SlideShare

Upload

Browse

Go Pro

Login

Signup

Email Like Save Embed

« ‹ › »

1

/18

Related

More

лекц 1 5672 views Like

Urlah erdem deed surguuli 2631 views Like

монгол орны зам тээврийн салбар 1631 views Like

Lekts 13 mgl sergen mandalt 734 views Like

антонэ мостаэрт 330 views Like

АНУ-ын нэрт монголч эрдэмтэн НИКОЛАС ПОППЕ 580 views

Like

Монголын нууц товчоон ба Чингис хаан 650 views Like

монгол улсын төрийн сүлд 1262 views Like

Ubuntu tsahim test pagmaa 249 views Like

Ubuntu tsahim test pagmaa 261 views Like

Ubuntu tsahim test pagmaa 241 views Like

2 анги өнгө аяс цахим хичээл 3446 views Like

Ub education info 248 views Like

Word2007 insert text 547 views Like

Random 100509135906-phpapp01 4262 views Like

амьтад 2086 views Like

зайн сургалт хандмаа 1680 views Like

Duuri 1629 views Like

оху 608 views Like

Good tsahim test 167 views Like

Tseesuren test 161 views Like

Batsaihan tsahim test 296 views Like

МОНГОЛ УЛСЫН СОНГУУЛИЙН ТОГТОЛЦОО1,

ЗАРЧМЫГ… 1863 views Like

мөнхбаяр цахим2 тест 184 views Like

б.баяясгалан цахим2 тест 281 views Like

Iltgel1. 612 views Like

Basic electronics #1(2010) 402 views Like

Ахмад дипломатчын дурсамж: Монголын статус … 933 views

Like

88998899 389 views Like

цахим тест 365 views Like

Surguuli taniltsuulga 1 r heseg 1441 views Like

Surguuliin taniltsuulga 1 r heseg 816 views Like

уламаа цахим тест 226 views Like

уламаа цахим тест 307 views Like

уламаа цахим тест 362 views Like

цахим тест 356 views Like

ариунаа цахим тест 294 views Like

цахим тест 291 views Like

Ажилгүйдэл 15294 views Like

эхийн хувиргал. Like

0

inShare

Pin It

Wordpress

+ Follow

роман.тунгалаг тамир

by Purevbayar Khurelchuluun on Jun 11, 2011

5,758 views

роман.тунгалаг тамир

No comments yet

Subscribe to comments Post Comment

роман.тунгалаг тамир Presentation Transcript

1. РоманМонгоын зууны шилдэг роман Чадраавалын Лодойдамбын“Тунгалаг

тамир”

3. Цаг үе нийгэм,романы хөгжилУран зохиол судлалд романыг хувь хүний амьдрал

нийгэмийн дэвсгэрийг тавьж үзүүлдэг туульсийн өргөн хэмжээний зохиол гэж

үздэг.Романы үүслийг хэдийгээр Эллинизмын үед хамааруулан үздэг боловч

“роман” гэдэг нэр томъёо нь дундад зууны үед Роман хэл дээр бичигдэж байсан

зохиолыг нэрлэх болсонтой холбоотой ажээ.Эртний романууд нь болхидуу адал

явдалын шинжтэй,өгүүлэмжийн хувьд нэг загвартай байжээ.Ихэвчлэн хайртай

хосууд бие биеээсээ салан адал явдалтай учирсан тухай гардаг.Романы хөгжилийн

оргил үе нь 20-р зуун байжээ.Энэ үед алдарт романч

Толстой,Бальзак,Стендал,Дикеж нар төрөн гаржээ.Харин манай монголд 1930 онд

Д.Нацагдорж “Ордоны хуйвалдаан” хэмээх роман бичихээр төлөвлөж байсан тухай

мэдээ байдаг.1949 ондЧ.Лодойдамба орчин үеийн сэхээтэний сэдэвтэй “Алтайд”

хэмээх роман туурвисанаар МШҮУЗ-д романы тухай ярих үндэстэй болсон.Үүний

дараа 1951-1955 онд Б.Ренчин “Үүрийн туяа”түүхэн романыг 3 дэвтэрээр

туурвин,тэргүүн дэвтэр нь”Манжийн талхинд”/1951/ дэд дэвтэр нь “Гал усны

гашуун зовлон”/1952/гутгаар нь “Байлдан олсон эх орон”/1955/ нэртэй хэвлэгдэж

шинэ монгол романы салхийг хүчтэй хагалжээ.

6. Тоон үзүүлэлтҮүний дараа 1960-аад онд Ч.Лодойдамба “Тунгалаг тамир” роман

2 дэвтрээр,Д.Намдаг “Цаг төрийн үймээн”,Л.Түдэв “Уулын үер”,З.Баттулга”Хөх

тэнгэр”,Ц.Уламбаяр”Зовлон жаргал”роман 3 дэвтрээр ,С:Дашдэндэв “Улаан

наран”гэх мэт олон романууд байна.Тоон үзүүлэлтээр МУЗ-д 360 роман байдаг

гэдэг бол 1990 –онд үүний 80 гаруй нь хэвлэгдсэн байна.Б.Ренчин “Заан

залуудай”Сандо амбан””Үүрийн туяа”,Ж.Пүрэвийн “Зүрхний хэлэн”.С.Удвал “Их

хувь заяа”,Ш.Нацаг дорж “Мандухай сэцэн”,”Болор толь”гэх мэт түүхэн

роман,Мөн түүх -хувьсгалын шинжтэй Ч.Лодойдамба”Тунгалаг тамир “Д.Намдаг

“Цаг төрийн үүмээн”,Н.Надмид “Хүлээс алдарсан нь “гэх мэт олон сайхан

романууд гаржээ.Мөн улс төрийн Л.Түдэв”БНМАУ-ын анхдугаар он”,адал явдалын

Л.Пүрэвдорж “Егүүтгэл”1992,”Бэтэг”1998,До.Цэнджав”Чонын алтан шагай”гэх

мэт, чиглэл чиглэлээр улам хөгжсөөр байна.

7. Төрийн шагналт түүхч- Ж.Пүрэв1960-1980-аад онд роман бичлэгт зохиолчид

эрэл хайлт хийж түүхэнд товойн гарсан монголын тусгаар тогтнол ,эрх чөлөөний

төлөө тэмцэгчдийн дүрийг уран сайханы аргаар мөнхөлхөд хувь нэмрээ оруулсны

дотор төрийн шагналт зохиолч –түүхч Ж.Пүрэв онц гавьяатай.Тэрээр 1961 онд

Монгол улс НҮБ-д элсэх үед Америкд амьдарч буй Цэнбэлшадав бэйл 1930-аад

оноос эх орноосоо гарч цагаачлан амьдрах болсноо дурсах маягаар бичсэн

“Хөгжмийн эгшиг”,ардын үндэсний баатар Хасбаатарын сүүлчийн жилүүдийн улс

төрийн үйл ажиллагааг дүрслэн “Гурван зангилаа”/1971/,монголын эрх чөлөө

,тусгаар тогтнолын төлөө манжийн түрэмгий нарын эсрэг цогтой тэмцэж амь

бие,гэр бүл,үр хүүхдээ ч золиосолсон домогт Чингүнжавын дүрийг уралсан

“Зүрхний хилэн”роман зэргийг чансаатай бүтээл болсныг судлаачид өндөрөөр

үнэлж байна.

10. Төрийн шагналт Ч.Лодойдамба /1917-1970/-ын намтар,уран бүтээлээс цухасхан

дурьдах нь:Ч.Лодойдамба тэрээр хуучин Засагт хан аймгийн Засагт хан

хошуу,одоогын Говь-алтай аймгийн Тайшир сумийн нутаг Сүхийн гол хэмээх

газарт 1917 оны 08-р сарын 20 нд малчин ардын гэрт мэндэлжээ.Тэрээр мал

маллан,хурдан морь унаж ,аргал түүж,малд нүдтэй гэгддэг байлаа.Түүнийг аав нь

багад нь Гандантэгчлэн хийдэд Сартуулын анги Ганжуур гэдэг ламд шавь оруулж

тэднийд /1924-1927/сургажээ.Лодойдамба гэдэг нь сахилын нэр ажээ.Түүнээс өмнө

Шийтар гэдэг байжээ.Лодойдамба лам болох хүсэлгүйн уламаас 1931 онд хар

болж,Эрдэнэ сумын бага сургуульд орж төгсөөд Улаан үүдрүү “Рабфак” гэдэг

сургуульд яваад 3-р курсд байхдаа Масквод төмөр замын курсд явж тэндээ 1 жил

болоод /1939/төмөр замын машнист мэргэжилээр төгсч 22 наснаасаа ажил

хөдөлмөрийн гараагаа тавьжээ.Тэрээр депогын жижүүр,туслах машнист 1940 оны

намраас Холбооны техниккомд Физикийн багшаар ,МАХН-ын төв хорооны

шийдвэрээр 1941 оноос радио хороонд орлогч даргаар,Тэрээр 1939 онд анхны уран

бүтээл “Хөдөө талын үзсэглэн”бичжээ.

12. Үрэглжлэл. 1943 оноос МАХН-ын төв хороонд сурталын хэлтэст ажилаж

эхлэв,ажилынхаа хажуугаар нь МУИС-Намын сургуульд түүх,гүн ухааны хичээл

заадаг байлаа.Тэрээр Маскво хотноо ЗХУ-ын төв хорооны дэргэдэх нийгэмийн

ухааны академд суралцан эрдэмийн зэрэг хамгаалан 1959 ондБНМАУ-ын урлагын

хэрэг эрхлэх хорооны 1-р орлогч дарга, уламаар 1962 оноос соёлын яамны сайдаар

томилогдон насан эцэс болтлоо ажилжээ.Тэрээр 1970-01-11 нд хүнд өвчиний

улмаас таалал төгсөжээ.Тэрээр хурц реалист өгүүллэгүүд,1945 онд”Малгайтай

чоно”Мялзангийн цагаан өвгөн”/1940/”Солонго”/1958/”Хугараагүй ноён

нуруу”,”Шаргачин””Дусал нулимас юу гэж хэлсэн

бол”/1968/,”Солонго”/1954/”Хөрөг”,Хуучин цэргийн яриа”,Дөрөвхөн

үг””Цохилтууд” шог өгүүллэг гэх мэт Ч.Лодойдамбын 22 өгүүллэг хэвлэгдсэн

байдаг. Мөн сэтгэл эмзэглүүлж,шинчлэл авчирсан олон туужууд,”Манай

сургуулийнхан /

13. 1951/Мөн олон алдартай романууд тууривсаны нэг бол монголын анхны роман

“Алтайд”,монголын зууны шилдэг роман “Тунгалаг тамир”тэргүүн дэвтэр 43-н

хэсгээс /1963/,дэд дэвтэрийг /1968/онд хэвлүүлсэнийг нь 1971 онд нэгтгэн

хэвлүүлжээ,дэд дэвтэр мөн л 43 н хэсгээс бүтсэн. Луу гүний баян Итгэлтийн дүрийг

бүх талаас нь төгөлдөр сайн бүтээсэнийг эрдэмтэн Б.Ганбат “Тунгалаг тамир

“романд дүр бүтээсэн уран сайханы туршилга”/УБ-1996/хэмээх нэгэн сэдэвт

бүтээлдээ маш нягт нямбай судлан романы 110 гаруй дүрээс голлох 20 гаруй

дүрийг нь задлан бичжээ.

17. Мэдлэгээ шалгаарайЗөв харгалзуулД.Намдаг а.”Бурхан багшаа хулгайлсан

нь”Л.Түдэв б.”Цаг төрийн үүмээн”Ч.Лодойдамба в.”Уулын үер”Ж.Пүрэв

г.”Үүрийн туяа”С.Удвал. д. “Их хувь заяа”Д.Гармаа е.” Зүрхний хилэн”Б.Ренчин

ё.”Алтайд”Л.Пүрэвдорж з.”Хаврын тангараг”Б.Энхбат ж.”Егүүтгэл”Ж.Бямбаа

и.”Их аяныхан”

18. 1б,2в,3ё,4е,5д,6а,7г,8ж,9з,10и

Follow us on LinkedIn

Follow us on Twitter

Find us on Facebook

Find us on Google+

Learn About Us About

Careers

Our Blog

Press

Contact us

Help & Support

Using SlideShare SlideShare 101

Terms of Use

Privacy Policy

Copyright & DMCA

Community Guidelines

SlideShare on mobile

Pro & more Go PRO New

Business Solutions

Developers & API Developers Section

Developers Group

Engineering Blog

Blog Widgets

© 2013 SlideShare Inc. All rights reserved.

RSS Feed

ENGLISH