekontrolününyapılmışolduğunugörmekistediğinibelirtti.Buhabersöndürülemeyenyangıngibiyayıldıvekötüişçilerinpaternlerinikestivebirçokişçininneyapmaktaulduğunutekrargözdengeçirmesinenedenoldu.Ahenkustasıyönetici,buişihiçbirişçisinigücendirmedengerçekleştirdi;çünküonlarıngururlarınahitapetmişti.

Paternkesme,özelliklepolitikadayararlıolabilir.BunungüzelbirörneğisonzamanlardaLouisiana'dayaşanmıştır.EyaletmilletvekillerindenKevinReilly,meclistoplantılarında,eyaletinkolejleriveüniversiteleriiçinödenekayrılmasıyolundaçokçabaharcadı.Tümçabalarınakarşındahafazlaödenekayrılmadı.

Eyaletinbaşkentidışında,buyöndekibaskılarınısürdürürken,birgazetecikendisineduygularınısordu.O,çoksertbirbiçimdeLouisiana'nınmuzcumhuriyetindenbaşkabirşeyolmadığınıilanetti."Biziflasettiğimizi,birliktençekildiğimizi,dışyardımiçinsırayagirdiğimizi……….cahillik,bekarannelergibiiyikonulardaöncülükettiğimizi,fakateğitimdesonuncuolduğumuzuilanetmeliyiz"şeklindekonuşmasınısürdürdü.

İlkbaştabudüşüncelereleştirifırtınasınatutuldu;çünküonlaralışılmışdikkatlipolitikkonuşmalarınötesinegeçmişti.Fakatkısabirsüresonrao,ilahlaştırıldı.

Muhtemeleno,budemeciyletümpolitikgayretlerindençokdahafazlabiriş

yaparak,eyaletinokullarhakkındakifikrinideğiştirdi.

Paternkesmeleri,günlükyaşamınızdadakullanabilirsiniz.Herortamvekoşuldasüreklibirtartışmanıniçindeyiz.Çokuzunsüredirdevamettiğindenunutulmuş

olabilir;fakatbu

SınırsızGüç-19

289

kavganınarkasındagittikçekızışanbirşekilde,kendigörüşümüzündoğruolduğunuispatlamasavaşıvardır.Bunabenzertartışmalar,birilişkiyienfazlatahripedenşeyolabilir.Onlarbittiğindekendikendinize,dünyanınşimdiyekadarnasılçığrındançıktığınıdüşünebilirsiniz.Fakattartışmasürerkenböylebirperspektifesahipolamazsınız.Sonzamanlardasizinyadadiğerlerininyapışıpkaldığıböyledurumlarıdüşünün.Hangipaternkesmelerikullanabilirdiniz?

Şimdibirazdurunvegelecektekullanabileceğinizbeşpaternkesmeyaratınvebunlarınyararlıolabileceğidurumlarıdüşünün.

"Anlayışsızdavranılsabile,anlayışlacevapverin."

—Lao-Tsu,TaoTebKing

Birtartışmakısadevreolupçığrındançıkmadanönce,erkenuyarıaracıgibibirpaternkesmeyeöncedensahipolsaydınızneolurdu?Esprinineniyipaternkesmelerdenbiriolduğunukeşfettim.Gülerkenkızmakçokzordur.EşimBeck'ylebirliktedaimakullandığımızbiresprivardır."Gerçekleştiğizamanondannefretederim"diyebaşlayanSaturdayNightLiveisimligüldürüprogramınıhiçseyrettinizmi?Oldukçaneşelidir.Oyuncularbirbirlerine;dudaklarınızımparalayıpsonraüzerineyakıcıalkoldökmek,burunlarınıhavuçdoğrayıcıylabileyip,üzerinementollümendilkoymakgibi,kendikendilerineyaptıklarıkorkunçşeylerianlatırlarve"Evet,nedemekistediğinibiliyorum.

Gerçekleştiğizamanondannefretederim"derler.

Tartışmalarınyıkıcıolduğunuhissettiğimizanlarda,Becky'ylebiranlaşmamızvardır.Birimiz,"Gerçekleştiğizamanondannefretederim"derse,diğeritartışmayıkesmekzorundadır.Bu,bizigüldürecekbazışeyleridüşündürterek,içindebulunduğumuznegatifdurumukırmayazorlar.Aynızamanda,yaptığımızzamanondannefretedeceğimizihatırlatır.Sevdiğimizkişiylesertbirtartışmayagirmek,dudaklarınızızımparaladıktansonraüzerinealkoldökmekkadareğlenceliolabilir.

290

"Yapılamayacağıdüşünülenbirşeyiyaparakinsanlığıngüçalanınıgenişletenherşey,değerlidir."

—BenJanson

Bubölümdeikitemelfikirvardırvebunlarınikisidebirçoğumuzundüşündüklerinintersinebiretkiyesahiptir.Birincisi,dahaiyiiknaetmeninyolufethetmektençokanlaşmadangeçer.Biz,sankiherilişkidebulunmasıgerekliymişgibi,kazananlakaybedentarafınkesinolarakayrılmasındanhoşlanan,rekabetçibirtoplumdayaşıyoruz.Birkaçyılöncekisigarareklamının,

"Kaçmaktansadöğüşmeyitercihederim"şeklindemesajlarilettiğinihatırlayınız.

İnsanı;neolursaolsunsilahasarılıpgözünükarartarak,riskigururlayüklenenbirkişiolarakkarakterizeettiler.

İletişimhakkındaöğrendiğimherşey,banarekabetmodelininçoksınırlıolduğunusöylüyor.Ahenginsihiriniveonunkişiselgüçiçinnekadarönemliolduğunudahaöncetartıştık.Kişiyi,yenilmesigerekenbirrakipolarakgörürseniz;tamkarşıtbirçerçevedenbaşlıyorsunuzdemektir.İletişimhakkındaöğrendiğimherşey;banaçatışmadeğilanlaşmaoluşturmamı,düzenlemeyiöğrenmemivedirencikırmaktançokönderliketmemisöylüyor.Bunlarısöylemekkolaydır,fakatyapmakzordur.Bununlabirlikte;bilinçlivesüreklidikkatederekiletişimpaternimizideğiştirebiliriz.

İkincifikirise,davranışpaternlerimizinsilinmezbirşekildebeynimizeişlenmediğidir.Sürekliolarakkendimizikısıtlayanbirşeyleryaparsak,anlaşılmasıgüçzihinselhastalıklardanrahatsızolmayız.Sadecetekrartekrarçok

kötüpaternlerkullanıyoruzdemektir.Çözümbasitolarakpaternikesmek,yapmaktaolduğunubırakıpyenibirşeydenemektir.Sadecekişiselhastalıklarıhatırlayabilecekşekildeyapılmışrobotlardeğiliz.Sevmediğimizbirşeyyaparsak;yapmakzorundaolduğumuzşey,onufarketmekvedeğiştirmektir.

İncilnediyor."Hepimizbir

291

andadeğişeceğiz.Gözaçıpkapayıncayakadargeçenbirsürede,"istersekdeğişebiliriz.

Herikidurumundadayandığıtemel,esneklikfikridir.Birparçalarıyerinekoymabulmacasınıçözemiyorsanız;tekrartekraraynıçözümüdeneyerekbiryereulaşamazsınız.Değişmek,adapteolmak,denemekveyenibirşeyleryapmakiçinesnekolursanız,çözersiniz.Nekadaresnekolursanız,okadarseçenekyaratırsınız,okadarçokkapıaçabilirsinizvedahaçokbaşarılıolursunuz.

Gelecekbölümdekişiselesnekliğinbirdiğerönemliaracınıinceleyeceğiz.

Ona…………….denir.

292

BÖLÜM:16

YenidenÇerçeveleme:

PerspektifinGücü

"Yaşamdurağandeğildir.Zihinlerinideğiştiremeyenler;düşkünlerevindekizavallılarla,mezarlıktakilerdir."

—EverettDirksen

AYAKsesinidüşünün.Ayaksesininneanlamageldiğinisorsam;muhtemelen

"benimiçinbiranlamtaşımıyor"dersiniz.İstersenizüzerindebirazdahadüşünelim.Kalabalıkbircaddedeyürüyorsanız,okadarçokayaksesivardırki,onlarıduyamayabilirsinizbile.Budurumdaonlaretkilibiranlamasahipdeğildir.

Fakatgeceyarısıevdeyalnızotururken;dışarıdaayaksesleriduyarsanızneolur?Azsonraayakseslerininsizedoğruyaklaştığınıduyarsınız.Budurumdaayakseslerininbiranlamıvarmıdır?Kesinlikleevet.Aynısinyal(ayaksesleri),293

benzerdurumlarıngeçmiştesizeneanlamlarifadeettiğinebağlıolarak,çokdeğişikanlamlaragelebilir.Geçmişdeneyiminizayaksesininkapsamınıbelirlemeyeyardımcıolarak,sizinrahatlamanızayadagerilmenizenedenolabilir.Örneğin,ayaksesinieşinizineveerkengelişiolaraksmıflandırabilirsiniz.

Dahaöncehırsızlıkdeneyimigeçirenler,evedavetsizgelenbirmisafirolarakdüşünebilirler.Bunedenleyaşamındakiherhangibirdeneyiminanlamı,onunetrafınakoyduğumuzçerçeveyebağlıolacaktır.Çerçeveyideğiştirirseniz,kapsamveanlamanındadeğişecektir.Kişiseldeğişiminenetkiliaraçlarındanbirisi,herhangibirdeneyimeeniyiçerçeveninnasılkonulacağınıöğrenmektir.

Busüreceyenidençerçevelemeadıverilir.

Aşağıdabirşekilverilmiştir.Şekildenegörüyorsunuz?

Şekildegörebileceğinizbirçokşeyvardır.Düşüncenizebağlıolarakyanayatmış

birşapka,acayipbiryaratık,aşağıyıgösterenbirokgibibirşeylergörebilirsiniz.

Gördüklerinizişimdikendikendinizetanımlayın."Fly"kelimesinidegördünüzmü?Şimdigörmüşolabilirsiniz;çünkübuörnek,tamponlardavereklamaraçlarındayapıştırmaolarakkullanılmıştır.Bunedenleöncekireferansçerçeveniz"Fly"kelimesinihemengörmenizeyardımcıolabilir.Görmediyseniz,

niçingörmediniz?Şimdigördünüzmü?Kelimeyigörmediyseniz,kelimelerinbeyazkağıtüzerinesiyaholarakyazılmasınıöngören,sürekliçerçevelemealışkanlığınızdanolabilir.Durumubuçerçeveyleyorumladığınızsürece,"fly"

kelimesinigöremezsiniz.Burada"fly"kelimesi

294

beyazyazılmıştır.Görebilmekiçin,algılamanızıtekrarçerçevelemeyeteneğinesahipolmalısınız.Aynışeyyaşamiçindegeçerlidir.Birçokkerelerçevremizdetamistediğimizşekildebiryaşamsağlayacakfırsatlarkarşımızaçıkmaktadır.Enbüyükproblemleri,enbüyükfırsatolarakgörmeninyollarıvardır.Yeterki,eğitilmişalgılamapaternlerinindışınaçıkabilelim.

Bukitaptatekrartekrarüzerindedurduğumuzgibidünyadahiçbirşeyindoğasındabulunanbiranlamyoktur.Birşeyhakkındanasılhissediyorsak,dünyadaneleryapıyorsak,hepsionualgılamaşeklimizebağlıdır.Birsinyal,sadecealdığımızçerçeveyadakapsamındabiranlamasahiptir.Kötükader,birbakışaçısıdır.Başağrınız,aspirinsatıcısınınkendisiniiyihissetmesinenedenolabilir.İnsanlarbelirlideneyimlereözelanlamlaryüklemeeğilimindedir.Şöyleoldu,bunedenleşudemektirderiz.Oysa,deneyimiyorumlamanıngerçektesonsuzsayıdayoluvardır.Biz,nesnelerigeçmişteonlarınasılalgılamışsak,oşekildeçerçevelemeeğilimindeyiz.Alıştığımızalgılamapaternlerinideğiştirerek,yaşamımızdadahaçokseçenekyaratabiliriz.Algılamalarınyaratıcıolduğunuhatırlamakönemlidir.Yanibirşeyiborçolarakalgılarsak,beynimizebumesajıgöndeririz.Beyindebunlarıgerçekleştirecekdurumlarıüretir.Aynıdurumafarklıbiraçıdanbakarakreferansçerçevemizideğiştirirsek,yaşamımızdakitepkilerinşeklinideğiştiririz.Herhangibirşeyhakkındakitemsilimizivealgılamamızıdeğiştirebilirsek,birandadavranışlarımızvedurumlarımızdeğişir.

Yenidençerçevelemeninilgialanıbudur.

Dünyayıolduğugibigörmediğimizi;çünkünesnelerinbirçokbakışaçısındanyorumlanabileceğinihatırlayın.Nasılolduğunuz,referansçerçeveleriniz,haritalarınızbölgeyitanımlar.

Örneğin;Aşeklinebakalım.Negörüyorsunuz?Şüphesizyaşlıveçirkinbirkadın.

Bşeklinebakalım.Gördüğünüzgibibuda;aynıçirkin,yaşlıkadınınçenesininkürklekapatılmışçizimidir.Onadikkatlebakınveonunnetürbiryaşlıkadın

olduğunubulun.Mutluyadaüzgünmü?Neyidüşündüğünüsanı

295

yorsunuz?Buradayaşlıkadınhakkındabirtakımbelirtilerolmasınarağmen,ressamonunkendigüzelkızınınresmiolduğunuönesürmektedir.Referansçerçevenizideğiştirirseniz,bugüzelkızıgörmeyeteneğinesahipolabilirsiniz.

Sizeyardımıdokunacakbazıbilgilerverelim.Yaşlıkadınınburnu;gençkadınınyüzüneçeneveboyunlayüzüayırançizgiolarakgelmiştir."Yaşlıkadınınsolgözü,gençkadınınsolkulağıolmuştur.Yaşlkadınınağzı,gençkadınıngerdanlığıolmuştur.Hâlâgüçlükçekiyorsanız,sizeyardımcıolacakbirşekilçizilmiştir.ŞekilC'yebakınız.

Buradakisoru;şekilB'deniçingençvegüzelkızınyerineyaşlıveçirkinkadınıgördünüz?Cevapnedir?Yaşlıkadınıgörmeyeöncedenkoşullandınız.

SeminerlerimdegrubunyarısınaşekilA'yı,diğeryarısınadaşekilC'yigösteririm.

SonrabuikişeklinkarışımındanoluşanşekilB'yigösteririm.İkigrupbirarayageldiğindegenelliklekiminhaklıolduğunailişkinbirtartışmabaşlar.ÖnceA'yıgörenler,gençkızıgörmektegüçlükçekerlervebununtersideC'yigörenleriçingeçerlidir.

Burada,geçmişdeneyimlerimizindünyadagerçektenneolduğunugörmeyeteneğimizidüzenliolaraksüzgeçlediğinedikkatetmekönemlidir.Fakatherhangibirdurumu;görmeyadadenemenin,çoksayıdayoluvardır.Birkonseriçinöncedenbiletalıp,sonraonukapıdadahayüksekfiyattansatanbirgiri-296

şimci;diğerlerininhakkınıkullananadibirkişiyadabiletalamayanlarayadakuyruktabeklemekistemeyenlerekatmadeğeryaratanbirisiolarakgörülebilir.

Yaşamdabaşarınınanahtarı,deneyimlerinizisürekliolarakkendinizvediğerleriiçindahabüyüksonuçlarüretmeyidestekleyecekşekildetemsiletmektir.

Enbasitşekliyleyenidençerçeveleme;deneyimialgılamaktakullanmayaalıştığımızreferansçerçevesinideğiştirerek,olumsuzifadeyiolumluhalegetirmektir.Yenidençerçevelemenin,yadabirşeyhakkındakialgılamalarınızıdeğiştirmeninikitemelyoluvardır:bağlamyenidençerçevelemesivekapsamyenidençerçevelemesi.Hemiçacıveçatışmalarınızıdeğiştirerekiçtemsilinizideğiştirir,hemdesizidahabeceriklidurumasokar.

Bağlamyenidençerçevelemesikötü,altüstediciyadaistenmiyorgibigörünenbirdeneyimialarak,aynıdeneyimyadadavranışınbirbaşkabağlamdagerçektennasılbüyükbiravantajolduğunugösterir.Çocukedebiyatı,bağlamyenidençerçevelemesininörnekleriyledoludur.DiğerkişileregülünçgelenKudolph'unburnu,karlıvekaranlıkgecebağlamındagerçekbiravantajsağlayarak;onubirefsaneyaptı.Çirkinördekyavrusudiğerlerindençokfarklıolduğuiçinacıçekiyordu;fakatonunfarklılığı,yetişmişbirkuğugibigüzelolmaktı.Bağlamyenidençerçevelemesininişhayatındapahabiçilmezbiryerivardır.Eşleşmezortağımız;beyinfırtınasısürecindensonraonunpotansiyelsorunlaraöncedendikkatimiziçekmesininnekadarbüyükbirvarlıkolabileceğinifarkedinceyekadar,bizimiçinbiryük,birborçtu.

297

Büyükbuluşlar;eylemlerinveproblemlerin,başkabirbağlamdanasılpotansiyelkaynağadönüştürüleceğinibilenlertarafındanyapılır.Örneğin,birzamanlarpetrolün,ekimalanıaçısındantoprağındeğerinitahripettiğidüşünülürdü.

Oysa,petrolünbirdeşimdikideğerinebakın.Yıllaröncekerestecilertalaşlarıeldençıkarmaktabüyükgüçlükçekerlerdi.Birkişibuartıkları,birbaşkabağlamdakullanmayakararverdi.Onlarıyapışkanvehafifbirsıvıylapresleyerekbirarayagetirdivesuntaadıverilenşeyiyarattı.Fabrikalarındeğersiztalaşlarınıtoplamaanlaşmasınıyaptıktanikiyılsonra,temelkaynaklarınınmaliyetihemenhemensıfırolan,milyonlarcadolarlıkbirişkurmuştu.Fakatbu,kaynaklarayenivedahazenginüretimyeteneğikazandırmakolangirişimciliğintakendisidir.Diğerbiranlatımlagirişimci,uzmanbiryenidençerçeveleyicidir.

Kapsamyenidençerçevelemesi,aynıdurumuelealıponunanlamınıdeğiştirmektir.Örneğinçocuğunuzundurmadankonuştuğunusöyleyebilirsiniz.

O,aslaçenesinikapamaz!Kapsamyenidençerçevelemesiyaptıktansonra,

"Konuşacakokadarçokşeyesahipolduğunagöre,omutlakazekibirçocukolmalıdır"şeklindekonuşabilirsiniz.Yoğundüşmansaldırısıkarşısındaaskerlerine,"Geriçekilmiyoruz,sadecebirdiğeryöndeilerliyoruz.",diyerekyenidençerçevelemeyapmasıylatanınanünlübirgeneralhikayesivardır.Biryakınıöldüğünde,bizimkültürümüzdekiherkesniçinüzülür?Örneğin,kayıphissigibibirçoknedenvardır.Bununlabirliktebazıkişilerneşelenir.Niçin?

Ölüme,ölünündaimakendileriylebirlikteolacağıanlamınıyükleyerek,yenidençerçevelemeyaptıklarından;onlaragöreevrendehiçbirşeytahripedilmemiştir,sadeceşekildeğiştirmiştir.Bazılarıdaölümü;dahaüstdüzeydevarolmaolarakdüşündükleriiçin,hoşbirolayolarakgörürler.

Kapsamyenidençerçevelemesininbirdiğerşeklide;görme,işitmeyadabirdurumtemsilinigerçektendeğiştirmektir.Birisininsöylediğibirkonunedeniyleüzülmüşseniz;onunsöylediğiaynınegatifkelimeleri,sevdiğinizşarkınıntonundaifade

298

ederekkendinizigüldürebilirsiniz.Yadaaynıolayı,sadecekonuşmacıyı

sevdiğinizrenklerinortasınakoymafarkıyla,beyninizdetekrardenerkengörebilirsiniz.Onubeyninizdetekrardenedikçe;onunsizdenözürdilediğiniişitebilirsiniz.Yadaonusiziüçkatdahaüstdüzeyekoyduğubirperspektiftensizinlekonuşurkengörebilirsiniz.Aynıuyarıcınınyenidençerçevelenmesi,beynegönderilenanlamı,dolayısıylaonunlailgilidavranışvedurumlarıdeğiştirecektir.Bukitapyenidençerçevelemelerledoludur.BaşarınınYediYalanıadlıbölüm,bütünüyleyenidençerçevelemeyleilgilidir.

KısabirsüreönceBaltimoreSun'dadokunaklıvegüçlübiryazıyayınlandı.

"AlışılmışınDışındaGörenÇocuk"başlıklıbuyazıyıReader'sDigesttekraryayımladı.Yazı,CalvinStanleyisimligençbirerkekleilgiliydi.Görmedışında,heronbiryaşındakiçocukgibiCalvinde;bisikletebiniyor,beyzboloynuyor,okulagidiyordu.

Benzerdurumdakibirçokkimseyaşamaktanvazgeçerkenyadaacıiçindeyaşarken,buküçükçocuktümbunlarınasılyapabilir?Makaledenanladığımkadarıylaannesininustabiryenidençerçevelemeciolduğuaçıktı.BaşkalarınınsınırlamalarolaraksınıflandırabileceğiCalvin'inherdeneyimini,Calvin'inzihnindebiravantajadönüştürdü.ÇünküCalvin'inkendikendinetemsilettikleri,Calvin'indeneyimleridir.AnnesininCalvin'Ieolaniletişimindenbazıörnekleraşağıdakişekildedir.

Calvin'inannesi,oğlununnedenkörolduğunusorduğugünühatırlıyor."Buşekildedoğduğunuvebundakimseninsuçuolmadığını"açıkladım."Niçinben?"

diyesordu."Niçinolduğunubilmiyorum,Calvin.Belkiseniniçinözelbirplanvardır."Dahasonrakadınoğlunuoturtarak;şöyledevametti,"Calvin,sengörüyorsun.Sensadecegözlerininyerineellerinikullanıyorsun.Unutmaki,seninyapamayacağınhiçbirşeyyoktur."

Calvin,annesininyüzünüaslagöremeyeceğinifarkettiğigün,çoküzgündü.

"BayanStanleyçocuğunanesöyleneceğinibiliyordu"diyerekmakaledevamediyor.BayanStanley"Cal

299

vinbenimyüzümügörebilirsin.Ellerinlevesesimidinleyerekonugörebilirsin.

Böylecebenimhakkımda,gözlerinikullananbazılarındançokdahafazlaşeyanlatabilirsin"der.Makale,Calvin'ingüvenveinançlaveannesinindaimayanındaolacağınailişkinsarsılmazgüveniyle,görünendünyayagirdiğinibelirtereksürüyor.Calvinbilgisayarprogramlamacısıolmayıvebirgünkörleriçinprogramlartasarlamayıdüşünüyor.

Dünya,Calvin'lerledoludur.BayanStanleygibietkiliyenidençerçevelemeyapabilendahaçokinsanaihtiyacımızvar.Kısabirsüreönce,birbaşkayenidençerçevelemeustasıylatanışmafırsatımoldu.OnunadıKomutanJerryCoffey'di.

OVietnam'dasavaşesirlerikampında,yalnızbaşınayediyılkapatıldığıhücresinderuhsalsağlığınıkorumakiçinyenidençerçevelemeyapan,inanılmazbirkişidir.Muhtemelenbunuişitinceilktepkimiz,birazürkmeolacaktır.

Bununlabirlikte,kendikendimizetemsillerimizdışındadünyadahiçbirşey,iyiyadakötüdeğildir.Jerrybudurumukendisiiçinbüyükbirfırsatolaraktemsiletmeyekararverdi.Bu,kuvvetlikalmamücadelesiyapmakvekendisinidahaiyitanımakiçiniyibirfırsattı.

Tanrıyadahayakınolmakiçinbirşanstı.Bazışeylerbirgünonu,kendidavranışlarıylagururduyarhalegetirdi.Buçerçeveyle,herşeyikişiselgelişmedeneyimininbirparçasıolarakgördü.Bugün,budeneyiminimilyonlarcadolaradeğişmeyeceğinisöylüyor.

Geçenyılyaptığınızbüyükbirhatayıdüşünün.Anındakendinizikasvetlihissetmeyebaşlayabilirsiniz.Fakathatalarınbaşarısızlıktançok,başarıdeneyimininbirparçasıolmaihtimalidahayüksektir.Düşünmeyebaşlarsanız;örneğin,geçenayiçindehatalarınızdan,iyiyaptıklarınızagöre,muhtemelendahafazlaşeyöğrenmişolduğunuzufarketmeyebaşlayabilirsiniz.

Bunedenleneyihatalıyaptığınızüzerindedurabiliryadabununötesinegeçerek,neöğrendiğinizüzerindeduracakbirşekildeyenidençerçevelemeyapabilirsiniz.Herhangibirdeneyiminbirdençokanlamıvardır.Üzerindeodaklaşmakiçinseç-

300

tiğinizşeyinkapsamolmasıgibi,vurgulamakiçinneyiseçerseniz;anlamda,oolur.Başarınınanahtarlarındanbirisideherhangibirdeneyimiyararlıolabilecekşeklesokabilecek,enuygunyenidençerçevelemeyibulmaktır.

Değiştiremeyeceğinizherhangibirdeneyimvarmıdır?Sizindeğişmezbirparçanızolandavranışvarmıdır?Sizdavranışlarınızmısınızyadaonlardansorumlumusunuz?Bukitabınheryerindevurguladığımtekşey,kontrolünsizdeolduğudur.Beyniniziçalıştırın.Kendiyaşamınızınsonuçlarınıüretin.Birdeneyhakkındakidüşünceşeklinizideğiştirmeninengüçlüyollarındanbiriside,yenidençerçevelemedir.Deneyimlereçerçevekoymuşdurumdasınız.Bazenolaylardeğiştikçe,çerçeveyidedeğiştirirsiniz.

Birazzamanayırınveaşağıdakileriyenidençerçeveleyin.

1.Patronsürekliolarakbanabağırır.

2.Buyılgeçenyıldan4000dolardahafazlavergiödemekzorundakaldım.

3.Buyıl,yılbaşıhediyesialmakiçin,çokazyadahiçfazlaparamızyok.

4.Büyükbirbaşarısağlamayabaşladığıında,kendibaşarımısaboteederim.

İştesizeolasıbazıyenidençerçevelemeler.

1.Çokgüzel.O,sizinlegerçektennasılhissettiğinianlatacakkadarilgileniyor.Sizihemeniştençıkarabilirdi.

2.Büyükbaşarı.Buyılgeçenyıldandahaçokkazanmışsınız.

3.Muhteşem.Öyleyse,sizçokdahazekicedavranabilirvealeladehediyeleralmakyerine,kişilerinunutamayacağıbirşeyleryapabilirsiniz.Sizinhediyelerinizözelolacaktır.

4.Geçmiştekipaternlerinizinfarkınavarmanızbüyükbirolaydır.Şimdisizineyintetiklediğinibulup,onusonsuzakadardeğiştirebilirsiniz.

Yenidençerçeveleme,kendikendinizlevediğerleriylenasılkonuşacağınızıöğrenmekiçinönemlidir.Kişiseldüzeyde,olaylarahangianlamlarınasılyükleyeceğinizigösterir.Dahageniş

301

düzeyde,mevcutenetkiliiletişimaraçlarındanbirisidir.Satışıdüşünün.

İnandırmanınherhangibirşeklinidüşünün.Çerçeveyidüzenleyen,verimlitabakayıtanımlayankişi,enetkiliolandır.Politikadanreklamcılığakadarçokgenişbiralandadüşünebileceğinizbüyükbaşarılarınçoğunluğu;sanathalinegetirilmiş,yenidençerçevelemelerinbirsonucudur.Yenidençerçeveleme,kişilerinalgılamalarınıdeğiştirerek,bazıkonularhakkındafarklıhissedecekyadadavranacakbirdurumuniçinesokmaktır.Arkadaşlarımdanbirisahipolduğusağlıklokantalarızincirini,GeneralMillsşirketinegelirlerinintam167katınasattı.Busektördeböylebirşeyduyulmamıştı.Arkadaşımbununasılgerçekleştirdi?O;GeneralMills'inönümüzdekibeşyıliçindeşirketisatınalmamasıhalindeşirketindeğerininneolacağınabakarakkararvermesinisağladıvebuşekildepazarlığısürdürdü.Satışiçinacelesiyoktu.Fakatonlarınşirketamaçlarınıgerçekleştirebilmeleriiçin,acelesatınalmalarıgerekiyordu.Bunedenledearkadaşımınçerçevesindeanlaştılar.İnandırma,algılamayıdeğiştirmektir.

Yenidençerçevelemelerinçoğu,bizimtarafımızdandeğil,fakatbizimiçinyapılır.Birbaşkasıbizimiçinçerçeveyideğiştirirvebizonatepkigösteririz.Tümbunlardansonratekamacı,genişkitlelerinalgılamalarınıçerçevelemedenveyenidençerçevelemedenoluşanbüyükbirendüstriolanreklamcılıknedir?

Gerçektenherhangibirbirmarkanınçoközelnitelikleriyadabirsigaramarkasınınseksiolduğunusanıyormusunuz?YerliVirginiaSlimsigarasıverseniz,alankişi,"Hey,buseksibirsigara"mıdiyecektir?Fakatsokaksatıcıları,öyleçerçeveliyorvebizdetepkigösteriyoruz.Yeterikadarolumlutepkigöstermezsekonlaryenibirçerçevekoyacaklarvesonucubekleyecekler.

EnbaşarılıreklamçerçevelerindenbirisiPepsi-Colatarafındanoluşturulmuştur.

KolalıiçecekleriniçindeenüstünyereCoca-Cola'nmsahipolduğu,herkestarafındanbilinir.Tarihvegelenekler,onunpazardakibüyükyerinideğiştirmemiştir.BualandaCoca-Cola'yıyenmekiçinPepsi'ninyapabileceğibirşey

302

yoktu.Klasiğekarşıysanız;"Onlardandahaklasiğiz"diyemezsiniz.Halkbunainanmayacaktır.

BunedenlePepsioyunutersyüzettivekişilerinalgılamalarınıyenidençerçeveledi.Pepsikuşağındankonuşmayabaşladıklarındave"PepsiMeydan

Okuyor"sloganınıortayaattıklarındazayıflıkları,güçlülüğedönüştü.Pepsi,

"Elbettediğerarkadaşkraldı.Fakatbizbugünebakalım.Dününününümü,yoksabugününkünümüistersiniz?"dedi.ReklamlarCoca-Cola'nıngelenekselüstünlüğünü,onungeleceğindeğilgeçmişinürünüokluğunugöstererek,yenidençerçevelemeylezayıflığadönüştü.Pepsi'ningelenekselleşmişolanikincilikstatüsünüyenidençerçeveleyerek,şirketinüstünlüğühalinegetirdiler.

Sonraneleroldu?Coca-ColasonundaPepsi'ninilerisürdüğügörüşetrafındaoynamakzorundaolduğunakararverdi.Coca-Colakelimesininönüne"yeni"

kelimesiniekleyerekoyunakatıldılar.Bundansonrasıreklamcılıktarihinekalmıştır.ŞimdibizCoca-Cola'nmklasikCoca-Colaveyeni"Pepsi"Colaşeklindehalkıyenidençerçevelemesininsonucununneolacağınıgöreceğiz.Busüreç,klasikbiryenidençerçevelemeörneğidir;çünkübütünsavaş,sadeceimajınüzerindeyapılmaktadır.Başkabirşeyindeğil.Sorun,kiminçerçevesininbeyinlerdeyeredeceğisorunudur.Dişleriçürütenkarbonatlı,şekerliiçeceğindoğasındasosyalbiriçerikyoktur.Pepsi'nintadının,Coca-Cola'nıntadındandahaçağdaşolmasıdiyebirşeydesözkonusudeğildir.Fakatçerçeveyideğiştirerekveterimleriyenidentanımlayarak;Pepsi,yakıntarihimizinenbüyükpazarlamadarbesinigerçekleştirmiştir.

Yenidençerçeveleme,GeneralWilliamC.Westmoreland'inCBSaleyhineaçtığı120milyondolarlıkiftiradavasınınsonuçlanmasındadatemelfaktördü.Davaaçılırken

Westmoreland'in

görüşü,

mahkeme

açısından

çok

fazla

destekleniyormuşgibigörünüyordu.BirTVprogramındabudavanınhikayesine,"İftiranınAnatomisi"adıverilmişti.CBSkarşıkarşıyakaldığıdurumungüçlüğünü

kavradıvesonudaJohyScanlonadlıbir

303

halklailişkileruzmanıylaanlaştı.Onungörevi,Westmoreland'ingörüşünedestekverenakımıtersineçevirmekvehalkındikkatini,60dakikalıksüreçte;uygulanantaktiklerdenuzaktutmakveCBS'nindoğruluğunuispatedebileceğiniümitettiğiWestmoreland'ekarşıönesürülensuçlamalarahalkındikkatiniçekmekti.Sonunda,sonsuzakadarCBS'iScanlon'unyenidençerçevelemeustalığınamüteşekkirbırakacakşekilde;dava,basitbirsavunmayladüştü.

Politikayıgözönünealalım.Pazarlamaelemanlarıvedavranışları,busürecinhergeçengündahabüyükbirparçasıhalinegelmektedirler.Çerçeveyidüzenlemesavaşı,Amerikanpolitikasınınenönemlikısmıhalinegelmiştir.Birzamanlarbuolay,çokönemlideğildi.Reagan-Mondaletartışmasındansonraherikitarafınseçimleilgiligörevlileri,röpartajcıları;eniyihavayı,eniyiçerçeveyioluşturabilmekiçinsöylenenherkelimeninüzerindedurarakkuşatmaaltınaaldılar.Neden?Buradasorunkapsamdeğildi,sorunçerçevelemeydideondan.

İkincibaşkanlıkseçimindeReagan,dünyanınenustacagerçekleştirilenyenidençerçevelemesiniyapankişiolmuştur.İlkkezbirincitartışmadaReagan'ınyaşıseçimkampanyasındasorunolarakortayaatılmıştı.Şüphesizbudabiryenidençerçevelemeydi.ArtıkherkesReagan'ınkaçyaşındaolduğunuöğrenmişti.Fakatonunsendeleyerekyürümesivebasınınolayıelealışşekli,yaşınkampanyadabüyükbirsorunolarakyenidençerçevelenmesinenedenoldu.ikincitartışmadaMóndale,Reagan'ınyaşınınbüyüksorunyaratacağınailişkinyorumunutekrargündemegetirdi.Herkes,Reagan'ınbuyorumudelilgöstererekçürütmesinibekledi.Fakato,eniyisestonuylahayırdiyerek;yaşıbukampanyadasorunolarakelealmadı.Sadecerakibiningençliğinivedeneyimsizliğinigündemegetirmekniyetindeolmadığınısöylemekleyetindi.Bircümleyle,sanırımyarıştabirdahaönemlifaktörolmayacakşeklindeyenidençerçeveledi.

Çoğumuzbaşkalarıylakonuşurkenyenidençerçevelemeyapmayı,kendikendimizlekonuşurkenyapılacakyenidençer-304

çerçevelemedendahakolaybuluruz.Eskibirarabayısatmayaçalışıyorsak,arabanıniyiözellikleriniönplanaçıkararak,kötüyönleriniarkaplanaatacakşekildesunuşumuzuçerçevelemekzorundaolduğumuzubiliriz.Potansiyelalıcıdeğişikbirçerçeveyesahipse;sizingörevinizonunalgılamasınıdeğiştirmektir.

Fakatçokazımız,kendikendimizlekonuşurkennasılçerçevelemeyapmamızgerektiğineyeterikadarzamanayırırız.Bizebirşeylerolur.Deneyimin,içtemsilinioluştururuz.Onunlayaşamakzorundaolduğumuzuhesaplarız.Bunekadardelicebirşeydir.Arabayıçalıştırıpvitesetaktıktansonra,arabanınnereyegideceğiniseyretmeyebenziyor.

Bununyerinebiriştakdimindeyaptığınızgibi;amaçlı,yönlüveiknaedicibirşekildekendikendinizleiletişimdebulunmayıöğrenmelisiniz.İşinizeyarayacakşekilde

deneyimlerinizi

çerçevelemeye

ve

yeniden

çerçevelemeye

başlamalısınız.Bununtekyolubilinçlidüşüncedir.

Başarısızbirduygusalilişkidensonraürkekbirdurumagirenlerihepimizbiliriz.

Onlarsevgilileritarafındanreddedilmişleryadaincinmişlerdir.Bunedenledeartık,bundansonrabutürilişkileregirmemekararıvermişlerdir.Oysa,gerçektebuilişkionlaraacıdançokzevkvermiştir.Bununiçindevazgeçmekçokzorolmuştur.Fakatiyianılarıbellektensilerekkötülerinüzerindeyoğunlaşırlarvedeneyimimümkünolanenkötüçerçeveyeoturturlar.Buradakidüşünce;çerçeveyideğiştirerekzevki,kazancıvegelişmeyigörmektir.Negatifçerçeveyerinepozitifçerçevedeilerleyerek,gelecektedahabüyükilişkilerkurmakiçingüçlenmektir.

Birdakikanızıayırarak,yaşamınızdasizizorlayanüçdurumudüşünün.Herdurumukaçdeğişikşekildegörebilirsiniz?Onlarıkaçdeğişikşekildeçerçevelendirebilirsiniz?Onlarıfarklışekildegörmekleneöğrendiniz?Buserbestlikfarklıdavranışınızınasıletkiledi?

Sizin"Okadarkolaydeğil.Bazenonuyapamayacakkadarçöküntüiçindeoluyorum."dediğiniziduyargibiyim.Onlarsize

SınırsızGüç-20

305

vızgelir.Çöküntünedir?Birdurumdur.Dahaöncekibölümlerdesözünüettiğimizilgililikveilgisizliğihatırlayın.Kendiniyenidençerçeveleyebilmeyeteneğinikazanmanızınönkoşulu;çöküntüdoğurandeneyimiilgisizleştirerek,onayenibirperspektiftenbakmaktır.Böyleceiçtemsilinizivefizyolojinizideğiş

tirebilirsiniz.Beceriksizbirdurumdaysanız;şimdionunasıldeğiştirebileceğinizibiliyorsunuz.Birşeyisizeyararıolmayacakbirşekildeçerçeveliyorsanız;çerçeveyideğiştirin.

Yenidençerçevelemeninbiryoludabirdeneyimyadadavranışınanlamınıdeğiştirmektir.Birkişininhoşlanmadığınızbazışeyleryaptığınıvedavranışlarınınözelanlamlarıolduğunudüşündüğünüzbirortamhayaledin.

Erkeğinyemekpişirmektençokhoşlandığıvepişirdiğiyemeklerintakdiredilmesiniistediğibiraileyigözönünealalım.Yemekyaparken,karısıoldukçasessizkalmaktadır.Erkekbudurumuçokrahatsızedicibulur.Eşionunyemeğinibeğenmişse;yemekhakkındakonuşmalıdır.Konuşmuyorsa;tatminolmamıştır.

Adamın,eşinindavranışıhakkındakialgılamasınıyenidençerçevelemekiçinneyapabilirsiniz?

Onuniçintakdiredilmeninönemliolduğunuunutmayın.Biranlamyenidençerçevelemesi;kişiiçinönemliolanbirşeyidestekleyenalgılamasını,dahaöncedüşünmediğibirşekildedeğiştirmekleilgilidir.Onaeşininyemekleriniçokbeğendiğini;bunedenledekonuşarakvakitkaybetmekistemediğiniönere-biliriz.Eylemlerkelimelerdendahaanlamlıdır,değilmi?

Birdiğerolasılıkdadavranışınanlamınıkendikendisineyenidençerçevelettirmektir."Biryemektençokhoşlandığınızhalde,konuşmadığınızbiranınızoldumu?"Sorununuzneydi?"şeklindesorabiliriz.Eşinindavranışısadeceonunkoyduğuçerçevedecansıkıcıdır.Bunabenzerolaylardaçerçeveyideğiştirmekiçin,sadecebirazesnekolmakgerekir.

İkincitipyenidençerçeveleme,sizekarşıyapılanhoşlanmadığınızdavranışlarlailgilidir.Genelliklesöylediklerini,kişiselolaraksevmediğinizyadasizegetirdiklerinibeğenmediğiniz

306

içinhoşlanmazsınız.Bunuyenidençerçevelemeninyolu,başkabirdurumdayadasizeistediğinizyararlıbirdavranışgetirenbirbağlamdahayaletmektir.

Birsatışelemanıolduğunuzudüşünün.Ürünleilgilihertürlüayrıntıyıbilmeksizeacıveriyor.Satışyaparkenmüşterilereokadarçokbilgiveriyorsunuzki,bazenmüşterilerdurumudeğerlendirmekiçinsatınalmayıerteliyorlar.

Buradakisorun,budavranışşeklininnerededahayararlıolabileceğidir.Birreklamyazmayanedersiniz?Ürünhakkındateknikbiryazıyazmayanedersiniz?Bukadarçokbilgiyesahipolmakveheranonlaraerişebilmek,birkonuyaçalışmaktasizeyardımcıolabiliryadaçocuklarınızaevödevlerindeyardımcıolabilirsiniz.Bunedenlegördüğünüzgibidavranışınkendisisorundeğildir.Sorunonunkullanıldığıyerdedir.Kendiyaşamınızdanbunailişkinörneklerdüşünebiliyormusunuz?Tüminsandavranışlarıbazıbağlamlardayararlıdır.Bugününişiniyarınabırakmakyararsızgibigörünebilir;fakatkızgınlıkyadaüzüntünüzübirsonrakigünebırakmakvebirdahabudurumlaradönmemekgüzelbirdavranışdeğilmidir?

Sizirahatsızedenhayalvedavranışlarlailgilialıştırmalarınnasılyenidençerçeveleneceğiniöğrenebilirsiniz.Örneğin;zihninizdesıkıntıyaratanbirdeneyimyadakişiyidüşünün.Çokkötübirişgünündensonraevegelip,sondakikadaamirinizinsizeverdiğisaçmabirprojeyidüşünüpdurabilirsiniz.Ondankurtulmayerine;hayalkırıklığıylabirlikteevegeliyorsunuz.Çocuklarınızlatelevizyonseyrederken,kızgınbirdurumdaüstünüzünkötülüğünüveonunşaçmaprojesinidüşünüpduruyorsunuz.

Beyninizinhaftasonunuzureziletmesineizinvermekyerine:deneyimi,kendinizidahaiyihissedecekşekildeyenidençerçevelemeyiöğrenebilirsiniz.

Kendiniziilgisizleştirerekbaşlayın.Amirinizinhayalinielinizekoyun.Büyükbirburunvebıyıklagülünçbirgözlüktakın.Çizgifilmlerdekigibieğlencelibirbiçimdekonuşturun.Sıcak,güzelhissedinveprojedesize

307

ihtiyacıolduğunuzusöyletin.Buuydurmalarıyaptıktansonra;onungerilimaltındaolduğunutakdiredebilirvesondakikayakadarsizenedenihtiyacıolduğunusöylemeyiunuttuğunudüşünebilirsiniz.Sizindebaşkalarınaaynışeyiyaptığınız

birgünühatırlayabilirsiniz.Evdesizirahatsızedecekbirnedenvarsa;kendikendinizebudurumunbütünhaftasonunuzureziledecekkadarbüyükolupolmadığınısorun.

Problemgerçekdeğildirdemekistemiyorum.Belkiyenibirişeihtiyacınızvaryadaişinizdedahaiyibiriletişimeihtiyacınızolabilir.Fakatolaybuşekildeyse;oyalanarak,sizinsevimsizbirbiçimdeolmanızanedenolanbeyninizdekinegatifspekülasyonlarasıksıkbaşvurmakyerine,sorunlabaşkatürlüilgilenmeyeihtiyacınızvar.Bunubirkaçkezetkinolarakyapınız.Belkibirsonrakikonuşmanızdaamirinizigözlüklü,kocamanburunlugörürveonunlakonuşurkenkendinizidahafarklıhissedebilirsiniz.Böylecegeçmişteyarattığınızuyarıcılarındışında;ikilietkileşiminizdeyenibirusulgeliştirecekşekilde,onabirgeribeslemesağlayabilirsiniz.

Diğerlerinintemelsorunolarakgördüklerini,benküçükolarakyenidençerçeveleyerekbunlarıuyguladım.Karmaşıkdurumlardagenellikleistediğinizsonucaulaşıncayakadar;küçükküçükyenidençerçevelemeserileriyapmakzorundakalabilirsiniz.

Dahagenişanlaındayenidençerçevelemehemenhemenherşeyhakkındakiolumsuzhislerinelenmesindekullanılabilir.Enetkilitekniklerdenbirisidekendinizibirtiyatronuniçindegörüntülemenizdir.Sizesorunyaratanbirdeneyiminizi,ekrandakibirfilmgibigörün.Önce,birçizgifilmgibihızlaileriyedoğruoynatmakisteyebilirsiniz.Fonmüziğiolaraksirkmüziğinikullanmakisteyebilirsiniz.Sonraonugeriyedoğruoynatarak,hayalingittikçedahagülünçhalegeldiğiniizleyebilirsiniz.Butekniği,sizirahatsızedenbirşeydedeneyiniz.

Kısasüredeolumsuzgücünkaybolduğunugöreceksiniz.

Aynıteknik,korkularıyenmedekullanılabilir.Fakatöncekorkuyusağlayannedeniaçığaçıkarmanızgerekir.Bununnasıl

308

yapılacağınıaçıklayalım.Genelliklebirkorkununkökeni,derindokunsalbirdüzeydedir.Buyüzdenetkilibiryenidençerçevelemeyapabilmekiçin,aranızaoldukçafazlabirmesafekoymanızgerekir.Korkusaltepkilerokadarkuvvetlidirki,sadeceonudüşünmesibile,tepkigöstermesinenedenolabilir.Böylekişilerleilgilenmeninyolu,birçokkeztemsilleriniilgisizleştirmektir.Bunaikiliilgisizleştirmediyoruz.Örneğinbirşeyhakkındakorkunuzvarsabualıştırmayı

yapın.Sonrakendinizibütünüylecanlıvegüçlühissettiğinizbiranageridönün.

Odurumageridönerekkuvvetvegüvenduygularınıhissedin.Şimdibirkoruyucukafeslegüvenliğinizinsağlandığınıgörün.Güvenliliğesahipolduktansonra,beğendiğinizzihinselfilmegidin.

Ekranıiyigörebilecekşekilderahatbirkoltuğaoturun.Sonra,koruyucukafesiniçindeolduğunuzuhissedip,benliğinizinvücudunuzdanayrılıp,projeksiyonkabininintavanınaçıktığınıhissedin.Aşağıyabakarakkendiniziboşekranabakanbirseyirciolarakgörün.

Bunlarıyaptıktansonraekranabakınvesizigerçektenrahatsızedenbirdeneyiminizinyadakorkunuzun,siyah-beyazdurağanbirçerçevesinigörün.

Seyircisiolarakkendinizeyukardanbakıyorvekendikendiniziseyrederekekrandanelerolduğunugözlüyorsunuz.Onunlaikikatilgisizolduğunuzuhatırlayın.Budurumdasiyah-beyazhayaliçokhızlıbirbiçimdegeriyedoğruişletin.Böylecesizioyalayanşeyin,ucuzbirvideofilmiyadaeskibirgüldürüfilmigibigöründüğünügörürsünüz.Ekrandabufilmiseyredenseyirciolarak,kendikendiniziseyrederkenonakarşıkomiktepkilergösterdiğinizedikkatedin.

Biradımdahailerigidelim.Bensizingerçektenbecerikliolanyönünüze,yanikabintavanındakioturmuşhalinize,geridönenveayağakalkıpekranınönünegidenkısmınızakatılmakistiyorum.Bunugüçlüvegüvenlibirşekildeyapmayeteneğinesahipolmalısınız.Sonraöncekihalinize;onuyukardanseyrettiğinizivedeneyiminideğiştirmesineyardımcıolabilecekbirkaççözümyolubulduğunuzu,sorunuylafarklıbirşekildebaşaçık

309

masınayardımcıolacak,ikiyadaüçtaneanlamyadakapsamyenidençerçevelemesinesahipolduğunuzu,dahagençkenşimdikisorunlarınızlabaşaçıkmanızısağlayanbuyolların,şimdikivegelecektekidahaolgunalgılamalarıyladabaşaçıkabileceğinianlatın.Tümbuacıvekorkularasahipolmakzorundadeğilsiniz.Sizşimdidahagençhalinizdendahaçokbeceriklisinizveeskideneyimsadecetarihtir,başkabirşeydeğil.

Gençhalinize,dahaöncebeceremediğibirkonudabaşarıyaulaşmasıiçinyardımcıolunvesonrahızlayerinizeoturarakdeğişenfilmiizleyin.Aynısahneyikafanızdaoynayın;fakatbukezaynısorunladahaçokgüvenlebaşaçıkabilendaha

gençhaliniziizleyin.Bunuyaptığınızdaekranageridönerek,gençhalinizikorkularını(fobilerini,yılgılarını)yendiğiiçinkucaklayarakkutlayın.Sonra,dahaöncekindençokdahabecerikliveyaşamınızınönemlibirkısmınıoluşturduğunubilerekgençhalinizitekrarkendiiçinizegeriçekin.Bunu,sahipolduğunuzdiğerbirkaçkorkuiçindeyapın.Dahasonraaynıişibaşkalarıiçindeyapın.

Bu,inanılmazderecedegüçlübirdeneyimolabilir.Benyaşamlarıboyuncakötükorkularasahipolankişilerinbukorkularınıgenelliklebirkaçdakikaiçindeyenmelerinisağlamayeteneğinesahibim.Buyöntemniçinişeyarar?Çünkükorkudurumunagirmekiçinbelirlideneyimidüşündüğünde,yarattığıdurumudeğiştirirsiniz.

Bazılarınınbualıştırmalarınbirçoğunuyapabilmeleriiçindahaönceerişemedikleribirdüzeydezihinseldisiplinvehayalgücügerekebilir.Bununsonucuolarak,ilkbaştasizevermekteolduğumzihinselstratejilerinbirçoğununkontrolaltındaolduğunuhissedebilirsiniz.Bununlabirliktebeyninizibuşekildeçalıştırabilirvebustratejilerüzerindedikkatleçalışırsanız,herzamaneskisindendahamahirolduğunuzuhissedersiniz.

Bazıbağlamlarda,herdavranışınbiramacınınolduğu;yenidençerçevelemedeunutulmamasıgerekenönemlinoktalardanbirisidir.Sigaraiçiyorsanız,bunuciğerlerinizikanseryapıcı

310

maddelerledoldurmakiçinyapmazsınız.Belirlisosyalortamlardadaharahatlattığıyadagevşeme(rahatlama)hissiniverdiğiiçinsigaraiçersiniz.

Kendinizebirkazançyaratmakiçinböyledavranıyorsunuz.Bunedenlebazıdurumlarda,budavranışınkarşıladığıihtiyaçlaragöğüsgermeden,budavranışıyenidençerçevelemeyiolanaksızbulabilirsiniz.Busorunbazensigaraiçmealışkanlığınıelektroşokterapisiyletedavietmeyeçalışırkenortayaçıkar.

Budabelkisigaraiçmekkadarkötüolansürekliendişeyadaaşırıyemehissigibibirşokagirmenizenedenolabilir.Buyaklaşımınkötüolduğunusöylemiyorum.Sadeceihtiyaçlarınızıdahaiyikarşılayabilmeniziçin,bilinçsizniyetlerinizinkeşfedilmesininyararlıolacağınısöylüyorum.

Tüminsandavranışları,şuyadabuyollabirihtiyacıkarşılamakiçintasarlanmış

uyarlamalıdavranışlardır.Kişilerisigaraiçmektennefretettirmeksorundeğildir.

Fakatbensigaraiçmeninyarattığıgibiolumsuzyanetkileriyaratmadan,ihtiyaçlarıkarşılayacakyenidavranışseçenekleriyarattığıındaneminolmakistiyorum.Sigaraiçmesizerahatlık,güvenlik,ilgiodağıolduğunuzhisleriniveriyorsa;aynıihtiyaçlarıkarşılayacakdahaiyibirdavranışşekliyleortayaçıkmakgerekir.

RichardBandlerveJohnGrinder;sağladığıönemliyararlarıkoruyarak,istenmeyendavranışlarınızıdeğiştirmekiçinaltıadımlıkbiryenidençerçevelemesürecitanımladılar:

Değiştirmekistediğinizdavranışyadapaternitanımlayınız.

Bilinçsizzihninizinbudavranışıyaratankısmıylailetişimkurun.İçinizegidinvesorunlarınızacevapverirkenoluşacakvücutduyularında,görselhayallerdeyadaseslerdemeydanagelecekherhangibirdeğişikliğiseçebilecekveraporedebilecekşekilde,edilgenbirhazırbulunuşluğukoruyarak,aşağıdakisoruyu

kendikendinizesorun.Soru:"Xdavranışınıyaratankısmım,benimlebilinçliolarakiletişimkurmaisteğindeolacakmıdır?"şeklindedir.

311

Xkısmıadınıverdiğimizbukısımdan,evetşeklindeiletişimdebulunmakistediğizamankisinyaliyoğunlaştırmasınıvehayırşeklindeiletişimdebulunmakistediğizamankisinyalizayıflatmasınıisteyin.Evetşeklindeiletişimdebulunankısımdansorarakcevabıtestedin.Sonrahayırşeklindeiletişimdebulunankısımdansorarak;cevabıtestedinki,ikicevabıbirbirindenayırabilesiniz.

Davranışlaniyetibirbirindenayırın.Sizinleişbirliğiyapmakisteyenkısmateşekküretmelisiniz.ŞimdionasiziniçinXdavranışınıyaratarakneyapmayaçalıştığını,sizebildirmeyeistekliolupolmadığınısorun.Busoruyusorarkendeevetyadahayırcevaplarınıseçebilecekşekildehazırolmalısınız.Budavranışıngeçmiştesizehangiyararlarısağladığınınotedinvesonrabuönemlifaydalarısağlamayısürdürdüğüiçinbukısmateşekküredin.

Niyetleritatminedecekalternatifdavranışlaryaratın.ŞimdiiçinizedönerekenyaratıcıkısmınızlatemasageçinveiletişimdebulunduğunuzkısmınniyetlerinitatminetmekiçinXdavranışındandahaiyiyadaXkadariyiolanüçalternatifdavranışyaratmasınıisteyin.Üçyenidavranışyarattığında,yaratıcıkısmınızınevetsinyalivermesinisağlayın.Şimdideyaratıcıkısmınıza,üçyenidavranışınneolduğunusizeaçıklayıpaçıklamayacağınısorun.

Xkısmınınyeniseçeneklerikabuletmesiniveihtiyaçolduğundabunlarıyaratmasorumluluğunuüstlenmesinisağlayın.ŞimdiXkısmınaüçyenidavranışınenazındanXdavranışıkadaretkiliolupolmadığınısorun.

ŞimdideXkısmına,niyetihtiyaçlarınıntatminedilmesigerektiğiuygundurumlarda,yenidavranışlarıyaratmasorumluluğunuüstlenmeisteğindeolupolmadığınısorun.

Bütünselbirkontrolyapın.Şimdiiçinizedönünveyeniyapılananlaşmalaraitirazıolankısımlarınolupolmadığınıyadatümkısımlarınsizidesteklemedeanlaşıpanlaşmadıklarınısorun.Sonrageleceğebiradımatarak,eskidavranışıtetikleye-312

bilecekbirdurumuhayaledinveyeniseçeneklerinizdenbirinikullanarakdeneyimyapınvehâlâistediğinizfaydalarısağlayıpsağlamadığınıkontroledin.

Gelecekteistenmeyendavranışıtetikleyebilecekbaşkabirdurumaadımatınvebirdiğeryeniseçeneğinizikullanarakdeneyimyapınız.

Diğerkısımlarınyeniseçeneklereitirazıolduğunailişkinbirsinyalalırsanız;hangikısmınitirazettiğini,geçmiştesizehangifaydalarısağlamaktaolduğunutanıyarakbaştanbaşlamalıveonunsizesağlananfaydalarısağlayacakveyeniseçenekkümelerioluşturacakşekildeXkısmıylabirlikteçalışmasınısağlayın.

Birkısmınızlakonuşmanızdansözetmeksaçmayadatuhafgelebilir;fakat,Dr.Erikson,BandlerveGrindergibikişilertaralındanoldukçayararlıbulunantemelbirhipnotikpaterndir.

Örneğin,sürekliolarakaşırıyemekyiyorsanız;yenidavranıştürleriüretmenizenedenolanbirswishpaterniuygulayabilirsinizyadabunudeğiştirmekistediğinizbirdavranışolaraktanıyabilirsiniz.Bilinçsizkısmınızdanbupaterningeçmiştesağladığıfaydalarısizinlepaylaşmasınıisteyebilirsiniz.Belkikendiniziyalnızhissettiğinizde,budurumudeğiştirmekiçinyiyeceklerikullandığınızıkeşfedebilirsiniz.Belkidegüvenlikduygusuyaratmanızayardımcıolarakgevşemenizenedenolabilir.

Bundansonrasizeaitolmavearkadaşlıkyadagüvenlikvegevşemehissivereceküçyeniseçenekyaratabilirsiniz.Belkigenelyapısınıninsanlarlailişkinizikuvvetlendirmenizihtimalinibeslemesi,arkadaşlarınızlagevşeyeceğinizeilişkingüvencehissivermesi,aynızamandazayıflamanızısağlayarakilerdedahaiyibirgörünümkazanmagüvencesivermesinedeniylebirsağlıkkulübüneüyeolabilirsiniz.Birdüşünceyedalarak,tümevrenlebirlikhissiniyaratabilirveböylecekendiniziaşırıyediğinizzamanlardandahagüvencelivegevşemiş

hissedebiliriniz.

Bualternatiflerioluşturduğunuzda,onlarınbenzeşimliolupolmadıklarınabakın;yaniheryönünüzün,gelecektebuyeniseçeneklerikullanmadadestekvermeisteğiiçindeolacağındaneminolun.Benzeşimlihissediyorsanız;buseçeneklersizides-313

314

tekleyenistediğinizdavranışlarıüretmenizeyardımcıolacakveaşırıyemekzorundakalmayacaksınız.Geleceğegidinveşimdiürettiğinizsonucadikkatederek,yeniseçeneklerinetkinkullanımınızihninizdedeneyin.Yeniseçenekleriçinbilinçsizzihninizeteşekküredinveyenidavranışlarınızdanhoşlanın.Birkereistenmeyeneskidavranışlarınızdandahaçokbilinçsizihtiyaçlarmızıneyindestekleyeceğinikeşfedince;üretmeyealıştığınızdavranışınyerineistediğinizyenidavranışıgetirebilmekİçinswishpaterninibilekullanmakisteyebilirsiniz.

Negatifgörünüşlühemenherdeneyim,yenidençerçevelenerekpozitifedönüştürülebilir."Muhtemelenbirgüngeriyebaktığımdabunagüleceğim."

deyiniz.Niçinşimdigeriyebakıpgülmüyorsunuz?Busadecebirperspektifsorunudur.

Herhangibirkişinintemsiliniswishpaterniyadadiğertekniklerleyenidenprogramlayabilirsiniz.Fakatkişieskidavranışlarından,yenigeliştirdiğiseçeneklerdendahaçokfaydasağlıyorsa;onunmuhtemeleneskidavranışınageridöneceğinedikkatetmekönemlidir.Ayağındanedeniaçıklanamayanbiruyuşmaolankadınlaçalışırvebuuyuşmayıyaratmakiçinkafasındavefizyolojisinde

neleryaptığınıbulursanızvekadındavücudunaartıkuyuşmayaratmayacaksinyalgöndermeyiöğrenirse;onunsorunuşimdilikçözümlenmiş

olur.Fakatoevedöndüğünde;kocasınınbulaşıklarıyıkaması,onunladahaçokilgilenmesi,ayağınamasajyapmasıvb.ayaklarıuyuşukkençoksayıdasağladığıbuikincilfaydalarıartıkeldeedemiyorsa;kadıntekrarhastaolabilir.İlkbirkaçhaftayadaayda,eşininiyileşmesinedeniylekocaheyecanlıdır.Bununlabirlikteo,iyileştiğiiçinsadecekadınınbulaşıkyıkamayabaşlamasınıbeklemez,aynızamandaayaklarınamasajıbırakırveeşinedahaazilgigösteriyorgibigörünür.

Kısabirsüresonradakadıntekrarhastalanır.Kadınbunubilinçliolarakyapmaz.

Bilinçsizzihnineisteklerinidahaiyisağlayaneskidavranışsinyalleriniulaştirırveayaklarındakiuyuşmaanidentekrarortayaçıkar.

Böylebirdurumdakadın,kendisinekocasıylaaynıkalitede

315

kideneyimleriverecekbaşkadavranışlarbulmalıdır.Kadınyenidavranışıylaeskisindendahaçokşeykazanmalıdır.Çalışmalarımınbirisinde,sekizyıldırâmâolanbirkadın,olağandışımahirvedengeligörünüyordu.Sonrakadınınamaolmadığınıkeşfettim.Öyleyseşimdiyekadarniçinamaimişgibiyaşıyordu?

Kadınıngörüşüdahaöncegeçirdiğibirkazadazayıflamıştı.Bukazadansonraetrafındakikişileronadahaöncekiyaşamındahiçgörmediğibiçimdesevgigösteriyorlarvedestekoluyorlardı.Bunaekolarakbirdegündelikişleriniyaparkenbilediğerlerinin,onunamaolduğunusandıklarınıkeşfetmeyebaş-

lamıştı.Diğerkişilerkadınaözelilgigösteriyorlardı.Bunedenlekadın,kendikendisinibilekörolduğunaiknaederek,kazadansonrakidavranışşeklinisürdürdü.Kadın,diğerlerininkendisinekarşıotomatikolarakdüşüncelivesevgidolubirtarzdadavranmalarınısağlayacakdahagüçlübiryolbulamamıştı.Yabancılarbileonaözelilgigösteriyordu.Ancakkadın,ondanuzaklaşmakiçindahabüyükyadaşimdikidavranışındandahaçokfaydasağlayacakbirşeygeliştirebilirse;davranışıdeğişir.

Şimdiyekadaryenidençerçevelemeyle,negatifalgılamalarıpozitifedönüştürebileceğimizyollarüzerindedurduk.Fakatbensizinyenidençerçevelemeleribirterapi,kötüolduğunudüşündüğünüzdurumlardaniyiolduğunu

düşündüklerinizegidenbiryololarakdüşünmeniziistemiyorum.

Yenidençerçeveleme,gerçekteüçaşağıbeşyukarıpotansiyelveolabilirlilikiçinmecazlardanbaşkabirşeydeğildir.Yaşamımızdadahaiyibirşekildeyenidençerçevelenemeyecekçokazşeyvardır.

Gözönünealınmasıgerekenenönemliçerçevelerdenbirisideolabilirliklerdir.

Genelliklebirfikresaplanıpkalırız.Muhteşemsonuçlaralabilecekkenkısıtlıtatminedicisonuçlaralıyorolabiliriz.Şimdiyapmaktanmemnunolduğunuzbeş

şeyinlistesiniyapın.Onlariyigidenilişkiler,işinizdekibirşey,çocuklarınızlayadaparanızlayapmaktaolduğunuzbirşeyolabilir.

Şimdionlarıdahaiyiolarakhayaledin.Düşünmekiçinbirkaçdakikanızıharcayın.Muhtemelenyaşamınızıbüyükölçüde

316

geliştirecekyollarbularakkendikendinizeşaşıracaksınız.Olabilirlikyenidençerçevelemesi,hepinizinyapabileceğibirşeydir.Yapılmasıgerekentekşey;

eylemegeçebilmekiçinpotansiyelimizivekişiselgücümüzühazırdurumdatutabilecekzihinselesnekliğesahipolmaktır.

Bukitaptakiherşeyeuygulanabileceksonbirfikirdahailaveedeyim.Yenidençerçeveleme,dahabüyüksonuçlarüretmekİçinzihinselaletçantanızdanalıpkullanabileceğinizbirdiğeretkiliustalığadasahiptir.Kabullerinaçıklanmasıveneyiiyiyaptığınızailişkinyararlıbağlamlarınbulunmasınındevamedenbirsüreciolarak,onudahagenişkapsamdadüşünün.

Liderlervetümdiğerbüyükiletişimciler,yenidençerçevelemesanatınınustasıdırlar.Meydanagelenherhangibirşeyialıp,bununolabilirlikmodelinikurarak,kişilerinnasılgüdüleneceğinivegüçlendirileceğinibilirler.

317

IBM'ninkurucusuTomYVatsonhakkındakianlatılanmeşhurbiröyküvardır.

Onunyardımcılarındanbirisi,şirkete1milyondolaramalolankorkunçbirhatayapar.Watson'nunbürosunaçağrıldığında;"Sanırımistifaetmemiistiyorsunuz."

der.Watsonyardımcısınabakarak;"Şakamıyapıyorsun?Sadeceeğitiminiçin10milyondolarharcadık"cevabınıverir.

Meydanagelenherşeydealınmasıgerekendeğerlibirdersvardır.Gümüş

kaplamanekadarparlakolursaolsun,onlardaimakoyubirlekebulurlar.Fakatherbeceriksiztutum,üretimekarşıherdavranışiçinetkilibiryenidençerçevelemevardır.Birşeydenmihoşlanmıyorsunuz?Onudeğiştirin.

Davranışlarınızsizidestekleyecekyöndedeğilmi?Başkabirşeyyapın.Sadeceetkindavranışlarüretmeyegidenbiryolvardır,fakatonlaraihtiyacınızolduğundaonlarıbulabileceğinizdeneminoIun.Gelecekbölümde,istediğimizandaherhangibirfikirveyararlıdavranışınyenidennasıltetikleneceğiniöğreneceğiz.

318

BÖLÜM:17

BaşarıyıÇağrıştırmak

"Neredeolursanızolun,elinizdekilerleyapabilecekleriniziyapın."

--TheodereRoosevelt

AMERİKANbayrağınıgörüncebenimgibitüyleridikendikenolaninsanlarvardır.Analitikolarakdüşünürseniz,butuhafbirtepkideğildir.Bununlabirliktebayrak,renklivedekoratifpaterniolanbirbezparçasındanbaşkabirşeydeğildir.Onundoğasındasihirliolanhiçbirşeyyoktur.Fakatşüphesizbuyorum;konununcanalıcınoktalarınıgözdenkaçırmaktadır.Evet,osadecebirbezparçasıdır.Fakataynızamanda,ulusumuzuntümmeziyetlerinivekarakteristiklerinitemsileder.Bunedenleherhangibirkişi,bayrağıgördüğündeaynızamandaülkemizintemsilettiğiherşeyingüçlü,yankılıbirsembolünügörür.

319

Çevremizdekisayılamayacakkadarçokşeygibi;bayrakda,belirlidurumkümeleriylebağlantıyısağlayanduyusalbiruyarıcı,yaniçağrıştırıcıdır.

Çağrıştırıcıbirkelime,birdeyim,birdavranışyadabirnesneolabilir.

Gördüğümüz,işittiğimiz,tattığımız,hissettiğimizyadakokladığımızherhangibirşeyolabilir.Çağrıştırıcılarçokbüyükbirgücesahiptirler;çünküanındaçokgüçlüdurumlaraerişebilirler.Bayrağıgördüğünüzdeolanbudur.Derhal;ulusubirbütünolaraknasılhissettiğinizitemsiledengüçlüduyguveduyularıdenersiniz.

Çünkübezinbelirlirenklerivetasarımlarıyla,buhislerinbağlantısıyadailişkisikurulmuştur.

Dünyamızönemliönemsizçağrıştırıcılarladoludur."Winston'mtadıiyidir..."

diyesözebaşlarsam,büyükbirolasılıklaaklınızahemensigaragelecektir.

"Reliefkelimesinasılhecelenir?"diyesorsam,çoğunuzonu.R-O-L-A-I-D-S

olarakhecelersiniz.Tümsigaralarıntadınınkötüolduğunudüşünebilirsiniz.

MuhtemelenR-E-L-I-E-Finhecelemesinidebiliyorsunuzdur.Fakatreklamlarokadaretkilidirki,inanmadığınızbircevabıbileçağrıştırabilir.Aynıcevapherzamanverilir.Birisinigörünce;onunlailgiliolanhislerinizebağlıolarak,hemeniyiyadakötübirdurumuniçinegirersiniz.Dinlediğinizbirşarkı,anında

durumunuzudeğiştirebilir.Bunlarınhepsigüçlüçağrıştırıcılarınsonuçlandır.

Bukısmınsonbölümüönemlibirnedenleçağrıştırıcılaraayrılmıştır.

Çağrıştırma,deneyimesüreklilikkazandırmanınbiryoludur.İçtemsilimiziyadafizyolojimizibirandadeğiştirebilirveyenisonuçlarüretebiliriz;fakatbudeğişiklikleriyapmakiçinbilinçliolarakdüşünmemizgerekir.Halbukiçağrıştırmayla,üzerindedüşünmedenherhangibirkoşuldaistediğinizbirdurumunyaratılmasınaotomatikolaraknedenolacaktutarlıbirtetiklememekanizmasıyaratabilirsiniz.Birşeyiyeterlietkinlikleçağrıştırdığınızda,istediğinizzamanoemrinizdeolacaktır.Bukitaptanşimdiyekadarpahabiçilmezderslerveteknikleröğrendiniz.Güçlü,bilinçsiztepkilerimizisüreklikullanımımız-320

datutabilmekiçin,onlarıyapıcıbirbiçimdekanalizeetmenin,bildiğimenetkilitekniği,çağrıştırmadır.BölümünbaşındakiRoosvelt'tenalıntıyıtekrarokuyun.

Sahipolduklarımızlaeniyisiniyapmayaçalışırız.Kullanımımızdakikaynaklarıartırmayaçalışırız.Çağrıştırma,güçlükaynaklarımızadaimaerişmegarantisiverenbiryoldur.İhtiyaçlarımızısüreklisağlamayıgarantileyenbiryoldur.,Hepimizdüzenliolarakçağrıştırırız.Gerçektebunuyapmamakolanaksızdır.

Tümçağrıştırmalarbelirliuyarıcılarla;düşüncelerin,fikirlerin,hislerinyadadurumlarınilişkilendirilmesiyleyaratılır.Dr.IvanPavlov'unçalışmalarınıhatırladınızmı?Pavlovaçköpeklerinkoklayabileceği,görebileceği,fakaterişemeyecekleribiryereetkoydu.Buet,köpeklerinaçlıkhisleriiçingüçlübiruyarıcıoldu.Kısabirsüresonrayoğunbirbiçimdesalyaçıkarmayabaşladılar.

Köpekleryoğunbirşekildesalyaçıkarmadurumundayken,,Pavlovdasürekliolarakbelirlibirtondazilçalıyordu.Kısabirsüresonraetolmadan,sadecezilinçalınmasıyladaköpeklersankiönlerindeetvarmışgibisalyaçıkarmayabaşladılar.Pavlovaçlıkdurumuyadasalyaçıkarmaklazilsesiarasındasinirselbirbağyaratmıştı.Bundansonraköpeklerinsalyadurumunagirmeleriiçinsadecezilçalmasıyeterlioldu.

Bizdeinsandavranışlarınınçoğunun,bilinçsizolarakprogramlanmış

cevaplardanoluştuğubiruyarıcı/cevapdünyasındayaşıyoruz.Örneğin,gerilimiçindekibirçokkimse,derhalsigaraya,alkoleyadabazıdurumlardaesrarasarılmaktadır.Onlarbunudüşünmedenyaparlar.TıpkıPavlov'unköpeklerigibidirler.Gerçektebuinsanlarınbirçoğu,davranışlarınıdeğiştirmek

istemektedirler.Davranışlarınınbilinçsizvekontroledilemezolduğunuhissederler.Çağrıştırıcılarsizidesteklemiyorsa;bunlarıistediğinizdurumaotomatikolaraksokacakyenibiruyarıcı/cevapbağlantısıyladeğiştirebilmekiçin,sürecinbilincindeolmakesastır.

Peki,çağrıştırıcılarnasılyaratılır?Hernezamanbirkişi,zihniylevücudununkuvvetlibirşekildebiraradaolduğusürecin

SınırsızGüç-21

321

enüstnoktasında,belirtiuyarıcılarıntutarlıveeşanlıolaraksağladığıyoğunbirdurumuniçindeolursa;uyarıcılarladurumbirbiriylesinirselolarakbağlanır.

Sonrabuuyarıcılarınkatılımınınsağlandığıherhangibirzamanda,otomatikolarakyoğundurumagirilir.Vücudumuzdabelirlihisleryaratanulusalmarşımızısöylerken,bayrağabakarız.Bağlılıkandıiçerkenbayrağıgörürüz.Kısabirsüresonrasadecebayrağabakmak,buhislerikendiliğindentetikleyecektir.

Bununlabirliktebütünçağrıştırıcılarolumludeğildir.Bazıçağrıştırıcılar,tatsızyadakötüdürler.Paralıyolagirinceherzamanaynıvirajıçokhızlıdönmekhissinekapılırsınız.Dikizaynasındayanıpsönenkırmızıışıkgördüğünüzdenehissedersiniz?Işıksizindurumunuzuotomatikolarakanındadeğiştirirmi?

Çağrıştırıcınıngücünüetkileyenşeylerdenbiriside,ilkdurumunyoğunluğudur.

Bazıkişilereşiyleyadapatronuylakavgaetmekgibitatsız,yoğunbirdeneyimesahipolurlar.Budeneyimdensonraonlar,nezamanbukişininyüzünügörseler,hemenkızgınlıkhissinekapılırlarvebunoktadansonrailişkiyadaişbütüntadınıkaybeder.Böyleolumsuzçağrıştırıcılarasahipseniz;bubölümsize,onlarınyerineolumluçağrıştırıcılarınasılkoyabileceğiniziöğretecektir.Buolay,kendikendinizehatırlamakzorundakalmadankendiliğindengerçekleşecektir.

Çağrıştırıcılarınbirçoğutatlıdır.Beatles'ınbirşarkısınıgüzelbiryazgünüyleilişkilendirirseniz;bundansonrabuşarkıyıherduyuşunuzda,oyazgününühatırlarsınız.Kızyadaerkekarkadaşınızlageçirdiğinizmükemmelbirgününsonunda,birlikteüzerineçikolatalıdondurmakonmuşelmaturtasıyemişseniz;buandanitibarensizinensevdiğiniztatlı,dondurmalıelmaturtasıdır.Pavlov'unköpeklerininyaptığıgibionlarhakkındahiçdüşünmezsiniz;fakathergün,belirli

birşekildecevapverdiğinizbirkoşuluçağrıştırandeneyimlerinizolur.

Çoğumuzçokbelirginbirbiçimdegelişigüzelçağrıştırılırız.Radyo,televizyon,günlükyaşamımız;bizihergünmesajyağ-

322

murunatutmaktadır.Bumesajlarınbazılarıbizimiçinçağrıştırıcıyadönüşmekte,bazılarıisedönüşmemektedir.Bunlarınçoğudatesadüflerebağlıdır.İyiyadakötü,belirliuyarıcılarlatemasettiğinizdegüçlübirdurumdaysanız;muhtemelenbusiziniçinbirçağrıştırıcıolacaktır.Uyarıcılarınyoğunluğu,güçlübirbağyadaçağrıştırmaaracıdır.Reklamsloganlarındaolduğugibi,birşeyiyeterisıklıktaişitirseniz;büyükbirolasılıklao,sinirsisteminizdebirçağrıştırıcıolacaktır.

Olumlularınıyerleştirebilmek,olumsuzlarınıyokedebilmekiçinçağrıştırmasüreciniöğrenmenizgerekir.Tarihtekibütünliderler,çevrelerindekikültürelçağrıştırıcılarınnasılkullanılacağınıbilenlerdir.Politikacılar,bayrağasarılarakbugüçlüçağrıştırıcılarınsihirindenyararlanmayaçalışırlar.Bayraklailişkilendirilmiş

olantümduygularınkendileriylebağlantısınınkurulmasınaçalışmaktadırlar.Eniyidurumdabusüreç,sağlıklıbirvatanseverlikveahenkortakbağınıyaratabilir.

BağımsızlıkBayramıtörenleriniseyrederkennelerhissettiğinizidüşünün.Bakanolmaya

aday

olanların

hiçbirinin

Bağımsızlık

Bayramı

törenlerini

kaçırmamasındaşaşılacakbirşeyvarmıdır?Enkötüdurumdaçağrıştırıcı,kolektifçirkinliğinkorkutucubirgösterisiolabilir.Hitlerbirçağrıştırıcı

dâhisiydi.

O,zihninbelirlidurumlarıyladuygunun,gamalıhaçın,kazadımıylayürüyenbirliklerinvebüyükmitinglerinarasındabirbağoluşturdu.Topluluklarasürekliolarakbelirlivebenzeriolmayanuyarıcıvererek,onlarıyoğundurumdatuttu.

Bundansonrabağlantısınısağladığıduygularıcanlandırabilmekiçinsadecesağ

eliylekendineözgü"heil"işaretiniyapmasıyetiyordu.Duygularıvedolayısıylabirulusundavranışvedurumlarınıkontroledebilmekiçin,buaraçlarısürekliolarakkullandı.

Yenidençerçevelemebölümünde,konulançerçeveyebağlıolarak,aynıuyarıcınınçokdeğişikanlamlarasahipolabileceğinibelirtmiştik.Çağrıştırmaolumluveolumsuzyöndedeyapılabilir.Hitler,partiüyeleriniNazisembolleriylekuvvetli,gururluduygularlaolumluşekildebağladı.O,bunlarınaynıza-323

mandadakarşıtlarınınkorkudurumlarıylabağlantısınısağladı.Gamalıhaç,Yahuditopluluğuiçindebaskınbirliklerininkiyleaynıanlamımıtaşıyordu?

Elbettehayır.Geçmişte,Yahudilerinolanaksızgörünendurumlardabilebirulusolmalarındakendilerinikorumalarındayardımcıolan,olumluçağrıştıcıkullanmadeneyimleridevardı.BirçokYahudiegemenlikhaklarınıkorumakiçinneyapılmasıgerekiyorsa;kendilerinionuyapacakdurumasokmakiçin,"birdahaasla"şeklindekiişitselçağrıştırıcıyıkullanır.

PolitikaanalizcilerininbirçoğuJimmyCarter'ınABDBaşkanlıkBürosu'nungizeminiazaltmayaçalışmasınınbirhataolduğunainanmaktadır.Enazındanbaşkanlıkdönemininbaşında,başkanıselamlamakgibikuvvetliçâğrıştırıcılarladesteklenmişolanseromoniveşatafatlarıazalttı.Niyettakdiredilebilir,ancakmuhtemelentaktikaçıdanyerindebirdavranışdeğildir.Liderlerinenetkiliolduğuanlar;desteğihareketegeçirebilmekiçingüçlüçağrıştırıcılardanyararlanabildiklerianlardır.Çokazlider,Reagankadarözenlibirbiçimdekendilerinibayrağasarmıştır.Onunpolitikasındanhoşlanınyadahoşlanmayın;politiksembollerikullanmayeteneğine(yadadanışmanlarının)hayranolmamakeldedeğildir.

Çağrıştırmaenderinduyguvedeneyimlerlesınırlıdeğildir.Komedyenlerçağrıştırmaustalarıdır.İyikomedyenleranındagüldürebilmekiçinfizyolojinin,deyimlerin,özeltonlarınnasılkullanılacağınıbilirler.Bununasılyapıyorlar?Sizi

güldürmekiçinbirşeyyapıyorlar.Sizbelirlibiryoğundurumuniçindeyken,belirlibirgülüşyadayüzifadesigibikendilerineözgüuyarıcılarıgönderiyorlar.

RichardPryorbukonununustasıdır.JohnnyCarsontümçağrıştırmakültürlerinesahiptir.Yapmakzorundaolduğutümiş,gülerkendiliniyanağınadeğdirmektirİzleyicileri;O,dahaşakasınıbitirmedengülmeyebaşlarlar.Dahaöncebirçokkezyaptığıiçin,neyingeleceğiniveizleyicileriaynıdurumasokmakiçinneyintetiklemegöreviyapacağınıbilir.RodneyDangerfield"Eşimial"deyinceneoluyor?Bukeli-324

melerdedoğalolarakbirşeyyoktur.Fakatbuifadeçokiyibilinenbirfıkranınçağrıştırıcısıyapıldığında;bukelimeyiduyanhemenhemenherkesgülmeyebaşlar.

Çağnştırıcılardanençokyararlanabildiğimbirandanörnekereyim.JohnGrinder'lebirlikteABDordusundadeğişikalanlardaetkinliğiartırmakiçinbirseriyenieğitimmodelininyaratılmasıylailgiliolarakpazarlıkyapıyorduk.

Sorumlugeneral;zamanlama,fiyatlar,yerlervb.konulardaçalışmaküzereilgilisubaylarlabizimaramızdabirtoplantıdüzenledi.Subaylarla,atnalışeklindedüzenlenmişbüyükbirkonferansodasındatoplandık.Masanınbaşındageneraliçinayrılmışbirsandalyevardı.Generalburadaolmasabile,generalinsandalyesininodadakiengüçlüçağrıştırıcıolduğuaçıkolarakanlaşılmaktaydı.

Tümsubaylarsandalyeyekarşısonderecesaygılıydılar.Kararların,tartışmasızkabuledilenemirlerinverildiğiyer,busandalyeidi.John'labirlikteeminadımlarlasandalyeninarkasınayürümeye,onunlabirazoynamayavesonundaoturmayakararverdik.BusubaylarınGeneraleveonunsembolünekarşısahipolduklarınınbirkısmınıbizetransferedinceyekadarsandalyeyikullandık.

İstediğimfiyatısöylemezamanıgeldiğinde;generalinsandalyesininyanında,ayakta,enkararlı,emredicisesvefizyolojimleödenmesigerekenfiyatıaçıkladım.Dahaöncefiyatkonusundaçokçetinpazarlıklaryapmıştık;fakatbukezenküçükbirsorubilesorulmadı.Generalinsandalyesiniçağrıştırıcıolarakkullanmamız,adilbirfiyatınüzerindepazarlıktazamangeçirmedenanlaşmamızısağladı.Anlaşmalarsankibenimemirlerimmişgibidüzenlendi.Enüstdüzeyanlaşmalardaetkinçağrıştırmasüreçlerindenyararlanılır.

Çağrıştırmabirçokprofesyonelatlettarafındankullanılanbiraraçtır.Gerekduymayabilirleryadaneyaptıklarınınfarkındaolmayabilirlerfakat,buprensibi

kullanıyorlar.Başarılıatletlereniyisonucueldeetmekiçinölümkalımkoşullarıylatetiklenerekyadaçağrıştırılarakenbecerikliveetkindurumlarınıniçinegirerler.Bazılarınıntetikleyiciolarakkullandıklarıbelirli325

şeylervardır.Tenisçilertopagüçlüvurmakiçinbelirlibirritmiyadaservisatmadanönceeniyidurumagirebilmekiçinbelirlibirnefesalmapaterniuygularlar.

1984Olimpiyatlarında1500m.serbesttealtınmadalyakazananMichelO'Brien'leçalışırken,çağrıştırmayıveyenidençerçevelemeyikullandım.

Kendisinisınırlayaninançlarınıyenidençerçeveledimveçağrıştırıcıolarakbaşlamatabancasınınsesinikullandım(Busesonadahaöncerakibiniyenerkendinlediğimüziğihatırlatıyordu.)veyüzerkenhavuzundibindekisiyahçizgidedikkatinitoplamasınısağladım.

Şimdidekendinizvediğerleriiçinbilinçliolarakbirçağrıştırıcınınnasılyaratılacağını,birazdahaayrıntılıolarakgözdengeçirelim.Busüreçtemelolarakikiadımdanoluşur.Önceliklekendiniziyadaçağrıştırmayaptığınızkişiyiçağrıştırmakistediğinizözeldurumasokmalısınız.Sonrakişibudeneyiminenüstnoktasındaykenbelirlivetekbiruyarıcıyıtutarlıbirbiçimdevermelisiniz.

Örneğin,kişigülerkentümvücudunundevreyegirdiği,özelbirbenzeşimdurumundadır.Kulağınıbelirlibirbiçimdeveşiddetlesıkarveaynızamandabelirliseslerçıkarırsanız;dahasonrabuuyarıcıyıkullanarak(kulağınısıkarakvesesçıkararak)kişiyigüldürebilirsiniz.

Bazılarıiçinçağrıştırıcıoluşturmanınbirbaşkagüvenliyoluda,ondandahaöncedeneyiminesahipolduğu,istediğibirdurumuhatırlamasınıistemektir.Sonraonubudurumagerisokunki,tümüyleilgiliolsunveohislerivücudundaduyabilsin.Obunlarıyaptıkçayüzifadeleri,duruşu,nefesalışıgibifizyolo-jisindekideğişikliklerigözleyin.Durumutepenoktasınayaklaşırken,onahızlabelirliuyarıcılarıbirkaçkezverin.

Kişileringüvenlidurumadahahızlıgirmelerineyardımcıolarak,buçağrışımcılarıgenişletebilirsiniz.Örneğin,güvenlihissettiğizamannasıldurduğunusizegöstermesinisağlayınveduruşudeğişirkenuyarıcılarıverin.Sonrakendisinibütünüylegüvendehissederken,nasılnefesaldığınısorabilirvegüvendeolduğudurumdakisestonuylaanlatmasınıisteyebilirsiniz.O

326

bunuyaptıkça,aynıuyarıcıyıtekrarverin.Örneğin,herzamanomuzununaynınoktasınabaskıyapın.

ÇAĞRIŞTIRICININANAHTARLARI

Durumunyoğunluğu

Zamanlama(Deneyimintepenoktası)

Uyarıcılarıntekliği(eşsizliği,benzersizliği)

Uyarıcılarınaynentekrarlanması

Birçağrıştırıcıyasahipolduğunuzainandığınızda,hemenonutestetmelisiniz.

Öncekişiyiyeniyadayansızbirdurumasokun.Bununenkolayyolufizyolojisinideğiştirtmekyadaçokfarklıbirşeydüşündürtmektir.Sonraçağrıştırıcınızıtestetmekiçinuygunuyarıcılarıverinvegözleyin.Fizyolojisiistediğinizdurumdakifizyolojininaynısımıdır?Aynıise,çağrıştırıcınızetkilidir.Değilse,başarılıçağrıştırmanındörtanahtarındanbirinikaçırmışolabilirsiniz.

1.Çağrıştırıcmınetkiliolabilmesiiçinuyarıcıyısağladığınızdakişiyitümvücuduylabenzeşimli,ilgilidurumasokmalısınız.

Benbunayoğundurumdiyorum.Yoğunlukarttıkça,çağrıştırmakolaylaşırveetkisüresiuzar.Birkısmıylabirşeydiğerkısmıylabaşkabirşeydüşünenbiriniçağrıştırırsanız,uyarıcılarbirkaçfarklısinyalleilişkilenirveçağrıştırmagüçlüolmaz.Dahaöncedetartıştığımızgibi;o,birşeyhissetmişolduğuzamanabakarkensiz,onuodurumaçağrıştırırsanız,gelecekteuyarıcılarısağladığınızdatümgücüvezihniyerine,sadecegördüğügörüntüyleilgilenecektir.

2.Uyarıcıyıtepenoktasındavermelisiniz.

Çağrıştırmayıçokerkenyadaçokgeçyaparsanız,tümyoğunluğuyakalayamazsınız.Deneyimintepenoktasınıkişiyidu

327

rumagirerkengözleyerekveşiddetazalmasınadikkatederekbulabilirsiniz.Yadatepenoktasınayaklaşırkensizeanlatmasınıisteyerek,O'nunyardımınısağlayabilirvebugirdiyiuyarıcılarınızı,vermezamanınıayarlamakiçinanahtarolarakkullanabilirsiniz.

3.Benzersizuyarıcılarseçmelisiniz.

Çağrıştırıcınınbeyne,açıkvehatasızsinyalgöndermesiesastır.KişibelirlibiryoğundurumuniçinegirervesözgelimisizO'nuherzamankibakışınızlailişkilendirmeyeçalışırsanız;muhtemelenoçoketkilibirçağrıştırıcıolmayacaktır.Çünküo,benzersizdeğildirvebeyninondanbelirlisinyalleralmasıçokgüçolacaktır.Benzerşekildeelsıkışmadaçoketkiliolmayabilir;çünkü,hepimizheranelsıkışıyoruz.Bununlabirliktebelirlibirşiddet,yervb.

benzersizbirşekildeelsıkışabilirsek,etkiliolmaolasılığıvardır.Eniyiçağrıştırıcılar,aynıandagörsel,işitsel,dokunsalvb.birkaçtemsilsistemini,beyninözelbiranlamlakolaylıklailişkilendirebileceğişekildeolanbenzersizuyarıcılaroluştururlar.Bunedenlebirkişiyidokunmavebelirlibirsestonuylaçağrıştırmak,genelliklesadecedokunmaktandahaetkiliolacaktır.

4.Çağrıştırıcınınişevarayabilmesiiçinonuaynentekrarlamalısınız.

Birkişiyibirdurumuniçinesokarvekürekkemiğininbelirlibirnoktasınabelirlibirşiddetlebasarsanız;sonrafarklıbiryerefarklıbirşiddetlebasarsanız,çağrıştırıcıyıtetikleyemezsiniz.

Çağrıştırmanızbudörtkuralauyarsaetkiliolabilir.Ateşyürüyüşündeöğrettiğimşeylerdenbirisideenbeceriklidurumlarını,pozitifenerjilerinihareketegeçirebilmekiçinçağrıştırıcılarınnasıloluşturulacağıdır.Yumruklarınısıktıklarıbirkoşullanmasüreciaracılığıyla,engüçlüenerjilerinitoplamalarınısağlarım.

Akşamınsonundayumruklarınısıkaraküretkenenerjileriningüçlüdalgalarınıhemenhissedebilirler.

328

Şimdibasitbirçağrıştırmaalıştırmasıyapalım.Ayağakalkınveistediğiniziyapabileceğinizibildiğiniz,kendinizibütünüylegüvenlihissettiğinizbiranıdüşünün.Sonravücudunuzuaynıfizyolojiyesokun.Bütünüylegüvenduyduğunuzda,durduğunuzgibidurun.Buhissintepenoktasındayumruğunuzu

sıkarakkararlıvegüçlübirsesle"evet"deyin.Şimdidebütünüylegüvenvekontroliçindebulunankişigibikonuşun.Bunlarıyaparkenyumruğunuzuaynışekildesıkınveaynışekildeevetdeyin.

Böylebiranhatırlayamıyorsanız;böylebirdeneyiminizolsaydı,nasılolabileceğinizidüşünün.Vücudunuzu,bütünüylegüvenvekontroliçindeolsaydınız,nasılolacaksaofizyolojininiçinesokun.Bütünüylegüveniçindeymiş

gibinefesalın.Kitaptakitümdiğeralıştırmalargibibualıştırmayıdagerçektenyapmanızıistiyorum.Sadeceokumanınbiryararıolmayacaktır.Yapmakilginiziçekecektir.

Şimdibütünüylegüvendurumununiçindeyken;deneyiminenüstnoktasındakibarcayumruğunuzusıkınvegüçlübirsestonuyla"evet"deyin.Sahipolduğunuzgözkamaştırıcıfizikselvezihinselkaynaklarınızıkullanmagücünüzünolduğununfarkındaolunvegüçvebirnoktadatoplanmanın,tümdalgasınıhissedin.Şimdibaşlayınvebeşaltıkeztekrarlayın.Herdefasındasinirselsisteminizlebudurumarasındabirilişkikurarakyumruğunuzusıkıpevetdiyerekkendinizidahakuvvetlihissedin.Sonradurumunuzu,fizyolojinizideğiştirin.Şimdiyumruğunuzusıkınveçağrıştırıldığınızdaolduğuşekildeevetdeyinvenasılhissettiğinizedikkatedin.Bunuönümüzdekibirkaçgüniçindetekrartekraryapın.Engüvenlidurumagirin,güçlüdurumunuzunfarkındaolunvebudurumlarıntepenoktasındayumruğunuzubenzersizbirbiçimdesıkın.

Çokuzunsüregeçmeden,biryumruksıkmaklaanındaistediğinizdurumagirebilirsiniz.İlkbirikidenemedebugerçekleşmeyebilir;fakatbunututarlıbirşekildegerçekleştirmenizuzunsürealmayacaktır.Durumunuzyeterikadaryoğunveuyarıcı

329

larınızbenzersizise;biryadaikitekrardakendikendiniziçağrıştırabilirsiniz.

Kendinizibirkaçkezbuşekildeçağrıştırdıktansonra;kendinizigüçdurumdabulduğunuzbirsonrakidurumdaonukullanabilirsiniz.Yumruğunuzusıkabilirvekendinizibütünüylebeceriklihissedebilirsiniz.Çağrıştırmaböylebirgücesahiptir;çünküsinirlerinizianındabirsırayasokar.Gelenekselolumludüşünme,durupdüşünmenizigerektirir.Kendinizigüçlübirfizyolojininiçinesokmakbilebilinçlibirçabavezamangerektirir.Çağrıştırma,engüçlükaynaklarınızıanındatoplayacakşekildeçalışır.

ÇAĞRIŞTIRICINASILOLUŞTURULUR

1.Çağrıştırıcıkullanmakiçinistediğinizbelirlibirsonucuvekendinizvediğerleriiçinistenilensonucaulaşmadaenbüyükdesteğisağlayacakbelirlidurumuaçıklığakavuşturun.

2.Anadeneyimiayarlayın(kalibreedin).

3.İstenendurumagirmekiçinkişiyisözlüyadasözsüziletişimpaternlerinizikullanarakbelirleyinveşekillendirin.

4.Kişinin,durumununtepenoktasınageldiğinianlamakiçinduyusalkeskinliğinizikullanınvetambuandauyarıcıyı(çağrıştırıcıyı)verin.

5.Çağrıştırıcıyı;

a.Durumukırmakiçinfizyolojiyideğiştirerek

b.Uyarıcıları(çağrıştırıcıyı)tetikleyerekvecevapların

istenendurumolupolmadığınadikkatederek,testedin.

Aynıyadaçokbenzerbeceriklideneyimlerinyığışımlıbirbiçimdebirbirininüstüneyığılmasıylaçağrıştırıcılarınengüçlüdurumagetirilebileceğininbilinmesiönemlidir.Örneğinbenimengüçlüvekararlıdurumlaragirmeşekillerimdenbirisidefiz

330

yolojimiveduruşumukarateustalarınınkinebenzerşeklesokmaktır.Budurumda,yüzlerceateşyürüyüşü,paraşütleserbestatlayışvebunlarabenzerbirçokgüçlüğünüstesindengeldim.Bukoşullarınhepsindeenbeceriklidurumagirdiğimzaman,deneyiminentepenoktasındayumruğumubenzersizbirşekildesıkarım.Bunedenleşimdiaynışekildeyumruğumusıktığımzaman,tümgüçlühislerimvefizyolojilerimsinirsistemimdeeşanlıolaraktetiklenmektedir.

O,herhangibirilacınyaratmasıbeklenenhislerdendahabüyüktür.Buşekildegeceatlayışları,piramitlerdeuyuma,yunuslarlayüzme,ateşyürüyüşleri,sınırlandırmalarımıkırmavesportifyarışlarıkazanmadeneyimlerinikazanıyorum.

Bunedenlebudurumuniçinegirdikçeveonayeni,güçlü,olumludeneyimlerekledikçe;dahaçokgüçvedahaçokbaşarıçağrıştırılmaktadır.Bu,başarıçevrimininbirbaşkaörneğidir.Başarıbaşarıyıgetirir.Güçvebeceriklilikdahaçokgüçvebecerikliliğigetirir.

Sizeüstesindengelmeniziçinbirmücadeleöneriyorum.Üçfarklıkişiyiolumludurumagetirecekşekildeçağrıştırıcı.Onlaraçoşkuluhislerledoluolduklarıbiranlarınıhatırlatın.Buanıtümüyleyenidendenediklerindeneminolunveaynıdurumagirmeleriiçinonlarıbirkaçkezçağrıştırıcı.Sonraonlarlakonuşmayabaşlayınvedikkatleridağılmışkençağrıştırıcıyıtestedin.Aynıdurumageridönüyorlarmı?Dönmüyorlarsadörtanahtarıkontroledinvetekrarçağrıştırıcı.

Çağrıştırıcınızistediğinizdurumutetikleyemiyorsa;dörtnoktadanbirisiniuygulamamışsınızdemektir.Belkisizyadakarşınızdakikişibelirlivetamilgilibirdurumdadeğildir.Belkiçağrıştırıcıyıtepenoktasındansonrauygulamışsınızdır.

Belkiuyarılaryeterikadarbelirgindeğildiryadaçağrıştırılmışolandeneyigerigetirmeyeçalışırken,uyarıcılarıaynentekrarlayamamışsınızdır.Tümbuörneklerdeçağrıştırmanındoğruyapılmasınıgarantileyebilmekiçinihtiyacınızolanşey,duyusalkeskinlikvetekrarçağrıştırırkenişeyararbirçağrıştırıcıeldeedinceyekadaryaklaşımınızdauygundeğişiklikleryapmaktır.

331

İştesizebirbaşkagörev:Kolaycaulaşabilmekistediğinizüçyadabeşdurumyadahisseçin.Sonrakolaycaulaşabilmeniziçinonlarıvücudunuzunbelirlibirparçasıylaçağrıştırıcı.Diyelimkisizkararvermektegüçlükçeken,fakatbudurumudeğiştirmekisteyenbirkişisiniz.Kendinizidahakararlıhissetmekistiyorsunuz.Çabuk,etkilivekolaycakararverebilmeyeteneğinesahipolduğunuzhissiniçağrıştırabilmekiçin,işaretparmağımızınbirboğumunuseçebilirsiniz.Bundansonra,yaşamınızdabütünüylekararlıhissettiğinizbiranıdüşünün.Zihninizdeokoşullarıcanlandırarakhislerinizitümüyleaynışekilde,ozamanyaptıklarınızlailişkilendirin.Geçmişteverdiğinizbuönemlikararıtekrarkendikendinizedeneyin.Kendinizienkararlıhissettiğinizandayanideneyimintepenoktasındaişaretparmağınızınboğumunusıkınvezihninizden,örneğin

"evet"gibibirsesçıkarın.Şimdiböylebirbaşkadeneyimidüşününvekararvermesürecinintepenoktasındaaynışekildeboğumusıkınveaynısesiyaratın.

Birserigüçlüçağrıştırıcıyığınıeldeetmekiçinbunubeş'yadaaltıkeztekrarlayın.Vermenizgerekenbirkararıvebilmenizgerekentümgerçekleridüşünün.Sonraçağrıştırıcınızıkullanın.Şimdikararınızıdahaçabukvekolaycaverebilmeyeteneğinesahipolabilmelisiniz.İhtiyacınızvarsabirdiğerparmağınızıdagevşemehissiniçağrıştırmakiçinkullanabilirsiniz.Benyaratıcılıkhissinibirparmakboğumumlaçağrıştırdım.Şaşkınlıkhissinden,yaratıcılıkhissinegeçmekbenimiçinbiranmeselesidir.Şimdibeşdurumseçmekveonlarıçağrıştırıcıolarakyerleştirmekiçinzamanayırın.Onlarıkullanaraksinirsisteminiziyönlendirmededuyarlılığınızıvehızıartırmaktanzevkalın.Bunulütfenşimdiyapın.

Çağrıştırmanınenetkiliolduğuzaman,genellikleçağrıştırılankişininneolduğunubilmediğizamanlardır.JimmyCarter"İnanışlarınaBağlıKalmak"isimlikitabında,çağrıştırmanınçokgüzelbirörneğinivermektedir.SilahsızlanmagörüşmelerindeBrejnev,JimmyCarter'ınomuzunaelinikoyarvemükemmelbirİngilizceyle"Jimmy,başaramazsak,Tanrıbiziaffetmez"di332

yerekCarter'ışaşırtmıştır.SenelersonraCarterbirTVröportajında;Brejnev'ibarışçıbirkişiolaraktanımladıvebuöyküyüanlattı.RöportajsırasındaCarterkonuşurken,eliniröportajcınınomuzunakoyarak,"Onunelinihâlâomuzumdahissedebiliyorum"dedi.Carterbudeneyimiçokcanlıbirbiçimdehatırla-maktadır,çünküBrejnevo'nuingilizceyimükemmelkullanarakveTanrıdansözederekşaşırtmıştır.Carter'ındiniinançlarınaçokbağlıolmasıveenkritikandaBrejnev'inomuzunadokunması,açıkolarakCarter'ınBrejnevhakkındaolumluizlenimleredinmesineyolaçmıştır.Carter'ınduygularınınyoğunluğuvesorununönemi;onunbudeneyimiyaşamınınsonunakadarhatırlamasınıgarantilemiştir.

Çağrıştırma,korkularıyenmedevedavranışlarıdeğiştirmedeçokbaşarılıbirşekildekullanılabilir.Sizeseminerlerimdekullandığımbirçağrıştırmaörneğivereyim.Kadınyadaerkek,birodadakarşıcinstenbirisiylekarşılaştığında;onunlailgilenmektegüçlükçekenlerdenbirisindenbirricadabulunurum.Sonseminerlerimdenbirisinde,buricamıbüyükbiristekleyerinegetirmekisteyengençbiradamvardı.Onatanımadığıbirkadınlakonuşurkenyadatanımadığıbirkadınadışarıçıkmateklifiyaparkennelerhissettiğinisorduğumda;ondameydanagelenfizikseltepkilerigörebiliyordum.Vücuduçöktü,gözleriaşağıyadüştüvesesititredi."Onlarırahatbirşekildeyapamıyorum"dedi.Fakatgerçekte,onunherhangibirşeysöylemesinegerekyoktu.Öğrenmekistediklerimifizyolojisisöylemişti.O'ndanbaşarabileceğinibildiğigüvenli,gururlu,emniyetlibiranınıhatırlamasınıisteyerekdurumunudeğiştirdim.

Başınısalladıvebendeodurumagirmesinerehberlikettim.Güvenlihissettiğizamanlardaolduğugibidurmasını,nefesalmasınıvehissetmesinisağladım.

Güvenlivegururluhissettiğizamanlardiğerlerinenelersöylediğinivekendikendisinenelersöylediğinihatırlamasınısöyledim.Deneyiminintepenoktasında,omuzunadokundum.

333

DURUMDEĞİŞİKLİKLERİNİAYARLAMANIN

(TEŞHİSETMENİN)YOLLARI

Aşağıdakideğişiklikleredikkatediniz:Nefasalma

yer

duraklamalar

hız

şiddet

Gözhareketleri

Altdudakbüyüklüğü

Duruş

Kastonları

Gözbebeğibüyümesi

Derirengi/yansıtması

Ses

ifadeşekli

tempo

renk

ton

şiddet

334

Sonraaynıdeneyimibirkaçkeztekrarlattırdım.Herdefasındaaynıhisleriveşeyleriduyduğundaneminoldum.Herdenememintepenoktasındaaynıçağrıştırmadokunuşunuyaptım.Başarılıçağrıştırmanınaynentekrarlarlagerçekleştirildiğiniunutmayın.Bunedenle,herdefasındaaynışekildedokunmayaaynıdurumuyaratmayadikkatettim.

Birnoktadansonra,onunçokiyiçağrıştırıldığınıanladım,artıkonudenememgerekiyordu.Durumunubozarak,tekrarkadınlarhakkındanelerhissettiğinisordum.Derhaleskiçöküntülüdurumunadönmeyebaşladı.Omuzlarıdüştü,nefesisıklaştı,çağrıştırıcıolarakbelirlediğimomuzundakinoktayadokunduğumda,vücüduotomatikmanbecereklidurumadönmeyebaşladı.

Çağrıştırmaaracılığıylabirisiningüvensizyadakorkudurumundangüvenlidurumanekadarçabukgeçtiğinigözlemekoldukçailginçtir.

Sürecinbuaşamasındakişi,çağrıştırıcıolarakbelirlediğinoktayadokunarakistediğidurumagirmekiçintetiklemeyapabilir.Bununlabirliktebizbiradımdahailerigidebiliriz.Bupozitifdurumu,dahaöncebeceriksizlikhisleriyaratanuyarıcılaraşimdiaynıuyarıcılarınbeceriklilikhisleriniyaratmasıiçintransferedebiliriz.Bununnasılyapıldığınıgençadamörneğimleaçıklamayaçalışayım.

Ondandahaönceyaklaşmayıbilehayaledemeyeceğikadardinleyicilerarasındançekicibirkadınseçmesiniistedim.Omuzunadokununcayakadarbirantereddütetti.Oandaduruşudeğiştiveçekicibirkadınseçti.Kadındandinleyicilerinönünegelmesiniricaetti.Kadına,buarkadaşsizdenbirrandevualmayaçalışacakdediğimde;kadınonunisteğinibütünüylegeriçevirmeniyetindeydi.Gneçadamınomuzunadokundumvebeceriklifizyolojisinegirdi,gözleriniaçtı,derinnefesalmayabaşladıveomuzlarınıileriyeattı.Kadınadoğruyürüdüve"Merhaba,nasılgidiyor?"dedi.Kadın"Beniyalnızbırak"diyerektersledi.Ohiçaldırmadı.Oysadahaöncebirkadınabakmakbile,tümfizyolojisinindarmadağınolmasınayetiyordu.Şimdiisesadecegülümsedi.

335

Benomuzunututmayı,odakadınıiknaetmeçabasınısürdürdü.Kadınkırıcısözlerleazarlamayısürdürdükçe,dahagüçlübirdurumdaduruyordu.Elimiomuzundançektiktensonrabilegüvenlivebeceriklihissetmeyedevametti.

Güzelbirkadıngördüğündeyadareddedilmeylekarşılaştığında,onudahabeceriklidurumasokacakyenibirsinirselilişkioluşturmuştum.Kadınsonunda,

"Beniyalnızbırakamazmısın?"dediveodaenderinsesiyle"Gücügörüncetanımıyormusun?"dedi.Buandaizleyicilerinhepsibirdenkahkahalarlagülmeyebaşladı.

Oşimdibirkadınyadareddedilmeylekarşılaştığındadahaöncekendisinidarmadağınhissettirenaynıuyarıcıyla,çokgüçlübirdurumagirmektedir.

Kısaca,birçağrıştırıcıyıaldımvetransferettim.Kadıntarafındanreddedilirken.

Onugüçlüdurumdatutmakla,beyninin;kadınınreddetmesiylegüçlü,güvenlidurumuarasındailgikurmasınısağladım.Kadınreddettikçedahaçokgevşedi,güvenduyduvesakinleşti.Böylebirdönüşümünbiraniçindegerçekleştiğinigörmekçokşaşırtıcıoluyor.

Buradahemenaklagelensoru,"Güzel,fakatbuseminerdegerçekleşiyor.

Gerçekhayattaneolacak?"sorusudur.Aynıuyarıcı/cevapçevrimidüzenlenir.

Gerçektendebizimlebirlikteolanvedışarıçıktıklarıakşamkarşılaştıklarıinsanlarla,sonderecebaşarılısonuçlareldeedeninsanlarvar.Çünküonlarınkorkularıyokolmuşvegeçmişteaslageliştiremedikleriilişkilerigeliştirmeyebaşlamışlardır.Üzerindedüşünmezsenizbu,gerçektenşaşırtıcıdeğildir.

Büyüdükçereddedilmeyekarşınasıltepkigöstereceğiniziöğrenmekzorundakaldığınızıunutmayın.Bununbirçokmodelivardır.Şimdiiçindenseçimyapabileceğinizyenisinirselcevaplarkümesinesahipsiniz.İkiyılöncebizimseminerlerimizedevamedenvekadınlardankorkanbiradam,şimdikendisinisevenkadınlarladolubirortamdaşarkıcılıkyapmaktadır.Düzenlediğim"ZihinDevrimi"seminerlerindebuolayındeğişikşekillerinikullanıyorum.Herörnekolaydakişilerçarpıcıbirbiçimdedeğişmektedirler.Çağrıştırmanınbu336

değişikşekillerini,korkusaltepkileridönüştürmededekullanıyorum.

"Sürekliaynışeyleriyaparsanız,hepaynısonuçlarıalırsınız."

—Anonim

Çevremizdesürekliyapıldığıiçin,çağrıştırmanınfarkındaolmakesastır.Etkisinigösterirkençağrıştırıcıyıfarkedebilirsek,kontrolederekdeğiştirebiliriz.Farkınavarmazsanız,görünüştehiçbirnedeniyokkengirdiğinizdurumasizbileşaşıpkalırsınız.Bununçokyaygınbirörneğinivereceğim.Ailedenbirkişininöldüğünükabuledelim.Kişikedereboğulur..Cenazetörenindebirçokkişisolkolununüstünesempatikbirşekildedokunaraküzüntülerinibildirirler.Yeterikadarkişiaynışekildedokunmuşsavebusüreiçindeodaçöküntüdurumundakalmışsa,aynıtürdokunuşaynıyerebirçokkezyapılmışsa;kişiçöküntüdurumunaçağrıştırılacaktır.Birkaçaysonrabirisiçokdeğişikbirbağlamda,aynıyereaynışiddetledokunursa;kendisiniçinolduğunuanlamasabile,aynıkederhislerinitekrarduyabilir.

Sizinhiçnedeninibilmeden,anidençöküntüdurumunagirdiğinizbirdeneyiminizoldumu?Büyükolasılıklaolmuştur.Artıkhayattaolmayançoksevdiğinizbirisiyleilişkilendirdiğinizyankının,hafifbirseslefonmüziğiolarakkullanıldığınıbilefarketmeyebilirsiniz.Yadabaktığınızkişi,onabenziyordur.

Çağrıştırıcılarınbilinçliolarakfarkedemediğimizzamanlarçalıştığınıunutmayın.

Negatifçağrıştırıcılarlabaşaçıkmanınbirkaçtekniğinivereyim.Birisiaynıandakarşıtçağrıştırıcılaraateşetmektir.Cenazetörenindetetiklenenelemhissininçağrıştırılmasınıelealalım.Solkolunuzunüstkısmındaçağrıştırılmışsa;onunlabaşaçıkmanınbiryolusağkolunuzdakiaynıyerdeengüçlü,enbeceriklikarşıtİtişleriniziçağrıştırmaktır.Çağrıştırıcılarıaynıandatetiklerseniz.Dikkatedeğerbirşeylerinolduğunugöreceksiniz.Beyinsinirsisteminizdeikiolayıbirleştirirvesonradokunmay-SınırsızGüç-22

337

laherhangibirisiçağnştırıldığında;cevapvermekiçinikiseçeneğesahipolacaktır.Beyinbudurumda,hemenhemenherzamandahaolumluolancevabıseçecektir.Yapozitifbirdurumagirersinizyadaçağrıştırıcılarbirbirininetkileriniyokedervesizdeyansızbirdurumagirersiniz.

Uzunsüreliçokyakınbirilişkiningeliştirilmesinde,çağrıştırıcınınkritikbirrolüvardır.ÖrneğintümülkenininsanlarıylaaynıtürilişkileripaylaşmakiçineşimBeckyilebirlikteçokseyahatederiz.Tutarlıbirbiçimde;güçlü,olumludurumlaragirerizvegenelliklebudeneyimlerintepenoktasındadabirbirimizebakaryadadokunuruz.Sonuçolarakilişkimizpozitifçağrıştırıcılarladoludur.Nezamanbirbirimizebaksak;tümbugüçlü,sevecenvemutluanlartetiklenir.

Bununtersineikieşbirbirinetahammüledemeyeceklerinoktayageldiklerinde;birçokkez,nedennegatifçağrıştırıcılardır.Birçokilişkideçiftlerinbirbirleriylepozitifdeneyimlerdençoknegatifdeneyimleriilişkilendirdikleribirdönemvardır.Budurumlardabirbirlerineilişkilendirdiklerihislerletutarlıbirbiçimdebakarlarsa,bazenayrılmalarıiçinsadecebirbirlerinebakmalarıbileyeter.Budurumözellikleçiftlerçokkavgaetmeyebaşlarsameydanaçıkarvebukızgındurumlardasözlerbirdiğeriniincitecekyadakızdıracakşekildesöylenir.

(Paternkesmelerihatırlayınız.)Buyoğundurumlardiğerkişininyüzüyleilişkilendirilir.Birsüresonraonlarbirbaşkasıylabirlikteolmakisteyebilir.Buyenibirisiyadasadeceolumludeneyimlerleilişkilendirdiğibirkişideolabilir.

Birakşamgeçsaatlerbirotelegeldiğimizde,Beckyilebirliktebunabenzerbirdeneyimyaşadık.Oteldenearabamızıparkedecek,nedebavullarımızıtaşıyacakbirkişiyoktu.Bunedenleresepsiyondakigörevlidenbavullarımızıyukarıçıkarttırmasınıvearabamızıparkettirmesiniricaettik.Bizeherhangibirsorunolmadığınısöyledi.Bunedenlebizdeodamızaçıktıkvedinlenmeyebaşladık.Birsaatsonrahâlâbavullarımızgelmediğiiçinresepsiyonatelefonettik.Uzatmayalımkredikartlarımız,pasa

338

portlarımız,yeniimzaladığımçeklerdahilsahipolduğumuzherşeyçalınmıştı.

İkihaftalıkbirtatilplanlamıştık.Nedurumagirdiğimizitahminedebilirsiniz.

KızgınvealtüstolmuşdurumdaykenBetty'ebaktım.Odaaynıdurumdaydı.

Yaklaşıkonbeşdakikasonraaltüstolmanınhiçbirşeyideğiştirmeyeceğigerçeğinikavradımveherşeyinbirnedeniolduğunainandığımiçinburadadabuolayınbirisininişineyaradığınıkabulettim.Bunedenledurumumudeğiştirdimveyenidenkendimiiyihissetmeyebaşladım.FakatondakikasonraBecky'yebaktımvebakarkenogünyapmadığıişleriçinonakızmayabaşladım.

Eminimkibenonaçekicigelmiyordum.Sonradurdumvekendikendimenelerolduğunusordum.Hiçbirşeyyapmamışolmasınarağmen,kaybolanherşeyleilgilinegatifhislerimiBeckyileilişkilendirmeyebaşladığımgerçeğinifarkettim.

Onabakmakkötüşeylerhissetmemenedenoldu.Denedikleriminnelerolduğunuonasöylediğimde;benzerşeyleri;benimiçin,onundenediğinianladım.Sonraneyaptık?Çağrıştırıcılarınetkisiniyokettik.Birbirimiziheyecanlandıracakolumluşeyleryapmayabaşladık.Ondakikaiçindebunlar,birbirimizebakıncaçokolumludurumlaragirmemizisağladı.

DünyacaünlüevlilikveailedanışmanıVirginiaSatirtümçalışmalarındaçağrıştırmayıkullanır.Ulaştığısonuçlarfevkaladedir.BandlerveGrinderonumodellerken;onunstiliyleklasikterapicilerinstilleriarasındakifarkıgördüler.

Terapiiçinbirçiftgeldiğinde;birçokterapiciproblemintemelinde,bastırılmış

duygularınveçiftinbirbirlerinekarşıduyduklarıkızgınlığınolduğunainanırvekızgınlıkvb.tümhislerinibirbirlerineanlatmalarınınyararlıolacağınıdüşünürler.Birbirlerinekızgmlıklarıylailgiliherşeyianlatmayabaşladıklarındaçoğukeznelerolabileceğinihayaledebilirsiniz.Terapiciler,kızgınlıkmesajlarınıkuvvetliveayrıntılıbiçimdeiletmelerikonusundaonlarıcesaretlendirirse;birbirlerinin

suratının

görünüşüyle

ilişkilendirecekleri

daha

kuvvetli

çağrıştırıcılarbileyaratabilirler.

Kişibuhisleriuzunsürediriçindetutuyorsa;bunlarınifade

339

edilmesininkesinolarakyararlıolacağınıkabulediyorum.Birilişkidebaşarıiçingerçeğisöylemeningerekliolduğunainanmaklabirlikte,busürecinnegatif

çağrıştırıcılarınetkisinigündemegetireceğindenendişeediyorum.Hepimizbirtartışmadagerçektenyanlışanlaşılansözlersöylemeyebaşlamışızdırvekonuştukçadurumdahadakötüyegitmiştir.Bunedenlebirkişidiğeriningerçekhislerininneolduğunubildiğinde,neolur?sevdiğinizbirkişiyeilişkilerinizianlatmayabaşlamadanönce,kendinizinegatifdurumasokmanınoldukçaaçıkbirkaçdezavantajıvardır.VirginiaSatir,birbirlerinebağırtmakyerine,birbirlerineilksevdiklerigibibakmalarınısağlamaktadır.Hastalarınınbirbirleriyleilksevdiklerigündeolduğugibikonuşmalarınıistemektedir.Tedavisüresiiçindebirbirlerininyüzlerinigörünce,dahaiyihissetmelerinenedenolacakolumluçağrıştıncılarıüstüsteyığmaktadır.Budurumdabirbirlerininduygularınıincitmeden,açıkiletişimaracılığıylaproblemleriniçözebilmektedirler.

Gerçektendebirbirleriniokadardikkatliveduyarlıbirşekildetedavietmektedirlerki,gelecektekiproblemlerinideçözebilecekleriyenibirpaternoluşturmaktadırlar.

Yaşamınızdasahipolduğunuzengüçlüpozitifdeneyiminizidüşünmeniziistiyorum.Deneyimiveonailişkinitişlerinizisağelinizealın.Bunuyaparkenhayaledinvesağelinizdeonasahipolmanın,neyebenzediğinihissedin.

Yaptığımızbiriştenbütünüylegururduyduğunuzbiranınızıdüşününvedeneyimiveonailişkinhislerinizidesağelinizekoyun.Şimdidegüçlü,olumlu,aşkhislerinihissettiğinizanlarınızıdüşününvebunlarıdasağelinizekoyarakonlarıelinizdenasılhissettiğinizideneyin.Kıkırkıkırgüldüğünüzbiranınızıhatırlayın.Budeneyimidesağelinizealınveaşkbeceriklilik,güçlülükakımhislerinielinizinnasılhissettiğinedikkatedin,sağelinizdeyarattığınızbugüçlühislerinnerenkaldığınadikkatedin.Zihninizegelenilkrengihemennotedin.

Birarayagelinceneşekilaldıklarınadikkatedin.Onlarabirsesverecekolsanız,hepsininsesineolurdu?Elinizdekitümhislerindokusunedir?Hepsibiraraya340

gelipsizetekbirgüçlüveolumluseysöyleselerdi,buifadeneolurdu?Tümhislerdenhoşlanınveelinizikapatarakonlarınoradakalmasınısağlayın.

Şimdidesoleliniziaçınvenegatif,altüstedici,çöküntüvericiyadakızgınlıkdeneyimigibibirşeyiyadasizirahatsızedenleriavucunuzuniçinekoyun.

Korktuğunuzyadaendişelendiğinizbirşeyisolelinizekoyun.Bunlarıiçinizdehissetmenizegerekyok.Sadecesolelinizdebulunanşeyleilişkinizikestiğinizden

eminolun.Şimdionunaltbiçemlerininfarkınavarmanızıistiyorum.Negatifkoşullarınsolelinizdeyarattığırenknedir?Birrenkgörmüyoryadahissetmiyorsanız,görüyormuşyadahissediyormuşgibiyapın.Birrengiolsaydıonerenkolurdu?Diğeraltbiçemleraracılığıylaçalışanşeklinedir?Hafifmiyadaağırmıhissediyorsunuz?Dokusunedir?Nesesiçıkarıyor?Sizebircümlesöyleyecekolsa,nesöyler?Çıkardığısesnedir?Dokusunedir?

Şimdideçağrıştıncılarınçökertilmesiadıverilenişlemiyapacağız.Doğalhislerinizburoliçinyeterlidir.Yaklaşımlardanbirisi,sağelinizdekipozitifrengialıp,onunbirsıvıolduğunainanmakvezevkalıpneşeliseslerçıkararakhızlıbirşekildesolelinizedökmekvesolelinizdekinegatifçağrıştırıcı,sağelinizdekipozitifdeneyiminrenginialıncayakadarbuişlemisürdürmektir.

Sonrasolelinizinyaptığısesidealınvesağelinizedüşürün.Sağelinizinonaneyaptığınadikkatedin.Şimdisağelinizinhislerinialınvesolelinizedökünvesolelinizdeneyaptıklarınadikkatedin.Avuçlarınızbirbirinedeğecekşekildeellerinizibirleştirinvedengelenmişhissedinceyekadarbirkaçdakikaoşekildetutun.Şimdisağvesolelinizdekirenkler,hisleraynıolmalıdır.

İşlembittiğinde,solelinizdekideneyiminasılhissettiğinizebakın.Büyükolasılıklasizirahatsızedengücüyokolacaktır.Böyleolmamışsaalıştırmayıtekraryapın.Farklıalbiçemlerlevedahaaktifduyguylaoynayın.Biryadaikikeztekrarladık

341

tansonra;kuvvetlibirnegatifçağrıştırıcıolarakkullanılanbirşeyingücünün,çokbüyükorandakaybolduğunuherkesgörebilir.Bunoktadayaiyihissetmelisinizyadaenazındandeneyimleilgilihislerinizyansızolmalıdır.

Birilerisizindurumunuzualtüstediyorvesizbukişihakkındahislerinizideğiştirmekistiyorsanız;aynısüreciuygulayabilirsiniz.Gerçektensevdiğinizbirkişininyüzünüsağelinizdehayaledebilirvegerçektensevmediğinizkişininyüzünüdesolelinizdehayaledebilirsiniz.Sevmediğinizkişiyebakarakbaşlayınvesonrasevdiğinizedahasonrasevmediğinizebakarakdevamedin.Bunugittikçehızlananbirşekildeyaptığınızda,artıkkimisevipsevmediğinizbelliolmaz.Şimdionusevmelisinizyadaenazındanrahatsızlıkduymamalısınız.Bualıştırmanıngüzelliğibirandayapılabilmesivehemenhemenherşeyhakkındakihissinizideğiştirebilmesidir.Sonseminerlerimdenbirisindebunu,tümgruplaüçdakikalık

birsüreçolarakuyguladım.Gruptakikadınlardanbirisağelinegerçektensevdiğibirinivesolelinedeonyıldırkonuşmadığıbabasınınyüzünükoydu.Buşekildekadın,babasıylailgilinegatifhisleriniyansızlaştırdı.O

gecebabasınıevedavetetti.Sabahındördünekadarkonuştularveilişkileriniyenidengeliştirdiler.

Çoçuklarımızıçağrıştırmadaeylemlerimizingücününfarkınavarmakönemlidir.

Örneğin,oğlumJoshuabirgünokulagittivekonuylailgilibirgruponlaratanımadıklarıkişilerinarabalarınabinmemelerikonusundabirtakdimyaptı.

Böyleönemlibirmesajıiletmeleritakdiredilecekbirdavranıştır.Bendeoğlumuntekraruyarılmasınıtakdirlekarşıladım.Mesajınsunuluşbiçimindebirsorunvardı.Grup,trafikokulunagidenyetişkinleregösterilenlerebenzerkorkunçgörüntüleriçerenyansılargösterdi.Kayıpçocuklarınposterlerinigösterdiler.Hattaçukurlardantoplanmışgenççocuklarınvücutlarınıgösterdiler.Onlarabiryabancınınarabasınabinentümçocuklarınbunlarıkabulettiğinisöylediler.Açıkolarakgörüldüğügibibu,güdülemedetemelbiruzaklaşmastratejisidir.

342

Bununlabirliktesonuçlarenazındanoğlumiçinoldukçatahripedicidirvesanırımdiğerçocuklariçindebuolaygeçerlidir.Onlarınyaptıkları,korkuyerleştirmenineşdeğeridir.Şimdi,benimoğlumevegelirken;öldürülenlerinbüyük,parlak,kanlıgörüntüleriyleilişkikuruyor.Ogünoğlumokuldaneveyürümediveonuokuldanalmakzorundakaldık.Dahasonrakiikiyadaüçgün,gecelerikabusgördüvekızkardeşiylebirlikteokulayürüyerekgitmedi.Allahtaninsandavranışlarınıyaratanveetkileyenprensiplerianlıyorum,olayolduğundabenşehirdışındaydımvesonundaolayıöğrendimvetelefondabirdiziçöküntüçağrıştırmalarıyaparak,korkuyutedaviettim.Tedavidensonraokulagüçlü,güvenlivebeceriklibirşekildekendisiyürüyerekgitti.Kendikendisinebirçılgınlıkyapmayacaktı.Okendisininasılkoruyacağınıvenelerdensakınılmasıgerektiğinibiliyordu.Şimdikendikorkuylayaşamaktançokistediğişekildebirhayatıyaşamakiçingüçlendirilmişti.

Takdimiyapanlar;açıktırki,iyiniyetlerinindışındabirşeyyapmamışlardı.

Bununlabirlikte;iyiniyet,çağrıştırmanınetkilerinianlamamanıngetirdiğitahribatıönlemeyigarantietmez.Özellikleküçükçocuklarolmaküzere,insanlar

üzerindekietkilerinizedikkatedin.

Sonbiralıştırmadahayapalım.Kendinizigüçlü,beceriklidurumasokunveenbeceriklidurumunuzunrenginialın.Aynışeyiengüçlü,beceriklidurumunuzlailişkilendireceğinizbirşekil,birrenkvebirhisleyapın.Dahaönceolmadığınızkadargüçlü,mutlu,dengelihissettiğinizzamansöyleyeceğinizcümleyidüşünün.

Sonrakorktuğunuz,siziniçinnegatifçağrıştırıcıolan,hoşolmayanbirdeneyiminizidüşünün.Olumluşekli,olumsuzdeneyiminetrafınazihninizdeyerleştirin.Bunuyüksekbirinançlayapınki,çağrıştırıcıyıçözecekbirkuvvetle,negatifçağrıştırıcınınüzerindefizikselolarakpatlatın.Sesiduyunveenbecerikliolduğunuzdurumdakihislerihissedin.Negatifçağrıştırıcırenksesiniziniçindeçözülürken,gücünüzüdilegetirecekbirşeysöyleyin.Şimdinegatifdurumhakkındaneler

343

hissediyorsunuz?Büyükbirolasılıklaonunsizieskisikadarrahatsızedeceğinihayaledemeyeceğinizigöreceksiniz.Buişlemi,üçdeğişikdeneyiminizleyaptıktansonrabirbaşkakişiyleyapın.

Kitabıyalnızbaşınızaokuyorsanız;bunlarsizegarip,hattaaptalcagelebilir.

Fakatonlarıyaparsanız;inanılmazderecedegüçlüolduklarınıgöreceksiniz.

Başarınıntemelöğelerindenbirisisizinegatifyadabeceriksizdurumlarasokan,kendiçevrenizintetikleyicilerinielimineederken,kendinizevediğerlerinepozitifleriniyerleştirebilmeyeteneğidir.Bunugerçekleştirmeninbiryolu,yaşamınızdakipozitifvenegatiftemelçağrıştırıcılarınbirşemasınıyapmaktır.

Onlarıntemelolarakgörsel,işitselyadadokunsaluyarıcılardanhangisiyletetiklendiğinedikkatedin.Çağrıştırıcılarınızıöğrendiktensonranegatifleriniçökertmeye,pozitiflerinideeniyişekildekullanmayaçalışmalısınız.

Pozitifdurumlarınetkinbirşekildenasılçağrıştrılacağınıöğrendikçe,sadecekendiniziçindeğildiğerleriiçindesağlayacağıyararlarıdüşünün.Ortaklarınızlakonuştuğunuzu,onlarıgüdülendirdiğinizi,neşelibirzihinselçerçeveoluşturduğunuzuvebugeleceğiüretebileceğinizbirsestonu,birifadeyadadokunuşlaçağrıştırdığınızıkabuledin.Bupozitifzihinseldurumlarıbirkaçkezçağrıştırdıktansonraherhangibirandabuyoğungüdülemeyiaçığa

çıkarabilirsiniz.İşgörenlerdahaiyiçalışacaklar,şirketinizdahakârlıolacakveherkesdahamutluolacaktır.Sizirahatsızedenşeylerielealıp,onlarıdeğiştirmeyeyetecekkadarbeceriklivebaşanlıhissetmenizionlarasağlattırırsanız;yaşamınızdasahipolabileceğinizgücüdüşünün.Bunuyapacakgücesahipsiniz.

Çağrıştırmadahil;size,bukitaptaöğrendiğiniztümtekniklerleilgilisonbirfikirdahavereyim.Butekniklerdenherhangibirisindeustalaşma,inanılmazderecedeyararlıdır.Durağanbirkuyuyataşatarakyaratılandairelergibi,butekniklerdenherhangibirisindegösterilenbaşarı,arkasındandiğerbaşarılarıgetirecektir.Ümitederim,bunlarısadecebugündeğilyaşamını

344

zıngerikalansüresiboyuncauygularsınız.Karateduruşundayığınlaştırdığımçağrıştırıcılardanuyguladıkçadahaçokgüçeldeettiğimgibi,teknikleriöğrendikçe,ustalaştıkçavekullandıkçakişiselgücünüzüarttırabilirsiniz.

Yaşamınızdayaptığınızyadayapmadığınızherşeyiçinhislerinizietkileyeninsandeneyimlerininbirsüzgecivardır.Busüzgeçler,çağrıştırmavebukitaptakonuştuğumuzherşeyietkiler.……..’larhakkındakonuşuyorum.

345

KISIMIII

Liderlik:

Mükemmelliğin

Mücadelesi

BÖLÜM:18

DeğerHiyerarşileri:

BaşarıyaAsılDeğerinin

Verilmesi

"Kendikendisiylebarışiçindeyaşamakistiyorsa;müzisyenmüzikyapmalı,ressamresimyapmalı,şairşüryazmalıdır."

—AbrahamMaslow

İSTERmakine,isterbilgisayar,isterseinsanolsun,tümkarmaşıksistemlerbenzeşimiçindeolmakzorundadırlar.Sisteminüstdüzeydeçalışmasıisteniyorsa;parçalarınbirbütünhalindeçalışmasıvehereyleminbirdiğereylemidesteklemesigerekir.Parçalaraynıandadeğişikistikametlereyönelirse;makinauyumluçalışamayacakvebüyükbirolasılıklabozulacaktır.

Benzerkoşullardainsanlardauyumluolmayacaktır.Etkindavranışlargösterebiliriz;ancak,budavranışlarengerekliihtiyaçlarımızıvearzularımızıdesteklemezvebizimiçinönemliolanbazışeyleritahripederse,içselbirikilemedüşervebaşarıiçinçokgerekliolanbenzeşimineksikliğinihissederiz.

İnsanbir

349

şeyesahipkeniçindenbaşkabirşeyistiyorsa;tamanlamıylamutluluğa,doyumaulaşamaz;yadabirşeylerbaşarmasınakarşın,doğruyadayanlışhakkındakiinançlarınıçiğnemişse;sonuçkarmaşasınadüşer.Gerçektendeğişmek,yetişmekvebaşarılıolmakistiyorsak,başarıyadabaşarısızlığınnasılayırtedileceğineilişkin;kendimizvediğerleriiçinkoyduğumuzkurallarınbilincindeolmalıyız.Aksihaldeherşeyesahipolabilir,amahiçbirşeyesahipdeğilmişizhissinekapılabiliriz.Buhissiyaratanda"değer"adınıverdiğimizkatıvekritiköğelerdir.

Değernedir?Değerler,neyinenönemliolduğunugösterensizeözgü,kişiselinançlarınızdır.Değerlerimiz,gideceğimizyönübelirleyenpusulalarımızdır.

Benzeşimliyadabütünlükveuyumiçindeolduğunuzuhissetmeniz;oandakidavranışlarınızın,değerlerinizleuyumiçindeolmasındandoğar.Değerlerimiz,nelerdenuzakdurmamızgerektiğinidegösterir.Kısacahayatımızıyönlendirirler.Hertürlüdeneyimeneşekildetepkigöstereceğimizibelirlerler.

Değerleribilgisayarlardakiişletimsistemlerinebenzetebiliriz.İstediğinizprogramıkoyabilirsiniz;ancak,bunubilgisayarınkabuledipetmeyeceğiyadakullanıpkullanmayacağı,işletimsistemininfabrikadanasılprogramlandığınabağlıdır.Değerlerdeinsanbeynindekiyargılamabölümününişletimsistemine

benzer.

Negiydiğinizdennesürdüğünüze,neredeyaşadığınızdan,kiminleevlendiğinize,neseçtiğinizden,yaşamakiçinneyaptığınızakadarherşeydeğerlerinetkisialtındadır.Hertürlüolayakarşınasıltepkigöstereceğimizitemelolarakdeğerlerimizbelirler.Onlardavranışlarıanlamada,tahminetmedevebunlarınasılanlamlarınıçıkarmadakullandığımızanahtarlardır.

Öyleyseiyiyikötüyüayıran,doğruyuyanlışıbelirleyenvenelerinyapılacağını,nelerinyapılmamasıgerektiğinisöyleyenbugüçlüemirlerhangikaynaktangelmektedir?Değerler;bizeözgü,birhayliduygusalvebirbirleriyleilişkiliinançlarolduğunagöre;inançlarbölümündeincelediğimizkaynaklardangelirler.Bebekliğinizdenitibarençevrenizsizietkiler.Babanız,anne350

nizsizintemeldeğerlerinizinoluşmasındabüyükroloynarlar.Nelerisöyleyeceğinizi,

neleri

söylemeyeceğinizi,

neleri

yapacağınızı,

neleri

yapmayacağınızı,nelereinanacağınızı,nelereinanmayacağınızısöyleyerekkendideğerlerinisizeaşılarlar.Budeğerleribenimserseniz,ödüllendirilirveiyiçocukolursunuz.Benimsemezseniz,başınızbeladadırvesizkötüçocuksunuz-dur.

Aslındadeğerlerinbirçoğuödül-cezatekniğiyleoluşturulur.Yaşlandıkçayaşıtlarınızdabudeğerlerinbirbaşkakaynağıolur.İlkdefasokaktadiğerçocuklarlakarşılaştığınızda;onlarınsizdenfarklıdeğerleriolduğunufarkedersiniz.Budurumdayakendideğerleriniziçocuklarındeğerleriyleharmanlarsınızyadadeğerlerinizibirkenarabırakırsınız.Böyleyapmazsanız,sizidöverleryadasizinleoynamazlar.Bütünhayatınızboyuncayeniyaşıtgruplarıoluşturacakveyenideğerlerkabuledecek,harmanlayacakyadakendinizinkileribaşkalarınakabulettireceksiniz.Aynışekilde,hayatınızboyuncakahramanlarınızınhareketlerinitakdiredecekveonlardaolduğunudüşündüğünüz

değerleribenimseyeceksiniz.Birçokçocuk;hayranolduklarışarkıcılarınuyuşturucuyaönemverdiklerinidüşündükleriiçinuyuşturukullanmayabaşlamıştır.Allahtanbugününlükişilerdenbirçoğutoplumüzerindekietkivesorumluluklarınınfarkınavararak;açıkçauyuşturucukullanmadıklarınıvebunuonaylamadıklarınıbelirtmeyeçalışıyorlar.Birçoksanatçı,dünyanıniyiyönegitmesiniistediğiniherfırsattadilegetiriyor.Böylecebirçokkişinindeğerleri,olumluyöndeşekilleniyor.YardımkonserleriyleünlüşarkıcıBobGeldof,basınveyayınorganlarınınaçinsanlarıdoyurmakiçingerekliparayısağlamadanekadaretkiliolduğunuanlamışvediğerünlüşarkıcılarıbuyönekanalizeetmiştir.Buçabalarıyla,paylaşmavemerhametdeğerleriningelişmesineyardımcıolmuştur.BruceSpringsteen,MichaelJackson,KennyRogers,BobDylan,StieveWonder,DianaRoss,LionelRichievediğersanatçılarmüzikleriyleaçlıktaninsanlarınöldüğünüvebirşeyleryapmamızgerektiğinianlata

351

rak;paylaşmavemerhametdeğerlerinesahipolmayanbirçokinsana,budeğerleriaşılamışlardır.Birsonrakibölümdeyönlendirmeninnasılyapılacağıincelenecektir.Şimdiliksadecebasınveyayınorganlarınındavranışlarıvedeğerlerietkilemegücünüfarketmenizyeterlidir.

Değerlerisadecekahramanlaryönlendirmez,benzerolayödül-cezasisteminingeçerliolduğuişhayatındadageçerlidir.Patronunuziçinçalışmakveşirketteyükselebilmekiçinonunbazıdeğerlerinidebenimsemekzorundasınız.Böyleyapmazsanız,terfietmenizolanaksızdır.Enbasitindenkurumundeğerlerinibenimsemezsenizmutsuzolursunuz.Eğitimsistemimizdekiöğretmenlerdeöğrencilerekendideğeryargılarınıaşılarlarveçoğuzamanbilinçliyadabilinçsizolaraködül-cezasisteminikullanırlar.

Toplumiçindekikonumumuzdeğiştikçe;değerlerimizveideallerimizdedeğişir.

Şirkettebirincisırayıalmayıamaçlarvebaşarırsanız,dahaçokparakazanacakvemesaiarkadaşlarınızdandaeskisindendahafarklışeylerbekleyeceksiniz.

Benzerşekildenekadarçalışacağınızailişkindeğerlerinizdedeğişebilir.Önceleriçokgüzeldediğinizbiraraba,siziniçinartıkgüzelolmayabilir.Hattatoplumdakiyeniyerinizeuyabilmekiçin,görüştüğünüzkişilerdebiledeğişiklikyapabilirsiniz.

Arkadaşlarınızlabirbaragidipbiraiçmekyerine,firmadabüyümeyiplanlayanüç

işarkadaşınızlamadensuyuiçmeyitercihedebilirsiniz.

Hangiarabayıkullandığınız,nereyegittiğiniz,arkadaşlarınızınkimlerolduğu,neyaptığınız;bunlarıntümükişiliğinizitanımlar.Bunlaraynızamanda,değerlerideyansıtan,PsikologDr.RobertMc.Murray'ınevintikegoadınıverdiğisembolleridekapsayabilir.Örneğin,birininucuzarabakullanması;kendisinidüşünmediğiyadaharcadığıbenzineçokönemverdiğianlamınagelmez.Bununyerinebubenzeşimsizdavranışlarla;insanlarınkapıldıklarıanaakımınüzerindeolduğunugöstermeyeçalışıyorolabilir.Yükseköğrenimgörmüşbirişadamıyada352

bilimadamı;ucuzveekonomikbirarabakullanarakkendinevediğerlerinenekadarfarklıolduğunukanıtlamakisteyebilir.Barakadayaşayanbirmilyarderdeyerisrafınadikkatiçekiyorolabileceğigibiçevresindekilerevekendikendineeşsizdeğerleresahipolduğunugöstermekistiyordaolabilir.

Sanırım,değerlerikeşfetmeninnekadarönemliolduğuaçıktır.Birçoklarınınasılzorluğu,değerlerininfarkındaolmamalarıdır.Geneldeinsanlarbirşeyinedenyaptıklarınıpekbilmezler,yalnızcayapmalarıgerektiğinihissederler.İnsanlarkendilerindenfarklıdeğerleriolaninsanlardanrahatsızlıkduyarlarveşüphecidavranırlar.İnsanlar,çoğunlukladeğerlerinikarıştırdıklarıiçinsonuçkarmaşasınadüşerler.Bu,kişiselbazdaböyleolduğugibiuluslararasıbazdadaböyledir.Hemenhersavaş,değerleriçinyapılmıştır.Ortadoğu,KoreveVietnam'abakın.Birülkebirdiğerülkeyiişgalettiğindeneoluyor?İşgalciülkekendideğerlerinihemenoülkeyetaşıyor.Farklıülkelervefarklıinsanlarınfarklıdeğerleriolduğugibi,herinsaniçinbazıdeğerlerdiğerlerindendahaönemlidir.

Hepimizinherşeyinüzerindetuttuğubazıdeğerlerivardır.Bu,kimileriiçindürüstlük,kimileriiçinsearkadaşlıktır.Bazılarıdürüstlükkendileriiçinönemliolmasınarağmen;birarkadaşlarınıkurtarmakiçinyalansöyleyebilirler.Niçinböyleyapıyorlar?Çünkütemeldeğerlerhiyerarşisindeonlariçinarkadaşlık,dürüstlüktenöncegelmektedir.Hemişinizeçokönemveriyor,hemdeailenizebüyükbağlılıkduyuyorolabilirsiniz.Ailenize,beraberolacağınızasözverdiğinizbirakşamçalışmanızgerekirse,birikilemdoğar.Hangisiniseçeceğiniz,değerlerhiyerarşinizdehangisinindahaöncegeldiğinebağlıdır.Buyüzdenailemdeğerliyadaişimdeğerlidemekyerine,gerçekdeğerlerinizikeşfetmeyeçalışın.

Böylecehayatınızdailkdefabazışeyleriniçinyaptığınızıvediğerlerinindavranışlarınınnedenlerinianlayacaksınız.Değerler,birinsanınnasıldüşündüğünügösterenenönemliaraçlardır.

İnsanlarlaetkinolarakilgilenmekiçin,onlarınençokneyeönemverdikleriniyanideğerhiyerarşilerinibilmekgerekir.De-SınırsızGüç-23

353

ğerleringöreliönemlerinianlamadıkça,birkişininenbasithareketinibileanlamaktagüçlükçekeriz.Ancakbirkereanlaşıldığındadakişilerindeğişikolaylaranasıltepkigöstereceğinibilmekzorolmayacaktır.Sizdebunuanladığınızda;siziikilemedüşürenilişkilerinveiçtemsillerinüstesindengelebileceksiniz.

Temeldeğerlerinizesahipçıkmadanbaşarılıolamazsınız.Kimizamanikilemyaratandeğerlerinortaknoktasınınasılbulacağınızıöğrenmeksorunolur.Birinsanyüksekgelirlibirişdeçalışıyor,amaparanınbirşeytanolduğunudüşünüyorsa;yalnızcaişininüzerinedüşmekyeterlideğildir.Problembuikide-

ğerindüzeyleriyleilgilidir.Birinsan,ailesikendisiiçinçokönemliolduğundanişinekonsantreolamıyor;fakatbunarağmen,bütünzamanınıiştegeçiriyorsa;ondakiikilemivebununyarattığıbenzeşimsizlikduygusunuelealmalısınız.

Tekrargözdengeçirmeveamacınızıbulma,sorunabüyükölçüdeçözümgetirir.

Çokparanızolabilir;amayaşadığınızhayatdeğerlerinizetersdüşüyorsahiçbirzamanmutluolamazsınız.Bununörneklerinihepgörüyoruz.Güçveparasahibiinsanlar;tükenmiş,bitmişbirhayatsürüyorlar.BununlabirliktebirHintFakirikadarfakirolsanızbile,hayatınızdeğerlerinizleuyuşuyorsa,sonderecemutlubiryaşantınızolur.

Hangideğerlerindoğruyadayanlışolduğuönemlideğildir.Sizekendideğerlerimiaşılamayaçalışmıyorum.Kendinizedestekolmanız,kendinizigüdülemenizveyönlendirmeniziçin,kendideğerlerinizibilmenizönemlidir.

Hepimizin,hertürlüdurumdaençokisteyeceğişeyolanbirözeldeğerivardır.

Bubirişyadaarkadaşlıkolabildiğigibi;özgürlük,aşkyadagüvenlikduygusudaolabilir.Büyükbirolasılıklaverdiğimlisteyiokuyunca,sizdekendikendinize,

"Benbunlarınhepsiniistiyorum",demişsinizdir.Çoğumuzböyleyaparız.Fakatbizbunlarınhepsinegörelideğerleryükleriz.Birininbirarkadaşlıktanbeklediğiçoşkunluk,birbaşkasınınaşk,birdiğerininsamimibiriletişimvedördüncüsünün

degüvenlikduygusuolabilir.Ancakbirçoklarıgenelde,değerlerininsıralamasınınyadaen

354

çokhangilerinisevdiğininfarkındadeğildir.Aşka,coşkunluğavemücadeleetmeyekarşızaaflarıvardır;amabunlarınuyumlubirşekildenasılbirarayagetirileceğinibilmezler.Buayırımlarçokkritiktir.Bunlar,isteklerinizeulaşıpulaşamayacağınızıgösterir.Birbaşkasınıngereksinimlerini,neolduğunubilmiyorsanızkarşılayamazsınız.Onadasizinisteklerinizikarşılamasıiçinyardımedemezsiniz.Değerlerinizinsırasınıkavrayamazsanız,kullanamazsınız.Değerleriönemderecelerinegöresıralamanınilkşartı,onlarıaçığaçıkartmaktır.

Kendinizinyadabirbaşkasınındeğerlerhiyerarşisininasılkeşfedersiniz?İlköncearadığınızdeğerleribirçerçeveiçinealmanızgerekir.Böyleceonlarıözelbirbölümdetoplamışolursunuz.Genelde;iş,arkadaşlıkveaileiçinfarklıdeğerlerimizvardır.Şöylesorularsormanızgerekir."Benimiçinkişiselbirilişki-deenönemlişeynedir?"diyelimki,"Destekhissidir"şeklindecevapverdiniz.O

zamanda,"Desteğinöneminedir?"sorusunusorarvecevaplarsınız."Bu,benisevenbirileriolduğunugösterir.""Peki,birisininbenisevmesininöneminedir?"

"İçimicoşkuyladoldurması"şeklindecevapvererekbirdeğerlersıralamasıeldeetmeyebaşlarsınız.

Değerlerhiyerarşisinianlamanıneniyiyolu,kavramlarısırayakoymaktır.

Örneğin"Seniniçincoşkunlukmuyoksadestekmidahaönemlidir?"diyesorduğunuzda,"coşkunluk"diyecevapalıyorsanız;değerlersıralamasındacoşkunlukdahaüstsıradadır.Sonra,"Coşkunlukmuyoksasevilmekmidahaönemli?"sorusunusorarsınız.Cevap"coşkunluk"'sa,buüçüiçindeenüsttecoşkunlukvardır.Sonra"Sevilmekmidestekgörmekmidahaönemli?"

sorusunusorarsınız.Karşınızdakikişininkafasıkarışıp,"herikisideönemli",diyebilir.Tekrar"Senisevenbirimiyoksasenidestekleyenbirimidahaönemli?"sorusunusorarsınız."Benisevenbiridahaönemli"cevabınıalırsanız;ki,ikincisıradasevgi,üçüncüsıradadestekvardır.Buişlemiönemderecesienyüksekdeğeriyadaaynıdüzeydekideğerleribulabilmekiçinherbüyüklüktekilisteyeuygulayabilirsi

355

niz.Buörnektekikişikendisinidesteklenmişhissetmesebile,arkadaşlığabüyükönemverebilir.Bununlabirliktebirbaşkainsan,desteğisevgidenüstüntutabilir(gerçektenbirçokinsanınböyleyaptığınıgörünceşaşıracaksınız).Bukişi,kimseninkendisinidesteklemedensevemeyeceğineinandığıgibi,destek-lenmedensevildiğinedeinanmayacaktır.

İnsanlarınödünveremeyeceğideğerlerivardır.Örneğinbirinsanınenönemlideğeridesteksevedesteklenmediğinihissediyorsa;sizinleilişkisinikesebilir.

Desteği;üçüncü,dördüncüyadabeşincisırayakoyan;sevgiyeençokönemiverenbirkişiise,neolursaolsunsevildiğinihissettiğisüreceilişkisinisürdü-

recektir.

Eminimki,duygusalbirilişkidesiziniçinönemliolanbirçokdeğerinizvardır.Benönemligördüğümbirkaçtanesiniaşağıdasıraladım.

Bulisteönemlideğerlerintümünükapsamaz.Siz,bunlaraeklenecekdahaönemlideğerlerbulabilirsiniz.Aklınızagelenlerihemenşimdiyazın.Sonradabunlarıbirdenondördekadarsıralandırın.

Sistematikbirhiyerarşigeliştiremediyseniz,sıralamanınbirazyorucuvekarmaşıkgelmesinormaldir.Şimdibirdeğeridiğeriylekarşılaştırarak;hangisinindahaönemliolduğunubulabilirsiniz.İstersenizlistedekiilkikideğerlebaşlayalım.Sizcesevgimiyoksacoşkunlukmudahaönemli?Cevabınızsevgiisebu,karşılıklıiletişimdendemiönemlidir?Bütünlisteyiincele-SEVGİ

KARŞILIKLIİLETİŞİM

EĞLENCE

DESTEK

YARATICILIK

ÇEKİCİLİK

ÖZGÜRLÜK

COŞKUNLUK

SAYGI

OLGUNLUK

MÜCADELE

GÜZELLİK

RUHSALBÜTÜNLÜK

DÜRÜSTLÜK

356

yipbaşladığınızilkdeğerdendahaönemlisiolupolmadığınıaraştırın.Dahaönemlisiyoksa,budeğerlisteninenüstündeyeralmalıdır.Şimdilistedekiikincideğeregeçin.Coşkunlukmu,karşılıklıiletişimmidahaönemlidir?Cevabınızcoşkunluksa,aşağıyadoğrudevamedinvebunubirsonrakideğerlekarşılaş-

tırın.Herhangibirkarşılaştırmadabaşlangıçdeğerinizdenfarklıbirdeğerdahaönemliyse(buradacoşkunluk),bukezyenideğerlediğerlerinikarşılaştırın.

Örneğin,karşılıklıiletişimcoşkunluktandahaönemliyse,"Karşılıklıiletişimmiyoksasaygımıdahaönemli?"sorusunusorarsınız.Cevabınızhâlâkarşılıklıiletişimse,"Karşılıklıiletişimmiyoksaeğlencemi?"sorusunusorun.Başkabirdeğerdahaönemliçıkarsa,bunulisteningerikalandeğerleriylekarşılaştırın.

Karşılıklıiletişimilistedekideğerlerlekarşılaştırıp,enönemlideğerolduğunakararvermişken,listedekisondeğerolandürüstlüğegeldiğinizde;dürüstlüğündaha

önemli

olduğuna

karar

verdiyseniz,

dürüstlüğü

yaratıcılıkla

karşılaştırmanızagerekyoktur.Çünküyaratıcılık,dahaöncekarşılıklıiletişimdenöncegelmemişti.Hiyerarşiyitamamlamakiçin,buişlemitümdeğerleriçintekrarlayın.

Gördüğünüzgibi,sıralamageneldekolaybirişlemdeğildir.Bunlardanbazıları,bizimalışıkolmadığımızçokinceayırımlardır.Ayırımaçıkdeğilse,dahaaçıkhalegetirin.Örneğin"Coşkunlukmu,olgunlukmudahaönemlidir?"diyesorabilirsiniz."Olgunlaşıyorsam,coşkunumdemektir",gibicevapalırsanız,bukez"Olgunluknedemek,coşkunluknedemek?",diyesorun.Yanıt"Coşkunlukkişiselbirhazduymak,olgunlukdaengelleriaşmakdemektir"şeklindeyse;

"Kişiselbirhazduymakmıyoksaengelleriaşmakmıdahaönemlidir?",sorusunusorabilirsiniz.Buişlemlerayırımıkolaylaştıracaktır.

Hâlâayırımaçıkdeğilse,budeğerlerdenbirineöncelikverdiğinizde;neolacağınıaraştırın.Budagenellikle,hangideğerindahaönemliolduğunuortayaçıkaracaktır.

357

Kendideğerhiyerarşinizioluşturmak,bukitaptakienönemlialıştırmalardanbirisiolacaktır.Şimdibirilişkideneyinenönemliolduğunakararvermekiçinbirazzamanayırın.Şuandabirilişkinizvarsa,bunuarkadaşınızlabirlikteyapmalısınız.Herikinizdebirbirinizinenönemligereksinimleriniortayaçı-

karacaksınız.Siziniçinbirilişkideönemliolankonularınbirlistesiniçıkarın.

Bunlar;çekicilik,zevk,eğlenceyadasaygıolabilir.Bulisteyigenişletmekiçin

"Saygınınöneminedir?"diyesorabilirsinizveeşiniz,"Bubirilişkidekienönemlikonudur",diyecevapverebilir.Böylecedahaşimdidenbirnumaralıdeğeribuldunuz.Yadaeşiniz"Banasaygıduyulduğunda,kendimikarşımdakiylebütünleşmişbuluyorum",diyebilir.Şimdibaşkabirdeğerinizoldu:

"Bütünleşme".Öyleysesorun,"Bütünleşmeninneyiönemlidir?".Eşinizcevaplar:"Birinsanlabütünleştiğimdekendimisevilmişhissediyorum".O

zamanşöylesorarsınız:"Sevgininöneminedir?".Birilişkidenbeklediğinizdeğerlerinçoğunubulanakadar,buşekildedevamedin.Şimdi,yukarıdaaçıklananteknikle,bunlarıbirsırayasokun.Tamanlamıylaiçinizesinenbirsıralamaeldeedenekadar,değerleribirbirleriylekarşılaştırın.

Kişiselilişkilerinizeaitdeğerleriçinbirhiyerarşioluşturduktansonra,aynışeyiiş

çevreniziçindeyapın.İşiniziinceleyinvesorun:"Çalışmadabenimiçinönemliolanşeynedir?".Buna,"Yaratıcılık"diyecevapverebilirsiniz.Sonrakikaçınılmazsoruda"Yaratıcılıktaönemliolannedir?".Cevabı,"Yaratıcıolduğuındakendimiolgunlaşmışhissediyorum"şeklindeise;"Olgunlaşmanınöneminedir?"

sorusuyladevamedin.Sizbiranneyadababaiseniz;aynıişlemiçocuklarınıziçindeyapmanızıöneririm.Böyleceonlarıgüdüleyendeğerleribularak;dahaiyibiranneyadababalıkiçingerekliolankilitnoktalaneldeedersiniz.

Nelerkeşfettiniz?Oluşturduğunuzlistehakkındanelerdüşünüyorsunuz?Sizegörelistekesinleştimi?Kesinleşmemişse,sizekesingelenekadarekkarşılaştırmalaryapın.Birçokinsan,

358

enyüksekdeğerlerinikeşfedinceşaşırır.Bununlabirlikte,değerhiyerarşilerinbilincindeolmakla,neyiniçinyaptıklarınıanlarlar.Gerekkişiselilişkilerinizde,gerekseişinizdesiziniçinenönemlideğerleritespitettiniz;artıkbunlarıbaşarıyaulaşmakiçinenerjiniziyönlendirmedekullanabilirsiniz.

Yalnızcahiyerarşiyioluşturmakyeterliolmaz.Dahasonradagöreceğimizgibi,birçokinsandeğerlerdensözederken,aynıkelimeleresizdenfarklıanlamlarverebilirler.Şimdideğerlerinizinbilincindeolduğunuzubildiğinizegöre,bunlarınneanlamageldiğinidüşünün.

Birilişkidekitemeldeğersevgiise,"Sevildiğinizihissetmeniznesağlıyor".

"Birisinisevmenizenesebepolur?"yada"Sevilmediğinizinasılanlarsınız?"gibisorularsormalısınız.Bunuenazındanilkdörtsıradakideğerleriçinmümkünolduğukadardoğruluklayapmanızgerekir.Tekbirkelime,"sevgi",siziniçinbirdüzinefarklıanlamtaşıyorolabilir.Amabunlarıortayaçıkarmayaharcayacağınız

zamanadeğecektir.Bu,kolaybirişlemdeğildir;buişlemleridikkatliceyaparsanız,kendinizidahaiyitanırveisteklerinizingerçekleşipgerçekleşmediğinibelirleyendelilleresahipolursunuz.

Tanıdığınızherinsaniçin,böyleuzunvadelideğersıralamasıyapamazsınız.Buişlemlerinnekadartutarlıveyanlışsızolacağı,bütünüylesizinsonuçlarınızabağlıdır.Sonucunuz;eşinizyadaçocuğunuzlaolanuzunvadelibirilişkiyse,onlarhakkındakiherşeyibeyninizinensonkapasitesinekadarkullanaraköğrenmekistersiniz.Oyuncusunugüdülemekisteyenbirantrenöryadaolasıbirmüşterisinideğerlendirenbirişadamıysanız;yineonlarındeğerleriniöğrenmekistersiniz.Ancakburadakiişlem,ailenizeyaptığınızkadarderinlemesineolmayacaktır.Şunuunutmayın,isterilişkinizbirbabaileoğularasındakikadarduygusal,isterseaynıtelefonupaylaşanikisatışelemanınkikadargenelolsun;karşınızdakiilearanızdabiranlaşmavardır.Herikinizdediğerindenbazışeylerbeklersiniz.Herikinizdediğerini;hareketleriniz,davranışlarınızyadafarkındaolmadan

359

değerlerinizleyargılarsınız.Budeğerleriiyikavrarsanız;nelereihtiyacınızolacağınıyadadavranışlarınızınkarşınızdakininasıletkileyeceğini,builişkilerbaşlamadanönceanlayabilirsiniz.

Temeldeğerler,rastgeleyapılangünlükkonuşmalardandaçıkarılabilir.

İnsanlarınkullandıklarıkelimeleridikkatledinlemek,basitamadeğerlibiryöntemdir.İnsanlar,enönemlideğerlerinigösterenkelimeleritekrartekrarkullanmaeğilimindedirler.İkiinsancoşkulubiranıberaberpaylaşabilir.Biribuanın,yaratıcılığanedenlifaydalıolduğunudüşünürken,diğeripaylaşılanduygularınnedenliyoğunolduğunudüşünebilir.İnsanlarıgüdülemekvecanlandırmakistiyorsanız,onlar,anlayabilenlerebuyöndebaşarılıolabilmeleriiçinçokönemliipuçlarıverirler.

Değerleriortayaçıkarmak,hemişhayatınızdahemdeözelyaşantınızdaçokönemlidir.İşhayatındaherkesinaradığıbirdeğervardır.Bu,birinsanınbirişikabulyadareddetmesinenedenolandeğerdir.Budeğerkimileriiçinparadır.

İyiparaöderseniz,bukişileriiştetutarsınız.Amabirçoklarıiçinbubaşkabirşeydeolabilir.Örneğinyaratıcılık,mücadeleetme,samimibirişortamıgibi.

Yöneticileryanlarındaçalışanların,üstdüzeydekideğerlerinibilmek

zorundadırlar.Bunuanlamakiçin,"Birorganizasyonakatılmanızınesağlayabilir?",diyesorun.Diyelimkiyaratıcıbirçevrecevabınıaldınız.Bukez,

"Başkanelerolabilir",diyesorun.Sonuçtabirtercihsırasıyapın.Kişisizinistediğinizdeğerleresahipse;neyinişibırakmasınanedenolabileceğinisorun.

Cevabı"Güveneksikliği"şeklindealdınızdiyelim.Sonrakisorunuzgüveneksikliğiolsabile,çalışmayadevametmesinisağlayacaknedeninneolduğuolmalıdır.Kimilerigüvensizliğinolduğubirortaındaçalışamayacağınısöyleyecektir.Böylecetemeldeğeringüvenortamıolduğuanlaşılır.Kimileriyükselmeşansıvarsa;güvensizliğinolduğubirşirkettebileçalışabileceklerinisöyleyeceklerdir.Kişininrahatçalışmasınısağlayacakdeğerlerianlamakiçinsormayadevamedin.Böyleceonunnegibi

360

sebeplerleiştenayrılabileceğiniöğrenirsiniz.Kullanılandeğerkelimeleri,birbirinebağlıgüvenaraçlarıgibidir.Dahaetkiliolmakiçinkonuyuaçın,"Bunasahipolduğununasılanlarsın?","Bunasahipolmadığınınasılanlarsın?".Ayrıcaokişiylesizingüvenanlayışınızınayrıldığınoktalarıbilmekdesondereceönemlidir.O,güveni;kararlarıkonusundahiçsorusorulmamasıyadabelirlibirsebepgösterilmedensorumluluklarınındeğiştirilmemesiolarakyorumlayabilir.

Biryöneticiiçinbudeğerleribilmekyadaherhangibirpozisyondakibirisiyleiletişimkurulduğunda,bunlarısezinleyebilmek,pahabiçilmezbiryetenektir.

Kendilerinegöreherşeyiyigittiğinde,insanlarıiyigüdüleyebildiğinidüşünenbazıyöneticilervardır.Onlar,buadamaiyiparaödüyorum.Öyleyseoda,şunlarışunlarıyaparakbununkarşılığınıvermelidiyedüşünürler.Bu,birbakımadoğrudur.Ancakfarklıkonularadeğervereninsanlardavardır.Kimilerideğerverdikleriinsanlarlaberaberçalışmakisterler.Buinsanlarayrılmayabaşladığında,işdeeskiçekiciliğinikaybeder.Kimileriyaratıcılığavealdıklarızevkedeğerverirler.Bazılarıdabaşkaşeyleredeğerverirler.İyibiryöneticiolmakistiyorsanız;yanınızdaçalışaninsanlarındeğerverdiklerikonularıvebunlarıtatminetmeyibilmelisiniz.Bunlarısağlayamazsanız;okişiyikaybedebiliryadaenazındantamverimleçalışmamasınayadaişindenzevkalmamasınanedenolursunuz.

Bütünbunlarduyarlılıkvezamanistermi?Elbette;amaberaberçalıştığınızinsanlaradeğerverirseniz,sonuçharcananzamanadeğervebundansizinle

birliktekarşıtarafdakârlıçıkar.Unutmayın,değerlerşaşılacakderecedeyüksekbirgücesahiptir.Yönetimiyalnızcadeğerlerinizaçısındandeğerlendirirseniz;büyükbirolasılıklakızarvekendiniziihaneteuğramışhissedersiniz.Değeruçurumlarıarasındabirköprükurabilirseniz;hemkendinizmutluolursunuz;hemdemutlubiraileniz,arkadaşlarınızveçevrenizolur.Herzamanbaşkalarıylaaynıdeğerleripaylaşmakgereklideğildir.Amaberaberçalışmakiçinor

361

takbirnoktabulmak,onlarındeğerlerininneolduğunuanlamakvedesteklemekşarttır.

Değerler,güdülemeyisağlayanengüçlüaraçlardır.Kötübiralışkanlığıdeğiştirmenineniyiyolu,temeldeğerleredayandırılmışbiraçıklamayapmaktır.

Gururvesaygıyaçokönemverenbirkadıntanıyorum.Oçoksaygıduyduğubeş

kişiye,birdahasigaraiçmeyeceğineilişkinbirnotgönderdivesigarayıbıraktı.

Birçokkezsigaraiçmeyekarşıaşırıistekduymasınarağmen;gururu,sigarayatekrarbaşlamasınaengeloldu.Gurur,onuniçinsigaraiçmektendahaönemlibirdeğerdi.Şimdisigaraiçmeyensağlıklıbirinsanoldu.Değerler,davranışlarımızıdeğiştirmedekullanılabilecekengüçlüaraçlardır.

Sizebirdeneyimimianlatmakistiyorum.Üçkişiliksavunmasıolanbirüniversitefutboltakımıylabirlikteçalışıyordum.Heroyuncunundeğişikdeğerlerivardı.

Değerleriniortayaçıkarmakiçinonlarafutbolunnesinisevdiklerini,futbolunonlaraneverdiğinisordum.

Birincisi,futboluailesinimemnunetmeninvetanrıyıyüceltmeninbiryoluolarakgördüğünüsöyledi.İkincisi,güçsimgesiolmanınvezaferinverdiğizevkitattırdığıiçinsevdiğinisöyledi.Azınlıklardanolanüçüncüoyuncu,futbollailgiliönemlibirdeğersöyleyemedi.Ona"Futboloynamanınnesiönemli?"diyesorduğumda,bilmediğinisöyledi.Büyükbirolasılıkla,futbolonuyoksulluktanvekötübirevyaşantısındanuzaklaştınyordu.Bunedenledefutboluniçinsevdiğiniaçıklayamadı.

Buüçoyuncuyugüdülemedefarklıyöntemlerkullanılmalıdır.Birincioyuncuya,rakiplerinitoprağaçivilemektenyadaonlarıtozabulamaktan;ikincioyuncuyada

Tanrıyıyüceltmektenveailesinimemnunetmektensözederseniz;hiçbirsonuçalamazsınız.Çünkü,sözünüettiğinizdeğerler,onlarınfutboloynamalarınınnedenideğildir.

Üçüncüoyuncunundiğerikioyuncudandahayetenekliolduğu,fakatdiğerlerinegöreyeteneklerinidahaazkullandığıbiliniyordu.Antrenörleronugüdülemektezorlanıyorlardı;çün

362

kübelirlibirdeğeresahipdeğildi.Bunedenle,buoyuncunundiğeralanlardakideğerlerininkullanılmasıgerekiyordu.Sonuçtaantrenörler,gururdeğerinifutbolaaktararak,buoyuncuyugüdülemeyibaşardılar.

Değerlerinkullanımı,bukitaptasözünüettiğimizdiğerkonularkadarkarmaşıkvenaziktir.Unutmayın,kelimelerikullanırkenbirharitakullanıyorsunuz.Fakatharitabölgeninkendisideğildir.Karnımaçyadaarabayabinmekistiyorumdersem,yinebirharitaüzerindeçalışıyorumdemektir.Açolmak;çokyemekyadaazbirşeyleratıştırmakanlamınagelebilir.KafanızdakiarababirHondayadabirLimuzinolabilir.Fakatharitaisteğimizeoldukçayaklaşmıştır.Sizinkarmaşıkdenkliğinizbenimkineyeterikadaryakınolduğuiçin,iletişimkurmaktazorlukçekmiyoruz.Değerlerenkarmaşıkharitalardır.Bunedenlebensizedeğerlerimdensözettiğimde;siz,birharitanınharitasıylaçalışıyorsunuzdemektir.Sizinharitanızbenimkindenfarklıolabilir.İkimizdeözgürlüğünbizimiçinenönemlişeyolduğunusöylersek;aynışeyiistediğimizdenyadaamaçladığımızdanaramızdabiryakınlıkdoğabilir.

Aslındaolaybukadarbasitdeğildir.Benimiçinözgürlük;istediğimiistediğimle,istediğimyerde,istediğimkadaryapmakolabilir.Özgürlüksiziniçinbirisininsüreklisizinleilgilenmesi,sizikorumasıvebukorunmuşçevredeyaşamakolabilir.Özgürlükbirdiğerinegöre;politiksisteminkorunmasıiçingereklibiryapıolabilir.

"Uğrundaölebilecekbirşeyinizyoksa;bu,sizinyaşammücadelesiiçinuygunolmadığınızıgösterir."

—MartinLutherKingJr.

Değerlerböylebirüstünlüğesahipolduklarıiçintaşıdıklarıduygusalyükdeçokbüyüktür.İnsanlarlayakınlaşmasağlamanıneneminyolu,onlarıntemel

değerleriniönemsıralarınagörebilmektir.İştebuyüzden,ülkelerinisavunanaskerler,paralı

363

askerleriherzamanyenerler.İnsanlarıbirbirindenayırmanınenkolayyoluda,entemeldeğerlerihakkındaikilemedüşmelerinisağlayacakdavranışlardabulunmaktır.Vatanseverlikyadaailesevgisigibibiziençokilgilendirenkonular,değerlerinbiryansımasıdır.Dolayısıyladeğerlerinizarasındakesinbirsıralamayaparak,birbaşkasınıngereksinimvekapasitesinigösterenenkullanışlıharitayasahipolabilirsiniz.

Değerlerarasındakiküçükfarklarınetkileyicivegüçlüyönünüilişkilerimizdedegörürüz.Birinsaneskibiraşkilişkisindenkalbikırılmışolarak,"Benisevdiğinisöylüyordu"diyebilir.Kimileriiçinaşksonsuzakadarsürecekbirbağlılıktır.

Kimileriiçinise;kısaamayoğunbirbirlikteliktir.Böylebirkişiduygusalyöndenhassasolmayabiliryadayalnızcaaşkınneolduğuhakkındadeğişikbirkarmaşıkdenkliğesahipolabilir.

Başkalarınındeğerlerinianlamakiçinmümkünolduğukadarkesinbirharitayapmanınönemiaçıktır.Yalnızcakullanılankelimeleribilmekyetmez,bukelimelerinonuniçinneanlamageldiklerinidebilmemizgerekir.Bunuyapmanınenkolayyolu;neyinneanlamageldiğini,esnekfakatısrarlıbirşekilde,değerhiyerarşilerininkesinkarmaşıkdenkliğinieldeedinceyekadarsormaktır.

Kimizamandeğerlerinanlamıokadarfarklılıkgösterirki,aynıdeğerleresahipgibigörüneninsanlarortakhiçbirşeyesahipolmadıklarıgibi;ortakhiçbirdeğeriyokmuşgibigörüneninsanlarınaslındaaynışeyleriistediklerinigörebilirsiniz.

Kimisiiçineğlence;uyuşturucukullanmak,geceyarısıpartilerinekatılmakyadasabahlarakadardansetmekolabilir.Kimisiiçinsedağlaratırmanmak,tavşanavlamakyadayeniveilginçolanherhangibirşeyiyapmakolabilir.Bukişilerindeğerleriarasındakitekortaknokta,bunuadlandırmakiçinkullandıklarıkelimedir.Üçüncübirkişiiçineğlence,birgüçlüğüyenmeolabilir.Onaeğlenceanlamsızyadazevksizgelebilir.Diğeryöndenonunmücadelegücüdiyerekyaptığını,bizeğlencediyeyapıyorolabiliriz.

364

Ortakdeğerler,iyibirilişkinintemelinioluştururlar.İkiinsanbirbirinebağlıdeğerleresahipse,onlarınilişkisisonsuzadeksürer.Değerleribütünüylefarklıysa,ilişkilerikısasürelivetatsızolur.Çokazilişkihariçböylesineuçörnekleryoktur.Sonuçolarakikişeyyapmamızgerekir.Önceortakdeğerlerinbulunmasıgerekirki,bunlarıkarşınızdakikişiylearanızdabirköprüolarakkullanabilesiniz.RonaldReaganileGorbaçov'ungörüşmelerindeyaptıklarıdabudeğilmidir?Sonrakarşınızdakinintemeldeğerlerinibulunvebunlarıolabildiğincedestekleyin.Buisteriş,istersebiraileilişkisiolsun;güçlü,destekleyicivesonsuzbirilişkinintemelinioluşturur.

Değerler;insanlarıgüdüleyen,benzeşimliolmalarınısağlayanyadabunlarınaksinigerçekleştirenetkilikavramlardır.Karşınızdakinindeğerlerinibiliyorsanız;ensonanahtarsizdedemektir.Bubilgiyesahipdeğilseniz,güçlüdavranışlargöstersenizbilesonuçalamazsınız.Davranışlarınızkişinindeğerleriyleçatışıyorsa;ışığıkapayandüğmegibiçalışırlar.Değerlerdanıştaymahkemesigibidir.Onlarbirdavranışınistenensonucuveripvermeyeceğinekararveren,enyüksekyargıorganıdırlar.

Nasılkiinsanlar,değerlerinneanlamageldiğihakkındafarklıfikirleresahipse;aynışekildebunlarıntatminedilipedilmediğinianlamadadafarklıyöntemleresahiptirler.

Kişiselbazdakendinizikanıtlayabilmeyordamınızıbilmeniz;amaçlarınızıdüzenlemedeçokönemlidir.Şimdisizdenaçıklayacağımalıştırmayıyapmanızıistiyorum.Enönemlibeşdeğerinizialınvebunlarıinceleyin.Bunlarıngerçekleştiğineinanmanıziçinnelerolmasıgerekir.Şimdibununcevabınıayrıbirkağıdayazınvebunlarınsiziileriyemiyoksageriyemigötürdüğünekararverin.

Kendinizikanıtlamayordamınızıdeğiştirebilirvekontroledebilirsiniz.Bizimönerdiklerimizsadecezihinselyapılardır.Onlarbizigerigötürmemeli,amabizehizmetetmelidir.

Değerlerdeğişir.Çoğukezdeğerlerinbilinçsizolarakkökten

365

değiştiğinigörürüz.Çoğumuzunkanıtlamayordamıuygundeğildirvebizihayalkırıklığınauğratır.Lisedeykenkendiniziçekicihissedebilmeniziçinromantikbirilgigerekebilir.Biryetişkinolaraksizdahazarifyaklaşımlargeliştirebilirsiniz.

Çekiciliğedeğerverebilirsiniz;amabakışlarınızCherlyTiegsyadaRobertRedford'unkilerle

yarışacak

kadar

iyi

olmadıkça,

kendinizi

çekici

hissetmiyorsanız;şimdidenhayalkırıklığınıgarantilemişsinizdemektir.Hepimiz,asıldeğerlerinisembolizeedenbiraraçaracılığıylabirsonucakilitleneninsanlartanırız.Onlarkilitlendiklerisonucueldeettiklerinde,kendileriiçinhiçbiranlamifadeetmediğinigörünceşaşırırlar.Değerlerdeğişir,amakendimizikanıtlamayordamlarıhepaynıdır.Kimizamaninsanlarhiçbirdeğerebağlıolmayankendinikanıtlamayordamlarıkullanırlar.Neistediklerinibilirler,amaniçinistediklerinibilmezler.Buyüzdenbunueldeettiklerinde,sonuçonlara,kültürünistemedenverdiğibirserapgibigözükür.Değerlervedavranışlararasındakibenzeşimsizlik,"VatandaşKane"den"MuhteşemGatsby"yekadaruzananfilmveromanlarınanatemasıolmuştur.Değerlerinizvebunlarınnasıldeğiştiklerinianlamakiçinbirönsezigeliştirmenizgerekir.Bölüm11'dekazançvebaşarınızıincelediğinizgibi;buradadasiziençokgüdüleyendeğerlerinizidönemdönemgözdengeçirmenizgerekir.

Kendinizikanıtlamayordamlarınızıgözdengeçirmeninbirbaşkayoluda,mantıklıbirzamansüresiiçindesizitatminedicibirdüzeyeulaştırıpulaştırmadıklarınıincelemektir.Hayatayeniatılanikiyüksekokulmezununuelealalım.Birtanesiiçinbaşarıiyibiraile,yılda40.000dolarlıkbirkazançsağlayanbiriş,100.000dolarlıkbirevvesağlıkolabilir.Diğeriiçinsebu;büyükbiraile,yılda240.000dolarlıkbirkazanç,2milyondolarlıkbirev,üçgenbirvücut,birsürüarkadaş,profesyonelbirfutboltakımıvesürücülübirRolls-Royceolabilir.

Yüksekidealleresahipolmak,eğerişeyarıyorsaiyidir.Benkendimiçingerçektenbüyükideallerseçtimvebunlarıdestekleyecekiçtemsillerimigeliştirdim.

366

İdeallervedeğerlergibikendinikanıtlamayordamlarıdadeğişebilir.İnsanlarbaşarabilecekleribasitidealleriolursadamutluolurlar.Bunlarsizibaşarıyaulaşabileceğinizeverüyalarınızıgerçekleştirebileceğinizeinandırangeribeslemelerdir.Kimiinsanlarüçgenbirvücut,2milyondolarlıkbirev,birfutboltakımıveRolls-Roycegibiideallerlebütünüylegüdülenebilirler.Birbaşkasıbaşarıyıilkaşamada10Km.'likbirkoşuyubitirmek,100.000dolarlıkbirev,biraşkilişkisiyadamutlubiraileyaşantısıolarakgörebilir.Bunlarıgerçekleştirdiktensonrayeniidealleredinirler.Belkidahayükseğeulaşabilirler,amaençoktatminisağlayanilkaşamadakiidealleriningerçekleşmesidir.

Kendinikanıtlamayordamlarınınbirdiğeryönüdekesinliktir.Romantizmedeğerveriyorsanız,kendinizikanıtlamayordamınızınçekicivesizisevenbiriyleilişkiyegirmekolduğunusöyleyebilirsiniz.Bu,uğrundabirçokzorluğakatlanılacakiyibiridealdir.Belkideençokarzuettiğinizkişiselözelliklerinvegörünüşlerinbirlistesinioluşturursunuz.Budaiyibiryöntemdir.Birbaşkasıise;kendinikanıtlamaolaraksarışın,mavigözlü,1.75m.boyunda,irigöğüslübirPlayboykızıylaromantikbirilişkiyigörebilir.Oyalnızcabukesintanımaulaşabilirsetatminolur.Kendinizebirhedefseçmeninhiçbirkötüyanıyoktur,fakatbukadarkesinvebağlayıcıolursanız,enerjinizibüyükbirorandaboşyereharcarsınız.Buyöntemyararlıolabilecek,deneyimkazandırabilecekkişiveolayların%99'unugözardıetmenizenedenolur.Bu,hayatınızboyuncaböylebirsonucaulaşamayacağınızanlamınagelmez.Elbetteulaşabilirsiniz.Bununlabirlikte,kendinizikanıtlamakriterlerinizdebirazesneklikgöstermeniz,ideallerinizidahakolaygerçekleştirmenizevebuisteklerintatminedilmesinedahaçokyardımcıolacaktır.

Buradayaygınolarakkarşılaşılanbirgüçlükvardır.Budaesnekliktir.Unutmayınkiheralandaençokesnekliğevealternatifesahipolansistem,enetkiliveenbaşarılısistemdir.İşincanalıcınoktası,değerlerimizinbizimiçinçokönemliolmasıdır.Ancakonlarınönemini,uyguladığımızkendinikanıtlama367

yordamlanylavurgulayabiliriz.Dünyanınsınırlandırılmış,hemenhemenbaşarısızlığıgarantileyenbirharitasınıseçebilirsiniz.Birçoğumuzunyaptığıdabudur.Başarıkesinlikleşuduryadabudur,iyibirilişkişudurdiyesöylüyoruz.

Böylecesisteminesnekliğinibütünüylekaldırarak,başarısızlığıgarantilemeninenkolayyollarındanbiriniseçiyoruz.

İnsanlarınuğraşmasıgerekenzorsorunlarınkaynağı,çoğunlukladeğerlerdir.

Kimizamanaşkveözgürlükgibiikiayrıdeğerbiziayrıyönlereçekebilir.

Özgürlükheranheristediğiniziyapabilmeanlamınagelebilir.Aşkise,tekbirkişiyeduyulanilgiolabilir.Çoğumuzzamanzamanbuikilemi,hoşolmayansonuçlarıylabirlikteyaşarız.Bununlabirlikteençokneyedeğerverdiğimizibilmekvebunudestekleyecekdavranışlardabulunmakönemlidir.Böyleyapmazsak;dahasonrahayatımızdaençokdeğerverdiğimizşeyidestekleyecekdavranışlarıgöstermemişolmanınacısınıçekeriz.Yüksekderecelideğerlerebağlıdavranışlar,düşükderecelideğerlerebağlıdavranışlarınyerinialırlar.

İkiayrıyöneçekenkuvvetlideğerlerkadar,insanıyıldırıcıbaşkabirşeyyoktur.

Bu,insandabüyükbirbenzeşimsizlikyaratır.Bubenzeşimsizlikyeterikadaruzunsürerse,birilişkininsonaermesinebilenedenolabilir.Birininüzerine,diğeriniyokedecekşekildedüşebilirsiniz(özgürlüğünüzgibi).Birinidiğerineuydurmayaçalışırsanız(özgürlüğeolanarzunuzugözardıetmekgibi),buşekildeçokkırıcıolabilirvehayalkırıklığınauğrayabilirsiniz.Yadaçokazımız,değerlerinianlayıpyorumlayabildiğiiçin,genelanlaödabirhayalkırıklığınınveumutsuzluğundeneyiminiyaşarız.Kısazamandahayatımızdakibütünbuacıdeneyimlerbirikirvebunlarbiziçokyemeye,sigaraiçmeyevediğeruygunolmayandavranışlarayöneltir.

Değerlerinnasılçalıştığınıbilmezseniz,uygunbiruzlaşmazeminihazırlamanızçokzorolur.Bunuyapabilirseniz,hemözgürlüğünüzühemdeilişkinizikurtarırsınız.Ayrıcakendinizikanıtlamayordamınızıdadeğiştirebilirsiniz.Belkiliseöğrenci-368

siykensizceözgürlük,WarrenBeatty'ninsekshayatınıtaklitetmekanlamınagelebilir.Olgunlaştıkçabiraşkilişkisisizebardatanıştığınızilkinsanlayatağaatlamaktandahaçoközgürlük,rahatlık,beceriyadazevkverebilir.İştebu,tamanlamıylabenzeşimsizlikdoğuranbirdeneyimin,yenidenuygunbirbiçimdedüzenlenmesidir.

Kimizamanbenzeşimsizlikdeğerlerdendeğil,değişikdeğerleriçinuygulanankendinikanıtlamayordamlarındankaynaklanabilir.Başarıvedineolanbağlılık,herzamaniçinuyuşmazlıkdoğurmakzorundadeğildir.Hemçokbaşarılı,hemdedinideğerlereçokbağlıbirinsanolabilirsiniz.Amayabaşarıiçinkendinizikanıtlamayordamınız,sadevebasitbirhayatsürmekseneolur?Kendinizi

kanıtlamayordamınızıyenidentanımlamanızyadayaklaşımınızıyenidengözdengeçirmenizgerekir.Aksitakdirdekendiniziikilemlerledolubirhayatıniçindebulursunuz.BuradaR.Mitchell'inhayatınıkısıtlarmışgibigörünen,amaaslındaonunmutluvezenginbirhayatsürebilmesiiçingereklidesteğisağlayaninançsistemlerinihatırlamakfaydalıolabilir.Herhangiikifaktörarasındakesinbirilişkiyoktur.Onuniçinfelçolmak,mutsuzolmakanlamınagelmez.Çokzenginolmakdinsizolmanızı,dininizeçokbağlıolmanızdabasitbiryaşantısürdürmenizigerektirmez.

SDP,birçokdeneyimintemeliskeletinideğiştirip,onlarıbenzeşimlihalegetirecekaraçlargeliştirmiştir.Birzamanlarçokyaygınsorunlardanbirisinesahipbirkişiyleçalışmıştım.Birkadınlaromantikbirilişkisivardı;fakataynızamandadiğerkadınlartarafındançekicibulunmayaveonlarlailişkikurmayadaçokönemveriyordu.Buyüzdennezamanbirkadındanseksüelsinyalleralsa,ilişkisineverdiğideğernedeniylesuçlulukduyuyordu.

Nezamançekicibirkadınlakarşılaşsa,çekicilikdizinibuşekildeçalışıyormuş.

Böylebirkadıngörüyor(Ve)vekendikendine,"Bukadınmükemmelbiryaratıkvebeniistiyor"diyormuş(Aid).Budaonudayanılmazbiristeğesürüklüyor(Ki)ve

SınırsızGüç-24

369

kimizamanbuarzugerçeğedönüşüyorveonuhareketegeçiriyormuş(Ke).

Fakathemarzusu,hemderomantikbirmacerayaolanisteği,onuikilemlerlebirliktekararsızlığaitiyormuş.

Benstratejisine(Ve-Aid-Ki-Ke)şeklindeyenibirparçaeklemesiniöğrettim.

Bunuöylebirayarladımki,birkadıngördüktensonra(Ve)kendikendine"Bukadınçokgüzelvebeniistiyor"(Aid)diyor.Burada,bunaiçişitselolan,"Bendeberaberolduğumkadınıseviyorum"diyebirekyaptırttım.Ondanberaberolduğukadını,sevgidolubakışlarıvegülümsemesiylebirlikte(Ve)gözönünegetirmesiniistedim.Budaonda,beraberolduğukadınaolansevgisinicanlandıracak,yenibiriçduyuşsalhiskazandırdı.Böyleceçekicibirkadıngördüğündeilkönce,"Bukadıngüzelvebeniistiyor"diyorvehemenarkasından"Bendeberaberolduğum

kadınıçokseviyorum"diyesevecenbirsestonuylaeklemeyapıyorveonuntatlıhayalinizihnindecanlandırıyor.Buişlemleriokadarçoktekrarettirdimki,artıkbunlaronunbeynindeyeretti.

AynenSwishpaternindeolduğugibi,nezamankendisinedoğrugelenbirkadıngörse;hemenyenistratejiyiuygulamayabaşlıyor.

Bustrateji,herşeyinyolunagirmesinisağladı.Eskistratejisi,onuaynıandaikiayrıyönesevkediyordu.Budabüyükbirstresyaratıyordu.Aslındayalnızcaçekicigörünmeisteğinibastırmakdaondaikilemveçatışmayaratacaktı.Buyenistrateji,hemçekicigörünmeisteğinitatminetti,hemdeilişkisiniyıpratanikilemleriortadankaldırdı.Şimdiçekicibirkadıngörüncebirlikteolduğukadınıdahaçoközlüyor.

Kendimizivediğerlerinianlamakvegüdülemekiçindeğerlerikullanmanınensonyolu,onlarımetaprogramlarlabütünleştirmektir.Değerlergeçirgenliğiazolansonsüzgeçlerdir.Metaprogramlarisealgılamamızıvedavranışlarımızıdüzenleyenişlevselpaternlerdir.Buikisiniberabercekullanmayıöğrenirseniz,engüçlügüdülemepaternlerinigeliştirebilirsiniz.

Birzamanlarsorumsuzluğuylaannesinibabasınıçıldırtanbirgençleilgilenmiştim.Bugencinsorunu,sonuçlarınıdüşün

370

medenanlıkkararlarvermekti.Onagöre;bazınedenlerdenötürügeçsaatlerekadardışarıdakalmakzorundakalıyorsa;buonunsorumsuzolduğunugöstermezdi.O,karşılaştığıolaylaraanındatepkigösteriyor(oyönedoğruhareketetmesinisağlayannesneler)vesonuçlarınıdüşünmüyordu(uzaklaşmasınısağlayannesneler).

Bugençleoturupkonuştuğumdaonunmetaprogramlarınıinceledim.Birihtiyaçtanötürüolaylarınüzerinegittiğinianladım.Dahasonradeğerleriniincelemeyebaşladım.Onunenönemliüçtemeldeğerinin;emniyet,mutlulukvegüvenolduğunugördüm.Bunlarhayatındagereksinimduyduğuönemlişeylerdi.Buipuçlarınıkullanarakdavranışlarınıayarlamaveaynalamayoluyla,onunladostlukkurdum.Dahasonrabütünüylebenzeşimiçindeona;yaptıklarınınönemverdiğideğerlerinasılyokettiğinianlattım.Evehabervermedençıktığıikigünlükbirgezidenhenüzdönmüştü.Ailesinintümsabrınıyitirdiğinivedolayısıylaönemverdiğiveailesindebulduğuemniyet,mutluluk,güvengibideğerleriyitireceğini

anlattım.Böyledevamederse;kendinihiçemniyet,güvenvemutlulukolmayanbiryerdebulacağınısöyledim.Bubirhapishaneyadaislaheviolabilirdi.Evdeyaşayabilecekkadarsorumluluksahibiolamıyorsa;ailesionukendisindensorumluolacakbirilerininbulunduğubiryeregöndermekzorundakalabilirdi.

Böylece,değerlerinetersdüşenveuzakdurmasıgerekenşeylerivermişoldum.

Çoğuinsan,temeldeğerlerinezararvereceklerinianladıklarında,normalindeyapacaklarıişlerdenvazgeçerler.Sonradayakınlaşmasıgerekendoğruyolugösterdim.Annevebabasıiçinkanıtlamayordamıolabilecekgörevlerverdim.

Böyleceailesionudestekleyecekgüven,emniyet,mutlulukgibitemeldeğerleribelirlemeyeteneğinesahipoldu.Herakşam22'deevdeolacak,birhaftaiçindebirişbulacakvehergünevdekiişleriniaksatmadanyapacaktı.Ona60güniçindegözlegörülürbirilerlemekaydedeceğinivesözlerinitutarsa,ailesininonaolangüveninin,dolayısıylamutlulukveemniyeti

371

ninartacağınısöyledim.Gereksinimlerindendoğanbuişleriyapmasıgerektiğinibelirttim.Anlaşmamızabirkezuymazsa;bunubiröğrenmedeneyimi,ikikezuymazsabiruyarıolarakkabuletmesini,üçüncükezuymazsaevdengitmekzorundakalabileceğinisöyledim.

Benimyaptığım;yalnızca,onudeğerverdiğikonularadoğruyönelterek,yaşaındanaldığıtadıkorumakveartırmaktı.Geçmişteailesiyleolanilişkisinidestekleyecekyöndedavranmıyordu.Budeğişikliklerinihtiyaçlarındandoğduğunuvekendinikanıtlamakiçiniyibiryöntemolduğunubilmiyordu.Ensonolarakondanhaberaldığıöda,hâlâörnekbirçocukgibidavrandığınıöğrendim.Değerlerimetaprogramlarıylabirlikteonuntemelgüdülemearaçlarınıoluşturuyordu.Onakendisiiçingerekliemniyet,güvenvemutluluğusağlayacakyollarıgöstermiştim.

"Diğerlerinibilenlerakıllıdır,amakendinibilenlerdahaakıllıdır.

Diğerlerinikontroledenlerkuvvetliolabilirler,amakendinikontroledebilenler,çokdahagüçlüdürler."

—LaoTsu,TaoTebKing

Tahminediyorum,değerlerindeğişimiçinnekadaretkilivegeçerliaraçlarolduğuanlaşılmıştır.Eskidendeğerlerinizhemenhemenbütünüylebilinçaltıdüzeyindeçalışıyordu.Amaşimdi,olumluyöndebirdeğişiklikiçin,değerlerinizihemanlamahemdedeğerlendirmeyeteneğinesahipsiniz.Geçmiştedeatomunneolduğunubilmediğimiziçin,obüyükgücükullanamıyorduk.

Değerlerhakkındabilgilenmekde,bunaçokbenzerbiretkiyapar.Onlarıbilinçdüzeyinegetirmekle,öncedeneldeedemediğimizsonuçlarışimdieldeedebiliriz.Öncedenvarlığınıbilebilmediğimizbudüğmelerle,artıkoynayabiliriz.

Unutmayınki,değerlergeneletkileriolaninançsistemleridir.Bune372

denledeğerlerimizde(isterikilemleriyokederek,istersezayıfdeğerlerigüçlendirerek)değişiklikyaparak,tümhayatımızıdeğiştirebiliriz.

Eskidenolduğugibideğerlerdendoğanikilemlerimizianlayamamakyerine;içimizdenelerindöndüğünü,diğerleriylearamızdaneolduğunuanlayarak,yenisonuçlarüretebiliriz.Bunubirçokşekildeyaparız.Bukitabıntümündeyapmayaçalıştığımızgibi,altbiçemleraracılığıylakanıtlamayöntemlerinideğiştirebiliriz.

Değerlerarasındabirikilemdoğduğunda,aslındabukendinikanıtlamayöntemleriarasındaolmuşdemektir.İstersekgörüntüyüsilikleştirerekyadasesinikısarakbuikilemidikkatiçekmeyecekbirşeklesokabiliriz.Hattabazıdurumlardadeğerinkendisinibiledeğiştirebiliriz.Dahaüstdüzeydeolmasınıistediğimizbiraltdüzeydeğerimizvarsa;altbiçemlerinideğiştirerekonuüstdüzeydeğeriyapabiliriz.Birçokdurumdaaltbiçemlerleuğraşmakhemdahakolay,hemdedahaetkilidir.Sanırımbutekniklerinnekadargüçlüolduklarınısizdebiliyorsunuz.Buyolla,değerlerinizinönemderecesini;onlarınbeyninizdekitemsillerinideğiştirerek,değiştirebilirsiniz.

Enyüksekdeğerifaydalılıkolanbirinedanışmanlıkyapıyordum.Sevgi,onunsıralamasında9.sıradaydı.Tahminedebileceğinizgibibutipbirdeğersıralamasınasahipbirinin,diğerinsanlarlaçokiyibirilişkikurmasıbeklenemez.

O,enyüksekdeğeriolanfaydalılığı;renkli,uyguntonlardavebüyükbirgörüntüolaraksağayerleştiriyordu.Oysasevgiyisiyah-beyaz,koyutonda,küçücükbirekrandagörüyordu.Bunuöğrendiktensonratekyapacağımızşey,sıralamadaaltdüzeydeyeralandeğerlerinaltbiçemlerinide,üstdüzeydeğerlerinaltbiçemlerihalinegetirmekolacaktır.Böyleceonundeğerlerihakkındakifikirlerivedeğersıralamasıdeğişecekvesevgienüstdüzeyesahipbirdeğerolacaktır.Budüzeydekorunmasıiçindeswishpaterniuygulanacaktır.Buişlemleriöğreterek,dünyayavehayatabakışaçısınıdeğiştirdim.Böyleceeylemleriuygunbirtemeledayanmayabaşladı.

373

Birinsanındeğersıralamasınıdeğiştirmenin,hemenortayaçıkmasabile,çokbüyükimalarıolabilir.Eniyisi,öncekişininkendinikanıtlamayordamınıkeşfetmekvedeğersıralamasınıdeğiştirmedenönce,algılamasınıdeğiştirmektir.

Sanırımbununkişiselbirilişkidenekadarönemliolduğuanlaşılmıştır.Birinsanınenönemlideğeriçekicilik,ikincisidürüstiletişim,üçüncüsüyaratıcılıkvedördüncüsüdesaygıolsun.Builişkide,doyurucusonuçeldeetmeninikiayrıyoluvardır.Birtanesisaygıyıbirincideğer,çekiciliğidesonuncudeğeryapmaktır.Böyleceartıkeşineçekicigelmeyenbirine;onuneşinekarşıduyduğusaygınınçekiciliktendahaüstünolduğuhissiniverebiliriz.Buşekildeo,eşinesaygıduyduğusürece;enönemliihtiyacınınkarşılandığınıhissedecektir.Dahabasitbiryolise,kişininçekiciliğinianlamadakullandığıkanıtlamayordamınıbelirlemektir.Karşısındakikişidenelerbulması,görmesi,hissetmesigerekir?

Sonra,yaonunçekicilikstratejisinideğiştiriryadatatminedilmesigerekendeğerlerieşiylepaylaşmasınısağlarız.

Birçoğumuzçatışandeğerleresahibizdir.Hembaşarılıolmak,hemdeplajdayangelipyatmakisteriz,hemzamanımızıailemizlegeçirmek,hemdeişimizdeçokçalışıpbaşarılıolmakisteriz.Hemgüvenlikhemdemaceraararız.Budeğerikilemlerikaçınılmazdır.Bunlarhayatımızabirazdaçeşnikatarlar.Asılsorun,temeldeğerlerimizbizifarklıyönlereçektiğindeçıkar.Bubölümübitirdiktensonradeğersıralamanızıvekendinizikanıtlamayordamlarınızıinceleyinveçatışanyönleribulun.Onlarıaçıkçagörebilmek,çözümünbirincibasamağıdır.

Kişilerdeolduğukadartoplumlardadadeğerler,çokönemlibiryeresahiptir.

BirleşikDevletlerinsonyirmiyıllıktarihideğerlerindeğişebilirliğiveönemsıralamasıiçiniyibirörnekoluşturur.Altmışlardaortayaçıkandeğerçatışmalarıhangidevrimiyaptı?Birandatoplumunsesçıkaranönemlibirbölümü,toplumunbirbütünolaraksahipolduğudeğerleriaçıkçatartışmayabaşladılar.

Ülkeninpaylaşılanentemeldeğerleri

374

(vatanseverlik,aile,evlilik)tartışılmayabaşlandı.Sonuçtabüyükbirkarmaşavesosyalbenzeşimsizlikdönemiyaşandı.

Ogünlerlebugünlerarasındaikibüyükfarkvar.Birincisi80'liyıllarınçocukları,değerleriniifadeetmekiçinyenivedahaolumluyollarbuldular.60'lıyıllardaözgürlük,uyuşturucukullanmakvesaçuzatmaktı.Amaşimdi,yani80'lerde,kendiişinesahipolmakveyaşamınıdenetleyebilmek,aynısonucueldeetmeninenetkinyoluolarakgörülüyor.Diğerfarklılıkise,değerlerindeğişmesidir.

Amerikandeğerlerininsonyirmibeşyılınıincelersek;hiçbirdeğersetinin,diğerindendahabaşarılıolduğunusöyleyemeyiz.Bununyerinedevamlıdeğişendeğerlergözeçarpar.Kimiyerlerdeeskideğerlerebağlıkalınmış(vatanseverlik,aileyaşantısıgibi),kimilerindeise60'lıyıllarındeğerlerininyeniuyarlamalarıkullanılmıştır.Bizdahatoleranslıyız.Kadınhaklarıiçin,azınlıklariçin,tatminkarçalışmakoşullaniçinhepfarklıdeğerleresahibiz.

Buradahepimiziçinçokfaydalıbirdersvardır.Odadeğerlerinveinsanlarındeğişebileceğidir.Ancaknefesalmayaninsanlardeğişmezler.Önemliolanbu

durumuanlamakveonaayakuydurmaktır.Tekbiristeğebağlıkalıponueldeettiklerinde;artıkmevcutdeğerlerininuygunolmadığınıanlayaninsanlarörneğinihatırlayın.Birçoklarımız,birçokkezbudurumlakarşılaşır.Bunuengellemeninyolu,değerlerimizivebunlardandoğankendimizikanıtlamayordamlarımızıiyicekavramaktır.

Hepimizbirmiktarbenzeşimsizlikiçindeyaşarız.Bu,insanolmanınbelirsizliğininbirparçasıdır.Aynen60'lardatoplumlarındeğişmesigibi,insanlardadeğişir.Amadeğişmeninneolduğunubilirsek,dahakolayayakuydururveelimizdengelendeğişiklikleriortayakoyarız.Benzeşimsizlikhissederveolanlarıanlayamazsak;uygunolmayandavranışlariçinegireriz.İçkiye,sigarayaalışıryadafarkındaolmadanhayalkırıklıklarıüretmeyebaşlarız.Bunedenleikilemleriçözümlemeninilkadımı,onlarıanlamaktır.Asılbaşarıformülüburadada,diğeralanlardaolduğugibigeçerliliğinikorur.Neistediğinizi,temel375

değerlerinizivedeğerlerhiyerarşinizibilmelisiniz.Eylemegeçmekzorundasınız.

Neeldeettiğinizianlamakiçinduyusalkeskinliğiniziartırmalıvedeğişimiçingerekliesnekliğigöstermelisiniz.Şimdikidavranışlarınızdeğerlerinizleuyuşmuyorsa,ikilemiçözümlemekiçinonlardabirtakımdüzeltmeleryapmanızgerekir.

İncelemeyedeğerbirnoktadahavar.Heranhepimizinmodellemeyaptığınıhatırlayın.Çocuklarımız,çalışanlarımız,işçevremizdeğişikşekillerdesürekliolarakbizimodellemektedir.Etkilimodelolmada,güçlüdeğerlerevebenzeşimlidavranışlarasahipolmaktandahaönemlibirşeyyoktur.Modellemeönemlidir,amadeğerlerdahadaönemlidir.Sözünüzeçokbağlıysanızvehayatınızmutsuzveçelişkiligörünüyorsa;sizimodelleyenler,mutsuzlukveçelişkiilesözünebağlılığıbağdaştıracaklardır.Sözünüzebağlıysanızvehayatınızmutluveeğlenceliise;sözünebağlılık,mutlulukveeğlenceyibağdaştıranbenzeşimlibirmodelsinizdemektir.

Hayatınızboyuncasiziençoketkileyeninsanlarıdüşünün.Şansınızonlarınenetkili,enuyumlumodellerolmasıydı.Onlar,değerlerivehareketleriylebaşarınınencanlı,engözebatanbaşarılımodelleridir.Tarihtekienönemlimodellemegüçleri,değerlerüzerindeçokdurankutsalkitaplardır.Anlattıklarıhikayeler,tanımladıklarıdurumlar;budeğerlereönemvereninsanlarınhayatlarınızenginleştirecekmodellerdir.

Birkişinindeğerlerinikeşfetmek;basitolarakonuniçinneyinenönemliolduğunu,neyinönemliolmadığınıanlamaktır.Bunubilmekleyalnızkarşınızdakinindeğil,kendiihtiyaçlarınızındafarkınavarırsınız.Birsonrakibölümde,kitaptaincelediğimizkonularıuygulayabilmekiçinkullanmamızgerekenbeşkavramüzerindeduracağız.Benbunlara"ZenginliğinveMutluluğunBeşAnahtarı"adınıverdim.

376

BÖLÜM:19

ZenginlikveMutluluğun

BeşAnahtarı

"İnsançevrenindeğil,çevreinsanınyaratışıdır."

—BenjaminDisraeli

ARTIKyaşamınızınmutlaksorumluluğunuyüklenebilmekiçingereklikaynaklarasahipsiniz.İçtemsilinizişekillendirme,başarıvegücüsağlayacakdurumlarıeldeetmeyeteneğinesahipsiniz.Fakatyeteneğesahipolmakla,yeteneğikullanmakherzamanaynıanlamagelmez.Kişileribelirlizamanlardatekrarbeceriksizdurumasokankesindeneyimlervardır.Yollardakivirajlar,nehirlerdekigirdaplar,zamanzamanbizitekrartuzağadüşürür.Kişilerintümyapabileceklerinetutarlıbirşekildeengelolandeneyimlervardır.Bubölümdesize;tehlikelerinneredeolduğunugösterecekbirharitavetehlikedenkur-tulmakiçingerekliolanbilgiyivermekistiyorum.

377

Benbunlarazenginlikvemutluluğunbeşanahtarıadınıverdim.Şimdisahipolduğunuztümyeteneklerikullanmakveolabileceklerinizinhepsiniolmakistiyorsanız;buanahtarlarıanlamakzorundasınız.Kararlıysanızveanahtarlanuyumlubirşekildekullanabilirseniz,yaşamınızsüreklibaşarılarladoluolacaktır.

KısabirsüreönceBoston'daydım.Birakşamseminerindensonra,geceyansıCopleyMeydanı'ndadolaşıyordum.EskiAmerikanevlerindengökdelenlerekadarçeşitliyapılardakibinalarıincelerken,biradamınyalpalayarakbanadoğrugeldiğinifarkettim.Haftalardırsokaktauyumuşgibigörünüyordu.Sankiaylardır

tıraşolmamıştıveetrafaalkolkokularıyayıyordu.

Adamınbendenparaisteyeceğinianladım.Haklıolarak,"Öyledüşündüğünüziçinadamıkendinizedoğruçektiniz",diyeceksiniz.Herneyseadamyaklaştıve

"Bayım,birçeyrekdolarborçverirmisin?"dedi.Önceadamındavranışınıödüllendirmeyiisteyipistemediğimidüşündüm.Sonraonuüzmemeyekararverdim.Benimiçinbirçeyrekdolareksikyadafazlaolmuşfarketmezdi.

Sonundaonabirdersvermegirişimindebulunmayakararverdim."Birçeyrekmi?","Yanibütünistediğinsadecebirçeyrekdolarmı?"dedim."Evet,sadecebirçeyrek"diyecevapverdi.Bendecebimdenbirçeyrekdolarçıkardımve

"Hayatsanaistediğinhermiktardakiparayıverecektir"dedim.Şaşırmışbirifadeylesuratımabaktıvesonrauzaklaştı.

Adamınuzaklaşışınıizlerken,başarılıolanlarlabaşarısızlararasındakifarklarıdüşünmeyebaşladım.Onunlabenimaramdanegibifarklarvardı?Niçinbenimyaşamımneşedoluveistediğimiistediğimzamanyapabiliyorum,istediğimyereistediğimzamangidebiliyorum,istediğimkişiyleistediğimkadarberaberolabiliyorum?O,belkialtmışyaşındavesokaklardaçeyrekdolardilenerekyaşıyor.Tanrıbana"Robbins,sençokiyisin.Öyleysehayalettiğinyaşamıyaşayacaksın"mıdedi?Sanmıyorum.Birileribanaçokbüyükkaynaklaryadaüstünlüklermihediyeetti?Sanmıyorum.Birzamanlarbendeaşağıyukarı378

onunkikadarkötüdurumdaydım;ama,benonunkadarçokiçmedimvesokaklardauyumadım.

Sanırımfarkınbirkısmıbuadamaverdiğimcevaptavar.Yanineisterseniz,yaşamsizeverecektir.Birçeyrekdolaristerseniz,yaşamsizeokadarınıverecektir.Yaşamsevincivebaşarıisterseniz,yaşamsizeonuverecektir.

Şimdiyekadaryaptığımçalışmalarbana;durumvedavranışlarımızıdeğiştirebilirsek,herşeyideğiştirebileceğimiziöğretti.Yaşamdanneisteyebileceğiniziveonueldeettiğinizdennasıleminolabileceğiniziöğrenebilirsiniz.Dahasonrakiaylardasokaktarastladığıminsanlarahepyaşamlarınıvebudurumanasılulaştıklarınısordum.Yaşamdabenzergüçlüklerleuğraşmakzorundaolduğumuzufarketmeyebaşladım.Farkonlarlabaşaçıkmayordamlarındaydı.

"Kullandığınızkelimeler,nasılyaşayacağınızıbelirlerler.

—YunanAtasözü

Başarıyagidenyoldatrafikişaretiolarakkullanılabilecekbeşilkeyisizinlepaylaşmakistiyorum.Bunlarsihirliyadaçokkarmaşıkilkelerdeğildir,fakatbuilkeleremutlakauyulmasıgerekir.Onlarınkullanımındaustalaşırsanız,yapabileceğinizişlerüzerindekisınırkalkacaktır.Onlarıkullanmazsanız,atlayabileceğinizyüksekliğeçoktansınırkoymuşsunuzdemektir.Olumluolmakvepozitifdüşünmekbaşlangıçtır;fakatcevabıntümüdeğildir.Disiplinsizolumluluk,sulanmanınbaşlangıcıdır.Disiplinliolumlulukiseharikalaryaratır.

Zenginlikvemutluluğusağlamanınanahtarlarıaşağıdaaçıklanmıştır.

ENGELLERLENASILBAŞAÇIKILACAĞINIÖĞRENMELİSİNİZ.

Olabileceklerinizinhepsiniolmak,yapabileceklerinizinhepsiniyapmak,işitebileceklerinizinhepsiniişitmek,görebileceklerinizinhepsinigörmekistiyorsanızengellerlenasılbaşaçıkılmasıgerektiğiniöğrenmekzorundasınız.

Engellerheranha

379

yalleriniziyıkabilir.Engellerpozitiftutumlarınegatife,güçlüdurumlarıacizdurumasokabilir.Negatiftutumunyaptığıenkötüşey,kişiseldisipliniyoketmesidir.Kişiseldisiplinkaybolduğunda,istediğinizsonuçlardakaybolur.

Bunedenleuzundönemlibaşarıyıgarantilemekiçinengellerinizinasıldisiplineedeceğiniziöğrenmelisiniz.İzninizlesizebazışeyleranlatmakistiyorum.

Başarınınanahtarıyoğunengellemedir.Büyükbaşarılarıincelerseniz,hemenhemenhepsininbaşarıyagidenyoldayoğunengellemelerlekarşılaştığınıgöreceksiniz.Sizebununtersiniherkimsöylerse,bilinkio,başarmanınnedemekolduğunubilmiyordur.İkitürinsanvardır.Engellemelerlebaşaçıkanlarveengellemelerlebaşaçıkmakisteyenler.

FederalExpressadındaküçükbirtaşımaşirketivardı.ŞirketinkurucusuFredSmithsayılamayacakkadarengellemeylekarşılaşmasınarağmen,şirketinimilyarlarcadolarlıkbirşirkethalinegetirmeyibaşardı.Sahipolduğutüm

parasıylaşirketikurduğuzamanyaklaşıkolaraksadece150pakettaşımayıplanlıyordu.0,onaltıpakettaşıdığındaaynısektördekidiğerşirketlerdenbeşibirerişçisiniiştençıkardı.Buandanitibarenişlerkötügitmeyebaşladı.İşçilerçeklerinikendilerineenuygungelenilkyerdehemenbozdurmayaçalışıyorlardı;çünküçeklerikarşılayacakkadarnakitparayoktu.Birçokkezplanlarıbozulmasürecinegirdivebazenişinisürdürebilmesiiçinmutlakabelirlibirmiktardasatış

yapmakzorundakalıyordu.BuşirketşimdimilyarlarcaDolarlıkcirosuolanbirşirkettir.Bununbirteknedenivardır,odaFredSmith'inengellemeüstüneengellemeylebaşaçıkmayeteneğinesahipolmasıdır.

Engellemelerlebaşaçıkabileninsanlarödüllendirilirler.Eğeriflasetmişseniz,muhtemelenbununnedeniçokfazlaengellemeylebaşaçıkamamanızyüzündendir."İflasettim,çünküçokfazlaengellemeylekarşılaştım"dersenizgeriadımattınızdemektir.Dahaçokengellemeylebaşaçıksaydınız,zenginolurdunuz.Parasalaçıdaniyidurumdaolanlarlaolmayanlararasında-380

kienönemlifark,engellemelerlebaşaçıkmayöntemlerindenkaynaklanır.

Fakirlerinçokfazlaengellemeyesahipolmadıklarınısöyleyecekkadarkatıyüreklideğilim.Sadecezenginolmanınyolununbaşarıyaulaşıncayakadarengellemelerinüstünegitmektengeçtiğinianlatmayaçalışıyorum.Genellikleinsanlarzenginlerinproblemlerininolmadığınısanırlar.Birazdahadikkatetseler,zenginlerindahaçokproblemlerininolduğunugörecekler.Onlarsadeceyenistratejilervealternatifleryaratarak,buproblemlerlenasılbaşaçıkılabileceğinibiliyorlar.Zenginolmaksadeceçokparayasahipolmakdemekdeğildir.Zenginbirilişkidahaçokproblemvedahaçokzorlukdemektir.

Herhangibirproblemlekarşılaşmakistemiyorsanız,böylebirilişkiyegirmeyiniz.

İşte,ilişkide,yaşamda,büyükbaşarıyagidenheryoldaçokfazlaengellemevardır.

EnUygunPerformansTeknikleri'ninbizeenbüyükhediyesi,etkinbirşekildeengellemeylenasılbaşaçıkılacağınıöğretmesidir.Siziengelleyenherhangibirşeyielealınızvebununlailgiliolaraksiziheyecanlandıracakbirprogramyapınız.

SDPgibiaraçlarsadeceolumludüşünmedeğildir.Olumludüşünmedekisorun,oanakadarüzerindedüşünülenkonudaeylemegeçmekiçingenelliklegeçkalınmasıdır.

SDPsize,gerilimlerifırsatadönüştürecekbiryolsunmaktadır.Siziçöküntüyeuğratanherhangibirimajınnasılsilineceğiniyadanasılçoşkusağlayacakbirimajadönüştürüleceğiniöğrenmişbulunuyorsunuz.Bunuyapmakzorbiriş

değildir.Nasılyapılacağınızatenöğrenmişdurumdasınız.

Gerilimlebaşaçıkmanınikiyoluvardır:Birincisiküçükşeylereiltifatetmemektir.İkincisiiseherşeyküçüktür.

Tümbaşarılıinsanlar,başarınınengellemeninöbürtarafındafilizverdiğinibilirler.Maalesef,bazıinsanlaröbürtarafageçmezler.Amaçlarınıgerçekleştiremeyenler,engellemelerkarşısındayılanlardır.Onlaristediklerineulaşabilmeleriiçinatmalarıgerekenadımlara,engellemelerinengelolmasınaizinverirler.Buyoldaengellemeleriyararakilerleyeceksiniz.Hergeri381

adımbirbaşarısızlıkdeğil,siziamacınızagötürecekyoldadahafazlabilgiverenbirgeribeslemedir.Böylecedahaileriyegitmekiçingereklibilgilerisağlamış

olacaksınız.Budeneyimiyaşamamışbaşarılıbirinsanbulabileceğinizdenşüpheliyim.

REDDEDİLMEYLENASILBAŞAÇIKILACAĞINIÖĞRENMELİSİNİZ.

Builkeikincianahtarımızdır.Seminerlerimdebuanahtarısöylediğimde,odadakifizyolojinindeğiştiğinihissedebiliyorum.Dildeinsanı"hayır"kelimesindendahaçokincitenbaşkabirkelimevarmıdır?Birsatışelemanıysanız;100bindolarlıksatışyapmakla,25bindolarlıksatışyapmakarasındakifarknedir?Aradakitemelfark,sizieylemegeçmektenalıkoyankorkuyuyenmekiçinreddedilmeylenasılbaşaçıkılacağınıöğrenmektir.Eniyisatıcılar,ençokreddedilenlerdir.

Onlarhayırkelimesini,evetkelimesiniduyabilmekiçinbirdürtüolarakkullanırlar.

Bizimkültürümüzdeinsanlarınkarşılaştığıenbüyükzorluk,hayırkelimesiylenasılbaşaçıkılacağınıbilmemektir.Dahaöncesorduğumsoruyuhatırlayın.

Başarısızlığauğramayacağınızıbilseydinizneyapardınız?Busoruyuşimdidüşünün.Başarısızolmayacağınızıbilmek,sizindavranışlarınızıdeğiştirmeyecekmidir?Budasizinistediğinizşekildedavranmanızanedenolmazmı?Öyleysesizibundanalıkoyannedir?Hayırkelimesidir.Başarılıolmakiçinreddedilmenin

üstesindennasılgelineceğinibilmekzorundasınız.Reddedilmeyibütünüyleyoketmeninyollarınıöğrenin.

Birzamanlarbiryüksekatlayıcıylabirlikteçalışmıştım.Olimpiyatlardayanşanbiratletolmasınarağmen,artıkeniyiderecesininüzerineçıkamayacağınainanıyordu.Onuatlayışyaparkenseyrettiğimde,busorununuhemenkavradım.

Çıtayıdüşürdüğüzaman,bütünduygularınınaltüstolduğundanemindim.

Çıtanınherdüşüşü,durumubirazdahakötüleştiriyordu.Hemenyanımaçağırdımvebenimleçalışmakistiyorsa,aynışeyibirdahaaslatekraretmemesinisöyledim.Herşeyibir

382

başarısızlıkolarakgörüyordu.Atlayışyapmadanöncebeyninenekadarbaşarısızlıkmesajıvarsagönderiyordu.Heratlayışında,kendisinebaşarıgetirecekbeceriklidurumunyerinebaşarısızlıkladahaçokilgileniyordu.

Onaçıtayıtekrardüşürürse,kendikendisineşaşırmasınısöyledim.Ahlayıppuhlamakbirdiğerbaşarısızlığıgetirecektir.Okendisinitekrarbeceriklidurumasokmalıveikincidenemesinibudurumdaykenyapmalıdır.İlküçatlayışındakiderecesisonikiyıldayaptığıderecelerdendahaiyiolmuştu.Odaçokbüyükbirdeğişiklikdeğildi.Eldeettiğiderecelerarasındakifarksadeceyüzde%10idi.

Farklılıkyüksekliktedeğil,performanstaidi.Buşekildekiküçükdeğişiklikler,yaşamınızınkalitesinibüyükorandaartırabilir.

Ramboisminihiçduydunuzmu?SylvesterStallone?Artistlikbürosunabaşvurduğunda"Hey!Senbizimtamaradığımızinsansın.Hemengel,sanabirfilmderolverelim"midedilersanıyorsunuz.Hayır,SylvesterStallonebaşarıyaulaşıncayakadarredüstüneredcevaplarınadayanmagücügösterdi.Oişebaşladığındabindenfazlaredcevabıylakarşılaştı.ONewYork'tabulabildiğitümartistlikbürolarınabaşvurduvehepsindenhayırcevabıaldı.Fakato;zorlamaya,denemeyedevamettivesonunda"Rocky"filminiyaptı.O,binkezhayırcevabıalmasınarağmen,binbirincikapıyıçalmacesaretinigöstermişti.

Siznekadarhayırcevabınadayanabilirsiniz?Sizeçekicigelenbirisiylekaçkezkonuşmakistedinizvesonrahayırkelimesiniduymaktankorktuğunuziçinvazgeçtiniz.Kaçınız,reddedilmekorkusuylayapmakistediğinizşeyleriyapmaktan

vazgeçtiniz?Bununnekadarbüyükbirdelilikolduğunudüşününüz.

Hayırkelimesiyüzündenkendinizinasılsınırladığınızıdüşünün.Kelimeninkendisininherhangibirgücüyoktur.Deriniziyüzemez,gücünüzüelinizdenalamaz.Onungücü,sizinonutemsiledişşeklinizden,yarattığınızsınırlamalardangelmektedir.Sınırlıdüşüncelerdesınırlıyaşamlarıyaratır.

Bunedenlebeyninizikullanmayıöğrendiğinizde,reddedil

383

meylenasılbaşaçıkılabileceğinideöğrenebilirsiniz.Hatta,hayırkelimesinikendiniziçinbirgüvenkaynağışeklinedönüştürebilirsiniz.Herreddedilmeyiyararlanılmasıgerekenbirfırsatadönüştürebilirsiniz.Telefonlasatış

yapıyorsanız;telefonauzanmak,reddedilmekorkusuyerinesizdebirçoşkuyaratmalıdır.Başarının,engellemeninöbürtarafındayattığınıhatırlayınız.

Engellemeylekarşılaşmayangerçekbirbaşarıyoktur.Nekadarçokreddedilirseniz;okadarçokiyi,okadarbilgiliveistediğinizsonucaokadarçokyakınolursunuz.Bundansonrasizireddedenkişiyikucaklamalısınız.Buonunfizyolojisinideğiştirecektir.Hayırlarıkucaklamayadönüştürün.Reddedilmeylebaşaçıkmayıöğrenirseniz;istediğinizherşeyiöğrenebilirsiniz.

PARASIZLIĞINBASKISIYLABAŞAÇIKMAYIÖĞRENMELİSİNİZ.

İştemutlulukvezenginliğinüçüncüilkesi.Mecburiyön,sadecefinansal(parasal)baskıdeğildir,hiçparayasahipolmamaktır.Birçokkimseyitahripedençokçeşitlifinansalbaskılarvardır.Onlaraçgözlülük,haset,hileveparanoyayaratabilir.Onlar,duyarlılığınızıvearkadaşlarınızıçalabilir.Dikkatedin,yapabilirlerdiyorum,yaparlardemiyorum.Finansalbaskıylabaşaçıkmakdemek;nasılkazanılacağını,nasılverileceğinivenasıltasarrufedileceğinibilmekdemektir.

Parakazanmayabaşladığımdaazarişitmeyebaşladım.Arkadaşlarımbeniyadırgadılar."Paranıniçindeboğuluyorsun.Seninprobleminnedir?"diyesormayabaşladılar.Bende"Paraiçindeboğulmuyorum,sadecebirazparamvar"şeklindecevaplarvermeyebaşladım.Onlarolayabenimgibibakmıyorlardı.

Şuyadabuşekildefarklıbirfinansaldurumasahipolduğumiçin,benifarklıbir

insanolarakalgılamayabaşladılar.Bazılarıbanaçokdarıldı.Yeterliparayasahipolmamak,finansalbaskınınbirbaşkatürüdür.Muhtemelenbubaskıyıçoğuinsangibisizdehergünhissediyorsunuz.Paranızınçokyadaazolmasısonucudeğiştirmez.Mutlakafinansalbaskıylauğraşmakzorundasınız.

384

Felsefelerimizin;

yaşamımızdaki

tüm

eylemleri

yönlendirdiğini,

nasıl

davranacağımızailişkiniçtemsillerimizerehberlikettiğiniunutmayın.Onlarbizenasıldavranacağımızıgösterenmodellerdir.GeorgeS.Clayson,"Babiî'inEnZenginAdamı"isimlikitabındabizefinansalbaskıylanasılbaşaçıkılacağınailişkinmuhteşembirmodelsunmaktadır.Bukitabıdahaönceokumuş

muydunuz?Okumuşsanız,tekrarokuyun.Okumadıysanız,hemenşimdisatınalınveokumayabaşlayın.Bukitapsizibütünüylezengin,mutluveheyecanlıyapacaktır.Benimbukitaptanöğrendiğimenönemlişey,tümkazancımızın

%10'unuvermekgerektiğidir.Doğrufakatniçin?Birnedeni,aldığınızıgerivermektir.Diğernedenidekendinizvediğerleriiçinbirdeğeryaratmaktır.Enönemlisidünyayavebilinçaltınıza,gerekendenfazlasınasahipolduğunuzusöylemektir.Oeğitimiçinçokgüçlübirinançtır.Yeterindenfazlasınasahipsinizdemek,hemsizhemdediğerleriistediklerinesahipolabilirlerdemektir.Budüşünceyesahipolursanız,onugerçekleştirebilirsiniz.

Nezaman%10'uvermeyebaşlayacaksınız?Zenginveünlüolduğunuzdamı?

Hayır.Birişebaşladığınızzamanvermeyebaşlamalısınız.Çünküverdiğinizsizintohumunuzdur.Onuyememelisiniz,onunlayatırımyapmalısınızveeniyiyatırımşeklidebaşkalarıiçindeğeryaratmasıamacıylavermektir.Bununbiryolunu

bulmaktagüçlükçekmeyeceksiniz.Gerekenlerçevrenizdevardır.Böyleyapmanınendeğerliyönlerindenbirisidebueyleminkendinizeilişkinhislerinizideğiştirmesidir.İhtiyacıolanlarıbulmakveonlarınihtiyaçlarınıkarşılamakkimolduğunuzailişkinhislerinizideğiştirecektir.Butürhisleryadadurumlar,sizindahasaygınbirtutumlayaşamanızısağlayacaktır.

ÖncekigünKalifoniya'ya,mezunolduğumyüksekokulagitmeşansımoldu.

Benimöğretmenleriçindüzenlediğimbirprogramvarvebuprogramhakkındayaşamımıetkileyenöğretmenlerimebilgivermekistedim.Okulagittiğimdekendiminasılifadeedeceğimibanaöğretenkonuşmaprogramının,finansalkaynakyetersizliğiveyöneticilerinyeterikadarönem

SınırsızGüç-25-

385

vermemeleriyüzündenkaldırıldığınıöğrendim.Vakitgeçirmeksizinprogramıntekrarbaşlamasıiçinfinansalkaynağıbensağladım.Böylecebanadahaönceverilenlerinbirkısmınıgerivermişoldum.Bunuzenginbirvatandaşolduğumiçinyapmadım.Borçluolduğumiçinyaptım.Birşeylerborçluolduğunuzubildiğinizde,onugeriödeyebilmekgüzelbirşeydeğilmidir?İşteparayasahipolmanıngerçeknedenibudur.Hepimizinpozitifborçlarıvardır.Parayasahipolmanıneniyinedeni;buborçlanödeyebilmektir.

Çocukluğumdaailembizebakabilmekiçinçokçalışıyordu.Birçoknedenlerdenötürüparasalyöndençokkötübirdurumdaydık.ParasızkaldığımızbirŞükranGünü'nühatırlıyorum.Birisibizimkapınınönünehindivebirçokyiyeceklebirliktegelinceyekadarherşeyçokkötügörünüyordu.Yiyeceklerigetirenadam,"Bunlansizinbirşeyistemeyeceğinizibilen,sizisevenvesizinçokiyibirŞükranGünügeçirmeniziisteyenbirigönderdi"dedi.Ogünühiçunutmam.BunedenleherŞükranGünüoadamınbizeyaptığınıyaparım.Birhaftalıkihtiyacıkarşılayacakkadaryiyecekalırvegerçektenihtiyacıolanbiraileyegötürürüm.

Yiyecekleribirişçiyadagörevliolarakgötürürüm.Kesinliklebuhediyeyibenimaldığımısöylemem.Sadeceşöylebirnotbırakırım:"Bu,sizinleilgilenenbirisindengelmektedir.Umarımbirgünsizindedurumunuzyeterikadariyiolurvesizdegerçektenihtiyacıolanlarayardımedersiniz."

ŞükranGünüartıkbenimiçinyılınenaydınlıkgünlerindenbirisiolmuştu.

Kendileriyleilgilenenbirisiolduğunuöğreneninsanlarınyüzündekideğişmelerigörmek,yanibirfarkyaratmak,hayatınkendisidir.BiryılHarlem'dehindidağıtmakistedim;fakathiçbiraracımızyoktuveheryerdekapalıidi.Arkadaşlarım"Buyılbuişiunutalım"dediler.Ben"Hayır.Buişiyapmayakararlıyım"

dedim.Hiçbiraracasahipolmadanbuişinasılyapacağımısordular.Bende,"

Caddelerdeçoksayıdaaraçvar.Bizimişimizigörecekbiraraçmutlakabulunur"

cevabınıverdim.SizeNewYork'dayapmanızıöneremeyeceğimbiryön386

temle,bayraksallayarakaraçlaradurmalarıiçinişaretetmeyebaşladım.

Sürücülerinçoğunluğu,ŞükranGünüolmasınarağmen,bizimkötüniyetliolduğumuzusandılar.

BunedenletrafikışıklarınagittimvearaçlarıncamlarınavurarakbiziHarlem'egötürürlerse100dolarvereceğimisöylemeyebaşladım.Budabirişeyaramadıvebunedenlemesajımdaküçükbirdeğişiklikyaptım.Birsaatlikbiryiyecekyüklemevetaşımaişineilave,yarımsaatlikbirsürede,fakirbirmahallededağıtımyapmakistediğimizisöylemeyebaşladım.Bumesaj,biziamacımızabirazdahayaklaştırdı.

Bizimihtiyacımızıgörecekkadarbüyükvegüzelbiraraçladağıtımıyapmayakararvermiştim.Şaraptaşıyançokgüzelbiraraçgeldivearkadaşlarımaracıışıklardayakaladılar.Camavurarakbiziistediğimizyeregötürürse100dolarvermeyiteklifettim.Sürücü,"Banabirşeyödemekzorundadeğilsiniz.Sizigö-

türmektenmutlulukduyarım"dedi.Bubizimbaşvurduğumuzonuncukişiydi.

ÜzerindeKurtuluşOrdusu(birtüryardımderneği)yazanşapkasınıgiydi.İsmininYüzbaşıJohnRondonolduğunuvebizimgerçektenihtiyacıolaninsanlarayiyecekgötüreceğimizdeneminolmakistediğinisöyledi.

BöylecesadeceHarlem'dedeğil,aynızamandaülkeninenbakımsızbölgesiolanSouthBronx'dedeyiyecekdağıtımıyaptık.BoşbölgelerigeçtikveharabeyedönmüşevlerinarasındangeçerekSouthBronx'dealışverişyapabileceğimizbiryerbulduk.Aldığımızyiyecekleri;gecekondudaoturanlara,sokaktayaşayanlara,sefilbirhayatıolanlaradağıttık.

Bukişilerinyaşamlarınıhangiorandadeğiştirdikbilemiyorum,amaYüzbaşıRondon'agöre,onlarıninsanlarailgigöstermekonusundakiinançlarıdeğişti.

Kendinizdenverdiğinizzamaneldeettiklerinizi,paraylasatınalamazsınız.Hiçbirplanlama%10verdiğinizdeeldeedeceklerinizisizesağlayamaz.O,sizeparanınneyapabileceğiniveneyapamayacağınıöğretecektir.Buikisideöğrenebileceğinizendeğerliderslerdendir.Benbunlardaneniyişeklin,fakirkimselereyardımetmekolduğu

387

nudüşünüyordum.Sonrabununtersinindoğruolabileceğinifarkettim.Fakirkişilereyardımetmenineniyiyolu;diğerolanaklarınmodeliolmak,onlarındiğermümkünseçimlerkümesinibilmelerinisağlamakvekendikendilerineyeterliolacakşekildekaynaklarınıgeliştirmelerineyardımcıolmaktır.

Gelirinizin%10'unuverdiktensonra,diğer%10'uylaborçlarınızıazaltınvediğer

%10'uylasermayeniziartırın.Sahipolduklarınızın%70'iyleyaşamalısınız.Bizinsanlarınçoğununkapitalistolmadığı,kapitalistbirtoplumdayaşıyoruz.Kısaca,onlaristeklerineuygunbiryaşamtarzınasahipdeğildir.Atalarımızınyaratmakiçinçarpıştıkları,etrafıfırsatlarlaçevrilibusisteminüstünlüklerindenyararlanamadıktansonra,niçinkapitalistbirtoplumdayaşıyoruz?Parabiriktirmeyiveonubirsermayeolarakkullanmayıöğrenin.Kazancınızıharcıyorsanız,aslasermayenizolmaz;ihtiyacınızolankaynaklarasahipolamazsınız.ŞuandaKaliforniya'dayıllıkortalamagelirin25.000dolarolduğusöylenmektedir.Ortalamatüketimmiktarıise30.000dolardır.Aradakifarkafinansalbaskıdenilmektedir.Herhaldebukalabalığıniçindeolmakistemezsiniz.

Paradabaşkaşeylergibidir.Onukendilehinizedekullanabilirsiniz,aleyhinizeçalışmasınadaizinverebilirsiniz.Zihninizdekidiğerşeylerlenasılilgileniyorsanız;parayladaaynışekildeilgilenmelisiniz.Builgi,aynıamaçlaözenlibirşekildegösterilmelidir.Kazanmayı,tasarrufetmeyivevermeyiöğrenin.Bunubaşarabilirseniz,finansalbaskılarlanasılbaşaçıkılacağınıdaöğrenmiş

olursunuz.Böylece,sizemutsuzlukgetirecekolannegatifdurumyaratandürtüleriçinortamyaratılmayacaktır.Aynızamandabenzerfaydalarıçevrenizdekikişileriçindeyaratmışolursunuz.

Buüçanahtarıkullanmadaustalaştığınızda;yaşamınızdabirhaylibaşarılıdeneyimleredinmeyebaşlayacaksınız.Engelleme,reddedilmevefinansalbaskıylabaşaçıkabilirseniz;yapamayacağınızhiçbirşeyyoktur.TinaTurner'ıhiçseyrettinizmi?Oherüçbaskınındayoğunolaraketkisindekalmasınarağmenonlar

388

labaşaçıkmasınıbildi.Yıldızolduktansonraevliliğini,parasınıkaybettivesekizyıladiotellerinlocalarındaveucuzgecekulüplerindegösteriyaptı.Plakyapmakiçinazparaönerenlerireddetti.Çalışmayı,hayırdemeyi,borcunuödemeyi,evinigeçindirmeyisürdürdü.Sonuçtayineeğlencedünyasınınenüstündekiyerinitekraraldı.

RAHATLIKLANASILBAŞAÇIKILACAĞINIÖĞRENMELİSİNİZ.

Dördüncühedefimiz,anahtarımızbudur.Başarınındoruğunaçıkanvesonrabirdenbireortadankaybolanmeşhurinsanlargörmüşsünüzdür.Onlarrahatlığaalışmayabaşlamışlarvekendilerinidoruğaçıkaranşeyi,ilkplandakaybetmişlerdir.

"Doruğaulaşsanızbile,hâlâulaşılmasıgerekentümgelecekönünüzdedurmaktadır."

—Lao,Tsu,TaoTebKing

Rahatlıkbirvücudunsahipolabileceğientahripediciduygudur.Birkişiçokfazlarahatlığaulaşıncaneolur?Büyüme,çalışma,katmadeğeryaratmadurur.Çokfazlarahatlıkistemeyin.Kendinizigerçektenrahathissediyorsanız,büyümenizduracaktır.BobDylan"Meşguldoğmayan,ölümlemeşgulolmakiçindoğmuştur"demiştir.Yayukarıçıkarsınız,yadaaşağıyainersiniz.McDonald's'ınkurucusuolanRayKroc,"Uzunsürebaşarılıolmakiçinsizdentekbirtavsiyeistense,cevabınızneolurdu?"sorusuna,"Yeşilkenbüyürsün,olgunlaşıncaçürürsün."cevabınıvermişti.Yeşilkaldıkçabüyüyebilirsiniz.Herhangibirdeneyimibüyümekiçinbiraraçolarakdagörebilirsiniz,çürümeyedavetiyeçıkarmakşeklindedegörebilirsiniz.Emekliliğidahazenginbiryaşamınbaşlangıcıolarakda,çalışmahayatınınsonuolarakdagörebilirsiniz.Başarıyı;dahayükseğeulaşmakiçinsıçramatahtasıolarakdayangelipyatılacakyerolarakdagörebilirsiniz.Yatılacakyerolarakgörürseniz,uzunsüreoradakalamazsınız.

389

Rahatlığınbirçeşididekarşılaştırmadankaynaklanır."Tanıdığımkişileregörebaşarılıolduğumdan,başarılıolduğumudüşünüyorum"demek,yapabileceğinizenbüyükhatadır.O,sizinarkadaşlarınızınbaşarısızolduğuanlamınagelebilir.

Kendiniziarkadaşlarınızınneyaptığınagöredeğil,amaçlarınızladeğerlendirmeyiöğrenin.Niçin?Çünkü,sizideğerlendirecekdaimabirileriolacaktır.

Bunuçocukkenyapmadınızmı?"Johnnyböyleyaptı,niçinbendeöyleyapmayayım"demedinizmi?Muhtemelenannenizde"Güzel,fakatJohnny'ninneyaptığıbeniilgilendirmez"dervehaklıdır.SizJohnny,Maryyadadiğerlerininneyaptığıylailgilenmemelisiniz.Neleriyapmayamuktedirolduğunuzlailgilenmelisiniz.Neyarattığınızlaveneyapmakistediğinizleilgilenin.Yapmakistediklerinizeyardımcıolacakdinamik,katılımcı,yapıcıamaçlarınızlailgilenin.

Başkalarınınneyaptığıyladeğil.Sizdendahafazlasınasahipolandaimabirileriolacaktır.Sizdendahaazmasahipolanbirilerideolacaktır.Bunlarınhiçbirisorundeğildir.Kendinizi,kendiamaçlarınızdanbaşkabirşeyleyargılamayın.

"Küçükşeyler,küçükzihinlerietkiler."

—BenjaminDisraeli

Şimdiderahatlıktankaçınmanınbirbaşkayolunuanlatmakistiyorum.Kahveseminerlerindenuzakdurun.Nedenbahsettiğimibiliyorsunuz.Buralardaherkesbaşkasınınçalışmaalışkanlıklarından,seksyaşamından,finansaldurumundansözedervebunlarındışındaherşeyinhatasızolduğukabuledilir.Kahveseminerleriintiharetmeyebenzer.Kahveseminerleridikkatinizi,yaşamdeneyiminiziartırmakiçinneleryapabileceğinizinyerine,başkalarınınözelyaşamlarındaneleryaptığınaçekerekbeyninizizehirlerler.Buseminerleretiryakiolmakçokkolaydır.Fakatkendilerinisadecesıkıntıdankurtarmakisteyenbu

390

insanların,kendiyaşamlarındaistedikleriniüretmeyeteneklerinikaybettikleriniunutmayın.

Hintfelsefesindesıksıkkullanılan,"YuvarlananFırtına"diyebirdeyimvardırvefilozofsadece"İyiniyetlekonuşun"der.İleriyesürdüğümüzşeylerinarkamızdan

geldiğiniunutmayın.Bununiçinbenimmücadelem,sizihayatınpisliklerindenuzaktutmaktır.Küçükleriniçindebüyükolmayın.Rahatvevasatbirinsanolmakistiyorsanız,zamanınızıkimkiminleyatıyordedikodularıylageçirebilirsiniz.Birfarkyaratmakistiyorsanız;kendinizlemücadeleedin,kendinizisınayınvesizeözgübiryaşamoluşturun.

DAİMAALMAYIBEKLEDİĞİNİZDENDAHAFAZLASINIVERİN:Buprensip,sonanahtarımızdır.Enönemlianahtarbudur.Çünkübuanahtar,sizeenindesonundagerçekmutluluğugetirecektir.

Birgeceseminerimdenarabaylaevedönerkenyorgunluktanuyuyordurumdaydım.Arabanınsarsıntısıylakendimegeldim.Yarıuyanıkhalimlehayataneyinanlamkazandırdığınıdüşünmeyebaşladım.Birdenbire,"Yaşamınsırrıvermektedir"şeklindebirsonucaulaştım.

Yaşamınızınyolundagitmesiniistiyorsanız;nasılverileceğiniöğrenmekleişebaşlamalısınız.Birçokkimseyaşamavermeyidüşünmeden,nasılalacağınıdüşünerekbaşlar.Almaksorundeğildir.Almakokyanusabenzer,fakatharekethalindekisürecibaşlatabilmekiçinverdiğinizdeneminolmakzorundasınız.

Yaşamdakiproblem,insanlarınönceistemesidir.Birçiftbanageldiveadameşininkendisineiyibakmadığınıveeşidekocasınınyeterikadarçekicibulmadığıiçin,kendisinebakmadığınısöyledi.Herikisideilkhareketidiğerindenbekliyordu.İlkhareketisizyapın.

Bunetürbirilişkidir?Nekadarsürer?Herhangibirilişkidekianahtar,öncevermekzorundaolmanızvevermeişlevinisürdürmenizdir.Duraklamayınvealmayıbeklemeyin.Sonucuhe

391

saplamayabaşlarsanızoyunbiter."Benonaverdim.Şimdivermesırasıonun"

dediğinizanoyunbitmiştir.O,gitmiştir.Sonucudünyayatekrargeldiğinizdealabilirsiniz;çünküsonuçlevhasıartıkşimdikigibiçalışmayacaktır.Sizağaçdikmeyeistekliolmakzorundasınız.Sonuçdaonunbüyümesidir.

Toprağagidip"Banabirazmeyve,birağaçver"derseniz;toprakneder?"Özürdilerimefendim.Sizgalibabirazşaşırmışsınız.Buradayeniolmalısınız.Oyunoşekildeoynanmaz"diyecevapverir.Sonrasizetohumunnasılekileceğini

açıklayacaktır.Onabakmalısınız.Sulamalıvetoprağıişlemelisiniz.Gübrelemelisiniz.Korumalıvebüyütmelisiniz.Tümbunlarıyaptıktanbirsüresonraürünüyadameyveyialabilirsiniz.Topraktansonsuzakadaristeyebilirsiniz;fakatbuolaylarıdeğiştiremezsiniz.Meyveiçinvermek,büyütmek,toprağıişlemekzorundasınız.Yaşamdaaynışekildedir.

Çokparakazanabilirsiniz.Çokbüyükbirişletmeyiyadabölgeyiyönetebilirsiniz.

Sadecekendiniziçinçalışıyorsanız,sizgerçektebaşarılıdeğilsinizdir.Gerçektengüçlüdeğilsinizdir.Gerçekzenginliğesahipdeğilsinizdir.Kendinizibaşarıdağınınentepesinekoyarsanız;muhtemelenoradandüşeceksinizdemektir.

Başarıhakkındakienbüyükyanılgıyıöğrenmekistermisiniz?Otırmanılmasıgerekenbirzirveye,sahipolunmasıgerekenbirşeyeyadaulaşılmasıgerekendurağanbirsonucabenzer.Başarmakvetümsonuçlarınızaulaşmakistiyorsanız;başarıyıbirsüreç,biryaşambiçimi,zihninbiralışkanlığı,yaşamınbirstratejisiolarakdüşünmekzorundasınız.Bubölümbunlarlailgilidir.Neleresahipolduğunuzuveyolunuzdahangitehlikelerinolduğunubilmelisiniz.Gerçekzenginlikvemutluluğaerişmekistiyorsanız;gücünüzü,sorumluvesevecenbirşekildekullanmayeteneğinizolmalıdır.Bubeşnesneylebaşaçıkarsanız;harikasonuçlaraulaşabilmekiçinbukitaptaöğretilentümustalıklarıvegüçlerikullanabilirsiniz.

Şimdidedahabüyükdüzeyde,yanigrup,toplumyadaulusdüzeyindedeğişikliğinnasılçalıştığınıinceleyelim.

392

BÖLÜM:20

EğilimYaratma:

İnandırmanınGücü

"Dünyagezegeninintekbiruzaygemisiveyazgımızındaortakolduğunugöremediğimizsürece,onudahafazlayürütmemizmümkündeğildir.O,yaherkesinmalıolacaktıryadahiçkimseninolmayacaktır."

—BuckminsterFullerŞİMDİYE

kadar

çoğunlukla,

kişilerin

nasıl

büyüyebilecekleri

ve

güçlenebilecekleriyleilgilideğişmelerleilgilendik.Fakatmoderndünyamızınsugötürmezgerçeklerindenbiriside,kitleseldüzeydemeydanagelendeğişimmiktarıdır.Dünyaköyüfikri,ortayaatıldığındanbuyanaçokuzunsüregeçmiş

olmasınarağmenhalengeçerliliğinisürdürmektedir.Dünyatarihindedahaönceaslagerçekleştirilmeyenboyutlarda,grupvekitlelerininandırılmasınayönelikkullanılangüçlümekanizmalarvardır.BudakişilerindahaçokCoca-Colaiçecekleri,dahaçokLevi'sgiyeceklerivedahaçokrock-and-rollkasetidinleye-ceklerianlamınagelebilir.Buaynızamanda,dünyadakitutum-

393

larırıkitleselolarakpozitifyönedoğrukayacağıanlamınadagelebilir.O,bütünüylekimin,niçininandırdığınabağlıdır.Bubölümdekitleselbüyüklüktekideğişmelerinnasılgerçekleştiğinivehangianlamageldiklerinisınamayaçalışacağız.Sonundanasılinandırıcıolabileceğiniziveyeteneklerinizleneleryapabileceğiniziinceleyeceğiz.

Bugündünyanınuyarıcılarseliiçindeboğulduğunudüşünüyoruz;fakatgünümüzdünyasınıdahaöncekizamanlardanayıranneden,gerçektebudeğildir.Ormaniçindeyürüyenbirkızılderilidesürekliolarak;görüntü,sesvekokuylakarşıkarşıyakalmıştır.Bunlardayaşamla-ölüm,açlıkla-toklukarasındakifarkanlamınagelebilir.Onundünyasındadauyarıcıeksikliğiyoktu.

Bugününenbüyükfarkı,uyarıcılarınulaşılabilirliğiveniyetidir.Ormandakikızılderilirassaluyarıcılarınanlamlarınıyorumlamakzorundadır.Bugünisetamtersine,uyarıcılarkümesibirşeyleryaptırmakiçinbilinçliolarakbizeyöneltilmektedir.Bubirarabanınalınmasıyadabiradayaoyverilmesiiçin

zorlamaolabilir.Oaççocuklarayardımiçinbirözendirmeyadadahaçokpasta,böreksatınaldırmakiçinbirgirişimolabilir.Birşeyesahipolduğumuziçinmemnunolmamızıyadabaşkabirşeyesahipolmadığımıziçinüzülmemizisağlayanmesajlarolabilir.Fakatmoderndünyayıkarakterizeedenasılsey,inandırmanıninatçılığıdır.Etrafınızsürekliolarakbirşeyleryapmayainandırmabilgisine;aracınaveteknolojisinesahipinsanlartarafındançevrilmektedir.Buinandırmabütündünyayaulaşabilir.Bizdeoluşturulanimge,aynıandadünyanınçokbüyükbirkısmındadaoluşturulabilmektedir.

Sigaraiçmealışkanlığınıelealalım.Öncekinesillerincahilliközürüolabilir.Fakatbugünsigaranınsağlığazararlıolduğuherkesçebiliniyor.Sigarakanserdenenfarktüsekadarhertürlühastalığanedenolmaktadır.Bunundaötesindesigaraiçenlerinkötübirşeyleryaptığınıhissettirençokgüçlübirdekamuoyubaskısıvardır.Dünyadasigaraiçmemekiçinhertürneden

394

mevcuttur.Bütünbunlararağmensigaraendüstrisikâretmekte,milyonlarcainsansigaraiçmeyedevametmektevehergündahafazlainsansigaraiçmeyebaşlamaktadır.Niçinböyleolmaktadır?

İnsanlarsigaraiçmedeneyimindenzevkalmayıöğrenebilirler,fakatonlarısigarayabaşlatanasılnedennedir?Onlarasigaraiçmeninzevkverdiğiöğretilmişolmalıdır,çünkübudoğalbirtepkideğildir.İlkkezsigaraiçtiklerindeneolmuştur?Ondannefretetmişlerdir.Öksürmüşler,hapşırmışlarvetiksintihissetmişlerdir.Vücutları"Buçokkötübirnesne.Onubendenuzaktut"

demiştir.Vücudunuzsizebirşeyinkötüolduğunusöylediğinde;mümkünolduğuncabusesidinlemelisiniz.Ohaldesigaraiçenlerniçinbusesekulakvermiyorlar?Niçinvücutlarıahşanavetiryakiolunyacakadarsigaraiçmeyedevamediyorlar?Çünkübirilerisigaraiçmeninanlamınıdeğiştirmekteveonlarınyenitemsillereulaşmalarınısağlamaktadır.İnandırmakonusundaçokbilgiliolanbazıları,halkısigaraiçmeninistenenbirdurumolduğunainandırmakiçinmilyonlarcadolarharcamaktadır.Ustacayapılanreklamlar,çekicigörüntüvesesleraracılığıylasigaraylabağlantıyısağlayacak,onuarzuettirecekdurumuyaratacakolumluhisleryaratmaktadır.İstenendurumlarlasigaranınbağlantısınısağlayanbuyöntem,çoksıkolaraktekrarlanmaktadır.İncebirkağıdasarılmıştütünyapraklarının,yerleşikbirdeğeriyadasosyalbiriçeriğiyoktur.Fakatbizsigaranınseksi,hoş,yetişkinliğigösterenbirdurumolduğunainandırılıyoruz.Marlboroadamıgibi

olmakmıistiyorsunuz?Ohaldesigaraiçin.

Birkızlaberabermiolmakistiyorsunuz?Sigaraiçin.Sigaraiçincemuhtemelenherşeydahaiyigider,amaaynızamandaakciğerkanserineyakalanmaolasılığı-

nızdaartar.

Bunasılbirdeliliktir?İstediğinizdurumaulaşmakiçinvücudunuzakanserojenmaddesokmakistediğinizdünya,nasılbirdünyadır?Fakatreklamcılar,buradaanlattığımızşeyleribüyükkitlelerekabulettirmektedirler.Ortayaattıklarıimajlarla,

395

mesajlarlayakalıyorlar.Yakalamaişlemininhareketegeçirici,başlatıcıvesürekliolmasıiçinbuişlemleribasında,radyoda,televizyondatekrarlıyorlar.

ÜrünlerinisatabilmekiçinnedenCoca-ColaBiliCosby'e;Pepsi,MichealJackson'aparaveriyor?Politikacılarnedenkendilerinibayrağasarıyorlar?

Nedensosislisandoviçizbeyzbolu,elmaturtasınıveChevrolet'yiseviyoruz?

Kültürümüzdebukişilervesembollerinbirçekiciliğivardır.Reklamcılardabukişivesembollerhakkındakihislerimizi,kendiürünlerinetransferetmektedirler.

Onları,ürünlerinialmayahazırdurumageçmemiziçinkullanmaktadırlar.NiçinReagan'ıntelevizyonreklamlarında,ormandakiayıuğursuzbirsembololarakkullanılmıştır?Rusya'yısembolizeedenayıReagan'ınsağlamayıönerdiğigüçlübirliderlikgereksiniminikuvvetlendirennegatifbirçağrıştırıcıdır.Sizhiçormandaayıgörüpdeonasarılmakistedinizmi?Bureklamkişilerinedenböyleetkilemiştir?Çünkükullanılanışıklandırma,kelimelervemüzikgibidüzenlemelerbuetkiyisağlamaktadır.

Etkinolanherhangibirreklamyadapolitikkampanyayıanalizederek,bukitaptaaçıkladığımızkesinçerçeveiçinekoyabilirsiniz.İlkolarakreklamcılar,siziistedikleridurumagetirebilmekiçingörselveduyusaluyarıcılarıkullanırlar.

Sonraalmanızıistedikleriürünyadaeylemiçinsiziuygundurumdaçağrıştırırlar.Şüphesizbueylem,sizürünyadaistenendavranışlaetkilisinirselbağlantıyıkuruncayakadarsürdürülür.İyibirreklamgörsel,duyusal,dokunsaltemel

temsillerihareketegeçirecekşekilde,imajvesesleridekullanacaktır.

Televizyonböyleinandırıcıbiraraçtır;çünküsizegüzelresimler,şarkılarveduygusalmesajlarverebilir.Coca-Cola,biraveMcDonaldsreklamlarınıdüşünün."Uzanınveistediğinizkimseylekonuşun"şeklindeki,telefonşirketireklamınıdüşünün.Onlarınhepsiortakolaraksize(V-A-Kkarışımındanoluşankuvvetliçengelisunarlar."V-görsel,A-işitsel,K-dokunsal")Şüphesiztamtersimajyaratanreklamlardavardır.Onlar

396

durumlarımümkünolduğukadarkatıbölümlereayırırlar.Sigaraiçilmesinekarşıolanreklamlarıgözönünealın.Sizhiçannesininkarnındasigaraiçenbirisinigösterenreklamgördünüzmü?YadaBrokeShields'ikulaklarındasigaraylauyuşukbirşekildegelirkenizledinizmi?Bureklamlar,gözdebirkişininsağlıksızbirürünyaratmayaçalışırkençekiciliğinikaybettiriyorsa;paternleribozmaişlevinigörerekçoketkiliolabilirler.

İnandırıcılarladoluolanbudünyada,sizdebirinandırıcıyadainandırılanbirisiolabilirsiniz.Kendihayatınızıyakendinizyönlendirirsiniz,yadabaşkalarıyönlendirir.Bukitapgerçekteinandırmaylailgilidir.Kişiselgücünüzünasılgeliştireceğinizgösterilmiştir.Böyleceişinizdeetkilibirgüç,yadaçocuklarınızarolmodeliolurken;kendinizikontrolederek,inandırmaişleviniyapabilirsiniz.

Güçlüinsanlarinandırıcılardır.Güçsüzinsanlarimajlaragörehareketederlervekendilerinegösterilenyöndehareketederler.

Bugüngüç,iletişimkurmaveinandırmayeteneğidir.Sizayaklarıolmayanbirinandırıcıysanız;sizitaşımakiçinbirileriniinandırırsınız.Paranızyoksa;birisinisizeborçvermekiçininandırırsınız.İnandırmadeğişiklikyaratmakiçinbelkidetemelustalıktır.Kısaca,sizdünyadayalnızolmakistemeyenyalnızbirinandırıcıysanız;birarkadaşyadasizisevecekbirisinibulursunuz.Satmakiçiniyibirürünesahipinandırıcıysanız;onusatınalacakbirisinibulursunuz.Dünyayıdeğiştirecekbirfikiryadaürününüzolabilir;fakatinandırmagücünüzyoksa,hiçbirşeyesahipdeğilsinizdemektir.Yaşam,sunmakzorundaolduklarınızlailetişimkurmaktır.Geliştirebileceğinizenönemliustalıkbudur.

Size,butekniğinnekadargüçlüolduğunuvebutekniklerdeustalaştığınızdaSDP'ninnelerverebileceğinigösterenbirörnekvereyim.İlksinir-Diliprofesyoneleğitiminiyaptırırken,onikincigündeeğitimekatılanların

öğrendikleriyleneleryapabileceklerinigörmeyekararverdim.Neyaptımbiliyormusunuz?Gece23:30'dakursakatılanlarıtopladımveüzerlerindesadece397

elbiselerikalacakşekildekredikartlarını,cüzdanlarını,anahtarlarınıvb.herşeylerinibanavermelerinisöyledim.

Herhangibirnesneyeihtiyaçlarıolmadansadecekişiselgüçveinandırmayetenekleriylebaşarılıolabilecekleriniispatetmeleriniistedim.Onlaraihtiyacıolaninsanlarıbulabilecekveonlarınihtiyaçlarınıgiderebilecekustalıklarasahipolduklarınıvepara,pozisyon,araçvebunungibihayatımızıkazanmakiçinbizimkültürümüzegöregerekliolanşeylereihtiyaçolmadığınısöyledim.

ToplantımızArizona'daCarefree'deydi.YenilmesigerekenilkzorlukbulunduğumuzyerdenotomobillebirsaatlikmesafedebulunanPhoenix'eulaşmaktı.Onlarakendilerinemükemmelbirşekildebakmalarını,sağlıklıbirşekildePhoenix'eulaşmalarıiçinustalıklarınıkullanmalarını,kendilerinekalacakgüzelbiryerbulmalarını,iyiyemelerinivehemkendileri,hemdediğerleriiçingüçlüveetkiligörünendiğerinandırmaustalıklarınıkullanmalarınısöyledimSonuçlarşaşırtıcıydı.Birçoğubasitolarakkişiselgüçvebenzeşimlerinikullanarakbankalardan100ila500Dolararasındadeğişenmiktarlardaborçalmışlardı.Kendilerinitanıtacakhiçbirbelgelerininolmadığınıvebuşehirdedahaöncehiçbulunmadıklarınıunutmayınız.Kadınlardanbirisibüyükbirsüpermarketegiderekhemenkullanabileceğikredikartlarıaldı.Birgünde120kişininyaklaşıkyüzdeseksenibirişve7'siüçvedahafazlaişbulmuştu.Bukadınlardanbirisihayvanatbahçesindeçalışmakistedi.Hayvanatbahçesindenonagönüllüçalışmakisteyenlerinaltıaylıkbirkuyrukoluşturduğunusöylediler.Fakatokadarbüyükbirahenkyarattıki,hayvanlarlaçalışmasınaizinverildi.Hatta,hastabirtavşanıSDParacılığıylasinirsisteminiuyararaktedavibileetti.

Hayvanatbahçesinineğitimcisibuolaydanokadarçoketkilendiki,sonundabuaraçlarınhayvanlarıolumluyöndeetkilemekiçinnasılkullanılacağınailişkinküçükbirseminerbileverdi.Çocuklarınıçoksevenvesürekliolarakçocukgruplarıylakonuşmakisteyenbirarkadaşda

398

birokulagiderek,"Benbugünkütoplantınınkonuşmacısıyım.Nezamankonuşmayabaşlıyayım?"dedi.Ona"Netoplantısı?"diyesordular.Oda

"Bildiğinizgibitoplantıbugüniçinprogramlanmıştı.Benonuniçingeldim.Bir

saatkadarbekleyebilirim.Ondansonrahemenbaşlamakzorundayım"diyecevapverdi.Hiçbirionunkimolduğundanemindeğildi;fakatokadarkendindeneminvebenzeşimligörünüyorduki,birtoplantınınolmasıgerektiğinekararverdiler.Bunedenleçocuklarıbirarayatopladılar.Birbuçuksaat,çocuklara,dahaiyibiryaşamiçinneleryapabileceklerinianlattı.Çocuklarveöğretmenleronusevdiler.

BirdiğerkadınbirkitapçıyagiderekTVkonuşmacısıolanTerryColeWhittaker'ınbirkitabınıimzalamayabaşladı.O,kitabınkapağındaresmibulunanTerryColeWhittaker'ahiçbenzemiyordu.FakatTerryCole'unyürüyüşünü,yüzifadelerinivegülüşünüokadargüzelmodellediki,yöneticikitaplarıimzalayanbuyabancıkarşısındaşaşırıpkaldı.Geçkalmışlığınverdiğimahçubiyetle,"ÇoközürdilerimbayanColeWhittaker,sizinburadabulunmanızbizimiçinşereftir"dedi.Birkaççiftdeimzaisteyerek;kitapsatınaldı.Ogünbirçokbecerikliinsankorkularınıvediğerduygusalproblemleriniyendi.Bualıştırma,kişilerekendibeceriklidavranışlarıveustalıklarınındışındabirşeyeihtiyaçlarıolmadığınıgösterdi.Onlarulaşım,para,saygınlık,anlaşma,kredivb.

alışılmışdesteksistemleriolmadandayaşamanınbiryolunubuldular.Ogün,çoğunluğunengüçlüveenzevkligünüoldu.Birçokarkadaşedindilervebirçokkişiyedeyardımettiler.

Birincibölümdekişileringüçhakkındafarklıhisleresahipolduklarınısöylemiştik.Bazılarıonunşuyadabuşekildeyakışıksızbirşeyolduğunudüşünürler.Onlaragöregüç,başkalarınıaşırışekildekontroletmeanlamınagelir.Sizebirşeysöyleyeyimmi?Moderndünyadainandırmabirseçimdeğildir.

İnsanlarmesajlarınıgüçlüveustacailetebilmekiçinmilyonlarcadolarharcamaktadır.Onuniçinsizyabirinandırıcısınızyada

399

herhangibirisisiniz.Çocuklarınızındavranışlarıarasındakifark;uyuşturucukullanmayaitenlerle,sizinvebeniminandırıcılığımarasındakifarkolabilir.

Yaşamınızıkontroletmekistiyorsanız,sizinleilgilenenleriçinetkilivezarifbirmodelolmakistiyorsanız;nasılinandırıcıolunacağınıöğrenmekzorundasınız.

Sorumluluktankaçarsanız;boşakürekçekmeninçokfazlayoluvardır.

Şimdiyekadariletişimustalıklarınınsiziniçinneanlamageldiğiniöğrendiniz.

Şimdibuustalıklarınhepimiziçinneanlamageldiğinidüşünmeliyiz.Bizinsanlıktarihininengörkemlidönemindeyaşıyoruz.Eskidenonyıllaralanbirdeğişiklik,şimdisadecegünlerigerektirmektedir.Eskidenaylarsürenbiryolculukiçinşimdigünleryeterliolmaktadır.Budeğişikliklerinbirçoğuiyidir.Bizdahauzun,daharahatveöncekilerdendahahürvedahaçokuyarıcıylabirlikteyaşıyoruz.

Bununlabirliktebazıdeğişikliklerdehşetvericiolabilir.Tarihteilkkez,korkunçpatlamalarlayadazehirleyerekvekirleterek;uzun,yavaşbirölümsonucutümdünyayıtahripedebileceğimizibiliyoruz.Birçoklarıbukonudakonuşmakbileistemez.Zihinlerimizbukonuyayaklaşacağınahepuzaklaşır.Fakatbudurumlarhayatınbirgerçeğidir.OrijinalgüzelliklerinkaynağıTanrıveyainsanzekasıveyatesadüflerzinciriyadaşimdibulunduğumuzyerietkilediğineinandığımızkuvvetlerinbileşimi;bukorkunçsorunlarıdayaratmıştır.O,aynızamandaonlarıdeğiştirmekiçinaraçlarıdayaratmıştır.Tümdünyasorunlarınınbirerfaktörolduğunainanıyorum;fakataynızamandabugünküanlayışımızdançokdahabüyükbirkaynağınvarlığınadainanıyorum.Tanrıolarakadlandırabileceğimizzekakaynağınınolmadığınısöylemek,Webstersözlüğününbirmatbaadapatlamasonucuortayaçıktığınıveherşeyindengelivemükemmelbirşekildebirarayageldiğinisöylemeyebenzer.

Birgündünyanıntümsorunlarınıdüşünmeyebaşladımvebunlarınarasındakiilişkilerinortaklığınıgörünceçokşaşırdım.İnsanlanntümsorunlarıdavranışsaldır.Ümitederimki,

400

siz,şuandakesinlikmodelinikullanarak"Hepsimi?"diyesoruyorsunuzdur.

Güzel,sorunubuşekildeortayakoyalım.Sorununkaynağıinsandavranışıdeğilsebile,genellikledavranışsalbirçözümvardır.Örneğin,suçbirsorundeğildir.O,kişilerindavranışınınyarattığıbirşeydirveonusuçolarakadlandırıyoruz.

Birçokkezbirserieylemyapıyoruzvegerçektebirsüreçolmasınarağmen,sankibireşyaimişgibionlarıisimleştiriyoruz.İnsaniproblemlerieşyagibitemsilettikçe;onlarıdahaçokbüyüttüğümüze,kontrolümüzdışınaattığımıza,böylecekendimizigüçsüzdurumasoktuğumuzainanıyorum.Nükleergüçyadanükleeratıkproblemdeğildir.Etkinbirşekildeişletilmiyorlarsa,sorunatomuinsanlarınnasılkullandıklarıdır.Bizilkeolarakenerjiüretimivetüketimiiçinbukaynaklarınenetkiliyadasağlıklıaraçlarolmadığınakararverirsek,davranışımızı

değiştirebiliriz.Nükleersavaştekbaşınabirsorundeğildir.Savaşıçıkaranyadaönleyeninsanlarındavranışıdır.Afrika'dakisorunaçlıkdeğildir.

Davranışsorundur.Birbirlerininarazilerinitahripetmek,gıdasorununuazaltmaz.Tümdünyadangemiyleyiyecekgönderildiğindebuyiyeceklergemideçürümektedir;çünküinsanlarişbirliğiyapamamaktadırlar.Budadavranışsalbirproblemdir.Diğeryöndençölüniçindekiİsrail'deişlerhepyolundagitmektedir.

Yararlıbirgenellemeolarak,insanisorunlarınkaynağınıninsandavranışıolduğuyadayenidavranışlarınortayaçıkansorunlarınbüyükçoğunluğunuçözebileceğikonusundaanlaşabilirsek;sonuçtabudavranışlarıninsanlarıniçindebulunduklarıdurumdankaynaklandığınıgörerekşaşırabiliriz.Budainsanlarınmodellerininböyledurumlardanasıltepkigösterdiklerinebağlıolanbirsorundur.

Bizaynızamandabudurumların,içtemsillerdenkaynaklandığınıdabiliyoruz.

Örneğininsanlarsigaraiçmesüreciniözelbirdurumlailişkilendirmektedir.

Onlargününherdakikasındasigaraiçmiyorlar,sadecesigaraiçmedurumundaolduklarında

SınırsızGüç-26

401

içiyorlar.İnsanlargününherdakikasındafazlayemekyemezler,sadeceaşırıyemekleilişkilidurumdaolduklarındayerler.Builişkileriveilişkilicevaplarıetkilibirşekildedeğiştirirseniz,kişilerindavranışlarınıdadeğiştirebilirsiniz.

Bizşimditümdünyaylailetişimkurabilenteknolojilerinvarolduğubirçağdayaşıyoruz.Buteknolojidemedyadediğimizradyo,televizyon,filmlervebasılıyayınlardır.BugünNewYorkveLosAngeles'degördüğümüzfilmleri,yarınParisveLondra'da,öbürgünBeyrutveManagua'da,birkaçgünsonradatümdünyadaseyredebiliriz.Bununiçinfilmler,kitaplar,televizyonyayınlarıvediğermedyaaraçları,insanlarıniçtemsillerinivedurumlarınıiyiyöndedeğiştirebilirse;dünyayıdaiyiyöndedeğiştirebilirler.Ürünlerinsatılmasındavekültürünyayılmasındamedyanınnedenlietkiliolabileceğinigörmüştük.Şimdideonlarındünyayıiyiyöndedeğiştirmedenasıletkiliolabileceğiniöğreniyoruz.

Yaşamiçinyardımkonserlerinidüşünün.Bunlariletişimteknolojisininolumlu

yöndekikorkunçgösterisideğilse,bizonlarınneolduklarınıbilmiyoruz.

Tümbunedenlerdenötürü,bizşimdigenişkitleleriniçtemsillerini,durumlarınıvedavranışlarınıdeğiştirebilecekolanaklarasahibiz.İnsandavranışlarınıtetiklemebilgimizivebuyenitemsillerikitlelereiletmedemevcutteknolojiyietkinbirşekildekullanarakdünyamızıngeleceğinideğiştirebiliriz.

"ScaredStraight"adlıbelgeselfilm;medyakaynaklarınıkullanarakinsanlarıniçtemsillerinivedavranışlarınınasıldeğiştirebileceğimizigösterençokönemlibirörnektir.O,yıkıcıyadasuçolacakdavranışlargösterençoçuklarlailgilibirbelgeseldir.Hapishaneyegetirilençocuklarıniçtemsilleri,suçvehapisteyatmanıngerçektenneanlamageldiğihakkındakigörüşleri,hapishanedekigönüllülertarafındanincelenmektedir.Buçocuklarladahaöncebirgörüşmeyapılmıştı.Bunlarınçoğunluğugerçektenkabaydıvehapisyatmanınçokönemlibirdeğişiklikolmayacağınısöylüyorlardı.Kitleselkatliamdabulunanbirsuçluonlara,herhangibirkişininfizyolojisinideğiştirecekyoğun-402

luktahapishanehayatınıanlatmayabaşlayınca;içtemsillerivedurumlarıdeğişti.ScaredStraightfilmigörülmelidir.Programdaizlenenyöntem,çocuklarındavranışlarınıdeğiştirmedeinanılmazdereceetkilidir.Televizyonçoksayıdaçocukveyetişkinindüşüncelerinivedavranışlarınıaynıandadeğiştirebilir.

Tümtemelmetaprogramlancazipkılacakşekildenesneleriçerçeveleyebilirveetkilitemsilleroluşturabilirsek,çoksayıdainsanındavranışınıdeğiştirebiliriz.

Kitlelerindavranışlarınıdeğiştirdiğimizde,onlarınhikayelerininşeklidedeğişir.

"Birincidünyasavaşısırasında,savaşakatılmahakkındanelerhissediyorsunuz?"

şeklindesorusorulsaydı,Amerikalıgençlerinduygularıneolurdu?Herhaldeolumluolurdu.Neden?ÇünküozamanlarAmerikalıgençlerintemsilleri,"işteorada"ve"siziistiyorum"gibişarkısalafişlerleoluşturulmuştu.1940'larıngençadamımuhtemelenkendisinidünyanınheryerindekidemokrasivehürriyetinkoruyucusuolarakgörüntülüyordu.Savaştakullanılanbutürdışsaluyarıcıtemsilleri,onlarısavaşmayaisteklikılacakbirdurumasokmaktadır.Böyleceobirgönüllüolmaktadır.BununtersineVietnamsavaşındaneoldu?AmerikalıgençlerinVietnam'dasavaşmakonusundakihislerineydi?Öncekindenoldukçafarklıdeğilmiydi?Niçin?Çünküonlarayeniteknolojilerleherakşamgönderilendışsaluyarıcılarçokfarklıydı.Onlarıniçtemsillerihergündeğişti.İnsanlarsavaşıolmasıgerekendenfarklıbirşekildetemsiletmeyebaşladılar.Artık"İşte

orada"

sloganınıngeçerliliğikalmadı.Çünküherşeyiayrıntılarıylaevindeseyredebiliyordunuz.O,nebüyükbirtörendi,nededemokrasininkurtarılmasıydı.Dahaonsekizyaşındakibirçocuğun,aynensizinyadakomşunuzunçocuğugibibirisinin,yüzügözükanlariçindevemakileriçindeölüşünüseyrediyordunuz.Bununsonucuolarakhergeçengündahafazlainsanınsavaşanlamıylailgiliiçtemsilivedolayısıyladavranışıdeğişti.Savaşıniyiyadakötüolduğunusöylemiyorum.Bensadecemedyaaracılığıylakişileriniçtemsillerininvedavranışlarınındeğiştiğinianlatmakistiyorum.

403

Hislerimizvedavranışlarımızdahaöncehiçdikkatetmediğimizbirşekilde,şimdibiledeğişiyorolabilir.Örneğinuzaylılarhakkındanedüşünüyorsunuz?"ET",

"Starman","Cocoon"yada"CloseEncountersoftheThirdKind"gibifilmleridüşünün.Bizuzaylıları;derimiziyüzecek,evimiziyutacak,annemizişişyapacak;korkunç,yapışkancanavarlarolarakdüşünüyorduk.Şimdionlarıbirçocuğundolabındagizlenen,onunlabirliktebisikletebinen,serinlemekiçinbüyükbabamızınyüzmehavuzundanyararlananyaratıklarolarakdüşünüyoruz.Sizeolumluşekildedavranılmasınıbekleyenuzaylılarolsaydınız;birkaçStevenSpielbergfilmiyada"İnvasionoftheBodySnatchers"filminiseyretmelerindensonradünyalılarlakarşılaşmakistemezmiydiniz?Benbiruzaylıolsaydım;dünyayagelmedenöncebirilerine,nekadaranlamlıbirisiolduğumugösterençoksayıdafilmyaptırtırdım.Böyleceonlarınbanabüyükbirçoşkuvesevgiylekucakaçmalarınısağlardım.Neolduğumaveneyebenzediğimeilişkiniçtemsillerideğiştirmekiçin,birreklambürosunasahipolurdum.StevenSpielbergdebaşkabirgezegendenolabilir.

Rambogibifilmlersavaşhakkındakihislerinizinasıldeğiştiriyor?O;öldürmeyi,yakmayı;büyük,neşeli,eğlencelibirşeklesokmuyormu?Azyadaçok,birsavaştaçarpışmafikrinikabulederdurumasokmuyormu?Elbettebirtekfilmin,bütünülkenindavranışınıdeğiştirmesiçokzorolacaktır.AynızamandaSlyvesterStallone'nin,insanlarıöldürmeniniyibirşeyolduğunuaşılamayaçalışmadığınadikkatedilmelidir.Tersineonunbütünfilmleri,büyükgüçlüklerinçokçalışmavedisiplinleaşılabileceğiyleilgilidir.Onlar,büyükeşitsizliklererağmenkazanmanınmümkünolduğunugösterenmodellerdir.Bununlabirliktebizietkileyenkitleselkültürünetkilerinigözlemek,bizimiçinönemlidir.

Zihinlerimizeneleriyerleştirdiğimizvebunlarınbizimsonuçlarımızıdestekleyipdesteklemediklerikonusundabilinçliolmakçokönemlidir.

Tümdünyanınsavaşlailgiliiçtemsilinideğiştirebilseydiniz

404

neolurdu?Bütüninsanlarınbirliğinitemsildevedeğerfarklılıklarınıbirleştirmedekullanılacaksavaşmagücüneçokbüyüksayıdainsanaynıteknolojivekuvvetlekatılsaydıneolurdu?Mevcutteknolojibunuyapabilirmi?

Yapabileceğineinanıyorum.Beniyanlışanlamayın.Bütünyapmakzorundaolduğunuzşeyin;birkaçfilmyapıp,bunlarıherkesegöstererekdünyayıdeğiştirivermekgibikolaybirişolduğunuönesürmüyorum.Benimönesürdüğümşey,dünyayıtahripetmekiçinsahipolduğumuzsilahlarkadar,değiştirmekiçindesilahlarasahipolduğumuzdur.Tutarlıbirtemeledayanarak,gördüklerimiz,işittiklerimizvedeneyimlerimizleilgilikişiselvekolektiftemsillerimizkonusundadahadikkatliolabileceğimiziönesürüyorum.İstediğimizsonuçlarıailemizde,çevremizde,ülkemizdevedünyadayaratabilmekistiyorsak;çokdahafazlabilinçliolmalıyız.

Kitleseldüzeydetutarlıbirşekildetemsilettiğimizşey,kitleleriniçedönmeeğilimidir.Butemsiller,birkültüründavranışlarınıvedünyayıetkilemektedir.Bunedenleiyibirdünyaistiyorsak;tümdünyaölçeğindebizigüçlendirecektemsilleriyaratabilecekplanlanyapmayavesürekligözdengeçirmeyeistekliolmalıyız.

İkiyoldanbirisindeyaşamınızısürdürebilirsiniz.Sizegönderilentümmesajveeğilimlereuyarak,Pavlov'unköpeklerigibiolabilirsiniz.Yayınlararacılığıylagönderilenhereğilimeyakalanıryadasavaşınromantizmiylekötüyiyeceklerincazibesinekapılabilirsiniz.Bazılarıreklamı,"Parayıalabilecekkadaruzunsüreinsanınzekasınıtutuklamabilimi"olaraktanımlarlar.Bazılarımız,zekanınsürekliolaraktutuklandığıbirdünyadayaşamaktadır.

Alternatif,birazdahaüstünolmayaçalışmaktır.Sizivedünyayıdahaiyiyapacakiçtemsilvedavranışlarıseçebilecekşekilde,beyninizikullanmayıöğrenebilirsiniz.Programlanmayaveişlenmeyebaşlandığınızda,bunufarkedebilecekdurumagelebilirsiniz.Davranışvemodellerinizin,gerçekdeğerleriniziyan-405

sıtıppyansıtmadığınıbelirleyebilirsiniz.Böylecenesnelerlegerçekdeğerlerinizi

yansıtacakşekildeilgilenebilirsiniz.

Herayyenibireğilimortayaçıkıyormuşgibigörünenbirdünyadayaşıyoruz.

Çoksayıdamesajasadecetepkigösterenbirisindençok,bireğilimyaratıcıolunuz.Nesneleringittiğiyön,meydanagelenolaylarkadarönemlidir.Yönler,mesafelerinoluşmasınanedenolur.Niyagaraşelalesininkenarındakendiniziküreksizküçükbirkayıklabuluncayakadarbeklememekiçin,akımınyönünükeşfetmekönemlidir.İnandırıcınıngörevi;dahaiyisonuçlaragötürecekyolu,bölgeyiveizlenecekyönügöstermektir.

Eğilimlerkişilertarafındanyaratılmaktadır.Örneğin,ulusalŞükranGünübirpolitikyetkilitarafındandeğil,ülkebirliğiniçokkuvvetlibirşekildeisteyenbirkadıntarafındanoluşturulmuştur.OnunismiSarahJosephHaleidi.O,başkalarının250yıluğraşarakgerçekleştiremediğibirgörevi,kısabirsüredetekbaşınabaşardı.

BirçokkimseŞükranGünütatilinin,Pilgrim'lerinilkteşekkürziyafetiniverdikleri1621yılındanbuyanadevamedenbirAmerikangeleneğiolduğunusanıyor.

Oysa,gerçekböyledeğildir.Butarihten155yılsonrabileKolonilerdedüzenlivehepbirliktekutlananbirŞükranGünüyoktu.Ülkeçapındailkkez,zaferlesonuçlananBağımsızlıkSavaşıkutlanmıştı.Hâlâbugelenekyerleşmemişti.

ÜçüncüŞükrangünü,başkanGeorgeWashingtontarafından26.11.1789'daanayasatasarısınınbaşarıylagerçekleştirilmesindensonra,ulusalbirgünolarakilanedildi.Bunarağmenbugün,heryılkutlanmadı.

1827'deyeterikadarkendisinibuamacaadayanvedayanıklıbirkadınolanSarahJosephHale,buolayıbütünyönleriylegerçekleştirdi.Beşçocukannesiolanbukadın,şimdiyekadarsadecebirkaçkadınınbaşarılıolabildiğibirmeslekolanyazarlığı,kendisineveailesinebakabilmekiçinmeslekedinmişti.Hanı-

mefendilerisimlimagazinineditörüolarak,derginin150.000adetsatanulusalbiryayınolmasındabüyükrolüoldu.Kadın

406

lariçinkolej,serbestoyunalanları,anaokulugibikonulardaaçtığıkampanyalarıylatanındı."Mary'ninKüçükbirLambasıVar"isimlibirçocukşiiri

yazdı,bununlabirlikteyarattığıenkalıcıeser,ŞükranGünü'dür.Böylebirkurumiçinulusaleğilimiyaratmadadergisiniaraçolarakkullandı.Yaklaşıkotuzaltıyılmüddetle,burüyasınıgerçekleştirecekkampanyada,başkanvevalileresüreklikişiselmektuplaryazdı.

Dergisinde;ŞükranGünüyemeklisteleri,şiirler,senaryolargibihertürlüaracı,heryılkutlanacakbirşükrangününügerçekleştirmekiçinkullandı.

SonundaSivilSavaş,Hale'edavasınıtümulusaifadeetmefırsatıverdi."OlumluYöndedüzenlenmişbirAmerikanŞükranGününeSahipOlmanınSosyal,Ulusal,DinselOlarakBüyükAvantajlarıOlmazmı?"başlıklıbiryazıyazdı.Ekim1863'de

"Yalıtılmışbirbölgeyadaherhangibireyaletin,kendiistediklerizamandagerçekleştirmeyiisteyebilecekleriyereldüzenlemelerivebölgeselhisleribirkenarabırakıp;tekbirulusolabilmekiçinmemnuniyetiniyaşatmalarıveyılıkutsadığıiçinTanrıyaborçlarınıödemeleridahaasil,dahaAmerikancaolmayacakmıdır?"şeklindeyazdı.İçişleribakanıolanWilliamSeward'abirmektupyazdı.SewarddamektubuulusalbirlikkavramınıkesinolarakdoğrubulanAbrahamLincoln'egösterdi.Dörtgünsonrabaşkan,1863KasımayınınsonperşembegününüulusalŞükranGünüolarakilanetti.Bundansonrasıtarihtir.Tümbunları,mevcutmedyayıetkinolarakkullananinatçıveinandırıcıbirkadıngerçekleştirmiştir.

Etkilieğilimyaratmakiçinsizeikiolasımodelönereyim.Olumlufarkıeğitimleyaratmayaçalışıyorum.Geleceküzerindeolumlubiretkiyesahipolmakistiyorsak;istediklerişekildebirdünyayıyaratabilmeleriiçin,geleceknesilleremevcutenetkiliaraçlarıvermeliyiz.Bizimorganizasyonumuz,bunu"SınırsızMükemmellikKampları"aracılığıylayapmayaçalışmaktadır.Bukamplarda,yaşamlarındakendisonuçlarınıvedavranışlarınıyönlendirebilmeleriiçinkişilere,beyinleriniçalıştıracaközel

407

araçlarıkullanmasınıöğretiyoruz.Onlardeğişikkesimlerdengelenkişilerle;ileridüzeydeahenkliilişkikurmayı,kişilerinetkinmodellerinioluşturmayı,sınırlamalarıaşmayıvealgılamalarınıyenidençerçevelemeyiöğreniyorlar.

Kursunsonundaöğrencilerinçoğuşimdiyekadaredindikleriengüçlüöğrenmedeneyiminikazandıklarınısöylüyorlar.Bu,benimgerçekleştirmeayrıcalığına

sahipolduğumenzevklivesaygıdeğerprogramdır.

Bununlabirliktebenbirtekkişiyimvearkadaşlarımlabirlikteçokazçocuğaulaşabiliriz.Bunedenlebiz,öğretmenlereSDPveEnUygunPerformansTeknolojileriustalıklarınıkazandıracakbireğitimprogramıgeliştirdik.Bubirçokçocuğuetkilemeyolundaatılmışbüyükbiradımolmasınarağmen,eğitimdeyeterikadargenişbiretkiyaratmamıştır.ŞimdideBaşaÇıkmaVakfı(ChallengeFoundation)projesinigerçekleştirmeninilkaşamalarındayız.Özellikleazgelişmişbölgelerdekiçocuklarınkarşılaştıklarıenönemligüçlük;ulaşabileceklerigüçlüvepozitifrolmodellerininolmamasıdır.BaşaÇıkmaVakfındakitemelfikir,kültürümüzdekiengüçlüpozitifrolmodellerinininteraktifvideokütüphanesinioluşturmaktır.Burolmodelleri;anayasamahkemesibaşkanı,eğlencedünyasınınöndegelenleriveişadamlarıgibiçağdaşlarlabirlikte;hayattaolmayanJohnF.Kennedy,MartinLutherKingJr.yadaMahatmaGandhigibikişilerdir.Budaçocuklaraözenebileceklerigüçlüdeneyimlerverecektir.MartinLutherKing'iöğretmenanlatabiliryadaonunhikâyesiniokuyabilirsiniz,amabunlar,deneyiminsadecebirkısmınıoluşturur.Onunsizekişiselolarakfelsefesiniveinançlarınıanlatabileceği,otuzdakikalıksürenizolsaydı;neyapardınız?Sonbeşdakikadasizeyaşamınızdabirşeylemücadeleetmeniziönerseneyapardınız?Bençocuklarınsadecebuustainandırıcılarınıkelimelerinideğil;sestonunu,fizyolojisinivetümvarlıklarınımodelleyebilmeyeteneklerinesahipolmalarınıistiyorum.Örneğinanayasaokuyanbirçokgenç,anayasanıngünlükyaşamlanasılilişkilendirildiğihakkındahiçbirfikresahipdeğil408

dir.Budokümanıngünlükyaşamınasıletkilediğinianlatan,anayasamahkemesibaşkanınaaitbirvideofilminesahipolsaydınız;neyapardınız?Bukonuşmanınsonunda,gençlerdenbirşeylemücadeleetmeleriniistendiğindeneolur?

Ülkeninbütünyörelerindekiçocuklardüzenlivetutarlıbirşekildebutürolumlugirdilerevemücadeleciinsanlaraulaşabilseler,nelerolacağınıhayaledebiliyormusunuz?Böylebirprogram,geleceğideğiştirebilir.Busistemebirgirdisağlayabilecekseniz,mektupveyorumlarınızıbekliyorum.

PozitifyenieğilimleryaratmakiçinetkininnasılkullanılabileceğinebirdiğerörnekdeAmoryLovins'inçalışmasıdır.AmoryLovinsSnowmass'deki"RockyMountainInstitute"adlıaraştırmaenstitüsününmüdürüdür.Lovinsyıllarcaalternatifenerjiprogramlarıüzerindeçalışmıştı.Bugünbirçokkimse;nükleerenerjininçokpahalı,çokverimsizveçoktehlikeliolduğunainanmaktadır.

Nükleergücekarşıyapılanhareketçokazyolalabilmiştir;çünküonlarsadecenükleerenerjiyekarşıdırlar.Çözümarayışındakibirçokkimse,buhareketinnedeninimerakeder.Bunuanlatmakbazençokgüçtür.FakatLovinssadeceprotestocuolmanınötesindeustabirinandırıcıolarak,enerjişirketleriüzerindeçokbüyüketkileryapmıştır.Lovinsnükleerenerjişirketlerinesaldırmadan,milyarlarcadolarlıkbütçegerektirenbüyüksantralleryerineonlardandahakârlıolanalternatifsantralçözümleriüretti.

Lovins"AikidoPolitikası"adınıverdiğibiryöntemiuygulamaktanhoşlanır.Aynıprensibi,çatışmalarıenazaindirgemekiçin,davranışlarıyönlendirmedebiranlaşmaçerçevesiolarakkullanır.Birkeresindeondan,yerinebüyükbirnükleersantralinyapımınınplanlandığıbirkolaylığınişletmetestiniyapmasıistenmişti.

Yapımhenüzbaşlamamıştıama,şimdiyekadar300milyondolarharcanmıştı.O

işine,tarafsızolacağınıbelirterekbaşladı.Herkesinençokilgilenmesigerekenkonunun,birkolaylığınayaklarıyerebasanmalibirplanlaişletilmesiolduğunudasözlerineilaveetti.Sonrakolaylığınkorunmasıylanekadar409

çokparasaltasarrufyapılabileceğinivebüyükvepahalısantralinyapımıylaenerjininkaçamalolacağınıaçıklamayabaşladı.Klasikleşmişfinansaldeyimlerle,bununfirmaiçinnedemekolduğunuanlattı.Busadebiranlatımdı.

Nefabrikaya,nedenükleergücekarşıolduğunugöstermekiçinhiçbirçabagöstermemişti.

İşinibitirdiktensonrakolaylığınfinansmanmüdüründenbirdavetaldı.İkisibirarayageldiklerinde,müdürsantralinşirketfinansmanıüzerindekietkilerinianlattı.Yenisantralinşaedildiğindeşirketinkârpayıdağıtamayacağmı,dolayısıylahissesenetlerinindeğerininçokdüşeceğinisöyledi.Sonolarakmüdür;santralinyapımınakarşıolanlarınisteğinebağlıolarak,300milyondolarlıkzararıkabuledipsantralinyapımındanvazgeçeceklerinibelirtti.Lovinstersbirşekildeolayayaklaşsaydı,şirketkimseyitatminetmeyecekolansantralınyapımınabaşlayacaktı.Fakatortakbirzemindebuluşmayısağlayarakgeçerlialternatifleryaratmayaçalışması,herikitarafındayararınaolanbiranlaşmanınyapılmasınısağladı.Lovins'inçalışmalarısonucundayenibireğilimbaşladı.Diğerelektrikşirketlerideşimdionunla,nükleerenerjiyebağımlılığıazaltmakveaynızamandakârlarınıartırmakiçindanışmanolarakanlaşmaimzaladılar.

BirdiğerörnekdeSanLuisValleyveNewMexico'dakiçiftçilerleilgilidir.

Buradakiçiftçilerinanaenerjikaynağı,gelenekselolarakodunidi.Fakatarazisahipleriodunlarıntoplandığıyerleritelörgüyleçevirdiler.Çiftçilerçokfakirkişilerdi.Fakatbirkaçyöneticionları,budurumunkötüolmadığınaveyaratılmış

birfırsatolduğunainandırdı.Böylecedünyanınenbaşarılıgüneşenerjisiprojeleribaşlatıldı.Çiftçiler,dahaöncesahipolmadıklarıortaklaşagüçduygusunuvegeleceğeiyimserbakmadeneyiminikazandılar.

LovinsbunabenzerbirolayınOsage'daolduğunubelirtmektedir.Buradakiküçükelektrikkooperatifi,enerjiyiverimlikullanmadıklarıkonusundakararaldı.

Sonuçtaevlerirüzgarakarşıdayanıklıyapmayakararverdilerveböyleceyakıttanta

410

sarrufettiler.Buişokadarbaşarılıolduki,santralborçlarınıödeyebildi.

Kasabadayaşayan3800kişibiryılda1.6milyondolarlıkyakıttasarrufuyaptı.

Herikiörnektedetemelolarakikişeymeydanagelmiştir.Kişilerherkesefaydasıdokunacakbirkazanmayolubularak,birbirlerindenfaydalanabilmeyeteneğinesahipolmuşlardır.Yenibiryetkeduygusugeliştirmişlerveistenensonucaulaşabilmekiçineylemegeçmeyiöğrenmişlerdir.İkincikazançlarıdaberaberçalışmadankaynaklanantoplumruhuyeiyimserlikle,tasarrufedilenparakadarönemliolaneylemegeçmeyetenekleridir.Bunlarbirkaçazimliinandırıcınınyaratabildiğipozitifeğilimçeşitleridir.

BilgisayardilindeG1G0yaniçöpiçeri-çöpdışarışeklindebirdeyişvardır.Budeyiş;sistemdeneldeedebileceklerinizinkalitesi,bütünüylesistemeverdiklerinizinkalitesinebağlıdıranlamındakullanılır.Kötü,hatalıyadaeksikbilgiverirseniz;alacağınızsonuçlardaaynışekildeolacaktır.Bugünkültürümüzdebirçokkimse,günlükgirdiolarakkullanılandeneyimvebilgininkalitesiüzerinde,bilinçliolarakyahiçdurmamaktayadaçokazdurmaktadır.

Sonistatistikleregöre,ortalamabirAmerikalıgündeyedisaattelevizyonizlemektedir.U.S.NewsandWorldReport9-12yaşlarıarasındakiçocuklarınortalama18.000cinayetgörmüşolacaklarınıönesürüyor.Onlar22.000saattelevizyonizlemişlerdirki,busüreonikiyıldaokuldageçensüreninikikatındanfazladır.Onlarınyaşamdanzevkalmalarınıvedeneyimlerinitamolarak

kullanabilecekşekildeyetişmeleriniistiyorsak;zihinlerinineylebeslediğimizedikkatetmekçokönemlidir.Bizbilgisayargibiçalışırız.İçtemsilimizimakinelitüfekleköyleritaramanıniyibirşeyolduğuylayadabaşarılıkişilerinsağlıksızyiyeceklerlebeslendikleridüşüncesiyleoluşturursak;davranışlarımızıbutemsilleryönlendirecektir..

Bugündavranışımızıyöneteniçalgılamalarımız,şekillendirmegücümüz,eskiyegöredahafarklıdır.Şekillendirmenindahaiyiolacağışeklindebirgarantiyoktur.

Fakatbununiçinbirpo

411

tansiyelmevcutturveonunlailgilibirşeyleryapmayabaşlamayız.Ulusvedünyaolarakenönemligörevimiz,ürettiğimizimajvekitleseltemsillerleilgilenmektir.

Eğilimyaratmakliderliktirvebukitabıngerçekmesajıdabudur.Beyniniziçalıştırarak,bilgiyieniyişekildenasılsüreçleyeceğinizibiliyorsunuz.Sesinnasılazaltılıpyükseltileceğini,kötüiletişimlenasılbaşaçıkılacağınıvedeğerçatışmalarınınnasılçözüleceğinibiliyorsunuz.Fakatgerçektenbirfarkyaratmakistiyorsanız;aynızamandanasılliderolunacağını,inandırmaustalıklarınınnasılkazanılacağınıvedünyanınnasıldahaiyiolacağınıbilmelisiniz.Budaçocuklarınız,çalışanlarınız,ortaklarınızvekendidünyanıziçindahaustalıklıvedahapozitifbirmodelolmanızdemektir.Bunubirebirkarşılıklıyadakitleseldüzeydeinandırmaaracılığıylayapabilirsiniz.DiğerinsanlarıçılgıncahavayauçuranRamboimajındanetkilenmekyerine,istediğinizşekildebirdünyanıngerçekleşmesiiçinbirfarkyaratabilecek,güçlendiricimesajlarıniletişimiyleilgilenmelisiniz.

Dünyanıninandırıcılartarafındanyönetildiğiniunutmayın.Bukitaptaöğrendiğinizveçevrenizdegördüğünüzherşey,sizebugerçeğisöyler.Neyiniyi,neyinetkili,neyinolumluolduğunailişkindavranışlarınızlailgiliiçtemsillerinizi,genişkitlelereyansıyacakşekildedışavurabilirseniz;çocuklarınızın,çevrenizin,ülkenizin,

dünyanızın

gelecekteki

yönünü

değiştirebilirsiniz.

Bunu

gerçekleştirecekteknolojibukitaptavardır.Ondanyararlanmanızıöneririm.

Bukitabınasılilgialanıbudur.Elbetteyapmayaçalıştığınıziştenasıletkinvebaşarılıolunacağıvekişiselgücünnasılenüstdüzeyeçıkarılayacağıyladailgilidir.Fakatyokolanbirdünyadakralolmanınhiçbirdeğeriyoktur.

Anlaşmaçerçevelerininönemi,ahengindoğası,mükemmelliğinmodellenmesi,başarınındizinivb.üzerindekonuştuğumuzherşey,biziolduğukadarbaşkalarınıdabaşarıyagötürecekşekildekullanılırsa;eniyisonuçlarıalabiliriz.

412

Asılgüçbütünselliktedir.Budakişilerinayrıayrıdeğilbiraradaçalışmalarınınbirsonucudur.Biz,kişilerinalgılamalarınıanındadeğiştirebilecekteknolojiyesahibiz.Onuhepimizinyararınaolacakşekildekullanmanıntamzamanıdır.

ThomasWolfeşöyleyazmıştı:"Dünyadabaşarıhissikadar,insanıkavgayahazırhalegetirenhiçbirşeyyoktur."Buustalıklarıbütünüyleolumluyönde;kitlesel,zevkli,toplumsalbaşarıyısağlayacakşekilde;hemkendimizi,hemdediğerlerinigüçlendirecekşekildekullanmak,mükemmeliğinasılmücadelesidir.

Şimdionlarıkullanmazamanıdır.

413

BÖLÜM:21

MükemmelYaşamak:

İnsanlığınMücadelesi

"insansahipolduklarınıntoplamıdeğil;fakathenüzgerçekleştirmediklerinin,sahipolabileceklerinintoplamıdır."

—JeanPaulSartre

BİRLİKTEuzunbiryolaldık.Nekadardahailerigideceğiniz,sizinkararınıza

bağlıdır.Bukitaptayaşamınızıdeğiştirebilecekaraçlar,ustalıklarvefikirlerverilmiştir.Fakatonlarlaneyapacağınızbütünüylesizebağlıdır.Kitabıbirkenarakoyduğunuzda;birşeyleröğrendiğinizihissedebilirveeskidenolduğugibiyaşamınızısürdürmeyedevamedebilirsiniz.Yadayaşamınızıvebeyninizikontroledebilmekiçinyoğunçabagösterebilir;güçlüinançlarvedurumlaryaratarakkendinizvekendisindensorumluolduğunuzkişileriçinharikalaryaratabilirsiniz.Fakatbukendiliğindengerçekleşmez.

Öğrendiğiniztemelşeylerikısacagözdengeçirelim.Şimdiyeryüzündekiengüçlüaracın,ikikulağınızınarasındakibiyobilgisayarolduğunubiliyorsunuz.Uygunçalıştınrsanız;beyni-414

niz,sizedahaöncehayalbileedemediğinizbiryaşamsağlayacaktır.

Sonuçlarınızıbilmek,eylemegeçmek,eldeettiklerinizinneolduğunudeğerlendirebilecekşekildeduyusalkeskinliğinizigeliştirmekveistediğinizieldeedinceyekadardavranışınızıdeğiştirmekaşamalarındanoluşan,AsılBaşarıFormülünüöğrendiniz.Herkesinmuazzambaşarılareldeetmesineolanaksağlayanbirçağdayaşadığınızı;fakat,başarıyaulaşanlarıneylemegeçenlerolduğunuöğrendiniz.Bilgiönemlidir,fakatyeterlideğildir.BirçokinsanSteveJobsyadaTedTurner'msahipolduğubilgileresahipti.Fakateylemegeçenler,muazzambaşarıkazandılarvedünyayıdeğiştirdiler.

Modellemeninöneminiöğrendiniz.Deneyimle,sınama-yanılmaylaenuygundavranışşekilleriniöğrenebiliryadabusüreci,modellemeninnasılyapılacağınıöğrenerek,ölçülemeyecekderecedehızlandırabilirsiniz.Birkişitarafındanüretilenhersonuç,belirlibirdizinlegerçekleştirilenbelirlieylemlerkümesiyleyaratılır.Birkonudaustalaşmakiçingereklizamanı,çokbaşarılısonuçlareldeedenkişileriniçvedışeylemlerinimodelleyerek,büyükölçüdeazaltabilirsiniz.

Sonucuntipinebağlıolarakbirkaçsaatte,birkaçaydayadabirkaçyılda,onunçokdahauzunsüredekeşfettikleriniöğrenebilirsiniz.

Yaşamınızınkalitesinin,iletişiminizinkalitesiolduğunuöğrenmiştiniz.İletişimikişekildegerçekleşir.Birincisikendikendinizleolaniletişiminizdir.Herhangibirolayaanlamısizverirsiniz.Herşeysizinlehinizeolacakşekildebeyninize,güçlü,olumluvekuvvetlendiricisinyalleriyadaneyiyapamayacağınızailişkinsinyaligönderirsiniz.W.Mitchell,JulioIglesiasgibimükemmelinsanlar,birtrajediyizafere

dönüştürebilenlerdir.

Geçmişe

dönemeyiz.

Geçmişte

olanları

değiştiremeyiz.Fakatgelecektebizebazıolumluşeylervermesiiçintemsillerimizikontroledebiliriz.İkinciiletişimşeklimiz,başkalarıylaolaniletişimimizdir.Dünyamızıdeğiştirenkişiler,ustabiriletişimcidir.Bukitaptakiherşeyi;etkili,usta,mükemmelbireriletişimciolabilmekiçinkişilerinneistediklerinikeşfetmedekullanabilirsi

415

niz.

İnancın,muhteşembirgücesahipolduğunubiliyorsunuz.Olumluinançlarsiziustalaştıracaktır.Olumsuzinançlarsüreklikaybetmenizenedenolacaktır.

İnançlarınızısizdenyanaolacakşekildedeğiştirmeyiöğrendiniz.Durumunvefizyolojiningücünüöğrendiniz.Kişilerinkullandığıdizini,stratejiyivekarşı-

laştığınızherhangibirkişiyleahenginnasılsağlanacağınıöğrendiniz.Yenidençerçevelemeyeveçağrıştırmayailişkingüçlüteknikleriöğrendiniz.Kesiniletişiminneolduğunuvebukonudaustalığınnasılkazanılacağını,iletişimimahvedenmuğlaklıktannasılkaçınılacağınıvediğerleriyleetkiniletişimdebulunabilmekiçinkesinlikmodelininnasılkullanılacağınıöğrendiniz.Başarıyagidenbeştemelyapıtaşıylanasılilgilenileceğiniöğrendiniz.Kişilerindavranışlarınıorganizeedenilkelerolarak,değerlerivemetaprogramlarıöğrendiniz.

Kitabıbitirince,bunlarıbüyükbirbaşarıylauygulamanızıbeklemiyorum.

Tartıştığımızbazıkonular,bizediğerlerindendahakolaygelebilir.Fakathayattörenselbiretkiyesahiptir.Değişiklikdahaçokdeğişikliğeyolaçar.Büyümedahaçokbüyümeyigetirir.Değişmeye,yavaşyavaşbüyümeyebaşlayarak;hayatınızı

yavaş,fakatdüzenlibirşekildedeğiştirebilirsiniz.Durgunbirhavuzaatılantaşınyarattığıdalgalargibi,bunlardagelecektebüyüyecektir.Uzundönemdeenküçükşeyler,enbüyükfarklarıyaratırlar.

Tamolarakaynıyönehedeflenmişikiokucudüşünün.Herhangibirucunaçısında,üçveyadörtderecelikküçükbirdeğişiklikyaptığınızda;bunuilkbaştafarketmekolanaksızmışgibigörünebilir.Ancakoklarınaldığıyoluzadıkça;farkbüyüdükçebüyüyecekveikiokarasındahiçbirbirilişkikalmayacaktır.

Bukitabınsiziniçinyapmayaçalıştığışeydebudur.Bugecekendinizideğiştirmeyebaşlamadıkça,bukitapsizibirgecededeğiştirmeyecektir.Fakatbeyniniziçalıştırmayıöğrenirseniz;

416

dizini,altbiçemleri,değerlerivemetaprogramlananlayıpkullanırsanız;farklaraltıhaftada,altıayda,altıyıldasizinyaşamınızıdeğiştirecektir.Bukitaptakimodellemegibibazışeyleridahaönceşuyadabuşekildeyapmışsınızdır.Diğerkonularyenidir.Yaşamdakiherşeyinbirikimselolduğunuunutmayın.Bukitaptakiilkelerdenbirinibugünkullanırsanız;biradımatmışolursunuz.Hareketiçinbirnedenoluşturursunuz.Hernedenbiretkiyadasonuçyaratır.Hersonuçdabiröncekininüstündeyeralarak,bizibiryönesokar.Heryöndede,gidilmesigerekenasılbiryolvardır.

"Yaşamdahedeflenecekikişeyvardır:birincisiistediğinieldeetmek,ikincisiondanhoşlanmaktır."

—LoganPearsallSmith

Şimdideensonsoruyugözönünealalım.Şuandahangiyöndegidiyorsunuz?Şuandakiyönünüzüizlerseniz;beşyadaonyılsonraneredeolacaksınız?

Bulunacağınızyeristediğinizyermiolacaktır?Kendinizekarşıdürüstolun.BirzamanlarJohnNaisbitt,"Geleceğiöngörmenineniyiyolu,şuandanelerolduğuhakkındaaçıkbirfikresahipolmaktır.",demişti.Yaşamınızdadaaynışeyiyapmalısınız.Bunedenlekitabıbitirdiğinizde;oturunvegitmekteolduğunuzyoludüşünün.Buyolungerçektengitmekistediğinizyololupolmadığınıaraştırın.Buyolistediğinizyoldeğilse;değiştirmeniziöneririm.Bukitapsizeherhangibirşeyöğretmişse;buda,hemkişiselhemdegenelolarak,ışıkhızıylaolumludeğişiklikyapmanınmümkünolduğudur.Asılgüç;değişme,uyarlama,büyümevekatılma

yeteneğindesaklıdır.Sınırsızgüç,sizinsüreklibaşarılıolacağınızyadahiçhatayapmayacağınızanlamınagelmez.Sınırsızgüç,herdeneyimdenbirşeyleröğrenebileceğinizveherdeneyimişuyadabuşekildekendilehinizeçevirebileceğinizanlamındadır.Algılamalarınızı,eylemlerinizi,yarattığınızsonuçlarıdeğiştirmek;

SınırsızGüç-27

417

sınırsızgüçtür.İlginizvesevginizle,yaşamkalitenizdeyaratabileceğinizçokbüyükfarklılıklarsınırsızgücünüzüneseriolacaktır.

Süreklibaşarılıolmanızıgarantiedecekveyaşamınızıdeğiştirecekbirbaşkayoldahaönermekistiyorum.Sizinleçalışmakisteyenbirekipbulun.Kişilerinbirlikteolmalarınıngücüüzerindekonuştuklarımızıhatırlayın.Asılgüçayrıayrıçalışmakladeğil,birliktehareketetmektendoğar.Budaailenizleyadaiyiarkadaşlarınızlabirlikteçalışmakdemektir.İşortaklarınızlabirlikteçalışmakdemektir.Başkalarıiçinçalışıyorsanız,kendiniziçinçalışıyormuşgibiçokveiyiçalışmalısınız.Çokalmakiçinçokvermelisiniz.

Kişilereyaşamlarındakienzengindeneyimlerininneolduğunusorduğunuzda;genelliklebirekibinelemanıolarakgerçekleştirdikleribirdeneyimianlatırlar.

Sporyaptıkları,işyaptıklarıekibisonsuzakadarunutmazlar.Bubazende,eşinizveailenizleoluşturduğunuzbirekiptir.Birekibinüyesiolmak;sizigenişletir,büyütür.Diğerkişilersizi,tekbaşınızayapamayacağınızşekildebeslervemücadeleyeçeker.İnsanlarkendileriiçinyapmakistemediklerini,başkalarıiçinyapacakvediğerlerindenaldıklarınıdahadeğerlibirhalesokacaklardır.

Yaşıyorsanız;bazıekipleriniçindesinizdemektir.Busizinaileniz,ilişkidebulunduğunuzkişiler,işiniz,şehriniz,ülkeniz,dünyanızolabilir.Birkenaraoturupseyirciolabilirsinizyadahareketegeçipbuoyundarolalabilirsiniz.

Benimtavsiyemoyuncuolmanızdır.Ekibekatılın.Dünyanızıpaylaşın.Dahaçokverdikçedahaçokalırsınız.Kitaptakiustalıklarıkendinizvediğerleriiçinkullandıkça,sizegeridöneceködüldeartacaktır.

Mutlakamücadeleedenbirekibiniçindeolun.Doğruyoldançıkmakkolaydır.

Neyapılacağınıbilmekvebirşeyyapmamakdakolaydır.Yaşam,buşekildeymiş

gibigörünüyor.Yaşamdakinormalçekim,yerçekimidirveodaaşağıdoğrudur.

Hepimizinboşageçengünlerivardır.Hepimizinbilgilerimizi

418

kullanmadığımızzamanlarolmuştur.Bizidestekleyen,birşeylerüretmeyeyönelik,olumlu,ileriyegidenbaşarılıinsanlarınarasındabulunursak;budurumbizidahafazlaalmaya,dahafazlayapmayavedahafazlapaylaşmayazorlayacaktır.Yapabileceklerinizdendahaazınıyapmanızarazıolmayankişilerinarasınagirerseniz;herhangibirkişininsahipolabilmeyidüşlediğienbüyükhediyeyesahipsinizdemektir.Birlik,güçlübiraraçtır.Çevrenizdebulunduğunuzinsanlarlabirlikteliğinizin,sizidahaiyibirinsanyaptığındaneminolun.

Birekibekatıldığınızda;mücadelenizmükemmelbirliderolabilmekolmalıdır.

Bu,enbüyük500şirketinbirininbaşkanıyadaulaşabileceğinizeniyikonumdabiröğretmenolmakanlamınagelebilir.Dahaiyibirgirişimci,dahaiyibiranne-babaolmakanlamınagelebilir.Gerçekliderler,töreningücünü,küçükşeylerdekideğişikliklerinbüyükdeğişiklikleroluşturmadakianlamlıetkisinibilirler,söyledikleriherşeyigerçekleştirirlervediğerlerinikuvvetlendirmevecesaretlendirmedekorkunçbirgücesahiptirler.

Bubenimyaşamıındaoldu.Lisedeyaptığımbirkonuşmadansonraöğretmenimsınıftakendisinibeklememisöyledi.Nasılbirhatayaptığımımerakettim.

Öğretmen,"Robbins,banagöremükemmelbirkonuşmacısın.Bunedenleönümüzdekihaftayapılacakkonuşmayarışmasınakatılmanıistiyorum"dedi.

Konuşmacıolarakçokiyiolduğumusanmıyordum;fakat,okadarkuvvetlivebenzeşimiçindesöylediki,bendeiyibirkonuşmacıolduğumainandım.Bumesajyaşamımıdeğiştirdi.Buolay,profesyonelbiriletişimciolmamanedenoldu.Öğretmenküçükbirşeyyaptı,fakatyaşamımısonsuzakadardeğiştirdi.

Liderlik,küçükvebüyükeylemlerinhangisonuçlandoğuracağınıöngörecekgücevegörüşesahipolmaktır.Kitaptaverileniletişimustalıkları,buayırımlarıyapmanıziçin,sizekritikyollarsunmaktadır.Kültürümüzündahafazlabaşarımodellerinevemükemmelliksembollerineihtiyacıvardır.Banaölçülemeyecek

değerlersunanakılhocalarımveöğretmenlerimyaşa-419

mımızarifleştirmişvecazibekazandırmıştır.Amacım,banasunulanlarınbirkısmınıgeriverebilmektir.Umarım,bukitapamacımayardımcıolur.

İlkakılhocamJimRohn'dur.Banayaşamdakimutlulukvebaşarının,sahipolduklarımızınbirsonucuolmadığını,nasılyaşadığımızabağlıolduğunuöğretti.

Sahipolduklarımızlayaptıklarımız,yaşamamızdakibüyükfarklılıklarıyarattı.

Örneğinobanadaimaikiçeyrekdolarlıkadamolmamısöyledi.Ayakkabıboyacısınıörnekolarakgösterdi.Boyacı,ayakkabıyıhızlaparlatırkenıslıkçalar,sizebüyükdeğerverir.Jim,"Bahşişvermekiçinelinizicebiniziattığınızzamandaimabirçeyrekmiyoksaikiçeyrekdolarmıvereyimdiyetereddütedersiniz.

Sizdaimayükseğiniverin."dedi.Sadeceonuniçindeğil,kendiniziçindeböyleyapın.Sadecebirçeyrekverirseniz;dahasonraayakkabınızabaktıkça,sadecebirçeyrekverdiğinizidüşünürsünüz.Obüyükbirişyaparken,bennasılolurdaokadarucuzadamolabilirim?îkiçeyrekdolarvermek;kendikendinizidahaiyihissetmenizisağlayacaktır.Koleksiyonyapanbirkişininönündengeçerken,sizdeonakatkıdabulunmayıilkeedinirsenizneolur?Herhangibirkişidensüreklisatınalmayıotomatikhalegetirirsenizneolur?Arasıraarkadaşlarınızatelefonedip,"seniherhangibirnedenlearamıyorum.Sadecehatırınısormakiçinaradım",dersenizneolur?Siziniçinbirşeyleryapanlaraküçükteşekkürnotlarıgöndersenizneolur?Diğerlerininyaşamınıdaharenklikılmakiçinyeniveeşsizyollarbulmakiçin,bilinçliolarakçabavezamanharcasanızneolur?Yaşamtarzımıztümüylebununlailgilidir.Hepimizinzamanıvardır.Yaşamınkalitesiyleilgiliasılsorun,buzamanınasılharcadığımızlailgilidir.Birpaterniniçinemidüştük,yoksaonusürekliolarakeşsizveözelyapmayamıçalışıyoruz?Küçükbirşeygibigörünür;fakat,tümbuküçükayrıntılarkişiolarakkendinizigüçlühissetmenizeetkieder.İçtemsillerinizi,dolayısıyladurumunuzuveyaşamınızınkalitesinietkilerler.Benikiçeyrekdolarprensibiniuygulamanınsemeresinigördüm.Sizibukonuyudikkatleince

420

lemeyedavetediyorum.Şimdiyekadarböylebiruygulamayapmadıysanız;onunsizinyaşamınızıçokbüyükorandazenginleştirecekbirfelsefeolduğunainanıyorum.

"Kimyacıkalbindenşefkat,saygı,özlem,sabır,pişmanlık,sürprizveaffedicilikelementleriniçıkarabilirvebunlarıbirleştirereksevgiadıverilentekbiratomhalinedönüştürebilir."

—HalilCibran

Sonönerim,bubilgiyidiğerleriylepaylaşmayaçalışmanızdır.Bunuistememingerçekteikinedenivardır.Öncehepimizençoköğrenmegereksinimiduyduğumuzşeyiöğretiriz.Birfikridiğerleriylepaylaşarak,onutekrarduyarveyaşamdaneyinönemliolduğunainandığımızıvedeğerverdiğimizikendimizehatırlatırız.Diğernedende,yardımettiğimizkişininyaşamındameydanagelenönemliveolumludeğişikliklerin,inanılmazderecedezenginlikvekeyifvermesidir.

Geçenyılkiçocukprogramlarımızınbirisinde,hayatımboyuncaunutmayacağımbirdeneyimkazandım.Onikigünlükprogramımızdaçocuklara;bukitaptatartıştığımızkonularınçoğunuöğretiyorveonlaratümüyleyaşayanbirinsanolarak;dayanıklılıklarını,öğrenmeustalıklarınıvegüvenlerinideğiştirecekdeneyimlerveriyoruz.1984yazındakampımızıolimpiyatlardakinebenzerşekilde,biraltınmadalyavermetöreniylebitirdik.Madalyalarınüzerinde;

"Mükemmelibaşarabilirsiniz"yazılıydı.Çokneşeliveduygusalolantöreni,geceyarısısaat02.00debitirmiştik.

Odamadöndüğümde,kemiklerimsızlayacakkadaryorgundum.Birsonrakiişimeyetişebilmekiçin06.00'dakalkıpuçağayetişmekzorundaolduğumubiliyordum;fakat,aynızamandaçokgüzelbirişyapmanınhisleriyledoluydum.

Saat03.00civarındatamuyumaküzereydimki,kapınınçalındığınıduydum.

"Tanrımbusaattekapıyıkimçalabilir?diyedüşündüm.

421

Kapıyıaçtığımdakarşımdagençbiradamvardı."BayRobbinsyardımınızaihtiyacımvar"dedi.GelecekhaftabeniSanDiego'danarayabileceğinisöylemeyebaşlamıştımki,çocuğunarkasındaağlayanküçükbirkızınolduğunufarkettim.

Sorununneolduğunusordumveçocukbana,kızınevegitmekistemediğinisöyledi.Onuiçerigetirmesinisöyledimveçağrıştırmaaracılığıyladahaiyihissetmesinisağlayarak,evegöndermekistedim.Çocuksorununböyleolmadığını

söyledi.Sonrakızınbirlikteyaşadığıerkekkardeşitarafından,yediyıldırcinselsaçmalıklarlarahatsızedildiğiniaçıkladı.

Sonraherikisinideiçerialdımvebukitaptasözünüettiğimaraçlarıkullanarak;birdahaacıhissettirmemeleriiçin,geçmiştekinegatifdeneyimleriyleilgiliiçtemsillerinideğiştirdim.Sonrakızı,engüçlüvebeceriklidurumlarıylaçağrıştırdım.Onları,kardeşinigörüncekendisinieskidurumasokmayacakşekilde,değiştirmişolduğumuz,yeniiçtemsilleriyleilişkilendirdim.Bundansonrakız,kardeşinetelefonetmeyekararverdi.Bütünüylebeceriklibirdurumda,telefonlakardeşiniuyandırdı.Muhtemelendahaöncehiçkullanmadığıbirsestonuyla;"Kardeşim,evegeleceğimibilmeniistiyorum.Banaeskidenyaptıklarınıdüşündürtecekşekildebakmamambileseninyararınaolacaktır.Aksiniyaparsanyaşamınıngerikalanzamanınıhapishanede,mahçupbirbiçimdegeçirirsin.Mutlakayaptıklarınıncezasınıçekersin.Kardeşolarakseniseviyorum;fakat,odavranışlarıbirdahaaslaçekemem.Öyledavranabileceğinidüşünmekbile,sonunolacaktır.Çokciddiolduğumuvesenisevdiğimisakınunutma.Hoşçakal"dedi.Kardeşimesajıalmıştı.

Yaşamındailkkez,tümüylegüçvesorumlulukhisleriyledolubirşekildetelefonukapattı.Erkekarkadaşınasarıldıvebirliktesorunuçözmeninverdiğirahatlıknedeniyleağlamayabaşladılar.Ogeceçocuklarınbanasarılışları;benimiçininanılmazbirolaydı.Hayatıındahiçbukadaranlamlıbirşekildeku-caklanmamıştım.Gençadam,borcununasılödeyeceğinibilemediğinisöyledi.

Ona,kızdakideğişikliklerigörmeninalabile

422

ceğimenbüyükteşekkürolduğunusöyledim."Hayır,sizeşuyadabuşekildeborcumuödemekzorundayım"dedi.Sonra"Benimiçinanlamıolanbirşeybiliyorum"dedi.Altınmadalyasınıyavaşçaçıkardıvebanataktı.Aslaunutmayacaklarınısöyleyerek,beniöptülerveayrıldılar.Onlarayrıldıktansonraüstkattakiyatağımagittim.OlupbitenisonunakadardinleyeneşimBecky,ağlıyordu.Bendeağlamayabaşladım."Seninanılmazbirkişisin,çocuğunyaşamıaslaeskisigibiolamaz"dedi."Teşekkürederimşekerim;fakat,sahipolduğumustalıklarasahipolanherkes,onayardımederdi"dedim."EvetTony,herkesyardımedebilir;fakat,sengerçekleştirdin"dedi.

"Sadeceyeterikadarsevebilirseniz;dünyanınengüçlüinsanıolabilirsiniz."

—EmmettFox

Kitabınasılmesajıbudur.Yapıcıolun.Sorumlulukalın.Eylemegeçin.

Öğrendikleriniziuygulayınvehemenyararlanın.Sadecekendiniziçindeğil,kendinizkadardiğerleriiçindeuygulayın.Bueylemlerinödülü,hayaledilebileceğinizdençokdahabüyüktür.Dünyadaçoksayıdakonuşmacıvardır;fakatonlarhâlâistediklerisonuçlarıüretemiyorlar.Konuşmakiçinkonuşmakyeterlideğildir.Konuştuklarınızıgerçekleştirmekzorundasınız.Sınırsızgüç,budur.Sınırsızgüç,mükemmeleulaşmakiçingerekliişleriyapacakdurumaulaşmaktır.JuliusErving,"Birbaşkasının,bendenbekleyebileceklerindençokdahafazlasınıkendimdenisterim"diyor.O,bunedenlealanınıneniyisidir.

Antikçağınikibüyükhatibivardır.BunlardanbiriÇiçerodiğerideDemostenes'dir.Çiçerokonuşurken,halkneşeiçindeçılgıncaalkışlarve"Nemuhteşemkonuşma"derdi.Demosteneskonuştuğunda,halk"Haydi,gösteriyürüyüşüyapalım"derdiveyürüyüşyaparlardı.Sunuşveiknaarasındakifarkbudur.

423

Umarımiknakategorisindesayılırım.Bukitabısadeceokuyarak,güzelbirçokaracasahipşahanebirkitapdiyedüşünüp,içindekihiçbirşeyiuygulamazsanız;hepberaberzamanıboşaharcadıkdemektir.Bununlabirlikte,şimdikitabatekrardönüponuistediğinizdeğişikliğiyapmadabirrehberolarakkabuledipzihninizivevücudunuzuçalıştırmadabirelkitabiolarakkullanmayabaşlarsanız;geçmişteolanaksızgibigörünenbüyükrüyalarınızıgerçekleştirecekbiryaşamyolculuğunabaşlayabilirsiniz.Builkelerigünlükyaşamımdauygulamayabaşla-dığımdan;bennelerolduğunubiliyorum.

Sizimuhteşembiryaşamyaratmamücadelesinedavetediyorum.Öğrettiklerişekildeyaşayanları,konuştuklarınıyapanlarınsınıfınakatılmamücadelesinedavetediyorum.Onlardünyanınhayranolduğumükemmellikmodelleridir.

Birçokkimseninistemesinerağmengerçekleştiremediklerini,engüzelhaliyleyaşamlarınageçirebilenveheransonucayönelikdurumdaçokazkişininoluşturduğubueşsizinsangrubunakatılın.Kendilerivediğerleriiçinkaynaklarınıkullanarakyenibaşarılarvesonuçlarüreteninsanlar,benimyaşamımınilhamkaynağıdırlar.Belkibirgünsizeaitbirhikayedeanlatacağım.

Kitapsizinbuyöndehareketegeçmenizenedenolursa,kendimigerçektenşanslısayacağım.

Yerigelmişken;öğrenmek,büyümekvegelişmekiçinçalışmanızaveyaşamımıdeğiştirenbazıilkelerisizinlepaylaşmamaizinverdiğiniziçinteşekkürederim.

Mükemmelbirinsanolmakiçinuğraşınızverimlivesürekliolsun.Belirlediğinizamaçlaraulaşmakiçinçalışmaklakalmayıponlarıgerçekleştirmenizivedahaileriamaçlarbelirlemenizi,sahipolduğunuzrüyalardandahaiyirüyalarasahipolmanızı,memleketinizisadecesevmeklekalmayıpdahaiyiyaşanacakbirşeklesokmanızı,alabileceklerinizlebirlikteyaşamısevmenizivecömertcesunmanızıdilerim.

Sizdenbirİrlandaduasıylaayrılıyorum....Yolunuzistediğinizyereçıksın,rüzgardaimaarkanızdanessin.Güneşyüzünü

424

züısıtsın,yağmurtarlalannızdakitoprağıkabartsınvetekrarkarşılaşıncayakadarTanrısiziyumuşakavuçlarındakorusun.Tanrısizinleolsun.Hoşçakalın.

425

SÖZLÜK

Ahenk(Rapport):Kişilerinbelirlidavranışlarınıkarşılıklıdeğiştirmeve/veyapaylaşmaolayı.Kişilerbirlikteoldukça,doğalvebilinçsizolarakgerçekleşir.

İletişimiarttırmakiçin,aynalamaveeşlemeyaparak,bilinçliolarakdagerçekleştirilebilir.

Altbiçemler(Submodalities):Dışdeneyiminaltsınıflandırmaları:birgörüntününparlaklığı,mesafesi,derinliği,seslerinşiddeti,yeri,tonuvb.özelliklerivardır.

Ayarlama(Calibration):Birstandardagöre,değişiklikleriölçmevefarketmeyeteneği.Ayarlama,işlenmişduyusalkeskinliğebağlıdır.Sevdiğinizbirisibiraztereddütettiğinde,yadaçokmutluolduğunda,buhislerleilgilimuhtemeleniyibirfikrinizvardır.Busizinonunfelsefesininneanlamageldiğineilişkinayarlamayapmışolmanızdandır.

Aynalama

(Mirroring):

Diğer

kişinin

davranışlarını

sanki

aynada

görüntülüyormuşgibibenimsemek.Soleliyanağındaolanbirkişiylekarşıkarşıyaiseniz;sağelinizibenzerşekildeyanağınızakoymalısınız.

Benzeşim/Benzeşimsizlik(CongruityzIncongruity):Birkişininilettiğimesajıntümçıktıkanallarındabenzeryadaaynıolmadurumu.Yanikelimelerin,sestonlarının,elkolhareketlerininaynımesajıtaşımasıdır.Tümçıktıkanallarısıralanmıştır.Benzeşimsizlik,çıktıkanallarındaçelişkilimesajlarınolmasıdır.

Örneğinyumuşak,kuşkulubirsesle"Evet,eminim"demekgibi.

427

Bozulma(Distortion):Nesnelerindoğruolmayanbirşekildeiçtemsildeyeralarak,şuyadabuşekildekişiyikısıtlaması.Orantısızolarakşişirmek,birmiktarçarpıtmakvb.Budaduyusalverilerisaptırabilir.

Bütünsellik(Ecology):Toplamsallıkyadakişininkendisiveçevresiarasındaoluşanilişkilerpaterniyleilgilidir.SDP'debizbuterimiiçbütünsellikanlamındadakullanırız.Yanikişininbünyesindetopladığıdavranışlar,değerler,stratejilerpaternianlamındakullanırız.

Çağrıştırma(Anchoring):Herhangibiriçyadadıştemsilin,alttemsilvecevaplardizisiyleilişkilendirilmevetetiklenmesüreci.Çağrıştırıcılardoğalolarakortayaçıkabileceklerigibi,tarafımızdandaayrıntılıbirşekildedüzenlenebilirler.

Belirlicevaplarkümesiiçinçağrıştırmanınbirörneği;çoksevdiğinizbirkişininadınızısöylemesiyle,özelbirşekildedüşünmeyebaşladığınızdaolanlardır.

Davranış(Behavior):İnsanlarınyaptığıeylemler.Elkolhareketleriyadabirtopunatılmasışeklindebüyükdavranışlarolabileceğigibigözkırpma,nefesalmadadeğişikliklervb.küçükhareketlerdetanımadahildir.

Dizin(Syntax):İlişkiliyadasıralıbirsistem;içselvedışsalolarakbirarayakonulabilenolaylardizisi.Dildekelimelerin,gramereuyguncümlelerolacakşekildebirsıraylayeralmasıgibi.

Durum(State):Herhangibirandakişinintümsinirselsüreçlerinintoplamı.Şuandasahipolduğumuzherhangibirdeneyimhakkındakisonyorumumuzuetkileyenyadasüzgeçleyendurumdur.

428

DuyusalKeskinlik(SensoryAcuity):Görsel,işitsel,dokunsal,kokusalvetatsalsistemlerarasındakiayırımlarıdahaayrıntılıyapmasüreci.Budabizedahatam,dahazenginduyusaldeneyimlerkazandırırvedışdünyaileolanetkileşimlerimizinduyusaltemelliayrıntılıtanımlarınıyapmayeteneğikazandı-

rır.

DuyusalTemelliDeneyim(Sensory-BasedExperience):Görülen,işitilen,hissedilen,koklanan,tadılandüzeydesüreçlenebilenbirdeneyim.

DuyusalTemelliTanımlama(Sensory-BasedDescription):Doğrudanbeş

duyuylagözlenebilen,doğruluğukanıtlanabilenbilgileritaşıyankelimelerinkullanılması.

ErişimipUçları(AccessingCues):Sinirselsüreçlememizietkileyerek,birtemsilsistemimizediğerindendahakuvvetlierişebilmemizisağlayandavranışlar.

Örneğin,nefesalmaoranınızıvesesinizintemposunuyavaşlatmak,duygusaltarza(mode)ulaşmanızayolaçabilir.Ahizeyitutargibibaşınızıeğmek,işitseltarzaulaşmanızayolaçabilirvb.

EşanlıAynalama(Pacing):Birdiğerkişiyleetkileşimdebulunurken,birsüreiçin

ahenkoluşturmakvebuahengikorumaktır.Davranışlargibiinançlarvefikirlerdeeşanlıolarakaynalanabilir.

Eşleme(Matching):Diğerbirkişininbelirlielkolhareketlerine,yüzifadelerine,konuşmaşekline,sestonunavb.adapteolma.Ayrıntılıbirşekildeyapılması,kişilerarasındaahenkhissininyaratılmasınayardımcıolur.

429

(Genelleme)Generalization:Orjinaldeneyimdenayrılarak;kişininiçdeneyimininbirparçasıolarak,kendiiçindebirsınıfoluşturduğubilişselsüreç.

Birçokolaydabusüreçyararlıdır.Örneğinsobayadokunanbirçocuk,elininyandığınıgörerekbirdeneyimesahipolur.O,yakıcılarınsıcakolduğuyadasobayanarken,sobayadokunulmamasıgerektiğişeklindegenellemeleryapabilir.

Bazıdurumlardadazararıdokunacakşekilde,kişinindünyamodelinismırlandırabilir.

GözleTaramaPaternleri(Eye-ScanningPatterns):Gözhareketlerivegözünaldığıpozisyonlardizisiylebirliktezorunluolarakgerçekleşenbelirlibirerişimipucukümesi.Herpozisyonunilişkiliolduğuiçsürecibilmek,stratejilerinöğrenilmesiveanlaşılmasıiçinzorunludur.

İçtemsil(InternalRepresentation):Yarattığınızbilgininbiçiminivezihninizdegörüntüleri,sesleri,hisleri,kokulan,tatlanneşekildedepoladığınızıgösterenbirkavram.Oradabulunmadığınızsürece,doğduğunuzevinneyebenzediğiniancakiçtemsillehatırlayabilirsiniz.

İletişim(Communication):Dil,işaretler,sembollervedavranışlarlabilgitaşımasürecidir.İletişimyönlendirilebilir;pazarlıkta,satışta,terapidekonuşmanınbaşıylasonufarklıdır.

Model(Model):Birşeyinnasılçalıştığınıntanımıdır;fakat,nasılçalıştığınıbildiğineilişkinmuhtemelnedenlerdeğildir.Birkişinindünyamodelidediğimizzaman;onunbelirlibirşekildeçalışmasınısağlayandavranışlarının,inançlarınınveiçsüreçlerininbileşiminikastediyoruz.Model,birdeneyimiorganizeetmebiçimidir.

430

Modelleme(Modelling):İçtemsillerinsırasınıvebirkişininbirgörevibaşarmasınısağlayandavranışlarıkeşfetmesüreci.Dil,inançlarvedavranışlargibibirstratejininöğeleriayrıntılandınlınca;modellemeustalığıbirdiğeritarafındançokdahakolaycaöğrenilebilir.

Öğrenme,açığaçıkarma(Elicitation):İçdeneyimlerinyapısınıbelirleyebilmekiçin;iyidüzenlenmişsorularla,elkolhareketleriyle,kişininerişimipuçlarınındoğrudangözlenmesiylebilgitoplanması.

Silmek(Deletion):Orjinaldeneyimdeolanlarıniçtemsildençıkarılmasıdır.

Duyarlıverilerlebiziboğulmaktankurtaran,bilişselsüreçlerdenbirisidir.

Bununlabirliktesildiğimizbazışeyleriniçtemsildebulunması,bizimiçinçokdahayararlıolabilir.

Strateji(Strategy):Davranışlarımızarehberliketmedekullanılançağrıştırılmışbirtemsillerdizisi.Birstratejigenellikleduyusaltemsilsistemlerininhepsini(görsel,işitsel,dokunsal)belirlibirdüzendekapsar.Kendimizinvediğerlerininstratejilerini,seçtiğimizkelimeleridinleyerek,gözletaramapaternlerinigözleyerekveiçtemsillerininsırasıveşeklihakkındasorularsorarakkeşfedebiliriz.

TemsilSistemleri(RepresentationalSystems):Zihnimizdeduyusalbilgiyinasılkodlayabiliriz.Görsel,işitsel,dokunsalsistemlerlekokuvetatalmadatemsilsistemlerinedahildir.Bunlarbilgialmamızı,depolamamızı,sıralamamızıvekullanmamızısağlarlar.İnsanolarakyaptığımıziçselvedışsalayırımları,busistemleraracılığıylagerçekleştiririz.

431