Upload
0009439
View
26
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
DrugDrug--Food Interaction:Food Interaction:
เภสัชกรเภสัชกร ปรีชาปรีชา มนทกานติกุลมนทกานติกุลออ..ภภ.. ((เภสัชบําบัดเภสัชบําบัด))
คณะเภสัชศาสตรคณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดลมหาวิทยาลัยมหิดล
วัตถปุระสงควัตถปุระสงค
เพื่อใหเพื่อใหนศภนศภ..
เขาใจความหมายของการรบัประทานยาในชวงเวลาตางๆเขาใจความหมายของการรบัประทานยาในชวงเวลาตางๆ
ที่สัมพันธกับอาหารในเชิงสรีรวิทยาและเคมีของยาที่สัมพันธกับอาหารในเชิงสรีรวิทยาและเคมีของยา
จัดตารางการรบัประทานยาใหเหมาะสมและหลีกเลีย่งจัดตารางการรบัประทานยาใหเหมาะสมและหลีกเลีย่ง
ปปฏิฏิกริิยาระหวางยากับอาหารกริิยาระหวางยากับอาหาร
เกิดความประทบัใจในความลึกซึ้งของยาเกิดความประทบัใจในความลึกซึ้งของยา เพื่อใหเกิดเพื่อใหเกิด
ความคิดในการศกึษาประเด็นอื่นๆความคิดในการศกึษาประเด็นอื่นๆ ของยาอยางลึกซึ้งของยาอยางลึกซึ้ง
โรงพยาบาลรวมเภสัชโรงพยาบาลรวมเภสัชแผนกอายุรกรรมทั่วไปแผนกอายุรกรรมทั่วไป วันที่วันที่ 2828 มิถุนายนมิถุนายน 25502550
ชื่อชื่อ นายรักษนายรักษ รักชาติไทยรักชาติไทย อายุอายุ 2828 ปป ที่อยูที่อยู 785785 ถนนราชเทวีถนนราชเทวี กทมกทม.. 1040010400
ประวัติแพยาประวัติแพยา:: (( )) แพยาแพยา (/)(/) ไมแพยาไมแพยา (( )) ไมทราบไมทราบRxRx
1. Itraconazole capsule 100 mg1. Itraconazole capsule 100 mg #28#28Sig. 2 capsules Sig. 2 capsules PO pcPO pc QDQD
2. Cefuroxime axetil tablet 250 mg2. Cefuroxime axetil tablet 250 mg #14#14Sig. 1 tablet PO pc Sig. 1 tablet PO pc bidbid
3. Warfarin tablet 5 mg3. Warfarin tablet 5 mg #30#30Sig. 1 tablet PO pc Sig. 1 tablet PO pc QPMQPM
4. HCTZ tablet 25 mg 4. HCTZ tablet 25 mg #30#30Sig. 1 tablet PO pc QAMSig. 1 tablet PO pc QAM
Prescription AnalysisPrescription AnalysisPatientPatient’’s disease / condition requiring treatment (underlying disease, s disease / condition requiring treatment (underlying disease, pregnancy, lactation)pregnancy, lactation)
PatientPatient’’s allergy / hypersensitivitys allergy / hypersensitivity
Pharmacologic action of the prescribed productPharmacologic action of the prescribed product
Prescribed route of administrationPrescribed route of administration
Dose, dosage form, dosage regimen (safe & effectiveness for theDose, dosage form, dosage regimen (safe & effectiveness for thepatient) patient)
Drug interactions (drugDrug interactions (drug--drug; drugdrug; drug--disease; disease; drugdrug--foodfood))
Any difficulties of the patient to comply with the regimenAny difficulties of the patient to comply with the regimen
Total quantity of medication (sufficient to complete a course oTotal quantity of medication (sufficient to complete a course of f therapy?)therapy?)
Physical / chemical incompatibilityPhysical / chemical incompatibility
ทานจะใหคําแนะนําการกนิยาอยางไรทานจะใหคําแนะนําการกนิยาอยางไร??
ชื่อยาชื่อยา หลังอาหารหลังอาหารเชาเชา หลังอาหารหลังอาหารเย็นเย็น
Itraconazole cap.Itraconazole cap. 2 capsules2 capsules --
Cefuroxime axetilCefuroxime axetil 1 tablet1 tablet 1 tablet1 tablet
WarfarinWarfarin -- 1 tablet1 tablet
HCTZHCTZ 1 tablet1 tablet --
ทานจะใหคําแนะนําการกนิยาอยางไรทานจะใหคําแนะนําการกนิยาอยางไร??
ชื่อยาชื่อยา เชาเชา เย็นเย็น
Itraconazole cap.Itraconazole cap. 2 capsules2 capsules --
Cefuroxime axetilCefuroxime axetil 1 tablet1 tablet 1 tablet1 tablet
WarfarinWarfarin -- 1 tablet 1 tablet
HCTZHCTZ 1 tablet1 tablet --
หลังอาหาร
กี่ชั่วโมง
-ทันทีไดไหมอาหารที่ตอง
ระวัง
?
หลังอาหาร
กี่ชั่วโมง
-ทันทีไดไหมอาหารที่ตอง
ระวัง
?
เวลาการใหยาที่สัมพันธกับอาหารเวลาการใหยาที่สัมพันธกับอาหาร
กอนอาหาร 1
ชั่วโมง
กอนอาหาร
ครึ่งชั่วโมง
กอนอาหาร
ทันที
พรอมอาหาร
หลังอาหาร
ทันที
หลังอาหาร 2
ชั่วโมงกอนอาหาร 15
นาที
ความหมายความหมาย
กอนอาหารกอนอาหาร:: ยาไมเจอกับอาหารในกระเพาะอาหารยาไมเจอกับอาหารในกระเพาะอาหาร
พรอมอาหารพรอมอาหาร:: ยาเจอกบัอาหารในกระเพาะอาหารยาเจอกบัอาหารในกระเพาะอาหาร
หลังอาหารทนัทีหลังอาหารทนัที:: ยาเจอกับอาหารในกระเพาะอาหารยาเจอกับอาหารในกระเพาะอาหาร
หลังอาหารนานๆหลังอาหารนานๆ:: ยาไมเจอกบัอาหารในกระเพาะอาหารยาไมเจอกบัอาหารในกระเพาะอาหาร
เวลาหางเทาไหรเวลาหางเทาไหร??????
Gastric emptying time: Gastric emptying time: ระยะเวลาที่สิ่งที่อยูในระยะเวลาที่สิ่งที่อยูใน
กระเพาะจะเคลื่อนที่ไปลําไสกระเพาะจะเคลื่อนที่ไปลําไส
ไมมีอาหารในกระเพาะอาหารไมมีอาหารในกระเพาะอาหาร:: 0.50.5--1 1 ชั่วโมงชั่วโมง
มีอาหารในกระเพาะอาหารมีอาหารในกระเพาะอาหาร:: 11--2 2 ชั่วโมงชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง 1-2 ชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง 1-2 ชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง 1-2 ชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง 1-2 ชั่วโมง
Fact!!!Fact!!!
รับประทานอาหาร
0.5-1 ชั่วโมง 1-2 ชั่วโมง
กอนอาหารกอนอาหาร 0.50.5--1 1 ชั่วโมงชั่วโมง
กอนอาหารกอนอาหาร 0 0.5.5--1 1 ชั่วโมงชั่วโมง หรอืหรอื หลังอาหารหลังอาหาร 1 1--2 2 ชั่วโมงชั่วโมง
ไมมีอาหารในกระเพาะอาหารไมมีอาหารในกระเพาะอาหาร
pH pH ในกระเพาะอาหารมากกวาในกระเพาะอาหารมากกวา 4 4
ไมมีอาหารในกระเพาะอาหารไมมีอาหารในกระเพาะอาหาร
ใชกบัยาที่จับกับอาหารไดใชกบัยาที่จับกับอาหารได แลวลดการดูดซึมจนฤทธิ์ยาแลวลดการดูดซึมจนฤทธิ์ยา
ลดลงลดลง เชนเชน ciprofloxacin ciprofloxacin จับกบัจับกบั calcium calcium
อาหารเพิ่มการดูดซึมอาหารเพิ่มการดูดซึม จนเกิดพิษจนเกิดพิษ เชนเชน cyclosporine cyclosporine
รับประทานยากอนอาหารรับประทานยากอนอาหาร 0.50.5--11 ชั่วโมงชั่วโมง
ถาลืมถาลืม จึงใหรบัประทานยาหลังอาหารจึงใหรบัประทานยาหลังอาหาร 11--22 ชั่วโมงชั่วโมง
คําแนะนําระหวางการจายยา
Ciprofloxacin Ciprofloxacin จับกับจับกับ Divalent Divalent/trivalent Cation/trivalent Cation
N
O
O
O
N
HN
F
F
NH
N
O
O
O
N
M
M = Mg2+, Ca2+, Al3+
pH pH ในกระเพาะอาหารมากกวาในกระเพาะอาหารมากกวา 4 4
ใชกบัยาที่ไมทนกรดใชกบัยาที่ไมทนกรด เชนเชน erythromycin stearate erythromycin stearate/base, /base,
penicillin G, ampicillin, azithromycin capsule, penicillin G, ampicillin, azithromycin capsule,
omeprozoleomeprozole
เหมือนยาเหมือนยา ciprofloxacinciprofloxacin
แตถามือ้ไหนทราบวาตองกินอาหารชาแตถามือ้ไหนทราบวาตองกินอาหารชา ควรกินยากอนควรกินยากอน
อาหารอาหาร ณณ เวลาเดิมเวลาเดิม
คําแนะนําระหวางการจายยา
ขอสังเกตขอสังเกต
Erythromycin stearate/base Erythromycin stearate/base ไมทนกรดไมทนกรด จึงตองกินยาจึงตองกินยา
กอนอาหารครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมงกอนอาหารครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมง แตแต erythromycin erythromycin
estolate estolate ตองกินพรอมอาหารเพื่อเพิ่มการดูดซึมตองกินพรอมอาหารเพื่อเพิ่มการดูดซึม เพราะเพราะ
กรดทําลายเอนไซมกรดทําลายเอนไซม esterase esterase
ยาตัวเดียวกันแตเกลือคนละชนิด ก็กินไมเหมือนกัน
ขอสังเกตขอสังเกต
Penicillin G Penicillin G และและ ampicillin ampicillin ไมทนกรดไมทนกรด จึงตองกินจึงตองกิน
กอนอาหารกอนอาหาร แตแต penicillin V penicillin V และและ amoxicillin amoxicillin ทนกรดทนกรด
จึงกนิหลังอาหารไดจึงกนิหลังอาหารได
แตแต penicillin V penicillin V ถากินหลังอาหารถากินหลังอาหาร จะชะลอการดูดซึมที่จะชะลอการดูดซึมที่
ลําไสลําไส และทําใหระดับยาสูงสุดลดลงดวยและทําใหระดับยาสูงสุดลดลงดวย จึงนิยมกินจึงนิยมกิน
กอนอาหารกอนอาหาร
ยากลุมเภสัชวิทยาเดียวกัน ก็กินไมเหมอืนกัน
Degradation of Penicillin in Acid pH (pH <3)Degradation of Penicillin in Acid pH (pH <3)
C N
S
O
CH3
CH3
OH
NHR
O
O
H+
H+Penicillenic acid
inactive
Wilson and Gisvold’s Textbook of Organic Medicinal and Pharmaceutical Chemistry
N
OR
N CO2H
CH3
CH3
NS
C
C
O
PenicillinActive
ขอสังเกตขอสังเกต
Azithromycin capsule Azithromycin capsule ไมทนกรดไมทนกรด ตองกินกอนอาหารตองกินกอนอาหาร
แตแต azithromycin suspension azithromycin suspension ทนกรดทนกรด กินพรอมอาหารกินพรอมอาหาร
ไดได
ยาตัวเดียวกัน แตคนละรูปแบบยา ก็กินไมเหมือนกัน
pH pH ในกระเพาะอาหารมากกวาในกระเพาะอาหารมากกวา 4 4
ใชกับยาที่เปนกรดออนใชกับยาที่เปนกรดออน เพราะเมื่ออยูในเพราะเมื่ออยูใน pH pH มากกวามากกวา 4 4 จะอยูในจะอยูในรูปทีล่ะลายไดดีขึ้นรูปทีล่ะลายไดดีขึ้น ( (ionized form) ionized form) เมื่อยาละลายเมื่อยาละลาย ก็จะดูดซึมไดก็จะดูดซึมได
ตัวอยางยาตัวอยางยา:: phenobarbital phenobarbital
เหมือนยาเหมือนยา ciprofloxacinciprofloxacin
แตถามื้อไหนทราบวาตองกินอาหารชาแตถามื้อไหนทราบวาตองกินอาหารชา ควรกินยากอนควรกินยากอน
อาหารอาหาร ณณ เวลาเดิมเวลาเดิม
คําแนะนําระหวางการจายยา
Phenobarbital Solubility in Acid pHPhenobarbital Solubility in Acid pH
H+
O
O -HO
N
N
Take Home Message #1Take Home Message #1
ใหยากอนอาหารใหยากอนอาหาร 0.50.5--1 1 ชั่วโมงชั่วโมง เหมาะสําหรับเหมาะสําหรับ
ยาที่จับกบัอาหารยาที่จับกบัอาหาร หรอืสารตางๆหรอืสารตางๆ ทีร่ับประทานทีร่ับประทาน
ยาที่ไมทนกรดยาที่ไมทนกรด
ยาที่ไมละลายในกรดยาที่ไมละลายในกรด ((ยาเปนกรดออนยาเปนกรดออน))
ไมนิยมแนะนําใหกินยาหลังอาหารไมนิยมแนะนําใหกินยาหลังอาหาร 11--2 2 ชั่วโมงชั่วโมง
พรอมอาหารพรอมอาหาร
หรอืหลังอาหารทนัทีหรอืหลังอาหารทนัที
มีอาหารในกระเพาะอาหารมีอาหารในกระเพาะอาหาร
pH pH ในกระเพาะอาหารอยูระหวางในกระเพาะอาหารอยูระหวาง 1 1.5.5--22
รบัประทานยากอนอาหารนอยกวารบัประทานยากอนอาหารนอยกวา 0.50.5 ชั่วโมงชั่วโมง,, พรอมพรอม
อาหารอาหาร,, หลังอาหารทนัทีหลังอาหารทนัที,, หลังอาหารนอยกวาหลังอาหารนอยกวา 11 ชั่วโมงชั่วโมง
คําแนะนําระหวางการจายยา
มีอาหารในกระเพาะอาหารมีอาหารในกระเพาะอาหาร
ยาที่ระคายเคืองกระเพาะอาหารยาที่ระคายเคืองกระเพาะอาหาร เชนเชน NSAIDs NSAIDs
pH pH ในกระเพาะอาหารอยูระหวางในกระเพาะอาหารอยูระหวาง 1 1.5.5--22
ยาที่ตองการกรดชวยในการละลายยาที่ตองการกรดชวยในการละลาย ((ยาเปนดางออนยาเปนดางออน))
เชนเชน itraconazole capsule itraconazole capsule
ขอสังเกตขอสังเกต
Itraconazole Itraconazole เปนดางออนเปนดางออน
ในรูปในรูป capsule capsule ตองละลายกอนตองละลายกอน จึงตองมีกรดชวยละลายจึงตองมีกรดชวยละลาย
จึงควรกินยาพรอมอาหารจึงควรกินยาพรอมอาหาร
ในรูปในรูป solution solution ละลายเรยีบรอยแลวละลายเรยีบรอยแลว จึงกินยากอนอาหารจึงกินยากอนอาหาร
ไดได
ยาตัวเดียวกัน แตคนละรูปแบบยา ก็กินไมเหมือนกัน
pH pH ในกระเพาะอาหารอยูระหวางในกระเพาะอาหารอยูระหวาง 1 1.5.5--22
ยาที่อยูในรูปยาที่อยูในรูป ester form ester form ซึง่ตองการกรดมาทําลายซึง่ตองการกรดมาทําลาย
esterase esterase ในกระเพาะอาหารในกระเพาะอาหาร เพื่อใหยาคงตัวในรูปเพื่อใหยาคงตัวในรูป ester ester
ซึ่งเปนรูปที่ดูดซึมไดดีซึ่งเปนรูปที่ดูดซึมไดดี เชนเชน erythromycin estolate erythromycin estolate, ,
cefuroxime axetile, cefditoren pivoxilcefuroxime axetile, cefditoren pivoxil
Cefditoren pivoxil Cefditoren pivoxil ควรรับประทานพรอมควรรับประทานพรอม
อาหารจะเพิ่มอาหารจะเพิ่ม F F ขึน้ขึน้ 70 70%%
Take Home Message #2Take Home Message #2
ยารบัประทานหลังอาหารทันทีหรอืพรอมอาหารยารบัประทานหลังอาหารทันทีหรอืพรอมอาหาร เหมาะเหมาะ
สําหรับสําหรับ
ยาที่ตองการกรดชวยในการละลายยาที่ตองการกรดชวยในการละลาย ((ยาเปนดางออนยาเปนดางออน))
ยาที่อยูในรูปยาที่อยูในรูป ester form ester form ซึ่งตองการกรดมาทาํลายซึ่งตองการกรดมาทาํลาย esterase esterase
ในกระเพาะอาหารในกระเพาะอาหาร เพื่อใหยาคงตัวในรปูเพื่อใหยาคงตัวในรปู ester ester ซึ่งเปนรูปที่ซึ่งเปนรูปที่
ดูดซึมไดดีดูดซึมไดดี
ยาที่มีฤทธิ์ระคายเคืองเยื่อบุกระเพาะอาหารยาที่มีฤทธิ์ระคายเคืองเยื่อบุกระเพาะอาหาร
อาหารหรือเครื่องดื่มบางชนิดอาจมีปญหาอาหารหรือเครื่องดื่มบางชนิดอาจมีปญหา
น้ําแรน้ําแร มแีรธาตุประจุบวกและลบอยูมากหลายชนิดมแีรธาตุประจุบวกและลบอยูมากหลายชนิด
อาจจับกับยาอาจจับกับยา
Grape fruit juice: Grape fruit juice: มผีลตอยาที่ผานมผีลตอยาที่ผาน CYP CYP 3A43A4……
? Cranberry juice? Cranberry juice
กระเทียมกระเทียม:: CYP 3A4 inhibitorCYP 3A4 inhibitor
อาหารหรือเครื่องดื่มบางชนิดอาจมีปญหาอาหารหรือเครื่องดื่มบางชนิดอาจมีปญหา
อาหารหมักดองอาหารหมักดอง ((ซอสถั่วเหลืองซอสถั่วเหลือง,, ผักดองผักดอง ถั่วถั่ว
เหลืองหมักเหลืองหมัก)) chocolate, chocolate, ไสกรอกไสกรอก,, เนยเนย,, โยเกิรตโยเกิรต,,
ไวนไวน มผีลตอยากลุมมผีลตอยากลุม MAOIs MAOIs
กระหล่ําปลีกระหล่ําปลี ชาเขียวชาเขียว ผกัขมผกัขม มวีิตามินเคมวีิตามินเค ลดฤทธิ์ลดฤทธิ์
ของของ warfarin warfarin
อาหารหรือเครื่องดื่มบางชนิดอาจมีปญหาอาหารหรือเครื่องดื่มบางชนิดอาจมีปญหา
อาหารทีม่ีอาหารทีม่ี phytate phytate สูงสูง เชนเชน อัลมอนดอัลมอนด มะพราวมะพราว
ดิบดิบ ถั่วลิสงถั่วลิสง ถั่วเหลืองถั่วเหลือง hazelnuts hazelnuts อาจจับกับยาอาจจับกับยา
บางชนิดบางชนิด และลดการดูดซึมและลดการดูดซึม เชนเชน ferrous sulfate ferrous sulfate
อาหารโปรตีนสูงอาจแยงจับกับอาหารโปรตีนสูงอาจแยงจับกับ carrier carrier ของของ
levodopa levodopa ในการดูดซึมเขาสูกระแสเลือดในการดูดซึมเขาสูกระแสเลือด
ยาบางชนิดยาบางชนิด
ยาลดน้ําตาลในเลือดในกลุมกระตุนการหลั่งอินสุลินยาลดน้ําตาลในเลือดในกลุมกระตุนการหลั่งอินสุลิน
ใหกนิกอนอาหารใหกนิกอนอาหาร 15 15 นาทีนาที--0.5 0.5 ชั่วโมงชั่วโมง เพื่อใหทนัการเพื่อใหทนัการ
ออกฤทธิ์ออกฤทธิ์
ยาลดน้ําตาลในกลุมยาลดน้ําตาลในกลุม αα--glucosidase inhibitors glucosidase inhibitors ใหกนิใหกนิ
พรอมอาหารคําแรกพรอมอาหารคําแรก เพื่อใหยายับยั้งการทาํงานของเพื่อใหยายับยั้งการทาํงานของ
เอนไซมเอนไซม αα--glucosidaseglucosidase
จัดตารางการกินยาใหมจัดตารางการกินยาใหม
ชื่อยาชื่อยา ผลกับอาหารผลกับอาหาร
Itraconazole cap.Itraconazole cap. กรดเพิ่มการละลายกรดเพิ่มการละลาย
Cefuroxime axetilCefuroxime axetil กรดทําลายกรดทําลาย esterase esterase
WarfarinWarfarin อาหารทีม่ีวิตามินเคลดฤทธิ์ยาอาหารทีม่ีวิตามินเคลดฤทธิ์ยา
HCTZHCTZ อาหารลดการดูดซึมยาอาหารลดการดูดซึมยา
จัดตารางการกินยาใหมจัดตารางการกินยาใหม
ชื่อยาชื่อยา เชาเชา เย็นเย็น
Itraconazole cap.Itraconazole cap. พรอมอาหารพรอมอาหาร --
Cefuroxime axetilCefuroxime axetil พรอมอาหารพรอมอาหาร พรอมอาหารพรอมอาหาร
WarfarinWarfarin -- หลีกเลีย่งวิตามนิเคหลีกเลีย่งวิตามนิเค
HCTZHCTZ กอนอาหารกอนอาหาร 1 1 ชั่วโมงชั่วโมง --
คําถามคําถาม