Śladami czcicieli św. Brunona

Na okazję Jubileuszu 1000-lecia Męczeńskiej Śmierci

św. Brunona Bonifacego z KwerfurtuPatrona Diecezji Łomżyńskiej i Ełckiej

Bożena Diemjaniuk Kwiat szkarłatny zakwitł 

Kwiat szkarłatny zakwitł na szczęśliwej ziemi. Święta krew męczeńska rodzi plon obfity. Kwiat szkarłatny zakwitł, abyśmy widzieli Znak przez Boga dany, przykład znakomity.   Święty biskup Brunon tak Boga ukochał, Że z radością głosił Zmartwychwstanie Pańskie. Święty biskup Brunon życia nie żałował, By Dobrą Nowinę poznał świat pogański.   Miłosierdzie Boga i pokój wyznawał, Pośród mroków grzechu niósł Chrystusa światło. Miłosierdziu Boga braci swych oddawał, Pragnął, by nadziei ludziom nie zabrakło.   Brunonie z Kwerfurtu, przyjacielu Polski, Oręduj za nami tam, przed tronem Pana. Brunonie z Kwerfurtu, usłysz nasze prośby I módl się o wieczne życie w niebie dla nas.

(Przegląd Augustowski . - 2009, nr 3, s. 13)

W k

oście

le w

Sm

ola

nach

Z życia św. Brunona z Kwerfurtu

(opracowano na podstawie książek: „Terra Benedicta” B. Diemjaniuk. – Szczecin, 2007 i „Śladami św. Brunona z Kwerfurtu” W. Guzewicza. – Ełk,

2008)

Przyszły święty ur. się ok. 974 r. na zamku w Kwerfurcie. Jego rodzicami byli Ida i Brunon, sascy grafowie, spokrewnieni z cesarską rodziną Liudolfingów . Wychowywał się w domu wraz z braćmi: Gebhardem, Dietrichem i Wilhelmem, o życie duchowe, których dbała ich matka. W latach 985-994 był uczniem elitarnej szkoły katedralnej w Magdeburgu, w której nabył gruntowną wiedzę, zetknął się z myślą misyjną i poznał wiele znaczących w ówczesnym świecie osób. W 995 r. uzyskał godność kanonika katedry magdeburskiej i został przyjęty na dwór cesarski Ottona III, któremu w 996 r. towarzyszył w drodze do Rzymu.

Bazy

lika N

SJ

w A

ugust

ow

ie

Z życia św. Brunona z Kwerfurtu c. d.

W 998 r. pod wpływem śmierci św. Wojciecha wstąpił do opactwa na Awentynie i przyjął zakonne imię Bonifacy na cześć św. Bonifacego, apostoła Germanii, a rok później złożył śluby zakonne. W 1001 r. przyłączył się do św. Romualda (erem w Pereum k. Rawenny). W 1002 r. otrzymał od papieża Sylwestra II paliusz i zgodę na misję, po czym przebywał na Węgrzech. Sakrę

biskupią dostał w 1004 r. od arcybiskupa Magdeburga.

W latach 1005-1007 najprawdopodobniej przebywał

w Polsce, zajmując się m.in. twórczością literacką.

W 1007 podróżował na Węgry, Ruś i do Pieczyngów. Na teren Polski ponownie wrócił w 1008 r., skąd wysłał w jej obronie list do króla Henryka II.

Z Apteki św. Brunona w Ełku →

Z życia św. Brunona c.d. Z początkiem 1009 r. wyprawił się na misję do Prus. Tegoż roku

poniósł męczeńską śmierć wraz z towarzyszami wyprawy na pograniczu prusko-jaćwiesko-ruskim. Wyprawę tę przeżył jeden jej uczestnik – Wipert. Według „Roczników Kwedlinburskich” i „Roczników Magdeburskich” zginęli 9 marca, zaś według Kroniki Thietmara – 14 lutego.

Dokładne miejsce śmierci i pochówku jest nieznane.

Z kościoła w Stawiskach →

Kult św. Brunona z Kwerfurtu(opracowano na podstawie książki ks. Wojciecha Guzewicza

„Śladami św. Brunona z Kwerfurtu”. – Ełk, 2008)

1. W. „Roczniku Kwedlinburskim” określany był jako „święty”.

2. Kanonizowany był między rokiem 1019 a 1025. 3. Ku jego czci ufundowano kolegiatę (bp Brantho). 4. Kanonicy tejże kapituły założyli w 1109 r. w

Luitsburgu k. Kwerfurtu benedyktyński klasztor pw. NMP i św. Brunona.

5. W diecezji halberstadzkiej obchodzono uroczystość św. Brunona męczennika, miała ona odpowiedni formularz brewiarzowy (8 marca).

6. Ok. 1040 r. Piotr Damiani wspomina św. Brunona w „Żywocie św. Romualda”.

Kult św. Brunona c. d. 7. Czczono go w zakonach benedyktynów i kamedułów

(wymieniany był w ich kalendariach i martyrologii ). 8. W XVI w. wymieniany w „Martyrologium Romanum”

(1584 r.). 9. Bolesław Chrobry wykupił ciało św. Brunona i jego

towarzyszy (Kronika Thietmara). 10. W 1639 r. i w latach późniejszych wspominany w

kalendarzu liturgicznym na Warmii, gdzie nazywany jest Apostołem Prus oraz Patronem Królestwa Pruskiego.

12. Od XVII datują się przedstawienia ikonograficzne św., często wspólnie ze św. Wojciechem i św. Bonifacym.

13. Od XIX fundowane są jego imienia kaplice i kościoły.

Kult św. Brunona, c. d.

14. W odnowionym kalendarzu liturgicznym jego święto obchodzone jest 12 lipca.

15. Jest patronem głównym Diecezji Łomżyńskiej (od 1963) i patronem drugorzędnym Archidiecezji Warmińskiej i Diecezji Ełckiej.

16. Jest patronem Caritas Ełckiej i kilku prowadzonych przez nią aptek.

17. Jest patronem miasta Giżycka (od 1999 r.) i dwóch tamtejszych szkół: gimnazjum i liceum. Jego imieniem nazwana jest jedna z ulic w mieście.

18. Żyje w legendach (Legenda o oślej łączce). Pisane są o nim książki i wiersze. Artyści poświęcają mu dzieła plastyczne (obrazy, witraże, mozaiki, rzeźby)

i muzyczne (kantaty, piosenki). Z tablicy informacyjnej przy

Sanktuarium św. Brunona w Giżycku →

Święty w ikonografii1.Przedstawiany jest w stroju

pontyfikalnym biskupim, ale też i w stroju zakonnym

2.Podczas męczeństwa, gdy odcinane są mu stopy i ręce oraz z odciętą głową

3.Sam i z towarzyszami4.Jako jeździec na osiołku5.Z krzyżem, Ewangelią, gałązką

palmową, pastorałem i dzidą6.Z workiem (torbą podróżną) Z Apteki św. Brunona w

Augustowie →

Teksty literackie św. Brunona

1. Żywot św. Wojciecha 2. Żywot Pięciu Braci

Męczenników (Bracia Międzyrzeccy: Benedykt, Jan, Izaak, Mateusz, Kryspian (Krystyn))

3. List do króla Henryka II (1008) Epistola a Brunonis ad Henricum regem

4. Opis męczeństwa Świętego Wojciecha (zaginiony)

Wzgórze św. Wawrzyńca w Starej Łomży Znajduje się tam Wzgórze św. Wawrzyńca, a na nim

stanowisko archeologiczne z resztkami fundamentów, potwierdzających istnienie w tym miejscu kościoła i kapliczki (obecnie zaznaczone głazami i drewnianym krzyżem). Według tradycji (niepotwierdzonej przez archeologów) miał tam znajdować się przy przeprawie przez Narew średniowieczny kościół pw. św. Wawrzyńca, łączony z misją św. Brunona z Kwerfurtu. Według legendy stamtąd św. Brunon miał wyruszyć z ostatnią misją ewangelizacyjną na ziemie Jaćwingów.

Katedra Łomżyńska pw. św. Michała Archanioła

Kościół z lat 1504-1525, wielokrotnie przebudowywany,

od 1925 r. będący katedrą

Witraż św. Brunona zaprojektowany przez Mieczysława Jurgielewicza, wykonany przez Józefa Ostrowskiego w latach 1954-1955.

Kościół pw. Św. Brunona z Kwerfurtu BM w Łomży

Kościół murowany , zbudowany w latach 1977-1987 staraniem ks. kan. Henryka Jankowskiego

Witraż poświęcony św. Brunonowi , wykonany przez artystę Mieczysława Mazura

Kościół pw. św. Brunona z Kwerfurtu BM w Łomży

Obraz św. Brunona pędzla malarki Teresy Adamowskiej

Wnętrze kościoła

Tablica fundacyjna

Kościół parafii pw. Najświętszego Serca Jezusowego w miejscowości

Kozioł, pow. Kolno Kościół murowany z lat

1978-1986, pobudowany staraniem ks. Wojciecha Kuleszy. Konsekrowany 11.03.1990 r.

Witraż św. Brunona malowany na szkle przez Michała Selerowskiego

z Zambrowa

Śmierciowa Góra(Góra św. Brunona)

Widok na Śmierciową Górę

i kapliczkę ze św. Brunonem, poświęconą 10.06.2007 r.

Kapliczka św. Brunona – wykonali Wojciech Ruchała

i Bernard Ferenc ze wsi Czerwone

Śmierciowa Góra (Góra św. Brunona)

Kamień z modlitwą wstawienniczą

Stacje „Drogi Krzyżowej”

powstały w 2008 r. (wykonał je Sylwester

Nicewicz)

Wzgórze św. Brunona nad j. Niegocin

Widok na Wzgórze św. Brunona od strony jeziora i

torów kolejowych

Żeliwny krzyż wystawiony przez

giżyckich ewangelików

Tablica u podnóża Brunonowego krzyża

Tablica z krzyża św. Brunona: Św. Brunonowi z Kwerfurtu pierwszemu misjonarzowi tych ziem, który tutaj poniósł męczeńską śmierć 9 marca 1009 roku. Krzyż ten ufundowano w roku 1909. Uroczystość poświęcenia krzyża miała miejsce 30.10.1910.

Sanktuarium św. Brunona w Giżycku

Kościół pw. św. Brunona z Kwerfurtu z lat 1936-38, konsekrowany 26.06.1938 r.

Ściana szczytowa z wejściem do kościoła, nad którym widnieje mozaika „Męczeństwo św. Brunona”

Sanktuarium św. Brunona w Giżycku

Drogowskaz wskazujący na sanktuarium

Mozaika ze szczytu kościoła,

zaprojektowana przez inż.

Z. Konarzewskiego w latach 70-tych XX w.

Sanktuarium św. Brunona w Giżycku

Wnętrze kościoła Obraz św. Brunona pędzla artysty wrocławskiego

Juliana Wałdowskiego z ok. 1911

Kościół chrześcijan baptystów w Giżycku

Dawna kaplica katolicka pw. św. Brunona,

zbudowana w latach 1907-1909

Współczesny widok na wnętrze dawnej

kaplicy św. Brunona

Kościół parafii ewangelicko-augsburskiej w Giżycku

Neoklasycystyczny kościół z lat 1826-1827

Widok na wnętrze kościoła i oryginalna tablica fundacyjna (z brązu) ze Wzgórza św. Brunona

Kościół parafii Trójcy Przenajświętszej w Starych

Juchach Kościół początkiem

swym sięgający lat 1585-86

Widok na wnętrze kościoła po zmianach

w 1929 r. i ołtarz z 1501 r.

Kościół parafii Trójcy Przenajświętszej w Starych

Juchach Witraż ze św. Brunonem z 1969 r. wykonany przez

firmę Zygmunta Kośmickiego z Poznania

Kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Orzyszu

Kościół sięgający 1530 r., przebudowany w XIX w.

Widok na wnętrze kościoła

Kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Orzyszu

Fragment polichromii ze św. Brunonem wykonanej

w 1976 r. przez artystę Józefa Łotowskiego

Nadleśnictwo Rajgród w Tamie nad Jeziorem Rajgrodzkim

Widok na teren nadleśnictwa

i krzyż, obok pamiątkowy kamień fundacyjny

Krzyż z 2008 r. poświęcony św. Brunonowi, a obok zwieńczenie krzyża zaprojektowanego przez M.S.

Podleckiego

Bazylika Mniejsza pw. Najświętszego

Serca Jezusowego w Augustowie

Kościół zbudowany w latach 1905 - 1911, konsekrowany 18.06.1932 r.

Prawy portal z wizerunkiem św. Brunona w szczycie

Tondo z płaskorzeźbą popiersia św. Brunona

Apteki św. Brunona

Pierzeja domu, w którymod 3.03.2006 r. mieści się apteka

Suwałki, ul. Noniewicza 99

Budynek z początku XIX w., remontowany w 1889 r., Augustów(ul. Ks. Skorupki 8)

Apteki św. Brunona

Ełk , ul. 3-go Maja 10

Ełk, ul. Wojska Polskiego 45

Giżycko, ul. Bohaterów Westerplatte 4

Orzysz, ul. Cierniaka 6

Książki, które pragnę polecić Państwu do przeczytania

Józefa Drozdowska Kontemplując winorośl z Krzyża św. Brunona Stasi Aleksandrowicz  

Nie będziesz miał innej rozkoszy niż niebieska. Pędami winorośli piąć się będziesz ku błękitnemu niebu. Życie zachowasz tracąc go i z bieli niewinnej i z krwi męczeńskiej narodzisz się ponownie dla nich. A wzgórze to zapamięta i drzewa drzewom opowiadać będą. Pędami winorośli piąć się będziesz wraz ze mną, gdzie ja będę, tam i pamięć o tobie będzie. I wzgórze to ocali każdego, kto pielgrzymować tu będzie, chociażby i tysiąc lat potem…

Augustów, 8 maja 2009 r.

Na W

zgórz

u ś

w.

Bru

non

a,

fot.

S.

Ale

ksan

dro

wic

z

Podziękowanie

Dziękuję serdecznie za informacje i pomoc

w zebraniu materiałów do prezentacji następującym osobom:

s. Jolancie Groszczyk, paniom Stanisławie Aleksandrowicz

i Bożenie Diemjaniuk, ks. drowi Jerzemu Sikorze, kapłanom

z poszczególnych parafii, pracownikom Delegatury Urzędu Wojewódzkiego Ochrony Zabytków w Ełku i w

Suwałkach, a także panom Wojciechowi Baturze, Marianowi

Stanisławowi Podleckiemu, Romanowi Rogozińskiemu, Januszowi Sobolewskiemu i

Jarosławowi Szlaszyńskiemu.

Dziękuję Państwu za uwagę.

Józefa Drozdowska - Centrum Edukacji Nauczycieli (Biblioteka

Pedagogiczna) w Suwałkach, Filia w Augustowie.

Zdjęcia użyte w prezentacji autorstwa własnego. Bibliografia znajduje się

u autorki.

↑ Z katedry w Łomży

Tama – oznaczenie kamieniaz zamku w Kwerfurcie