ANTIMIKROBNA TERAPIJAANTIMIKROBNA TERAPIJA Liječenje infektivnih bolesti može biti etiološko i Liječenje infektivnih bolesti može biti etiološko i

simptomatsko. simptomatsko. Etiološko liječenjeEtiološko liječenje provodi se specifičnim provodi se specifičnim

hemoterapijskim sredstvima – antibioticimahemoterapijskim sredstvima – antibioticima i i hemoterapeuticima. hemoterapeuticima.

Hemoterapijski, ili antimikrobni lijekovi su Hemoterapijski, ili antimikrobni lijekovi su supstancesupstance koje koje sprečavaju razvoj patogenih sprečavaju razvoj patogenih bakterija ibakterija i drugih mikroorganizama, a da pri drugih mikroorganizama, a da pri tometome ne oštećuju sam organizam. ne oštećuju sam organizam.

Liječenje zaraznih bolesti složen je postupak Liječenje zaraznih bolesti složen je postupak usmjerenusmjeren ne samo na eradikaciju ne samo na eradikaciju mikroorganizma koji je izazvao bolest, već i na mikroorganizma koji je izazvao bolest, već i na razne razne patofiziološkepatofiziološke procese aktivirane procese aktivirane tokom upale.tokom upale.

Osnovna načela primjene antimikrobnih lijekova su:Osnovna načela primjene antimikrobnih lijekova su: 1. Postaviti što tačniju1. Postaviti što tačniju dijagnozu dijagnozu, utvrditi mjesto , utvrditi mjesto

infekcije, mikroorganizam koji jeinfekcije, mikroorganizam koji je odgovoran za odgovoran za infekciju te njegovu osjetljivost na antimikrobne infekciju te njegovu osjetljivost na antimikrobne lijekove.lijekove.

2. Ukloniti prepreke izlječenja npr.: nedostatak 2. Ukloniti prepreke izlječenja npr.: nedostatak slobodne slobodne drenaže apscesa, opstrukcijadrenaže apscesa, opstrukcija u u urinarnom ili respiratornom sistemu.urinarnom ili respiratornom sistemu.

3. Utvrditi da li je hemoterapija 3. Utvrditi da li je hemoterapija doista potrebnadoista potrebna (npr: neke gastroenteritise bolje je(npr: neke gastroenteritise bolje je liječiti liječiti simptomatski nego li primjenom antimikrobnih simptomatski nego li primjenom antimikrobnih lijekova).lijekova).

4. Učiniti izbor najboljeg lijeka.4. Učiniti izbor najboljeg lijeka. 5. Primijeniti lijek u 5. Primijeniti lijek u optimalnoj dozi i učestalosti optimalnoj dozi i učestalosti

i najoptimalnijim načinom primjenei najoptimalnijim načinom primjene..

6. Nastaviti liječenje sve dok se ne postigne 6. Nastaviti liječenje sve dok se ne postigne očito izlječenje.očito izlječenje.

7. Utvrditi izlječenje, potrebno7. Utvrditi izlječenje, potrebno je je u nekim u nekim infekcijama infekcijama mikrobiološki dokazatimikrobiološki dokazati izlječenjeizlječenje, jer nestanak simptoma i znakova , jer nestanak simptoma i znakova nastao je prije negoli su mikroorganizminastao je prije negoli su mikroorganizmi doista doista uklonjeni, npr. infekcija urinarnog sistema.uklonjeni, npr. infekcija urinarnog sistema.

8. 8. Profilaktička hemoterapijaProfilaktička hemoterapija za hirurške i za hirurške i stomatološke zahvate mora biti vrlostomatološke zahvate mora biti vrlo kratka.kratka.

9. Kliconoše u pravilu ne treba liječiti 9. Kliconoše u pravilu ne treba liječiti antimikrobnim lijekovima da bi se uklonioantimikrobnim lijekovima da bi se uklonio mikroorganizam iz organizma, već je bolje mikroorganizam iz organizma, već je bolje dopustiti da se prirodnim putem dopustiti da se prirodnim putem ustanoviustanovi normalna floranormalna flora..

Svaki antimikrobni lijek djeluje na određenu Svaki antimikrobni lijek djeluje na određenu vrstu prouzrokovača i stoga ima karakterističanvrstu prouzrokovača i stoga ima karakterističan spektar antimikrobnog djelovanja. spektar antimikrobnog djelovanja.

Neki lijekovi djeluju pretežno na gramNeki lijekovi djeluju pretežno na gram pozitivne pozitivne bakterije (npr. benzilpenicilin), dok drugi djeluju bakterije (npr. benzilpenicilin), dok drugi djeluju pretežno na gram negativnepretežno na gram negativne (npr. (npr. aminoglikozidi). aminoglikozidi).

Antibiotici Antibiotici širokog spektraširokog spektra (tetraciklini i (tetraciklini i hloramfenikol) djelujuhloramfenikol) djeluju ne samo na obje vrste ne samo na obje vrste bakterija, već su efikasni i protiv rikecija, bakterija, već su efikasni i protiv rikecija, spiroheta ispiroheta i prouzrokovača psitakoze, prouzrokovača psitakoze, limfogranuloma ingvinale i trachoma.limfogranuloma ingvinale i trachoma.

Pretjerana upotreba antimikrobnih lijekova ne Pretjerana upotreba antimikrobnih lijekova ne prolazi bez posljedica. prolazi bez posljedica.

Razvoj Razvoj rezistencijerezistencije bakterijabakterija razmjeran je razmjeran je potrošnji antimikrobnih lijekova u određenoj potrošnji antimikrobnih lijekova u određenoj sredini. sredini.

ZaZa razliku od svih drugih skupina lijekova, razliku od svih drugih skupina lijekova, neodgovarajuća primjena antimikrobnih lijekovaneodgovarajuća primjena antimikrobnih lijekova ne šteti samo bolesnicima koji ga koriste, već i ne šteti samo bolesnicima koji ga koriste, već i svim onim bolesnicima koji će nasvim onim bolesnicima koji će na tim odjelima tim odjelima biti kasnije liječeni.biti kasnije liječeni.

Da bi ispoljio svoje dejstvo, lijek u većini Da bi ispoljio svoje dejstvo, lijek u većini slučajeva mora da prodre u slučajeva mora da prodre u unutrašnjostunutrašnjost organizmaorganizma i dospije do organa, ćelija i ćelijskih i dospije do organa, ćelija i ćelijskih struktura na koje djeluje. struktura na koje djeluje.

U tom kretanju U tom kretanju učestvuju mnogi biokinetički učestvuju mnogi biokinetički procesi, kao što su procesi, kao što su resorpcija lijeka sa resorpcija lijeka sa mjestamjesta primjene, primjene, raspodjela u tkivima i raspodjela u tkivima i tjelesnim tečnostima i najzad izlučivanje iz tjelesnim tečnostima i najzad izlučivanje iz organizama.organizama.

Istovremeno jedan dio lijeka se zadržava i u Istovremeno jedan dio lijeka se zadržava i u tkivima na koja ne djeluje ili podliježetkivima na koja ne djeluje ili podliježe procesu procesu biotransformacije, pri čemu u molekulu lijeka biotransformacije, pri čemu u molekulu lijeka nastaju promjene koje olakšavajunastaju promjene koje olakšavaju njegovo njegovo izlučivanje.izlučivanje.

Parenteralna primjena antimikrobnog lijeka Parenteralna primjena antimikrobnog lijeka osigurava osigurava postizanje potrebnih terapijskihpostizanje potrebnih terapijskih koncentracija u krvikoncentracija u krvi, a time i u tkivima. , a time i u tkivima.

Stoga jeStoga je parenteralna parenteralna primjena antimikrobnih primjena antimikrobnih lijekova potrebna u teškim infekcijama, ili pak u lijekova potrebna u teškim infekcijama, ili pak u lakšim infekcijama ulakšim infekcijama u imunokopromitiranih imunokopromitiranih bolesnika. bolesnika.

Apsorpcija peroralno primijenjenih antibiotika Apsorpcija peroralno primijenjenih antibiotika znatnoznatno se razlikuje od bolesnika do bolesnika, a se razlikuje od bolesnika do bolesnika, a može se značajno mijenjati, ovisno o težinimože se značajno mijenjati, ovisno o težini infekcije. infekcije.

Neki se antimikrobni lijekovi potpuno Neki se antimikrobni lijekovi potpuno resorbiraju nakon resorbiraju nakon peroralneperoralne primjeneprimjene: : kloramfenikol, doksiciklin, klindamicin i kloramfenikol, doksiciklin, klindamicin i azitromicin postižu nakon peroralneazitromicin postižu nakon peroralne primjene primjene vršne koncentracije poput onih nakon vršne koncentracije poput onih nakon parenteralne primjene. parenteralne primjene.

PeroralnuPeroralnu primjenuprimjenu treba koristiti za liječenje treba koristiti za liječenje lakših infekcija. lakših infekcija.

Osnovni princip liječenjaOsnovni princip liječenja infekcije jeste da se na infekcije jeste da se na mjestu mjestu infekcije postigne adekvatna infekcije postigne adekvatna koncentracijakoncentracija antimikrobnog antimikrobnog lijeka.lijeka.

PROFILAKSA INFEKTIVNIH BOLESTIPROFILAKSA INFEKTIVNIH BOLESTI

Zbog mogućeg nastanka i širenja posebno Zbog mogućeg nastanka i širenja posebno opasnih infektivnih bolesti u epidemijskimopasnih infektivnih bolesti u epidemijskim razmjerama, što može dovesti do nesagledivih razmjerama, što može dovesti do nesagledivih posljedica i na zdravlje oboljelih pojedinaca,posljedica i na zdravlje oboljelih pojedinaca, i na i na zdravstveno stanje populacije u cjelini, zdravstveno stanje populacije u cjelini, infektivne su bolesti i dalje probleminfektivne su bolesti i dalje problem kojim kojim treba da se bavi cijela društvena treba da se bavi cijela društvena zajednica.zajednica.

Trenutno pandemija nove gripe A (H1 NI), Trenutno pandemija nove gripe A (H1 NI), izvrsno pokazuje da su infektivne bolestiizvrsno pokazuje da su infektivne bolesti internacionalni problem. internacionalni problem.

Postoji mePostoji međđunarodni forum koji prikuplja tačne unarodni forum koji prikuplja tačne podatkepodatke o javljanju i širenju infektivnih bolesti. o javljanju i širenju infektivnih bolesti.

To je Odjel za infektivne bolesti SvjetskeTo je Odjel za infektivne bolesti Svjetske zdravstvene organizacije, a obaveze zdravstvene organizacije, a obaveze (konvencije) koje su prihvatile gotovo sve (konvencije) koje su prihvatile gotovo sve zemljezemlje svijeta sadržane su u „Međunarodnom svijeta sadržane su u „Međunarodnom zdravstvenom pravilniku". zdravstvenom pravilniku".

U Stokholmu (Švedska)U Stokholmu (Švedska) se nalazi se nalazi Evropski Evropski centar za kontrolu i praćenje infektivnih centar za kontrolu i praćenje infektivnih bolestibolesti..

Praktične mjere za suzbijanje i sprečavanje Praktične mjere za suzbijanje i sprečavanje infektivnih bolesti su usmjerene infektivnih bolesti su usmjerene nana prekidanje prekidanje jedne karike Vogralikovog lanca, ili češće jedne karike Vogralikovog lanca, ili češće nekoliko karikanekoliko karika (jer je ponekad (jer je ponekad nemoguće nemoguće posve spriječiti utposve spriječiti utiicaj jedne karike).caj jedne karike).

Mjere na nivou izvora infekcijeMjere na nivou izvora infekcije Od osnovne je važnosti to, da li je izvor infekcije Od osnovne je važnosti to, da li je izvor infekcije

čovjek, ili životinja. čovjek, ili životinja. U prvom će slučajuU prvom će slučaju o uklanjanju izvora infekcije o uklanjanju izvora infekcije

odlučiti zdravstvena služba, a u drugom morati ćeodlučiti zdravstvena služba, a u drugom morati će zdravstvena služba saradivati sa veterinarskom zdravstvena služba saradivati sa veterinarskom službom. službom.

Bolesnike treba izolBolesnike treba izolovatiovati u u bolnici, ili kod kuće, što bolnici, ili kod kuće, što zavisi od prirode bolesti i epidemiološke situacije. zavisi od prirode bolesti i epidemiološke situacije.

Oblik strogeOblik stroge izolacije je karantizolacije je karantiin. n. Primjenjuje se kod osobito opasnih i lako Primjenjuje se kod osobito opasnih i lako

prenosivih infektivnihprenosivih infektivnih bolesti, kao što su kuga, bolesti, kao što su kuga, tropske hemoragične groznicetropske hemoragične groznice. .

Takva karantena traje onoliko koliko je najduže Takva karantena traje onoliko koliko je najduže poznata inkubacija pojedine poznata inkubacija pojedine bolesti.bolesti.

Zdravstveni nadzor je blaži oblik izolacije osoba Zdravstveni nadzor je blaži oblik izolacije osoba potencijalno izloženih infekciji u potencijalno izloženih infekciji u vremenu inkubacije. vremenu inkubacije.

Sastoji se od ograničenog kretanja, svakodnevnog Sastoji se od ograničenog kretanja, svakodnevnog javljanja javljanja lljekarujekaru uz klinički i mikrobiološki pregled. uz klinički i mikrobiološki pregled.

Kliconoše i rekonvalescente treba liječiti, iliKliconoše i rekonvalescente treba liječiti, ili staviti staviti pod zdravstveni nadzor. pod zdravstveni nadzor.

Pored izolacije bolesnika, potrebno je što prije Pored izolacije bolesnika, potrebno je što prije prijavitiprijaviti infektivnu bolest, kako bi se mogle infektivnu bolest, kako bi se mogle preduzeti odgovarajuće profilaktične mjere.preduzeti odgovarajuće profilaktične mjere.

Kod prijavljivanja koristi se sistem otkrivanja bolesti:Kod prijavljivanja koristi se sistem otkrivanja bolesti: • • Potvrđena definicija slučaja - laboratorijski Potvrđena definicija slučaja - laboratorijski

verifikovani slučajverifikovani slučaj • • Vjerovatan slučaj - verifikovan na osnovu kliničke i Vjerovatan slučaj - verifikovan na osnovu kliničke i

epidemiološke slikeepidemiološke slike • • Moguć slučaj - indikativna klinička slikaMoguć slučaj - indikativna klinička slika

Prijava je prema Zakonu o zaštiti stanovništva od Prijava je prema Zakonu o zaštiti stanovništva od infektivnih bolesti za neke bolestiinfektivnih bolesti za neke bolesti obavezna. obavezna. Obavlja se na posebnim formularima, ali kod Obavlja se na posebnim formularima, ali kod opasnijih infektivnih bolestiopasnijih infektivnih bolesti potrebno je hitno potrebno je hitno prijaviti bolest i telefonski. prijaviti bolest i telefonski.

Karantenske infektivne bolestiKarantenske infektivne bolesti prijavljuju se prijavljuju se odgovornim zdravstvenim organima na propisnim odgovornim zdravstvenim organima na propisnim formularima hitno, aformularima hitno, a prema međunarodnoj prema međunarodnoj konvenciji prijava se takode, hitno prosljeđuje konvenciji prijava se takode, hitno prosljeđuje Svjetskoj zdravstvenojSvjetskoj zdravstvenoj organizaciji. organizaciji.

Obavezno je provođenje dezinfekcije u toku bolesti Obavezno je provođenje dezinfekcije u toku bolesti i završne dezinfekcije.i završne dezinfekcije.

Izvor, inficirani čovjek ili životinja, može se Izvor, inficirani čovjek ili životinja, može se inaktivirati tako da se obeskliči,inaktivirati tako da se obeskliči, odnosno izliječi odnosno izliječi primjenom odgovarajućih antimikrobnih lijekovaprimjenom odgovarajućih antimikrobnih lijekova ili ili hirurgijehirurgije

Ako je izvor infekcije životinja mogu se Ako je izvor infekcije životinja mogu se primijeniti i mjere uništenja izvora, npr. primijeniti i mjere uništenja izvora, npr. deratizacija,deratizacija, ako je riječ o glodarima-ako je riječ o glodarima-rezervoarima i izvorima infekcije hemoragičnerezervoarima i izvorima infekcije hemoragične groznice, ili mjere dezinsekcije u slučaju groznice, ili mjere dezinsekcije u slučaju malarije.malarije.

Mjere za prekidanje Mjere za prekidanje puteva širenja puteva širenja infektivnih infektivnih bolestibolesti

Na ovom mjestu Vogralikova lanca najviše je Na ovom mjestu Vogralikova lanca najviše je mogućnosti utmogućnosti utiicaja. caja.

Kod svih infektivnihKod svih infektivnih bolesti se primjenjuje bolesti se primjenjuje prekidanje puteva širenja oboljenja, a mjere koje prekidanje puteva širenja oboljenja, a mjere koje treba preduzetitreba preduzeti zavise od načina prijenosa infekcije. zavise od načina prijenosa infekcije.

Kontaktni put, pogotovo indirektni kontakt,Kontaktni put, pogotovo indirektni kontakt, može se može se onemogućiti provođenjem dezinfekcije predmeta u onemogućiti provođenjem dezinfekcije predmeta u okolini, stanu, kuhinjamaokolini, stanu, kuhinjama i dr., DDD mjerama, te i dr., DDD mjerama, te ličnom higijenom. ličnom higijenom.

Načini za izbjegavanje prijenosa bolestiNačini za izbjegavanje prijenosa bolesti preko preko kontaminiranih medicinskih instrumenata, krvi i kontaminiranih medicinskih instrumenata, krvi i slično su: striktna primjenaslično su: striktna primjena sepse i antisepse, sepse i antisepse, provjera krvi davalaca na prisustvo određenih provjera krvi davalaca na prisustvo određenih bolesti (HBV, HCV,bolesti (HBV, HCV, HIV i dr.).HIV i dr.).

Kod bolesti koje se prenose Kod bolesti koje se prenose vazduhomvazduhom, obično , obično su mjere koje se preduzimajusu mjere koje se preduzimaju da se spriječi da se spriječi širenje infektivnih bolesti slabo uspješne. širenje infektivnih bolesti slabo uspješne.

U te mjere spadaju nošenjeU te mjere spadaju nošenje maski, maski, provjetravanje prostorija, određeni razmak provjetravanje prostorija, određeni razmak među krevetima u kolektivnommeđu krevetima u kolektivnom smještaju i dr.smještaju i dr.

Čisti zrak i kontrola protoka vazduha postali su Čisti zrak i kontrola protoka vazduha postali su danas vitalno važni u kontroli oboljenja,danas vitalno važni u kontroli oboljenja, koja se koja se prenose kapljičnim putem, naročito kod prenose kapljičnim putem, naročito kod oboljenja kao što su TBC, SARS, ptičijaoboljenja kao što su TBC, SARS, ptičija gripagripa. .

Postoji veća potreba za izolacionim Postoji veća potreba za izolacionim prostorijama u bolničkim uslovima za liječenjeprostorijama u bolničkim uslovima za liječenje TBC u zemljama trećeg svijeta, a treba biti TBC u zemljama trećeg svijeta, a treba biti spreman i za pandemiju gripe spreman i za pandemiju gripe HH11NN11..

Kod crijevnih infektivnih bolesti u obzir dolaze Kod crijevnih infektivnih bolesti u obzir dolaze slijedeće mjere za sprečavanje širenjaslijedeće mjere za sprečavanje širenja infektivnih bolesti: dezinfekcija vode infektivnih bolesti: dezinfekcija vode (hlori(hlorizzacija, ili kuhanje vode), briga oko acija, ili kuhanje vode), briga oko higijenskoghigijenskog odstranjivanja otpadnih voda i odstranjivanja otpadnih voda i fekalija, briga oko higijene prehrane, pranjefekalija, briga oko higijene prehrane, pranje ruku, uništavanje muha, nadzor nad osobljem ruku, uništavanje muha, nadzor nad osobljem kuhinja i dr.kuhinja i dr.

Kod infektivnih bolesti koje prenose artropodi Kod infektivnih bolesti koje prenose artropodi protivepidemijske mjere se sastojeprotivepidemijske mjere se sastoje u u uništavanju artropoda. uništavanju artropoda.

Primjenom insekticida u antimalaričnoj borbi, Primjenom insekticida u antimalaričnoj borbi, malarija jemalarija je iščezla u mnogim zemljama svijeta.iščezla u mnogim zemljama svijeta.

Mjere na nivou ulaznih vrataMjere na nivou ulaznih vrata Prirodna ulazna vrata-oči, nos, usta i dr., mogu Prirodna ulazna vrata-oči, nos, usta i dr., mogu

se zaštititi od ulaska uzročnika bolestise zaštititi od ulaska uzročnika bolesti mehanički, npr. maskom, odjećom, naočarima. mehanički, npr. maskom, odjećom, naočarima.

Ovoj grupi mjera pripada i upotrebaOvoj grupi mjera pripada i upotreba mehaničke mehaničke kontracepcije za zaštitu od polnih bolesti. kontracepcije za zaštitu od polnih bolesti.

Ulazna vrata se moguUlazna vrata se mogu zaštititi i protektivnim zaštititi i protektivnim ponašanjem, npr. izbjegavanjem konzumiranja ponašanjem, npr. izbjegavanjem konzumiranja sumnjive, ili sigurnosumnjive, ili sigurno kontaminirane hrane.kontaminirane hrane.

Mjere na nivou uzročnika bolestiMjere na nivou uzročnika bolesti Za prestanak mogućnosti infekcije dovoljno je Za prestanak mogućnosti infekcije dovoljno je

uništiti mikrobiološke uzročnike bolesti.uništiti mikrobiološke uzročnike bolesti. Njihova je brojnost i proširenost važan faktor Njihova je brojnost i proširenost važan faktor

veće ili manje mogućnosti obolijevanjaveće ili manje mogućnosti obolijevanja ljudi. ljudi. To je moguće izvesti izvan organizma To je moguće izvesti izvan organizma

inficiranog čovjeka (lakše), ili uinficiranog čovjeka (lakše), ili u samom samom inficiranom organizmu (teže). inficiranom organizmu (teže).

Uništavanje mikroorganizama unutar bolesnikaUništavanje mikroorganizama unutar bolesnika podrazumijeva antimikrobno liječenje, a izvan podrazumijeva antimikrobno liječenje, a izvan čovjekova organizma mjere dezinfekciječovjekova organizma mjere dezinfekcije i i sterilizacije.sterilizacije.

Mjere na nivou domaćinaMjere na nivou domaćina Podizanje opšte i specifične otpornosti Podizanje opšte i specifične otpornosti

domaćina na infektivne bolesti postižu se:domaćina na infektivne bolesti postižu se: A. Nespecifičnim mjerama (A. Nespecifičnim mjerama (podizanje opšte podizanje opšte

otpornosti i tjelesne kondicije, unosotpornosti i tjelesne kondicije, unos dovoljnih količinadovoljnih količina prehrambenih namirnica i prehrambenih namirnica i vitamina, fizička aktivnost i dr.).vitamina, fizička aktivnost i dr.).

B. Specifičnim mjerama (B. Specifičnim mjerama (aktivna i pasivna aktivna i pasivna imunizacija, hemoprofilaksaimunizacija, hemoprofilaksa).).

Imunoprofilaksa infektivnih bolesti je veoma Imunoprofilaksa infektivnih bolesti je veoma značajna mjera, čijim se sprovođenjemznačajna mjera, čijim se sprovođenjem mnoge mnoge bolesti mogu ublažiti, ili čak spriječiti. bolesti mogu ublažiti, ili čak spriječiti.

Kako za mnoge bolesti jošKako za mnoge bolesti još uvijek ne uvijek ne raspolažemo efikasnom antimikrobnom raspolažemo efikasnom antimikrobnom terapijom (većina virusnih infekcija),terapijom (većina virusnih infekcija), dok kod dok kod drugih liječenje nekada započinjemo kasno drugih liječenje nekada započinjemo kasno (tuberkuloza, veliki(tuberkuloza, veliki kašalj) bilo bi korisno da kašalj) bilo bi korisno da preventivnim mjeramapreventivnim mjerama spriječimo nastanak spriječimo nastanak ovih oboljenja.ovih oboljenja.

U dobroj mjeri danas u tome uspijevamo, U dobroj mjeri danas u tome uspijevamo, zahvaljujući sprovođenju aktivnezahvaljujući sprovođenju aktivne i pasivne i pasivne imunizacije.imunizacije.

Uloga medicinskog osoblja u otkrivanju Uloga medicinskog osoblja u otkrivanju i liječenju zaraznog bolesnikai liječenju zaraznog bolesnika

Prijem bolesnika u akutnom bolesnom Prijem bolesnika u akutnom bolesnom stanjustanju

Na osnovu oznakeNa osnovu oznake hitnosti na uputnici za hitnosti na uputnici za bolnicu, uputne dijagnoze, i vizuelne bolnicu, uputne dijagnoze, i vizuelne procjene pacijenta, medicinskaprocjene pacijenta, medicinska sestra sestra sprovodi trijažu. sprovodi trijažu.

Trijaža ima za cilj da se raspoloživim Trijaža ima za cilj da se raspoloživim resursima tretiraresursima tretira najveći mogući broj najveći mogući broj pacijenata, i da se pri tome uspostavi pacijenata, i da se pri tome uspostavi redoslijed prema nivou hitnosti.redoslijed prema nivou hitnosti.

Kao sistem, trijaža treba da Kao sistem, trijaža treba da obezbijedi tačnu obezbijedi tačnu inicijalnu procjenu, osigura prioriteteinicijalnu procjenu, osigura prioritete u u zavisnosti od medicinskog stanja, i broja upućenih zavisnosti od medicinskog stanja, i broja upućenih pacijenata u prijemnu ambulantupacijenata u prijemnu ambulantu (važno u slučaju (važno u slučaju masovnih otrovanja hranom, ili vodom), masovnih otrovanja hranom, ili vodom),

indicira indicira preliminarne dijagnostičkepreliminarne dijagnostičke procedureprocedure, , pruži asistenciju pacijentima koji trebaju tretman u pruži asistenciju pacijentima koji trebaju tretman u

drugim bolničkimdrugim bolničkim jedinicama, i poboljša protok jedinicama, i poboljša protok pacijenata u prijemu. pacijenata u prijemu.

U slučaju masovnogU slučaju masovnog povećanog dolaska bolesnika povećanog dolaska bolesnika u prijemnu ambulantu potrebno je o tome odmah u prijemnu ambulantu potrebno je o tome odmah obavijestitiobavijestiti glavnu sestru, i direktoraglavnu sestru, i direktora,, radi radi pozivanja dodatnih pozivanja dodatnih zazaposlenika, a u cilju poslenika, a u cilju adekvatnog zbrinjavanja oboljelih. adekvatnog zbrinjavanja oboljelih. Također,Također,potrebno je odmah obavijestiti i nadležnog potrebno je odmah obavijestiti i nadležnog epidemiologa.epidemiologa.

Odluke u sistemu trijaže generalno Odluke u sistemu trijaže generalno se se zasnivaju na kratkoj evaluaciji, i zasnivaju na kratkoj evaluaciji, i procjeni vitalnihprocjeni vitalnih znakovaznakova. .

Za uspostavu sistema trijaže koristi se Za uspostavu sistema trijaže koristi se skala trijaže, kao sredstvo zaskala trijaže, kao sredstvo za rangiranje rangiranje kliničke hitnosti, i bazični set podataka kliničke hitnosti, i bazični set podataka (glavne tegobe, starost, komorbiditet,(glavne tegobe, starost, komorbiditet, ozbiljnost simptoma, objektivno stanje, ozbiljnost simptoma, objektivno stanje, vitalni znaci). vitalni znaci).

Ako rezultat trijaže pokažeAko rezultat trijaže pokaže da su da su pacijentu pacijentu ugrožene vitalne funkcije, i ugrožene vitalne funkcije, i da je potrebno izvršiti reanimacijuda je potrebno izvršiti reanimaciju, , medicinskamedicinska sestra odmah poziva sestra odmah poziva lljekara. jekara.

BudućiBudući da ishod većine akutnih stanja u da ishod većine akutnih stanja u infektivnim bolestima uveliko zavisi infektivnim bolestima uveliko zavisi o o brzinibrzini primjene primjene odgovarajuće pomoći, odgovarajuće pomoći, zadatak medicinske sestre u prijemnoj zadatak medicinske sestre u prijemnoj ambulantiambulanti jeste, da u okviru svojih jeste, da u okviru svojih kompetencija započne kompetencija započne zbrinjavanje zbrinjavanje bolesnika do dolaska bolesnika do dolaska lljekarajekara (npr. (npr. davanje kiseonika, pronalaženje venskog davanje kiseonika, pronalaženje venskog puta itd.). puta itd.).

Poželjno je da takvog bolesnikaPoželjno je da takvog bolesnika zbrinjavaju dvije sestrezbrinjavaju dvije sestre, kako bi jedna , kako bi jedna uvijek mogla biti uz bolesnika, dok drugauvijek mogla biti uz bolesnika, dok druga komunicira s komunicira s lljekarom, i sprovodi jekarom, i sprovodi ordinirane mjere.ordinirane mjere.

Ako se prilikom trijaže, ili kasnije, utvrdi da se Ako se prilikom trijaže, ili kasnije, utvrdi da se radi o pacijentu sa visokim stepenomradi o pacijentu sa visokim stepenom kontagioznosti (npr. emergentne bolesti-ptičija kontagioznosti (npr. emergentne bolesti-ptičija gripa, sars, nova gripa), gripa, sars, nova gripa), isti seisti se odmah izoluje odmah izoluje u posebnu izolacionu prostoriju,u posebnu izolacionu prostoriju, gdje se gdje se sprovode propisane mjere zaštitesprovode propisane mjere zaštite od infekcije.od infekcije.

Nakon izvršene trijaže (ako se ne radi o hitnom Nakon izvršene trijaže (ako se ne radi o hitnom pacijentu) medicinska sestra direktnopacijentu) medicinska sestra direktno iz iz spoljašne sredine spoljašne sredine uvodi pacijenta u određeni uvodi pacijenta u određeni boksboks, i smješta na sto za preglede., i smješta na sto za preglede.

Najprije kontroliše Najprije kontroliše vitalne znake i diskretno vitalne znake i diskretno posmatra bolesnika,posmatra bolesnika, nastojeći da nastojeći da zapazi što zapazi što više vidljivih promjena na njemu:više vidljivih promjena na njemu:

• • karakterističan položaj (opistotonus, karakterističan položaj (opistotonus, meningealni položaj)meningealni položaj)

• • karakterističan izraz lica (facies tetanica-risus karakterističan izraz lica (facies tetanica-risus sardonicus, facies morbilosa)sardonicus, facies morbilosa)

• • promjene na koži (osip, edem, bljedilo, promjene na koži (osip, edem, bljedilo, cijanozu, icterus]cijanozu, icterus]

• • promjene ponašanja i stanja svijesti (delirij promjene ponašanja i stanja svijesti (delirij kod visokofebrilnih bolesnika, konvulzije,kod visokofebrilnih bolesnika, konvulzije, koma koma kod bolesnika s meningitisom)kod bolesnika s meningitisom)

Istovremeno dok posmatra bolesnika, Istovremeno dok posmatra bolesnika, medicinska sestra vodi kratak razgovor smedicinska sestra vodi kratak razgovor s njim, a njim, a koji ima višestruk značaj (epidemiološki podaci, koji ima višestruk značaj (epidemiološki podaci, zdravstvena prosvijećenostzdravstvena prosvijećenost bolesnika, bolesnika, intelektualni nivo).intelektualni nivo).

Nakon uzimanja anamneze, kliničkog pregleda, Nakon uzimanja anamneze, kliničkog pregleda, eventualniheventualnih laboratorijskih nalaza, a u laboratorijskih nalaza, a u zavisnosti od stanja nađenog pregledom, zavisnosti od stanja nađenog pregledom, lljekar jekar donosidonosi jednu od slijedećih odluka:jednu od slijedećih odluka:

• • odluka o hospitalizaciji (prijemu)odluka o hospitalizaciji (prijemu) • • odluka o opservaciji u Dnevnoj bolniciodluka o opservaciji u Dnevnoj bolnici • • odluka o upućivanju bolesnika na drugu odluka o upućivanju bolesnika na drugu

kliniku/polikliniku radi dodatnih pregleda/ kliniku/polikliniku radi dodatnih pregleda/ pretragapretraga

• • odluka o upućivanju bolesnika na kućno odluka o upućivanju bolesnika na kućno liječenje po uputama i daljem nadzoru liječenje po uputama i daljem nadzoru infektologainfektologa

Ako Ako lljekar donese odluku da hospitalizuje jekar donese odluku da hospitalizuje bolesnika, odmah se otvara dokumentacijabolesnika, odmah se otvara dokumentacija

(temperaturna lista, istorija bolesti, sestrinska (temperaturna lista, istorija bolesti, sestrinska dokumentacija), i regulišu eventualne dokumentacija), i regulišu eventualne finansijskefinansijske obaveze (participacija za majke obaveze (participacija za majke pratilje, participacija za neosigurana lica).pratilje, participacija za neosigurana lica).

Nakon završetka ovog dijela vezanog za prijem Nakon završetka ovog dijela vezanog za prijem bolesnika, bolesnika, lljekar bolesniku/pratnjijekar bolesniku/pratnji/ / daje daje informacije o razlozima hospitalizacije, informacije o razlozima hospitalizacije, okvirnom planu, procijenjenoj dužini okvirnom planu, procijenjenoj dužini hospitalizacije i po mogućnosti o hospitalizacije i po mogućnosti o lljekaru koji će jekaru koji će biti zadužen za njegov tretman. biti zadužen za njegov tretman.

MedicinskaMedicinska sestra daje ostale informacije sestra daje ostale informacije vezane za smještaj i boravak bolesnikavezane za smještaj i boravak bolesnika::(stvari (stvari koje može zadržati, kontakt telefon, način koje može zadržati, kontakt telefon, način dobidobijjanjaanja informacija, vrijeme posjete i sinformacija, vrijeme posjete i sll.)..).

Bolesnik koji je došao, ili dovežen u teškom Bolesnik koji je došao, ili dovežen u teškom akutnom stanju, ima drugačiji tok prijema.akutnom stanju, ima drugačiji tok prijema.

Takav bolesnik, ili bude dovezen kolima hitne Takav bolesnik, ili bude dovezen kolima hitne pomoći ili privatnim vozilom, sapomoći ili privatnim vozilom, sa pratnjom ili bez pratnjom ili bez nje, često bez potrebnih dokumenata. nje, često bez potrebnih dokumenata.

Medicinsko osoblje koje radi u Medicinsko osoblje koje radi u prijemnoj prijemnoj ambulanti, ni jednog trenutka ne smije podleći ambulanti, ni jednog trenutka ne smije podleći profesionalnoj deformaciji,profesionalnoj deformaciji, i ponašati se i ponašati se administrativno administrativno (npr. bolesnika u teškom (npr. bolesnika u teškom stanju koji nema propisanu dokumentacijustanju koji nema propisanu dokumentaciju vratiti nazad, ili ga ne pregledati). vratiti nazad, ili ga ne pregledati).

Ovo je važno naglasiti, jer se često gubiOvo je važno naglasiti, jer se često gubi dragocjeno vrijeme, potrebno bolesnikudragocjeno vrijeme, potrebno bolesniku, , oko uzimanja podataka, upisivanja u protokoloko uzimanja podataka, upisivanja u protokol i i si. si.

Procedura prijema djeteta u bolnicu, gledano sa Procedura prijema djeteta u bolnicu, gledano sa formalne strane, ista je kao i kodformalne strane, ista je kao i kod odraslih. odraslih.

Međutim, ovaj postupak po svojoj delikatnosti, Međutim, ovaj postupak po svojoj delikatnosti, ponekad ponekad predstavlja pravi izazovpredstavlja pravi izazov za za lljekara i jekara i medicinsku sestru, gdje oni mogu pokazati medicinsku sestru, gdje oni mogu pokazati maksimum svog profesionalnogmaksimum svog profesionalnog umijeća. umijeća.

Ponašanje djeteta, a i roditelja često je Ponašanje djeteta, a i roditelja često je nepredvidivo. nepredvidivo.

Roditelji su Roditelji su ss razlogom zabrinuti, a dijete razlogom zabrinuti, a dijete uplašeno uplašeno i i teško prihvata i podnosi često teško prihvata i podnosi često agresivne agresivne procedure,procedure, koje su neophodne za koje su neophodne za dijagnosticiranje bolesti (lumbalna punkcija, dijagnosticiranje bolesti (lumbalna punkcija, rektoskorektoskopijpija. uvođenje i.v. kanile i sa. uvođenje i.v. kanile i sll..))..

Ukoliko na osnovu prethodno izvršenog Ukoliko na osnovu prethodno izvršenog pregleda ne može donijeti konačnu odlukupregleda ne može donijeti konačnu odluku o o hospitalizaciji, hospitalizaciji, lljekar može zadržati bolesnika jekar može zadržati bolesnika na opservaciji u dnevnoj bolnici. na opservaciji u dnevnoj bolnici.

NakonNakon što se bolesnik smjesti radi opservacije, što se bolesnik smjesti radi opservacije, započinje se sa započinje se sa primjenom ordinirane primjenom ordinirane terapije,terapije, uzimanjem uzoraka za uzimanjem uzoraka za dijagnostičke pretrage, obezbjedijagnostičke pretrage, obezbjeđđuju uju eventualni specijalističko-eventualni specijalističko- konsultativni konsultativni pregledi drugih specijalnosti, upućivanje pregledi drugih specijalnosti, upućivanje bolesnika na radiološkebolesnika na radiološke preglede itd.preglede itd.

Uzimanje uzoraka od bolesnika u dnevnoj Uzimanje uzoraka od bolesnika u dnevnoj bolnici vrši medicinska sestra i iste prosljeđujebolnici vrši medicinska sestra i iste prosljeđuje u laboratoriju laboratorij

Ako se radi o bolesniku u teškom akutnom Ako se radi o bolesniku u teškom akutnom stanju, a upućuje se na radiološke pretragestanju, a upućuje se na radiološke pretrage (CT, (CT, MR-a i si.) MR-a i si.) medicinska sestra obavezno ide medicinska sestra obavezno ide u pratnji u pratnji bolesnika, a po potrebibolesnika, a po potrebi i i lljekar.jekar.

Prijemna ambulanta predstavlja prvi kontakt Prijemna ambulanta predstavlja prvi kontakt između bolnice i inficiranog bolesnika,između bolnice i inficiranog bolesnika, a samim a samim tim u njoj postoji i povećan rizik od prenosa tim u njoj postoji i povećan rizik od prenosa mikroorganizama poznatimmikroorganizama poznatim putevima.putevima.

Da bi se smanjili rizici prenosa infekcije neophodno Da bi se smanjili rizici prenosa infekcije neophodno je a i, zakonska obaveza svihje a i, zakonska obaveza svih zdravstvenih zdravstvenih radnika, da se u kontaktu sa bolesnicima radnika, da se u kontaktu sa bolesnicima stalno stalno pridržavaju mjera o kontrolipridržavaju mjera o kontroli infekcijinfekcija, kako a, kako standardnih tako dodatnih i univerzalnih. standardnih tako dodatnih i univerzalnih.

To je neophodno iz slijedećih To je neophodno iz slijedećih razloga:razloga: 1. Inficirani pacijenti 1. Inficirani pacijenti ne moraju pokazivati ne moraju pokazivati

znakoveznakove, niti simptome infekcije koja, niti simptome infekcije koja se može se može otkriti rutinskom anamnezom i pregledom,otkriti rutinskom anamnezom i pregledom,

2. Infektivni status se često otkriva laboratorijskim 2. Infektivni status se često otkriva laboratorijskim testovima koji ne mogu testovima koji ne mogu bitibiti završeni dovoljno završeni dovoljno brzo da bi se mogla primijeniti odgovarajuća brzo da bi se mogla primijeniti odgovarajuća zaštitazaštita

3. Pacijenti mogu biti bez simptoma, a ipak 3. Pacijenti mogu biti bez simptoma, a ipak infektivni.infektivni.

Dodatne mjere zaštite podrazumijevaju Dodatne mjere zaštite podrazumijevaju primjenu ličnih zaštitnih sredstava primjenu ličnih zaštitnih sredstava ((rukavice,rukavice, maske) u svakodnevnom kontaktu i radu sa maske) u svakodnevnom kontaktu i radu sa bolesnicimabolesnicima

Jasno je, da su infektivne bolesti 95% akutne Jasno je, da su infektivne bolesti 95% akutne bolesti, a patogeneza infektivne bolestibolesti, a patogeneza infektivne bolesti tako je tako je dinamična da se nekada mjeri minutama, a dinamična da se nekada mjeri minutama, a često završi i smrtno. često završi i smrtno.

Ima niz akutnihIma niz akutnih bolesnih stanja koja se moraju bolesnih stanja koja se moraju hitno rješavati, pa ih je važno na vrijeme hitno rješavati, pa ih je važno na vrijeme prepoznati,prepoznati, procijeniti i trijažirati u prijemnoj procijeniti i trijažirati u prijemnoj ambulanti. ambulanti.

Samo tako se brzo pristupa liječenju i Samo tako se brzo pristupa liječenju i sprečavanjusprečavanju nepopravljivog oštećenja organa, nepopravljivog oštećenja organa, ili u najgorem slučaju gubitak života.ili u najgorem slučaju gubitak života.

HOSPITALIZACIJA I IZOLACIJAHOSPITALIZACIJA I IZOLACIJA INFEKTIVNIH INFEKTIVNIH BOLESBOLESNIKANIKA

Prema međunarodnim standardima Prema međunarodnim standardima hospitalizacija se definiše kao period smještajahospitalizacija se definiše kao period smještaja pacijenta u bolnicu tokom perioda tretmana, a pacijenta u bolnicu tokom perioda tretmana, a uključuje i tretman u dnevnim bolnicama,uključuje i tretman u dnevnim bolnicama, kućno kućno baziranim bolnicamabaziranim bolnicama..

Kod sumnje na infektivnu bolest pacijent se Kod sumnje na infektivnu bolest pacijent se isključivo upućuje u kliniku-bolnicuisključivo upućuje u kliniku-bolnicu za infektivne za infektivne bolesti, a postupkom hospitalizacije smanjuje se bolesti, a postupkom hospitalizacije smanjuje se mogućnost širenja infekcije.mogućnost širenja infekcije.

Dakle, osnovni razlozi zbog kojih se infektivni Dakle, osnovni razlozi zbog kojih se infektivni bolesnik hospitalizira subolesnik hospitalizira su::

• • težina oboljenjatežina oboljenja • • epidemiološki razlog-izolacija bolesnikaepidemiološki razlog-izolacija bolesnika

Ako se radi o lakšem bolesniku, provodi se Ako se radi o lakšem bolesniku, provodi se uobičajeni tok prijema uobičajeni tok prijema

Kada Kada lljekar odlučijekar odluči na koje će se odjeljenje na koje će se odjeljenje primiti bolesnik, medicinska sestra iz prijemne primiti bolesnik, medicinska sestra iz prijemne ambulante obavještavaambulante obavještava odgovornu-glavnu odgovornu-glavnu sestru odjeljenja (hospitalne jedinice), da ista sestru odjeljenja (hospitalne jedinice), da ista pripremi krevetpripremi krevet za bolesnika, a bolesnika prati u za bolesnika, a bolesnika prati u prostoriju za sanitarnu obradu. prostoriju za sanitarnu obradu.

Tu se bolesnik po Tu se bolesnik po pravilu okupa, predaje svoje pravilu okupa, predaje svoje odijelo, i oblači čistu pidžamu. odijelo, i oblači čistu pidžamu.

Po potrebi obavlja se depedikulacija. Po potrebi obavlja se depedikulacija. Odijelo bolesnika može da odnese pratilac ili da Odijelo bolesnika može da odnese pratilac ili da

se zadrži use zadrži u bolničkoj garderobi. bolničkoj garderobi. Po potrebi može se uraditi i dekontaminacija Po potrebi može se uraditi i dekontaminacija

bolničke garderobe.bolničke garderobe.

Bolesnik koji je došao, ili je dovezen u bolnicu u Bolesnik koji je došao, ili je dovezen u bolnicu u teškom bolesnom stanju, ima drugačijiteškom bolesnom stanju, ima drugačiji tok tok prijema u bolnicu prijema u bolnicu

Ovakvi bolesnici pošteđeniOvakvi bolesnici pošteđeni su uobičajene su uobičajene sanitarne obrade. sanitarne obrade.

Nakon izvršenog prijema bolesnik se Nakon izvršenog prijema bolesnik se transportujetransportuje u određenu hospitalnu jedinicu, u određenu hospitalnu jedinicu, bolesničkim kolicima, ili pješke u zavisnosti od bolesničkim kolicima, ili pješke u zavisnosti od stanja istanja i težine bolesti.težine bolesti.

Bez obzira na način odlaska bolesnika do Bez obzira na način odlaska bolesnika do bolesničke sobe, uz njega uvijek treba dabolesničke sobe, uz njega uvijek treba da ide ide medicinska sestra, a po potrebi i medicinska sestra, a po potrebi i lljekar. jekar.

U principu transport mora da bude U principu transport mora da bude pravovremen,pravovremen, prikladan i neškodljiv.prikladan i neškodljiv.

Glavna-odgovorna sestra hospitalne jedinice Glavna-odgovorna sestra hospitalne jedinice prihvata novoprimljenog bolesnika,prihvata novoprimljenog bolesnika, kontroliše kontroliše njegovu dokumentaciju i predaje ga odjeljenskoj njegovu dokumentaciju i predaje ga odjeljenskoj sestri sestri

U dogovoru sa U dogovoru sa lljekarom koji će liječiti bolesnika, jekarom koji će liječiti bolesnika, a u zavisnosti oda u zavisnosti od epidemiološkog statusa i epidemiološkog statusa i očekivanih komplikacija, medicinska sestra očekivanih komplikacija, medicinska sestra usmjerava bolesnikovusmjerava bolesnikov smještaj, odnosno izolaciju.smještaj, odnosno izolaciju.

Izolacija bolesnika je jedini siguran način koji Izolacija bolesnika je jedini siguran način koji sprečava širenje infekcije, a oboljelisprečava širenje infekcije, a oboljeli na ovaj način na ovaj način prestaju biti izvor infekcije. Ispitivanja su prestaju biti izvor infekcije. Ispitivanja su pokazala da je kod 7-12% novoprimljenihpokazala da je kod 7-12% novoprimljenih bolesnika potrebna izolacija i izolacijski postupak. bolesnika potrebna izolacija i izolacijski postupak.

Najbolji način da seNajbolji način da se ovo postigne je strukturna i ovo postigne je strukturna i prostorna izolacija.prostorna izolacija.

Strukturna izolacija je smještaj bolesnika oboljelih Strukturna izolacija je smještaj bolesnika oboljelih od istih bolesti u odvojenom objektu.od istih bolesti u odvojenom objektu.

Na taj način sprečava se kontakt između bolesnika Na taj način sprečava se kontakt između bolesnika oboljelih od različitih bolesti.oboljelih od različitih bolesti.

Prostorna izolacija predstavlja izolaciju bolesnika u Prostorna izolacija predstavlja izolaciju bolesnika u pravilno organizovanom prostorupravilno organizovanom prostoru u okviru u okviru hospitalne jedinice, ili bolnice za infektivne bolesti. hospitalne jedinice, ili bolnice za infektivne bolesti.

U ovom slučaju bolesniciU ovom slučaju bolesnici se smještaju u male se smještaju u male bolesničke sobe i izolacione boksove koji imaju bolesničke sobe i izolacione boksove koji imaju zasebnezasebne sanitarne prostore. sanitarne prostore.

Na ovakav način bolesnicima se onemogućava Na ovakav način bolesnicima se onemogućava kretanje izvan bolesničkekretanje izvan bolesničke sobe, ili boksa. sobe, ili boksa.

Svaka prostorija ima predsoblje, koje je predviđeno Svaka prostorija ima predsoblje, koje je predviđeno za čuvanjeza čuvanje materijala i opreme za osoblje, koje se materijala i opreme za osoblje, koje se brine za bolesnika.brine za bolesnika.

Standardna i striktna izolacijaStandardna i striktna izolacija Postupci koji se primjenjuju kod standardne Postupci koji se primjenjuju kod standardne

izolacije bolesnika su:izolacije bolesnika su: • • pranje rukupranje ruku • • upotreba zaštitnih ogrtača i pvc keceljaupotreba zaštitnih ogrtača i pvc kecelja • • upotreba maski za liceupotreba maski za lice • • poštivanje propisanih mjera kod ulaska, i poštivanje propisanih mjera kod ulaska, i

izlaska iz izolacione prostorijeizlaska iz izolacione prostorije • • korištenje jednokratnog pribora potrebnog za korištenje jednokratnog pribora potrebnog za

liječenje i njegu bolesnikaliječenje i njegu bolesnika • • odlaganje posteljine u posebno označene vrećeodlaganje posteljine u posebno označene vreće • • posebna eliminacija izlučevinaposebna eliminacija izlučevina • • temeljna završna dezinfekcija nakon temeljna završna dezinfekcija nakon

bolesnikovog odlaskabolesnikovog odlaska

Striktna izolacija je naziv za izolaciju inficiranog Striktna izolacija je naziv za izolaciju inficiranog bolesnika iz uobičajene bolničkebolesnika iz uobičajene bolničke sredine sredine

Ova izolacija uključuje sve mjere i postupke koji Ova izolacija uključuje sve mjere i postupke koji se primjenjujuse primjenjuju kod standardne izolacije uz:kod standardne izolacije uz:

• • obavezno nošenje maski i njihovim stavljanjem obavezno nošenje maski i njihovim stavljanjem prije ulaska u sobuprije ulaska u sobu

• • obavezno i trajno nošenje rukavica za cijelo obavezno i trajno nošenje rukavica za cijelo vrijeme boravka u izolacionom prostoruvrijeme boravka u izolacionom prostoru i i provođenju svih radnji i postupaka kod bolesnikaprovođenju svih radnji i postupaka kod bolesnika

• • upotreba zaštitnih mantila od vodootpornog upotreba zaštitnih mantila od vodootpornog materijalamaterijala

Sva nabrojana zaštitna sredstva moraju biti Sva nabrojana zaštitna sredstva moraju biti dostupna ispred izolacione prostorije.dostupna ispred izolacione prostorije. Za Za odlaganje otpadnog materijala i rublja odlaganje otpadnog materijala i rublja primjenjuje se tehnika dvostrukih vreća.primjenjuje se tehnika dvostrukih vreća.

Sestrinske dijagnoze u infektivnim Sestrinske dijagnoze u infektivnim bolestimabolestima

Zdravstvene ustanove u svojim laboratorijama Zdravstvene ustanove u svojim laboratorijama pretražuju raznovrsne tvari, izlučevine,pretražuju raznovrsne tvari, izlučevine, poput poput krvi, mokraće, likvora, sline, želučanog i krvi, mokraće, likvora, sline, želučanog i duodenalnog soka, žuči, stolice, iskašljaja,duodenalnog soka, žuči, stolice, iskašljaja, znoja, sperme, te pleuralnog izljeva, apscesa, znoja, sperme, te pleuralnog izljeva, apscesa, briseva, iscjetka, aspirata, ispirka,briseva, iscjetka, aspirata, ispirka, ekspirata, ekspirata, punktata i bioptičkih uzoraka organa, tkiva i punktata i bioptičkih uzoraka organa, tkiva i tumora.tumora.

Te su laboratorije specijalizovane za sljedeće Te su laboratorije specijalizovane za sljedeće pretrage:pretrage:

- biohemijske,- biohemijske, - hematološke,- hematološke, - mikrobiološke,- mikrobiološke, - imunološke,- imunološke, - citološke,- citološke, - histološke.- histološke.

Dijagnostičke postupke u bolesnika kod kojih se Dijagnostičke postupke u bolesnika kod kojih se sumnja na infektivnu bolest, važnosumnja na infektivnu bolest, važno je izvršiti što je izvršiti što ranije, ne samo zbog pravovremenog liječenja, već ranije, ne samo zbog pravovremenog liječenja, već i zbog epidemiološkihi zbog epidemioloških razloga (izvor infekcije, razloga (izvor infekcije, kontakti, moguća širenja).kontakti, moguća širenja).

Zadaci medicinske sestre pri uzimanju krvi za pretrage Zadaci medicinske sestre pri uzimanju krvi za pretrage su:su:

- priprema bolesnika (psihička i fizička),- priprema bolesnika (psihička i fizička), - pripremiti bolesničku sobu, ili prostoriju u kojoj se - pripremiti bolesničku sobu, ili prostoriju u kojoj se

uzimaju uzorci krvi,uzimaju uzorci krvi, - pripremiti pribor,- pripremiti pribor, - izvesti zahvat,- izvesti zahvat, - zbrinuti bolesnika,- zbrinuti bolesnika, - otpremiti uzorke krvi i uputnice za pretrage u - otpremiti uzorke krvi i uputnice za pretrage u

laboratorij,laboratorij, - raspremiti pribor.- raspremiti pribor.

Bolesnika pripremiti, objašnjavajući zahvat i Bolesnika pripremiti, objašnjavajući zahvat i važnost pretrage, te dati upute za ponašanjevažnost pretrage, te dati upute za ponašanje prije i u vrijeme uzimanja krvi:prije i u vrijeme uzimanja krvi:

- krv se za laboratorijske pretrage najčešće - krv se za laboratorijske pretrage najčešće uzima ujutru (između 7 i 9 sati),uzima ujutru (između 7 i 9 sati),

- posljednjih 12 sati prije uzimanja krvi, bolesnik - posljednjih 12 sati prije uzimanja krvi, bolesnik ne smije jesti, piti, ni pušiti (izuzetak su hitni ne smije jesti, piti, ni pušiti (izuzetak su hitni slučajevi),slučajevi),

- prije uzimanja krvi, bolesnik po mogućnosti - prije uzimanja krvi, bolesnik po mogućnosti miruje 15 minuta.miruje 15 minuta.

Organizacijom rada u bolnici, tačno se utvrđuje Organizacijom rada u bolnici, tačno se utvrđuje ko, gdje, i u kojim uslovima uzimako, gdje, i u kojim uslovima uzima materijale za materijale za pretrage, postupci eliminacije tih materijala pretrage, postupci eliminacije tih materijala nakon izvršenja pretrage,nakon izvršenja pretrage, te zaštita osoblja od te zaštita osoblja od infekcije i na odjelima, i u laboratorijama.infekcije i na odjelima, i u laboratorijama.

Laboratorijske pretrage infektivnLaboratorijske pretrage infektivnog bol.og bol. 1. Biohemijske pretrage1. Biohemijske pretrage Pretrage krvi: potrebno je uzeti vensku krv u Pretrage krvi: potrebno je uzeti vensku krv u

suhu epruvetu. suhu epruvetu. Kao rutinske pretrage,Kao rutinske pretrage, što znači da se uzimaju što znači da se uzimaju

kod svih bolesnika, analiziraju se serumske kod svih bolesnika, analiziraju se serumske transaminazetransaminaze (AST, ALT), alkalna fosfataza (AP), (AST, ALT), alkalna fosfataza (AP), gama GT, elektroforeza serumskih proteina, gama GT, elektroforeza serumskih proteina, elektrolitielektroliti (K, Na, P, Cl), glukoza (šuk), urea, (K, Na, P, Cl), glukoza (šuk), urea, kreatinin, CRP (C-reaktivni protein).kreatinin, CRP (C-reaktivni protein).

Ostale pretrage kao amonijak (NH3), bakar, CK, Ostale pretrage kao amonijak (NH3), bakar, CK, CKMB, željezo, te acidobazni statusCKMB, željezo, te acidobazni status (ABS) i (ABS) i plinske analize uzima laborant.plinske analize uzima laborant.

Arterijski uzorci krvi moraju biti doneseni u Arterijski uzorci krvi moraju biti doneseni u laboratoriju odmah nakon uzimanja,laboratoriju odmah nakon uzimanja, u u posebnim situacijama unutar jednog sata, jer posebnim situacijama unutar jednog sata, jer duže stajanje uzoraka izvan obradeduže stajanje uzoraka izvan obrade uzrokuje uzrokuje kvalitativne i kvantitativne promjene pojedinih kvalitativne i kvantitativne promjene pojedinih sastojaka. sastojaka.

Ako bolesnik primaAko bolesnik prima infuzijsku otopinu, uzorci infuzijsku otopinu, uzorci krvi uzimaju se iz vene druge ruke. krvi uzimaju se iz vene druge ruke.

Uzimanje krvi preko igleUzimanje krvi preko igle sistema za infuziju sistema za infuziju dovodi do razređenja uzorka, i pada vrijednosti dovodi do razređenja uzorka, i pada vrijednosti svih sastojaka krvi,svih sastojaka krvi, a istovremeno dolazi do a istovremeno dolazi do lažno visokih vrijednosti onih sastojaka koji se lažno visokih vrijednosti onih sastojaka koji se nalaze u infuzijskojnalaze u infuzijskoj otopini (glukoza, K, Na). otopini (glukoza, K, Na).

Pri vađenju krvi, ruka ne smije biti podvezana Pri vađenju krvi, ruka ne smije biti podvezana gumicomgumicom za stazu duže od jedne minute.za stazu duže od jedne minute.

Pregled urina: rutinski se svakom bolesniku Pregled urina: rutinski se svakom bolesniku pregleda urin, hemijska pretragapregleda urin, hemijska pretraga urina - urina - bilirubin, urobilinogen, proteini, glukoza, ketoni, bilirubin, urobilinogen, proteini, glukoza, ketoni, ph, nitritiph, nitriti,, te sediment urina, te sediment urina, i specifična težina.i specifična težina.

Pregled stolice: stolica na benzidin - otkrivanje Pregled stolice: stolica na benzidin - otkrivanje okultnog krvarenja, traži se priokultnog krvarenja, traži se pri sumnji na sumnji na krvarenje u probavnom traktu. krvarenje u probavnom traktu.

Bolesnik je prethodno tri dana na Bolesnik je prethodno tri dana na ugljikohidratnojugljikohidratnoj dijeti, koja ne sadrži dijeti, koja ne sadrži hemoglobin. hemoglobin.

Uzimaju se tri uzorka stolice. Uzimaju se tri uzorka stolice. Ako je nalazAko je nalaz pozitivan u dva uzorka, pozitivan u dva uzorka,

benzidinska proba je pozitivna.benzidinska proba je pozitivna. Pregled likvora: Pregled likvora: cerebrospinalni likvor se dobija cerebrospinalni likvor se dobija

lumbalnom punkcijom, a od biohemijskihlumbalnom punkcijom, a od biohemijskih pretraga traže se bjelančevine, bilirubin, pretraga traže se bjelančevine, bilirubin, glukoza, imunoglobulini, hloridi,glukoza, imunoglobulini, hloridi, laktati.laktati.

Hematološke pretrageHematološke pretrage Rutinska hematološka pretraga odreRutinska hematološka pretraga određđuje uje

kompletnu krvnu sliku (KKS), crvena krvnakompletnu krvnu sliku (KKS), crvena krvna zrnca, leukogram, sedimentaciju eritrocita. zrnca, leukogram, sedimentaciju eritrocita.

Za pretrage se uzima jedna epruveta venskeZa pretrage se uzima jedna epruveta venske krvi s antikoagulansom. krvi s antikoagulansom.

Najviše korisnih podataka daje nalaz leukocita Najviše korisnih podataka daje nalaz leukocita sa diferencijalnomsa diferencijalnom krvnom slikom. krvnom slikom.

BakterijskeBakterijske infekcije u pravilu uzrokuju infekcije u pravilu uzrokuju leukocitozu sa neutrofilijom. leukocitozu sa neutrofilijom.

Virusne infekcije minimalnoVirusne infekcije minimalno mijenjaju krvnu mijenjaju krvnu sliku, a neke su praćene leukopenijom, s sliku, a neke su praćene leukopenijom, s limfocitozom ili bez nje. limfocitozom ili bez nje.

UU parazitozama češće se registrira eozinofilija.parazitozama češće se registrira eozinofilija.

Koagulacijske pretrageKoagulacijske pretrage Pretežno se rade ciljano, te se odrePretežno se rade ciljano, te se određđuju uju

trombociti (Tr), protrombinsko vrijeme (PV),trombociti (Tr), protrombinsko vrijeme (PV), vrijeme zgrušavanja (VZ ], vrijeme krvarenja vrijeme zgrušavanja (VZ ], vrijeme krvarenja (VK) i pojedini faktori koagulacije.(VK) i pojedini faktori koagulacije.

Serološke i imunološke pretrageSerološke i imunološke pretrage Antistreptolizinski titar (AST-o) pretraga kojom Antistreptolizinski titar (AST-o) pretraga kojom

se traže antitijela na streptokoke use traže antitijela na streptokoke u bolesnikovu bolesnikovu serumu.serumu.

Widalova reakcija - koristi se za dokaz antitijela Widalova reakcija - koristi se za dokaz antitijela kod trbušnog tifusa, koji se javljajukod trbušnog tifusa, koji se javljaju u krvi u krvi bolesnika u drugoj sedmici bolesti.bolesnika u drugoj sedmici bolesti.

Virusni hepatitisi - određuju se markeri Virusni hepatitisi - određuju se markeri hepatitisahepatitisa

Pri određivanju antitijela važan je porast titra Pri određivanju antitijela važan je porast titra između krvi uzete u početku i nakonizmeđu krvi uzete u početku i nakon dvije dvije sedmice. sedmice.

Imunološkim laboratorijskim postupcima Imunološkim laboratorijskim postupcima dokazuju se imunološkedokazuju se imunološke reakcije na bakterije, reakcije na bakterije, viruse, gljivice, parazite i sviruse, gljivice, parazite i sll., i to postupcima: ., i to postupcima: RVK, ELISA (testoviRVK, ELISA (testovi na Brucelle, Coxielle, na Brucelle, Coxielle, Hantan virus, Leptospire, Mycoplasmu Hantan virus, Leptospire, Mycoplasmu pneumonie), RIA, te Kgpneumonie), RIA, te Kg i Rh faktor, određivanje i Rh faktor, određivanje imunoglobulina, alergološka testiranja, TBC, imunoglobulina, alergološka testiranja, TBC, Mantoux test. Mantoux test.

ZaZa većinu imunoloških pretraga dovoljna je većinu imunoloških pretraga dovoljna je jedna epruveta venske krvi bez antikoagulansa.jedna epruveta venske krvi bez antikoagulansa.

Mikrobiološke pretrageMikrobiološke pretrage Mikrobiološkim, serološkim i parazitološkim Mikrobiološkim, serološkim i parazitološkim

pretragama raznovrsnih tvari i izlučevinapretragama raznovrsnih tvari i izlučevina organizma, nastoje se identifikovati uzročnici nekih organizma, nastoje se identifikovati uzročnici nekih bolesti (bakterije, virusi, gljivice,bolesti (bakterije, virusi, gljivice, paraziti), te ispitati paraziti), te ispitati njihovu osjetljivost na antimikrobna sredstva. njihovu osjetljivost na antimikrobna sredstva.

Pri uzimanjuPri uzimanju materijala za mikrobiološke pretrage materijala za mikrobiološke pretrage vrijede određena pravila za određene uzorke,vrijede određena pravila za određene uzorke, ali je ali je potrebno poznavati i opšta pravila:potrebno poznavati i opšta pravila:

- materijal uzeti - materijal uzeti sterilnimsterilnim priborom, priborom, - materijal uzeti prije antimikrobne terapije,- materijal uzeti prije antimikrobne terapije, - spriječiti kontaminaciju već uzetog materijala,- spriječiti kontaminaciju već uzetog materijala, - uzeti dovoljno materijala,- uzeti dovoljno materijala, - dostaviti materijal na vrijeme u mikrobiološki - dostaviti materijal na vrijeme u mikrobiološki

laboratorij uz propisanu uputnicu.laboratorij uz propisanu uputnicu.

• • Bris ždrijela, nosa i nazofarinksaBris ždrijela, nosa i nazofarinksa Bris ždrijela: za uzimanje uzorka potrebno je Bris ždrijela: za uzimanje uzorka potrebno je

pripremiti sterilnu epruvetu sa sterilnim pripremiti sterilnu epruvetu sa sterilnim štapićem namotanim vatom, koji se neposredno štapićem namotanim vatom, koji se neposredno prije uzimanja navlaži sterilnomprije uzimanja navlaži sterilnom fiziološkom fiziološkom otopinom, te sterilnu špatulu. otopinom, te sterilnu špatulu.

Bolesniku objasnimo postupak. Bolesniku objasnimo postupak. ZaZa uzimanje brisa ždrijela bolesnik sjedi, glavu uzimanje brisa ždrijela bolesnik sjedi, glavu

okrene prema izvoru svjetla, otvori usta,okrene prema izvoru svjetla, otvori usta, špatulom pritisnemo jezik prema dolje, drugom špatulom pritisnemo jezik prema dolje, drugom rukom uzmemo sterilni štapić i prebrišemorukom uzmemo sterilni štapić i prebrišemo oba oba krajnika i stražnji faringealni lukkrajnika i stražnji faringealni luk

Bris nosa: uzima se iz jedne, ili obiju nosnica, Bris nosa: uzima se iz jedne, ili obiju nosnica, pri čemu se štapić lagano zarotira upri čemu se štapić lagano zarotira u nosnicu i nosnicu i stavi u sterilnu epruvetu. stavi u sterilnu epruvetu.

Bris nosa pri sumnji na kliconoštvo stafilokoka Bris nosa pri sumnji na kliconoštvo stafilokoka otpornogotpornog na meticillin (MRSA-e) uzima se iz na meticillin (MRSA-e) uzima se iz nosnog predvorja, ne ulazi se dublje u nosnicu,nosnog predvorja, ne ulazi se dublje u nosnicu, a namotani dio štapića neposredno prije a namotani dio štapića neposredno prije uzimanja brisa navlaži se sterilnomuzimanja brisa navlaži se sterilnom fiziološkom fiziološkom otopinom.otopinom.

Bris nazofarinksa: tanki metalni štapić koji Bris nazofarinksa: tanki metalni štapić koji dobro slijedi anatomski put nosne šupljine,dobro slijedi anatomski put nosne šupljine, koristimo za bris nazofarinksa. koristimo za bris nazofarinksa.

Vadeći štapić iz epruvete lagano ga savijemo,Vadeći štapić iz epruvete lagano ga savijemo, uđemo kroz nos do nazofarinksa, pobrišemo, uđemo kroz nos do nazofarinksa, pobrišemo, izvučemo štapić i stavimo ga u epruvetu.izvučemo štapić i stavimo ga u epruvetu.

Uzorak uzimamo iz jedne nosnice. Uzeti uzorak Uzorak uzimamo iz jedne nosnice. Uzeti uzorak uz odgovarajuću uputnicu dostavljauz odgovarajuću uputnicu dostavlja se u se u laboratorijlaboratorij naujkasnije za naujkasnije za dva sata. dva sata.

OvoOvo vrijedi ako bris uzimamo za bakteriološke vrijedi ako bris uzimamo za bakteriološke pretrage. pretrage.

Ako se bris uzima za virološkeAko se bris uzima za virološke pretrage, on se pretrage, on se dostavlja odmah nakon uzimanja u transportnoj dostavlja odmah nakon uzimanja u transportnoj podlozipodlozi..

Bris rektuma: se uzima ulaskom namotanog Bris rektuma: se uzima ulaskom namotanog dijela štapića u rektum visine 3dijela štapića u rektum visine 3 cm, te cm, te rotiranjem štapića. rotiranjem štapića.

Bris se dostavlja odmah u laboratorij, da bi se Bris se dostavlja odmah u laboratorij, da bi se spriječilospriječilo isušivanje uzorka i propadanje isušivanje uzorka i propadanje mikroorganizama. mikroorganizama.

Prema potrebi uzimaju se briseviPrema potrebi uzimaju se brisevi uretre i rodnice, a uretre i rodnice, a njih uzima ljekar.njih uzima ljekar.

• • Urinokultura: s obzirom da pravilno Urinokultura: s obzirom da pravilno uzimanje urina i stolice, pravilna dostava,uzimanje urina i stolice, pravilna dostava, ima ima veoma bitan značaj u dijagnostici i terapiji mnogih veoma bitan značaj u dijagnostici i terapiji mnogih infektivnih oboljenjainfektivnih oboljenja..

Urin se dostavlja još topao i običnoUrin se dostavlja još topao i obično se uzima prvi se uzima prvi jutarnji urin. Za novoprimljene bolesnike, jutarnji urin. Za novoprimljene bolesnike, medicinska sestra uzimamedicinska sestra uzima urin bez obzira na doba urin bez obzira na doba danadana

Sputum (iskašljaj)Sputum (iskašljaj) Sputum se nakon uzimanja uzorka dostavlja Sputum se nakon uzimanja uzorka dostavlja

odmah u laboratorij, zato što na sobnojodmah u laboratorij, zato što na sobnoj temperaturi raste saprofitna flora, a smanjuje temperaturi raste saprofitna flora, a smanjuje se broj patogenih (mikroorganizama)se broj patogenih (mikroorganizama) bakterija. bakterija.

Ukoliko uzorak ne možemo poslati u laboratorij Ukoliko uzorak ne možemo poslati u laboratorij u roku od 2 sata, može se sačuvati u hladnjaku u roku od 2 sata, može se sačuvati u hladnjaku na + 4°C do unutar 6 sati. na + 4°C do unutar 6 sati.

Za pretragu sputuma na Mycobacterium Za pretragu sputuma na Mycobacterium tuberkuloze (MTBC), uzorak može biti star i do 3 tuberkuloze (MTBC), uzorak može biti star i do 3 dana, ako stoji na sobnoj temperaturi,dana, ako stoji na sobnoj temperaturi, i u i u tamnom prostoru.tamnom prostoru.

HemokulturaHemokultura Hemokultura je uzimanje i nasadivanje krvi na Hemokultura je uzimanje i nasadivanje krvi na

hranjivu podlogu, pri sumnji na bakterijemiju,hranjivu podlogu, pri sumnji na bakterijemiju, ili ili septikemiju.septikemiju.

Indikacije za hemokulturu su:Indikacije za hemokulturu su: - bakterijemija,- bakterijemija, - septikemija,- septikemija, - prijeoperativni, ili postoperativni šok,- prijeoperativni, ili postoperativni šok, - neobjašnjena stanja povišene temperature,- neobjašnjena stanja povišene temperature, - stanje febrilnosti i tresavice kod inficiranih - stanje febrilnosti i tresavice kod inficiranih

opeklina, opsežnih infekcija kože i si.opeklina, opsežnih infekcija kože i si.

Priprema bolesnika:Priprema bolesnika: - Psihička priprema obuhvata pojašnjavanje - Psihička priprema obuhvata pojašnjavanje

pretrage i načina izvođenja.pretrage i načina izvođenja. - Fizička priprema: bolesnik leži, ispod ruke - Fizička priprema: bolesnik leži, ispod ruke

stavimo kompresu s nepropusnimstavimo kompresu s nepropusnim m materijalom.aterijalom.

Priprema pribora: na dezinficiranu gornju plohu Priprema pribora: na dezinficiranu gornju plohu stolica pripremimo:stolica pripremimo:

- maske,- maske, - sterilne rukavice,- sterilne rukavice, - pribor za čišćenje i dezinfekciju kože: benzin, - pribor za čišćenje i dezinfekciju kože: benzin,

alkohol, sterilne tufere, gaze i sterilnaalkohol, sterilne tufere, gaze i sterilna pinceta, ili pinceta, ili pean,pean,

- pribor za vađenje krvi (sterilna šprica, sterilne - pribor za vađenje krvi (sterilna šprica, sterilne igle za intramuskularnu primjenu ili baby sistem sa igle za intramuskularnu primjenu ili baby sistem sa adapterom za vakumsko vađenje sa mogućnošću adapterom za vakumsko vađenje sa mogućnošću za direktnoza direktno unošenje krvi u hranilište,unošenje krvi u hranilište,

- pribor za dijagnostiku (podloge za hemokulturu: - pribor za dijagnostiku (podloge za hemokulturu: bujon za anaerobe i aerobe),bujon za anaerobe i aerobe),

- uputnice,- uputnice, - bubrežasta zdjelica i ..kontejneri" za oštri otpad.- bubrežasta zdjelica i ..kontejneri" za oštri otpad.

Izvođenje zahvata: zahvat se izvodi u Izvođenje zahvata: zahvat se izvodi u aseptičnim uslovima, i izvode ga dvije sestre.aseptičnim uslovima, i izvode ga dvije sestre.

Operu se ruke i stavi se maska. Jedna osoba Operu se ruke i stavi se maska. Jedna osoba asistira, a druga osoba izvodi zahvat.asistira, a druga osoba izvodi zahvat.

Dezinfekcija kože obavlja se kružnim pokretima Dezinfekcija kože obavlja se kružnim pokretima od centra prema periferiji, jer je kožnaod centra prema periferiji, jer je kožna flora čest flora čest uzrok kontaminiranja hemokulture. uzrok kontaminiranja hemokulture.

Osoba koja izvodi venepunkciju u sterilnim Osoba koja izvodi venepunkciju u sterilnim rukavicama ulazi beby sistemom u venu i kada rukavicama ulazi beby sistemom u venu i kada se pojavi krv u beby sistemuse pojavi krv u beby sistemu nastavi hranilište nastavi hranilište na „šeširić". Uzima se 5 ml krvi-na hranilištu na „šeširić". Uzima se 5 ml krvi-na hranilištu označeno. označeno.

Potom skidamoPotom skidamo jedno i stavljamo drugo jedno i stavljamo drugo hranilište. hranilište.

Lagano protresemo, izvadimo i drugo hranilište.Lagano protresemo, izvadimo i drugo hranilište. Pazimo da hemokultura ne povuče zrak. Pazimo da hemokultura ne povuče zrak.

Otpustimo gumicu za stazu i izvučemoOtpustimo gumicu za stazu i izvučemo beby beby sistem. sistem.

Ubodno mjesto pritisnemo lopticom Ubodno mjesto pritisnemo lopticom od vate, i pritisnuto držimo od vate, i pritisnuto držimo najmanjenajmanje dvije minute, beby sistem dvije minute, beby sistem odložimo u bubrežastu posudu, a odložimo u bubrežastu posudu, a postoje i kontejneri za oštri postoje i kontejneri za oštri otpad. S otpad. S bočice hranilišta skinemo šifru i bočice hranilišta skinemo šifru i zalijepimo je na stražnju stranu zalijepimo je na stražnju stranu uputnice.uputnice.

Ukoliko nemamo takvih hranilišta i pribor za Ukoliko nemamo takvih hranilišta i pribor za vakuumski sistem, postupak je slijedeći:vakuumski sistem, postupak je slijedeći:

- Nakon dezinfekcije kože, ubodemo bolesnika - Nakon dezinfekcije kože, ubodemo bolesnika iglom, ili beby sistemom nastavljenomiglom, ili beby sistemom nastavljenom na špricu i na špricu i povučemo 10 ml krvi. povučemo 10 ml krvi.

Potrebno je znati i koliko je cm3 krvi potrebno za Potrebno je znati i koliko je cm3 krvi potrebno za hranilište. Za hranilišta koja se koriste na našim hranilište. Za hranilišta koja se koriste na našim prostorima dovoljno je 5 cm3 za prostorima dovoljno je 5 cm3 za svako svako zasađivanje. zasađivanje.

Za novorođenčad izvadimo 2 ml, a djeci od godinu Za novorođenčad izvadimo 2 ml, a djeci od godinu dana 3-5 mldana 3-5 ml krvi.krvi.

Ako je iz nekih razloga prije uzeto dovoljno krvi, Ako je iz nekih razloga prije uzeto dovoljno krvi, hemokultura se svejedno uzima ihemokultura se svejedno uzima i šalje na obradu. šalje na obradu. Nakon vađenja krvi otpustimo gumicu za stazu i Nakon vađenja krvi otpustimo gumicu za stazu i vadimo iglu. Mjestovadimo iglu. Mjesto uboda se pritisne, a krv se iz uboda se pritisne, a krv se iz šprice prebacuje u hranilište.šprice prebacuje u hranilište.

Postupak je slijedeći: skidamo iglu ili beby sistem Postupak je slijedeći: skidamo iglu ili beby sistem sa šprice, stavljamo sterilnusa šprice, stavljamo sterilnu

novu iglu, dezinficiramo čep bujona, ubodemo novu iglu, dezinficiramo čep bujona, ubodemo iglom i uštrcamo 5 m l krvi. Vadimo iglu,iglom i uštrcamo 5 m l krvi. Vadimo iglu,

stavljamo novu i ponovimo postupak za drugi stavljamo novu i ponovimo postupak za drugi bujon. Lagano protr esemo, na njih upišemobujon. Lagano protr esemo, na njih upišemo

podatke o bolesniku-ime i prezime, matični broj i podatke o bolesniku-ime i prezime, matični broj i datum uzimanja.datum uzimanja.

Dostava u laboratoriju: hemokultura se šalje Dostava u laboratoriju: hemokultura se šalje odmah u laboratorij, a ako laboratorijodmah u laboratorij, a ako laboratorij

ne radi, ostavimo hemokulturu u termostat na ne radi, ostavimo hemokulturu u termostat na 37:C.37:C.

Raspremimo pribor, jednokratni pribor se baca, Raspremimo pribor, jednokratni pribor se baca, kolica se dezinficiraju, a podaci sekolica se dezinficiraju, a podaci se

unose u knjigu za izvještaj.unose u knjigu za izvještaj.

Crijevne parazitološke pretrageCrijevne parazitološke pretrage Mnoge infekcije mogu se otkriti rutinskim Mnoge infekcije mogu se otkriti rutinskim

pregledom krvi i stolice i kada ne postojipregledom krvi i stolice i kada ne postoji sumnja na sumnja na bolest. bolest.

Paraziti se mogu otkriti i makroskopski (ako se radi Paraziti se mogu otkriti i makroskopski (ako se radi o većim helmintima).o većim helmintima).

Najveći se broj parazita identificira iz krvi ili stolice, Najveći se broj parazita identificira iz krvi ili stolice, ali mogu biti i drugdje,ali mogu biti i drugdje, pa se kao uzorak može pa se kao uzorak može iskoristiti urin, sputum, punktat i dr.iskoristiti urin, sputum, punktat i dr.

Pretrage stolice na parazite: uzorak stolice uzeti u 3 Pretrage stolice na parazite: uzorak stolice uzeti u 3 navrata. navrata.

Nepouzdan uzorak stolice za dijagnozu protozoe je Nepouzdan uzorak stolice za dijagnozu protozoe je ukoliko je bolesnik na preparatima bizmuta, rađena ukoliko je bolesnik na preparatima bizmuta, rađena pretraga barijum kašom, pa čak ako je i uzimao pretraga barijum kašom, pa čak ako je i uzimao antibiotik. Uz stolicu obično se uzimaantibiotik. Uz stolicu obično se uzima i analni otisak-i analni otisak-celofan test.celofan test.

Analni otisak se uzima ujutru prije toalete Analni otisak se uzima ujutru prije toalete perigenitalne regije i prije defekacije.perigenitalne regije i prije defekacije.

Ovim se testom obično dokazuje Ovim se testom obično dokazuje Enterobius Enterobius vermicularis (končasta glista). vermicularis (končasta glista).

Za uzimanjeZa uzimanje analnog otiska pripremimo selotejp analnog otiska pripremimo selotejp traku, koju prethodno nalijepimo na predmetnotraku, koju prethodno nalijepimo na predmetno stakalce, tako da se ostave presavinuti dijelovi stakalce, tako da se ostave presavinuti dijelovi trake izvan rubova stakalca.trake izvan rubova stakalca.

Odlijepimo traku, razdvoje se gluteusi i pritiskom Odlijepimo traku, razdvoje se gluteusi i pritiskom trake na anus uzme se otisak. Trakatrake na anus uzme se otisak. Traka se ponovo se ponovo zalijepi na stakalce, stavi u malu papirnu vrećicu i zalijepi na stakalce, stavi u malu papirnu vrećicu i uz odgovarajuću uputnicuuz odgovarajuću uputnicu dostavi u laboratorij. dostavi u laboratorij. Mikroskopom se vide jajašca uzročnika. Analni Mikroskopom se vide jajašca uzročnika. Analni otisak seotisak se najčešće uzima djeci, jer se kod njih najčešće uzima djeci, jer se kod njih mogu naći jajašca ispod noktiju prstiju ruke.mogu naći jajašca ispod noktiju prstiju ruke.

Instrumentalne pretrageInstrumentalne pretrage Instrumentalnim nazivamo pretrage pri kojim je Instrumentalnim nazivamo pretrage pri kojim je

ispitanik u neposrednom dodiru saispitanik u neposrednom dodiru sa spravom, ili spravom, ili energijom koju emitira sprava namijenjena energijom koju emitira sprava namijenjena pretraživanju.pretraživanju.

U medicinskoj dijagnostici najčešće se služimo:U medicinskoj dijagnostici najčešće se služimo: - aparatima za bilježenje električnih potencijala - aparatima za bilježenje električnih potencijala

organa i tkiva ispitanika,organa i tkiva ispitanika, - radiološkom aparaturom,- radiološkom aparaturom, - izvorištima i registratorima nuklearne, - izvorištima i registratorima nuklearne,

magnetne i ultrazvučne emisije,magnetne i ultrazvučne emisije, - endoskopima.- endoskopima.

U dijagnostici infektivnih bolesnika najčešće se U dijagnostici infektivnih bolesnika najčešće se koriste sljedeće instrumentalnekoriste sljedeće instrumentalne pretrage:pretrage:

- Ultrazvučne pretrage: pri upućivanju - Ultrazvučne pretrage: pri upućivanju bolesnika na ultrazvuk abdominalnih bolesnika na ultrazvuk abdominalnih organaorgana (jetra, žuči, žučni vodovi, gušterača, (jetra, žuči, žučni vodovi, gušterača, slezena, bubrezi, mokraćni mjehur) zadatakslezena, bubrezi, mokraćni mjehur) zadatak medicinske sestre je prije svega objasniti medicinske sestre je prije svega objasniti bolesniku da je pretraga bezbolna, 12bolesniku da je pretraga bezbolna, 12 sati prije sati prije pretrage bolesnik treba da je natašte. pretrage bolesnik treba da je natašte.

Dan prije pretrage ne smije jesti hranuDan prije pretrage ne smije jesti hranu koja koja nadima (mahunarke, voće, mlijeko i mliječne nadima (mahunarke, voće, mlijeko i mliječne proizvode, gazirana pića), a možeproizvode, gazirana pića), a može jesti supu, jesti supu, tijesto, meso, ribu. tijesto, meso, ribu.

Ukoliko postoji opstipacija, ili meteorizam Ukoliko postoji opstipacija, ili meteorizam (nadutost), tri(nadutost), tri dana prije pregleda popiti dana prije pregleda popiti Coloclens sirup, da se pospješi ispražnjavanje Coloclens sirup, da se pospješi ispražnjavanje crijeva. crijeva.

ZaZa večeru prije pretrage može se jesti dvopek i večeru prije pretrage može se jesti dvopek i čaj. Ukoliko se ultrazvučni pregled radičaj. Ukoliko se ultrazvučni pregled radi hitno, hitno, nema prethodne pripreme, osim psihičke.nema prethodne pripreme, osim psihičke.

Endoskopske pretrage: rektosigmoidoskopija, Endoskopske pretrage: rektosigmoidoskopija, gastroskopija, kolonoskopija, cistoskopijagastroskopija, kolonoskopija, cistoskopija nisu nisu tipične infektološke pretrage, ali se mogu tipične infektološke pretrage, ali se mogu primjenjivati u cilju dijagnostike.primjenjivati u cilju dijagnostike.

Osim psihičke pripreme, u kojoj je važna Osim psihičke pripreme, u kojoj je važna saradnja za njihovo uspješno izvođenje,saradnja za njihovo uspješno izvođenje, fizička fizička priprema se ne razlikuje za iste pretrage priprema se ne razlikuje za iste pretrage internističkih bolesnika.internističkih bolesnika.

- Radiološke pretrage: Za infektivne bolesnike - Radiološke pretrage: Za infektivne bolesnike najčešće se radi rendgen (RTG)najčešće se radi rendgen (RTG) srca i pluća, te srca i pluća, te sinusa. sinusa.

Pretraga je bezbolna, obavlja se u laboratoriju, Pretraga je bezbolna, obavlja se u laboratoriju, uz svlačenje douz svlačenje do pojasa.pojasa.

Za žene u fertilnoj dobi je bitno utvrditi Za žene u fertilnoj dobi je bitno utvrditi mogućnost eventualnemogućnost eventualne trudnoće. trudnoće.

Olovnom pregačom, u vrijeme Olovnom pregačom, u vrijeme pretrage zaštite se reproduktivni pretrage zaštite se reproduktivni organi.organi.

Ako je bolesnika potrebno Ako je bolesnika potrebno pridržati, medicinska sestra pridržati, medicinska sestra obavezno mora imatiobavezno mora imati olovnu olovnu zaštitnu pregaču.zaštitnu pregaču.

Pregled želuca i tankog crijeva (pasaža]Pregled želuca i tankog crijeva (pasaža] Uz gutanje barijevog sulfata, zahtijeva da Uz gutanje barijevog sulfata, zahtijeva da

bolesnik bude natašte.bolesnik bude natašte. Prema potrebi rade se i kompjuterizovana Prema potrebi rade se i kompjuterizovana

tomografija (CT) jetre, mozga, bubrega.tomografija (CT) jetre, mozga, bubrega. U zadnje vrijeme se koristi i veoma pouzdana U zadnje vrijeme se koristi i veoma pouzdana

pretraga nuklearna magnetna rezonancapretraga nuklearna magnetna rezonanca (NMR) (NMR) ..

- Lumbalna punkcija- Lumbalna punkcija Lumbalna punkcija je invazivna dijagnostička Lumbalna punkcija je invazivna dijagnostička

procedura koja podrazumijeva ulazakprocedura koja podrazumijeva ulazak iglom u iglom u kičmeni kanal radi dobijanja uzorka likvora. kičmeni kanal radi dobijanja uzorka likvora.

Lumbalna punkcija se običnoLumbalna punkcija se obično vrši u medijalnoj vrši u medijalnoj liniji između III i IV, ili IV i V lumbalnog liniji između III i IV, ili IV i V lumbalnog pršljena, na mjestu presjekapršljena, na mjestu presjeka medijalne i tzv. medijalne i tzv. Ouinckeove linije (linija koja spaja obje zadnje Ouinckeove linije (linija koja spaja obje zadnje gornje spine ilijake).gornje spine ilijake).

Punkciju treba sprovesti pod Punkciju treba sprovesti pod sterilnimsterilnim uslovima. uslovima.

Vrši se u dijagnostičke (makroskopskiVrši se u dijagnostičke (makroskopski pregled, pregled, laboratorijske pretrage, mjerenje likvorskog laboratorijske pretrage, mjerenje likvorskog pritiska, davanje kontrastapritiska, davanje kontrasta u dijagnostičke u dijagnostičke svrhe) i terapeutske svrhe (aplikacija lijekova). svrhe) i terapeutske svrhe (aplikacija lijekova).

Najčešći je postupakNajčešći je postupak u u dijagnostici infektivnih oboljenja dijagnostici infektivnih oboljenja te se izvodi kod bolesnika sa te se izvodi kod bolesnika sa pozitivnim meningealnimpozitivnim meningealnim sindromom.sindromom.

Za lumbalnu punkciju potrebno je pripremiti: Za lumbalnu punkciju potrebno je pripremiti: bolesnika (psihička i fizička priprema),bolesnika (psihička i fizička priprema), propratnu dokumentaciju (istorija bolesti, propratnu dokumentaciju (istorija bolesti, uputnice, naljepnice za epruvete suputnice, naljepnice za epruvete s upisanim upisanim imenom i prezimenom bolesnika i odjeljenja) i imenom i prezimenom bolesnika i odjeljenja) i pribor za izvođenje lumbalnepribor za izvođenje lumbalne punkcije.punkcije.

Priprema pribora:Priprema pribora: - zaštitna kompresa, nepropusno platno i - zaštitna kompresa, nepropusno platno i

sterilna kompresa s rupomsterilna kompresa s rupom - maske za lice, za sve prisutne sterilne - maske za lice, za sve prisutne sterilne

rukavice (razne veličine)rukavice (razne veličine) - pribor za čišćenje i dezinfekciju kože- pribor za čišćenje i dezinfekciju kože - sredstva za čišćenje i dezinfekciju (benzin, - sredstva za čišćenje i dezinfekciju (benzin,

alkohol, jod)alkohol, jod) - sterilne komprese u sterilnom bubnju- sterilne komprese u sterilnom bubnju - sterilne pincete, ili pean- sterilne pincete, ili pean - pribor za punkciju- pribor za punkciju

sterilne igle za lumbalnu punkciju sterilne igle za lumbalnu punkciju različite veličinerazličite veličine

- stalak za epruvete- stalak za epruvete - epruvete za likvor (najmanje tri - epruvete za likvor (najmanje tri

sterilne i tri hemijski čiste)sterilne i tri hemijski čiste) - bubrežnjak- bubrežnjak - leukoplast- leukoplast

Položaj bolesnikaPoložaj bolesnika Prije izvođenja lumbalne punkcije položaj Prije izvođenja lumbalne punkcije položaj

bolesnika određuje bolesnika određuje lljekar. Lumbalna punkcijajekar. Lumbalna punkcija se se izvodi u aseptičnim uslovima, u sjedećem, ili izvodi u aseptičnim uslovima, u sjedećem, ili ležećem položaju. ležećem položaju.

Ako se punkcijaAko se punkcija izvodi u sjedećem položaju, izvodi u sjedećem položaju, tijelo bolesnika je oslobođeno pidžame, savijenotijelo bolesnika je oslobođeno pidžame, savijeno naprijed sa isturenim slabinskim dijelom, tako naprijed sa isturenim slabinskim dijelom, tako da se kičmeni pršljenovi mogu napipati,da se kičmeni pršljenovi mogu napipati, a a međupršljenski prostor je dobro izražen. međupršljenski prostor je dobro izražen.

Donji dio pidžame se u pojasu oslobađaDonji dio pidžame se u pojasu oslobađa i zaštiti i zaštiti kompresom. kompresom.

Bolesnik sjedi na ivici stola za Bolesnik sjedi na ivici stola za intervencije. intervencije.

MedicinskaMedicinska sestra drži bolesnika stojeći sestra drži bolesnika stojeći ispred njega, ili sa strane i obuhvata ispred njega, ili sa strane i obuhvata rukama ispod pazuha,rukama ispod pazuha, hvata ga za ruke hvata ga za ruke u predjelu nadlaktice i u isto vrijeme u predjelu nadlaktice i u isto vrijeme potiskuje grudni koš nazad. potiskuje grudni koš nazad.

Kičmeni stub je ispupčen u obliku luka.Kičmeni stub je ispupčen u obliku luka.

Ukoliko se punkcija vrši u ležećem položaju,Ukoliko se punkcija vrši u ležećem položaju, bolesnik leži u desnom bočnom položaju uz bolesnik leži u desnom bočnom položaju uz samu ivicu stola, sa privučenim koljenimasamu ivicu stola, sa privučenim koljenima prema trbuhu i savijenom glavom unaprijed, prema trbuhu i savijenom glavom unaprijed, tako da bradom skoro dodirujetako da bradom skoro dodiruje koljena. koljena.

Slabinski dio tijela leži prema ivici stola. Ako se Slabinski dio tijela leži prema ivici stola. Ako se punkcija izvodi u bolesničkojpunkcija izvodi u bolesničkoj postelji, ispod postelji, ispod slabine se postavi savijen jastuk, ili deka, kako slabine se postavi savijen jastuk, ili deka, kako bi se osigurao ravan položajbi se osigurao ravan položaj kičme.kičme.

Asistiranje medicinske sestre pri Asistiranje medicinske sestre pri izvođenju zahvataizvođenju zahvata

Svi koji sudjeluju u izvođenju lumbalne punkcije Svi koji sudjeluju u izvođenju lumbalne punkcije moraju staviti maske za lice. moraju staviti maske za lice.

LjekarLjekar određuje ubodno mjesto (prostor između određuje ubodno mjesto (prostor između trećeg i četvrtog, ili četvrtog i petog lumbalnogtrećeg i četvrtog, ili četvrtog i petog lumbalnog pršljena), navlači sterilne rukavice i dezinfekuje pršljena), navlači sterilne rukavice i dezinfekuje predviđeno ubodno mjesto ipredviđeno ubodno mjesto i okolinu. okolinu.

Nakon dezinfekcije, Nakon dezinfekcije, lljekar skida sterilne jekar skida sterilne rukavice, navlači druge i postavljarukavice, navlači druge i postavlja sterilnu sterilnu kompresu oko mjesta uboda. kompresu oko mjesta uboda.

U predviđeno mjesto ubada iglu s U predviđeno mjesto ubada iglu s mandrenom.mandrenom.

Obično se osjeti prodor igle kroz duru Obično se osjeti prodor igle kroz duru mater. mater.

Kada se pojavi likvor (nakon izvlačenjaKada se pojavi likvor (nakon izvlačenja mandrena), sestra mora vješto mandrena), sestra mora vješto dodavati potreban pribor i znati dodavati potreban pribor i znati unaprijed redoslijed izvođenjaunaprijed redoslijed izvođenja punkcije.punkcije.

U predviđene epruvete likvor se uzima za U predviđene epruvete likvor se uzima za laboratorijske pretragelaboratorijske pretrage (biohemijske, citološke i (biohemijske, citološke i mikrobiološke). mikrobiološke).

Nakon što Nakon što lljekar izvadi iglu, ubodno mjestojekar izvadi iglu, ubodno mjesto se se zaštiti sterilnom kompresom i fiksira zaštiti sterilnom kompresom i fiksira leukoplastom. leukoplastom.

Likvor se hitno šalje u laboratorijuLikvor se hitno šalje u laboratoriju (zbog brzog (zbog brzog propadanja ćelija), u adekvatnim i označenim propadanja ćelija), u adekvatnim i označenim epruvetama sa pra-epruvetama sa pra-vilno popunjenom vilno popunjenom uputnicom. uputnicom.

Materijal za jednokratnu upotrebu se baca u za Materijal za jednokratnu upotrebu se baca u za to predviđeneto predviđene kontejnere, a ostali pribor kontejnere, a ostali pribor dezinfikuje i steriliše.dezinfikuje i steriliše.

Nakon zahvata bolesnik mora ležati minimalno Nakon zahvata bolesnik mora ležati minimalno dva sata, bez jastuka, na ravnoj podlozidva sata, bez jastuka, na ravnoj podlozi kako bi kako bi se smanjile, ili prevenirale postpunkcijske se smanjile, ili prevenirale postpunkcijske komplikacije (glavobolja, mučnina,komplikacije (glavobolja, mučnina, šumovi u šumovi u ušima i vrtoglavica). ušima i vrtoglavica).

Nakon zahvata, dva sata poslije, bolesnik možeNakon zahvata, dva sata poslije, bolesnik može jesti i piti.jesti i piti.

INTRAHOSPITALNE INFEKCIJEINTRAHOSPITALNE INFEKCIJE Definicija. Definicija. Intrahospitalne ili nozokomijalneIntrahospitalne ili nozokomijalne infekcije su infekcije su

infekcije koje nastaju kod hospitaliinfekcije koje nastaju kod hospitalizzovanihovanih bolesnika 2-3 dana po prijemu u bolnicu, u toku bolesnika 2-3 dana po prijemu u bolnicu, u toku hospitalizacije i 2-3 dana po otpustu iz bolnice.hospitalizacije i 2-3 dana po otpustu iz bolnice.

Značaj inlrahospiZnačaj inlrahospittalnih infekcija. alnih infekcija. PremaPrema epidemiološkim istraživanjimaepidemiološkim istraživanjima najmanje najmanje

5 – 10 % bolesnika u toku boravka u 5 – 10 % bolesnika u toku boravka u bolnici oboleva od neke intrahospitalne bolnici oboleva od neke intrahospitalne infekcije.infekcije.

Ove infekcije povećavaju prosečno trajanjeOve infekcije povećavaju prosečno trajanje bolničkog lečenja, morbiditet i mortalitet, kao ibolničkog lečenja, morbiditet i mortalitet, kao i troškove lečenja, pa predstavljaju ozbiljan troškove lečenja, pa predstavljaju ozbiljan problemproblem za svakog bolničkog lekara i celokupnu za svakog bolničkog lekara i celokupnu zdravstvenu službu.zdravstvenu službu.

Istorijat. Istorijat. Intrahospitalne infekcije stare suIntrahospitalne infekcije stare su koliko i koliko i

bolničko lečenje bolničko lečenje Sačuvani podaci o prvim bolnicama u staroj Sačuvani podaci o prvim bolnicama u staroj

Grčkoj i Rimu kazuju da su one bile rasadnici Grčkoj i Rimu kazuju da su one bile rasadnici infekcija i "kuće smrti".infekcija i "kuće smrti".

Ni kasnije, sve do sredine 19. veka, stanje seNi kasnije, sve do sredine 19. veka, stanje se nije bitno poboljšalo pa su "hospitalne nije bitno poboljšalo pa su "hospitalne groznice", groznice", "hospitalne gangrene", "puerperalne "hospitalne gangrene", "puerperalne groznice" igroznice" i dr. harale u hirurškim, ginekološko-dr. harale u hirurškim, ginekološko-akušerskim i akušerskim i dečijim odeljenjima. dečijim odeljenjima.

Operisana osoba, ranjenik iliOperisana osoba, ranjenik ili porodilja su tek porodilja su tek posle srećno preležane "groznice“posle srećno preležane "groznice“ mogli da mogli da računaju da živi izađu iz bolnice!računaju da živi izađu iz bolnice!

Sredinom 19. veka otkriće mikroorganizama,Sredinom 19. veka otkriće mikroorganizama, prouzrokovača bolesti i uvođenje principa prouzrokovača bolesti i uvođenje principa antisepseantisepse i asepse u porođajnu salu i bolnicu i asepse u porođajnu salu i bolnicu uopšte uopšte (Semmehveiss, (Semmehveiss, LLister), doveli su do ister), doveli su do pada brojapada broja nozokomijalnih infekcija.nozokomijalnih infekcija.

Otkriće i primena sulfonamida i antibiotikaOtkriće i primena sulfonamida i antibiotika potisnuli su streptokokne infekcije iz potisnuli su streptokokne infekcije iz nozokomijalnenozokomijalne patologije (streptokok je ostao patologije (streptokok je ostao osetljiv na osetljiv na gotovo sve antibiotike) a u prvi plan gotovo sve antibiotike) a u prvi plan je dospeoje dospeo stafilokok, koji je vrlo brzo razvijao stafilokok, koji je vrlo brzo razvijao rezistencijurezistenciju na antibiotike.na antibiotike.

Počev od 60-ih godina 20. veka, stafilokokPočev od 60-ih godina 20. veka, stafilokok postepeno gubi primat kao uzročnik postepeno gubi primat kao uzročnik intrahospitalnihintrahospitalnih infekcija (iz razloga koji nisu infekcija (iz razloga koji nisu sasvimsasvim rasvetljeni) a sve rasvetljeni) a sve ddominantniji su gram-ominantniji su gram-negativninegativni bacili, pa i neke gljivice.bacili, pa i neke gljivice.

Etiologija intrahospitalnih infekcija.Etiologija intrahospitalnih infekcija. Patogeni i uslovno patogeni mikroorganizmi kojiPatogeni i uslovno patogeni mikroorganizmi koji se se

danas najčešće sreću kao prouzrokovačidanas najčešće sreću kao prouzrokovači nozokomijalnih infekcija su bakterije, virusi i nozokomijalnih infekcija su bakterije, virusi i gljivice:gljivice:

EscheriEscherichichia coli, Klebsiella, Enterobaca coli, Klebsiella, Enterobactter,er, Staphylococcus aureStaphylococcus aureuus, Etiterococcus, s, Etiterococcus, PseudoPseudommonasonas aeruginosa, Proteus, Streptococcus aeruginosa, Proteus, Streptococcus pyogeuespyogeues, zatim virusi influence, hepatitisa B, , zatim virusi influence, hepatitisa B, herpesniherpesni virusi i gljivice virusi i gljivice CCaandida spp.ndida spp.

Ovaj redosled bakterija tipičan je za zemlje saOvaj redosled bakterija tipičan je za zemlje sa razvijenom i dobro organizovanom bolničkom razvijenom i dobro organizovanom bolničkom službom, odakle se uglavnom i publikuju službom, odakle se uglavnom i publikuju pouzdanijipouzdaniji podaci o karakteristikama današnjih podaci o karakteristikama današnjih intrahospitalnih intrahospitalnih infekcija. infekcija.

U različitim delovima sveta,U različitim delovima sveta, zemljama i zemljama i bolnicama učestalost uzročnika ovihbolnicama učestalost uzročnika ovih infekcija infekcija ne mora da odgovara navedenomne mora da odgovara navedenom redosledu. redosledu.

Većina tih bakterija je uslovno patogenaVećina tih bakterija je uslovno patogena i i izaziva tzv. "oportunističke" infekcije. izaziva tzv. "oportunističke" infekcije.

OveOve infekcije nastaju kada infekcije nastaju kada su odbrambene su odbrambene snage pacijenta,snage pacijenta, iz različitih razloga, veoma iz različitih razloga, veoma oslabljene.oslabljene.

Značajnu ulogu u intrahospitalnim infekcijama Značajnu ulogu u intrahospitalnim infekcijama imaju tzv. "bolnički sojevi" bakterija, koji imaju tzv. "bolnički sojevi" bakterija, koji nastajunastaju selekcijom, pod uticajem učestale i selekcijom, pod uticajem učestale i dugotrajne dugotrajne antibiotske terapije na nekom antibiotske terapije na nekom bolničkom odeljenju.bolničkom odeljenju.

Rezistentni su na većinu antibiotika i održavajuRezistentni su na većinu antibiotika i održavaju se, naročito na odeljenjima za intenzivnu negu se, naročito na odeljenjima za intenzivnu negu bolesnika, uprkos svim higijenskim merama. bolesnika, uprkos svim higijenskim merama.

NaNa sreću, ovi sojevi su i vrlo malo patogeni.sreću, ovi sojevi su i vrlo malo patogeni.

Izvor infekcije. Izvor infekcije. PPrema rema poreklu bolničkeporeklu bolničke infekcije dele se na infekcije dele se na

egzogene i endogene. egzogene i endogene. IzvorIzvor infekcije u egzogenim infekcijama infekcije u egzogenim infekcijama

najčešće sunajčešće su drugi bolesnici sa klinički drugi bolesnici sa klinički manifestnom ili supkliničkommanifestnom ili supkliničkom infekcijom ili infekcijom ili kliconoše. kliconoše.

Nešto reNešto ređđe, to jee, to je bolnički personal (kliconoše, bolnički personal (kliconoše, supkliničke, resupkliničke, ređđee klinički ispoljene infekcije).klinički ispoljene infekcije).

Endogene infekcije izazivaju uslovno patogeneEndogene infekcije izazivaju uslovno patogene bakterije, saprofiti sa kože ili sluznica bolesnika.bakterije, saprofiti sa kože ili sluznica bolesnika.

Normalno se na koži i sluznicama nalazi veoma Normalno se na koži i sluznicama nalazi veoma mnogo bakterija. mnogo bakterija.

Opšti pad odbrambenih snaga domaćina ili Opšti pad odbrambenih snaga domaćina ili lokalno lokalno oštećenje prirodnih zaštitnih barijera, oštećenje prirodnih zaštitnih barijera, izazvanoizazvano osnovnom bolešću ili agresivnim osnovnom bolešću ili agresivnim dijagnostičkim idijagnostičkim i terapijskim postupcima, vode terapijskim postupcima, vode klinički manifestnoj klinički manifestnoj endogenoj bolničkoj endogenoj bolničkoj infekciji.infekciji.

Putevi prenošenja infekcije, u egzogenojPutevi prenošenja infekcije, u egzogenoj intrahospitalnoj infekciji mogući su svi puteviintrahospitalnoj infekciji mogući su svi putevi prenošenja od izvora infekcije do osetljivog prenošenja od izvora infekcije do osetljivog domaćina.domaćina.

Kapljični (aerogeni) put širenja karakterističanKapljični (aerogeni) put širenja karakterističan je za mnoge virusne (grip, male i ovčje boginje i je za mnoge virusne (grip, male i ovčje boginje i dr.) ali i bakterijske (streptokokne i stafilokoknedr.) ali i bakterijske (streptokokne i stafilokokne infekcije, tuberkuloza) infekcije.infekcije, tuberkuloza) infekcije.

Intrahospitalno stečene pneumonije imajuIntrahospitalno stečene pneumonije imaju visok visok letalitet (20-50%). letalitet (20-50%).

Na odeljenjima respiratorneNa odeljenjima respiratorne reanimacije one su reanimacije one su uglavnom prouzrokovaneuglavnom prouzrokovane gram-negativnim gram-negativnim bacilima, a letalitet iznosi ibacilima, a letalitet iznosi i preko 50%. preko 50%.

Predisponirajući faktori za razvoj Predisponirajući faktori za razvoj ovih ovih pneumonija su postojanje endotrahealnogpneumonija su postojanje endotrahealnog tubusa, zatim hirurške intervencije na tubusa, zatim hirurške intervencije na respiratornomrespiratornom traktu, starost i imunosupresija.traktu, starost i imunosupresija.

Fekalno-oralno širenje infekcije reFekalno-oralno širenje infekcije ređđe se javljae se javlja u u bolničkoj sredini i to kod loše lične higijenebolničkoj sredini i to kod loše lične higijene bolesnika i personala, u nezadovoljavajućim bolesnika i personala, u nezadovoljavajućim sanitarno-sanitarno- higijenskim uslovima bolničkog higijenskim uslovima bolničkog smešsmešttaja.aja. naročito na dečijim odeljenjima, naročito na dečijim odeljenjima, zatim u bolnicama zatim u bolnicama za stare i mentalno za stare i mentalno retardirane osobe.retardirane osobe.

Ove infekcije šire se kontaktnim putem, ali suOve infekcije šire se kontaktnim putem, ali su moguće i alimentarne i hidrične epidemijemoguće i alimentarne i hidrične epidemije crevnih infekcija u navedenim ustanovama.crevnih infekcija u navedenim ustanovama.

U bolnicama je veoma značajno i prenošenje U bolnicama je veoma značajno i prenošenje infekcija prilikom sprovođenja dijagnostičkih iinfekcija prilikom sprovođenja dijagnostičkih i terapijskih postupaka (nesterilne brizgalice, terapijskih postupaka (nesterilne brizgalice, igle,igle, kateteri, zatim endoskopi i drugi kateteri, zatim endoskopi i drugi instrumenti za instrumenti za pregled bolesnika).pregled bolesnika).

Najčešće se koriste intravenski kateteri pa su iNajčešće se koriste intravenski kateteri pa su i infekcije, preko njih prenete, veoma česte. infekcije, preko njih prenete, veoma česte.

OveOve infekcije mogu se prepoznati po lokalnoj infekcije mogu se prepoznati po lokalnoj inflamaciji ili flebitisu na mestu plasiranja inflamaciji ili flebitisu na mestu plasiranja katetera, katetera, odsustvu drugih izvora bakterijemije, odsustvu drugih izvora bakterijemije, kultivisanjemkultivisanjem materijala sa otvora katetera, na materijala sa otvora katetera, na osnovu sepseosnovu sepse koja ne reaguje na uobičajenu koja ne reaguje na uobičajenu antimikrobnu terapijuantimikrobnu terapiju i prestanka febrilnosti po i prestanka febrilnosti po uklanjanju katetera.uklanjanju katetera.

Urinarne bolničke infekcije su najčešće, a 80 %Urinarne bolničke infekcije su najčešće, a 80 % ovih infekcija unosi se urinarnim kateterom.ovih infekcija unosi se urinarnim kateterom.

Na priboru za inhalaciju, uređajima za veštačku Na priboru za inhalaciju, uređajima za veštačku ventilaciju bolesnika, gumenim kateterima iventilaciju bolesnika, gumenim kateterima i tubusima čak se mogu razmnožavati neke tubusima čak se mogu razmnožavati neke gramnegativnegramnegativne bakterije.bakterije.

Infekcije herpes simpleks virusima (HSV-1 iInfekcije herpes simpleks virusima (HSV-1 i HSV-2) lako se šire u bolničkoj sredini. HSV-2) lako se šire u bolničkoj sredini.

U oralnimU oralnim sekretima osoba inficiranih HSV-1, sekretima osoba inficiranih HSV-1, naročito akonaročito ako se radi o imunokompromitovanim se radi o imunokompromitovanim osobama,osobama, mogu se naći velike količine ovog mogu se naći velike količine ovog virusa. virusa.

Majke saMajke sa genitalnim herpesom i njihova genitalnim herpesom i njihova novorođenčadnovorođenčad često su izvor HSV-2 infekcije.često su izvor HSV-2 infekcije.

Od svih herpes virusa, varicela zoster virusOd svih herpes virusa, varicela zoster virus (VZV) se najlakše prenosi. (VZV) se najlakše prenosi.

Na dečjim odeljenjima,Na dečjim odeljenjima, naročito onkološkim, naročito onkološkim, ova infekcija ova infekcija sse lako širie lako širi kapljičnim putem, a kapljičnim putem, a kod imunokompromitovanihkod imunokompromitovanih bolesnika moguća bolesnika moguća je i VZV reinfekcija saje i VZV reinfekcija sa teškim posledicama.teškim posledicama.

Nozokomijalne citomegalovirusne infekcijeNozokomijalne citomegalovirusne infekcije sreću se kod novorođenčadi, primalaca krvi ilisreću se kod novorođenčadi, primalaca krvi ili kostne srži i drugih transplantata. kostne srži i drugih transplantata.

Ostali putevi Ostali putevi prenošenja virusa u ovoj infekciji prenošenja virusa u ovoj infekciji nisu česti.nisu česti.

Infekcija se može preneti i kontaminiranimInfekcija se može preneti i kontaminiranim infuzionim rastvorima i lekovima. infuzionim rastvorima i lekovima.

Naročito suNaročito su opasni inficirana krv i derivati krvi, opasni inficirana krv i derivati krvi, kao i kontaminiranikao i kontaminirani aparati za hemodijalizu, aparati za hemodijalizu, kojima se mogu kojima se mogu preneti i virusi hepatitisa B i C, preneti i virusi hepatitisa B i C, kao i HIV virus.kao i HIV virus.

Testiranjem uzete krvi na prisustvo HBsAgTestiranjem uzete krvi na prisustvo HBsAg danas je uglavnom sprečeno širenje HBV danas je uglavnom sprečeno širenje HBV infekcijeinfekcije ovim putem, ali invazivni dijagnostički ovim putem, ali invazivni dijagnostički postupcipostupci ugrožavaju i bolesnike i bolnički ugrožavaju i bolesnike i bolnički personal.personal.

HCV infekcija se prenosi znatno leže u HCV infekcija se prenosi znatno leže u bolničkim bolničkim uslovima, zbog male količine virusa uuslovima, zbog male količine virusa u krvi krvi inficiranih osoba. inficiranih osoba.

Ipak, lečenje na odeljenjimaIpak, lečenje na odeljenjima za hemodijalizu za hemodijalizu ugrožava ove bolesnike i kodugrožava ove bolesnike i kod njih je učestalost njih je učestalost HCV infekcije srazmerna dužiniHCV infekcije srazmerna dužini lečenja i broju lečenja i broju primljenih transfuzija krvi.primljenih transfuzija krvi.

Uvođenjem obaveznog testiranja krvi testovimaUvođenjem obaveznog testiranja krvi testovima visoke specifičnosti i osetljivosti, praktično jevisoke specifičnosti i osetljivosti, praktično je eliminisano prenošenje HIV virusa transfuzijamaeliminisano prenošenje HIV virusa transfuzijama krvi. krvi.

U zemljama gde je HIV infekcija širokoU zemljama gde je HIV infekcija široko rasprostranjena u opštoj populaciji, a testiranjerasprostranjena u opštoj populaciji, a testiranje krvi na prisustvo HIV infekcije neuredno i netačno,krvi na prisustvo HIV infekcije neuredno i netačno, bolničko prenošenje ove infekcije preko transfuzijabolničko prenošenje ove infekcije preko transfuzija krvi je i dalje veoma značajno.krvi je i dalje veoma značajno.

Infekcija zdravstvenih radnika koji rade sa HIV Infekcija zdravstvenih radnika koji rade sa HIV pozitivnim bolesnicima je retka - u jednoj studiji pozitivnim bolesnicima je retka - u jednoj studiji u SAD), od 4867 ozleda kože sa rizikom za u SAD), od 4867 ozleda kože sa rizikom za prenos HIV infekcije, samo je u 15 ozleđenih prenos HIV infekcije, samo je u 15 ozleđenih (0,31%) ova infekcija i preneta.(0,31%) ova infekcija i preneta.

Bolesnici. Bolesnici. OdOd nozokomijalnih infekcija nozokomijalnih infekcija najčešće obolevaju najčešće obolevaju

nedonoščad i odojčad, kao inedonoščad i odojčad, kao i osobe starije od 60 osobe starije od 60 godina. godina.

U ovih pacijenata prirodna odbrana organizma U ovih pacijenata prirodna odbrana organizma je manje vredna.je manje vredna.

Naime, u prvih se odbrambene snage Naime, u prvih se odbrambene snage organizmaorganizma još nisu razvile, a u drugih je došlo još nisu razvile, a u drugih je došlo do njihovog do njihovog fiziološkog opadanja zbog starosti.fiziološkog opadanja zbog starosti.

Složene hirurške intervencije (naročito na srcuSložene hirurške intervencije (naročito na srcu i i velikim krvnim sudovima), transplantacije velikim krvnim sudovima), transplantacije organa, ugrađivanje proteza (veštački srčani organa, ugrađivanje proteza (veštački srčani zalisci,zalisci, pejsmejkeri, veštački kukovi i dr.) često pejsmejkeri, veštački kukovi i dr.) često su praćenisu praćeni i produženom antibiotikom i i produženom antibiotikom i imunosupresivnomimunosupresivnom terapijom, pa stvaraju terapijom, pa stvaraju uslove za bolničke infekcije.uslove za bolničke infekcije.

Ove infekcije posebno ugrožavaju bolesnike naOve infekcije posebno ugrožavaju bolesnike na odeljenjima za intenzivnu negu, bilo da su samoodeljenjima za intenzivnu negu, bilo da su samo traheotomisani ili su i na veštačkoj ventilaciji,traheotomisani ili su i na veštačkoj ventilaciji, zatim bolesnike sa intravenskim ili urinarnim zatim bolesnike sa intravenskim ili urinarnim kateterima,kateterima, postoperativnim fistulama, itd.postoperativnim fistulama, itd.

Učestale intrahospitalne infekcije u ovih Učestale intrahospitalne infekcije u ovih bolesnika, koji se "veštački" održavaju u životu,bolesnika, koji se "veštački" održavaju u životu, označavaju se i kao "kondicionirane" infekcije.označavaju se i kao "kondicionirane" infekcije.

Intrahospitalne infekcije često nastaju kod Intrahospitalne infekcije često nastaju kod bolesnika sa oslabljenim humoralnim bolesnika sa oslabljenim humoralnim imunitetomimunitetom (mijelom, nefrotski sindrom, (mijelom, nefrotski sindrom, agamaglobulinemija,agamaglobulinemija, osobe pod osobe pod imunosupresivnom terapijomimunosupresivnom terapijom i dr.) ili kod i dr.) ili kod bolesnika sa sniženim celularnim bolesnika sa sniženim celularnim imunitetom imunitetom (leukoze, maligna oboljenja uopšte,(leukoze, maligna oboljenja uopšte, AIDS, AIDS, imunosupresivna terapija).imunosupresivna terapija).

Napredak medicine produžio je prosečanNapredak medicine produžio je prosečan ljudski ljudski vek i omogućio preživljavanje i duži životvek i omogućio preživljavanje i duži život bolesnika koji su ranije brzo umirali. bolesnika koji su ranije brzo umirali.

BolničkoBolničko lečenje ovih osoba je češće i duže. To lečenje ovih osoba je češće i duže. To su novi kandidatisu novi kandidati za oportunističke za oportunističke nozokomijalne infekcije.nozokomijalne infekcije.

Najčešće su intrahospitalne infekcije urinarnogNajčešće su intrahospitalne infekcije urinarnog trakta, disajnih puteva, operativne rane,trakta, disajnih puteva, operativne rane, opekotina, kože i potkožnog tkiva.opekotina, kože i potkožnog tkiva.

Sprečavanje i suzbijanje intrahospitalniSprečavanje i suzbijanje intrahospitalnih h iinfekcija. nfekcija.

Intrahospitalne infekcije moraju biti Intrahospitalne infekcije moraju biti prvo prvo blagovremeno otkriveneblagovremeno otkrivene.. ToTo nije problem u nije problem u slučaju izbijanja klasičnih bolničkih epidemijaslučaju izbijanja klasičnih bolničkih epidemija (male i ovčje boginje, grip i dr.).(male i ovčje boginje, grip i dr.).

Međutim, danas su mnogo učestalije i Međutim, danas su mnogo učestalije i značajnijeznačajnije bolničke infekcije koje se šire tiho i bolničke infekcije koje se šire tiho i neprimetnoneprimetno i koje moramo tražiti da bismo ih i koje moramo tražiti da bismo ih otkriliotkrili. To. To su su često supkliničke ili sasvim često supkliničke ili sasvim atipične infekcije te seatipične infekcije te se previđaju. previđaju.

One traže stalnu pažnju bolničkogOne traže stalnu pažnju bolničkog lekara. lekara.

Da bi otkrio postojanje i širenje Da bi otkrio postojanje i širenje ovakvihovakvih infekcija, bolnički lekar infekcija, bolnički lekar mora rutinski da vrši mora rutinski da vrši epidemiološka,epidemiološka, klinička i klinička i laboratorijska ispitivanjalaboratorijska ispitivanja obolelih i obolelih i sumnjivih pacijenata i personala.sumnjivih pacijenata i personala.

Bez obzira na naše današnje poznavanje Bez obzira na naše današnje poznavanje bolničkih infekcija i bez obzira na sredstva bolničkih infekcija i bez obzira na sredstva kojima kojima raspolažemo za njihovo suzbijanje, opšte raspolažemo za njihovo suzbijanje, opšte je mišljenjeje mišljenje da se samo oko 25% ovih infekcija da se samo oko 25% ovih infekcija danasdanas može sprečiti. može sprečiti.

II u najsavremenijim bolnicama u najsavremenijim bolnicama svaka svaka hospitalizacija nosi rizik od infekcije, naročito za hospitalizacija nosi rizik od infekcije, naročito za odojčad i stare osobe, pa se treba zalagati za odojčad i stare osobe, pa se treba zalagati za kućno lečenje kad god je to moguće.kućno lečenje kad god je to moguće.

Međutim, bolnice će uvek postojati, pa se Međutim, bolnice će uvek postojati, pa se preporučujupreporučuju sledeće mere za sprečavanje i sledeće mere za sprečavanje i suzbijanjesuzbijanje intrahospitalnih infekcija:intrahospitalnih infekcija:

1. Izolacija bolesnika. Postiže se izdvajanjem1. Izolacija bolesnika. Postiže se izdvajanjem obolelog u posebnu sobu (sa sopstvenimobolelog u posebnu sobu (sa sopstvenim sanitarnim prostorijama). sanitarnim prostorijama).

U radu oko ovih bolesnika U radu oko ovih bolesnika koriste se i zaštitna koriste se i zaštitna sredstva (maska, rukavice,sredstva (maska, rukavice, ogrtač) i obavezno ogrtač) i obavezno pranje ruku pre i posle pranje ruku pre i posle svakog kontakta sa svakog kontakta sa bolesnikom ili redovna promenabolesnikom ili redovna promena rukavica.rukavica.

Stroga izolacija (difterija, varicela, diseminovaniStroga izolacija (difterija, varicela, diseminovani herpes zoster, lokalizovani herpes zoster kodherpes zoster, lokalizovani herpes zoster kod imunosuprimiraiiili osoba, stafilokokna imunosuprimiraiiili osoba, stafilokokna pneumonija,pneumonija, hemoragijske groznice, plućna kuga) hemoragijske groznice, plućna kuga) znači znači korišćenje svih navedenih mera izolacije.korišćenje svih navedenih mera izolacije.

U respiratornim infekcijama (morbili,U respiratornim infekcijama (morbili, meningokokna infekcija, epidemični parotitis,meningokokna infekcija, epidemični parotitis, pertusis) bolesnik treba da ima svoju sobu, a pertusis) bolesnik treba da ima svoju sobu, a personalpersonal koristi maske i pere ruke posle svakog koristi maske i pere ruke posle svakog kontaktakontakta sa bolesnikom.sa bolesnikom.

Kod pacijenata sa suspektnom aktivnomKod pacijenata sa suspektnom aktivnom tuberkulozom pluća ili larinksa, kao i otvorenomtuberkulozom pluća ili larinksa, kao i otvorenom tuberkulozom mekih tkiva, izolacija mora biti tuberkulozom mekih tkiva, izolacija mora biti jošjoš stroža - posebna soba sa negativnim stroža - posebna soba sa negativnim vazdušnimvazdušnim pritiskom i čestom izmenom pritiskom i čestom izmenom vazduha. vazduha.

Kad seKad se bolesnik sa lakšim oblikom tuberkuloze bolesnik sa lakšim oblikom tuberkuloze plućapluća oporavlja, a 3 uzastopna pregleda oporavlja, a 3 uzastopna pregleda sputuma nasputuma na Kohov bacil daju negativne Kohov bacil daju negativne rezultate, ova izolacijarezultate, ova izolacija se može prekinuti.se može prekinuti.

U crevnim infekcijama izdvajanje u posebnu sobu U crevnim infekcijama izdvajanje u posebnu sobu potrebno je samo kad su u pitanju osobe potrebno je samo kad su u pitanju osobe koje koje nemaju osnovne higijenske navike (deca,nemaju osnovne higijenske navike (deca, mentalno mentalno retardirane osobe), dok posebna izolacija nije retardirane osobe), dok posebna izolacija nije potrebna kod zaraznih bolesti koje se potrebna kod zaraznih bolesti koje se prenose putem prenose putem krvi krvi ..

Kod lokalnih infekcija, sa sekrecijom iKod lokalnih infekcija, sa sekrecijom i drenažom drenažom zapaljenjskog eksudata (manji apscesi,zapaljenjskog eksudata (manji apscesi, rane, rane, opekotine i dekubitusi, kao i lokalizovaniopekotine i dekubitusi, kao i lokalizovani herpes herpes zoster kod imunokompetentnih osoba)zoster kod imunokompetentnih osoba) posebna soba posebna soba nije potrebna, ali se rukavice inije potrebna, ali se rukavice i ogrtači moraju ogrtači moraju koristiti.koristiti.

Zaštita od infekcija koje se prenose preko i.v.Zaštita od infekcija koje se prenose preko i.v. katetera uključuje pranje ruku, dobru pripremukatetera uključuje pranje ruku, dobru pripremu kože kože na tom mestu (hlorheksadin, jod), što redena tom mestu (hlorheksadin, jod), što rede otvaranje otvaranje ovakvih kateteraa a treba stalno mislitiovakvih kateteraa a treba stalno misliti na na mogućnost infekcije.mogućnost infekcije.

2. Zaštita personala 2. Zaštita personala počiva na poznavanjupočiva na poznavanju mogućih puteva širenja infekcije u bolničkoj mogućih puteva širenja infekcije u bolničkoj sredini,sredini, kao i poznavanju i primeni mera za kao i poznavanju i primeni mera za prekidanje prekidanje tih puteva. tih puteva.

To znači: stručnu i higijenskiTo znači: stručnu i higijenski ispravnu tehniku ispravnu tehniku lekarskog pregleda i negelekarskog pregleda i nege bolesnika kao i bolesnika kao i rukovanja bolesničkim materijalom,rukovanja bolesničkim materijalom, zatim zatim primenu sredstava za ličnu zaštituprimenu sredstava za ličnu zaštitu (kape, (kape, maske, zaštitne naočare, rukavice, odela imaske, zaštitne naočare, rukavice, odela i kecelje, sve do specifične aktivne i pasivne kecelje, sve do specifične aktivne i pasivne zaštitezaštite vakcinama i hiperimunim vakcinama i hiperimunim gamaglobulinima).gamaglobulinima).

Zdravstveni radnici moraju naročito da budu Zdravstveni radnici moraju naročito da budu oprezni kada su u pitanju bolesnici oboleli od oprezni kada su u pitanju bolesnici oboleli od HIV infekcije. HIV infekcije.

Neophodni su: pranje ruku, rukavice,Neophodni su: pranje ruku, rukavice, ogrtač, maska, zaštitne naočare, a za ogrtač, maska, zaštitne naočare, a za bolesnika bolesnika posebna soba i izdvojeno posebna soba i izdvojeno posuđe. posuđe.

ZdravstveniZdravstveni radnici sa nezaceljenim radnici sa nezaceljenim povredama i otvorenimpovredama i otvorenim oboljenjima oboljenjima kože ne treba da rade oko HIV kože ne treba da rade oko HIV pozitivnihpozitivnih bolesnika.bolesnika.

Pacijenti sa diseminovanim herpes simpleksPacijenti sa diseminovanim herpes simpleks virusnim (HSV) lezijama ne smeju biti u istojvirusnim (HSV) lezijama ne smeju biti u istoj sobi sa imunokompromitovanim bolesnicima ilisobi sa imunokompromitovanim bolesnicima ili bolesnicima sa generalizovanim ekcemom. bolesnicima sa generalizovanim ekcemom.

MajkeMajke sa genitalnim herpesom i njihova sa genitalnim herpesom i njihova novorođenčadnovorođenčad moraju biti u posebnim sobama. moraju biti u posebnim sobama.

Osoblje sa oralnom Osoblje sa oralnom ili kožnom HSV infekcijom ili kožnom HSV infekcijom ne sme da radine sme da radi sa pacijentima u visokom riziku sa pacijentima u visokom riziku (novorođenčad,(novorođenčad, imunokompromitovani imunokompromitovani bolesnici, pacijenti sabolesnici, pacijenti sa velikim opekotinama i dr.)velikim opekotinama i dr.)

3. Borba protiv rezistentnih bolničkih3. Borba protiv rezistentnih bolničkih sojeva bakterija podrazumeva stručno i sojeva bakterija podrazumeva stručno i kontrolisanokontrolisano vođenje antibiotske terapije i vođenje antibiotske terapije i profilakse.profilakse.

4. Borba protiv kontaminacije bolničke4. Borba protiv kontaminacije bolničke sredine mora biti uporna i stalna. sredine mora biti uporna i stalna.

Bolnička sredinaBolnička sredina (zidovi, podovi, posuđe, (zidovi, podovi, posuđe, instrumenti, lekovi,instrumenti, lekovi, zavojni materijal, a naročito zavojni materijal, a naročito zajednička kupatila i zajednička kupatila i klozeti) može biti klozeti) može biti kontaminirana uslovno patogenimkontaminirana uslovno patogenim i patogenim i patogenim klicama, što je naročito važnoklicama, što je naročito važno u hirurškim u hirurškim salama i odeljenjima za nedonoščad i salama i odeljenjima za nedonoščad i novorođenčad.novorođenčad.

Zato je veoma važna stalna, pravilno izvođena Zato je veoma važna stalna, pravilno izvođena i i kontrolisana sterilizacija predmeta, kontrolisana sterilizacija predmeta, instrumenatainstrumenata i uređaja.i uređaja.

Sterilizacija znači destrukciju i eliminaciju Sterilizacija znači destrukciju i eliminaciju svih svih oblika života u jednoj sredini. oblika života u jednoj sredini.

Može se postićiMože se postići visokom temperaturom (121°C visokom temperaturom (121°C u toku 30 min.),u toku 30 min.), primenoni gasa (etilen oksid, primenoni gasa (etilen oksid, formaldehid) itd.formaldehid) itd.

Dezinfekcijom se postiže eliminisanje Dezinfekcijom se postiže eliminisanje vegetativnihvegetativnih oblika svih mikroorganizama, ali oblika svih mikroorganizama, ali ne i njihovih ne i njihovih spora. spora.

Pošto sterilizacija svih medicinskih iPošto sterilizacija svih medicinskih i hirurških hirurških uređaja autoklaviranjem nije moguća,uređaja autoklaviranjem nije moguća, primenjuje se (npr. kod fleksibilnih enprimenjuje se (npr. kod fleksibilnih enddoskopa,oskopa, endotrahealnih tubusa i dr.) hemijska endotrahealnih tubusa i dr.) hemijska dezinfekcijadezinfekcija (glutaraldehidom, hidrogen (glutaraldehidom, hidrogen peroksidom,peroksidom, hipohloritima itd.).hipohloritima itd.).

Da bi sprečili zagađivanje spoljašnje sredine,Da bi sprečili zagađivanje spoljašnje sredine, infektivni otpadni materijal koji potiče izinfektivni otpadni materijal koji potiče iz različitih zdravstvenih ustanova, najviše iz različitih zdravstvenih ustanova, najviše iz bolnica,bolnica, treba spaljivati ili sterilisati vrelom treba spaljivati ili sterilisati vrelom parom.parom.

Neophodni su i kontrola, otkrivanje i Neophodni su i kontrola, otkrivanje i eliminisanjeeliminisanje inficirane krvi i njenih derivata, da inficirane krvi i njenih derivata, da bi sebi se sprečile infekcije virusima hepatitisa B i C i sprečile infekcije virusima hepatitisa B i C i HHIIV-a.V-a.

Pranje i dezinfekcija zidova, podova i nameštajaPranje i dezinfekcija zidova, podova i nameštaja treba da se stalno sprovode i kontrolišu.treba da se stalno sprovode i kontrolišu.

Stručnost, savesnost, disciplina i odgovornostStručnost, savesnost, disciplina i odgovornost osoblja na bolničkim odeljenjima neophodni su osoblja na bolničkim odeljenjima neophodni su za uspešno sprovođenje sviza uspešno sprovođenje svihh navedenih mera u navedenih mera u borbi protiv intrahospitalnih infekcija.borbi protiv intrahospitalnih infekcija.