kazaklarının akınlarından devamlı şikayet

ediyor ve bunun Osmanlı padişahıyla çar arasındaki münasebetleri bozabileceğini söylüyordu. Beyaz Rusya ve Ukrayna üze­rinde Lehistan ile hayati meseleleri olan Rus Çarlığı, Kırım hanı ve Osmanlı sara­yı ile iyi münasebetlerin devamına özen gösteriyordu. Hatta İslam Giray Han, 1653'te Rus çarına Lehistan'a karşı or­tak hareket için ittifak teklifinde bulun­du, fakat Ruslar ancak ertesi yıl hareke­te geçebildiler. Halbuki bu tarihte Lehis­tan ile barış yapılmış ve ardından da is­lam Giray ölmüştü .

lll. İslam Giray'ın Lehistan'a karşı takip ettiği siyaset dostane başladı ; tahta çı­kar çıkmaz Lehistan kralına bir mektup göndererek daha fazla dostluk istediğin i

belirtti. Aynı mektupta. özellikle iki ülke arasında iyi münasebetleri bozan Zapo­rog Kazakları'na karşı ortak harekata gi­rişmeyi tavsiye ediyor ve nihayet vergi ve hediyeterin muntazaman gönderilmesi gerektiğin i hatırlatıyordu. Fakat aynı yıl içinde Bagdan Hmelnitsky idaresindeki Zaporog Kazakları Lehistan'a tabiiyerten ayrılarak Kırım Hanlığı'na ittihak ettiler. Bu hadise Doğu Avrupa tarihinin en önem­li olaylarından biridir. Türk kaynaklarına göre han gelen boyariara saygı gösterdi ve Lehistan'a karşı yapılacak seferlerde yardım vaadinde bulundu (Naima. IV. 285

vd. ) Hmelnitsky'e de hatman*lık payesi verdi. Hatman. Or beyi olan Argın Togan ile birlikte Le h ve Rus topraklarına sürekli akıniara başladı. Bu akınlar sırasında Kı­rım'a büyük miktarlarda ganimet girdi. O sıralarda Osmanlı payitahtı içeride ik­tidar mücadeleleri, dışarıda Girit sava­şının doğurduğu buhranla sarsılmış du­rumdaydı. Dolayısıyla kuzeydeki gelişme­ler karşısında çekingen bir politika izli­yordu. Bu durumdan faydalanmak iste­yen İslam Giray Han serbestçe hareket etmeye başladı. Osmanlı idaresinin karşı çıkmasına rağmen 40.000 Kazak' ın ken­disine tabi olduğunu öne sürdü. 1648 -1653 yılları arasında Kazaklar'la beraber Lehistan'a yapılan seferlerde önemli ba­şarılar kazanıldı. 1649'da hanın aracılığı ile Lehistan kralıyla Kazaklar arasında bir anlaşma yapıldı (Zborov Anlaşmas ı) . Yine hanın baskısı altında Bağdan Voyvodası

Lupul, Hmelnitsky'e ittifak teklifinde bu­lundu ( 1650). Bunun üzerine ertesi yıl Os­manlı padişahı tarafından himaye altına alındılar. Ancak aynı yıl , hanın bir adamı­

nın idaresindeki Tatar kuwetleriyle Hmel­nitsky'nin Kazaklar'ı Lehler tarafından bozguna uğratıldı. Bu arada, Lehistan'a

karşı İsveç'le de diplomatik münasebet­lere girerek 16SO'de bu ülkeye bir elçi gönderen İslam Gir ay 1 s Aralık 1653'te Lehler'le barış antıaşması imzalad ı. Bu antlaşmaya tepki gösteren Kazaklar Mos­kova'ya başvurarak çara tabiiyetlerini sundular (ı 654). Halbuki 1653'te daha is­lam Giray Lehistan'a karşı sefere çıkma­dan önce Hmelnitsky padişaha elçi gön­dererek bağlılık sunmuş ve "ta bl ü alem" almıştı (a.g.e., V. 278) lll. İslamGirayHan devri olayları Osmanlı Devleti'nin kuzey­deki durumu bakımından çok mühim ge­lişmelere yol açmıştır. Bu hadisel er. Mer­zifonlu Kara Mustafa Paşa'nın Çehrin se­ferinin başlangıcını teşkil ettiği gibi bu­gün Ukrayna'nın dayandığı ilk Kazak dev­letinin oluşmasına zemin hazırlamıştır.

İslam Giray zamanında Kırım içinde de önemli olaylar cereyan etmiştir. istan­bul'da çevirdiği entrikalarla hanlığı İslam Giray'a verdiren "Uluğ-ağa" Sefer Gazi büyük nüfuz kazanmıştı. Nitekim Mosko­va'ya gönderdiği mektuplarda kullandığ ı,

"hanın uluğ-ağası ve d üstür-ı ekrem mü­şlr-i efham vetir-i a'zam vekll-i mutlakları bolgan Sefer Gazi Ağa" gibi unvanlar tea­mülün dışında bir azarnet taşıyordu. Dört büyük Kırım kabilesi (Karaçu) tarafından desteklenen Sefer Gazi ile kapıkuluna da­yanan Veliahd Kırım Gir ay arasındaki re­kabet ülkede bir iç savaşın çıkmasına se­bep oldu. Hanın maaştı askeriyle saray halkının oluşturduğu kapıkul u, maaşları­nı kesen Sefer Gazi Ağa'ya karşı Kırım Gi­ray'la birlikte cephe alarak aziedilmesini sağladılar. Sefer Gazi önce Kefe'ye kaçtı. fakat orada da hayatını tehlikede görünce mirzaların yanına gitti. Mirzalar. Rus ve Çerkez seferlerinde alınan ganimetierin taksiminden memnun değillerdi. Bunlar. kapıkulu ile Kırım Giray'a karşı Sefer Ga­zi'yi destekleyerek onun eski makamına getirilmesini ve yeni ağaların kendilerine teslimini istediler. aksi takdirde çarpış­

maya hazır olduklarını bildirdiler. Han ile mirzalar arasında Akmescid ve Karasu dolaylarında yapılan savaşta ( ı 64 5) yeni­len mirzalar kabileleriyle birlikte Or- Ka­pı'dan çıkarak steplere gittiler ve istek­leri yerine getirilmediği takdirde Dinyepr ve Akkirman'a gidip yerleşeceklerini bil­dirdiler. Nihayet ulemanın aracılığı ve özellikle çarın ölümünü fırsat bilen hanın Rusya'ya yeni bir sefer girişiminde bulun­ması üzerine gelip itaat ettiler. O sıralar­da Kırım'da büyük bir kıtlık hüküm sür­mekteydi. Rus seferi bittikten sonra kav­ga yeniden al evlendi. İslam Gir ay Han, is­tanbul'a başvurarak Sahadır Giray zama­nında Kırım'dan kovulmuş olan Mansüri-

iSLAM KALKlNMA BANKASI

ler'i geri çağırdı. 1647 baharında Or-Kapı dışında mirzalarla yeniden savaş başladı; geçici bir uzlaşmanın ardından tekrar ka­rışıklık çıktı ve han ordusuyla harekete geçti. Bu defa kaçan mirzalar İstanbul'a başvurdular. Osmanlı hükümeti tahkikat için bir çavuş gönderdi. Han, Şırın. Sici­vut ve Dayır mirzalarının mülklerini ikinci veliahd Gazi Giray·a verdiyse de nihai za­fer mirzalar tarafında kald ı. Mansüriler'in iltihakı ile güçlenen mirzalar hana karşı yürüdüler. İslam Giray bu defa savaşa gi­rişmeyerek onların isteklerini kabul etti ve Sefer Gazi'yi eski makamına getirdi. Böylece hana karşı Kırım'ın ileri gelenle­ri tekrar galip gelmiş oldular. Zaten İs ­lam Gir ay zamanında dış siyasette görü­len müstakil ve enerjik hareketler de esas itibariyle bu ileri gelenlerin eseriydi.

lll. İslam Gir ay devri, genellikle Mosko­va'ya ve Lehistan'a karşı kazanılan önem­li siyasi ve askeri başarılar. ganimetin bal­Iuğu ve bunun neticesinde tamga- akçesi vergisinin ilgası sayesinde Kırım tarihin­de parlak bir dönem sayılmaktadır. Bazı kaynaklarda "gayet haklm, mütedeyyin ve halim-meşrep biri" (Abdülgaffar Kırı­m!. s. ı 24) olarak nitelenen İslam Gir ay, Şaban 1 064'te (Haziran 1654) oğullarının sünnet düğünü sırasında şirpençe has­talığından ölmüştür.

BİBLİYOGRAFYA :

Hacı Mehmed Senai. lll. İslam Giray Han Ta­rihi: Historia Chana Islam Gireja lll (nşr. Z. Ab­raham owicz). Warsaw 1971; Naima, Tarih , IV, 82-86, 115,224-226,285-287;V,278-279;Sey­yid Mehmed Rıza, es-Seb'u 's-seyyar fi ahbari'l­mülaki 't-Tatar(nşr. Kazım Bek). Kazan 1882, tür. yer.; Halim Giray. Gülbün-i Hanan, İstanbul 1327, s. 100-105; Velyaminov Zernov - Hüseyin Feyzihan. Kırım Yurtuna ve ol Tara{larga Dair Bolgan Yarlıg ue Hatlar, St. Petersburg 1281/ 1864, tür. yer.; Abdülgaffar Kırımi, Umdetü 't-te­uarih , İstanbu l 1343, s. 124-133; A. A. Nova­selskiy, Borba Moskouskogo gosudarstua s ta­tarami u XVJJ ueke, Mos k va- Leningrad 1948, s. 308-414; Cambridge History of Po/and, Cam­bridge 1950, s. 514; Halil İnancık. "İslam-Giray III", iA, V /2, s. 1105-11 08; a.mlf .. "Islam Giray III", EP (İng.). IV, 178-179. r;g;ı

ıımı HALiL İNALCIK

İSLAM HUKUKU

L (bk. FlKlH).

_j

1 İSLAM KALKlNMA BANKASI 1

L " _j

İslam Ka l kınma Bankası (lslamic Devel­opment Bank [!DB]). İslam Konferansı Teş­kilatı'na üye ülkelerle diğer ülkelerdeki müslüman azınlıkların ekonomik kalkın -

47

iSLAM KALKlNMA BANKASI

ma ve sosyal gelişmelerinin İslami kural­lar çerçevesinde desteklenmesi amacıyla

teşkil edilmiş milletlerarası bir f inans ku­rumudur. 1973 yı lının Aralık ayında Cid­de'de toplanan İslam ülkeleri Maliye ba­kanlarınca yayımlanan niyet beyanname­sine dayanılarak kuruldu ve İslam Kalkın­ma Bankası Guvernörler Kurulu'nun 1975 yılı Temmuz ayındaki ilk toplantısı ile açı­lışını yaparak 20 Ekim 1975 tarihinde resmen faaliyete geçti. İslam Konferansı Teşkilatı üyesi ülkeler, guvernörler kuru­lunca belirlenen kural ve şartları kabu l etmek ve sermaye hisselerinin bedelini ödemek şartıyla bu' bankanın üyesi ola­bilirler; halen üye sayısı elli üçtür. Ban­kanın kuruluşunda 2 milyar İslam dinarı (2000 yılı başında 1 dinar= 1,36 Ameri­kan doları) olan sermaye tavanı 1993 yı­lında 6 milyara çıkarılm ıştır ve 4.1 milya­rı taahhüt edilen sermayenin 2.5 milyarı ödenmiş durumdadır.

En yüksek karar organı olan İslam Kal­kınma Bankası Guvernörler Kurulu , üye devletlerin Maliye veya Ekonomi bakan­ları ile bunların temsilcilerinden meyda­na gelir. Banka. on dört üyeli İcra Direk­törleri Kurulu ile merkez teşkilatı tara­fından yönetilir. İcra direktörlerinin yedi­si sermayede en yüksek hisseye sahip ye­di üye ülkenin (Suudi Arabistan% 24,6, Küveyt% 12,2, Libya% 9,9, İran %8,6, Mı­sır% 8,5, Türkiye% 7,8 ve Birleşik Arap Emirlikleri% 7) tayiniyle. yedisi de d iğer

kırk alt ı üye devletin o luşturduğu yedi gruptaki guvernörlerin oyları ile ve üç yıllık bir süre için seçilerek iş başına geti­rilir. Merkez teşkilatı bir başkan , üç baş­kan yardımcısı, başkan yardımcıianna bağlı on daire başkanı. genel sekreter ve on dokuz bağımsız birimden oluşur. Baş­kan guvernörler kurulunca ve beş yıllığı­na seçilir; süresi bittiğinde yeniden seçi­lebilir. Merkezi Cidde'de bulunan banka­nın bölgesel hizmetlerinin kolaylaştırılıp etkinleştirilmesi amacıyla 1993-1994 yıl­larında Rabat (Fas) ve Kuala Lumpur'da (Malezya) iki bölge bürosu ile Atmatı 'da

(Kazakistan) bir temsilcilik faaliyete geçi­rilmiştir. Resmi dil Arapça, yardımcı dil­ler İngilizce ve Fransızca'dır. Program ve faaliyetler hicrl takvim e göre düzenlenir.

İslam Kalkınma Bankası, kuruluş ama­cı olan ekonomik kalkınma ve sosyal ge­lişme hedefine ulaşmak için üye ülkelerin ekonomik ve sosyal içerikli alt yapı pro­jelerini finanse etmekte; aynı amaçlara hizmet eden başka uluslararası ve böl­gesel yardım kurumları ile iş birliğ i yap­makta; üye ülkelerin proje üretme kapa-

48

sitelerini arttırmak için teknik yardımlar­da bulunmakta; üye ülkeler arasında en başta yatırım malları olmak üzere her çe­şit ticaretin gelişmesine finansman des­teği vermekte; bankanın sosyal amaçla­rını gerçekleştirmek ve müslüman azın­lıklara yardım ve hizmet yapılabilmes i

için özel fonlar kurup işletmekte; İslam ekonomisi ve özellikle İslami ticaret ku­ralları üzerinde bilimsel araştırmalar ger­çekleştirerek sonuçlarını yayımlamakta;

ilgi alanındaki konularda üye ülkelere ve müslüman azınlıklara uzman yetiştirme amacıyla eğitim programları düzenie­rnekte ve burslar vermekte; mevduat kabul etmekte ve İslami kurallara uygun finans modelleriyle yeni mali kaynaklar geliştirmektedi r.

Banka tarafından desteklenen proje ve faaliyetlerin finansmanında kullanılan çe­ş itli model, usul ve araçların İslami kural­larla uyumlu olması bankanın kuruluş se­nedine göre zorunludur. Bu uyumu sağ­lamak için ödünç verme, finansal kirala­ma. taksitli satış. istisna', murabaha. ya­tırım sermayesi ortaklığı. işletme serma­yesi ortakiğı ve teknikyardım gibi model­ler uygu lanmaktadır.

Ödünç verme. özellikle az gelişmiş üye ülkelerdeki alt yapı projelerinin geliştiril­mesinde kullanılan faizsiz bir finans ara­cıdır. Sadece borcun verilmesinde mey­dana gelen gerçek masraftarla ana para geri ödenir; üç-yedi yıll ık ödemesiz bir süreden sonra on beş-yirmi beş yıllık bir geri ödeme süreci başlar. Finansal kirala­ma orta vadeli bir finans aracı olup talep edilen makine veya araçlar bankaca satın alınarak kiralanır ; kira süresinin sonuna kadar banka üzerinde kalan mülkiyet sü­renin bitiminde bakiye değer üzerinden kullanıcıya devredilir. Taksitti satışta söz konusu makine veya araç banka tarafın­dan satın alınıp üzerine makul bir kar ek­Iendikten sonra alıcıya mülkiyeti hemen kendisine intikal edecek şekilde satılır. bedeli orta vadeli bir sürede tahsil edilir.

İstisna' işleminde bir inşaatı yapacak veya belli bir malı üretecek müteahhit. vasıfları yazılı mal veya yapıyı belli bir fi­yat ve zaman çerçevesinde alıcıya teslim etmeyi orta vadeli bir mukaVele ile taah­hüt eder. Murabaha işlemi, alıcının ihti­yaç duyduğu malın banka tarafından sa­tın alınarak maliyet+ kar esası ile alıcıya satılmasıdır. Kar nisbeti ve ödemelerin zamanlaması imzalanan mukavelede be­lirtilir. Yatırım sermayesi ortaklığı uygu­lamasında banka, proje veya teşebbüsü gerçekleştirecek şirketin sermayesine üç-

te birini geçmeyecek bir hisse ile ortak olur. İşletme sermayesi ortaklığı uygula­masında banka, belli bir teşebbüsün ger­çekleştirilmesi için gereken işletme ser­mayesine kar-zarar ortaklığı esası ile ka­tılır; kar veya zarar ortaklar arasındaki anlaşmada mutabık kalınan oranda pay­Iaşılır. Teknik yard ım, üye ülkelerce uy­gulanacak projelerin hazırlanmasında ve başarılı bir şekilde i cra edilmesinde ülke­nin sınırlı ve yetersiz imkanlarının güç­lendirilip yeterli hale getirilmesi için ya­pılan mali ve teknik desteklerdir. Banka. kuruluşundan 2000 yılı başına kadar top­lam bedeli 1 24 milyon Amerikan doları olan 313 teknik yardım projesi onayla­mıştır. Proje finansınanına ilaveten ban­ka ithalat finansmanı . ihracat finansma­nı, İslam Bankaları Portföyü ve Birim Ya­tırım Fonu gibi çeşitli programlarla üye devletler arasındaki ticaretin gelişmesine katkıda bulunmaktadır.

Bankanın faaliyetlerinin genişletilme­

si, çeşitlendirilmesi ve etkinliğinin arttı­

rılması amacıyla kuruluşundan bu yana tesis edilen çeşitli kurum. şirket ve prog­ramlar İslam Kalkınma Bankası Grubu'nu oluşturmuştur. 2000 yılı başında bu grup içindeki başlıca faal kurum ve program­lar şöyle sıralanabilir: Özel Yardım Hesa­bı. 1979 yılında kurulmuş bulunan ve ha­len vakıf fonu adıyla bilinen programın

amacı eğitim. sağlık ve sosyal alt yapıları için müslüman azınlıklara . göçe zorlanan müslümanlara ve doğal afetiere maruz kalan üye ülkelere yardım etmek, islam kültür mirasının araştırılmasına ve ayak­ta tutulmasına destek olmaktır. 2000 yılı başına kadar bu programdan 791 proje­ye SOO milyon Amerikan doları yardım ya­pılmış ve ayrıca SOOO'in üzerinde lisans ve lisans üstü öğrencisine burs verilmiş­

tir. Kurban Değerlendirme Projesi. Suu­di Arabistan Krallığı'nın , hac sırasında ke­silen kurbanların etlerinin depolanarak İslam ülkelerindeki muhtaç kimselere ulaştırılmasını sağlayacak bir organizas­yona gidilmesini istemesi üzerine ele alı­nan proje İslam Kalkınma Bankası ' nın alı­

şı lmış fonksiyarılarının oldukça dışında­dır. 1980'li yılların başında bu konuya eği­Ien banka. kurbanlık hayvanların teminin­den kesimine ve etlerinin dondurularak muhtaç ülkelere gönderilmesine kadar uzanan bütün hizmetleri yürütmekte­dir. Her yıl kesilen ortalama 400-500.000 hayvanın buzhanı~lerde saklanan etlerinin üçte biri Suudi Arabistan içinde dağıtıl­makta. üçte ikisi yoksul İslam ülkelerine gönderilmektedir. İslami Araştırma ve

Eğitim Enst itüsü . 1981 yılında tesis edil­miş ve 1 983't8 faaliyete geçmiştir. Eko­nomi, bankac ı lık ve finansman alanların­da İslami kurallar çerçevesinde uygulana­bilecek modeller geliştirilmesi için bilim­sel ve teknik araştırmalar yapar, araştır­

ma sonuçlarını yayımlar. bu alanlarda fa­aliyet gösteren kuruluşların ihtiyacı olan profesyonel personelin eğitim ve geliş­mesine destek sağlar. Çalışma alanların­

da ihtiyaç duyulan bilgilerin sistemli şe­ki lde toplanması ve ihtiyaç duyanlara ile­tişim sağlanmas ı için bir enformasyon merkezi kurup çalıştım. 2000 yılı başı iti­bariyle bu kurum tarafından 1 03 eğitim kursu açıl mış. 889 araştırma raporu ve 204 kitap ve risale yayımlanmıştır. İ slam

Bankaları Portföyü. 1987 yı lında, yirmi İs­lam bankası ve kar payı katılım ortaklığ ı

esasına göre işleyen özel finans kurumu­nun bir araya gelerek oluşturduğu, öden­miş sermayesi yaklaşık 1 00 milyon Ame­rikan doları olan bir programdır. Üye ül­keler in yatırım ve ticaret projelerine ya doğrudan veya finansman sendikalaşma­sı yoluyla finansman sağlamaktadır. Bi­

rim Yatırım Fo nu. Mali imkanlarına yük­sek gelir sağlamakisteyen yatırımcılara cazip teklif ler getirerek hem yeni bir fi­nans kaynağı oluşturmak hem de üye ül­kelerin yatırım projelerinin finansmanına yatırım veya işletme sermayesi ortaklığı yoluyla katkıda bulunmak için kurulmuş bir fondur. Bu fona katılmak isteyenler her birinin üzeri değeri 1 Amerikan dola­rı olan birim senetlerinden satın alır l ar.

1989 yılında piyasaya 1 00 milyon Ameri­kan doları değerinde birim ihraç ederek faaliyete geçen bu programın kapasitesi 2000 yılında 325 milyon Amerikan doları değerindeki birime ulaşmıştır. İslami Ya­

tırım ve İhracat Kredilerini Sigortalama Kurumu. Üye ülkeler arasındaki yatırım ve ticaretin güvenilir bir yapıya kavuştu­rularak daha geniş bir kapsama ulaştırıl ­

ması amacıyla 1 Ağustos 1994'te kurul­muş ve 1995 Haziranında faaliyete geç­miştir. Sermayesi 1 00 milyon İslam dina­rı olup yarısını banka koymuş. geriye kala­nın ı ise yirmi yedi üye devlet sağlamıştır. Yatırımları ve ihracata dönük kredileri ti­cari ve ticari olmayan riskiere karşı sigor­talar. İşlemlerini İslami kurallara uygun biçimde yapan kurum, r iskin karşılanma­sında bütün paliçe sahiplerinin ortak ha­reket etmesini temin etm ektedir. Altya­

pı Fonu. 1999 yı lında kuruluş çalışmaları

tamamlanan kurum Bahreyn'de bir sınırlı ortaklık şirketi şeklinde faaliyet göstere­cektir; sermayesi 1 milyar Amerikan dola-

rı ve tamamlayıcı İslami finans aracı soo milyon Amerikan dolarıdır. Fonun strate­jik hedefi. bankanın üye ülkelerinde alt yapı ve alt yapı ilişkili sanayi projelerinde doğrudan veya dalaylı hissedarlıklar te­sis edip uzun vadeli sermaye zenginleşti­rilmesi yanında alt yapı yatırımlarını özen­dirmektir. Tuzlu Sular la Tarım ve Tarım­

sal Araştırma Merkezi. İslam ülkelerinin pek çoğunda karşılaşılan bi r soruna bi­limsel çözümler bulunması için Birleş ik

Arap Emirlikleri'nde kurulmuş ve Hazi­ran 1999'da faaliyete geçmiştir. Merke­zin ana gayesi, tuzlu suya dayanıklı gıda ve otlak bitkileriyle bu tür tarımı başarılı biçimde sürdürecekyöntem ve sistemle­ri geliştirmektir. İslami Özel S ektör Ge­liştirme Kurumu . Sermayesinin yarısına bankanın , % 30'una üye ülkelerin ve% 20'sine üye ülkelerdeki finans kurumla­rının sahip olduğu, ekonomik kalkınma ve refahın yaygınlaşmasında özel sektörün gelişme ve güçlenmesini esas alan bir fi­nans kurumudur; 2 Kasım 1999'da ku­rulmuştur. Sermayesi 1 milyar Amerikan dolarıdır ve bunun yarısı taahhüt edilmiş­tir. Doğrudan finansman. varlık yöneti­mi. yapılandırılmış finans . hisselendirme ve danışmanlık hizmetleri yapma yoluyla faaliyette bulunacaktır. Doğrudan finans­man. kurulmuş ve kurulacak şirketlerde hisse veya hisse eşdeğeri sermayedarı ol­mak veya i ş letme sermayesi koymak su­retiyle sağlanacaktır. İslam Konferansı Teşkilatı Enformasyon S is t emi . İs lam Konfe rans ı Teşkilatı 'n a üye ülkelerin anahtar kurumlarının birbirleriyle bağ­lantılarını sağlamak için ele alınmış bir iletişim projesidi r. Malezya'da OIC Net­works Private Limited adı altında tescil edilen ve% 51 hissesi bankaya ait olan bir ş irket vasıtasıyla kurulacak sistem in­ternete dayalı bir hizmet sunacak, bu hiz­met O lC Exchange Porta! aracılığı ile yük­sek vasıflı bilgiler sağlamaya ve üye ül­keler arasında elektronik t icarete imkan vermeye yönelik olacaktır. Şirket öncelik­le gerekli alt yapıyı kuracak ve ardından iletişim alanında üye ülkelere danışman­lık yapacaktır.

2000 yılı başı itibariyle banka toplam olarak 3108 projeye 16.476 milyar İslam dinarı tutarında finansman onaylamış­

tır. Bunun 4850 milyonu 755 yatırım pro­jesine, 98 milyonu 313 teknikyardım pro­jesine, 11.125 milyonu 1249 ticaret ope­rasyonuna. 403 milyonu ise vakıf fonun­dan desteklenen 791 özel yardım proje­sine tahsis edilmiştir. Proje finansmanı­

nın% S'i sermaye ortaklığı . % 1'i kar or-

iSLAM KONFERANSI TESKiLATI

taklığı.% 38'i ödünç verme,% 27'si kira­lama. o/o 23'ü taksitle satış. % 4'ü istis­na·.% 2'si teknik yardımdır. Uygulaması­

na geçilmiş projelerin % 48'i bitirilerek hizmete alınmış. % 21'i inşa halinde, % 31'i ise işlemlerinin tamamlanması saf­hasındadı r.

BİBLİYOGRAFYA :

Muhammad Nejatullah Siddiqi, Muslim Eco­nomic Thinking, Leicester 1981, s. 21-45; Ausaf Ahmad- K. R. Awan, Lectures on Islami c Economics, Jeddah 1991, s. 1-32; Pinaneing Economic Development( ed. Abul Hasan M. Sa­deq), Longman 1992,s. 125-169;R. Wilson, "Is­lamic Banking and Finance". The Middle East and l'iorth A{rica 1997, London 1998, s. 163-167; Annual Reportof/DB 1999-2000, s. 117-255; Muhammed Tevfik eş-ŞiM. "el-l::laşa'işü'l­mümeyyize li'l-banki'l-islamlli't-tenmiyye", el-Müslimü'l-mu'aşır, sy. 7, Küveyt 1976, s. 117 -154; Ahmed Abdülaziz en-Neccar. "el-Mu­'amelatü'l-maşrafiyye fi itftri't-teşrfi'l-islaml" ,

a.e., sy. 8, Küveyt 1976, s. 53-80; A. H. M. Sa­dık. "Banking Revolution and the Problem of Personel Development", Thoughts on Econom­ics, Vll/1 , Dhaka 1986, s. 39-57;Ahmad Moha­med Ali, "The Role of the Islamic Development Bank in the Development Process of i ts Mem­bers Countries", Journal o{Economic Cooper­ation, X/2, Ankara 1989, s. 1-22.

li] A. K oRK UT ÖzAL

ı. ~ . ~ ı ISLAM KONFERANSI TEŞKILA Tl

L

İslam ülke lerini bir çatı altında toplayan milletlerarası kuruluş.

_j

İslam Konferansı Teşkilatı (iKT; The Or­ganization of the lslamic Conference [OlC]; Or­gan isation de la Conference Jslamique [OC!]; Munazzamatü'l-mü'temeri'J-islaml) 1969 yı ­

lında kurulmuş olup genel sekreterliği Su­udi Arabistan'ın Cidde şehrinded i r. Felse­fi temelini Kur'an'daki "ümmet" kavra­mı ile müslümanların birliğ i düşüncesi ve bunların gereğ i olarak bütün İslam ülke­leri arasında her alanda i ş birliği t emin etme ilkesi oluşturur. XIX. yüzyılın sonla­rında İslam dünyasının büyük bir bölümü­nün Batı ülkelerinin sömürge veya manda idareleri altına girmesi ve I. Dünya Sava­şı'ndan sonra 3 Mart 1924 tarihinde Tür­kiye Büyük Millet Meclisi tarafından hali­feliğin kaldırılması. İslam dünyasında yeni bir manevi taparlanmaya ve müslüman­l arın birliğini temin amacıyla bazı teşeb­büslerde bulunulmasına yol açtı. M ısır,

Libya. Tunus, Fas, Güney Afrika. Hindis­tan, Hollanda H indistanı (Doğu Hint ada­ları. Endonezya) . Yemen. Johor Malay Devleti. Hicaz, Filistin, Irak ve Polanya'­dan temsilciler in katıldığı Kahire İslam

49